Untitled

Opisem raczej historycznym zajmował się zasłużony dla Bieżunia Marian
Przedpełski. Pozostawił po sobie pracę w maszynopisie „O powiecie
sierpeckim, jego miastach i wsiach” (1959) przechowywaną obecnie w zbiorach
Biblioteki Narodowej w Warszawie (sygn. AKC 13751).
Przedpełski nie wyjaśnił nazwy i nie związał jej z konkretnym właścicielem
z rodu Poniatowskich. Informacje, jakie podał, są bez wątpliwości ciekawe. Oto
parę faktów z najdawniejszych dziejów tej pięknie położonej miejscowości.
Jako miasto sięga swymi początkami XVI wieku - data lokacji: 13 V 1520 r.
Nie wiadomo, na jakim prawie dokonana została lokacja. Przedpełski dotarł
do źródła historycznego: „Metryka Koronna”( t. 33, s. 374) i innych.
W spisach poborowych z roku 1578 - podaje Przedpełski - Poniatowo
występuje jeszcze jako miasto, lecz z końcem XVIII w. jest już wsią.
W roku 1578 było tu 200 mieszkańców, w tym 84 rzemieślników. Aż 18
zajmowało się produkcją alkoholu.
Herbem Poniatowa]dko miasta był „Jastrzębiec” - złota podkowa z krzyżem
w środku pola w kolorze niebieskim.
Już w roku 1564 istniał tu kościół filialny należący do parafii Chamsk.
Ten kościół drewniany uległ pożarowi w roku 1673. Kościół parafialny murowany
został wzniesiony w 1805 r. przez Adama Zalewskiego. W roku
1861 był odnowiony.
W latach późniejszych (ok. 1850 r.) dobra „na Poniatowie” przeszły
w posiadanie rodziny Wołowskich.
Obszar włościański dóbr w Poniatowie obejmował 691 mórg; folwark
zaś 2155 mórg. W skład dóbr wchodziły folwarki: Orłowo, Krukowiec, Franciszków»
i Maryanlci (obecnie Marianki) (SGKP, VIII).
Nazwra Franciszkowo pochodzi niejako automatycznie od imienia właściciela
- Franciszka.
Obecnie Poniatowo należy do gminy Żuromin i jest typową miejscowością
rolniczą nad Wkrą.
40. POZGA
Wieś bardzo mała położona w' lesie na południe od Bieżunia. Nazwa sprawia
spore problemy etymologiczne. Opisowo biorąc, to forma rodzaju żeńskiego (końcówka
-a), liczba pojedyncza. Wyklucza to oznaczanie nazwy rodowej czy' dzierżawczej.
W tej sytuacji pozostaje postawienie paru hipotez co do pochodzenia.
W staropołszczyźnie występują formy: pożga ‘pożoga, pożar’, pożog
‘pożar’, pożognik, pożożca ‘podpalacz’. Z tymi formami związane są też
203