Untitled
Untitled Untitled
Pokrewne tej nazwie są też formy na Polesiu: Łuh, Łuch, Ług, Łuchy, Łuka, Łuhy, a także nazwa Łukomie (nad rzeką Skrwą) (SGKP, V, 803). W. Taszycki dodaje, że nazwa w liczbie mnogiej Lugowice (Lugowicze) (1511) oznacza mieszkańców osiedla o nazwie Ług albo Ł u g i68 Jest to zatem nazwa terenowa, związana z właściwościami geograficznymi tego miejsca. Przed drugą wojna światową, w 1933 r. Tadeusz Kuligowski na łamach gazety „Echo Powiatu Sierpeckiego” pisał: „Nikt we wsi nie może wytłumaczyć znaczenia nazwy wsi. Słowo „ługi” (w liczbie pojedynczej: „ług") jest używane w Polsce i dziś ale w innych okolicach naszego kraju. Oznacza się tym słowem łąki, zalewane często wodą. a otoczone zewsząd polem, niezbyt niskie, bo zdatne do użytku przez większą część lata. Takie łąki Ługi posiadają. Co prawda, podeschły one w ostatnich czasach, ale wiosną i jesienią są zalane wodą i wozem nie można tam wjechać. I znów trzeba dodać, że najstarsi ludzie wsi opowiadają iż ługowskie łąki, które łączą się z łąkami Nadratowa i Trzask były w czasach ich młodości siedliskiem wilków i innej zwierzyny dzikiej”.69 M. Przedpełski, etnograf i literat, badacz terenu Mazow sza dalszego (wg określenia językoznawców) pisał: „Ługi to zaścianek szlachecki - stara to wieś, gdyż widać to ze sposobu zabudowania. W środku wsi jest sadzawka, przyr niej duży' plac; dookoła sadzawki i placu pobudowano chaty, za nimi szopy, chlewy i stodoły. Obecnie, po przebudów aniach, kształt w si jest zmieniony, ale przedtem budynki gospodarskie tworzyły okrąg zamknięty zewnątrz, a otwarty tylko z południa i z północy wylotami.""0 Z nazwą Ługi jest związany ród Ługowskich o herbie „Lubicz”. Ich przodkiem był niejaki „Wisek”. Pierwszym notowanym z tego rodu był Stanisław Ługowski, rycerz zmarły w roku 1612. Późniejsi to: Szymon Ługowski; jego synowie: Stanisław i Jan. „Ich przodek »Wiskiem« nazywany, który koło roku 1281 mężnie wojując z Leszkiem Czarnym Księciem Polskim Litwę i Jadźwingów, od niego, w nagrodę wziął dobra Ługi, od których Ługow- skiemi sukcesorowie jego są przezwani i z herbem »Lubicz«. Taki herb nosiło 189 rodzin. („Herbarz polski”). Z nazwą wsi Ługi związane są dwie inne nazwy już nie istniejących osad: Bargły i Gryty, położone w pobliżu Ługów. „Bargły” leżały na wschód od wsi, „Gryty” - na południe. Wspomniany T. Kuligowski pisał: „Obecnie nie ma śladów po tych wsiach. Zostały tylko Ługi. Wymierające obecnie pokolenie najstarszych 195
ludzi pamięta, że kiedy przeniesiono z Bargłów do Ługów ostatnią chałupę, która do roku 1914 była własnością Kobylińskiego, a do 1919 - Ignacego Jabłonowskiego.”71 T. Kuligowski, jak wspomniałem, próbował dociekać znaczenia nazw; nie dysponował chyba wtedy pracami naukowymi. Ważny jednak był włożony wysiłek twóczy. Gryty i Bargly jako nazwy już nieistniejące w- pobliżu Ługów mają swoje źródła. Nazwa Gryty, według Brucknera, pochodzi - to hipoteza - od gruda lub niemieckiej formy Gries ‘żwir, pisaek’; skojarzenie z grudką, grudzie, gru- dowaty (forma znana u Słowian) (Brti, 159-160). W „Słowniku warszawskim” odnotowano formę: gryt. W słowniku dotyczącym nazw późno powstałych w Królestwie Polskim podaje się, że niemieckie nazwy: Gryteiten (‘Grytyszki’) i Grietischken to posiadłości rodu Nagórskich w pow. szawelskim. Tu zapisano nazwę - Grytki. Wieś obecnie nieistniejąca Gryty' należała do rodziny Gryckich. Kiedy ludność Gryt wymarła na cholerę, a jako właścicielki zostały dwie panienki, one sprzedały Gryty Ługom, a same się gdzieś wyniosły. Ile jest prawdy w legendzie, czy Gryty i Bargły były przysiółkami Ługów; czy też wsiami, która wieś była najstarsza, co znaczą nazwy: Bargły i Gryty? - to są pytania trudne do rozstrzygnięcia - pisał T. Kuligowski.72 Nazwa Bargły - podaje Bruckner - początkowo łączona była z nazwą owada noszącego nazwę „kowalik”. Wydaje się jednak, że nie może to być wyjaśnienie trafne. Bardziej prawdziwa jest okoliczność, że wieś leżała wr lasach, co z kolei narzuca oczywistą formę ‘bartnik’ - pracownik zajmujący się pszczelarstwem. Nazwy pól i tzw. nazw terenowych, które szczegółowo wyliczył i próbował opisać T. Kuligowski, jako dosłowny przedruk przedstawię w rozdziale o nazwach pól. Praca zasługuje na najwyższe uznanie ze względu na wnikliwość dociekań tego badacza, który' amatorsko dociekał tajemnic nazw. Wieś Ługi w okresie Królestwa Polskiego znajdowała się w powiecie sierpeckim, gmina Stawiszyn, parafia Szreńsk. W 1827 r. było tu 13 domów, 71 mieszkańców; w 1880 r. - 21 domów, 206 mieszkańców, 813 morg gruntu, 102 morgi nieużytków (!), wiatrak (!) (SGKP, V, 863). Ruina wiatraka znajduje się tu do chwili obecnej. Obecnie wieś Ługi należy do gminy Szreńsk, pow. Mława. Ostatecznie należy przyjąć, że nazwa Ługi w klasyfikacji naukowej na- 196
- Page 2 and 3: Wiktor Mieszkowski Nazwy miejscowe
- Page 4 and 5: W pracy swej przyjmuję podział na
- Page 6 and 7: Herb województwa płockiego ustano
- Page 8 and 9: „Mazowszanie, lubo rolnictwu jak
- Page 10 and 11: „Niech mi wolno będzie dokończy
- Page 12 and 13: Bruckner zalicza tę nazwę do przy
- Page 14 and 15: Nazwa, którą za zgodną z rodowod
- Page 16 and 17: „surowym korzeniu”: jeden posia
- Page 18 and 19: Rękawki (pow. gostyński) (por. na
- Page 20 and 21: Z rodu Dębskich pochodziło wielu
- Page 22 and 23: W 1502 r. szlachcic Andrzej z Myśl
- Page 24 and 25: „Glinice” w pow. płockim (1576
- Page 26 and 27: Wyjaśnienie nazwy wsi przy pomocy
- Page 28 and 29: W 13 lat po oczynszowaniu w 1773 r.
- Page 30 and 31: Przytoczył ją J. Antoniewicz w sw
- Page 32 and 33: Wśród znawców przedmiotu istniej
- Page 36 and 37: leż}' do nazw prymamych, rzeczowni
- Page 38 and 39: Wspomniany Prokop miał 2 córki: U
- Page 40 and 41: Wraz z wsiami: Poniatowo, Olszewo,
- Page 42 and 43: Opisem raczej historycznym zajmowa
- Page 44 and 45: W 1885 r. istniał tu także folwar
- Page 46 and 47: Wracając do osoby wspomnianego „
- Page 48 and 49: amą. W 1388 r. pisano: in szambori
- Page 50 and 51: 48. SICIARZ I SICIARZ PIEŃKI Nazwa
- Page 52 and 53: 50. SŁAWĘCIN Wieś położona w g
- Page 54 and 55: niu „zapadły kąt” oznacza mie
- Page 56 and 57: Z nazwą Zwalewo łączą się też
- Page 58 and 59: 56. SWOJĘCIN Wieś nad rzeką Wkr
- Page 60 and 61: Wieś Trzaski w gminie Bieżuń w 1
- Page 62 and 63: Jakub i Jan zasłużyli się dla do
- Page 64 and 65: 1890 r. dobra Września łączyły
- Page 66 and 67: C. Zgliczyn-Pobodzy Z góry należy
- Page 68 and 69: porozumienia z Michałem Zamoyskim,
- Page 70 and 71: Nazwę Żuromin Dębski wieś przyj
- Page 72 and 73: udzony wcześnie do pracy pianiem s
- Page 74 and 75: Pod względem słowotwórczym nazwy
- Page 76 and 77: 48. U Wesołka - nazwa lasu w połu
- Page 78 and 79: 7. Rozgardy - n. kulturowa; od rozg
- Page 80 and 81: „(...) Najmniejszy obszar zajmowa
- Page 82 and 83: czyli między sobą Ługowiacy. Okr
ludzi pamięta, że kiedy przeniesiono z Bargłów do Ługów ostatnią chałupę,<br />
która do roku 1914 była własnością Kobylińskiego, a do 1919 - Ignacego<br />
Jabłonowskiego.”71<br />
T. Kuligowski, jak wspomniałem, próbował dociekać znaczenia nazw;<br />
nie dysponował chyba wtedy pracami naukowymi. Ważny jednak był włożony<br />
wysiłek twóczy.<br />
Gryty i Bargly jako nazwy już nieistniejące w- pobliżu Ługów mają swoje<br />
źródła.<br />
Nazwa Gryty, według Brucknera, pochodzi - to hipoteza - od gruda lub<br />
niemieckiej formy Gries ‘żwir, pisaek’; skojarzenie z grudką, grudzie, gru-<br />
dowaty (forma znana u Słowian) (Brti, 159-160).<br />
W „Słowniku warszawskim” odnotowano formę: gryt. W słowniku dotyczącym<br />
nazw późno powstałych w Królestwie Polskim podaje się, że niemieckie<br />
nazwy: Gryteiten (‘Grytyszki’) i Grietischken to posiadłości rodu<br />
Nagórskich w pow. szawelskim. Tu zapisano nazwę - Grytki.<br />
Wieś obecnie nieistniejąca Gryty' należała do rodziny Gryckich. Kiedy<br />
ludność Gryt wymarła na cholerę, a jako właścicielki zostały dwie panienki,<br />
one sprzedały Gryty Ługom, a same się gdzieś wyniosły. Ile jest prawdy<br />
w legendzie, czy Gryty i Bargły były przysiółkami Ługów; czy też wsiami,<br />
która wieś była najstarsza, co znaczą nazwy: Bargły i Gryty? - to są pytania<br />
trudne do rozstrzygnięcia - pisał T. Kuligowski.72<br />
Nazwa Bargły - podaje Bruckner - początkowo łączona była z nazwą<br />
owada noszącego nazwę „kowalik”. Wydaje się jednak, że nie może to być<br />
wyjaśnienie trafne. Bardziej prawdziwa jest okoliczność, że wieś leżała<br />
wr lasach, co z kolei narzuca oczywistą formę ‘bartnik’ - pracownik zajmujący<br />
się pszczelarstwem.<br />
Nazwy pól i tzw. nazw terenowych, które szczegółowo wyliczył i próbował<br />
opisać T. Kuligowski, jako dosłowny przedruk przedstawię w rozdziale<br />
o nazwach pól. Praca zasługuje na najwyższe uznanie ze względu na wnikliwość<br />
dociekań tego badacza, który' amatorsko dociekał tajemnic nazw.<br />
Wieś Ługi w okresie Królestwa Polskiego znajdowała się w powiecie<br />
sierpeckim, gmina Stawiszyn, parafia Szreńsk.<br />
W 1827 r. było tu 13 domów, 71 mieszkańców; w 1880 r. - 21 domów,<br />
206 mieszkańców, 813 morg gruntu, 102 morgi nieużytków (!), wiatrak (!)<br />
(SGKP, V, 863). Ruina wiatraka znajduje się tu do chwili obecnej.<br />
Obecnie wieś Ługi należy do gminy Szreńsk, pow. Mława.<br />
Ostatecznie należy przyjąć, że nazwa Ługi w klasyfikacji naukowej na-<br />
196
Change language