Untitled

historycznego Zawkrza. B}'ła też nazywana Działdówką (od osady Lubowidz
do ujścia rzeki Szkotówka), w górnym swym biegu nazwana Nidą (?) (...):
W 1544 r. odnotowano, że rzeka Wkra oddziela dobra Kamiszyn od dóbr
Bieżuń i Strzeszewo. Rok 1565 przynosi informację, że „w Kępie jest most
na rzece Wkrze; mostowego bierze się od woza po 3 denary; jest młyn na
Wkrze (...)”. Od roku 1609 Kamiszyn należał już do Sylwestra Działyńskie-
go, s. Jana, wojewodzica chełmińskiego).12
Jeszcze przed wyjaśnieniem nazwy miasta Bieżuń inne wyjaśnienie językoznawcze
nazwy rzeki Wkra.
A. Brückner wywodzi ją od Wiar - nazwy rzeki, której nazwa pochodzi
od Wjahor, Wjahra (latopis hipacki z roku 1152); jest to nazwa pochodząca
od *węg-r ‘kręty’; w litewskim -wingrus ‘kręcący się’; od pnia weng, wang;
forma powtarza się w polskich czasownikach wąkronić, przywąkronić się -
w XVI w. ‘przybłąkać się’, jeśli g w k odmieniono.
Dalej Brückner twierdzi, że litewskiemu wikrus ‘rzeźwy’ odpowiada, nazwa
rzek słowiańskich - Wkra (niem. Ucker, Uckermark), a to z kolei nazwa od
nazwy szczepu słowiańskiego Wkran, Ukrani z X i XI wieku (Brü, 611, 615).
Nazwa samego miasteczka nie jest do końca jasna co do pochodzenia.
W związku z tym należy dla obiektywności przybliżyć różne jej interpretacje
językoznawcze.
Bieżuński poeta, tłumacz dzieł Horacego - Stefan Gołębiowski - nie
dysponujący chyba w tej kwestii wiedzą z historii języka pisał, podobnie
jak Brückner, że nazwa jest związana z kontekstem: bieży ‘biegnie’, bieżeć
‘często biegać’, bież ‘idź, ruszaj’ (tryb rozkazujący), bieżeć, -y, -ał ‘biec,
uciekać’; może od niem. Lauf (Laufen) - ‘bieg’ (SW, I, 147, 25), (Brü, 25).
Inne wyjaśnienie nazwy miasta podał prof. K. Rymut. Twierdzi, że językowa
budowa sugeruje, że jest to nazwa utworzona za pomocą dawnego
przyrostka dzierżawczego *-jb od nazwy osobowej Bieżuń, choć dodaje, że
nazwa w pełni nie jest jasna, „gdyż oczekiwalibyśmy raczej Biegun” P
Kolejna możliwa wersja rodowodu nazwy mówi, że „pośród mazowieckich
nazw terenowych (toponimów) pochodzących od imienia - gdy topo-
nim jest równy imieniu - taki sposób kształtowania nazw był znany już bardzo
dawno. Tu wymienia się formę imienia - Biezuj,14
Józef Wybicki w swych „Listach patriotycznych” z lat 1777-78 pisanych
„z prowincji” do „ex kanclerza” A. Zamoyskiego pod datą 28 V 1777 r.
wymienił nazwę jako Biezun,15 Taki zapis nie stanowi jednak argumentu
językowej genezy nazwy, jest raczej przypuszczeniem.
174