Towarzystwa Naukowego w Płocku - Mazowieckie Czasopisma ...
Towarzystwa Naukowego w Płocku - Mazowieckie Czasopisma ... Towarzystwa Naukowego w Płocku - Mazowieckie Czasopisma ...
OKUPACJA HITLEROWSKA W grudniu 1939 roku Muzeum wraz z całym Towarzystwem Naukowym zostało przejęte przez władze okupacyjne 29 . Halina Jankowska ukryła się w obawie przed aresztowaniem. Opiekę nad zabytkami muzealnymi obejmuje artysta malarz Michał du Laurans. Wśród aresztowanych członków Towarzystwa Naukowego znalazł się prof. Kazimierz Gelinek, który został następnie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Gusen, gdzie jako więzień brał udział w pracach wykopaliskowych 30 . Rozpoczęta od początku okupacji likwidacja mienia kulturalnego ominęła szczęśliwie większość zbiorów Towarzystwa Naukowego. Ta niezrozumiała wówczas opieka, wyjaśniona dopiero po zakończeniu wojny, podyktowana była planami zorganizowania w oparciu o zbiory Muzeum Diecezjalnego i Towarzystwa Naukowego niemieckiej placówki muzealnej. Dlatego właśnie pozwolenie wstępu można było uzyskać nie u szefa „regencji ciechanowskiej", do której Płock należał, lecz od samego nadprezydenta prowincji Ericha Kocha, rezydującego w Królewcu 31 . Częściowe zniszczenie zbiorów Towarzystwa dotknęło przede wszystkim eksponaty muzealne. Jego zasięgu nie da się dziś precyzyjnie określić, gdyż zaginęły inwentarze, a porównanie stanu obecnego ze spisami wykonanymi po wojnie posiada znaczenie orientacyjne. Według relacji byłego prezesa Towarzystwa Naukowego, mgr Bolesława Jędrzejewskiego największe straty poniesione zostały w okolicznościach, kiedy po umieszczeniu w gmachu sądowym szpitala polowego parter budynku Towarzystwa zajęli żołnierze SS. W ramach „urządzania" własnej kwatery Niemcy zrabowali bądź wyrzucili na podwórze zabytkową broń, uszkodzili meble oraz bezmyślnie porozbijali znakomite przykłady szkła i porcelany saskiej i polskiej, zwłaszcza z Korca i Baranówki oraz fajanse nieborowskie. Jeszcze większe zniszczenie dokonane zostało w budynku przy pl. Narutowicza 2, w którym swoją siedzibę miało biuro rachunkowości rolnej i niemiecka wypożyczalnia książek. Eksponaty etnograficzne 27
i przyrodnicze zostały przez hitlerowców stłoczone w jednym miejscu, a w części całkowicie zniszczone. Największe spustoszenie dokonane zostało w dziale archeologicznym, posiadającym wiele zabytków z racji prowadzonych badań naukowych. Niektóre z nich znalazły się w Mu- ;eura Diecezjalnym i po zakończeniu działań wojennych zostały zwrócone. Można się domyślać, że te właśnie obiekty należą do nielicznej grupy spośród zabytków uratowanych, które posiadają metryczki identyfikacyjne 32 . Tak więc głoszone niejednokrotnie opinie o całkowitym uratowaniu się zbiorów Towarzystwa Naukowego z pożogi wojennej nie są ścisłe, gdyż dotyczą tylko zbiorów bibliotecznych. To prawda, że niszczenie eksponatów nie było w Płocku aktem specjalnie przygotowanym, odbywało się niejako „przy okazji", ale mieściło się doskonale w hitlerowskim programie unicestwiania polskiej kultury. Jak w wielu innych miastach, zapewne i zbiory płockie miały być w ostatniej fazie wojny wywiezione lub zniszczone. Ocalały w większości dzięki błyskawicznej ofensywie wojsk radzieckich.
- Page 2 and 3: MARIAN SOŁTYSIAK S T O P I Ę Ć D
- Page 4 and 5: Muzea współczesne są nie tylko s
- Page 6 and 7: UCHWALA Nr XVII1/70/71 Miejskiej Ra
- Page 8 and 9: POCZĄTKI MUZEUM 1820—1830 Wśró
- Page 10 and 11: 5. Gmach Szkoły, w którym został
- Page 12 and 13: Wicenty Hipolit Gawarecki - czołow
- Page 15 and 16: *• Maria MaclesiJ ' na - ÄSXr
- Page 17 and 18: DZIAŁALNOŚĆ MUZEUM W LATACH 1909
- Page 19 and 20: 11. Halina Rutska — wieloletni ku
- Page 21 and 22: naturalnego dziś zyskała jeszcze
- Page 23 and 24: doki Płocka ze zbiorów własnych
- Page 25: z zakresu malarstwa (Heleny Jawnisz
- Page 29 and 30: nych przyjął na siebie inż. Kazi
- Page 31 and 32: Prezentowano plastykę radziecką,
- Page 33 and 34: z dnia 31 października 1967 roku m
- Page 35 and 36: — Połączenie obchodów 150-leci
- Page 37 and 38: Komisja powołana w 1968 roku odby
- Page 39 and 40: Pion a d m i n i s t r a c y j n o
- Page 41 and 42: WYNIKI DZIAŁALNOŚCI W OSTATNIM DZ
- Page 43 and 44: sięciu" Władysława Broniewskiego
- Page 45 and 46: 17. Izba kurpiowska. Fragment wysta
- Page 47 and 48: 18. Wystawa o odkryciach archeologi
- Page 49 and 50: 20. Wręczenie nagród twórcom lud
- Page 51 and 52: ludową jest zorganizowanie kilku i
- Page 53 and 54: Inną grupę stanowiły zagadnienia
- Page 55 and 56: czy mazowiecką, a będące równoc
- Page 57 and 58: Archeologia, mająca zawsze swoje m
- Page 59 and 60: 27. Pierwsza wystawa sztuki secesyj
- Page 61 and 62: 29. Wystawa „Muzyka i taniec Afry
- Page 63 and 64: Wystawy objazdowe Najczęściej by
- Page 65 and 66: mierz Szafrański w pracy „Począ
- Page 67 and 68: konkurs zorganizowany w 1970 roku,
- Page 69 and 70: 32. Spotkanie w Muzeum prof. dra Lo
- Page 71 and 72: 15. Stanisław Mioduszewski „Sztu
- Page 73 and 74: 35. W ramach 32 spotkania przy lamp
- Page 75 and 76: działającymi na wsi. Wymieniona j
OKUPACJA HITLEROWSKA<br />
W grudniu 1939 roku Muzeum wraz z całym Towarzystwem Naukowym<br />
zostało przejęte przez władze okupacyjne 29 . Halina Jankowska<br />
ukryła się w obawie przed aresztowaniem. Opiekę nad zabytkami muzealnymi<br />
obejmuje artysta malarz Michał du Laurans. Wśród aresztowanych<br />
członków <strong>Towarzystwa</strong> <strong>Naukowego</strong> znalazł się prof. Kazimierz<br />
Gelinek, który został następnie wywieziony do obozu koncentracyjnego<br />
w Gusen, gdzie jako więzień brał udział w pracach wykopaliskowych 30 .<br />
Rozpoczęta od początku okupacji likwidacja mienia kulturalnego ominęła<br />
szczęśliwie większość zbiorów <strong>Towarzystwa</strong> <strong>Naukowego</strong>. Ta niezrozumiała<br />
wówczas opieka, wyjaśniona dopiero po zakończeniu wojny,<br />
podyktowana była planami zorganizowania w oparciu o zbiory Muzeum<br />
Diecezjalnego i <strong>Towarzystwa</strong> <strong>Naukowego</strong> niemieckiej placówki muzealnej.<br />
Dlatego właśnie pozwolenie wstępu można było uzyskać nie u szefa<br />
„regencji ciechanowskiej", do której Płock należał, lecz od samego nadprezydenta<br />
prowincji Ericha Kocha, rezydującego w Królewcu 31 .<br />
Częściowe zniszczenie zbiorów <strong>Towarzystwa</strong> dotknęło przede wszystkim<br />
eksponaty muzealne. Jego zasięgu nie da się dziś precyzyjnie określić,<br />
gdyż zaginęły inwentarze, a porównanie stanu obecnego ze spisami<br />
wykonanymi po wojnie posiada znaczenie orientacyjne. Według relacji<br />
byłego prezesa <strong>Towarzystwa</strong> <strong>Naukowego</strong>, mgr Bolesława Jędrzejewskiego<br />
największe straty poniesione zostały w okolicznościach, kiedy po<br />
umieszczeniu w gmachu sądowym szpitala polowego parter budynku<br />
<strong>Towarzystwa</strong> zajęli żołnierze SS. W ramach „urządzania" własnej kwatery<br />
Niemcy zrabowali bądź wyrzucili na podwórze zabytkową broń,<br />
uszkodzili meble oraz bezmyślnie porozbijali znakomite przykłady szkła<br />
i porcelany saskiej i polskiej, zwłaszcza z Korca i Baranówki oraz fajanse<br />
nieborowskie. Jeszcze większe zniszczenie dokonane zostało w budynku<br />
przy pl. Narutowicza 2, w którym swoją siedzibę miało biuro rachunkowości<br />
rolnej i niemiecka wypożyczalnia książek. Eksponaty etnograficzne<br />
27
Change language