Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

βασιλεὺςἄνδρα ταπεινὸν κυρώσει ἀμύνασθαι, ἀήττητός ἐστι. καὶ γὰρ καὶ τὸ
χώεσθαιπολλάκις ὀργὴν δηλοῖ ἔμπρακτον, ὡς τὸ «ὅτι τόσσον ἐχώσατο Φοῖβος
Ἀπόλλων». καὶ τὸ κρείσσων ἐπὶ νικῶντος καὶ ἐπικρατεστέρου τίθεται, ὡς τὸ
«ὁππότερος δέ κε νικήσῃ κρείσσων τε γένηται» καὶ παρ' Εὐριπίδῃ «ἀνάγκαι κρείσσονες»
αἱ ὑπερτεροῦσαι καὶ κραταιαὶ καὶ ὡς εἰπεῖν δυνατώταται· καὶ πάλιν»ἐπεὶ δὲ κρεῖσσον τὸ
κακόν ἐστι τοῦ ἀγαθοῦ» καὶ «ναυτικὴ ἀναρχία κρείσσωνπυρός». [ὁ δὲ τοιοῦτος
κρείσσων, οὗ καὶ ῥῆμα τὸ κρεισσῶ παραδιδόασιν οἱπαλαιοί, λέγοιτ' ἂν μάλα καιρίως καὶ
ἀρείων παρὰ τὸ Ἄρης κατὰ τὸ «τί λέληκας; ἔχει νύ σε πολλὸν ἀρείων».] εἶτα τὸν
τοιοῦτον λόγον πιστούμενος ἐπάγει»εἴπερ γάρ τε χόλον γε καὶ αὐτῆμαρ καταπέψῃ» καὶ
ἑξῆς, ὡς προγέγραπται.ὁ μὲν γὰρ χοώμενος ἀνδρὶ μὴ χερείονι ἁρπαγιμαῖον ἔχει τὸν
καιρὸν τῆς ἀμύνης,ὃν τυχὸν μὲν εὑρηκὼς γενήσεται κρείττων τοῦ ἐχθροῦ, τυχὸν δὲ οὔ.
ὁ δὲ τῷχείρονι χωόμενος ἀεὶ καιρὸν ἔχων ἀήττητός ἐστι. Τὸ δέ «χέρῃϊ» συγκοπὴν ἔχειἐκ
τοῦ χερείων ὁ χείρων, χερείονος, χερείονι καὶ ἐν συγκοπῇ χέρειι καὶτροπῇ τοῦ ˉε τῆς
ˉεˉι διφθόγγου εἰς ˉη χέρῃϊ, οὗ ἡ αἰτιατικὴ χέρῃα [καὶ πληθυντικὴ 1.89 εὐθεῖα οἱ
χέρῃες.] Ἰστέον δὲ ὅτι εἰς τὸ νοηθῆναι τὴν ῥηθεῖσαν Ὁμηρικὴν γνώμην συντελεῖ καὶ
τοῦ Σοφοκλέος τὸ «οὐκ ἐκπέλει φρονεῖν μέγα, ὃς δοῦλόςἐστι τῶν πέλας». καὶ Εὐριπίδης
δὲ φανερῶς αὐτὴν παραφράζει ἐν τῷ «καί πωςὀλίγ' ἀρχόμενοι, πολλὰ κρατοῦντες
χαλεπῶς ὀργὴν μεταβάλλουσιν» ἤγουνοἱ βασιλεῖς διὰ μικρὰν ἀρχὴν λύπης
δυσκατάλλακτοί εἰσιν ὡς πολλὰ κρατοῦντεςἤτοι ὡς κρείσσονες. ταὐτὸν γὰρ ὁ πολλὰ
κρατῶν καὶ ὁ κρείσσων, οἷςἐναντίον ὁ ἥσσων. ἑρμηνεύει δέ πως παραφραστικῶς τὴν
αὐτὴν γνώμην καὶῥήτωρ ὁ ἐν ὀγδόῳ αὐτοῦ Λόγῳ οὕτως εἰπών· «πρὸς ταῦτα ῥητόρευε
καὶ δίκαιακαὶ πρέποντα καὶ συμφέροντα, μάτην ὁριζόμενος, ὡς οὐδενὸς προσδεῖται ὁ
κρατῶν τὸ βούλημα τὸ ἴδιον τούτων ἕκαστα ποιούμενος». μονονουχὶ γὰρ ὁ
τοιοῦτοςῥήτωρ τὸν χωόμενον βασιλέα κρείσσω εἶναι λέγει, ὡς τὸ οἰκεῖον
βούλημακρατύνοντα καὶ μηδενὸς ὑπακούοντα. (ῃ. 84) Ὅτι ἀμείβεσθαί ἐστιν οὐ
μόνονἔργοις ἀλλὰ καὶ λόγοις. οὕτω γοῦν ὁ ποιητὴς τὸ ἀνταπολογεῖσθαι καὶ
ὅλωςλαλεῖν τι πρὸς τὰ προλαληθέντα ἀμείβεσθαι λέγει. ἐντεῦθεν δὲ καὶ λόγοιἀμοιβαῖοι
παρὰ τοῖς ποιηταῖς, ἐν οἷς τὰ πρόσωπα στιχηρῶς ἢ καὶ ἄλλωςσυντομώτερον πρὸς
ἄλληλα φθέγγονται, ὅπερ καὶ ἀλληλογραφία λέγεται. Σημείωσαι δὲ ὅτι νῦν μὲν οὐ
σαφῶς εἶπεν, ἀλλαχοῦ δὲ σαφηνίζει τὴν λέξιν ἐντῷ «ἀμείβετο φώνησέν τε» καὶ ἐν τῷ
«Ἑλένη μύθοις ἀμείβετο». (ῃ. 85) Ὅτι θεοπρόπος ὁ μάντις ὁ θεοῖς πρέπων ἢ τὰ θεοῖς
πρέποντα λέγων καὶ θεοπρόπιοντὸ αὐτοῦ λόγιον ἤτοι μάντευμα καὶ θεοπροπία ἡ
μαντεία καὶ τὸ ῥῆμα θεοπροπέω,ὅθεν καὶ μετοχὴ τὸ «ἐν ∆αναοῖς θεοπροπέων
ἀγορεύεις». ἦν δὲ καὶ τάγμα τιθεῖον ἐν ∆ελφοῖς, οἱ θεοπρόποι, οἳ καθ' Ἡρόδοτον
ἐσιτοῦντο μετὰ τῶνβασιλέων τὰ δημόσια. [Συγκέκοπται δὲ τὸ πρέπειν ἐκ τοῦ περιέπειν,
ἐπειδὴ τὰἐκπρεπῆ καὶ εὐπρεπῆ καὶ ἀριπρεπῆ καὶ ἀληθῶς πρέποντα καὶ
ἐπιπρέπονταπεριέπομεν. (ῃ. 87) Ὅτι ἐν τῷ «∆αναοῖσι θεοπροπίας ἀναφαίνεις» οὐκ
ἔστικαιριώτερον φάναι τοῦ «ἀναφαίνεις»· οἱ δὲ μεθ' Ὅμηρον ἐντεῦθεν ὁρμώμενοιεἶπον
τὸ «ἀνεῖλεν ὁ Φοῖβος» καὶ ὅσα τοιαῦτα.] (ῃ. 92) Ὅτι αὐδᾶν λέγεται τὸἀνθρωπίνως
λαλεῖν. αὐδὴ γὰρ οὐχ' ἁπλῶς ἡ τυχοῦσα φωνή, ἀλλ' ἡ ἀνθρωπίνη. 1.90 ὅθεν καὶ
αὐδήεσσα ἡ χρωμένη φωνῇ ἀνθρωπίνῃ καὶ αὐδήεις ὁμοίως. γίνεται δὲπαρὰ τὸ αὔω τὸ
φωνῶ καὶ τὸ δέω τὸ δεσμῶ αὐδὴ ἡ συνδεδεμένη καὶ ἐναρμόνιοςφωνή. (ῃ. 94) [Ὅτι ὁ
ἀρητήρ, καθὰ καὶ ἀλλαχοῦ δηλοῦται, ἐκτείνει τὴνἄρχουσαν, οἷον «ἠτίμησ' ἀρητῆρα»
καὶ «ἀλλ' ἕνεκ' ἀρητῆρος». καὶ ἴσως, ὥσπερἐκ τοῦ ἴσχω γενόμενος ὁ ἰχὼρ ἐνθέσει
μακρᾶς τῆς τοῦ ἴσχω φύσει μακρὸναὐτὸς ἔσχε τὸ κατάρχον δίχρονον, οὕτω καὶ ὁ
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
57