Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

ἑτέραν λέξιν καιριωτέραν μεταλαμβάνεσθαι. οἱ δέ φασιν, ὅτι ὥσπερβάπτω βαπτίζω
βάπτης, οὕτω τέττω τεττίζω τέττης, καὶ ἡ κλητικὴ τέττα.τὸ δὲ τεττίζω γράφει
Ζηνόδοτος ἐν τῷ «τοὺς ἐλεεινὰ κατήσθιε τεττίζοντας».καί τοι κατά τινας τιττίζοντας
ἐκεῖνος γράφει διὰ τοῦ ˉι, οὐ μὴν διὰ τοῦ ˉε. τινὲςδὲ σχετλιαστικὸν νοοῦσι τὸ τέττα,
ἀποκοπὲν ἐκ τοῦ τέτλαθι. (ῃ. 413–9) Ὅτικαὶ ὑβριζόμενος ὁ ∆ιομήδης ὅμως οὐ νεμεσᾶν
λέγει τῷ βασιλεῖ ὀτρύνοντι καίπου καὶ ἐπιπλήττοντι, προσθεὶς καὶ τὴν αἰτίαν ἐν τῷ
εἰπεῖν οὕτω· «οὐ γὰρἐγὼ νεμεσῶ Ἀγαμέμνονι, ποιμένι λαῶν, ὀτρύνοντι μάχεσθαι
Ἀχαιούς. τούτῳ μὲν γὰρ κῦδος ἅμ' ἕψεται, εἴ κεν Ἀχαιοὶ Τρῶας δηϊώσουσιν ἕλωσί τε
Ἴλιον ἱρήν· τούτῳ δ' αὖ μέγα πένθος Ἀχαιῶν δηϊωθέντων». ἤδη δέ πως ὁ ἥρως
καὶκαταγινώσκει νωθρείαν ἑαυτοῦ. διὸ καὶ ἐπαγαγών· «ἀλλ' ἄγε δὴ καὶ νῶϊ»,τουτέστιν
ἡμεῖς, «μεδώμεθα θούριδος ἀλκῆς», ἤγουν φροντίσωμεν τοῦ εἶναιἄλκιμοι, καταπηδᾷ
χαμᾶζε σὺν τεύχεσι καὶ σπεύδει ἐς μάχην, ὅπερ οὐκ ἐποίειπρὸ τούτου, καὶ ταῦτα τὸν
βασιλέα βλέπων οὕτω πονούμενον. Ἰστέον δέ, ὡςοὐ μάτην ὁ ∆ιομήδης προσέθηκε τὸ
ποιμένι λαῶν, ἀλλὰ δηλῶν, ὅτι ἄλλουτινὸς οὕτω βαρέως μεμψαμένου οὐκ ἂν ἠνέσχετο.
πλὴν εἰ καὶ οὕτως αὐτῷ ἐπιεικὴς ὁ λόγος, ἀλλ' ἔχει τι δακνηρὸν ἄλλως ἐν τῷ «τούτῳ
μὲν γὰρ κῦδος ἅμ'ἕψεται». μονονουχὶ γὰρ τὸν βασιλέα ὑπερπονεῖν ἐθέλει, διότι ἐπὶ τοῖς
τῶν ὑπ'αὐτὸν στρατιωτῶν καὶ στρατηγῶν μόχθοις αὐτὸς κυδαίνεται. γεννᾷ δὲ ὁῥηθεὶς
λόγος καὶ γνωμικὴν ἔννοιαν τοιαύτην, ὡς ἄρα τοῖς βασιλεῦσι καὶκῦδος ἕπεται
κατορθούντων τῶν ὑπ' αὐτὸν καὶ αὖθις μέγα πένθος, εἰ δυστυχήσουσιν. (ῃ. 419–21) Ὅτι
ὁπλίτου ἐνδόξου πήδημα βαρὺ κατὰ τὸ ∆ιομήδειονἐμφαίνει τὸ «σὺν τεύχεσιν ἆλτο
χαμᾶζε. ∆εινὸν δ' ἔβραχε χαλκὸς ἐπὶ στήθεσσινἄνακτος ὀρνυμένου». εἶτα ἑρμηνεύων τὸ
δεινόν φησιν· «ὑπό κεν ταλασίφρονάπερ δέος εἷλεν», ἤγουν καὶ θρασυκάρδιός τις
ἔδεισεν ἂν ἀκούσας. ὠνοματοπεποίηται δὲ τὸ ἔβραχεν, ὡς καὶ τὸ βρέχω. κεῖται δὲ ἐπὶ
ὅπλων κτύπου ἡ λέξις ἐνδευτέρῳ ἀορίστῳ διὰ τὴν τοῦ ˉα εὐρυφωνίαν, οὐκέτι μέντοι
καὶ ὁ ἐνεστώς, ἀλλ' 1.778 ἐκεῖνος ἐπὶ ὑετοῦ μόνου λαμβάνεται. Τὸ δέ «ἐπὶ στήθεσσιν» ἐκ
μέρους τὸ πᾶνδηλοῖ σῶμα τοῦ ἥρωος. εἰκὸς δὲ καὶ μάλιστα περὶ τὰ στήθη πλείω
γενέσθαιἦχον διὰ τὰ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν φερόμενα ὅπλα. (ῃ. 421) Τοῦ δὲ
ταλασίφρονοςπροϋπόκειται τὸ ταλάσω, οὗ χρῆσις ἀλλαχοῦ παρὰ τῷ ποιητῇ, ὃ συγκοπὲν
καὶτραπὲν ποιεῖ τὸ τλήσω, ἐξ οὗ τλησικάρδιος καὶ τλησίπονος. (ῃ. 422–8)
Ὅτιμιμούμενος ὁ ποιητὴς ἐν παραβολῇ θαλασσίᾳ τραχύτητα κυμάτων ἤχουὁμοίαις πως
λέξεσι φράζει τὸ ὑποκείμενον συνεκτραχύνων δι' ὅλου τῷ λεγομένῳκαὶ τὴν φωνήν.
λέγει γάρ· «ὡς δ' ὅτ' ἐν αἰγιαλῷ πολυηχέϊ κῦμα θαλάσσης ὄρνυτ'ἐπασσύτερον Ζεφύρου
ὑποκινήσαντος», ἤγουν ἠρέμα τὸ πρῶτον εἰς φρῖκαδιασαλεύσαντος, «πόντῳ μὲν τὰ
πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα χέρσῳ ῥηγνύμενον μεγάλα βρέμει, ἀμφὶ δέ τ' ἄκρας
κυρτὸν ἐὸν κορυφοῦται· ἀποπτύει δ'ἁλὸς ἄχνην», ἤγουν ἀφρὸν ἢ φυκίον, ἃ πτύελον
ὥσπερ, ἤτοι ἀπόπτυσμα,θαλάσσης εἰσὶν ἐρευγομένης ἔξω, ὡς ἐν ἄλλοις φησίν· «ὣς τότ'
ἐπασσύτεραι ∆αναῶν κίνυντο φάλαγγες νωλεμέως πόλεμόνδε». καὶ ἔστιν ἡ ῥηθεῖσα
παραβολὴ πρὸς τὴν πυκνότητα τῶν κατὰ φάλαγγας κινουμένων καὶ τὸν ἐκεῖθενπολὺν
ἦχον. Αἰολικὴ δὲ λέξις ποιηταῖς φίλη τὸ ἐπασσύτερον ἐκ τοῦ ἆσσονγινομένη, ὡς καὶ
ἀλλαχοῦ δηλοῦται. δηλοῖ δὲ καὶ ἐνταῦθα τὸ ἐγγύς καὶ διὰ τοῦτοτῇ ἐπαλληλίᾳ πυκνόν.
συγγενὲς δὲ καὶ τὸ νωλεμές τῇ τοιαύτῃ λέξει. ἐπεὶ καὶταὐτόσημα τὸ ἐγγύς καὶ τὸ
πυκνῶς καὶ τὸ ἐπασσυτέρως καὶ τὸ ἀδιαλείπτως, ὅἐστι νωλεμές. (ῃ. 426) Ἰστέον δέ, ὅτι
ἄχνην Ὁμήρου εἰπόντος τὸ λεπτότατον τοῦ κύματος, ὅπερ ἐν ταῖς ἔξω προσρήξεσιν
ἀπαφρίζεται, Σοφοκλῆς ἄλλως τὴνλέξιν ἐκλαβόμενος ἄχνην τὴν δρόσον ἔφη ἐν τῷ
«θάλλει δ' οὐρανίας ὑπ' ἄχνηςὁ καλλίβοτρυς νάρκισσος», οὐδ' αὐτὸς ἀπροσφυῶς
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
470