Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

Ἐνετικῆς ζητητέον ἐν τοῖς τοῦ Περιηγητοῦ. Ἰστέον δέ,ὅτι τεσσάρων τούτων ὄντων,
προξένων, ἀστοξένων, δορυξένων καὶ ἰδιοξένων,πρόξενοι μὲν κατὰ Αἴλιον ∆ιονύσιον
οἱ ὅλης πόλεως ξένοι, παρ' οἷς καὶ πρέσβειςκατάγονται, καὶ αὐτοὶ πρεσβείας προσάγουσι
πρὸς τὸ δημόσιον. ἀστόξενοι δὲοἱ ἐκ προγόνων μὲν ἀστῶν, αὐτοὶ δὲ ξένοι καὶ
ἀνανεώσεως δεόμενοι, ὁποῖος Ἀγαμέμνων ἐν Λυδίᾳ. δορύξενοι δὲ οἱ ἐκ πολέμου ξένοι
γεγονότες τισίν. ἰδιόξενοι δὲοἱ ἰδίᾳ καθ' ἑαυτοὺς ξένοι ὄντες. Παυσανίας δὲ περὶ
ἀστοξένων οὕτω φησίν·ἀστόξενοι οἱ γένει προσήκοντες τῇ πόλει τὸ ἀνέκαθεν, οὐκ
ὄντες δὲ πολῖται, ὡςἐν Κορίνθῳ Γλαῦκος, ὁ Ἱππολόχου τοῦ Βελλεροφόντου. ἕτεροι δὲ
οὕτω· ἀστόξενοι οἱ γένει μὲν ἐξ ἀρχῆς προσήκοντες, ἐπὶ δὲ ἀλλοδαπῆς γεγονότες. περὶ
δὲδορυξένου ὁ αὐτὸς Παυσανίας φησίν, ὅτι δορύξενος ὁ ἐκ πολεμίων φίλος καὶ
ὁπρεσβεύων περὶ λύτρων, εἰ ζωγρηθεῖέν τινες. Σοφοκλῆς δὲ ἐν τῷ «ὁ γάρ», ἤγουνοὗτος,
«μέγιστος αὐτοῖς τυγχάνει δορυξένων» ἢ παραχρᾶται τῇ λέξει ποιητικώτερον ἢ δριμέως
δορυξένους λέγει τοὺς τοῖς φονεῦσι τοῦ Ἀγαμέμνονοςφιλιωθέντας, ἵνα πολεμικῶς
ἐχθραίνωσι τοῖς ἐκείνου παισίν, [ὡς εἶναι οὕτωδορύξενον εἰπεῖν καὶ τὸν χάριν δουρός,
ἤτοι πολέμου, συμμαχικῶς ξενισθένταὑπό τινων. (ῃ. 209) Ὅτι ἐν τῷ «ἀλλ' ὅτε δὴ
Τρώεσσιν ἐν ἀγρομένοισιν ἔμιχθεν»,ὁ Μενέλαος δηλαδὴ καὶ ὁ Ὀδυσσεύς, τὸ μὲν
ἀγρομένοισιν ἀγορὰν Τρώωνὑπολαλεῖ, τὸ δὲ ἔμιχθεν οὐ κυριολεκτεῖται μέν, καθὰ ἐπὶ
μισγαγκείας ὑδάτων,ἐφιλήθη δὲ τῷ Πινδάρῳ τε ὡς ἀγαθὴ λέξις, καθὰ ἐν τοῖς ἐκείνου
δεδήλωται,καὶ τῷ εἰπόντι δέ, ὡς ἀναμὶξ ἀγκύλων ἱππόται, κατὰ τὸ «μαίνονται
ἐπιμὶξἵπποι τε καὶ ἄνδρες».] (ῃ. 210 ς.) Ὅτι ὑπογράφων δι' Ἀντήνορος ὁ ποιητὴς καὶ τὸ
τοῦ Μενελάου εἶδος ἐκ τῆς πρὸς τὸν Ὀδυσσέα παραθέσεώς φησι·»στάντων μὲν
Μενέλαος ὑπείρεχεν εὐρέας ὤμους, ἄμφω δ' ἑζομένω γεραρώτεροςἦεν Ὀδυσσεύς». καὶ
ὅρα, ὅτι τῇ κεφαλῇ μὲν μείων καὶ τοῦ Μενελάου ὁὈδυσσεύς, ὡς καὶ τοῦ Ἀγαμέμνονος,
ἄλλως δὲ γεραρώτερος τοῦ Μενελάου,1.639 ὥσπερ αὐτοῦ πάλιν τοῦ Ὀδυσσέως ὁ
Ἀγαμέμνων. Σημείωσαι δὲ καί, ὅτι σολοικοφανὲς ἤγουν καινοπρεπὲς σχῆμα τὸ «ἄμφω
δ' ἑζομένω γεραρώτεροςἦν Ὀδυσσεύς». ὤφειλε μὲν γὰρ καὶ ἠδύνατο εὐσυντάκτως
εἰπεῖν «ἀμφοῖν δ'ἑζομένοιν». ὁ δὲ οὕτως ἔφρασε καινότερον διὰ τὸ ἄρξασθαι μὲν ὡς ἐν
σχεδιασμῷἀπὸ εὐθείας δυϊκῆς, εἶτα μὴ ἔχειν ἓν κοινὸν ῥῆμα περὶ Ὀδυσσέως καὶ
Μενελάουεἰπεῖν. οὐδὲ γὰρ ἦσαν ὁμοίως ἄμφω γεραροί. τοιοῦτον καὶ τὸ «σύν τε δύ'
ἐρχομένω καί τε πρὸ ὃ τοῦ ἐνόησε» καὶ τὸ «οἱ δὲ δύο σκοπελοί, ὃ μὲν εἰς
οὐρανὸνἱκάνει» καὶ ἄλλα πολλά. (ῃ. 208) Σημείωσαι δ' ἐν τοῖς ῥηθεῖσι καί, ὅτι
φθάσαςεἰπεῖν ὁ ῥήτωρ Ἀντήνωρ προαναφωνητικῶς τὸ «ἀμφοτέρων δὲ φυὴν ἐδάην
καὶμήδεα πυκνά» ἡρμήνευσεν ἐν τοῖς προσεχῶς ῥηθεῖσι τὴν φυὴν ἐν τῷ «στάντωνμὲν
Μενέλαος ὑπείρεχε» καὶ ἑξῆς, ὡς εἴρηται, ἵνα εἴη φυή μὴ μόνον ἡ φύσις καὶἡ εὐφυΐα,
καθ' ἣν εὖ πέφυκέ τις πρὸς ἔργον, ἀλλὰ καὶ ἡ κατὰ σῶμα ὑπεροχὴ καὶγεραρότης. καὶ
οὕτω μὲν διεσάφησε τὴν φυὴν καὶ μάλιστα ἐν τῷ «οὐ τότεγε ὧδ' Ὀδυσῆος ἀγασάμεθα
εἶδος ἰδόντες», ὡς καὶ τοῦ ἀγαστοῦ εἴδους φυῆςλεγομένου. Τὸ δὲ πυκνὰ μήδεα
διερμηνεύων ἐπάγει τὰ εὐθὺς ῥηθησόμενα.(ῃ. 213–24) Ὅτι Ἀντήνωρ ἐπαινῶν ὡς ῥήτωρ
τὴν κατὰ Ὀδυσσέα καὶ Μενέλαον ῥητορείαν, ὡς καὶ ὁ βασιλεὺς Πρίαμος πρὸ βραχέων
τὸν ὅμοιονἈγαμέμνονα, ἰδέαν λόγου καθυπογράφει τῷ μὲν Μενελάῳ διὰ νεότητα ἢ καὶ
ὡς Λάκωνι στενήν, ταὐτὸν δ' εἰπεῖν γοργήν, τὰ καίρια μόνα ἐν βραχεῖ ἐπιλεγομένῳ,τὰ
δὲ περιττὰ ἐπιτρέχοντι. λέγει γάρ· «ἀλλ' ὅτε δὴ μύθους καὶ μήδεα πᾶσινὕφαινον, ἤτοι
μὲν Μενέλαος ἐπιτροχάδην ἀγόρευε, παῦρα μέν, ἀλλὰ μάλαλιγέως, ἐπεὶ οὐ πολύμυθος
οὐδ' ἀφαμαρτοεπής, ἢ καὶ γένει ὕστερος ἦεν». Τῷ δὲ Ὀδυσσεῖ πάνυ ἁδρὸν καὶ πυκνότητι
νοημάτων ἐμπλατυνόμενον ἐμφαίνει τὸν χαρακτῆρα εἰπών· «ἀλλ' ὅτε δὴ ὄπα τε
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
394