Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

Ἡλίῳ ἱερεύουσιν. ὅτι δὲ καὶ προβάτων χαίρει ποιμνίοις, ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳλέγεται. ταῖς
γὰρ ἀγέλαις ἐκεῖ τῶν τοῦ Ἡλίου βοῶν καὶ πώεα προβάτωνσυννέμονται. οὐκ ἀποστέργει
δὲ οὐδὲ ὄνους. Ὑπερβόρεοι οὖν, ὡς ὁ Πίνδαροςἱστορεῖ, τοιαῦτα ἐκείνῳ κνώδαλα ἔθυον.
κατὰ δὲ Ἡρόδοτον καὶ Πέρσαι ἵπποναὐτῷ ἱέρευον ὡς ταχυτάτῳ τὸ ἐν τοῖς πεζοῖς
ταχύτατον. καὶ ὅλως εἰπεῖν,νόμιον ἔχοντες οἱ Ἕλληνες τὸν Ἀπόλλωνα καὶ ζῳοτρόφον
πάντων ἐκείνῳ τῶν τοιούτων ἀπήρχοντο. Ὅτι τὸ «τόδε μοι κρήηνον ἐέλδωρ» ἱκετεύων
ἄν τις εἴπῃκαὶ εἰσακουσθῆναι ζητῶν. δηλοῖ δὲ ὅτι «τόδε μοι τέλεσον τὸ ἐπιθύμημα».
(ῃ. 42) Τὸ δέ «τίσειαν ∆αναοὶ ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσιν» ἱκέτου λόγος
δίκαςλαβεῖν αἰτοῦντος ἐκ τῶν πολλὰ λυπησάντων. γίνεται μὲν τὸ μὲν κρήηνον
ἀπὸῥήματος τοῦ κραιαίνω, ὥσπερ τὸ κρῆναι, ὅ ἐστι τελειῶσαι, ἀπὸ δισυλλάβου
τοῦκραίνω καὶ τὸ μιῆναι ἀπὸ τοῦ μιαίνω. οὕτω δὲ καθ' Ἡρωδιανὸν καὶ τὸ κυδῆναιἐκ
τοῦ κυδαίνω, εἰ καὶ κυδᾶναι, φησί, καθ' ἡμᾶς λέγεται ὡς καὶ κερδᾶναι.ἐέλδωρ δὲ τὸ
ἐπιθύμημά ἐστιν, ἀπὸ τοῦ ἔλδω γινόμενον ῥήματος πλεονασμῷ καὶ 1.60 ἑτέρου ˉε. φησὶ
γοῦν που Ὅμηρος «ἧς ἔλδεαι ἤματα πάντα». εἰ δὲ καὶ τρισυλλάβως ἐέλδω εὕρηται, εἴη
ἂν καὶ ἐκεῖθεν τὸ ἐέλδωρ. προϋπάρχει δὲ αὐτῶν τὸἕλω. δῆλον γὰρ ὡς ἕλοιτ' ἄν τις τὸ
ἐπιθυμητόν, ὥσπερ καὶ ἀνάπαλιν ἐπιθυμήσοιἂν τοῦ αἱρετοῦ. εἰ δὲ δασύνεται μὲν τὸ
ἑλεῖν καὶ ἑλέσθαι, ψιλοῦται δὲ τὸ ἔλδεσθαι,αἴτιον ἡ τοῦ ˉδ ἐπένθεσις. καὶ τοιοῦτον μὲν
τοῦτο. Τὸ δὲ τίσειαν εὐκτικὸν μένἐστιν Αἰολικόν· ἔπεσε δὲ καὶ εἰς χρῆσιν κοινήν.
κανονίζεται δὲ καὶ αὐτὸ καὶ τὰὅμοια ῥήματα ἐκ πρώτων ἀορίστων ἐνεργητικῶν
ληγόντων εἰς ˉα ἐπεντεθείσηςτῆς ˉεˉι διφθόγγου πρὸ τοῦ ˉα καὶ τῆς ἀρχούσης
ἀποβληθείσης οἷον ἔλεξα λέξεια,ἔτυψα τύψεια, ἔγραψα γράψεια. οὕτω γοῦν καὶ ἔτισα
τίσεια. εὔχεται δὲ τὰτοιαῦτα ῥήματα κατὰ τοὺς παλαιοὺς σύντομον πράγματος ἄνυσιν
καὶ τοῦτομόνον διαφέρουσι τῶν κοινῶν εὐκτικῶν. οἷον τὸ μὲν τύψαις ἢ λέξαις ἢ
γράψαιςἀόριστον ἔχει τὸν ἐπιθυμητὸν καιρὸν τοῦ εὐκταίου πράγματος, ὁ δὲ εἰπὼν
τύψειαςἢ λέξειας ἢ γράψειας εὔχεται τάχιον ἀνυσθῆναι, ὃ εὔχεται· διό, φασίν, οὐ
δεῖλέγειν ἡμᾶς πρός τινα τὸ «ζήσειας εὐτυχῶς» ἤ τι τοιοῦτον, ἵνα μὴ δοκῶμεν εὔχεσθαι
τάχιον αὐτὸν ἐλθεῖν εἰς τέλος τοῦ καλῶς ζῆν. τὸ δέ «τίσειαν ∆αναοὶἐμὰ δάκρυα σοῖσι
βέλεσι» δοκεῖ μὲν ἀλόγως λεχθῆναι. διὰ τί γὰρ οἱ ∆αναοί, οἳἐπευφήμησαν αἰδεῖσθαι
αὐτόν, πείσονται κακὰ καὶ μὴ ὁ Ἀγαμέμνων; λύεταιδὲ ὅτι Ἀγαμέμνονος μὲν θανόντος ὁ
στρατὸς ἐλύετο καὶ ἡ Χρυσηῒς ἀπήγετο,αὐτῶν δὲ πιπτόντων καὶ τῆς αἰτίας ζητουμένης
ἀπελάμβανε τὴν παῖδα. εἰ δὲ καὶτῶν ὁμοεθνῶν Τρώων, ὡς δεδήλωται, οὐκ ἐφείσατο διὰ
τὸ οἰκεῖον καλόν, πολλῷπλέον τῶν Ἑλλήνων. ἔχει δὲ τὸ «τίσειαν» τριπλῆν ἔννοιαν ὡς
πρὸς τὰ τρία τοῦτίω σημαινόμενα· ἤγουν πρὸς τὸ τίω, τὸ τιμῶ, καὶ πρὸς τὸ τίω, τὸ
ἀνταποδίδωμι,καὶ πρὸς τὸ τίω, τὸ τιμωρίαν δίδωμι, ἵνα λέγῃ ὁ γέρων ὅτι «τιμήσειαν οἱ
∆αναοὶτὰ ἐμὰ δάκρυα, κακωθέντες ὑπὸ σοῦ» ἤ «ἀνταποδοῖεν τὰ ἐμὰ δάκρυα
καὶἀντικλαύσειαν»· ἢ [κατὰ νοῦν παθητικόν] «τιμωρίαν δοῖεν ἤγουν τιμωρηθεῖεντοῖς
σοῖς βέλεσι διὰ τὰ ἐμὰ δάκρυα» [καὶ ἀντιπτωτικῶς δὲ εἰπεῖν ἀντὶ τῶνἐμῶν δακρύων.]
καὶ ὅρα ὅτι καὶ ἐδάκρυσεν ἀποπεμφθεὶς ὁ γέρων, εἰ καὶ Ὅμηροςοὐκ ἐπεσημήνατο αὐτὸ
ἀνωτέρω. καὶ σημείωσαι ὅτι πολλὰ τοιαῦτα εὑρήσειςπαρὰ τῷ ποιητῇ τὰ λεγόμενα κατὰ
τὸ σιωπώμενον, ὅπερ ἐστὶ σχῆμα λόγου καὶαὐτό. ἐπειγόμενος γὰρ εἰς τὰ ἀναγκαῖα σιγᾷ
τὰ μὴ πάνυ τοιαῦτα καὶ ἀφίησι τῷἀκροατῇ ἐπινοεῖν αὐτά. Ἰστέον δὲ ὅτι ∆αναοὶ ἀπὸ
∆αναοῦ οἱ Ἕλληνες, ἀδελφοῦ Αἰγύπτου. δίδυμοι δὲ οὗτοι παῖδες Βήλῳ τῷ Λιβύης,
πολύπαιδες ἐκδιαφόρων γυναικῶν, Αἴγυπτος μὲν υἱοῖς πεντήκοντα, ∆αναὸς δὲ
θυγατράσιτοσαύταις. τούτων ∆αναὸς μὲν θανάτῳ τοῦ πατρὸς ἦρξε Λιβύης, Αἴγυπτος
δὲἈραβίας. ἔνθα καὶ καταστρεψάμενος τὴν τῶν Μελαμπόδων, φασί, χώραν ἀφ'ἑαυτοῦ
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
38