Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

ἐμβλέπειν τὸ θυμικῶς ἐντρανίζειν καὶἀταυρώτη γυνή, ἡ ἄζυξ, δηλοῦσιν οἱ παλαιοί. (ῃ.
484–93) Ὅτι ἔστιν ὅτε ὁποιητὴς κατὰ ποσά τινα διαστήματα ἐγκόπτει τὸν λόγον τῇ
Μούσῃ καὶ ὡς ἐξὑπαρχῆς αὖθις αὐτὴν ἀξιοῖ εἰπεῖν ὅπερ αὐτὸς ἐθέλει. ποιεῖ δὲ τοῦτο,
ἡνίκα πραγμάτων ἐντύχῃ μεγέθει καὶ πλήθει, αὔξων καὶ οὕτως ἐκεῖνα καὶ
ἐνδεικνύμενοςὡς οὐκ ἄνευ θεοῦ καὶ μουσικῆς ἐπιπνοίας ἀφηγηθήσονται· ἢ καὶ ἄλλως
ποιεῖτοῦτο, ὅτε ἡ μὲν ἀκολουθία τῶν ἑξῆς ἐθέλει ἔχεσθαι, ὁ δὲ ποιητὴς ἢ ὁ φιλομαθὴς
ἀκροατὴς ἐπ' ἄλλο γλίχεταί τι τραπῆναι τὸν λόγον, μέγα ὂν καὶ αὐτὸκαὶ ἱστορίας ἄξιον.
ὡς καὶ ἐνταῦθα ἡ μὲν ἀκολουθία ἤθελε μετὰ τοὺς περὶἈγαμέμνονος λόγους εὐθὺς
κεῖσθαι τὸ «Τρωσὶ δ' ἄγγελος ἦλθε ποδήνεμοςὠκέα Ἶρις» καὶ τὰ ἑξῆς τοῦ τέλους τῆς
Βοιωτίας· ὁ δὲ ποιητὴς ἐπεισόδιόν τιἐξευρὼν ἀξιοῖ τὰς Μούσας νεῶν ποιῆσαι
κατάλογον καὶ ἡγεμόνων Ἑλληνικῶν.φησὶ γοῦν· «ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι Ὀλύμπια
δώματ' ἔχουσαι, οἵ τινες ἡγεμόνες ∆αναῶν καὶ κοίρανοι ἦσαν· πληθὺν δ' οὐκ ἂν ἐγὼ
μυθήσομαι οὐδ' ὀνομήνω,οὐδ' εἴ μοι δέκα μὲν γλῶσσαι, δέκα δὲ στόματ' εἶεν, φωνὴ δ'
ἄρρηκτος, χάλκεονδέ μοι ἦτορ ἐνείη, εἰ μὴ Ὀλυμπιάδες Μοῦσαι ∆ιὸς αἰγιόχοιο
θυγατέρες μνησαίαθ',ὅσοι ὑπὸ Ἴλιον ἦλθον. ἀρχοὺς αὖ νηῶν ἐρέω, νῆάς τε προπάσας».
ἔστι δὲ ὃ λέγειτοιοῦτόν τι. Ἐνθύμιόν ἐστί μοι ἀναπαύσαντι τὸν λόγον, ὦ Μοῦσαι, νεῶν
τεἙλληνικῶν κατάλογον ποιῆσαι καὶ τοὺς Ἕλληνας δὲ ὀνομάσαι, ἐὰν ὑμεῖς ἐμπνέητέ
μοι. ἀλλὰ τούτων τὸ μὲν δυναίμην ἄν, τὸ τὰς νῆας δηλαδὴ καταλέξαικαὶ ἐκφωνῆσαι ἐξ
ἐπιπνοίας ὑμῶν, τὸ δὲ ἕτερον, τὸ τοὺς Ἕλληνας ὀνομάσαι,πῇ μὲν ἔχοιμι ἂν ποιῆσαι, πῇ
δὲ οὔ. τοὺς μὲν γὰρ ἀρχούς, εἴτ' οὖν ἡγεμόνας τῶνἙλλήνων, ἐρῶ πρὸς ὄνομα
ὑποφητεύων ἐπιπνεούσαις ὑμῖν· τὴν δὲπληθὺν ὑμεῖς μὲν ἐρεῖτε ἂν καὶ ὀνομάσητε–θεαὶ
γάρ ἐστε–ἐγὼ δὲ οὐκ ἂνμυθήσομαι οὐδὲ ὀνομήνω, ἤγουν ἐξ ὀνόματος εἴπω, οὐδ' εἰ τάδε
μοι καὶ τάδεγένοιτο καὶ πολλαπλασίων, φασίν, ἐμαυτοῦ γένωμαι. φύλλων γὰρ ἢ
ἀνθέωνἐαρινῶν ἢ ψάμμου, οἷς οἱ Ἕλληνες εἰκάζονται, καὶ τὸ μέτρον οὐ περιληπτὸνκαὶ
τὸ ἕκαστον ὀνομάζειν ὁμοίως ἀδύνατον ἀνθρώπῳ γε ὄντι μοι. ὑπισχνεῖταιοὖν διὰ
τούτων ὁ ποιητὴς νεῶν μὲν κατάλογον ποιῆσαι καὶ τοὺς αὐτῶν ἡγεμόνας 1.396
ἱστορῆσαι πρὸς ὄνομα [δίκην ὑποβολέως,] ἐὰν αἱ Μοῦσαι
συλλαμβανόμεναιπροβάλλωσιν αὐτῷ ταῦτα, ἵνα ἐκεῖναι μὲν λαλῶσιν αὐτῷ, αὐτὸς δὲ
τοῖς λοιποῖς·τὴν δὲ πληθὺν ἐᾶσαί φησι, διότι οὐκ ἂν ὑποφητεύειν καὶ εἰς τοῦτο ταῖς
Μούσαιςἀρκέσειεν· ἥ τε γὰρ γλῶσσα μία οὖσα ναρκήσειεν ἄν, ἀποκάμοι δὲ καὶ τὸ
στόμα·ῥαγήσεται δὲ καὶ ἡ φωνὴ καὶ ἡ ψυχὴ ἀνεθήσεται. τὸ τοίνυν τὴν πληθὺν
ὀνομάσαι,πάνυ ὂν μεῖζον τοῦ τοὺς ἡγεμόνας εἰπεῖν, ταῖς μὲν Μούσαις ὡς θεαῖς
δυνατὸνεἶναί φησιν, ἑαυτῷ δὲ ἀδύνατον. διὸ καὶ προαναφωνεῖ μὴ ἂν ὀνομάσαι
τὴνπληθύν, καθὰ τάς τε νῆας καὶ τοὺς ἡγεμόνας. Καίτοι κατὰ τὴν τῶν
παλαιῶνἐπιβολὴν εἶπε τρόπον τινὰ καὶ περὶ τοῦ πλήθους. ἐπεὶ γάρ, φασί, περὶ μὲν τοῦ
Φιλοκτήτου ἐν τοῖς ἑξῆς εἶπεν ἐκ πεντήκοντα ἐρετῶν εἶναι τὰς αὐτοῦ νῆας, περὶδὲ
Βοιωτῶν, ὅτι ἐξ ἑκατὸν εἴκοσιν αὐτοῖς ἑκάστη ναῦς, δῆλός ἐστιν ἐμφῆναιβουλόμενος
τὴν πληθὺν ἐκ τῆς ἀμφοῖν τούτων συνθέσεως. Ἔστι γὰρ κατὰ τὸν Θουκυδίδου κανόνα
τὸ μέσον τοῦ πλείονος καὶ ἐλάττονος λαβόντα τεκμήρασθαι,πόσοι δύνανται εἶναι τῷ
ἀριθμῷ οἱ τοῦ πλήθους· ὃ καὶ ποιοῦντες οἱ Ὁμηρικοὶεὑρίσκουσιν ὑπὲρ δέκα μυριάδας
συναγομένην τὴν πληθύν. ἐπεὶ γάρ, ὡς ἐν τῇ Βοιωτίᾳ δηλοῦται, αἱ νῆες ὑπὲρ χιλίας,
μέσον δὲ τοῦ πεντήκοντα ἀριθμοῦ καὶτοῦ ἑκατὸν εἴκοσιν ὁ ὀγδοηκονταπέντε,
πολυπλασιασθεὶς ὁ ὀγδοηκονταπέντεἐπὶ τὸν ἀριθμὸν τῶν νηῶν μετρεῖ τὸ τῶν
ἐμπλεόντων πλῆθος ὑπὲρ μυριάδαςὂν δέκα, ὡς καὶ προείρηται. καὶ οὕτω δοκεῖ, φασί,
καὶ περὶ τοῦ πλήθους λέγεινὁ ποιητής. πρὸς οὓς ῥητέον, ὡς οὐ ταὐτόν ἐστιν ἁπλῶς περὶ
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
252