Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

τοιοῦτος Ἄρης οὐ μόνον διὰτὸ ταχὺ θανατοῦν καὶ τὸ αἶψα συντελεῖσθαι, ὡς ἀλλαχοῦ
φησιν Ὅμηρος,ἔτι δὲ καὶ διὰ τὸ θυμικόν, [εἴπερ καὶ ὀξεῖς λέγονται οἱ θυμούμενοι καὶ
ὀξύνεσθαικαὶ παροξύνεσθαι τὸ χολοῦσθαι,] ἀλλὰ καὶ κατὰ τὸ ἔγχη ὀξυόεντα,
ὀξέαδηλαδή, καθ' ὃ καί τις ἀνταπειλούμενος ἀλαζόνι πολεμιστῇ ἔφη ὀξεῖαν εἶναι
ἐνἄκρῳ καὶ αὐτῷ τὴν αἰχμήν. (ῃ. 446) Ὅτι ἀκολούθως τῇ παραινέσει τοῦ Νέστορος
κρίνουσιν οἱ βασιλεῖς τὸν λαὸν ἤγουν εἰς φῦλα καὶ φρήτρας διαχωρίζουσι. [φησὶ γάρ·
«Οἳ δὲ ἀμφ' Ἀτρείωνα θῦνον κρίνοντες», τοὺς ἄνδρας δηλαδὴκατὰ φῦλα καὶ φρήτρας,
ὡς ὁ Νέστωρ παρῄνεσεν· ἀπὸ κοινοῦ γὰρ εἴληπταιγοργῶς τὰ τοῦ Νέστορος.] (ῃ. 447–9)
Ὅτι φόρημα ὁ μῦθος τῇ Ἀθηνᾷ δίδωσι τὴν αἰγίδα, ἣν ὁ ποιητὴς ἐρίτιμον λέγει καὶ
ἀγήραον ἀθανάτην τε, ἧς ἑκατὸνθύσανοι, ἤγουν κροσσοί, παγχρύσεοι ἠερέθονται,
πάντες ἐϋπλεκέες, ἑκατόμβοιοςδὲ ἕκαστος. τίς δὲ ἡ αἰγὶς αὕτη καὶ ὅτι καὶ ∆ιὸς ὅπλον
ἐστί, ζητητέον ἐν τοῖςἑξῆς. (ῃ. 447) Ἰστέον δὲ ὅτι ἡ μὲν Ὁμηρικὴ αἰγὶς συστέλλει τὴν
λήγουσαν, ὡς τὸ μέτρον δηλοῖ· ὁ δὲ Γεωγράφος καὶ τόπον τινὰ ὁμώνυμον ἱστορῶν
φησιν,ὅτι Αἰγὶς ὄρος καὶ ἄκρα κατὰ ἔκτασιν τῆς δευτέρας συλλαβῆς περί που τὰ κατὰ
Λέσβον. προσνεύει δ' ἐπὶ τὸ Αἰγαῖον πέλαγος, ὅθεν, φησίν, ἔχει καὶ τοὔνομα.[̓Ερίτιμος δὲ
ἡ ῥηθεῖσα αἰγὶς διὰ τὰ περὶ αὐτὴν παγχρύσεα· διὸ καὶ ἀγήραος,οὐ μὴν κατὰ τὸν τοῦ
μύθου Τιθωνόν, ἀλλὰ καὶ ἀθανάτη. (ῃ. 448) Οἱ δὲ ἑκατὸνθύσανοι δύνανται νοεῖσθαι καὶ
ἀντὶ τοῦ πολλοί. (ῃ. 449) Πλεκτοὶ δὲ οἱ θύσανοι,ὡς εἰκός, καὶ διὰ τὸ ἠερέθεσθαι θύοντες,
ὅ ἐστι σειόμενοι.] Ἑκατόμβοιος δὲ ὁἑκατὸν ἤτοι πολλῶν βοῶν ἄξιος, τουτέστι ζῴων. ἐκ
γὰρ τῶν βοῶν, μέρους ἑνός,πάντα δηλοῖ τὰ τετράποδα, δι' ὧν αἱ συναλλαγαὶ τοῖς
παλαιοῖς· τίμιον δὲἐκείνοις μάλιστα ὁ βοῦς. διὸ ἐξ αὐτοῦ πολλὰ βιωτικὰ δηλοῦνται
συναλλάγματακαὶ πράγματα, ὡς ἡ ἑκατόμβη, ὡς αἱ ἀλφεσίβοιαι γυναῖκες, ὡς τὸ
τετράβοιον,τὸ δωδεκάβοιον, τὸ εἰκοσάβοιον· περὶ ὧν καὶ ἐρρέθη καὶ αὖθις ῥηθήσεται
κατὰ 1.385 καιρόν. ἀπὸ δὲ τοῦ τοιούτου ζῴου ἐλέχθησάν ποτε βόες καὶ τὰ νομίσματα,
διότικαὶ βοῦν ἐξετύπουν ἐν αὐτοῖς καὶ μάλιστα οἱ Ἀθηναῖοι τιμῶντες τὸ ζῷον.ἐντεῦθεν
καὶ παροιμία τὸ «βοῦν ἐπὶ γλώττης φέρει», ἤγουν δῶρα λαβὼνσιωπᾷ. καὶ τὸ ˉβˉοˉυ δὲ
ἐπιτατικὸν μόριον ἐκ τοῦ τοιούτου ζῴου εἴληπται.(ῃ. 450–2) Ἰστέον δὲ ὅτι ἔθος ἔχων ὁ
ποιητὴς μύθους παραπλέκειν συχνὰ τῇποιήσει–ψυχὴ γάρ τις οἷον ὁ μῦθος τῷ τῆς
ποιήσεως σώματι δι' ὅλου παρενεσπαρμένος αὐτοῦ–παράγει καὶ νῦν τὴν μυθικὴν
Ἀθηνᾶν σὺν τῇ αἰγίδιπαιφάσσουσαν καὶ ὀτρύνουσαν τὸν λαὸν εἰς μάχην καὶ σθένος
ἐνιεῖσαν ἑκάστῳκραδίῃ ἄλληκτον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι, ὅπερ ταὐτόν ἐστι τῷ «οὐ
παυσωλὴἔσσεται πολέμου οὐδ' ἠβαιόν». ἔστι δὲ καὶ ἄρτι ἀλληγορικῶς Ἀθηνᾶ ἡ
τῶνβασιλέων σύνεσις λόγῳ ἐρεθίζουσα ὡς ἐκ θείας ἐπιπνοίας τινὸς τὸν λαὸν
καὶῥωνύουσα. (ῃ. 453 ς.) ∆ιὸ καὶ ἐπάγει· «τοῖσι δ' ἄφαρ πόλεμος γλυκίων γένετοἠὲ
νέεσθαι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν», [ὃ παράφρασίς ἐστι τοῦ ἠὲ νόστος,ἵνα λέγῃ· «τοῖς δ'
εὐθὺς γλυκίων γέγονεν ὁ πόλεμος ἤπερ ὁ νόστος».] Καὶ ὅραεἰς οἷον ἀγαθὸν ἡ βασιλικὴ
ἀπόπειρα ἐτελεύτησεν. οἱ γὰρ ποθοῦντες, ὡςεἰκός, νοστῆσαι καὶ ἀχνύμενοι πρὸ βραχέος
ἐπὶ τῇ στερήσει τῶν πατρίδων,οὗτοι καταμαλαχθέντες καὶ ποικίλως ἀναπεισθέντες
λόγοις γλυκίω τοῦ νόστουτὸν πόλεμον ἄφαρ ἤγουν εὐθέως κρίνουσιν. εἰ δὲ μηδὲν οὐδὲ
τῶν πάνυ ἡδέωνγλύκιον ἧς γαίης ἠδὲ πατρίδος, ἀλλ' οἱ Ἀχαιοὶ δημαγωγηθέντες τῇ
βασιλικῇσυνέσει γλύκιόν τι τοῦ οἴκαδε νόστου ἡγοῦνται τὸν στυγερὸν καὶ
πικρὸνπόλεμον. Καὶ σημείωσαι οἷον ὁ ἐν δέοντι παραινετικὸς λόγος, ὃς ἐν τοῖς ἑξῆςπου
ἀμβροσία λέγεται διὰ τῆς τῶν γερόντων γλυκείας ὁμιλίας ἐνσταλαζομένητῇ τοῦ
Ἀχιλλέως καρδίᾳ. (ῃ. 454) Ὅρα δὲ καὶ ὅτι νῦν μὲν σύγκειται τὸ «πατρίδα γαῖαν» καὶ ἔχει
ἐντελῶς· ἐν δὲ τῷ «οὐδὲν γλύκιον ἧς γαίης οὐδὲπατρίδος» κεχώρισται φανερῶς ἡ αἶα
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
245