Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

πρηνές καὶ ἐπὶ ἐμψύχων λέγεται. φησὶ γοῦν κατωτέρω, ὅτιπολλοὶ πρηνέες ὀδὰξ
λαζοίατο γαῖαν. γίνεται δὲ ἀπὸ τοῦ παρανεύειν ἢ κατὰτοὺς παλαιοὺς ἀπὸ τοῦ
προνενευκέναι. δύο δὲ τούτων ἀντικειμένων πρανοῦςκαὶ ὑπτίου κυρίως πρανὲς λέγεται
τὸ πεσὸν ἐπὶ πρόσωπον, ὕπτιον δὲ τὸἀνάπαλιν· λέγεται δὲ καὶ διὰ τοῦ ˉη πρηνές, ἐξ οὗ
καὶ πρηνίξαι τὸ ἐπὶ πρόσωπονῥῖψαι εἴτε ἄνθρωπον εἴτε καὶ πόλιν. [Παρὰ πολλοῖς δὲ
τῶν ὕστερον νικᾷ 1.379 πρανές λέγεσθαι διὰ τοῦ ˉα ὡς ἀπὸ τοῦ παρανεύειν ἢ μᾶλλον
παρανέειν, ὅ ἐστικολυμβᾶν, ἐπειδὴ παρανέουσιν ἐοίκασιν οἱ πρηνεῖς κείμενοι. λέγεται
δὲμεταφορικῶς πρανὴς καὶ ὁ κατάντης τόπος. ὅθεν καὶ παροιμία τὸ «σφαῖρακατὰ
πρανοῦς».] Ἰστέον δὲ ὅτι τὸ κατὰ πρηνὲς βαλέειν Πριάμοιο μέλαθρονἀλλαχοῦ
παραφράζων ὁ ποιητὴς ἠμύσαι φησὶ τὴν πόλιν τοῦ Πριάμου ἤγουνκλιθεῖσαν κάτω
πεσεῖν. ἀπορήσῃ δὲ ἄν τις, ἐπειδὰν καταπέσοι τεῖχος ἐκ τοῦὀρθοῦ, οἷον τὸ τῆς Τροίας, τί
τὸ διάφορον τοῦ πρηνὲς αὐτὸ πεσεῖν ἢ ὕπτιον,εἰ μὴ ἄρα, ὅτι τὸ ὕπτιον εὐφημότερον τοῦ
πρανοῦς· τὸ γὰρ ὑπτιάζειν ἐπὶἀναπαύσεως μᾶλλον λέγεται. μάλιστα δὲ εὐφυὲς εἰπεῖν,
ὅτι εὔχεται ὁ βασιλεὺςτὴν Τροίαν καταβαλεῖν οὐκ ἐκ πολυπόνου πολιορκίας τῆς ἔξω
καὶ ἀντιπροσώπου,ἀλλ' ἐκ τῶν ἔσω καὶ οἷον εἰπεῖν κατὰ νώτου, κατὰ κράτος ἁλοῦσαν.
πάντως δὲπρόσωπον πόλεως τὸ ἔξω προφαινόμενον, ὃ ἐκ μὲν τῶν ἐκτὸς
ἀνατραπὲνὕπτιον πίπτει, ἐκ δὲ τῶν ἔσω ῥιφὲν πρηνὲς κεῖται, ὅπερ τάχα καὶ ἔπαθενἡ
Τροία ῥᾳδίως καὶ ἀπονητὶ δόλῳ ἁλοῦσα, ὡς προγέγραπται. οὕτω καὶ ὅτεεὔξεταί που ἡ
Ἑκάβη πρηνέα τινὰ πεσεῖν, ἐπὶ ἀτιμίᾳ ἐκείνου ἡ εὐχή, ἵνα μὴκατὰ στέρνου πληγεὶς
ἔντιμος πέσῃ μαχόμενος, ἀλλὰ φεύγων κείσεται πρηνὴςἐκ τῶν ὀπίσω παθὼν τὴν
πληγήν. (ῃ. 414–6) Ὅρα δὲ ὅτι Ἀλεξάνδρου μὲν ἤ τινος ἑτέρου τῶν Τρώων οὐδεμία
μνεία τῷ βασιλεῖ, Πριάμου δὲ μόνου καὶἝκτορος, καθ' ὧν μάλιστα θυμοῦται, ὡς
δυναμένων μέν, μὴ λυόντων δὲ ἐνδίκῃ τὸν πόλεμον. ∆ιὸ μηδὲ τῆς Τροίας μνησθεὶς τὸ
τοῦ Πριάμου μέλαθρονκαταβαλεῖν εὔχεται καὶ θύρετρα διὰ πυρὸς δηΐου ἤγουν
πολεμικοῦ πρῆσαιἐπιλεξάμενος δηλῶσαι ὡς ἀπὸ μέρους τὴν μὲν τῶν Τρώων ἀπώλειαν
διὰ τοῦἝκτορος, τὴν δὲ τῆς πόλεως διὰ τοῦ οἴκου τοῦ Πριάμου. Λέγεται δὲ
μέλαθρονμὲν κατὰ τοὺς παλαιοὺς ἢ ὁ ὄροφος ἢ τὸ μέσον τῆς στέγης ξύλον, ὅ,
φασί,καλεῖται ὑπέρτονον. καὶ γίνεται ἀπὸ τοῦ μελαίνεσθαι αἰθομένου πυρὸς καπνῷ·ἐκ
δὲ τούτου καὶ ὁ ὅλος οἶκος μέλαθρον, ὥσπερ καὶ ἀπὸ ἑστίας τῆς τοῦ πυρὸςὡς ἐκ μέρους
ἑστία τὸ ὅλον οἴκημα. Αἰθαλόεν δὲ ἢ τὸ αἰθαλωθησόμενον, ὥς φασινοἱ παλαιοί, ἢ τὸ
διαφανὲς καὶ λαμπρόν· αἴθω γὰρ οὐ μόνον τὸ καίω, ἀλλὰ καὶ τὸλάμπω. [Ἀκριβέστερον
δὲ τὸ πρῶτον, οὗ προΰπεστιν ἡ αἰθάλη, οὐ τέφρανδηλοῦσα κατά τινας, ἀλλὰ μάλιστα
εἶδός τι καπνώδους ἀναθυμιάσεως ἐκπυρός, ὁποία καὶ ἡ ἐκ τῶν καιομένων λίθων.] Πῦρ
δὲ δήϊον λέγει πρὸς διαστο1.380 λὴν τοῦ θυτικοῦ, φασί, καὶ θείου καὶ τοῦ γαμηλίου καὶ
τῶν τοιούτων. [Τοῦ δὲθύρετρα ὁ τύπος κατὰ τὸ τέρετρα, ὃ δηλοῖ τὰ τρύπανα.] (ῃ. 417)
Ῥωγαλέονδὲ ἀπὸ τοῦ ῥήσσω, οὗ μέσος παρακείμενος ἔρρηγα καὶ τροπῇ τοῦ ˉη εἰς ˉω
ἔρρωγα,ἐξ οὗ καὶ διερρωγὸς ἱμάτιον καὶ χιτὼν ῥωγαλέος. (ῃ. 416) Χιτὼν δὲ ὁ πολεμικὸς
θώραξ καθ' ὁμοιότητα τοῦ ἐν ἱματισμῷ, ἐπεὶ καὶ ὅπλα ἐνδύεσθαί φαμεν.[(ῃ. 415) Πρῆσαι
δὲ τὸ καῦσαι ἀπὸ τοῦ πυρῶ πυρώσω, οὗ συγκοπέντος εἰς τὸπρῶ παράγωγον τὸ πρήθω,
ἐξ οὗ καθ' ὑπέρθεσιν καὶ συστολὴν τὸ πέρθω. ἐκδὲ τοῦ ῥηθέντος πυρῶ παράγωγον τὸ
ἐμπυρίζω, ὥσπερ καὶ τοῦ πρῶ κατὰ ἀναδιπλασιασμὸν τὸ ἐμπιπρῶ καὶ τὸ ἐμπίπρημι.] (ῃ.
418) Ὅτι ὀδὰξ λάζεσθαι τὴνγῆν, ἤγουν λαμβάνεσθαι τῆς γῆς, ἀπὸ τοῦ δάκω δάξω δάξ, [ἢ
καὶ ὡς λήγωλήξω λήξ καὶ λάξ, οὕτω δήκω δήξω δήξ καὶ δάξ] καὶ κατὰ πλεονασμὸν
ὀδάξ.δηλοῖ δὲ τὸ δάκνειν τὴν γῆν τοὺς πεφονευμένους ἐν τῷ σφαδάζειν. Τινὲς δὲὀδάξ
ἀντὶ τοῦ μετὰ τῶν ὀδόντων. Λάζεσθαι δὲ οὐ μόνον αἰτιατικῇ συμβιβάζεται,οἷον· «ὀδὰξ
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
242