Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

ἀχνύμενοίπερ ἐπ' αὐτῷ ἡδὺ γέλασαν». κατὰ γὰρ τοὺς παλαιοὺς καλὸν μὲν
πρόσωπονοὐκ ἀχρειοῦται δάκρυσι, τὸ δὲ μὴ καλὸν αἴσχιον ἐν τῷ δακρύειν γίνεται.
διόπερὁ Θερσίτης παναισχὴς ὢν καὶ αὐτόθεν γέλωτα προκαλούμενος ἔτι μᾶλλονγελοῖος
ἐν τῷ δακρύειν ἄρτι γίνεται καὶ ὥσπερ τὰ παρ' αὐτῷ σπουδαῖα γελοῖαἦσαν τοῖς Ἀχαιοῖς,
οὕτω καὶ τὸ δάκρυον αὐτοῦ προκαλεῖται τοῖς Ἕλλησι γέλωτα. καὶ αὐτὸς μὲν ἐμβλέπει
τοῖς Ἕλλησιν, ἵνα τε γνοίη, πῶς ἐπ' αὐτῷδιάκεινται, καὶ ἅμα καὶ βοήθειαν
προκαλέσηται. οἱ δὲ τοσοῦτον ἀπέχουσιν,ὧν ἐκεῖνος ἐθέλει, ὥστε ἐπεγγελῶσιν. οὔτε δὲ
ἂν ἐπλήγη οὔτε κατεγελάσθη,ἐὰν μὴ τῶν τυχόντων ἦν, ὡς προείρηται. Σημείωσαι δὲ καὶ
ὅτι, εἰ μὴ ἐνέβλεψετρανές, ἀλλ' ὑπέκρυπτε τὸ πρόσωπον, οὐκ ἂν ἐγελάσθη. νῦν δὲ ἀφ'
οὗ ἐσπούδασεν, ἐξ ἐκείνου γελοῖος ἔδοξε. Σκοπητέον δὲ ἐξ οἵων εἰς οἷα τὰ τῆς
περιπετείαςκατήντησαν. οἱ γὰρ διὰ τὴν τοῦ νόστου ἔφεσιν πρὸ μικροῦ
σκυθρωπάζοντεςοὐ μόνον παύονται τῆς λύπης ἄρτι καὶ τοῦ νόστου λανθάνονται, ἀλλὰ
καὶγελῶσι, καὶ οὐδὲ τοῦτο ἁπλῶς, ἀλλὰ ἡδὺ γελῶσιν. Ὅρα δὲ καὶ ὅπως ἐν
μεγάλῳκινδύνῳ καὶ στάσει σφοδρᾷ καὶ δυσμεταχειρίστῳ πολλαῖς ὁ ποιητὴς
ἐχρήσατολύσεσιν, Ἀθηνᾶς παρουσίᾳ, δημηγορίαις ἀνδρὸς λογίου, ἀπειλαῖς, πληγαῖς,
ἤδηδὲ καὶ γέλωτι. γέλωτος δὲ μεσολαβοῦντος οὐδαμοῦ σκυθρωπότης, εἰ μή τιςγελῴη
σαρδάνιον, ὡς ἐν Ὀδυσσείᾳ εὕρηται, οὗ πρὸς ἀντιδιαστολὴν ἐνταῦθακεῖται τὸ «ἡδὺ
ἐγέλασαν». (ῃ. 265) Μετάφρενον δὲ λέγεται τὸ ἀπὸ αὐχένος ἕωςὀσφύος, μᾶλλον δὲ τὸ
ἀντικρὺ ὄπισθεν τῶν φρενῶν, ὡς ἀλλαχοῦ φανήσεται.(ῃ. 266) Ἰδνωθῆναι δέ ἐστι τὸ
συγκαμφθῆναι καὶ γίνεται ἀπὸ τοῦ τὸ ἰνίονδονηθῆναι μετατεθέντος τοῦ ˉδ ὀπίσω τοῦ
ˉν. ἔστι δὲ ἰνίον τὸ ὀπίσω τῆς κεφαλῆς, 1.330 οὗ συμπίπτοντος ἐπὶ τὸ κάτω καὶ
συσπωμένου πρὸς τοῖς ὤμοις ἰδνοῦσθαιλέγεται ὁ τοῦτο πάσχων. Τινὲς δὲ ἰδνωθῆναι τὸ
ἀνακλασθῆναι νοοῦσιν ἀπὸ τῆςαὐτῆς ἐτυμολογίας, ἵνα πλέον, φασί, προκύψῃ τὸ τοῦ
στήθους κυρτὸν καὶσυμπράξῃ τι πρὸς γέλωτα. καὶ ἄλλως δὲ τὸ ἰδνώθη ἀντὶ τοῦ οἷον
συνίζησίντινα ἔπαθεν, ἀπὸ τοῦ ἵζω τραπέντος τοῦ ˉζ εἰς ˉδ κατὰ τὴν ἤδη
προρρηθεῖσανσυγγένειαν τῶν τοιούτων στοιχείων καὶ πλεονάσαντος καὶ τοῦ νῦ, ὡς ἐπὶ
τοῦοἰχνῶ καὶ ἰκνῶ καὶ τῶν ὁμοίων. τὸ δὲ ἰδνώθη εὑρεθήσεται καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς, ὅτεπου
δράκοντα ἐρεῖ ἰδνωθέντα δακεῖν τὸν ἀετόν. Τὸ δέ «ἔκπεσε δάκρυ» δαψίλειαν δηλοῖ τοῦ
ὑγροῦ. τινὲς δὲ γράφουσιν «ἔκφυγε δάκρυ», ἤτοι ταχέωςἐξέδραμε. Θαλερὸν δὲ δάκρυον
ἢ τὸ ἀκμαῖον ἢ τὸ ἔνικμον ἐκ μεταφορᾶς τῶνθαλλόντων φυτῶν. Ἰστέον δὲ ὅτι, ἐπεὶ τὰ
κυρίως θάλλοντα καὶ ἁπαλά εἰσι, διὰτοῦτο καὶ τέρεν δάκρυόν που λέγεται τὸ ἁπαλόν.
ἐπεὶ δὲ καὶ χλωρά εἰσι τὰθάλλοντα καὶ ὑγρότητα ἔχει πλείω, διὰ τοῦτο καὶ ὑγρὸν
δάκρυον καὶ χλωρὸν ὁ Εὐριπίδης φησί. Σοφοκλῆς δὲ ἐν Τραχινίαις χλωρὰν ἄχνην
δακρύων ἔφη.[̓Ιστέον δὲ ὅτι τὸ δάκρυ ἀποκοπὴν παθὸν ἐκ τοῦ δάκρυον οὐκέτι κινεῖται
εἰςκλίσιν, ὡς οὐδὲ τὸ δῶ ἤτοι δῶμα, οὐδὲ τὸ κρῖ, ὅ ἐστι κρίμνον, οὐδὲ τὸ ἧλ, ὅπερἐστὶν
ἧλος, οὐδ' ὅσα ἕτερα τοιαῦτα. ὡς γὰρ οὐκ ἂν ὑπόπουν ζῷον βαδίζοι τῶνποδῶν αὐτῷ
ἀποκοπέντων, οὕτω πως οὐδὲ λέξις ἀποβαλοῦσα τὴν λήγουσανἔχοι ἂν κινεῖσθαι εἰς
κλίσιν. δῆλον δὲ ὡς ἐκ τοῦ δάκνειν γίνεται τὸ δάκρυον.](ῃ. 267) Σμῶδιγξ δὲ ὁ ὕφαιμος
μώλωψ. ὑποτρέχοντος γάρ, φασίν, αἵματοςκατ' ὀλίγον ἐξῴδηκεν, ὅπερ διὰ τοῦ
ἐξυπανέστη δηλοῦται, ὡς μετ' ὀλίγαεἰρήσεται. καὶ γίνεται ἀπὸ τοῦ σμῶξαι, ὥς φασιν οἱ
παλαιοί, ὅπερ κατὰ διάλεκτοντὸ πλῆξαι δηλοῖ, ἢ ἀπὸ τοῦ μῶλος, ἡ κακοπάθεια, τροπῇ
τοῦ ˉλ εἰς ˉδ, ἢ οἱονεὶαἱμῶδιγξ ἤγουν ὕφαιμος οἴδησις, ὃ τάχα καὶ ὁ ποιητὴς
ὑπεμφαίνει ἐν τῷ»αἱματόεσσα ἐξυπανέστη», ὅ ἐστιν οἴδησε. δύναται δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ
σιμοῦγενέσθαι καὶ τῆς οἰδήσεως συγκοπῇ καὶ ἐκτάσει τοῦ ˉο τῆς διφθόγγου, ἵναεἴη
σιμῶδιγξ, ἤγουν σιμοῦ καὶ κοίλου τινὸς σωματικοῦ μέρους καὶ ταπεινοῦοἴδησις, ὅ ἐστιν
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
211