Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

εἶχεν, ὡς εἰκός, ἐξαὐτοῦ. Τινὲς δὲ καὶ γενεαλογοῦσιν αὐτὸν ἄνδρα Αἰτωλὸν
ἱστοροῦντες. καὶεὐγενῆ δέ φασιν εἶναι καὶ προσγενῆ τοῦ ∆ιομήδους, Ἀγρίου παῖδα
ἱστοροῦντεςαὐτόν, ὃς ἦν ἀδελφὸς Οἰνέως, πάππου τοῦ ∆ιομήδους, λέγοντες καὶ ἐπὶ τὸν
Καλυδώνιον κάπρον στρατεῦσαι αὐτόν· ὀκνοῦντα δὲ τὴν μάχην καὶ ὑπεκκλίνοντα
κατακρημνισθῆναι ὑπὸ Μελεάγρου καὶ οὕτω λωβηθῆναι τὸ σῶμα,καθάπερ ἐκφράζει ὁ
ποιητής. ὅπερ οὐκ ἀρέσκει τοῖς παλαιοῖς· οὐ γὰρ ἄν,φασίν, ἔπληξεν αὐτὸν ὁ Ὀδυσσεὺς
τῷ σκήπτρῳ εὐγενῆ ὄντα, ὃς δὴ μόνους τοὺςδημότας ἔτυπτεν, ἀλλὰ καὶ ∆ιομήδης οὐκ
ἂν περιεῖδεν αὐτὸν ἀτίμως πάσχοντα.Ἄλλοι μέντοι ἐπίτροπόν τινα τοῦ ποιητοῦ
γενέσθαι Θερσίτην φασίν, ὃν κακῶςδιαθέμενον τὴν οὐσίαν ἄλλως μὲν ὁ ποιητὴς
βλάψαι οὐκ ἔσχεν οἷα δωροδοκοῦντακαὶ τὰς δικαστικὰς ψήφους ὑφελκόμενον, κέκρικε
δὲ ἀμύνασθαι αὐτὸν διὰ τοῦπαραρρῖψαι τῇ ποιήσει κλῆσιν Θερσίτου, ἀχρείου καὶ
αἰσχίστου ἀνδρός, καὶδιαγράψασθαι αὐτὸν καὶ οὕτως ἀφεῖναι εἰς μνήμην οὐκ
εὔχρηστον τοῖς ὀψιγόνοις,οὗ τὸ ἐναντίον ἐπί τινων αὐτῷ φιλουμένων ποιεῖ. Αὖθις γὰρ
ἑτέρους τινὰς φίλουςαὐτῷ μετ' ἐγκωμίου τινὸς παρενθεὶς τῇ ποιήσει, ὡς πολλαχοῦ
φανήσεται,ἀφῆκεν αὐτοὺς φέρεσθαι εἰς μνήμην ἐπαινετὴν τοῖς μετέπειτα, ὡς τὸν
Τυχίονμὲν ἐν τῇ Ἰλιάδι, ἐν δὲ Ὀδυσσείᾳ τὸν Φήμιον καὶ τὸν Μέντορα καὶ τὸν Μέντην.Οἱ
δὲ παλαιοὶ παρασημειοῦνται ἐνταῦθα, ὅτι οὐ μόνον Ξενοφάνης πεποίηκεσιλλούς, ἐν οἷς
εὐδοκίμηκεν, ἀλλὰ καὶ τούτου τοῦ εἴδους πρῶτος κατῆρξενὍμηρος, ἐν οἷς αὐτός τε τὸν
Θερσίτην σιλλαίνει καὶ ὁ Θερσίτης τοὺς βασιλεῖς. Εἰσὶ δὲ οἱ σιλλοὶ ποιήσεως εἶδος
κωμικῆς καὶ οἱ ταύτην μετιόντες σιλλογράφοιἐλέγοντο καὶ τὸ οὕτω παίζειν σιλλαίνειν
ἐκαλεῖτο καὶ ἐκ τοῦ τοιούτου ῥήματοςκαὶ οἱ Σιληνοί, δαίμονές τινες κομψοὶ τὰ εἰς
ὄρχησιν καὶ εἰς ∆ιονύσου τελετάς. Ταῖς δὲ τοιαύταις λέξεσι σύστοιχον παρὰ Αἰλίῳ
∆ιονυσίῳ καὶ τὸ σιλοῦν, ὅ ἐστιτοὺς ὀφθαλμοὺς ἠρέμα παραφέρειν ἐν τῷ διαφαυλίζειν
καὶ διασύρειν. οὐκἐνταῦθα δὲ μόνον ὁ ποιητὴς τῷ τοιούτῳ εἴδει χρᾶται, ἀλλὰ καὶ ἐν
τοῖςἐφεξῆς. καὶ ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳ δὲ πολλαχοῦ εὑρίσκεται οὕτω ποιῶν, οὐδαμοῦμέντοι
ἀστειότερον ἤπερ ἐνταῦθα. Εἰσὶ δέ, ἃ λέγει περὶ τοῦ ἐπεισοδιώδους Θερσίτου, ταῦτα· (ῃ.
212–21) «Θερσίτης δ' ἔτι μοῦνος ἀμετροεπὴς ἐκολῴα, ὅςῥ' ἔπεα φρεσὶν [ᾗσιν», ὅ ἐστιν
ἰδίαις,] «ἄκοσμά τε πολλά τε ᾔδη μάψ, ἀτὰρ οὐκατὰ κόσμον, ἐριζέμεναι βασιλεῦσιν, ἀλλ'
ὅ τί οἱ εἴσαιτο, γελοίϊον Ἀργείοισινἔμμεναι. αἴσχιστος δὲ ἀνὴρ ὑπὸ Ἴλιον ἦλθε· φολκὸς
ἔην, χωλὸς δ' ἕτερον πόδα,τὼ δέ οἱ ὤμω κυρτὼ ἐπὶ στῆθος συνοχωκότε· αὐτὰρ ὕπερθε
φοξὸς ἔην κεφαλήν, 1.312 ψεδνὴ δ' ἐπενήνοθε λάχνη». Λέγει δὲ καὶ ὅτι ἔχθιστος ἦν
μάλιστα τῷ Ἀχιλλεῖκαὶ τῷ Ὀδυσσεῖ. «αὐτοὺς γὰρ μάλιστα ἐνείκει». κατὰ γὰρ τὴν
παροιμίαν»ζητεῖ τοι συνετὸς συνετὸν φίλον, ἄφρονα δὲ ἄφρων». τοῦτο δὲ δεῖγμα τοῦ
χείριστον αὐτὸν εἶναι· ὁ γὰρ τοῖς ἀρίστοις ἔχθιστος χείριστος. ὅρα γὰρ ὅτι οὐκεἶπεν
ἐχθρός, ἀλλὰ ἔχθιστος, καὶ οὐδὲ ἁπλῶς ἔχθιστος, ἀλλὰ μάλιστα ἔχθιστος,ὅπερ ἐστὶν
ἐπίτασις ἐπιτάσεως εἰς ἔνδειξιν ὑπερβολῆς. Ἐνταῦθα δὲ καὶ πιθανότητα
προκαταβάλλεται ὁ ποιητὴς τῆς ἀεικοῦς πληγῆς, ἣν ὁ Θερσίτης πείσεται.εἰ γὰρ ἔχθιστός
ἐστι τῷ Ὀδυσσεῖ, πιθανῶς καὶ πληγήσεται ὑπ' αὐτοῦ καὶ τὸἴδιον μῖσος ἐπανορθώσεται
τὴν εἰς τὸ κοινὸν ἁμαρτίαν τοῦ Θερσίτου κατὰ τὸνεἰπόντα, ὅτι πολλὰ τῶν κοινῶν αἱ
ἴδιαι ἔχθραι ἐπανορθοῦνται. (ῃ. 212 ς.)Ἀμετροεπὴς δέ ἐστιν ὁ ἀπεραντολόγος κατὰ τοὺς
παλαιοὺς καὶ μὴ μέτρονεἰδὼς λόγου. διὸ καὶ ἄκοσμά φησιν αὐτὸν εἰδέναι καὶ πολλά·
πολλὰ μὲν ὡςπολύλογον, εἴγε πάντων σιγώντων αὐτὸς λαλεῖ· ἄκοσμα δέ, διότι μάτην
καὶ οὐκατὰ κόσμον ἤριζε τοῖς βασιλεῦσι. πῶς γὰρ οὐ μάτην λαλεῖ, ὃς μήτε ὑπὲρἑαυτοῦ
λέγει μήτε ὑπὲρ φίλου, ἀλλὰ διὰ φθόνον τὸν πρὸς τοὺς κρείττοναςἀνασείει τὸν λαόν;
Τινὲς δὲ ἀμετροεπῆ λέγουσι τὸν ἐν τῷ λέγειν ἄτακτον·μέτρον γάρ, φασίν, ἡ τάξις. διὸ
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
199