Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

τοῦ ἐκβασιλέως λέγειν τε καὶ ποιεῖν, ὡς ἐκεῖθεν τὴν κατὰ τῶν ἀκοσμούντων
λαβὼνἐξουσίαν καὶ μὴ ἀντιπράττων ἁπλῶς οἷς ὁ βασιλεὺς ἐδημηγόρησεν. οἶδε γὰρὅπως
οἱ Ἀχαιοὶ πείθονται τῷ βασιλεῖ. (ῃ. 188–200) Ὅτι οὐ τὸν αὐτὸν τρόπον Ὀδυσσεὺς
μετέρχεται φεύγοντας τούς τε βασιλεῖς τούς τε δημότας, ἀλλ' 1.304 ἐκείνους μὲν
προσηνέστερον δειλίαν τε ἀποκαλῶν τὴν τοιαύτην ἀναχώρησιν,ἀνακαλύπτων δὲ καί,
ὅτι πειρᾶται τῶν Ἑλλήνων ὁ βασιλεύς, παραμιγνύων δὲκαί τι φόβου, ἐὰν οὐκ
ἐθελήσωσι πεισθῆναι, καὶ τὸν βασιλέα δὲ ἐπαινῶν, τοὺςδὲ δημότας καὶ πλήττων καὶ
ἀπειλούμενος καὶ ἐξευτελίζων καὶ ὑβρίζων. Σκοπὸς δὲ αὐτῷ τῆς ἐντρεχείας τὸ
ἐπιστρέψαι τοὺς Ἕλληνας καὶ καθίσαι πάλιν εἰς ἀγοράν, ἵνα μάθωσιν ἔργοις αὐτοῖς ὅτι
διάπειρα ἦν ἡ τοῦ βασιλέωςδημηγορία. Φησὶν οὖν τοιαῦτα ὁ ποιητὴς περὶ τοῦ
Ὀδυσσέως· «ὅντινα μὲνβασιλῆα καὶ ἔξοχον ἄνδρα κιχείη», ἤγουν καταλάβοι, «τὸν δ'
ἀγανοῖς ἐπέεσσιν[ἐρητύσασκεν», ἤγουν] ἐκώλυε, «παραστάς· δαιμόνι' οὔ σε ἔοικε κακὸν
ὣςδειδίσσεσθαι, ἀλλ' αὐτός τε κάθησο καὶ ἄλλους ἵδρυε λαούς», τοὺς ὑπὸ σὲδηλαδή. «οὐ
γάρ πω σάφα οἶσθ', οἷος νόος Ἀτρείδαο· νῦν μὲν πειρᾶται, τάχαδ' ἴψεται υἷας Ἀχαιῶν»,
ἤγουν βλάψοι ἂν τοὺς Ἕλληνας· καὶ ὅτι «ἐν βουλῇ οὐ πάντες ἀκούσαμεν, οἷον ἔειπε, μή
τι χολωσάμενος ῥέξῃ κακὸν υἷας Ἀχαιῶν.θυμὸς δὲ μέγας ἐστὶ διοτρεφέος βασιλῆος».
καὶ ὅτι ἡ τιμὴ αὐτοῦ ἐκ θεοῦ ἐστικαὶ ὅτι φιλεῖ αὐτὸν ὁ θεός· ἐν πολλοῖς γὰρ θεοφιλεῖς
δοξάζει τοὺς βασιλεῖςπροκαλούμενος διὰ τούτου τοὺς ὑπηκόους εἰς τὸ δεῖν πειθαρχεῖν
αὐτοὺς τῷβασιλεῖ, ὡς καὶ θεῷ ὑποκειμένους οὕτω καὶ πειθομένους. (ῃ. 197) Ἐνταῦθαδὲ
καὶ ἐφερμηνεύει, διὰ τί διογενεῖς καὶ διοτρεφεῖς τοὺς βασιλεῖς λέγει, οὐχ'ὅτι ἐκ ∆ιὸς τὸ
γένος ἕλκουσιν, ἀλλ' ὅτι ἐξ ἐκείνου αὐτοῖς ἡ τιμή. φησὶ γάρ·»τιμὴ δ' ἐκ ∆ιός ἐστιν», ἡ
τῆς βασιλείας δηλαδή. ἀφιδρύματα γὰρ ὡσανεὶ ∆ιὸςἐδόκουν εἶναι οἱ βασιλεῖς. καὶ οὕτω
μὲν Ὀδυσσεὺς ἐξ ἀνάγκης τοὺς ἐξόχουςμετεχειρίζετο. (ῃ. 198 ς.) «Ὅν δ' αὖ δήμου τ'
ἄνδρα ἴδοι, βοόωντά τ' ἐφεύροι,τὸν τοιοῦτον σκήπτρῳ ἐλάσασκεν ὁμοκλήσασκέ τε
μύθῳ», ἤγουν σκήπτρῳἔπληξε καὶ λόγῳ ἠπειλήσατο. καὶ ὅρα ἐν χωρίῳ σκυθρωπῷ
ἀλαμπῆ πάρισα, τὸἐλάσασκε καὶ τὸ ὁμοκλήσασκε. παρισοῖ μὲν γὰρ γλυκαίνων πως τὸ
τῆς ἐννοίαςὑπόπικρον, οὐ γελᾷ δὲ ἀττικίζων, ἀλλὰ δεινοῖ τὴν παρίσωσιν τῇ τῶν
ποιητικῶνσκληρότητι λέξεων. ἐν τούτοις δὲ καὶ τὸ υἷας Ἀχαιῶν δὶς ἐν τέλει
στίχωντεθὲν καλλωπίζει, καθὰ παρὰ τῷ Ῥήτορι τὸ «ταξιάρχους παρ' ὑμῶν,
ἱππάρχουςπαρ' ὑμῶν». (ῃ. 200–6) Ἡ δὲ ὁμοκλὴ τοῦ Ὀδυσσέως αὕτη· «δαιμόνιε, ἀτρέμας
ἧσο καὶ ἄλλων μῦθον ἄκουε, οἳ σέο φέρτεροί εἰσι, σὺ δ' ἀπτόλεμος καὶἄναλκις οὔτε ποτ'
ἐν πολέμῳ ἐναρίθμιος οὔτ' ἐνὶ βουλῇ. οὐ μέν πως πάντεςβασιλεύσομεν ἐνθάδ' Ἀχαιοί»
καὶ τὰ ἑξῆς, ἐν οἷς δεικνύει οὐκ ἀγαθὸν εἶναι τὴνπολυαρχίαν. Τὸ δέ «οὐ πάντες
βασιλεύσομεν ἐνθάδ' Ἀχαιοί» ἐνταῦθα καιριώταταπρὸς τὸν δῆμον εἴρηται ἤτοι πρὸς τὸν
πολὺν ὄχλον. εἰ γὰρ πρὸς τοὺς βασιλεῖςἐρρέθη, φαύλως εἶχεν· ἐξῆψε γὰρ ἄν, φασί, τὴν
στάσιν σπουδαρχιδῶν ἀνδρῶνἐν τοσούτῳ θορύβῳ καθαπτόμενος. πάνυ δὲ αὖ
θαυμασιώτερον πρόσκειται καὶ τὸ»ἐνθάδε» διὰ τοὺς βασιλεῖς. εἰ γὰρ καὶ πάντες
βασιλεύσομεν τυχόν, ἀλλ' οὐκἐνθάδε· οἴκοι δὲ νοστήσαντες ποιείτωσαν τοῦτο, εἰ
βούλονται· ἔστι γὰρ αὐτοῖςἐν τοῖς οἰκείοις τοῦτο ποιεῖν κατὰ τὸ «αὐτὰρ ἐγὼ οἴκου ἄναξ
ἔσομαι ἡμετέρου». 1.305 ἔστι γὰρ μικρὸς οἷον βασιλεὺς ὁ οἰκοδεσπότης, ὥσπερ αὖ ὁ
βασιλεὺς μεγάλουοἴκου δεσπότης, τῆς πόλεως δηλαδή. Ἀλλ' οὕτω μὲν δυνατώτατος ἐν
δημηγορίαις ὁ Ὀδυσσεύς, οὕτω καίριος, οὕτω ποικίλος, οὕτω πυκνός· καὶ πρὸ αὐτοῦὁ
ποιητὴς ὁ τὰ τοιαῦτα μιμούμενος. Ἐν μέντοι τοῖς ἐφεξῆς οὐ θαυμαστὸςἁπλῶς ὁ ποιητὴς
ἀλλὰ καὶ ἀμίμητος φανεῖται, ἔνθα τὸν μὲν Ὀδυσσέα καλῶςδημηγοροῦντα ποιεῖ καὶ
ὑψηλῶς, τὸν δὲ Νέστορα κάλλιστα καὶ ὑψηλότατα, ὡςφανήσεται. καὶ ἡ μὲν δημηγορία
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
194