Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

Ὀδυσσέα καλεῖ ὡς ἀληθῶς τοιοῦτον· πολλῶν γὰρ εὕρηται τεχνῶν ἔμπειρος, ὡς καὶ ἐν
τῇ Ὀδυσσείᾳσυναχθὲν εἰς πλάτος γέγραπται. Εἰ δέ ποτε ἡ μηχανὴ ἐπὶ δόλου
λαμβάνεται,εἴη ἂν καὶ οὕτω πολυμήχανος Ὀδυσσεύς, ὃς παντοίοις δόλοις κεκοσμῆσθαί
πουλεχθήσεται. τῷ δὲ πολυμηχάνῳ ἐναντία ἡ παρ' ἑτέρῳ ποιητῇ ἀμήχανος
γυνή,τουτέστιν ἀφελὴς καὶ ἁπλοϊκὴ καὶ ἄδολος καὶ ἀπάνουργος, ἑτέρα οὖσα παρὰτὴν
Ὁμηρικὴν ἀμήχανον Ἥραν, ὡς φανήσεται. (ῃ. 175) Τὸ δέ «ἐν νήεσι πεσόντες» ἄτακτον
φυγὴν ὀνειδίζει· οὐ γὰρ εἶπεν «εἰς νῆας ἐμβάντες» ἀλλ'«ἐμπεσόντες», ὡς εἴπερ
ἐδιώκοντο. (ῃ. 177 ς.) Ἐν δὲ τῷ ἕνεκα τῆς Ἑλένης εἰπεῖν πολλοὺς τῶν Ἀχαιῶν ἐν Τροίᾳ
ἀπολέσθαι σαφῶς ἡρμήνευσε, τί ἐστι τὸτέλος τοῦ εἰς τὴν Τροίαν πλόου. εἰπὼν γὰρ
ἀνωτέρω, ὅτι τέλος οὔπω τι πέφανταικαὶ ὅτι ἀτελὲς ἡμῖν τὸ ἔργον, οὗ ἕνεκα δεῦρο
ἱκόμεθα, νῦν σαφῶς λέγει, τί τὸτοῦ πολέμου τέλος, ὅτι δηλαδή, ὡς καὶ προερρέθη, τὸ
τὴν Ἑλένην ἐκεῖθενλαβεῖν· ἐν οἷς, ὡς καὶ αὐτὸ προεδηλώθη, ταὐτὸν οἶδε τὸ τέλος καὶ
τὸ οὗ ἕνεκαὁ ποιητής. [(ῃ. 179) Ὅτι ἐρωεῖν ποτὲ μὲν τὸ ὁρμᾶν καὶ προπηδᾶν, ποτὲ δὲ
καὶτὸ ἀναποδίζειν, ὅπερ ἀλλαχοῦ ἐντελῶς μετὰ τῆς ὑπό προθέσεως λέγεται, οἷον·»ἵπποι
δ' ὑπερώησαν». φησὶ γοῦν ἐνταῦθα· «ἀλλ' ἴθι νῦν μετὰ λαὸν Ἀχαιῶν»,ἤγουν εἰς τοὺς
Ἀχαιούς, «μηδέ τ' ἐρώει», τουτέστι μηδὲ ἀφόρμα καὶ ἐνδοιαστικῶς ἀναπόδιζε. Ὅτι
χρήσιμον εἰς παραίνεσιν κατασιγαστικὴν τὸ «ἀλλ' ἴθι 1.303 νῦν μετὰ λαὸν Ἀχαιῶν, σοῖς
δ' ἀγανοῖς ἐπέεσσιν ἐρήτυε», ἤγουν κώλυε,»ἄνδρα ἕκαστον», μηδὲ ἔα ποιεῖν τόδε τι.] (ῃ.
182) Ὅτι οὕτως ἐθάδα Ὅμηρος οἶδε τὴν μυθικὴν Ἀθηνᾶν εἶναι τῷ Ὀδυσσεῖ, ὥστε ἅμα τε
αὐτὴν φωνῆσαι καὶ τὸν Ὀδυσσέα αἰσθέσθαι, ὅτι Ἀθηνᾶ ἦν ἡ λαλοῦσα. φησὶ γοῦν· «ὃ δὲ
ξυνέηκε θεᾶς ὄπα φωνησάσης». κἀντεῦθεν ὁ φιλόμηρος Σοφοκλῆς λαβὼνἀφορμὴν
ποιεῖ τὸν Ὀδυσσέα ἐν τῷ μαστιγοφόρῳ Αἴαντι ἀπὸ λαλιᾶς ἀναγνωρίζοντα παρεῖναι τὴν
Ἀθηνᾶν, ἐν οἷς λέγει· «ὡς εὐμαθές σου τὸ φώνημ' ἀκούω,κἂν ἄποπτος ᾖς». Ἰστέον δὲ
ὅτι οὐ πάνυ δῆλον ἐνταῦθα τὸ ξυνέηκεν, εἴτεγενικῇ συντέτακται, εἴτε αἰτιατικῇ. οὐ γὰρ
εὐδιάκριτον, εἴτε ξυνέηκε θεᾶςἀναγνωστέον φωνησάσης ὄπα, εἴτε ξυνέηκε τὴν ὄπα τῆς
θεᾶς. (ῃ. 183) Ὅτιπολλάκις ἡ ἐν τοῖς καιριωτάτοις σπουδὴ παραιρεῖται καὶ τὴν λαλιὰν
οὐ δυναμένου τοῦ σπεύδοντος λόγοις τε καὶ ἔργοις ἐπιμερίσαι τὴν ἀκμὴν τοῦ
καιροῦ.Ὀδυσσεὺς γοῦν ὁ ἐν Ὀδυσσείᾳ πολλὰ διαλεγόμενος τῇ Ἀθηνᾷ ἐνταῦθα οὐδὲτὸ
τυχὸν αὐτῇ προσφθέγγεται, ἀλλὰ κελευσθεὶς κωλύειν φῶτα ἕκαστον φεύγονταεὐθὺς
ἔχεται τοῦ ἔργου· ἤπειγε γὰρ ὁ καιρός. (ῃ. 183–6) Ὅθεν ἅμα τῇ φωνῇτῆς Ἀθηνᾶς, ἥτις ἦν
ἡ ἐν αὐτῷ λαλοῦσα σύνεσις, ἔβη θέειν, ἀπὸ δὲ χλαῖναν βάλεν,ἤτοι ἀπέβαλεν, ἔρριψε·
τὴν δὲ ἐκόμισε κῆρυξ Εὐρυβάτης Ἰθακήσιος, περὶ οὗἐν τοῖς εἰς τὴν Ὀδύσσειαν
πλατύτερον εἴρηται. ἕτερος οὗτος, καθὰ καὶ προγέγραπται, παρὰ τὸν ὑπουργοῦντα τῷ
Ἀγαμέμνονι. Ὁ δ' αὐτὸς Ὀδυσσεὺςκαὶ τοῦ Ἀγαμέμνονος ἀντίος ἐλθὼν ἐφθέγξατο μὲν
οὐδ' ὅλως οὐδέν, ἐδέξατοδὲ αὐτοῦ τὸ σκῆπτρον, σὺν ᾧ ἔβη κατὰ νῆας Ἀχαιῶν, ποιήσων
ἃ ἔμελλεποιήσειν, μικροῦ καὶ ἀφαρπάσας τοῦ βασιλέως τὸ σκῆπτρον. διόπερ
οὐδὲἐκεῖνος καιρὸν ἔσχε λαλῆσαί τι πρὸς αὐτόν, εἰ μή που τυχὸν κατὰ τὸ σιωπώμενον.
Ἰστέον δὲ ὅτι ἀπέβαλεν Ὀδυσσεὺς τὴν χλαῖναν, ὡς οἱ παλαιοί φασιν, ἢ αὐτομάτως
πεσοῦσαν κατὰ σπουδήν–ἔοικε γὰρ μανδυοειδὲς ἡ χλαῖνα εἶναιπερίβλημα–ἢ ἵνα
ταπεινὸς ὑπηρέτης βασιλικῶν δογμάτων εἶναι δοκῇ καὶοὕτω γίνοιτο δι' αἰδοῦς τοῖς
Ἕλλησιν, ἢ διὰ τὸ εὐπερίσταλτον, ἵνα ἐν τῷ θέεινῥᾷον τρέχοι, ἤδη δὲ καὶ ἵνα τῷ
παραδόξῳ τῆς θέας ἐπιστρέφῃ τοὺς πολλούς,ὥσπερ ἄλλον τρόπον ὁ Ἀγαμέμνων
ἀλλαχοῦ πορφύρεον μέγα φᾶρος οὐκἀποβάλλει, ἀλλὰ ἔχων τῇ χειρὶ καὶ διακινῶν αὐτὸ
ἐπιστρέφει τοὺς Ἕλληναςεἰς ἑαυτόν. (ῃ. 186) Σκῆπτρον δὲ ἀπὸ τοῦ βασιλέως λαμβάνει,
ὡς ἄν, ἐπειδὰνκοιρανέων διέπῃ τὸν στρατόν, ἤτοι βασιλικὰ δρῶν, ἔχῃ σύμβολον αὐτὸ
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
193