Commentarii ad Homeri Iliadem i.pdf

καὶ ὕπνου δῶρονἕλοντο». Ἰστέον δὲ ὅτι ἱπποκορυστὰς ἐνόησάν τινες τοὺς ἔχοντας
ἱππείας τρίχαςἐν ταῖς κόρυσιν. ἀλλ', εἰ τοῦτο ἦν, ὤφειλεν ἱπποκόρυθας εἰπεῖν ἢ οὕτω
πως,ὁμοίως τῷ κορυθάϊκες καὶ κορυθαιόλος. ἔστιν οὖν ἱπποκορυστής ὁ καὶ ἱππιοχάρμης
ἤγουν ὁ ἱππότης πολεμιστής. Ὅτι ἐνταῦθα ἔοικεν ἐφερμηνεύειν ὁ ποιητής,τίς ἐστιν ἡ
βουλὴ τοῦ ∆ιὸς ἡ ἐν τῇ αʹ ῥαψῳδίᾳ. φησὶ γὰρ ὅτι Ζεὺς μερμήριζεκατὰ φρένα, ὡς Ἀχιλῆα
τιμήσῃ, ὀλέσῃ δὲ πολέας ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν. αὕτη ἄρα ἡ βουλὴ τοῦ ∆ιός. (ῃ. 4) Ὅρα δὲ
τὸ πολέας· σχῆμα γὰρ ἀμφιβολίαςποιεῖ. ἄδηλον γὰρ εἴτε πολλοὺς τῶν Ἀχαιῶν ὀλέσει,
ὧν ὀλλυμένων ἐτιμᾶτοἈχιλλεύς, εἴτε πολλοὺς Τρῶάς τε καὶ Ἕλληνας ἐπὶ ταῖς ναυσὶ
τῶν Ἀχαιῶν,ὅπερ καὶ κάλλιον. καὶ γὰρ προϊὼν ἐρεῖ, ὅτι τεθήσονται Ἀχαιοῖς καὶ
Τρωσὶνἄλγεα καὶ στοναχαί. Ὅτι ἀποδεχόμενος ὁ ποιητὴς ἐν τῇ ῥαψῳδίᾳ ταύτῃ
ἑαυτὸντῆς τοῦ ὀνείρου πλάσεως τοῦ ἀπατήσαντος τὸν Ἀγαμέμνονά φησιν, ὡς
πολλὰσκεψαμένῳ τῷ ∆ιΐ–λέγοι δὲ ἂν ∆ία ὁ ποιητὴς τὸν ἑαυτοῦ νοῦν–αὕτη
ἀγαθὴἐφαίνετο βουλή, ἐπιπέμψαι οὖλον ὄνειρον, ὃς κελεύσει τῷ βασιλεῖ
θωρῆξαικαρηκομόωντας Ἀχαιοὺς καὶ ἐρεῖ αὐτῷ ὅτι νῦν ἕλοι ἂν πόλιν εὐρυάγυιαν
Τρώων.ἐπαινεῖ δὲ ὁ ποιητὴς τὸ τοιοῦτον πλάσμα διά τε τὸ τοῦ ὀνείρου λοξόν, [ὃμάλιστα
ἐπιπρέπει χρησμοῖς τοῖς τε ἄλλοις καὶ τοῖς δι' ὀνείρων δὲ οὐχ' ἥκιστα,]καὶ διὰ τὸ
πιθανὸν τοῦ τῶν Ἀχαιῶν εἰς τὸν πόλεμον θάρρους. οὐ γὰρ ἂν ἄλλωςἐθάρρησαν οὔτε ὁ
βασιλεὺς οὔτε ὁ στρατὸς τὴν ἔξοδον δίχα τοῦ πολεμάρχουἈχιλλέως, εἰ μὴ τοιοῦτος
αὐτοὺς ἠρέθισεν ὄνειρος. καὶ οὕτω μὲν πιθανῶςἔσχεν ἡ τῶν Ἑλλήνων τόλμα. (ῃ. 12) Ὁ
δὲ ὄνειρος εὖ πέπλασται καὶ εὐφυῶς καὶ χρησμολογικῶς διὰ τὴν λοξότητα· οὐ γὰρ αὐτὸ
ἀριδήλως τὸ πρᾶγμα δηλοῖ,ἀλλὰ δι' ὁμωνυμίας ἐπικρύπτει τὴν ἀλήθειαν. τὸ γάρ «νῦν
ἕλοι πόλιν Τρώων»διὰ τῆς ὁμωνυμίας τοῦ «νῦν» συνέχεε τὴν ἀλήθειαν λέγοντος μὲν
τοῦ ὀνείρου,ὅτι κατὰ τὸ παρὸν δέκατον ἔτος ἁλίσκεται ἡ Τροία, νοηθέντος δὲ λέγειν ὅτι
1.254 σήμερον ἕλοις ἂν τὴν Τροίαν. ἰστέον γὰρ ὅτι τὸ «νῦν» κατὰ τοὺς παλαιοὺς
τοὺςτρεῖς χρόνους δηλοῖ, τὸν ἐνεστῶτα, οἷον· «ἦ γὰρ ἄν, Ἀτρείδη, νῦν
ὕσταταλωβήσαιο»· καὶ τὸν παρῳχημένον, ὡς τὸ «νῦν ὤλετο πᾶσα Ἴλιος κατ'
ἄκρης»·καὶ τὸν μέλλοντα, οἷον· «νῦν δὲ δὴ Αἰνείαο βίη Τρώεσσιν ἀνάξει». καὶ
σημείωσαιὅτι οὐδὲ τὴν ἐν τοῖς λογίοις ἤτοι τὴν ἐν τοῖς χρησμοῖς λοξότητα ἠγνόησεν
ὁποιητής, ὅσγε καὶ πλάττει ἄρτι τοιοῦτον λόγιον. χρησμὸς γάρ τίς ἐστι πάντωςκαὶ ὁ
ὄνειρος ὁ ῥηθείς, ὅς, καθάπερ ἐφάνη, λελόξωται διὰ τὸ τοῦ «νῦν» πολυσήμαντον. (ῃ. 5)
Ὅτι δὲ τὸ τοιοῦτον πλάσμα πάνυ Ὅμηρος ἀπεδέξατο, δῆλον ἐκ τοῦ εἰπεῖν τὴν τοιαύτην
βουλὴν οὐ πυκνήν, καθάπερ μετ' ὀλίγα ἐρεῖ τὸν Ἀγαμέμνοναπυκινὴν ἀρτύνεσθαι
βουλήν, ἀλλὰ ἀρίστην ὑπερθετικῶς. φησὶ γὰρ ὅτι βουλευσαμένῳ πολλὰ τῷ ∆ιῒ αὕτη
ἀρίστη κατὰ θυμὸν ἐφαίνετο βουλή, ἡ μετὰ τὰςπολλὰς δηλαδὴ τὰς προτέρας ἐκείνας.
καὶ σημείωσαι καὶ ἐνταῦθα τὴν τῆςπαροιμίας ἀλήθειαν τῆς καὶ παρ' Εὐριπίδῃ λεγούσης
ὅτι «αἱ δεύτεραίπως φροντίδες σοφώτεραι». τῇ γὰρ ὑστέρᾳ βουλῇ ὁ Ζεὺς ἐνταῦθα
συγκατατίθεται.(ῃ. 6 ς.) Ἰστέον δὲ ὅτι ἡ τοῦ ὀνείρου ἀπάτη γίνεται εἰς τοῦτο καὶ μόνον
τὸπεῖσαι τὸν βασιλέα ἐξαγαγεῖν εἰς μάχην τὸν λαὸν δίχα τοῦ Ἀχιλλέως, ὡςἔκτοτε τῶν
Ἀχαιῶν ἐξ ἀνάγκης ἡττηθησομένων πιθανῶς. ὁ δὲ βασιλεὺς πείθεταιθεῖον εἶναι μαθὼν
τὸν ὄνειρον· ὑπαχθεὶς δὲ καὶ ὡς ὑπὸ δελέατός τινος τοῦταχὺ ἁλῶναι τὴν Τροίαν ἤτοι
νῦν αὐτίκα σήμερον. Οὖλον δὲ ὄνειρον ἐνταῦθαὁ ποιητὴς λέγει τὸν ὀλέθρου αἴτιον τοῖς
Ἕλλησι διὰ τὴν ἀπάτην, ὑφ' ἧςθαρρήσαντες τὸν πόλεμον δίχα τοῦ Ἀχιλλέως κακῶς
ἔπαθον. προϊὼν δὲ τὸναὐτὸν καὶ θεῖον ὄνειρον ὀνομάζει, ὅπερ ἐστι διάφορον πρὸς τὸ
«οὖλος ὄνειρος»,ὥσπερ καὶ τὸν Φοῖβον ὁ μῦθος διαφόροις ὀνόμασι καλεῖ, ποτὲ μὲν
Ἀπόλλωναὀνομάζων αὐτόν, ποτὲ δὲ ἰατρόν, ὡς προγέγραπται. οὕτω γοῦν καὶ ὁ
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
161