Historia Romana

μαρτυρίου, καὶ λίαν πολυτελῶς, ἣν θεὸς παρέδειξε, καὶ Μωσῆς ἐπήξατο, καὶ
Βεσελεὴλ ἐτελείωσε."2 "1καὶ ἄγγελοι δὲ,"2 φησὶν ὁ Χρυσόστομος, "1παρ' ἀνθρώποις
φανέντες, τὸ τῆς οἰκείας φύσεως ἀπαστράπτον φῶς παρήνοιξαν."2 ἡ γὰρ παρὰ
πρόθεσις κολαστικόν τινα δείκνυσι τρόπον ἐν τούτοις, ὥσπερ διὰ παραπετάσματος
τὴν ἀλήθειαν κρυπτομένην συμβολικῶς ὑπεμφαίνουσα. εἶεν. γʹ. Ἐμοὶ δὲ καὶ μάλα
ἐθέλοντι τῶν ἐκεῖ λαληθέντων πάντα διεξιέναι καθ' ἕκαστα, τάς τε ἐκδρομὰς τῶν
λόγων ἐκείνων καὶ τὰς ἀγχιστρόφους τῆς μάχης ἐκείνης μεταβολὰς, καὶ τὰς κατὰ
στόμα τῶν ἀντιθέσεων ἀπαντήσεις· καὶ ὅπως, καθάπερ ἐν ἐρημίᾳ λυσσῶντες κύνες,
κυκλώσαντες μονωθέντα με κατὰ ταὐτὸν, ὁ μὲν κατὰ τῶν ἐμῶν ὠθεῖν ἠπείγετο
στέρνων τῆς ἀσεβείας τὸ ξίφος, ὁ δὲ τὰ τῶν ὀπισθίων μοι κράσπεδα σφόδρα
ἐπιβούλως παρέσπα καὶ παρεῤῥήγνυ, καὶ πρὸς ἑαυτὸν μετὰ τῆς γλώττης ἑκάτερος
ὅλον ἀνθεῖλκε τὸν νοῦν ἡμέτερον· καὶ συνελόντι φάναι, τοὺς συχνοὺς καὶ
ἐπαλλήλους ἐκείνους ἱδρῶτας, οὓς ἀπαθῶς ὁ τῶν ἀδήλων μόνος ἔβλεπεν ὀφθαλμὸς,
διεξιέναι καθ' ἕκαστα 2.1112 βουλομένῳ μοι αἱ τῆς κεφαλῆς ἀλγηδόνες οὐκ
ἐνεδίδουν. διὸ παραιτεῖσθαι βουλόμενον δι' αὐτό γε τοῦτο, καὶ πρός γε διὰ τὴν πάλαι
τοῦ Καβασίλα φιλίαν ἐκείνην, ἐκπομπεύειν οὐ μάλα ἐθέλων, ὁπόσα κἀκείνῳ κατὰ
τῶν πατρίων τηνικαῦτα ἐθῶν καὶ δογμάτων τῆς ἐκκλησίας λελάληται δύσφημα δι'
ἀμαθίαν (οὐ γὰρ ἄν ποτε φαίην ἐγὼ, μοχθηρίαν ψυχῆς) ἐμποδὼν οἱ φίλοι μοι
σφόδρα καθίσταντο. διὸ καὶ μικρὸν ἀναπνεύσας ἀνελάμβανον αὖθις ἐμαυτὸν, καὶ ἐς
τὸ πρότερον ἴχνος τῆς διηγήσεως ἀνῆγον τὸν λόγον, ἐκεῖνα μεταξὺ παραλείπων,
ὅσα τὸ πρότερον ἔτος ἡμῖν λεπτότερόν τε καὶ τεχνικώτερον ἐν τοῖς Ἀντιῤῥητικοῖς
ἐκδέδοται, ἢ μᾶλλον ἃ τὴν τοῦ Παλαμᾶ στηλιτεύει κακίαν ἐς τἀκριβέστερον. (Β.)
Πρῶτον μὲν οὖν ἀναλαβὼν ἐξεθέμην εἰς προὖπτον τῶν Παλαμικῶν δογμάτων
ἐκεῖνα, ἃ τηνικαῦτα Καβασίλᾳ προενεγκεῖν εἰς αὐτοῦ συμμαχίαν συμπέπτωκεν· ἵν',
ὥσπερ οἱ τοξόται κατὰ σκοπὸν, καὶ ἡμῖν ἀσφαλῶς τοξεύειν προσγίγνηται. ἔχει δ'
οὕτως ἐν ταῖς διανοίαις καὶ λέξεσιν ἀμεταποίητα πάντα παντάπασιν. "1ἑρμηνεύων ὁ
προφήτης καὶ διακρίνων, τί τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ τοῦτο, πνεῦμα, φησὶ, σοφίας καὶ
συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας, πνεῦμα φόβου
θεοῦ· ὥστε ταῦτ' ἐστὶ τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ. ἴδοις δ' ἂν καὶ τὸν μέγαν ἐν θεολογίᾳ
Γρηγόριον τοῦτ' αὐτὸ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον εἶναι δεικνύντα τὰ ἑπτὰ πνεύματα ταῦτα,
ὡς κἀν τῷ εἰς 2.1113 τὴν ἁγίαν πεντηκοστὴν λόγῳ αὐτοῦ παρέστησεν ἡμῖν· τοῦτο,
λέγων, τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐκηρύχθη μὲν, καὶ τὰ ἑξῆς."2 καὶ μετ' ὀλίγον· "1καὶ μὴν
τὴν μίαν τῶν τοῦ πνεύματος ἐνεργειῶν ὁ κύριος ἐν εὐαγγελίοις κατὰ μὲν τὸν
Λουκᾶν δάκτυλον θεοῦ, κατὰ δὲ τὸν Ματθαῖον πνεῦμα τοῦ θεοῦ καλεῖ. ἐν τίνι δὲ
πνεύματι ὁ κύριος ἐκβάλλειν ἔφη τὰ δαιμόνια, εἰ μὴ ἐν τῷ ἁγίῳ πνεύματι; τὸ ἓν ἄρα
τῶν κατὰ διαίρεσιν χαρισμάτων πνεῦμα ἅγιόν ἐστι. εἰ δὲ τὸ ἓν, καὶ τὰ ἄλλα πάντα."2
καὶ πάλιν· "1ἱκανὰ μὲν,"2 φησὶ, "1καὶ ταῦτα πεῖσαι, μήτε κτιστὴν ὑπάρχειν τὴν
διδομένην καὶ λαμβανομένην τοῖς κεχαριτωμένοις τοῦ πνεύματος χάριν τε καὶ
ἐνέργειαν (αὕτη γάρ ἐστι τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον), μήτε τὴν οὐσίαν εἶναι τοῦ πνεύματος.
οὐδενὶ γὰρ ὁ θεὸς τὴν οἰκείαν οὐσίαν δίδωσι."2 καὶ μετ' ὀλίγον· "1ὁ τοίνυν λέγων
τὴν λαμπρότητα τῆς θείας φύσεως, ἧς καὶ οἱ θεῷ λειτουργοῦντες ἄγγελοι μετέχουσι,
καθ' ἣν καὶ οἱ δίκαιοι λάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος, μήτ' οὐσίαν εἶναι θείαν μήτ'
ἀγγελικὴν, οὐ τίθησι μεταξὺ θεοῦ καὶ τῶν ἀγγέλων φῶς, ὃ μήτε θεός ἐστι μήτ'
ἄγγελος. ἀλλ' ὁ μέγας ∆ιονύσιος τὰς προαιωνίους μετοχάς τε καὶ ἀρχὰς καὶ τοὺς ἐν
θεῷ τῶν ὅλων λόγους καὶ προορισμοὺς, ὧν ἄγγελοί τε καὶ ἄνθρωποι μετέχουσιν,
οὐκ εἶναί φησιν οὐσίαν, οὔτε θείαν οὔτ' ἀγγελικήν· πληθυντικῶς δὲ προενεγκὼν
ταύτην τὰς ἐλλάμψεις ἔδειξεν οὐκ οὐσίαν οὔσας θείαν. οὐδέποτε γὰρ ἐκείνη
πληθυντικῶς προάγεται. 2.1114 ἀνάρχους δὲ καὶ ἀτελευτήτους προσειπὼν ἀκτίστους
ὑπαρχούσας ἔδειξε."2 καὶ πάλιν· "1τί οὖν; σύνθεσιν δέδοικας ἐπὶ θεοῦ, καὶ τῶν
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ.
Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
395