Historia Romana

οὐκ ἐν ἑαυτῇ θεωρούμενον ἔχουσα; ἀλλ' εἰ μὲν οὐσία ἐστὶ, πότερον ἀγγελική; ἐπεὶ
καὶ ἄγγελος φῶς καὶ τοῦ πρώτου καὶ ἀνωτάτω φωτὸς μαρμαρυγὴ καὶ ἀπόλαμψις.
ἀλλ' οὐκ ἂν τοῦτο εἴποι."2 καὶ μετ' ὀλίγον· "1εἰ θεία οὐσία, πῶς εἰς τοῦτο μετῴχετο;
εἰ μὲν ἐν ἰδίᾳ ὑποστάσει καθ' ἑαυτὴν θεωρουμένη μετελθοῦσα, καὶ οἷον ἄλλο καὶ
εἰδικὸν ἀποτεμομένη πρόσωπον, εἰς τὴν τοῦ λόγου διαπρέπον ἐμφέρειαν, μηδεμιᾷ
τῶν ἐν τῇ τριάδι νοουμένων συμπαρυποστᾶσα καὶ συμφυεῖσα, τετρὰς σαφῶς αὐτῷ ἡ
τριὰς ἀποτετέλεσται. καὶ ὁρᾶτε, ὡς φιλότιμος περὶ τὴν θείαν οὐσίαν Εὐσέβιος,
ἀφθονίᾳ ὑποστάσεως πληθύνων καὶ αὔξων τὰ ἀπλήθυντα καὶ ἀμείωτα καὶ πάσης
τῆς ὁπωσοῦν ὑφέσεως καὶ πλεονασμοῦ παντάπασιν ἀνεπίδεκτα. εἰ δ' 2.942 εἰς τὴν
τοῦ λόγου συγχεθεῖσα καὶ ὥσπερ συνουσιωθεῖσα παρῆλθεν ὑπόστασιν, μετὰ
πλείονος τῆς εὐγνωμοσύνης προσθήκην καὶ αὔξησιν τῇ τοῦ λόγου αὐτῇ δίδωσιν
ὑποστάσει· ἥτις οὐκ ἄλλη παρὰ τὴν τοῦ πατρὸς οὐσίαν τῇ φύσει ἐστὶ, τῷ
χαρακτηριστικῷ δὲ τῆς ἰδιότητος μόνον κατὰ τὴν γέννησιν διαφέρουσα. οὕτω πρὸς
τὴν ὑπερπλήρη καὶ ἀπροσδεᾶ καταδαψιλευόμενος φύσιν τὴν ἑαυτοῦ σαφῶς
ἐκπομπεύει μανίαν, ὥστε σύνθεσιν ἐπὶ τῆς ὑπερηπλωμένης καὶ πάσης ἁπλότητος
ὑπερέκεινα οὐσίας ἐπινοεῖν, ἐξ ἧς καὶ πάθος ἐξ ἀνάγκης ἕψεται ἐπὶ τῆς μακαρίας καὶ
ἀπαθοῦς θεότητος."2 καὶ μετ' ὀλίγον· "1ὑπόλοιπον δ' οὖν ἐστι ζητεῖν, εἰ ποιότητα
τοῦτο ἀσώματον ἢ ἀνούσιον εἶπε, τί συμβαίνει· οἷον ἀπόῤῥοιάν τινά τινος οὐσίας καὶ
ἀπαύγασμα, εἰς ἣν ἡ μορφὴ ἐκείνη μεταβέβληται; ἀλλ' οὐδὲν ἧττον ἡ πασῶν ἐσχάτη
ὕβρις καὶ ἀτοπία τῷ θείῳ προστρίψεται σώματι. λωβήσαιτο γὰρ ἂν τὸν τοῦ εἶναι
λόγον, καὶ ταύτῃ τὸ ἀνύπαρκτον εἰσαχθήσεται. ἄλλως τε οὐδ' ἔνεστι ποιότητα
ὑποκειμένου δίχα καθ' ἑαυτὴν ὅτι ποτέ ἐστι διαδειχθῆναι, κἂν τῶν οὐσιωδῶν αὐτὴν
εἴποι τις· ἣ καὶ εἰς οὐσίας μέρος ἀνάγεται. ὡς δ' ἐπὶ παραδείγματος εἰπεῖν, οὐκ ἂν τὸ
λογικόν που συσταίη ὑποκειμένου ἄνευ, ὅ ἐστι τὸ ζῶον, εἰ μὴ πρότερόν τις ὑπόθοιτο
οὐσίαν ἔμψυχον αἰσθητικήν. ὡσαύτως καὶ εἰ τὸ θνητὸν, ἢ ἀθάνατον, ἤ τι τῶν
τοιούτων. ἐν τίνι γὰρ ἂν σχοίη τὴν ὕπαρξιν;"2 καὶ ἀλλαχοῦ· "1ὅτι μὲν γὰρ τὸ
φθαρτὸν τοῦτο ἐν 2.943 δύσασθαι δεῖ ἀφθαρσίαν καὶ τὸ θνητὸν ἀθανασίαν, ὁ μέγας
μυσταγωγεῖ ἀπόστολος. τὸ δὲ σῶμα ἀσωματότητα ἐνδύσασθαι, ἢ τὸ κτιστὸν γενέσθαι
ἄκτιστον, ἢ τὸ περίγραπτον εἰς ἀπεριγραψίαν μετατεθῆναι, οὔπω μέχρι καὶ τήμερον
ἤκουσται."2 καὶ ἀλλαχοῦ· "1τὸ φύσει ἁπλοῦν οὔτε ὁρᾶσθαι, οὔτε εἰδοποιεῖσθαι, οὔτε
πάσχειν τι καθ' ὁντιναοῦν τρόπον πέφυκεν. ἀπαθὲς γὰρ καὶ ἄφθαρτον καὶ πάντη
ἀκατάληπτον καὶ ἀπερίγραπτον· τοῦτο δὲ τί ἂν εἴη ἄλλο ἢ θεός;"2 καὶ μετ' ὀλίγον·
"1εἰ γὰρ ταὐτὸν εἶεν, οὐ δύο ἂν εἶεν, ἀλλὰ μία φύσις. ἡ γὰρ σύνθεσις τὸ διάφορον
τῶν συντρεχόντων ᾄδει καὶ ἑτεροούσια εἶναι δηλοῖ."2 (Ε.) Ἐντεῦθεν ἐξεῖναι τοῖς
βουλομένοις οἶμαι συνορᾷν, ὁμοῦ τῷ καταράτῳ Εὐσεβίῳ ἐκείνῳ καὶ Παλαμᾶν
ἐλεγχόμενον, ἅτ' ἐκείνῳ ταὐτὰ γράφοντα καὶ φρονοῦντα. ὅτι μὲν γὰρ καὶ θεῖαι τῶν
ἁγίων εἰκόνες καὶ τοῖς περὶ τὸν Παλαμᾶν ἐῤῥιπτοῦντο πρὸς πῦρ, δῆλον μὲν τοῖς
θεασαμένοις τε καὶ τὸ ἀπόῤῥητον ἐξειποῦσι καὶ ὅρκῳ βεβαιωσαμένοις τουτὶ πρὸς
πολλούς· ὅτι δὲ φωραθέντες, καὶ δείσαντες τὴν τοῦ πλήθους ὁρμὴν, καὶ μάλιστα διὰ
τὸ ἐπεισπεσὸν ἕτερον νέφος τῶν ἐγκλημάτων αὐτοῖς, προσκυνεῖν ὑποκρίνονται καὶ
αὐτοὶ, καὶ πρὸς τοὺς θείους συνεισιέναι ναοὺς, σιωπῇ καλύπτεσθαι ἐπεπράχεσαν.
σιωπητέον καὶ ἡμῖν ἐν τῷ ἄρτι. ( ʹ.) ∆εικτέον δ' οὖν τὴν συμφωνίαν ἀμφοῖν ἔκ τε
τῶν σφίσιν ἀεὶ λεγομένων καὶ ἅμα τῶν τοῦ μεγάλου τοῦδε πατρὸς ἐλέγχων. ὁ μὲν
γὰρ εἰκονομάχος Εὐσέβιος ὅλον ἐν τῇ μεταμορφώσει μεταβεβλῆσθαί φησι τὸ τοῦ
2.944 κυρίου σῶμα πρὸς φῶς ἕτερον, ἄφθαρτόν τε καὶ ἄκτιστον. ὁ δὲ 2.944 Παλαμᾶς
τοῖς μίαν ἄκτιστον θεότητα κηρύττουσι μεμφόμενος, καὶ θεμέλιον ἐκ τοῦ Θαβωρίου
τούτου κατασκευάζων φωτὶ, ἄλλο τίθησιν εἶναι παρὰ τὴν οὐσίαν ἐκεῖνο τὸ φῶς,
ἄκτιστόν τε καὶ ἄφθαρτον θεότητα μεταξὺ θεοῦ καὶ ἀγγέλων. φησὶ γὰρ οὑτωσὶ κατὰ
λέξιν, παραφθείρων τῶν ἁγίων τοὺς λόγους· "1ὁ τοίνυν λέγων τὴν λαμπρότητα τῆς
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ.
Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab.
Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006.
Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού µε αναφορά στην πηγή προέλευσής του.
337