klikoni këtu. - Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se ...

klikoni këtu. - Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se ... klikoni këtu. - Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se ...

14.07.2013 Views

Për të dhënë një tablo më të qartë po japim një pasqyrë krahasuese të përmbajtjes së vajit bimor, edible në fara me acide të pangopura. Rapseed (Brasiça napus) kolza vajore ca.(circa-afërsisht) 40% Lule dielli (Helianthus annuss) 25-30% Soja (Glycinë max) 18-23% Peanut (Arachis hypogeal) kikiriku 42-52% Lini (Linum usistassimum) 32-33% Lule kuqë (Papaver somniferum) 40-51% Arra (Juglans regia) është marrë për referencë 58-71% (është dhënë diku më lartë. Niveli i acidit erucik u arrit të reduktohej në më pak se 2% (dhe madje nganjëherë më pak se 1% në totalin e acideve të ngopura) Për ti shtuar ose komplementuar niveli i glukozinateve në farat ka qenë (rezulton e niveleve më të ulëta se 30 umol/g% që të çon në një kualitet të lartë të ushqimit). Në këtë shkrim, origjina, përbërja,vetitë për të gjitha (Kanolën dhe Hear olis, sinkroni që përfshin gjithë grupin e bimëve të kësaj gjinie) janë bërë përpjekje për tu trajtuar më shumë për të tërhequr vëmendjen specialistëve të bujqësisë dhe biznesit të industrisë së vajit dhe nuk ka për qëllim seleksionimin e mirëfilltë. Të gjitha speciet me përmbajtje vaji të farave që prodhojnë kanola si dhe për ushqim origjinojnë nga gjinia Brassiça napus që i përket familjes cruciferae. Fillimisht rezulton të jetë kultivuar në Indi pothuajse 4000 vite më parë. Një shtrirje më e madhe e kësaj bime bëhet e njohur në Evropë në shekullin e trembëdhjetë. Speciet e kësaj gjinie ka shumë mundësi të jenë zhvilluar, origjinuar nga i njëjti paraardhës siç ishte mustarda e vjetër (sinapis) si dhe nga specie të tjera siç mund të këtë qenë Repa (Radish sp) apo arrugala (Eruga sp.). Në hershmërinë e tyre, kultivarët e kolzës vajore posedonin nivele të larta të acidit erucik qoftë në vaj si dhe në nivelin e lartë të glukosinateve që pasqyroheshin në ushqim. Prania e këtyre komponentëve ka qenë konsideruar si një shqetësim për problemet shëndetësore. Niveli i lartë i acideve erucike ka qenë fajësuar për prodhimin dhe depozitimin e acideve yndyrore të ngopura që lidhen dhe me parametrat e punës së zemrës, muskujt skeletor dhe adrenalinën si dhe për ato që nxisin apo stimulojnë rritjen. Në aspektin e prodhimit të vajit eksperienca kanadeze mbetet me rëndësi për shumë arsye. Arsyeja e parë, ishte që kjo bimë ka qenë introduktuar për herë të parë në Kanada në aspektin komercial si rrjedhojë dhe është arritur të akumulohet një eksperiencë e konsiderueshme. Së dyti, kanola pas introduktimit arriti në një kohë rekord të bëhet bima më me peshë në prodhimin e vajit. Së treti prezantohet në treg me një variacion të madh dhe me shumë përdorime. Programet e shtimit të bimëve që kanë nisur në Kanada, në vitin 1959 kanë ngritur linja të kolzës vajore (IHO) që përmbanin nivele të ulëta të acidit erucik tashmë të identifikuara. Një program i rikthimit të kësaj mënyre shtimi (back - crossing) si edhe 91

seleksionimi ishte iniciuar tashmë për tu transferuar në trajtat me përmbajtje të ulët të acidit erucik në kultivarë tashmë të adaptuar. Te Brasika napus ishin varietete me përmbajtje të ulët të acideve erucike (Oro). Në vitin 1968 varietetet e para me përmbajtje të ulët të te acideve erucike, B. napus, kultivar spanjoll, u arritën në vitin 1971. Duke qenë se evidentoheshin probleme disi shqetësuese të lidhura me shëndetin, gjithnjë të lidhura me përmbajtjen e lartë të acidit erucik, që nga viti 1974 më se 95% e kolzës vajore të kultivuar në Kanada u përkisnin grupit me përmbajtje të ulët të acidit erucik. Vaji i kanolës (kolzës vajore) i prodhuar në Kanada kryesisht prodhohet nga farat e modifikuara gjenetikisht të Brassica napus dhe brassica rapa (campestris). Këto kultivarë me përmbajtje të ulët të acidit erucik si dhe të glukozinateve, janë krejtësisht të ndryshme në aspektet kimike, fizike si dhe ushqimore në dallim nga ato me përmbajtje më të lartë të acidit të përmendur më sipër. Programi aktual i përmirësimit gjenetik në Kanada vazhdon të fokusohet në zhvillimin e vajrave me karakteristika specifike për t’ju afruar sa më shumë kërkesave të konsumatorëve dhe praktikave të procesimit të ushqimeve siç mund të jenë ulja e nivelit të përmbajtjes së acideve të saturuara të ngopura si dhe të parashikohen vajra për aplikime specifike. PRILLI Shumë studiues e lidhin me rrënjën e vjetër kuptimore, muaji tjetër, d.m.th. i dyti pas marsit 4, 11, Pashkët katolike dhe ortodokse Anektoda Urata, duke parashikuar se do ta pyesnin se kur janë pashkët e ardhshme, porositi një nga murgeshat, që ti fusnin në xhepin e rrasës, 365 fara bathe, bakulla. Kishte llogaritur që duke hequr çdo ditë nga një farë bathe, do ta kishte të lehtë të llogariste datën e Pashkëve të ardhshme. Por murgesha mendoj që priftit i pëlqenin bathët dhe i shtonte çdo herë nga një dorë bathë. Sado që prifti hiqte çdo ditë një kokërr bathe, ato kuptohet që nuk mund të pakësoheshin. Dhe në vigjilje, afrim të pashkëve, vitin tjetër, pyetjes: Uratë, kur janë pashkët? Ju përgjigjej: Siç tregojnë bathët, janë larg Pashkët! NR Stacioni Temp. mes. E ajrit Temp. mes. e tokës Reshjet, mm 1-10 11-20 21-30 1-10 11-20 21-30 1-10 11-20 20-30 1 Koplik 13.7 15.1 17.2 - - - 49.7 48.1 40.4 2 Shkodër 13.4 14.8 16.6 14.0 15.4 17.3 54.2 69.8 51.8 3 Lezhe 13.8 14.8 16.4 - - - 46.1 47.3 37.9 4 Durrës 13.8 15.2 16.6 15.2 16.7 18.7 32.1 24.0 19.1 92

<strong>se</strong>leksionimi ishte iniciuar tashmë për tu transferuar në trajtat me përmbajtje të ulët të<br />

acidit erucik në kultivarë tashmë të adaptuar. Te Brasika napus ishin varietete me<br />

përmbajtje të ulët të acideve erucike (Oro). Në vitin 1968 varietetet e para me përmbajtje<br />

të ulët të te acideve erucike, B. napus, kultivar spanjoll, u arritën në vitin 1971. Duke<br />

qenë <strong>se</strong> evidentoheshin probleme disi shqetësue<strong>se</strong> të lidhura me shëndetin, gjithnjë të<br />

lidhura me përmbajtjen e lartë të acidit erucik, që nga viti 1974 më <strong>se</strong> 95% e kolzës<br />

vajore të kultivuar në Kanada u përkisnin grupit me përmbajtje të ulët të acidit erucik.<br />

Vaji i kanolës (kolzës vajore) i prodhuar në Kanada kryesisht prodhohet nga farat e<br />

modifikuara gjenetikisht të Brassica napus <strong>dhe</strong> brassica rapa (campestris). Këto kultivarë<br />

me përmbajtje të ulët të acidit erucik si <strong>dhe</strong> të glukozinateve, janë krejtësisht të ndryshme<br />

në aspektet kimike, fizike si <strong>dhe</strong> ushqimore në dallim nga ato me përmbajtje më të lartë të<br />

acidit të përmendur më sipër. Programi aktual i përmirësimit gjenetik në Kanada vazhdon<br />

të fokusohet në zhvillimin e vajrave me karakteristika specifike për t’ju afruar sa më<br />

shumë kërkesave të konsumatorëve <strong>dhe</strong> praktikave të procesimit të ushqimeve siç mund<br />

të jenë ulja e nivelit të përmbajtjes së acideve të saturuara të ngopura si <strong>dhe</strong> të<br />

parashikohen vajra për aplikime specifike.<br />

PRILLI<br />

Shumë studiues e lidhin me rrënjën e vjetër kuptimore, muaji tjetër, d.m.th. i dyti pas<br />

marsit<br />

4, 11, Pashkët katolike <strong>dhe</strong> ortodok<strong>se</strong><br />

Anektoda<br />

Urata, duke parashikuar <strong>se</strong> do ta pyesnin <strong>se</strong> kur janë pashkët e ardhshme, porositi një nga<br />

murgeshat, që ti fusnin në xhepin e rrasës, 365 fara bathe, bakulla.<br />

Kishte llogaritur që duke hequr çdo ditë nga një farë bathe, do ta kishte të lehtë të<br />

llogariste datën e Pashkëve të ardhshme.<br />

Por murgesha mendoj që priftit i pëlqenin bathët <strong>dhe</strong> i shtonte çdo herë nga një dorë<br />

bathë.<br />

Sado që prifti hiqte çdo ditë një kokërr bathe, ato kuptohet që nuk mund të pakësoheshin.<br />

Dhe në vigjilje, afrim të pashkëve, vitin tjetër, pyetjes: Uratë, kur janë pashkët?<br />

Ju përgjigjej: Siç tregojnë bathët, janë larg Pashkët!<br />

NR Stacioni Temp. mes. E ajrit Temp. mes. e tokës Reshjet, mm<br />

1-10 11-20 21-30 1-10 11-20 21-30 1-10 11-20 20-30<br />

1 Koplik 13.7 15.1 17.2 - - - 49.7 48.1 40.4<br />

2 Shkodër 13.4 14.8 16.6 14.0 15.4 17.3 54.2 69.8 51.8<br />

3 Lezhe 13.8 14.8 16.4 - - - 46.1 47.3 37.9<br />

4 Durrës 13.8 15.2 16.6 15.2 16.7 18.7 32.1 24.0 19.1<br />

92

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!