Intervista Pierre-Pandeli Simsia tregon pasionin e tij - Albemigrant
Intervista Pierre-Pandeli Simsia tregon pasionin e tij - Albemigrant
Intervista Pierre-Pandeli Simsia tregon pasionin e tij - Albemigrant
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Intervista</strong> <strong>Pierre</strong>-<strong>Pandeli</strong> <strong>Simsia</strong> <strong>tregon</strong> <strong>pasionin</strong> e <strong>tij</strong><br />
Fansi i Festivaleve: Si i mbaj mend mbi nje mijë këngë<br />
Shkruar dhe intervistoi Dorina Topallaj<br />
<strong>Pierre</strong>-<strong>Pandeli</strong> <strong>Simsia</strong> është një koleksionist i veçantë. është koleksionist këngësh. Ishte<br />
vetëm 12 vjeç, kur pa në televizor për herë të parë Festivalin e Këngës, e deri 18 vite<br />
më pas, ai do të "regjistronte" në memorien e <strong>tij</strong> çdo këngë. Dhe jo vetëm tekstin apo<br />
boom-boomet e orkestrës, por edhe radhën e këngës në tre netët e Festivalit, veshjen e<br />
këngëtarit dhe fatin e <strong>tij</strong>. Çarë do lloj kënge, nga viti 1972 deri në vitin 1990, por edhe<br />
disa kenge me pare dhe pas kesaj periudhe gjendet më shpejt në "arkivin" e <strong>tij</strong>, sesa në<br />
atë të Radio Televizionit Shqiptar. Tashmë <strong>Pierre</strong>-<strong>Pandeli</strong> është 46-vjeç he jeton në Nju<br />
Jork së bashku me familjen e <strong>tij</strong>. Në një intervistë për gjeniu i këngës, rrëfen <strong>pasionin</strong> e<br />
<strong>tij</strong> dhe dashurinë për festivalet.<br />
Emri juaj është shumë i veçntë për të qenë emër shqiptar. Keni lindur në<br />
Berat në vitin 1960, besoj shumë vetë jua kanë bërë pyetjen, cila është historia<br />
e emrit tuaj?<br />
Dorina, ne radhe te pare ju falenderoj Ju qe me krijoni mundesine per te dhene kete<br />
interviste.<br />
Une, sic po e thoni edhe Ju kam lindur ne Berat nga familje beratase.<br />
Nese do shprehemi se shume vete mund te me kene bere kete pyetje per historine e<br />
emrit tim, kjo pyetje besoj se nuk ekziston per amerikanet dhe Ameriken, por edhe<br />
shqiptaret qe jetojne prej disa vitesh ne Sh.B.A. nuk u bene pershtypje emri i dikujt,<br />
nese eshte i huaj apo vendes.
Ju thoni se emri im eshte shume i vecante per te qene shqiptar. Huazimi i emrave<br />
shqiptare ne Shqiperi eshte i hershem, por ne 30 vjecarin e fundit morri nje pershpejtim,<br />
sidomos nga ciftet e reja kur lindnin femijet e tyre. Ne emer te modernes u fshine emrat,<br />
nese do t'i quajme edhe ato shqiptare te gjysherve per t'ia vene emrin femijeve te<br />
porsalindur, duke u modifikuar ne emra te rinj. Keshtu raste ka plot po te permendim psh<br />
emrat Nasi qe u kthye ne Nasjon, Vasil ne Vasjol, Nuri ne Ernur etj.<br />
Nuk mund te them se emri im eshte shume i vecante kur, sic e thash edhe me siper,<br />
historia e huazimeve ne Shqiperi eshte e hershme. Ne fund te viteve 70-te, kur ne<br />
Shqiperi erdhi kengetarja greke Marinela, njerezit filluan t'ua vinin emrin vajzve te<br />
porsalindur kete emer grek. Kur doli filmi Romeo dhe Zhulieta pjesa e madhe e femijeve<br />
te lindur ne ate kohe u pagezuan me keto emra. Po ashu emrat e artisteve te huaj qe ne<br />
i shihnim neper filma apo sportisteve te huaj hyne menjehere ne Shqiperi. Nje shoku im<br />
ne vitet 80-te ia vuri emrin djalit te <strong>tij</strong> Biklen dhe mburej, se eshte emer anglez. Sot ne<br />
Shqiperi gjen shume emrat te huaj evropiane apo edhe amerikane.<br />
E vecanta ne emrin tim mund te them, eshte se shkruhet ne origjinal ashtu sic eshte,<br />
pavaresisht se me therrasin Pjerr dhe sot emra Pjerr ne Shqiperi ka boll.<br />
Une vij nga familje te hereshme me besim ortodoks, pavaresisht, se une i respektoj te<br />
gjitha fete dhe e them se jam nder te paktet shqiptare qe shkoj ne te gjitha kultet fetare<br />
dhe, pavaresisht se emrin e pagezimit ne dokument e kam <strong>Pandeli</strong>, por kam 9 vite ketu<br />
ne Amerike. Jam qytetare amerikan tani dhe emrin <strong>Pierre</strong> (Pjerr) e kam te dokumentuar<br />
dhe te ligjeruar ne te gjitha dokumentet amerikane, sepse emri <strong>Pandeli</strong> eshte i veshtire<br />
per tu shqiptuar.<br />
E vecanta e emrit eshte edhe kjo, qe eshte e rendesishme per cilindo qytetar te kujtdo<br />
vendi qofte dhe qe duhet te veprojne si Amerika.<br />
Amerika ka nje rregull te ligjeruar, qe cilido qytetar, pasi mbush moshen 18 vjecare,<br />
nese deshiron, ka te drejten e <strong>tij</strong> te nderroje emrin sipas deshires, sepse emri ekzistues<br />
eshte vene nga prinderit, qe femijes edhe mund te mos i pelqeje. Ne rastin tim, mua me<br />
pelqen shume emri qe kam <strong>Pandeli</strong>, perderisa edhe e ruaj se bashku me emrin <strong>Pierre</strong>,<br />
(Pjerr), i cili eshte emer shume i dashur per mua.<br />
Kush është <strong>Pierre</strong>-<strong>Pandeli</strong> <strong>Simsia</strong>? (edukimi, eksperienca e punës, familja, jeta<br />
në emigrim)<br />
Kam lindur ne qytetin e lashte dhe historik te Beratit, ne qytetin e magjishem 2400<br />
vjecar me vlera te larta kulturore dhe arkitektonike.<br />
Ndjehem i lumtur dhe me fat qe kam lindur ne ate familje beratase me tradita te<br />
hereshme patriotike dhe qe jam trashegimtar i fisit te nderuar <strong>Simsia</strong> ne lagjen Gorrice<br />
te Beratit.<br />
Te paret e mi Petro <strong>Simsia</strong> ne vitin 1878 dhe me vone Jani <strong>Simsia</strong> ne vitin 1906 ngriten<br />
sherbimin mjeko-farmaceutik ne qytetin e Berati.<br />
Qe ne femijerine time te hereshme kam qene shume i apasionuar pas muzikes,<br />
kengeve dhe letersise.<br />
Kam pasur fatin e mire qe ne shkollen 8-vjecare te me jepnin lenden e letersise dy<br />
mesuese teper te pegatitura ne kete lende, Elpiniqi Papa dhe Parashqevi Sahatciu. Ne<br />
ate kohe kam qene nxenes qe me vleresonin me noten 10 ne hartime dhe kam qene ne<br />
grupin e krijueseve te rinj, bashke me disa nxenes te tjere te dalluar ne shkolle.
Me vone, ne vitet e shkolles se mesme, dy mesuese te tjera te nderuara do vazhdonin<br />
te me jepnin lenden e Letersise, Zyma Berisha nga Kosova dhe Liri Zaka.<br />
Sic e kam thene edhe me pare, ne ato vite kam pasur shume talent te shkruaja poezi,<br />
vjersha dhe sidomos te shkruaja tekste per t'u bere kenge, sepse kenga per mua ka<br />
qene nje ushqim shpirteror qe me ka ushqyer dhe shoqeruar gjithe jeten time.<br />
Kujtoj me respektin me te madh mesuese Zymen, kur pasi mbaronte mesimi, une i<br />
tregoja vjershat e mija dhe, sigurisht ajo me vinte piketimin ku duhet te isha me i<br />
kujdesshem. Eshte interesant fakti se, kur ne diskutonim per krijimet e mija, "shembej"<br />
muri ndarres mesues-nxenes, madje mesuese Zyma ndjehej e lumtur se si nje nxenes i<br />
saj kishte talent per te shkruar poezi dhe qe i kerkonte mendimin asaj.<br />
Kam shume mall per Zyma Berishen, sepse ne fillim vitet 80-te u largua nga Shqiperia<br />
per ne Kosove dhe i uroj gjithe te mirat te kete ne jete. Sa do deshiroj te me realizohet<br />
nje takim me te...!<br />
Ne ate kohe disa nga poezite e mija u morren dhe u bene kenge nga disa kompozitore,<br />
si Asqeri Kadena, Fatmir Agalliu, madje me kete te fundit kemi fituar dy here cmime te<br />
dyta ne festivalet e rretheve.<br />
Ne rinine time kam luajtur ne instrumentin e trombes. Mesimet e para i kam marre nga i<br />
talentuari Fatos Hazizi, qe per aresye te mallkuares biografi e keqe, nuk e mbajten ne<br />
Orkestren e Radiotelevizionit Shqiptar, i cili ka qene dy here ne orkestren e festivaleve<br />
te kenges si trombist. Ndersa nga mesuesit ne Tirane permend Muharem Berxolli,<br />
Shpetim Qafleshi dhe Syrri Roji, te cilet i vleresoj per talentin e tyre te jashtezakonshem<br />
dhe punen e tyre te palodhur.<br />
Meqenese une kam pasur nje pasion te madh per muzike dhe letersi, me vjen keq qe<br />
nuk munda te vazhdoja specializimet per keto te dyja, sepse sic edhe dihet, ne ate kohe<br />
nuk te conin ne shkolle atje ku deshiroje ti, por ku kishte nevoje atdheu. Profesioni im<br />
eshte ekonomi financa te cilin edhe e kam ushtruar ne jete per disa vite, deri ne fillim<br />
vitet 90-te.<br />
Menjehere ne fillim vitet 90-te, kur cdo gje ne vendin tone po shkonte drejt shkaterrimit,<br />
si shumica e shqiptareve edhe une u largova nga Shqiperia ne Evrope. Pervec puneve<br />
te rrendomta atje, une gjeja kohe edhe te shkruaja, pavaresisht se me mungonin mjetet<br />
elektronike qe kemi sot, kompjuteri. Une ato krijime te atyre viteve i rruajta deri sa erdhi<br />
nje dite edhe i botova. Ne vitin 1996 e deri ne gjysmen e pare te vitit 1997 une nuk<br />
mund te isha i shkeputur nga bashkeatdhetaret e mij qe jetonin ne Athine dhe qe<br />
shkruanin e krijonin ne gazeten "Egnatia". U rreshtova edhe une midis tyre.<br />
Jam i martuar. Bashkeshortja ime eshte nga qyteti i Durresit; kemi dy djem.<br />
Ne fillimin e gjysmes se dyte te vitit 1997 une dhe familja ime (bashkeshortja dhe dy<br />
djemte e mij 2 dhe 4 vjece) fluturuam drejt Nju Jorkut, Sh.B.A. si fitues te Llotarise<br />
Amerikane. Dihen veshtiresite e fillimit per cdo te ardhur, por une kisha nje ender,<br />
deshire, vazhdimin e shkolles, njohjen e diplomes nga Shqiperia dhe fale Zotit e<br />
realizova ne kete vend dhe vetem ne kete vend te bekuar demokratik.<br />
Në shoqërinë tuaj, njiheni si fans i Festivaleve të Këngës në RTSH para viteve<br />
‘90. Sa është numri i teksteve të këngëve që dini për mendësh?<br />
- Oh Dorina! Ti me pyet per festivalet dhe kenget e tyre ne ato vite. Me kengen ne<br />
buze, me festivalet, me anketat muzikore te muajit, me koncertet e pranveres, une jam
itur. E thash edhe me siper. Kenget kane qene ushqimi im shpirteror. Kam lindur per<br />
kenge dhe dua te vdes me kenge.Ju nuk mund ta imagjinoni shpirtin dhe ndjenjen time<br />
per kenget e festivaleve dhe te gjitha kenget e tjera te bukura shqiptare. Dritherrohesha<br />
nga emocionet para se te vinte festivali ne ditet e fundit te <strong>tij</strong>. Nuk mund ta pershkruaj<br />
dhe Ju nuk mund ta imagjinoni dot ate cfare une kam ndjere, kur shihja perpara ekranit<br />
te televizorit te hapej perdja e skenes se festivalit. Syte e mi ishin para ekranit, ndersa<br />
shpirti im ishte atje, ne sallen e festivalit, ne skene, bashke me artistat, kengetaret. Kam<br />
nje memorie teper te rralle, te mprehte dhe di shume kenge te muzikes se lehte<br />
shqiptare, por edhe ato popullore. Nuk eshte mburrje, eshte fakt, kur te them per<br />
memorien time te mprehte.Cdo skene te festivaleve, duke filluar qe nga Festivali i 11te(1972)<br />
e deri ne Festivalin e 29-te(1990) une t'i pershkruaj me detaje te hollesishme<br />
cdo skene festivali. Ndermjet shembujve te shumte qe une i kam shkruar ne internet, po<br />
ju jap edhe disa te tjere. Psh. Askujt nuk mund t'i kujtohet sot qe kenga "Buka e duarve<br />
tona" ne Festivalin e 14-te ishte e gjashta ne rradhe ne naten e dyte te konkurimit dhe<br />
po e gjashta ne rradhe ne naten e trete ne kenget me te mira te festivalit. Per cfare po<br />
them, mund te shihni e ta verifikoni ne arkiven e festivaleve ne RTV. Ose edhe nje tjeter.<br />
Po te them tre kenget e para te Festivalit te 15-te ne naten e pare.<br />
E para ishte kenga "Partise", muzika Cesk Zadeja, e dyta "Vallja e festes se madhe"<br />
muzika Reshat Osmani dhe e treta "Bisedon nje popull..." muzika Limoz Dizdari. Une<br />
mund te shkoj edhe me thelle, nese te them se kam qene 7 vjec kur kam degjuar<br />
radioposten, kerkesat e degjuesve, kur spikerja ka thene per kengen "Feste ne<br />
Malesi"(Hidhni valle kendoni cika/ agronome na u kthye Mrika/ e ka rritur-o vete<br />
malesia.../ se per kete kenge na kane ardhur ne redaksi 104 kerkesa dhe me kujtohet<br />
shume mire vendi se ku kam qene kur e kam degjuar kete.<br />
Ju me pyesni per numrin e teksteve te kengeve. Une nuk i kam numeruar, por ua them<br />
me bindje te plote se di shume, shume, shume, pothuajse te gjitha kenget e cdo<br />
festivali. Pastaj eshte nje periudhe e tere njezet vjecare qe une i kam ndjekur festivalet<br />
dhe brenda kesaj periudhe kane qene edhe anketat muzikore te muajit, Koncertet e<br />
Majit, pastaj Koncertet e Pranveres, festivalet e rretheve. Edhe nese them se di mbi<br />
njemije kenge, kjo nuk eshte hiperbole, zmadhim. Eshte fakt i vertete qe une i di.<br />
Si ju ka lindur dëshira për t’i mësuar tekstet e këngëve?<br />
- Pak me pare dhash nje shembull per nje kenge ne moshen time 7 vjecare. Kjo<br />
<strong>tregon</strong> se une i kam degjuar kenget qe i vogel. Prinderit e mi e kane pas dashur shume<br />
muziken, sidomos babi kishte nje ze tenori ne te kenduar, por jeta e denoi...,<br />
Ne familjen time ne jemi kater femije, dy vellezer dhe dy motra. Ne fillimvitet 70-te vellai<br />
im Petraqi ka qene ushtar dhe fillimin me kenget e festivaleve e kam me dy motrat e<br />
mija Xheni dhe Xhulieta pak me te rritura se une. Ne ate kohe ato pane Festivalin e 10te<br />
te kenges ne televizor. Nje shoqes se tyre i dilte i ati me makine jashte shtetit dhe<br />
kishte televizor ne shtepi .U kishte lene shume mbresa festivali, sidomos dueti Justina<br />
Aliaj Sherif Merdani ne kengen "Ne mbremjen e vallezimit", levizjet e tyre ne skene.<br />
Gjithashtu edhe kengetare dhe kenge te tjere si e bukura Rozeta Doraci. Ato, duke i<br />
kenduar ato kenge ne ato vite, une kam qene 12 vjece, kendoja dhe une pas tyre.<br />
Keshtu me kete fryme erdhi Festivali i 11-te, Festivali i pare per mua qe une e shikoja ne<br />
televizor dhe e pash zhvillimin e <strong>tij</strong> ne te trija netet. Edhe tani ne kete cast, e kam teper
te fresket ate cfare une kam pare ne televizor, Festivalin e 11-te. Pavaresisht se jeta e<br />
a<strong>tij</strong> festivali ishte shume e shkurter, 3 muaj, per aresyet qe dihen, kenget e <strong>tij</strong>a u mesuan<br />
shume shpejt nga ne dhe kendoheshin edhe me vone, ne shtepi dhe ne shoqeri. Madje<br />
per kujtimet nga ai festival me ka kerkuar ndihme shkrimtari Skifter Kellici per nje shkrim<br />
te <strong>tij</strong>in qe i eshte botuar ne nje gazete, i cili edhe vete shkrimtari Kellici e permenend<br />
emrin dhe ndihmen time ne ate shkrim, pavaresisht se une ne ate kohe kam qene<br />
ndermjet moshes 12-13 vjecare.<br />
Edhe pse festivalet e tjere pasardhes nuk kishin frymen e festivalit te 11-te ne i prisnim<br />
me shume kenaqesi, sepse ishin te vetmet aktivitete kulturore artistike qe na benin te<br />
cliroheshim nga monotonia e jetes se zymte. Askush nuk ka te drejte sot ta mohoje kete<br />
fakt, sepse edhe prinderit tane, sidomos nenat tona, shpejtonin te mbaronin punet e tyre<br />
ne shtepi, pergatitjet per Vitin e Ri, qe te shikonin festivalin. Madje edhe diten e<br />
neserme, diskutimet e te gjitha moshave ishte me pyetje pergjigjet rreth festivalit dhe<br />
kengeve te <strong>tij</strong>.<br />
Cila është kënga që ju ka pëlqyer më shumë dhe këngëtarja që vlerësoni më<br />
shum?<br />
E veshtire t'i pergjigjem kesaj pyetje, sepse cdo kenge ka vleren dhe bukurine e vete,<br />
ashtu edhe kengetaret kane zerin dhe menyren e tyre te te kenduarit. Nuk mund te<br />
vecoj kengen qe me ka pelqyer, sepse ato jane nje numer i shumte dhe eshte veshtire<br />
per t'i ndare.<br />
A mund te ndahet kenga "Te dua o det" kenduar nga Tonin Tershana? qe edhe pse ka<br />
pothuajse 40 vjete qe eshte kenduar, kur e degjon edhe sot, te duket gjithmone me e re.<br />
Mund te ndahet kenga "Djaloshi dhe shiu" nga kenga tjeter pas 16 vjetesh e kompozuar<br />
po nga i njejti kompozitor Agim Krajka "C'lumturi na dha kjo jete" ne Festivalin e 20-te?<br />
Mund te ndahet kenga "Njerezit e agimeve" nga kenga "Vajze moj, lule moj"? Mund te<br />
vecohen kenget e Flamur Shehut "Agimet tona", kenduar ne Fest. 20-te nga duetet<br />
Theodhori-Tershana, Kondakci-Ceka,"Emrin ty kush nuk ta di",Irma Libohova, "Kur<br />
flasin zemrat' Bashkim Alibali, "Askush s'do ta besoje" Anita Bitri? Cilen kenge mund te<br />
ndash nga ato te kenduara nga Frederik Ndoci, "Toka e Diellit" apo "Ne bijte e Lirise"?<br />
"Ne cdo zemer njehere troket" apo "Pranvera do lule shume"? e keshtu me radhe.<br />
Ju nuk mund ta imagjinoni cfare ndjeja une ne shpirtin tim kur degjoja kenget. Psh. kur<br />
degjoja kengen "Shqiperi o vendi im", kompozuar nga Avni Mula dhe kenduar nga Ema<br />
Qazimi. Po flas per muziken dhe jo per tekstin e saj. Kur mbaronin vargjet e fundit te<br />
strofes se pare: "...Te na thote s'e kemi nene, s'e nuk jemi pa atdhe, pa atdhe" dhe<br />
pastaj vazhdon orkestra me tingujt e saj booom, booom, pastaj vazhdon perseri kenga:<br />
"Brez pas brezi larg atdheut.... Ato boom boom-et e orkestres frymore me jepnin nje<br />
trazim te paimagjinushem shpirteror.<br />
Sa per kengetaret qe me kane pelqyer, ne fillim ka qene Justina Aliaj, por edhe kjo e<br />
pati fatin e Fest. 11-te dhe e "zhduken" nga skena. Alida Hisku ka qene "vajza" e<br />
shtepise sone, "motra" jone. E kemi pelqyer shume si kengetare, aq sa edhe jemi<br />
perlotur kur e denuan. Nena ime e ka dashur shume Aliden dhe e kemi thene shpesh,<br />
do ishte deshperuar shume, kur te mesonte per denimin e Alides. Ajo nuk e mesoi kurre<br />
denimin e saj, se vdiq me pare se Alida te denohej.<br />
Une i perkas a<strong>tij</strong> brezi kengetaresh, qe kane qene me plot kuptimin e fjales kengetare.
Vleresoj shume Kozma Dushin, Sherif Merdanin, Frederik Ndocin, Luan Zhegun, Tonin<br />
Tershanen, Ema Qazimin, L. Theodhorin, Vace Zela, Irma Libohova. Nuk duhet harruar<br />
kengetari i suksesshem i atyre viteve Qemal Kertusha.<br />
Kanë kaluar kaq shumë vite, dhe ju ende i kujtoni varg për varg këto këngë si<br />
dhe detaje nga më të ndryshme të festivaleve deri tek veshjet e këngëtarëve. Mos<br />
keni mbajtur ditar gjatë atyre viteve?<br />
(Qesh) Po, kam mbajtur "ditar" gjate viteve dhe ky ditar eshte truri im, mendja ime.<br />
J'ua spjegova pak me siper per memorien time te mprehte dhe kjo me ka ndihmuar qe<br />
cdo gje kam pare, ta "shkruaj" ne "ditarin" e trurit tim.<br />
Kenget neper vite, jo vetem qe i kam degjuar, megjithese edhe degjimi i kengeve ne ate<br />
kohe ka qene me "tollona", kur na i transmetonte Radio Tirana ne ndonje emision te<br />
sajin, por une edhe i kam kenduar ato neper vite. Edhe nen ze i kendoj, kur jam vetem,<br />
sepse sic e thashe, kenga eshte ushqimi i shpirtit tim, pa te cilin nuk mund te jetoj dot.<br />
Kur degjoja kenget, pasi kisha mesuar tekstin e tyre, une perqendrohesha tek<br />
orkestracioni i kenges; psh. kur hynte flauti, oboi, korno, violina... Provoni te degjoni sot<br />
me vemendje kengen fituese te Festivalit te 11-te "Erdhi Pranvera", kenduar nga Tonin<br />
Tershana. Sa bukur tingellon flauti kur shoqeron kengen, sidomos ne fillimin e strofes se<br />
dyte.<br />
Ju vetë jeni anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve në SHBA dhe madje keni nxjerrë<br />
në dritë librin « Le të jem unë Zamira …». Cilat janë raportet tuaja me letërsinë?<br />
Po, une jam anetar i Lidhjes se Shkrimtareve ne SH.B.A. dhe e them se kjo Lidhje eshte<br />
shume e rendesishme per ne krijuesit ne Diaspore. Lidhja e Shkrimtareve ka ne gjirin e<br />
vete emra qe i kane dhene Letersise Shqiptare si Naum Prifti, Rozi Theohari,Ramiz<br />
Gjini,Petraq Janko Pali, Mehill Velaj, por edhe emra te rinj te suksesshem dhe premues<br />
si Kozeta Zylo, Gjeto Turmalaj, Gjeke Marinaj, Klajd Kapinova, Agim Bacelli Merita<br />
Bajraktari, etj.<br />
Maredheniet me koleget e mij krijues jane te shkelqyera. Njehere ne vit Lidhja ben<br />
takimin e saj me krijuesit dhe organizon nje konkurs me librat e botuar. Kete vit takimi do<br />
te behet ne Cikago.<br />
Lidhja luan nje rol te rendesishem ne jeten tone ketu ne SH.B.A. Here pas here<br />
organizohen aktivitete te ndryshme, promovime librash, ku ne njihemi dhe takohemi me<br />
njeri tjetrin.<br />
Ne veren e vitit 2005 m'u botua libri "Le te jem une Zamira..." nga Shtepia Botuese<br />
"Arberia". Libri pati sukses dhe u prit mire si ne Shqiperi edhe ketu ne SH.B.A.<br />
Sic e thashe me pare, krijimet e mija te hereshme i kisha te rruajtur ne dokument, por<br />
ishin disa aresye qe nuk u botuan me pare. Nje nga aresyet ishte edhe sponsporizimi.<br />
Fola pak me pare per letersine dhe dashurine per te. Letersia, ashtu si edhe kenga kane<br />
qene dhe jane te pandare me mua ne jeten time. Me pelqen te lexoj shume, madje edhe<br />
kur jam ulur ne tryezen e ngrenies me vjen te kem liber te lexoj gjate ngrenies.<br />
Kam dashur te kem raporte te ngushta me Letersine, qe ne rinine time, por atehere nuk<br />
na botoheshin shkrimet tona, sepse ishin njerezit e vecante dhe te besuar ata, qe duhet<br />
te "krijonin" dhe t'u botoheshin krijimet e tyre. Po j'u jap dy shembuj. Ne vitin 1983 kam
cuar per botim nje vjershe ne gazeten "Drita" te titulluar "Gjyshes", asnje ngjashmeri me<br />
vargjet e kenges se gjyshes kenduar nga Vace Zela. Vargjet i krijova duke shprehur ate<br />
ndjenje dhe mall per gjyshen time(nena e babit) qe na ka rritur, qe ne ate kohe kishte<br />
disa vite qe nuk jetonte. Vjershen ia kam derguar me poste dhe pas disa ditesh me vjen<br />
pergjigjja negative. Vargjet fillonin: "Me kujtohet gjyshja ime e mire, kur me ne prane<br />
zjarrit rrinte..." Pas disa javesh ate vjershe e lexova ne nje shtyp tjeter, por me disa fraza<br />
te shtuara dhe e kishin titulluar "Gjyshja ime e mire". Sigurisht, autori ishte dikush tjeter.<br />
C'te beja? Ku ta kerkoja te drejten?<br />
Shembulli tjeter eshte ky: As vete nuk e di pse ia dergova ate shkrim gazetes "Zeri i<br />
Popullit", kur ne Berat ishte gazeta lokale e qytetit. Ne Kalane e Beratit dikur ka qene<br />
Kisha e Shen Gjergjit, por me shembjen e kulteve fetare, ajo kishe u shnderua ne pike<br />
turistike. Nga ajo ndertese mes pishave te gjelbera, sic eshte edhe vete kalaja e lashte<br />
shikohet Berati si ne pellembe te dores. Ne shkrim pershkruaja se si qytetaret beratas<br />
mundohen te thyejne monotonine e jetes qe, edhe pse rruga per t'u ngjitur ne Kala eshte<br />
malore, ata shkojne, shijojne ajrin e paster dhe ambientet e bukura te asaj ndertese,<br />
kalojne nje mbremje te kendeshme...<br />
Edhe kete shkrim nuk ma pranuan dhe me vone, dikush shkruajti nje "reportazh" nga<br />
pika turistike e kalase, ku shume fraza ishin te mijat...<br />
Me letersine jam gjithmone i pandare. Vazhdoj te shkruaj edhe pse kohen e kam te<br />
kufizuar, por me mire eshte te besh nje ore me pak gjume, se sa te humbasesh nje<br />
frymezim qe te vjen. Pervec librit me tregime "Le te jem une Zamira...", une kam shkruar<br />
edhe tregime te ndryshme, disa prej tyre mund t'i lexoni edhe ne internet.<br />
Sapo me eshte botuar nje liber tjeter, roman, po nga e njejta shtepi botuese "Arberia"<br />
dhe se shpejti do te jem perseri per ta promovuar kete liber.<br />
Po pas viteve ‘90-te, a i keni ndjekur festivalet, apo ju ka ikur pasioni për të<br />
mësuar tekstet e këngëve?<br />
Jo, pas viteve 90-te nuk i kam ndjekur festivalet dhe kjo ne fillim nuk ishte e lehte per<br />
mua, sepse po shkeputesha nga ajo pjese e jetes qe me shoqeroi per vite e vite me<br />
radhe ne femijerine dhe rinine time. Po me mungonte ushqimi shpirteror qe me ushqeu<br />
per shume kohe dhe ate mungese u mundoja ta zevendesoja duke rikujtuar kenget e<br />
viteve te shkuara.<br />
Me vone kur u njoha me kenget e festivaleve, nepermjet kasetave filmike, sidomos te<br />
fillimviteve 90-te u deshperova shume, jo vetem me kenget, por edhe me interpretimet,<br />
veshjet, levizjet e kengetareve ne skene...<br />
Kenget nuk kendoheshin drejtpersedrejti nga kengetaret, por te regjistruara dhe kur<br />
degjoja strofen e dyte te kenges qe fillonte dhe kengetari harronte te hynte ne kenge,<br />
ose hynte me vonese, sa humor me jepte aq edhe dhimbje. Te pakten festivalet e<br />
Dhjetorit nuk duhet te katandisen ne nje gjendje te tille.<br />
Kengetaret ne festivale sot kane mahnine kush te dale sa me i, e, zhveshur ne skene,<br />
madje kane arritur deri aty, sa kane dale edhe zbathur, pa kepuce. Veshja, paraqitja e<br />
jashteme e kengetareve sot ne skenat e festivaleve eshte per te ardhur keq, sepse pa<br />
dashur kthehen edhe ne karnavale.<br />
Nje mahni tjeter e kengetareve sot eshte ajo e te vetequajtureve kantautor, ku pervec<br />
muzikes se zhurmeshe qe krijojne kane edhe nje tekst te papranueshem per nje kenge.
Nese dikush sot kerkon te krijoje tekst kenge, duhet te krijoje poezi, te ktheje syte nga<br />
"mbreterit" e teksteve te kenges shqiptare si: Agim Shehu, Sadik Bejko, Zhuliana<br />
Jorganxhi, Fatos Arapi, Betim Muco, Shaban Murati, Natasha Lako, Xhevahir Spahiu,<br />
Gjoke Beci, Arben Duka, Jorgo Papingi, Bardhyl Londo etj.<br />
Me vjen mire qe kompozitore te suksesshem si Osman Mula, Luan Zhegu dhe ndonje<br />
tjeter, jo vetem qe e kane vazhduar traditen e tyre, por edhe e kane rritur nivelin e tyre<br />
krijues.<br />
Kengetaret sot ne skene duhet te jene pergjegjes perpara publikut ne interpretimin e<br />
tyre te kenges.<br />
Jeni baba i dy fëmijëve, po ata a kanë të njëjtin pasion si ju?<br />
Une kam dy djem. Djali i madh ne kete vit shkon ne klasen e tete dhe djali tjeter ne<br />
klasen e gjashte.<br />
Cuditerisht, pasioni tek ata eshte i ndare, njeri me letersine dhe tjetri me muziken.<br />
Djali i madh ka prirje per letersine, megjithese ne klasen e peste m'u duk se do<br />
vazhdonte ne rrugen e instrumentit te trompes, sepse u aktivizua per tre vjete me<br />
banden e shkolles.. Duke me pare mua, qe nje pjese te mire te kohes e shpenzoj ne<br />
kompjuter ne te shkruar mundohet edhe ai ne vetvete te krijoje dicka. Vitin qe kaloi me<br />
imagjinaten e <strong>tij</strong> kishte shkruar nje krijimin e <strong>tij</strong>, nje minitregim, mund te them. Ishte<br />
interesant, se jo vetem mesuesi u cudit me imagjinaten e <strong>tij</strong> cfare ai kishte krijuar, por<br />
edhe drejtuesit e shkolles, te cilet nuk harruan ta kujtojne duke e falenderuar ne festimin<br />
e mbarimit te shkolles qe u zhvillua ne prani te nxenesve dhe prinderve te shumte.<br />
Djali tjeter, duke pare edhe ai, mundohet te shkruaje vjersha per moshen e <strong>tij</strong> dhe ka<br />
dershire qe ato te behen kenge. Njehere i tha Frederik Ndocit: "Na i meso edhe neve<br />
studion tende ku i incizon kenget, qe te shkojme edhe ne atje kur te rritemi...(Qesh)<br />
Shpesh here merr mikrofonin loder qe kemi ne shtepi dhe kendon duke imituar<br />
kengetaret te ndryshem amerikane, meqenese e flasin gjuhen angleze dhe i dine tekstet<br />
e kengeve.<br />
Para pak kohesh nje reviste amerikane ne Nju Jork ka shkruar dicka per Ju.<br />
Mund te na thoni si u ndjete, kur e pate veten tuaj edhe me fotografine tuaj ne ate<br />
reviste?<br />
Sigurisht, c'do njeri te ishte ne vendin tim do ndjehej i lumtur, ashtu sic edhe u ndjeva<br />
une. Ishte befasuese per mua, kur ne pune me vjen nje grua, Jennifer Hunley. Me<br />
prezantohet si gazetare me letren e identifikimit te saj te gazetares dhe gjate bisedes<br />
me te me kerkoi nje interviste. Ne fund me beri edhe fotografi, fotografi, e cila shoqeroi<br />
shkrimin e saj ne reviste.<br />
U cudita pak gjate bisedes me te, sepse dinte dicka rreth krijimtarise time dhe rreth librit<br />
tim: "Le te jem une Zamira...". Me kishte pare rastesisht ne nje kanal televiziv te Nju<br />
Jorkut, kur une jepja nje interviste ne televizionin "Kultura Shqiptare".<br />
Une vertete u ndjeva shume i lumtur dhe kete lumturi ma shtonin jo vetem shoket e<br />
kompanise ku une punoj kur me uronin, por edhe banoret perreth. Vinin e me uronin,<br />
duke me dhene edhe revisten.<br />
Isha dhe jam i lumtur edhe per vete faktin tjeter se u ndjeva krenar si shqiptar ne mes te
Nju Jorkut, ne mes te amerikaneve. E kunderta e asaj qe ndodh ne vende te ndryshme<br />
ne Evrope, ku shqiptaret ndjejne perbuzjen e vendesave.<br />
Intervistoi Dorina Topallaj