ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Share Embed Flag
Download ePaper

ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

csi.platforma.org
from csi.platforma.org More from this publisher
14.07.2013 Views

O međuratnom izazovu intelektualcima i odbrani istoričareve struke prof. dr Olivere Milosavljević izuzetak ni voluminozna dvotomna monografija o srpskim, tj. beogradskim intelektualcima i javnosti prema najvažnijem fenomenu međuratnog perioda, fašizmu. Monografija Savremenici fašizma Olivere Milosavljević je temeljno promišljeno, moderno koncipirano istoriografsko delo visoke unutrašnje koherentnosti, koje se odlikuje preglednošću i jasnoćom izlaganja, nepretencioznim stilom i dužnom skrupuloznošću u izvođenju konačnih sudova. Ipak, iako je odabrala da izvor govori mnogo više od nje, autorka je pokazala i u ovoj studiji, kao i u prethodnim, visoko izraženu i intelektualno neprevaziđenu interpretativnu sposobnost tumačenja istorijskih činjenica, pojava i procesa. Polazeći od savršenog razumevanja epohe o kojoj piše, čvrste koncepcijske strukture i metodološki preciznog hermeneutičkog postupka, Olivera Milosavljević je posmatranu monografiju, sazdanu na širokoj izvornoj osnovi segmentirala i konceptualno uobličila u dva toma: (Percepcija fašizma u beogradskoj javnosti 1933–1941. i Jugoslavija u okruženju 1933–1941) i pet velikih tematskih celina: Ideologija, Praksa, Mir ili rat, Slika sadašnjosti (Ima li fašizma u Jugoslaviji?) i Slika budućnosti (O desničarskim vizijama budućnosti). Svako od ovih poglavlja je dalje precizno, znalački i logično struktuirano na manje problemske celine. Zaslugom izdavača, Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji, estetski odlično opremljena knjiga, Savremenici fašizma, predstavlja važan doprinos istorijskoj nauci već samom činjenicom da je rađena na temelju analitičko-sintetičkog pristupa posmatranoj tematici, višegodišnjem iščitavanju brojnih, pre svega primarnih izvora, dnevnih listova, novina, brošura, knjiga, časopisa (političkih, književnih, medicinskih, pravnih, etnografskih, religijskih, vojnih, satiričnih, prosvetnih, umetničkih, privrednih...) Svi ovi izvori podvrgnuti su metodološkom postupku u najboljem duhu kritičke istoriografije. Znajući da je istorija, kako je govorio Lisjen Fevr, pre svega „naučno vođeno ispitivanje izvora“, 22 Olivera Milosavljević je u heurističkom pogledu gotovo nenadmašno utemeljila svoju monografiju. Zbog toga se intelektualna istorija Olivere Milosavljević, prva te vrste kod nas, kreće u jasnim okvirima simboličkog dijaloškog diskursa, jer istorija i nije ništa drugo do „dijalog prošlosti i sadašnjosti putem izvora“, 23 kako je pisao Edvard Halet Kar, te, autorka dosledno istrajava na interaktivnosti sa vlastitim izvorima, postavljajući im prava pitanja, 22 Lisjen Fevr, „Stopiti svoj život s istorijom“, u: Borba za istoriju, priredila Dubravka Stojanović, Srpska književna zadruga, Beograd, 2004, str. 34–35. 23 Edvard Halet Kar, Šta je istorija? Gradac, Čačak-Beograd, 2001, str. 24–25. 49

Mr Milivoj Bešlin karakterišući i nadograđujući svoj metod pored već pomenute čvrste empirijske zasnovanosti i veoma izraženim, ne čestim, ali veoma upečatljivim i misaonim zaključcima, te smislom za istorijsku sintezu, čime je pronašla pravu meru „između vokacije da uopštava i zadatka da izvrši ekspertizu“, 24 kako je pisao francuski istoričar Alen Buro. Istoričari još na elementarnom stupnju svog obrazovanja uče da je fetišizovana „teorija distance“ neophodna u istraživanju svakog događaja, pojave, procesa, ličnosti. Od manipulacije ovom premisom su poslednje dve decenije polazili mnogi revizionistički apologeti kolaboracije u Drugom svetskom ratu. To je trebalo da znači da se u saradnju sa fašizmom ulazilo iz nerazumevanja tog fenomena, često i neobaveštenosti, a najčešće iz potrebe za „očuvanjem biološke supstance naroda“, kako vole da kažu, dakle, iznuđenosti. I u tome je vrhunska vrednost Savremenika fašizma, jer se čitanjem knjige dolazi do nedvosmislene spoznaje da su upravo savremenici imali ne ravno nama, nego i bolje, istančanije, minucioznije poznavanje fašizma od nas danas. Nije njima bilo potrebno iskustvo holokausta da bi prepoznavali apsolutno zločinačku prirodu fašističke ideologije. Sistematizujući odbranu kolaboracije današnjih revizionističkih istoričara, Olivera Milosavljević već u uvodu knjige postavlja ključno pitanje: „Da li su ovdašnji intelektualci dočekali okupaciju u Drugom svetskom ratu sa već izgrađenim uverenjima o sopstvenom izboru strane u ratu?” 25 Njen odgovor nije ni aproksimativan, niti zasnovan na utisku, već je rezultat kompleksnog i mukotrpnog istraživačkog puta i nedvosmisleno glasi: „Da, savremenicima je sve bilo jasno i poznato. Znali su i za rasnu teoriju, i za koncentracione logore, i za progon i ubijanje Jevreja, i za spaljivanje knjiga, i za uništavanje kulture, i za proterivanje najviđenijih intelektualaca, i za imperijalističke planove Hitlera i Musolinija, znali su i šta znači sintagma životni prostor, znali su i da dolazi novi rat, i da će biti svetski rat… I sva ta znanja su prezentovali javnosti“. 26 I zaista, čitajući sve ove analize u beogradskim pisanim medijima, jasno je da savremenicima gotovo da nije bilo nepoznatih i skrivenih elemenata ideologije ili prakse fašizma. Zbog svega toga, naglašava autorka, „ostajalo je sasvim malo prostora za zbunjenost savremenika“. Upravo je u tome i najveća vrednost ove monografije, jer posle nje više neće biti moguća tvrdnja da je bilo čiji istorijski izbor tokom Drugog svetskog rata bio slučajan ili iznuđen. Podelivši intelektualnu elitu na levicu, liberalizam, konzervativizam i fašizam, autorka konstatuje, na osnovu temeljne analize izvora, da su jedino levičari i desničari, nezavisno od njihovih radikalno suprotstavljenih orijentacija, imali jasno artikulisane ideje i da je na njihovoj strani bio jedini pravi aktivizam. Taj dijametralno suprotni aktivizam obeležili su eksplicitni antifašizam 24 Alen Buro, „Žak Le Gof“, u: Istoričari, priredila Veronik Sal, Klio, Beograd, 2008, str. 285. 25 Olivera Milosavljević, Savremenici fašizma 1. Percepcija fašizma u beogradskoj javnosti 1933–1941, str. 11. 26 Isto, str. 11–12. 50

O međuratnom i<strong>za</strong>zovu intelektualcima i odbrani istoričareve struke<br />

prof. dr Olivere Milosavljević izuzetak ni voluminozna dvotomna<br />

monografija o srpskim, tj. beogradskim intelektualcima i javnosti<br />

prema najvažnijem fenomenu međuratnog perioda, fašizmu.<br />

Monografija Savremenici fašizma Olivere Milosavljević je temeljno<br />

promišljeno, moderno koncipirano istoriografsko delo visoke unutrašnje<br />

koherentnosti, koje se odlikuje preglednošću i jasnoćom izlaganja,<br />

nepretencioznim stilom i dužnom skrupuloznošću u izvođenju<br />

konačnih sudova. Ipak, iako je odabrala da izvor govori mnogo više<br />

od nje, autorka je poka<strong>za</strong>la i u ovoj studiji, kao i u prethodnim, visoko<br />

izraženu i intelektualno neprevaziđenu interpretativnu sposobnost<br />

tumačenja istorijskih činjenica, pojava i procesa.<br />

Polazeći od savršenog razumevanja epohe o kojoj piše, čvrste<br />

koncepcijske strukture i metodološki preciznog hermeneutičkog<br />

postupka, Olivera Milosavljević je posmatranu monografiju, sazdanu<br />

na širokoj izvornoj osnovi segmentirala i konceptualno uobličila u dva<br />

toma: (Percepcija fašizma u beogradskoj javnosti 1933–1941. i Jugoslavija u<br />

okruženju 1933–1941) i pet velikih tematskih celina: Ideologija, Praksa,<br />

Mir ili rat, Slika sadašnjosti (Ima li fašizma u Jugoslaviji?) i Slika<br />

budućnosti (O desničarskim vizijama budućnosti). Svako od ovih<br />

poglavlja je dalje precizno, znalački i logično struktuirano na manje<br />

problemske celine.<br />

Zaslugom izdavača, Helsinškog odbora <strong>za</strong> ljudska prava u Srbiji,<br />

estetski odlično opremljena knjiga, Savremenici fašizma, predstavlja<br />

važan doprinos istorijskoj nauci već samom činjenicom da je rađena<br />

na temelju analitičko-sintetičkog pristupa posmatranoj tematici,<br />

višegodišnjem iščitavanju brojnih, pre svega primarnih izvora, dnevnih<br />

listova, novina, brošura, knjiga, časopisa (političkih, književnih,<br />

medicinskih, pravnih, etnografskih, religijskih, vojnih, satiričnih,<br />

prosvetnih, umetničkih, privrednih...) Svi ovi izvori podvrgnuti su<br />

metodološkom postupku u najboljem duhu kritičke istoriografije.<br />

Znajući da je istorija, kako je govorio Lisjen Fevr, pre svega „naučno<br />

vođeno ispitivanje izvora“, 22 Olivera Milosavljević je u heurističkom<br />

pogledu gotovo nenadmašno u<strong>temelji</strong>la svoju monografiju. Zbog toga<br />

se intelektualna istorija Olivere Milosavljević, prva te vrste kod nas,<br />

kreće u jasnim okvirima simboličkog dijaloškog diskursa, jer istorija<br />

i nije ništa drugo do „dijalog prošlosti i sadašnjosti putem izvora“, 23<br />

kako je pisao Edvard Halet Kar, te, autorka dosledno istrajava na<br />

interaktivnosti sa vlastitim izvorima, postavljajući im prava pitanja,<br />

22 Lisjen Fevr, „Stopiti svoj život s istorijom“, u: Borba <strong>za</strong> istoriju, priredila Dubravka Stojanović,<br />

Srpska književna <strong>za</strong>druga, Beograd, 2004, str. 34–35.<br />

23 Edvard Halet Kar, Šta je istorija? Gradac, Čačak-Beograd, 2001, str. 24–25.<br />

49

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!