ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Share Embed Flag
Download ePaper

ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

csi.platforma.org
from csi.platforma.org More from this publisher
14.07.2013 Views

Mr Milivoj Bešlin UDK: 930(497.11)“1918/1941“:329.18 O međuratnom izazovu intelektualcima i odbrani istoričareve struke APSTRAKT: U radu se analizira istoriografsko delo Olivere Milosavljević, posebno u kontekstu vremena u kome je nastajalo i društvene uloge koju je imalo. Poseban akcenat u tekstu je stavljen na analizu dvotomne monografije “Savremenici fašizma”, kao svojevrsne intelektualne istorije međuratne Jugoslavije. KLJUČNE REČI: Istoriografija, istorijski revizionizam, nacionalizam, Jugoslavija, Olivera Milosavljević, “Savremenici fašizma” istoričar znači zavetovati se onome što je suprotno, bez zastajanja, proizvoditi diskurs oslobođen sistem- „Biti atizovanja i predrasuda...“, 1 pisao je osnivač francuske nove istorije Lisjen Fevr. Ne počinjem slučajno baš ovim citatom izlaganje o istoriografskom radu Olivere Milosavljević i vremenu u kome je nastajao, jer je reč o istoričarki koja nikada nije pratila struju ni dominantne i poželjne ideološke obrasce u društvu. Proučavala je radničke savete i samoupravljanje osamdesetih kada je sistem nezadrživo klizio u dekadenciju i delegitimizaciju, da bi se raspao u vreme kada je trebalo da krajem 80-ih godina prošlog veka objavi knjigu o tome, ali nijedan prestonički izdavač nije bio dovoljno zainteresovan da u vreme ekspanzije nacionalističke ideologije objavi naučni i racionalni pogled na važan segment istorije zemlje koja je tako intenzivno i sistematski razarana u to vreme. 2 U prvoj polovini 90-ih pisala je o zloupotrebi autoriteta nauke kao jedan od prvih istoričara koji je kritički i naučno sagledao ulogu SANU u pripremi rata. 3 U vreme kad je ratni projekat Miloševića i njegove intelektualne 1 Lisjen Fevr, Borba za istoriju, priredila Dubravka Stojanović, Srpska književna zadruga, Beograd, 2004, str. 112. 2 Magistarska teza, objavljena u Beogradu 1983. glasila je: „Radnički saveti u Beogradu: 1949– 1953.“ Tema doktorske disertacije, odbranjene 1987. na Filozofskom fakultetu u Beogradu: „Država i samoupravljanje 1949–1956.“ 3 Olivera Milosavljević, „Zloupotreba autoriteta nauke“, u: Srpska strana rata. Trauma i katarza u 45

Mr Milivoj Bešlin elite bio na vrhuncu, učestvovala je u pisanju prekretnog zbornika Srpska strana rata. 4 U vreme pokidanih veza na razvalinama disolucirane Jugoslavije bila je među prvima koja je prihvatila ideju dijaloga između istoričara Srbije i Hrvatske. 5 Za sve to vreme nacionalističke ideologije i njenih krucijalnih elemenata antijugoslovenstva, antikomunizma i antititoizma bavila se istorijom socijalističke Jugoslavije, ocenjujući u svom radu Jugoslovenstvo, velikodržavlje i demokratija jugoslovensku ideju i državu kao „rezultat racionalno izgrađene istorijske svesti“. 6 Uprkos tome, jugoslovenska ideja izgubila je „sedamdeset godina vođenu bitku sa jugoslovenskim nacionalizmima čija je dugovečnost i nepromenjivost potvrdila da je to dominantna ideologija XX veka, žilavija i otpornija od svih drugih.“ 7 Bilo je teško u tom vremenu istrajavati na pozicijama kritičkog istoričara, sučeljavati se svakodnevno sa mržnjom, predrasudama, državnom propagandom i autoritarnom nacionalističkom ideologijom koja je kao svoj cilj imala velikodržavlje, a kao metod koristila nasilje, emanirano kroz rat i njegov modus operandi, zločine. O njima će bez zadrške govoriti u brojnim javnim istupima i intervjuima. Nakon tzv. demokratskih promena, koji istorijskoj nauci nisu donele manje (samo)ponižavanja i zloupotreba nego u vreme 90-ih, kada je čitava srpska istorija pretvorena u hagiografiju zlatnih doba i heroja, sve do 1945. kada je „došao mrak“ i „ukinuta demokratija“, pa je zbog toga iz samih vrhova vlasti poručivano da se na pomen šefa kvislinške uprave Milana Nedića mora stojati u stavu mirno, Olivera Milosavljević objavljuje monografiju o kolaboraciji u Srbiji 1941–44. potisnutu i retko obrađivanu temu u poslednje tri decenije. 8 Jedna je od prvih u srpskoj istoriografiji koja je pisala o rasističkim uredbama Nedićeve „vlade“ koje je istorijska nauka iz različitih motiva prećutkivala. Tokom 2005. kada je vlast skupštinskim odlukama oktroisala „istorijsku istinu“ vršeći nasilje nad kritičkom istoriografijom, 9 poručivala istorijskom pamćenju, I deo, priredio Nebojša Popov, Samizdat B92, Beograd, 2002, str. 340–374. 4 Srpska strana rata. Trauma i katarza u istorijskom pamćenju I–II, priredio Nebojša Popov, Republika, Beograd, 1996, str. 832. 5 Dijalog povjesničara/istoričara je zbirni naziv za međunarodne naučne skupove istoričara, pre svega iz Hrvatske i Srbije i Crne Gore, te za knjige/zbornike radova plenarnih izlaganja, izjava i saopštenja podnetih na tim skupovima. Od 1998. do 2005. održano je deset dijaloga i posle svakog skupa je izašao zbornik Dijalozi istoričara/povijesničara. 6 Olivera Milosavljević, „Jugoslovenstvo, velikodržavlje i demokratija“, Tokovi istorije, 1-2/1996, INIS, Beograd, 1996, str. 173. 7 Olivera Milosavljević, „Ideologija ili Jugoslavija?“, u: Stvaranje i razaranje avnojske Jugoslavije, Društvo za istinu o antifašističkoj narodnooslobodilačkoj borbi u Jugoslaviji, Beograd, 1996, str. 333. 8 Olivera Milosavljević, Potisnuta istina. Kolaboracija u Srbiji 1941–1944, Beograd, Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji, 2006, str. 418. 9 Reč je o Zakonu o izmenama i dopunama zakona o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih 46

Mr Milivoj Bešlin<br />

elite bio na vrhuncu, učestvovala je u pisanju prekretnog zbornika<br />

Srpska strana rata. 4 U vreme pokidanih ve<strong>za</strong> na razvalinama disolucirane<br />

Jugoslavije bila je među prvima koja je prihvatila ideju dijaloga<br />

između istoričara Srbije i Hrvatske. 5 Za sve to vreme nacionalističke<br />

ideologije i njenih krucijalnih elemenata antijugoslovenstva, antikomunizma<br />

i antititoizma bavila se istorijom socijalističke Jugoslavije,<br />

ocenjujući u svom radu Jugoslovenstvo, velikodržavlje i demokratija jugoslovensku<br />

ideju i državu kao „rezultat racionalno izgrađene istorijske<br />

svesti“. 6 Uprkos tome, jugoslovenska ideja izgubila je „sedamdeset<br />

godina vođenu bitku sa jugoslovenskim nacionalizmima čija<br />

je dugovečnost i nepromenjivost potvrdila da je to dominantna ideologija<br />

XX veka, žilavija i otpornija od svih drugih.“ 7 Bilo je teško u<br />

tom vremenu istrajavati na pozicijama kritičkog istoričara, sučeljavati<br />

se svakodnevno sa mržnjom, predrasudama, državnom propagandom<br />

i autoritarnom nacionalističkom ideologijom koja je kao svoj cilj<br />

imala velikodržavlje, a kao metod koristila nasilje, emanirano kroz<br />

rat i njegov modus operandi, zločine. O njima će bez <strong>za</strong>drške govoriti<br />

u brojnim javnim istupima i intervjuima. Nakon tzv. demokratskih<br />

promena, koji istorijskoj nauci nisu donele manje (samo)ponižavanja<br />

i zloupotreba nego u vreme 90-ih, kada je čitava srpska istorija pretvorena<br />

u hagiografiju zlatnih doba i heroja, sve do 1945. kada je „došao<br />

mrak“ i „ukinuta demokratija“, pa je zbog toga iz samih vrhova vlasti<br />

poručivano da se na pomen šefa kvislinške uprave Milana Nedića<br />

mora stojati u stavu mirno, Olivera Milosavljević objavljuje monografiju<br />

o kolaboraciji u Srbiji 1941–44. potisnutu i retko obrađivanu<br />

temu u poslednje tri decenije. 8 Jedna je od prvih u srpskoj istoriografiji<br />

koja je pisala o rasističkim uredbama Nedićeve „vlade“ koje je<br />

istorijska nauka iz različitih motiva prećutkivala.<br />

Tokom 2005. kada je vlast skupštinskim odlukama oktroisala „istorijsku<br />

istinu“ vršeći nasilje nad kritičkom istoriografijom, 9 poručivala<br />

istorijskom pamćenju, I deo, priredio Nebojša Popov, Samizdat B92, Beograd, 2002, str. 340–374.<br />

4 Srpska strana rata. Trauma i katar<strong>za</strong> u istorijskom pamćenju I–II, priredio Nebojša Popov, Republika,<br />

Beograd, 1996, str. 832.<br />

5 Dijalog povjesničara/istoričara je zbirni naziv <strong>za</strong> međunarodne naučne skupove istoričara, pre<br />

svega iz Hrvatske i Srbije i Crne Gore, te <strong>za</strong> knjige/zbornike radova plenarnih izlaganja, izjava i<br />

saopštenja podnetih na tim skupovima. Od 1998. do 2005. održano je deset dijaloga i posle svakog<br />

skupa je i<strong>za</strong>šao zbornik Dijalozi istoričara/povijesničara.<br />

6 Olivera Milosavljević, „Jugoslovenstvo, velikodržavlje i demokratija“, Tokovi istorije, 1-2/1996,<br />

INIS, Beograd, 1996, str. 173.<br />

7 Olivera Milosavljević, „Ideologija ili Jugoslavija?“, u: Stvaranje i ra<strong>za</strong>ranje avnojske Jugoslavije,<br />

Društvo <strong>za</strong> istinu o antifašističkoj narodnooslobodilačkoj borbi u Jugoslaviji, Beograd, 1996, str. 333.<br />

8 Olivera Milosavljević, Potisnuta istina. Kolaboracija u Srbiji 1941–1944, Beograd, Helsinški odbor<br />

<strong>za</strong> ljudska prava u Srbiji, 2006, str. 418.<br />

9 Reč je o Zakonu o izmenama i dopunama <strong>za</strong>kona o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih<br />

46

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!