ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Share Embed Flag
Download ePaper

ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja

csi.platforma.org
from csi.platforma.org More from this publisher
14.07.2013 Views

četvrto poglavlje Kultura sećanja: nemačKo isKustvo Mr Mihael Antolović UDK: 930(430)“1936/1945“ masovna demagogija ili diktatura finansijskog kapitala? interpretacija nacizma u Zapadnoj i istočnoj nemačkoj (1945–1965) APSTRAKT: Nakon propasti Trećeg rajha, u okupiranoj a potom i podeljenoj Nemačkoj nastupila je potreba za objašnjenjem uzroka koji su omogućili uspostavljanje nacističke diktature. Uprkos raširenom mišljenju savremenika, „nulti čas“ nemačke istorije nije predstavljao radikalni raskid sa tradicijama nemačkog političkog života budući da je neposredno nakon rata došlo do obnavljanja komunističke, socijaldemokratske, liberalne i konzervativne ideologije koje su, svaka iz svoje perspektive, odredile i odnos prema nacizmu i njegovoj zaostavštini. Poput politike, i nemačka istoriografija, i sama podeljena nastupajućim hladnoratovskim konfrontacijama, pristupala je objašnjenju nacizma sa idealističkih pozicija klasičnog istorizma i konzervativne političke ideologije (u Zapadnoj Nemačkoj) tj. iz marksističke i komunističke perspektive (u Istočnoj Nemačkoj). „Nacionalna apologija“ koja je preovlađivala tokom prve dve posleratne decenije prevaziđena je kritičkim preispitivanjem nacističke prošlosti otpočetim u SR Nemačkoj sredinom 60-ih godina. KLJUČNE REČI: Nacizam, politika, ideologija, istoriografija Odnos prema nacizmu u Nemačkoj tokom razdoblja od dve decenije koje su usledile nakon sloma nacističke diktature bio je određen potpunim porazom u ratu, okupacijom i podelom zemlje koja je usledila. „Nemačka katastrofa“, koja je učinila kraj težnjama Trećeg rajha za uspostavljanjem svetske vladavine ostavivši iza sebe milione izgubljenih života i materijalnu pustoš 175

Mr Mihael Antolović bez presedana u ranijoj istoriji, uslovila je potrebu objašnjenja uzroka koji su doveli do totalnog nacionalnog i državnog sunovrata. Odatle su već neposredno po okončanju rata nastali prvi pokušaji „pronalaženja krivaca“, tj. racionalizacije poražavajućeg položaja u kome se našao nemački narod nakon nacističke vladavine. Ono što je predstavljalo ključnu razliku u odnosu na interpretaciju poraza nakon Prvog svetskog rata bila je činjenica da nakon 1945. nije više bilo mogućnosti da se govori o tzv. „udarcu s leđa“, unutrašnjoj izdaji „nacionalno nepouzdanih elemenata“ poput Jevreja i levičara, čije je prevratničko delovanje uslovilo poraz navodno nepobeđene nemačke vojske. Pri tome, značajnu ulogu u posleratnoj percepciji nacizma imala je odluka savezničkih sila da se sudski sankcionišu zločini nacističkog režima. Nirnberški sud (1945/46), uprkos skromnom broju izrečenih osuda, u velikoj meri je doprineo utvrđivanju nacističkih zločina i dokumentovanju obima destrukcije koji je prouzrokovala politika Trećeg rajha. Posredstvom rada suda, nemačka i inostrana javnost bile su upoznate sa zaostavštinom nacističke vladavine – stvarnošću koncentracionih logora, gasnih komora, krematorijuma, masovnih pogubljenja u kojima je stradalo oko 6 miliona ljudi, među njima najviše evropskih Jevreja, što je, u isto vreme, predstavljalo uvod u „prevaspitavanje“ nemačkih građana kako bi se u punoj meri razvila svest o razmerama brutalnosti režima, onemogućilo obnavljanje nacističke ideologije u budućnosti i postavile osnove za razvoj demokratskih institucija. Pored Nirnberga gde se sudilo vodećim nacistima, usledila su brojna suđenja u sve četiri savezničke okupacione zone na kojima su pred lice pravde izvođeni zločinci koji su zauzimali niži rang u hijerarhiji nacističke partijske države. Pri tome, usled političkih i ideoloških razmimoilaženja koja su ubrzo nastupila između zapadnih saveznika sa jedne, i SSSR-a sa druge strane, suđenja su do kraja 40ih godina bila gotovo obustavljena i nastupila je amnestija nacističkih zločinaca. 1 Istovremeno, odlučna namera saveznika, pre svih SAD-a, da posredstvom mera denacifikacije, koje su, pored ostalog, uključivale obavezujuće posete bivšim koncentracionim logorima i projekcije dokumentarnih filmova o masovnim pogubljenjima, primoraju nemačke građane da se suoče sa zločinima koje je nacistički režim počinio u 1 Peter Steinbach, „Zur Auseinandersetzung mit nationalsozialistischen Gewaltverbrechen in der Bundesrepublik Deutschland“, Geschichte in Wissenschaft und Unterricht, 35 (1984), 65–85, na ovom mestu 65–66. O savezničkoj politici sankcionisanja nacističkih zločina vidi: Annette Weinke, Die Verfolgung von NS-Täter im geteilten Deutschland. Vergangenheitsbewältigungen 1949–1969 oder: Eine deutsch-deutsche Beziehungsgeschichte im Kalten Krieg, Paderborn 2002, 24–49; Airey Neave, Nürnberg. Osobno svjedočanstvo o suđenju glavnim nacističkim ratnim zločincima 1945–1946. godine, Zagreb 1980. 176

četvrto poglavlje<br />

Kultura sećanja: nemačKo isKustvo<br />

Mr Mihael Antolović UDK: 930(430)“1936/1945“<br />

masovna demagogija ili diktatura finansijskog<br />

kapitala? interpretacija nacizma u Zapadnoj i<br />

istočnoj nemačkoj (1945–1965)<br />

APSTRAKT:<br />

Nakon propasti Trećeg rajha, u okupiranoj a potom i podeljenoj Nemačkoj<br />

nastupila je potreba <strong>za</strong> objašnjenjem uzroka koji su omogućili uspostavljanje<br />

nacističke diktature. Uprkos raširenom mišljenju savremenika, „nulti čas“<br />

nemačke istorije nije predstavljao radikalni raskid sa tradicijama nemačkog<br />

političkog života budući da je neposredno nakon rata došlo do obnavljanja<br />

komunističke, socijaldemokratske, liberalne i konzervativne ideologije koje<br />

su, svaka iz svoje perspektive, odredile i odnos prema nacizmu i njegovoj<br />

<strong>za</strong>ostavštini. Poput politike, i nemačka istoriografija, i sama podeljena<br />

nastupajućim hladnoratovskim konfrontacijama, pristupala je objašnjenju<br />

nacizma sa idealističkih pozicija klasičnog istorizma i konzervativne političke<br />

ideologije (u Zapadnoj Nemačkoj) tj. iz marksističke i komunističke perspektive<br />

(u Istočnoj Nemačkoj). „Nacionalna apologija“ koja je preovlađivala<br />

tokom prve dve posleratne decenije prevaziđena je kritičkim preispitivanjem<br />

nacističke prošlosti otpočetim u SR Nemačkoj sredinom 60-ih godina.<br />

KLJUČNE REČI:<br />

Naci<strong>za</strong>m, politika, ideologija, istoriografija<br />

Odnos prema nacizmu u Nemačkoj tokom razdoblja od<br />

dve decenije koje su usledile nakon sloma nacističke diktature<br />

bio je određen potpunim porazom u ratu, okupacijom<br />

i podelom zemlje koja je usledila. „Nemačka katastrofa“, koja je<br />

učinila kraj težnjama Trećeg rajha <strong>za</strong> uspostavljanjem svetske vladavine<br />

ostavivši i<strong>za</strong> sebe milione izgubljenih života i materijalnu pustoš<br />

175

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!