ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
„naučna nepristrasnost“ ili „deideologi<strong>za</strong>cija nauke“, jer bi to predstavljalo<br />
upravo iskaz dat sa jedne jasne ideološke pozicije, 3 ovde je<br />
reč o naglašavanju tih <strong>ideološki</strong>h motivacija i funkcija različitih, naizgled<br />
nepristrasnih tumačenja prošlosti i o pokušaju da se jedan takav,<br />
pseudoobjektivnošću <strong>za</strong>odenuti opšti trend iskrivljavanja, koji traje već<br />
decenijama, učini vidljivim. Reč je ne više o usamljenim primerima ili<br />
jednom trendu među ostalima, već o sistematskoj pojavi, opštem mestu<br />
navodnog <strong>istraživanja</strong> i olakog procenjivanja istorijskih zbivanja u<br />
Srbiji i jugoslaviji u proteklim decenijama, pre svega u toku Drugog<br />
svetskog rata (ali ne samo i isključivo tada). Ovde se, dakle, misli na<br />
fenomen koji se naziva istorijskim revizionizmom. 4<br />
Istorijski revizioni<strong>za</strong>m – kako ga definiše Todor Kuljić – predstavlja<br />
„preradu prošlosti nošenu jasnim ili prikrivenim namerama pravdanja<br />
užih nacionalnih ili političkih ciljeva“. 5 Drugim rečima, u slučaju<br />
istorijskog <strong>revizionizma</strong> na delu je ne samo prevrednovanje tj. novo<br />
ili modifikovano tumačenje prošlosti, već neposredna prerada (falsifikovanje,<br />
izostavljanje, izvrtanje, itd.) istorijskih činjenica i izvođenje<br />
odgovarajućih objašnjenja, koja imaju krajnje utilitarnu vrednost u<br />
određenom kontekstu. Istorijski revizioni<strong>za</strong>m u tom smislu predstavlja<br />
jednu političku utilitari<strong>za</strong>ciju istorijskog bavljenja prošlošću i nala<strong>za</strong><br />
koji su iz njega proi<strong>za</strong>šli. Utoliko istorijski revizioni<strong>za</strong>m, kao deo<br />
šireg pojma kulture sećanja, i kao jedan nedvosmislen primer upotrebe<br />
prošlosti, predstavlja jasan odraz političke kulture u jednom društvu,<br />
odnosno, govori o dominantnim političkim vrednostima u njemu. 6<br />
Pišući o strukturnoj matrici koja je na Zapadu povezivala istorijski revizioni<strong>za</strong>m<br />
i pravo, Vladimir Petrović je izložio sledeću sistemati<strong>za</strong>ciju:<br />
„pravno normiranje određenih aspekata prošlosti → istoriografska<br />
revizija pravne norme → politička eksploatacija istoriografske revizije<br />
→ poricanje zločina → pravno sankcionisanje poricanja zločina.“ 7 Na<br />
postjugoslovenskom prostoru prisutni su svi segmenti revizionističke<br />
prakse, sem poslednjeg. I upravo u ceni koju ova nerazvijena i dehumanizovana<br />
društva plaćaju zbog apsolutnog odsustva bilo kakvog<br />
pravnog, pa najčešće i moralnog sankcionisanja poricanja zločina,<br />
3 Naime, pozicija u kojoj akteri sebe doživljavaju kao oslobođene od uticaja ideologije, jeste<br />
ideološka pozicija, jer ima par excellence <strong>ideološki</strong> karakter. Vidi: luj Altiser, Ideologija i državni<br />
<strong>ideološki</strong> aparati. loznica, 2009.<br />
4 Za dobar primer teorijskog objašnjenja <strong>revizionizma</strong> videti Vladimir Petrović, „(Ne)legitimni<br />
revizioni<strong>za</strong>m: pravo i (pseudo)istoriografske revizije na <strong>za</strong>padu i istoku“, u: Revizija prošlosti na<br />
prostorima bivše Jugoslavije, Sarajevo, 2007, str. 21–42.<br />
5 Todor Kuljić. „Istoriografski revizioni<strong>za</strong>m u poslesocijalističkim režimima“, u: Balkanski rašomon.<br />
Istorijsko i literarno viđenje raspada SFRJ, Beograd, 2002, str. 9.<br />
6 Todor Kuljić, Kultura sećanja. Teorijska objašnjenja upotrebe prošlosti, Beograd, 2006, str. 7.<br />
7 Vladimir Petrović, „(Ne)legitimni revizioni<strong>za</strong>m: pravo i (pseudo)istoriografske revizije na <strong>za</strong>padu i istoku“, str. 27.<br />
13
Change language