ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Uvod „Ko kontroliše prošlost, kontroliše sadašnjost. Ko kontroliše sadašnjost, kontroliše budućnost.“ Džordž Orvel „U fašizmu ne postoji borba za život, naprotiv, život se živi samo zbog borbe. Zbog toga, pacifizam je kolaboracija sa neprijateljem“. Umberto Eko Jedan od najuticajnijih istoričara današnjice Erik Hobsbaum napisao je da je najveći progres koji je čovečanstvo doživelo u XX veku bio praćen i nezapamćenom varvarizacijom i željom ljudi da uništavaju druge ljude. 1 Tragično i traumatično iskustvo XX veka podučava da je to bio period dominantno obeležen nasiljem i smrću, a ključni pokretač tragike minulog veka bila je ideologija fašizma. Fašizam je kao državni poredak, u prvoj polovini prošlog veka, bio rezultat krize kapitalističkog sistema, ali istovremeno i pokušaj njegovog spasavanja u vremenima akutnih kriza. Pored razvijenog fašističkog pokreta u društvu i prijemčivosti tih ideja nezanemarljivom broju ljudi, dakle, snažnije legitimacijske osnove, mora postojati i želja vladajuće klase, pre svega predstavnika krupnog kapitala za savezom sa fašizmom. U međuratnom periodu kada se fašizam konstituiše kao ideologija, a u nekim zemljama i vladajući poredak, narastaju unutrašnje protivrečnosti u evropskim društvima, zbog tek završenog rata i nestabilne ekonomske situacije. Kapitalizam u 20-im i 30-im godinama XX veka nije pronašao rešenje za siromašenje srednjih slojeva i radništva, zbog čega se povećavaju unutarklasni antagonizmi u mnogim evropskim društvima, jačajući revolucionarne i komunističke snage, što je, prirodno, plašilo vlasnike krupnog kapitala. Zato su oni preko svojih medija, političkih partija, intelektualnih krugova, itd. markirali tzv. neprijatelje, one koji su navodno krivi za opštu socijalnu devastaciju: jevreje, masone, komuniste, homoseksualce, itd. U savezu sa fašizmom krupni kapital je dobijao apsolutnu potčinjenost radništva njegovim udaljavanjem od revolucionarnih levičarskih ideja i pokreta; a takođe je obezbeđivao i mogućnosti nove akumulacije kapitala putem planske privrede, ulaganjem u industriju naoružanja, kontrolu nadnica, ograničavanje konkurencije i iznad svega osvajanje novih izvora sirovina, tržišta i jeftine ili besplatne radne snage. 2 1 Erik Hobsbaum, Interesantna vremena. Jedan život u XX veku, Podgorica, 2005. 2 Za različite interpretacije odnosa i međuzavisnosti kapitalizma i fašizma postoji brojna literatura obeležena višedecenijskim disputima istoričara o tom pitanju. Videti zbornik Fašizam i neofašizam, Zagreb, 1976. 11
Temeljni okvir svakog fašizma čini totalitarna nacionalna država u kojoj se pod kontrolu stavljaju sve sfere društvenog života. Rečju, konstituisanje države bez društva. Fundamentalni sadržaj fašizma čini autoritarni nacionalizam, jer je nacionalizam rodno mesto svakog fašizma. Važni elementi svakog fašizma su i mitski iracionalizam, militantni i borbeni antikomunizam, antisemitizam i antidemokratija. I najvažniji element fašističke ideologije jeste rasizam – učenje da postoje više, „superiorne“ vladajuće rase i niže, „inferiorne“ rase koje se moraju potčiniti ili istrebiti, u čemu je i suština diskriminacije i nejednakosti. Nasuprot fašizmu, stajao je i stoji antifašizam kao pokret, nastao dvadesetih godina XX veka, koji uključuje sve pojedince i organizacije u svetu koji su se pre, tokom i posle Drugog svetskog rata borili protiv fašističkih i rasističkih ideja. Pre početka rata 1939. antifašizam je bio izrazito antiratni i pacifistički pokret, jer je fašizam podrazumevao rat, pa je prirodno antifašizam zastupao ideju mira. Međutim, kada je rat počeo, antifašizam zastupa izrazito borbenu poziciju, tj. da se fašizmu mora suprotstaviti silom i da se on samo u ratu može konačno poraziti. Iz tog vremena je ostala čuvena rečenica antifašista: „Mir će biti totalan ili ga neće biti“, ali je i utvrđena maksima da je samo aktivni i borbeni antifašizam smislen i istorijski utemeljen. Antifašizam nije nestao nakon poraza nacističke Nemačke i njenih saveznika. Intenziviranjem nacionalističkih ideologija, relativizacijom i normalizacijom fašizma, pojavom radikalnog desničarskog istorijskog revizionizma i negacionizma, antifašizam ostaje aktuelan kao pokret koji teži podizanju političke svesti i posvećen borbi protiv fašizma svim dozvoljenim sredstvima. jedan od principa istorijske nauke, koji bi trebalo da je dobro poznat i u najširoj javnosti, predstavlja shvatanje po kojem u istraživanju prošlosti nije moguće postojanje konačnih istina, nepromenjivih, jednom datih i za uvek važećih iskaza i interpretacija. Iz tog razloga se i može reći da neprestano preispitivanje utvrđenih nalaza i saznanja predstavlja jednu od uobičajenih pojava u naučnom bavljenju prošlim događajima. Međutim, to istovremeno ne znači da je svako tumačenje i (pre)vrednovanje istorijskih zbivanja jednako značajno ili vredno, odnosno, da bi ga na jednak način trebalo tretirati, budući da su objašnjenja istorijskih procesa i fenomena uvek određena i faktorima koji su sa one strane naučnosti i racionalnosti. Naime, ne bi trebalo gubiti iz vida činjenicu da se iza tumačenja uvek kriju različite motivacije i da se zbog toga ona, po pravilu, najčešće nalaze u funkciji nečega drugog, nečega što sa samim tumačenjem, naizgled, nije neposrednije povezano. Bez pretenzije da se na ovom mestu priziva 12
- Page 2 and 3: AntifAšizAm pred izAzovimA sAvreme
- Page 6 and 7: SADRŽAJ UVOD......................
- Page 10 and 11: Uvod 9
- Page 14 and 15: „naučna nepristrasnost“ ili
- Page 16 and 17: grobnice, kao i novcem poreskih obv
- Page 18 and 19: ma događajima u Španiji u toku 19
- Page 20: oko ove organizacije realizuju neko
- Page 23 and 24: Rat u Španiji 1936-1939. bio je pr
- Page 25 and 26: Dr Olga Manojlović Pintar ideološ
- Page 27 and 28: Dr Olga Manojlović Pintar fašisti
- Page 29 and 30: Dr Olga Manojlović Pintar U takvoj
- Page 31 and 32: Dr Olga Manojlović Pintar „baza,
- Page 34 and 35: Dr Olivera Milosavljević Ko će se
- Page 36 and 37: Ko će se suprotstaviti novom faši
- Page 38 and 39: Ko će se suprotstaviti novom faši
- Page 40: Ko će se suprotstaviti novom faši
- Page 43 and 44: Dr Ranko Končar da treba prihvatit
- Page 46 and 47: Mr Milivoj Bešlin UDK: 930(497.11)
- Page 48 and 49: O međuratnom izazovu intelektualci
- Page 50 and 51: O međuratnom izazovu intelektualci
- Page 52: O međuratnom izazovu intelektualci
- Page 55 and 56: “Čuvanje biološke supstance nar
- Page 57 and 58: Dr Todor Kuljić antifašistička k
- Page 59 and 60: Dr Todor Kuljić Antifašizam se ne
- Page 61 and 62: Dr Todor Kuljić ipak je tek nakon
Uvod<br />
„Ko kontroliše prošlost, kontroliše sadašnjost.<br />
Ko kontroliše sadašnjost, kontroliše budućnost.“<br />
Džordž Orvel<br />
„U fašizmu ne postoji borba <strong>za</strong> život,<br />
naprotiv, život se živi samo zbog borbe.<br />
Zbog toga, pacifi<strong>za</strong>m je kolaboracija sa neprijateljem“.<br />
Umberto Eko<br />
Jedan od najuticajnijih istoričara današnjice Erik Hobsbaum napisao<br />
je da je najveći progres koji je čovečanstvo doživelo u XX<br />
veku bio praćen i ne<strong>za</strong>pamćenom varvari<strong>za</strong>cijom i željom ljudi<br />
da uništavaju druge ljude. 1 Tragično i traumatično iskustvo XX veka<br />
podučava da je to bio period dominantno obeležen nasiljem i smrću,<br />
a ključni pokretač tragike minulog veka bila je ideologija fašizma.<br />
Faši<strong>za</strong>m je kao državni poredak, u prvoj polovini prošlog veka, bio rezultat<br />
krize kapitalističkog sistema, ali istovremeno i pokušaj njegovog<br />
spasavanja u vremenima akutnih kri<strong>za</strong>. Pored razvijenog fašističkog<br />
pokreta u društvu i prijemčivosti tih ideja ne<strong>za</strong>nemarljivom broju<br />
ljudi, dakle, snažnije legitimacijske osnove, mora postojati i želja<br />
vladajuće klase, pre svega predstavnika krupnog kapitala <strong>za</strong> savezom<br />
sa fašizmom. U međuratnom periodu kada se faši<strong>za</strong>m konstituiše<br />
kao ideologija, a u nekim zemljama i vladajući poredak, narastaju<br />
unutrašnje protivrečnosti u evropskim društvima, zbog tek <strong>za</strong>vršenog<br />
rata i nestabilne ekonomske situacije. Kapitali<strong>za</strong>m u 20-im i 30-im godinama<br />
XX veka nije pronašao rešenje <strong>za</strong> siromašenje srednjih slojeva<br />
i radništva, zbog čega se povećavaju unutarklasni antagonizmi u<br />
mnogim evropskim društvima, jačajući revolucionarne i komunističke<br />
snage, što je, prirodno, plašilo vlasnike krupnog kapitala. Zato su oni<br />
preko svojih medija, političkih partija, intelektualnih krugova, itd.<br />
markirali tzv. neprijatelje, one koji su navodno krivi <strong>za</strong> opštu socijalnu<br />
devastaciju: jevreje, masone, komuniste, homoseksualce, itd. U<br />
savezu sa fašizmom krupni kapital je dobijao apsolutnu potčinjenost<br />
radništva njegovim udaljavanjem od revolucionarnih levičarskih ideja<br />
i pokreta; a takođe je obezbeđivao i mogućnosti nove akumulacije<br />
kapitala putem planske privrede, ulaganjem u industriju naoružanja,<br />
kontrolu nadnica, ograničavanje konkurencije i iznad svega osvajanje<br />
novih izvora sirovina, tržišta i jeftine ili besplatne radne snage. 2<br />
1 Erik Hobsbaum, Interesantna vremena. Jedan život u XX veku, Podgorica, 2005.<br />
2 Za različite interpretacije odnosa i među<strong>za</strong>visnosti kapitalizma i fašizma postoji brojna literatura obeležena<br />
višedecenijskim disputima istoričara o tom pitanju. Videti zbornik Faši<strong>za</strong>m i neofaši<strong>za</strong>m, Zagreb, 1976.<br />
11
Change language