06.07.2013 Views

Pse Edi Rama ka frikë nga infermierët? - Gazeta 55

Pse Edi Rama ka frikë nga infermierët? - Gazeta 55

Pse Edi Rama ka frikë nga infermierët? - Gazeta 55

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

E PËRDITSHME<br />

E PAVARUR<br />

Drejtor:<br />

FAHRI BALLIU<br />

Kryeredaktor:<br />

ILIR NIKOLLA<br />

Nr. 80 (5240)<br />

Viti XVII i botimit<br />

(numri i parë doli<br />

më 18.10.1997)<br />

E hënë,<br />

25 mars 2013<br />

C M Y K<br />

Nuk është droja ndaj pickimit të gjilpërës, por dhembja<br />

afatgjatë që vjen <strong>nga</strong> problemet e <strong>Edi</strong> Ramës me<br />

shëndetin, të cilat s’<strong>ka</strong>në të bëjnë me rënien e tensionit.<br />

Injeksionet intravenoze dhe analizat e shpeshta të gjakut<br />

janë kroni<strong>ka</strong> e një marrëdhënieje të sëmurë, që kryetari i<br />

PS-së <strong>ka</strong> vendosur me infermieret, dëshimtaret në vetë të<br />

parë të <strong>ka</strong>rtelës klinike të kryetarit të opozitës<br />

Reagon Urdhri i Infermierit, i cili përfaqëson 16 mijë infermierë<br />

“<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> të kërkojë falje, figura e<br />

infermierit jo ajo që paragjykon ai”<br />

Urdhri Infermierit të Shqipërisë shpreh indinjatën lidhur me përbaltjen<br />

e figurës morale dhe profesionale të infermierëve dhe të<br />

Reagon Partia Demokratike<br />

“<strong>Rama</strong> ofendoi të gjitha gratë dhe<br />

<strong>infermierët</strong> shqiptare në 5 sekonda”<br />

NË BRENDËSI<br />

Adresa: Adresa: Rruga<br />

Rruga<br />

“Medar “Medar Shtylla Shtylla Shtylla”, Shtylla ”,<br />

qendra qendra e e biznesit<br />

biznesit<br />

Tel: el: 04/2321364,<br />

04/2321364,<br />

Tel: el: 04/232136<br />

04/2321366,<br />

04/232136<br />

Fax:04/2321365,<br />

Fax:04/2321365,<br />

Tiranë<br />

Tiranë<br />

E-mail:<br />

info@gazeta<strong>55</strong>.net,<br />

info@gazeta<strong>55</strong>.net,<br />

gazeta<strong>55</strong>mail@<br />

gazeta<strong>55</strong>mail@<br />

yahoo.com,<br />

yahoo.com,<br />

Internet:<br />

www www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

www .gazeta<strong>55</strong>.al<br />

Çmimi Çmimi 30 30 lekë lekë<br />

lekë<br />

Greqi Greqi 1,5 1,5 EURO<br />

EURO<br />

DITA FORUM<br />

SUPLEMENTI KONTRAPUNKT 13-21<br />

<strong>Pse</strong> “u harruan” meritat e legjendës<br />

së muzikës sonë, Lorenc Antoni!<br />

Prof. dr. sc. Akil Mark Koci<br />

A mundë të imagjinohet jeta pa<br />

muzikë ? No, Impossibile<br />

Nga Dr. Sul Gragjevi,<br />

kritik muzike<br />

<strong>Pse</strong> <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> <strong>ka</strong> <strong>frikë</strong> <strong>nga</strong> <strong>infermierët</strong>?<br />

“Prerja e ko<strong>ka</strong>ve”<br />

mbërrin edhe tek<br />

“femrat” e <strong>Edi</strong> Ramës<br />

Evis Kushi, një shoqe e vajzës së Qazim<br />

Sejdinit, është planifikuar të jetë<br />

deputetja-femër e PS-së së Elbasanit.<br />

Përzgjedhje rrënon shpresat e Shegushe<br />

Ligorit, e cila është vendosur në<br />

“gijotinën” e 99-shave që masin kuotat e<br />

publikojnë emrat e <strong>ka</strong>ndidatëve edvinistë<br />

Ministri i Drejtësisë Eduard Halimi flet<br />

për reformën e pagave në gjyqësor<br />

“Brenda muajit<br />

prill miratohet rritja e<br />

pagave për gjyqtarët”<br />

Eurodeputetja Doris Pack flet<br />

zgjedhjet e 23 qershorit<br />

“Palët duhet të<br />

pranojnë rezultatin, qoftë<br />

ky dështim apo fitore”<br />

Në një intervistë për mediat shqiptarë në<br />

Bruksel, Eurodeputetja Doris Pack<br />

“Katër vitet e ardhshëm,<br />

7 milionë turistë dhe<br />

45 mijë të punësuar më shumë”<br />

Kryeministri Berisha bashkëbisedim me operatorët<br />

turistikë të vendit, lançon projektet e turizmit për <strong>ka</strong>tër<br />

vitet e ardhshme. Premtimi i kryeministrit: Ulje të<br />

TVSH-së për disa shërbime turistike, përfshirë edhe<br />

hotelet – hiqen taksat për investimet në zonat malore<br />

Zgjedhjet lo<strong>ka</strong>le në<br />

Maqedoni/BDI shpall fitoren<br />

në Kërçovë - epërsi e<br />

shqiptarëve edhe në Strugë<br />

Njoftimet e para flasin për fitore të <strong>ka</strong>ndidatëve<br />

shqiptarë, por edhe për përpjekje të komisionerëve<br />

maqedonas për të shpallur të pavlefshme<br />

votimet e komunës së Kërçovës. analistët<br />

vlerësuan se pjesëmarrja e lartë e shqiptarëve<br />

në votime mori në vërshimin e vet<br />

synimet elektorale të Gruevskit<br />

Kombeve të Bashkuara<br />

u duhet një Papë<br />

A do të përfitonin Kombet e Bashkuara<br />

<strong>nga</strong> fare pak tym i bardhë?<br />

(Foreign policy)<br />

Dossier/Krimet e komunizmit<br />

Persekutimi i<br />

proameri<strong>ka</strong>nëve në Shqipëri<br />

Në ditët e para të tij Sigurimi i Shtetit kishte<br />

prirje të theksuar antiameri<strong>ka</strong>ne në veçanti dhe antiperëndimore<br />

në përgjithësi. Këtë prirje e pati deri<br />

në fund të jetës së vet, madje të manifestuar edhe në<br />

kushtet e shpërndarjes së tij. Kjo, sepse interesat<br />

jugosllave dhe të doktrinës komuniste e kërkonin


E hënë, 25 mars 2013<br />

2 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

Banorët e “Kodrës së Priftit”<br />

“<strong>Rama</strong> na la për 11<br />

vjet të jetojmë mes<br />

ujërave të zeza”<br />

Bashkia e Tiranës <strong>ka</strong> garantuar banorët<br />

e “Kodrës së Priftit”, se projekti i<br />

<strong>ka</strong>nalit të ujërave të zeza dhe rruga e<br />

“Kokonozëve” do të përfundojë brenda<br />

afatit të përcaktuar, pra në shtator<br />

të këtij viti. Lidhur me reagimin e një<br />

dite më parë të Partisë Socialiste,<br />

për mos mbajtjen e premtimit <strong>nga</strong><br />

ana e Bashkisë, për sa i përket bërjes<br />

së <strong>ka</strong>nalit të ujërave të zeza, Drejtori<br />

i Përgjithshëm i Menaxhimit të<br />

Shërbimeve, Taulant Zeneli garantoi<br />

se ky projekt do të përfundojë brenda<br />

afatit të përcaktuar. Vonesat në nisjen<br />

e punës, sipas zotit Zeneli <strong>ka</strong>në ardhur<br />

<strong>nga</strong> situata metereologjike. Ai shprehu<br />

keqardhjen për përdorimin politik të<br />

këtij investimi, që zgjidh një problem<br />

të madh për këta banorë të vjetër dhe<br />

të rinj të Tiranës. “Jemi sot këtu për<br />

të sqaruar banorët e zonës në lidhje<br />

me spekulimet e bëra mbi ecurinë e<br />

këtij projekti mjaft të rëndësishëm<br />

për këtë zonë. Punimet <strong>ka</strong>në filluar në<br />

muajin janar për ndërtimin e rrugës<br />

dhe kolektorit dhe afati kohor për<br />

realizimin e tyre është 8 muaj. Nisur<br />

<strong>nga</strong> kushtet atmosferike (reshjet),<br />

punimet <strong>ka</strong>në pasur një <strong>nga</strong>dalësim<br />

por Bashkia e Tiranës siguron banorët<br />

e kësaj zone dhe çdo të interesuar<br />

tjetër se punimet do të përfundojnë<br />

brenda afateve të përcaktuara, duke i<br />

dhënë zgjidhje përfundimtare të gjithë<br />

problemeve që <strong>ka</strong> sjellë ky <strong>ka</strong>nal i hapur<br />

për banorët e zonës. Bashkia e Tiranës<br />

është e keqardhur, që ky investim <strong>ka</strong>q i<br />

rëndësishëm keqpërdoret politikisht,<br />

një investim ky i munguar prej 11 vitesh.<br />

Edhe njëherë, garantojmë qytetarët<br />

se punimet do të përfundojnë me të<br />

gjithë parametrat e kërkuara”, u shpreh<br />

drejtori i Përgjithshëm i Menaxhimit<br />

të Shërbimeve në Bashkinë e Tiranës,<br />

Taulant Zeneli.<br />

Banorët e “Kodrës së Priftit” i <strong>ka</strong>në<br />

kërkuar ish-kryetarit të Bashkisë <strong>Edi</strong><br />

<strong>Rama</strong>, t’u kërkojë ndjesë për vëmendjen<br />

dhe investimet e munguara në 11 vite<br />

në këtë zonë, para se të flasë për<br />

investimet që më në fund <strong>ka</strong>në nisur<br />

dhe do u japin zgjidhje si <strong>ka</strong>nalit të<br />

ujërave të zeza i cili për 11 vite <strong>ka</strong> qenë<br />

një vatër e hapur infeksioni por edhe<br />

rrugës së “Kokonozëve” që s’e <strong>ka</strong> parë<br />

kurrë asfaltin.<br />

“Jemi banorë të vjetër të kësaj lagjeje<br />

dhe është për të ardhur keq që gjatë<br />

gjithë kohë së qeverisjes socialiste në<br />

Bashki nuk është parë me sy kjo zonë<br />

<strong>ka</strong>q e vështirë për banorët e lagjes,<br />

ndërkohë që tashmë që Bashkia e<br />

Tiranës me z. Basha në krye premton<br />

dhe realizon objektivat, dalin njerëz në<br />

media dhe kërkojnë të ‘hedhin shash<strong>ka</strong>’<br />

dhe për më tepër kur ata nuk janë as<br />

banorë të kësaj lagjeje. Janë njerëz<br />

të futur <strong>nga</strong> Partia Socialiste, për të<br />

krijuar ‘anomali’ në popull. Ne ai themi<br />

kryetarit të Partisë Socialiste të vijë<br />

të kërkojë falje për të gjithë periudhën<br />

e parë, kur as nuk i hodhi sytë dhe<br />

nuk bëri as investimin më të vogël në<br />

këtë zonë e tani vjen e kërkon llogari<br />

se pse nuk është bërë. Ne si banorë<br />

të vjetër të kësaj zone, (u bënë rreth<br />

15-20 vite që banojmë në këtë zonë)<br />

falënderojmë Kryetarin e Bashkisë,<br />

që pas vëzhgimit të situatës këtu “vuri<br />

dorë” dhe me anë të një projekti të cilin<br />

e shikoni në këtë tabelë, do i japë fund<br />

të gjithë problematikës së kësaj zone” ,<br />

u shprehën banorët e zonës.<br />

politikË<br />

<strong>Pse</strong> <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> <strong>ka</strong><br />

<strong>frikë</strong> <strong>nga</strong> <strong>infermierët</strong>?<br />

Nuk është droja ndaj pickimit të gjilpërës, por dhembja afatgjatë që vjen <strong>nga</strong> problemet e <strong>Edi</strong> Ramës me shëndetin, të cilat s’<strong>ka</strong>në të bëjnë<br />

me rënien e tensionit. Injeksionet intravenoze dhe analizat e shpeshta të gjakut janë kroni<strong>ka</strong> e një marrëdhënieje të sëmurë që kryetari i<br />

PS-së <strong>ka</strong> vendosur me infermieret, dëshimtaret në vetë të parë të <strong>ka</strong>rtelës klinike të kryetarit të opozitës<br />

Aktakuza e <strong>Edi</strong> Ramës për<br />

<strong>ka</strong>tegorinë <strong>infermierët</strong> në<br />

qytetin e Korçës <strong>ka</strong> prapa<br />

një motiv të dobët personal.<br />

Kryetari i Partisë Socialiste <strong>Edi</strong><br />

<strong>Rama</strong> para disa kohësh pati<br />

një të ashtuquajtur “luhatje<br />

tensioni” në një takim elektoral<br />

në qytetin e Burrelit, ku mori<br />

dhe një serum me glukozë.<br />

Mirëpo ajo që nuk u tha<br />

kurrë në media (për arsye të<br />

ndryshme) është fakti që <strong>Edi</strong><br />

<strong>Rama</strong> u shpua disa herë atë<br />

ditë pasi infermierja e spitalit<br />

të Burrelit pati vështirësi në<br />

gjetjet e venës. Paskëtaj, për<br />

disa ditë <strong>Rama</strong> pati krahun e<br />

nxirë në mënyrë të frikshme<br />

pasi serumi përtej damarit kish<br />

dalë jashtë saj duke krijuar një<br />

reaksion.<br />

Kjo gjë u mësua kur ai bëri disa<br />

analiza në Tiranë të asistuar<br />

<strong>nga</strong> mjekë profesionistë.<br />

Kjo gjë <strong>ka</strong> sh<strong>ka</strong>ktuar tek <strong>Edi</strong><br />

<strong>Rama</strong> një fobi të theksuar për<br />

gjilpërat - ago dhe sidomos<br />

për <strong>infermierët</strong>, të cilët i<br />

etiketoi së fundmi me fjalë të<br />

rënda, duke nxjerrë një duf të<br />

papërmbajtur. “Ju e dini mirë<br />

se këtu në spitalin e Korçës<br />

shkoni me rezistenca me vete.<br />

Rezistencën e keni si pjesë të<br />

shtuar të paketës, se të gjithë<br />

shkojnë me ilaçe me vete, me<br />

çarçaf me vete, me batanije<br />

me vete, me gruan me vete,<br />

por edhe rezistencën me vete.<br />

Po me gruan me vete, që të<br />

të mbrojë <strong>nga</strong> infermierja, të<br />

të mbrojë <strong>nga</strong> infermierja që<br />

kërkon para për çdo shpim”,<br />

u shpreh <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> dy ditë më<br />

parë në Korçë.<br />

Në fakt, këtu <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> po sjell<br />

ndërmend eksperiencën e tij në<br />

Reagon Partia Demokratike<br />

“Prerja e ko<strong>ka</strong>ve” mbërrin<br />

edhe tek “femrat” e <strong>Edi</strong> Ramës<br />

Evis Kushi, një shoqe e vajzës së Qazim Sejdinit, është planifikuar të<br />

jetë deputetja-femër e PS-së së Elbasanit. Përzgjedhje rrënon shpresat<br />

e Shegushe Ligorit, e cila është vendosur në “gijotinën” e 99-shave që<br />

masin kuotat e publikojnë emrat e <strong>ka</strong>ndidatëve edvinistë<br />

Politi<strong>ka</strong> e prerjes së ko<strong>ka</strong>ve kurrsesi s’do t’i kursente gratë socialiste. Blerja<br />

e re e <strong>Edi</strong> Ramës Evis Kushi si <strong>ka</strong>ndidate për deputete e sigurt në qarkun<br />

e Elbasanit me patjetër i “preu” kokën Shegushe Ligorit, deputetes aktuale<br />

të komisionit të Ligjeve. Fatin e zi të “kokëprerës” Shega Ligori e patëm<br />

paralajmëruar edhe më parë. Në sytë e <strong>Edi</strong> Ramës, deputetja Shega Ligori<br />

s’<strong>ka</strong> përmbushur për asnjë moment detyrat e partisë, ndaj kontributi i saj<br />

i ardhshëm në PS ishte detyrimisht i panevojshëm. Zëvendësuesja e saj,<br />

de<strong>ka</strong>nia e fakultetit të Ekonomisë, Evis Nushi nuk është si vjen në listën e<br />

sigurtë të PS për qarkut Elbasan për merita të larta a<strong>ka</strong>demike, por më<br />

shumë si një konjukture familjare e kryetarit të Bashkisë Elbasan, Qazim<br />

Sejdini, i cili së fundmi u ngrit në PS si antar kryesie, pra me të drejtë vote në<br />

miratimin përfundimtar të listës, sipas nenit 29, pi<strong>ka</strong> 14 e statutit të Partisë<br />

Socialiste. Në listën e kokëprerjes politike janë edhe 7 femra të tjera, Ledi<br />

Shamku , Valentina Les<strong>ka</strong>j, Arta Dade, Vasili<strong>ka</strong> Hysi, Eglantina Gjermeni,<br />

Elisa Spiropali dhe Iris Luarasi. Kësisoj, në ditën në vijim 7 deputetet dhe<br />

anëtaret e asamblesë së PS, do i nënshtrohen “dhunës” së MJAFT-istëve dhe<br />

99-shave të “selisë mavi”, duke iu mohuar çdo mundësi për të bërë <strong>ka</strong>rrierë në<br />

Partinë Socialiste. <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> si rrahës grash dikur, përdorte të gjitha format<br />

e mundshme të dhunës ndaj tyre. Sot sërish ai (<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong>) s’shkëputet <strong>nga</strong><br />

dhuna kundër qenies femërore, pasi dhe ato pak femra që i <strong>ka</strong>në mbetur në<br />

selinë e pushtuar <strong>nga</strong> MJAFT-ët e shthurur, po i spastron me po të njëjtin<br />

intensitet dhune..., madje duke ushtruar edhe terror.<br />

Burrel për të cilën nuk <strong>ka</strong> folur<br />

kurrë.<br />

“<strong>Rama</strong> ofendoi të gjitha gratë dhe infermieret shqiptare në 5 sekonda”<br />

Partia Demokratike <strong>ka</strong> reaguar pas shprehjes së kreut të PS, <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> se “burrat<br />

duhet të marrin gratë me vete në spital për t’i mbrojtur ata <strong>nga</strong> infermieret”.<br />

Në një konferencë të posaçme për shtyp, Ledina Aliolli, deputete e Partisë<br />

Demokratike deklaroi se ,“<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong>, kryetari i Partisë Socialiste, ofendon në 5<br />

sekonda çdo grua dhe çdo infermiere shqiptare”. Deputetja Aliolli duke reaguar<br />

ndaj akuzave të lëshuara <strong>nga</strong> kreu i selisë rozë një ditë më pare, pyeti se, “A mendon<br />

seriozisht <strong>Rama</strong> se infermieret janë më të fokusuara në vjedhjen e burrave, se<br />

sa në trajtimin e pacientëve?. A mendon vërtet <strong>Rama</strong> se infermieret e trajtojnë<br />

spitalin si një shërbim për takime e njohje dhe jo si një vend pune?”.<br />

Reagon Urdhri i Infermierit, i cili përfaqëson 16 mijë infermierë<br />

Sido që të jetë, përvojat e <strong>Edi</strong><br />

Ramës me analizat e gjakut<br />

“<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> të kërkojë falje, figura e infermierit jo ajo që paragjykon ai”<br />

Urdhri Infermierit të Shqipërisë shpreh indinjatën lidhur me përbaltjen e<br />

figurës morale dhe profesionale të infermierëve dhe të bluzave të bardha.<br />

“<strong>Rama</strong> mund të mendojë se puna që <strong>infermierët</strong> bëjnë është një lojë, një rreng<br />

i lirë për të përvetësuar një burrë, por jo, kjo punë për pacientët tanë është<br />

sakrificë dhe mund për shpëtim jete. Çdo ditë, <strong>infermierët</strong> japin kohë, mund<br />

dhe përkushtim <strong>nga</strong> vitet e tyre të trajnimit mjekësor , për të ofruar kujdes<br />

profesional dhe për fat të keq, <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> nuk mundet të tregoje as 5 minuta në<br />

një podium, të njëjtin profesionalizëm”, është shprehur presidenti i USH-së,<br />

Sabri Skënderi, në një konferencë për mediat.<br />

Sipas tij, figura morale dhe profesionale e infermierëve nuk është dhe nuk<br />

<strong>55</strong><br />

janë të njohura për klini<strong>ka</strong>t<br />

private, si të Alpeve Apenine<br />

ashtu për klini<strong>ka</strong>t e shkretëtirës<br />

në Dubai. Padyshim vuajtja<br />

kronike e <strong>Edi</strong> Ramës me<br />

azmën e pashërueshme për<br />

të cilën e kuron me bresh<strong>ka</strong>t<br />

në zyrë janë sinjalizuese për<br />

dobësinë kronike të tij. Kësisoj<br />

shpërthimet e tij kundër<br />

infermierëve, mjekëve apo<br />

gjithë sistemit mjekësor nuk<br />

është gjë tjetër veçse tentativa<br />

për të nxjerrë një pakënaqësi të<br />

thellë me veten.<br />

Sigurisht, fyerja e 16 mijë<br />

infermierëve është e pafalshme<br />

për një lider opozite që kërkon<br />

të jetë kryeministër.<br />

<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> duhet së pari të<br />

kontrollojë impulset e tij<br />

sh<strong>ka</strong>tërruese përpara se të<br />

propozojë një “rilindje” të<br />

Shëndetësisë. Së dyti, kjo<br />

çështje personale nuk duhet<br />

të kthehet në një kryqëzatë<br />

kundër gjithë sistemit të<br />

shëndetësisë. <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> nuk po<br />

arrin të perceptojë realisht as<br />

realitetin ekzistues të sistemit<br />

të shëndetësisë, dhe jo më<br />

ta gjykojë atë, apo të nxjerrë<br />

propozime të dobishme për<br />

hapat e mëtejshëm.<br />

Kjo nuk është një paaftësi e<br />

këshilltarëve të tij, por gjithç<strong>ka</strong><br />

lidhet me problemin personal<br />

të Ramës me shëndetin. Dhe<br />

për rrjedhojë lindja e ideve<br />

thellësisht nihiliste për çdo<br />

gjë çfarë është realizuar<br />

në këto vite ndryshimesh<br />

demokratike, qoftë dhe <strong>nga</strong><br />

qeveritë socialiste, për sistemin<br />

shëndetësor, centralizim<br />

ekstrem, slogane komuniste<br />

për një shëndetësi “falas”,<br />

janë derivate të një gjendje të<br />

pashërueshme.<br />

Sipas saj, ky <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> është i njëjti person, që detyroi deputetët e tij të votojnë<br />

kundër dyfishimit të pagës së infermiereve. Dhe i njëjti <strong>Edi</strong> Ramë që i detyroi<br />

deputetët e tij të votojnë kundër financimit të ndërtimit dhe riparimit të 400<br />

spitaleve dhe qendrave shëndetësore.<br />

“Dhe tani, shtoi ajo, është krejtësisht e qartë, se <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> nuk e <strong>ka</strong> idenë fare<br />

se çfarë bëjnë infermieret. Ne e dimë se infermieret punojnë shumë çdo ditë<br />

për të ofruar kujdes për pacientët e tyre dhe ne jemi të fokusuar të ndihmojmë<br />

infermieret për të përmirësuar cilësinë e shërbimit shëndetësor dhe jo t’i përdorim<br />

ato si pjesë të një sha<strong>ka</strong>je të keqe elektorale”, përfundoi Ledina Alolli, deputete e<br />

Partisë Demokratike.<br />

mund të jetë ajo që paragjykon Kreu i PS-së <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> por, <strong>infermierët</strong> janë<br />

heronj të vërtetë që në kushte të vështira dhe me ato paga që <strong>ka</strong>në sakrifikojnë<br />

<strong>nga</strong> jeta e tyre për të shpëtuar jetët njerëzore.<br />

Për këtë arsye, sipas tij, “<strong>Rama</strong> të kërkojnë falje për komentet e tij seksiste dhe<br />

demonizuese, që janë fyerje për gjithë <strong>infermierët</strong>, të afërmit e tyre”.<br />

Në reagimin ndaj akuzave të Ramës, Urdhri i infermierit të Shqipërisë<br />

deklaroi se në bashkëpunim me shoqatat dhe sindi<strong>ka</strong>tat e tyre do të jetë<br />

në krye të misionit për të rritur cilësinë e kujdesit ndaj pacientit, etikën dhe<br />

nivelin profesional, por edhe për të mbrojtur dinjitetin dhe figurën morale të<br />

anëtarëve të vet.


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

politikË<br />

Kryeministri Berisha bashkëbisedim me operatorët turistikë të vendit, lançon projektet e turizmit për <strong>ka</strong>tër vitet e ardhshme<br />

“Katër vitet e ardhshëm, 7 milionë turistë<br />

dhe 45 mijë të punësuar më shumë”<br />

Premtimi i kryeministrit: Ulje të<br />

TVSH-së për disa shërbime turistike,<br />

përfshirë edhe hotelet – hiqen taksat<br />

për investimet në zonat malore<br />

“Në 4 vitet e tjera qeveria do të<br />

hartojë projektet e mëdha turistike,<br />

për t’ia ofruar kompanive dhe<br />

vendeve me mundësi të mëdha<br />

financiare”<br />

Kryeministri Sali Berisha zgjodhi dje<br />

qytetin bregdetar te Durrësit për të<br />

zhvilluar një bashkëbisedim me pronare,<br />

menaxher hotelesh, restorantesh,<br />

operatore, drejtues te kompanive te<br />

mëdha turistike te vendit. Në këtë takim,<br />

për më shumë se dy orë, kryeministri<br />

dëgjoi vlerësimet, propozimet,<br />

mendimet, vërejtjet, kriti<strong>ka</strong>t, sugjerimet<br />

e tyre për zhvillimin e mëtejshëm te<br />

turizmit dhe formave te tij ne Shqipëri.<br />

Duke theksuar potencialin e madh<br />

turistik që ofron Shqipëria, kryeministri<br />

u shpreh se turizmi sot është shndërruar<br />

në degë kryesore të ekonomisë ndërsa<br />

numri i turistëve dhe vizitorëve është<br />

rritur <strong>nga</strong> 300 mijë që ishin në vitin 2004<br />

në 4.7 milionë në vitin 2012 ndërkohë që<br />

të ardhurat <strong>nga</strong> ky sektor u rritën disa<br />

herë, numri i të punësuarve <strong>ka</strong>lon mbi<br />

150 mijë. Kreu i qeverisë theksoi se me<br />

uljen e TVSH-së, lehtësimet e reja fis<strong>ka</strong>le<br />

dhe hartimin e projekteve të mëdha të<br />

zhvillimit të turizmit, synohet që numri<br />

i turistëve dhe vizitorëve në 4 vitet që<br />

vijnë të rritet në 7 milionë dhe numri i të<br />

punësuarve në këtë fushe të rritet me 30<br />

për qind.<br />

Në takimin me operatorët turistikë të<br />

vendit, kryeministri tha se për <strong>ka</strong>tër vitet<br />

e ardhshme parashikohet një rritje prej<br />

rreth 45 mijë të punësuarish më shumë.<br />

“Turizmi në ekonominë shqiptare është<br />

bërë një degë kryesore me rritjen më të<br />

shpejtë se në të gjithë degët e tjera. Ne<br />

çdo rrafsh që të analizosh Shqipërinë, gjen<br />

vetëm një përgjigje: Potenciali më i madh<br />

është potenciali turistik dhe pastaj vijnë<br />

potenciale të tjera zhvillimore te vendit.<br />

Nga viti 2004 e deri më sot, Shqipëria<br />

<strong>ka</strong> pasur rritjen më të shpejtë dhe më<br />

të fuqishme të numrit të vizitorëve dhe<br />

turistëve, <strong>nga</strong> 300 që ishin në vitin 2004<br />

në 4,7 milion turistë në vitin 2012 që lamë<br />

pas. Qeveria është përpjekur shumë të<br />

ndjekë këto ritme shumë të shpejta të<br />

bumit turistik të vendit dhe në këtë hark<br />

kohor të shkurtër, ne kemi bërë përpjekjet<br />

më të mëdha për një infrastrukturë bazë<br />

të përshtatshme për turistët. Janë<br />

ndërtuar <strong>nga</strong> viti 2006 e deri më sot<br />

rreth 504 km rrugë të destinacionit strikt<br />

vetëm turistik, <strong>nga</strong> këto 351 km rrugë që<br />

zbresin <strong>nga</strong> akset kombëtare direkt në<br />

brigjet e detit Adriatik dhe Jon dhe 154<br />

km janë rrugë, të cilat ecin drejt majave<br />

dhe destinacioneve të zonave të turizmit<br />

malor. Ju ftoj të vazhdojmë dialogun në<br />

interesin më të mirë të kësaj dege të<br />

ekonomisë shqiptare e cila punëson sot<br />

rreth 150 mijë qytetarë shqiptare dhe që<br />

ne synojmë në 4 vitet që vijnë me 30 për<br />

qind punësimin në këtë degë, synojmë<br />

që numri i turistëve dhe vizitorëve në<br />

vitin 2017 të jetë rreth 7 milion dhe ky<br />

do të ishte një zhvillim jashtëzakonisht i<br />

rëndësishëm. Ne besojmë se Shqipëria i<br />

<strong>ka</strong> të gjithë potencialet për të krijuar në<br />

këtë degë vende pune dhe 30 për qind<br />

më shumë gjatë viteve që vijnë për të<br />

rritur numrin e turistëve dhe vizitorëve<br />

në 7 milion, në vitin 2017”, u shpreh<br />

kryeministri.<br />

Kreu i mazhorancës njoftoi se në 4 vitet<br />

e tjera qeveria do të hartojë projektet<br />

e mëdha turistike, për t’ia ofruar<br />

kompanive dhe vendeve me mundësi të<br />

mëdha financiare.<br />

“Po punohet për një masterplan të<br />

zonave malore turistike të vendit. Në<br />

4 vitet që vijnë, qeveria <strong>ka</strong> ndërmend,<br />

përveç të tjerash, të marrë përsipër<br />

hartimin e projekteve të mëdha turistike,<br />

për tua ofruar këto projekte kompanive<br />

dhe vendeve që <strong>ka</strong>në mundësi të mëdha<br />

financiare. Nuk kemi ecur në këtë praktikë<br />

deri më sot. Kjo do të jetë një praktikë e<br />

re, në të cilën ne do të a<strong>nga</strong>zhohemi për<br />

të hartuar me kompanitë më serioze në<br />

botë, projektet e zhvillimit të zonave më<br />

të bukura turistike të vendit”, tha ai.<br />

Ndër<strong>ka</strong>q, kryeministri pranoi kërkesën<br />

e bërë prej tyre për uljen e TVSH-së<br />

mbi disa shërbime turistike, përfshirë<br />

hotelet, pasi përvoja e vendeve të rajonit<br />

tregon për një “bum” turistik duke i bërë<br />

shërbimet dhe paketat më të lira për<br />

turistët.<br />

“Unë jam dakord që TVSH-ja duhet të<br />

rishikohet. Do të zhvillojmë një takim<br />

të gjerë me zyrtarët e financave që<br />

natyrisht <strong>ka</strong>në mendimet e tyre dhe të<br />

arrijmë në një zgjidhje më të mirë për<br />

sa i përket turizmit, operatorëve dhe<br />

funksionimit të logjistikës në Shqipëri.<br />

Jam i mendimit se kjo edhe në rast<br />

se të privon pjesërisht <strong>nga</strong> një sasi të<br />

ardhurash, në një të ardhme të afërt, ajo<br />

do të kompensohet plotësisht nëpërmjet<br />

shtimit të numrit të turistëve apo shtimit<br />

të llojeve të shërbimeve ndaj tyre”,<br />

Ministri i Financave, Ridvan Bode i përgjigjet akuzave të kryesocialistit<br />

“<strong>Rama</strong> në kërkim të argumenteve elektorale, këput veç gënjeshtra”<br />

Ministri i Financave Ridvan Bode i është përgjigjur kreut të Partisë<br />

Socialiste <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> për deklarimet e bëra <strong>nga</strong> Gramshi. Bode<br />

përgënjeshtron Ramën kur thotë se, “ligji u siguron të papunëve<br />

të regjistruar, pagesën e papunësisë si dhe pagimin e kontributin e<br />

sigurimeve shoqërore (kontributi për pension) për një vit, si dhe<br />

kontributin e sigurimeve shëndetësore (përfitimin e shërbimeve<br />

shëndetësore falas) për gjithë kohën e papunësisë”. Në këtë drejtim,<br />

kreu i Financave akuzon kryesocialistin, duke theksuar se këput veç<br />

gënjeshtra. “Edhe një herë <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong>, në kërkim të argumenteve<br />

theksoi kryeministri.<br />

Kryeministri Berisha bëri të ditur<br />

gjithashtu se shumë shpejt do të<br />

miratohet edhe një ligj tjetër që<br />

përjashton <strong>nga</strong> çdo taksë për 7 vjet të<br />

gjithë ata që investojnë në turizmin malor.<br />

Në këtë drejtim, kryeministri garantoi<br />

operatorët turistikë dhe bizneset në<br />

tërësi për ruajtjen e politikës së taksave<br />

të ulëta.<br />

“Ne do të <strong>ka</strong>lojmë shumë shpejt ligjin që<br />

të përjashtojë për 7 vjet, <strong>nga</strong> çdo taksë të<br />

gjithë ata që investojnë në zonat malore.<br />

Këtë e bëjmë sepse të themi të vërtetën<br />

jemi me të shkuar të fortë malore, por jo<br />

me turizëm malor. Unë vizitova pronarin<br />

e një hoteli shumë të mirë në Dardhë.<br />

Edhe ai i guximshëm, dardhar vetë,<br />

kishte ndërtuar një hotel shumë të mirë.<br />

Në Dardhë mund të shkohet, megjithatë<br />

frekuentimi i këtij hoteli ishte larg asaj<br />

që duhet të ishte për vetë shërbimet e<br />

shkëlqyera që ofronte. Duhet të bëjmë<br />

gjithç<strong>ka</strong> për të ecur edhe drejt turizmit<br />

malor. Shqipëria është vend malor para<br />

së gjithash, dhe ne do të bëjmë gjithç<strong>ka</strong><br />

për zhvillimin e turizmit malor. Ne kemi<br />

ndjekur një politikë fis<strong>ka</strong>le realisht<br />

shumë tolerante, në qoftë se ndonjëri<br />

do të hedhe vështrimin tek të ardhurat<br />

që realizohen <strong>nga</strong> kjo dege kryesore e<br />

ekonomisë, ato janë larg asaj që realizon<br />

çdo vend tjetër, por kjo <strong>ka</strong> qenë një politike<br />

e qëllimshme sepse pjesa dërrmuese<br />

e turizmit dhe vizitorëve përballohet<br />

në kushte familjare, jo në kushte të<br />

hoteleve me shumë yje, gjë e cila na <strong>ka</strong><br />

bërë ne të lejojmë ecjen dhe të mos jemi<br />

dorështrënguar ndaj këtyre familjeve ,<br />

këtyre komuniteteve dhe e vërteta është<br />

se kemi mbajtur një politike të drejtë,<br />

sepse po të shohim sot hartën e varfërisë,<br />

pasi varfëria nuk zhduket tërësisht, por<br />

do të shohim se këtu në zonën e turizmit,<br />

ajo është më minimalja që mund të jetë.<br />

Ne jemi dhe do të mbetemi qeverisje e<br />

taksave të ulëta dhe kjo është filozofia<br />

për ne dhe kjo jo se nuk na duhen paratë,<br />

por ne besojmë se paraja në kontot<br />

e qytetarëve shqiptarë është më e<br />

vlefshme për shoqërinë shqiptare, sesa<br />

paraja në arkën e shtetit, sepse paraja<br />

në kontot tuaja do të thotë investim më<br />

racional, do të thotë zgjerim i biznesit, do<br />

të thotë krijim i vendeve të punës , më me<br />

eficencë, sesa paraja që investohet <strong>nga</strong><br />

sektori publik”, tha Berisha.<br />

Gjithashtu, kryeministri Berisha mori<br />

në shqyrtim edhe një propozim të<br />

operatorëve turistik që lidhet me<br />

zhvendosjen e muajit të zhvillimit të<br />

zgjedhjeve. Kryeministri premtoi se do<br />

jetë promotor i këtij ligji për të ndryshuar<br />

datat e zgjedhjeve, të cilat aktualisht<br />

korrespondojnë gjithnjë me sezonin<br />

turistik veror.<br />

“Është absolutisht racional propozimi<br />

juaj për lëvizjen e muajit të zgjedhjeve.<br />

Unë nuk mund tu them ju se për këto<br />

zgjedhje do të realizohet, por absolutisht<br />

do ta nisim sepse është në interesin më<br />

të mirë të vendit që këto zgjedhje të<br />

përgjithshme por edhe lo<strong>ka</strong>let të mos<br />

<strong>ka</strong>pin muajt e kulmit turistik , por duke<br />

pasur parasysh këtë degë kryesore te<br />

ekonomisë , ato të zhvillohen në tetor,<br />

ato të zhvillohen në mars dhe kjo i jep një<br />

përgjigje dhe është shumë racionale. Unë<br />

do të përpiqem dhe ju garantoj se do të<br />

jem promotor i këtij ligji për të ndryshuar<br />

datat e zgjedhjeve. Keni shumë të drejtë.<br />

Kur shohim mitingje pas mitingjesh<br />

turistët, ata thonë, le t’i mbyllin njëherë<br />

mitingjet këta”.<br />

Njëkohësisht në këtë bashkëbisedim u<br />

trajtuan një sërë çështjesh ku në fokus<br />

ishte pikërisht ndërtimi i infrastrukturës<br />

për të mundësuar zhvillimin e turizmit<br />

në vend. “Unaza e Shqipërisë që nis në<br />

Valbonë e përfundon në Vermosh <strong>ka</strong><br />

qenë një <strong>nga</strong> projektet e vështira, por<br />

jetike për të gjitha qëllimet, që të mos<br />

vdesin territore të mëdha të vendit. Kemi<br />

zbritur <strong>nga</strong> Valbona në Librazhd, por<br />

lëvizim në këtë drejtim. Por <strong>ka</strong> mbetur<br />

segmenti Përmet, Leskovik, Kolonjë,<br />

Korçë. Segment që do të ndërtohet dhe<br />

do jetë projekt i rëndësishëm në <strong>ka</strong>tër<br />

vitet e tjera. Unë isha para disa muajsh në<br />

fushë-Studen, e cila ishte mahnitëse. Ajo<br />

ishte rreth 20 minuta <strong>nga</strong> Librazhdi. Pra<br />

ne po ecim. Vazhdimi i kësaj Unaze Korçë<br />

- Përmet do të jetë përparësi e jona.<br />

Edhe Përmet - Tre urat <strong>ka</strong> disa zhvillime<br />

pozitive, por sidoqoftë, Kolonjë-<br />

Leskovik-Korçë është me probleme”,<br />

garantoi kreu i qeverisë.<br />

Në këtë drejtim, kreu i mazhorancës<br />

premtoi dhe asfaltimin e rrugës deri në<br />

Theth, një zonë kjo e turizmit malor që<br />

tërheq mjaftë turistë.<br />

“Lidhur me rrugën e Thethit. Rruga<br />

është në ndërtim e sipër. Fondi<br />

shqiptar i Zhvillimit në dijeninë time e<br />

<strong>ka</strong> të prokuruar ose po ecën drejt Qafë<br />

Tërthores.<br />

Ka pasur ide turistike që të mos e<br />

asfaltojmë, pra të shkojë deri në qafë<br />

Tërthorë me asfalt dhe pastaj të mos<br />

asfaltohet, por për ta lënë për ecje apo<br />

për çiklizëm. Por ne do ta asfaltojmë. Unë<br />

jam dakord me ty, por apoteozën më të<br />

mrekullueshme Thethit ia <strong>ka</strong> bërë Rose<br />

Wilder Lane në librin e saj ‘Majat e Shalës’,<br />

libër i cili për shumë vite është kuotuar si<br />

elektorale, sot këputi gënjeshtrën e radhës, duke thënë se të papunët<br />

përveç se vuajnë janë edhe të pasiguruar për përfitimin e shërbimeve<br />

shëndetësore falas. Për dijeni të Ramës dhe atyre që përçartin të<br />

pavërteta natë e ditë në kërkim të ‘argumenteve’ elektorale, ligji<br />

u siguron të papunëve të regjistruar, pagesën e papunësisë si dhe<br />

pagimin e kontributin e sigurimeve shoqërore (kontributi për pension)<br />

për një vit, si dhe kontributin e sigurimeve shëndetësore (përfitimin<br />

e shërbimeve shëndetësore falas) për gjithë kohën e papunësisë”,<br />

thuhet në deklaratën e ministrit të Financave, Ridvan Bode.<br />

3<br />

Ministri i Punëve<br />

Publike, Sokol Olldashi<br />

reagon pas akuzave të<br />

<strong>Edi</strong> Ramës për rrugët<br />

“<strong>Rama</strong> në Guiness,<br />

i vetmi politi<strong>ka</strong>n<br />

që i mat rrugët me<br />

kilometra <strong>ka</strong>trorë”<br />

Ministri i Punëve Publike,<br />

Sokol Olldashi ironizon<br />

deklaratat e kryesocialsitit,<br />

<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> lidhur me ndërtimin<br />

e rrugëve në vend. Olldashi<br />

thekson se, “10 mijë km rrugë<br />

dhe qytetarët që udhëtojnë në<br />

to, nuk janë barsoleta, pasi<br />

sipas tij, këto rrugë tashmë<br />

janë prekur <strong>nga</strong> qytetarët, të<br />

cilët e ndjejnë impaktin e tyre,<br />

duke u mundësuar hapjen e<br />

bizneseve të reja, shkurtimin<br />

e kohës së udhëtimit dhe<br />

hapjen e tregjeve të reja për<br />

fermerët, manifakturën dhe<br />

gjithë sektorin prodhues të<br />

vendit. Në estradën e tij, <strong>Edi</strong><br />

<strong>Rama</strong> është në të drejtën e<br />

tij që të mendojë broçkulla<br />

dhe të bëjë qyfyre. Por, <strong>Edi</strong><br />

<strong>Rama</strong> bën gabim që citon<br />

shifra, veçanërisht tani që<br />

nuk i shënon më në dorë dhe,<br />

domosdo, s’i mban dot edhe<br />

mend. Sepse, teksa hazdis<br />

nëpër Shqipëri duke shpalosur<br />

numrat që shpik vetë, ai edhe i<br />

sheh, edhe i përdor këto rrugë.<br />

Shyqyr Zotit që s’i ha dot më<br />

sysh. Dikush duhet medoemos<br />

t’i thotë z. <strong>Rama</strong> se Shqipëria<br />

<strong>ka</strong> 18 mijë e 300 km rrugë”,<br />

thekson Olldashi.<br />

Ministri i Punëve Publike vë<br />

në pah edhe një fakt tjetër<br />

lidhur me deklaratat e paqarta<br />

të <strong>Edi</strong> Ramës, kur tha se, ai<br />

është i vetmi politi<strong>ka</strong>n që është<br />

parë e dëgjuar që rrugët i mat<br />

me kilometër <strong>ka</strong>trorë. Dikush<br />

duhet t’i tregojë z. <strong>Rama</strong><br />

diferencën mes zonave dhe<br />

distancave, mes kilometrave<br />

dhe metrave, sepse në faqen<br />

e tij në ‘Facebook’, ai flet për<br />

rrugët me metra <strong>ka</strong>trore,<br />

ndërkohë që rrugët maten me<br />

km dhe jo me metra <strong>ka</strong>trorë.<br />

Nëse <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> di ndonjë<br />

rrugë që ne kemi ndërtuar, që<br />

është një km <strong>ka</strong>tror e gjerë,<br />

ne i kërkojmë mirësisht të<br />

na e tregojë... Nëse ai nuk di<br />

ndonjë rruge të tille, atëherë ai<br />

duhet të jetë i vetmi shqiptar<br />

që mendon se rrugët maten<br />

me metra <strong>ka</strong>trore dhe jo me<br />

kilometra. <strong>Rama</strong> në Gines.<br />

Është i vetmi politi<strong>ka</strong>n që<br />

është parë e dëgjuar që rrugët<br />

i mat me kilometër <strong>ka</strong>trorë,<br />

llafet e tij me kilogramë dhe<br />

rreshtat e palo-programit<br />

me decibel”, tha ministri<br />

Sokol Olldashi. Gjithashtu,<br />

kreu i Punëve Publike dhe<br />

Transporteve garantoi<br />

se qeveria do vazhdojë të<br />

ndërtojë dhe shtrojë rrugë,<br />

sepse siç tha ai, rrugët krijojnë<br />

vende të reja pune.<br />

“Ne do të vazhdojmë të<br />

shtrojmë rrugë, sepse <strong>ka</strong><br />

ende shumë punë për të bërë,<br />

sepse rrugët krijojnë vende<br />

të reja pune, sjellin paga më<br />

të mira, sjellin mbrothësi për<br />

shqiptarët”, deklaroi Olldashi.


forum<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

4 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

Kombeve të Bashkuara u duhet një Papë<br />

Nga James Traub<br />

(Foreign policy)<br />

Javës që shkoi isha ftuar për të<br />

diskutuar me një grup studentësh<br />

në një shkollë në Kolumbi për<br />

Kombet e Bashkuara. Nisa të<br />

thosha: “Le të flasim për Papën<br />

e ri”.<br />

Kardinali Jorge Mario Bergoglio<br />

sapo ishte ngjitur në fronin e<br />

St.Peper, duke u bërë Francesko<br />

i dhe unë theksova se Papa<br />

dhe sekretari i përgjithshëm<br />

i Kombeve të Bashkuara janë<br />

pak a shumë të shenjtë që të dy.<br />

Proceset <strong>nga</strong> të cilat zgjidhen<br />

ata janë në fakt janë krejt të<br />

kundërta.<br />

Rezultati është se <strong>ka</strong>tolikët<br />

zgjodhën Papa Françeskun,<br />

ndërkohë që bota <strong>ka</strong> zgjedhur Ban<br />

Ki-moon. Padyshim, Françesko<br />

mund edhe të zhgënjehet, por<br />

pikërisht tani ai e ndjen atë që<br />

kërkon Kisha. Ban Ki-Moon<br />

është i zhgënjyer tashmë.<br />

Duke qenë kështu, <strong>ka</strong>m nisur të<br />

mendoj për diç<strong>ka</strong>: mos vallë kjo<br />

është një <strong>nga</strong> problemet e rralla<br />

në botë, që Shtetet e Bashkuara<br />

të Amerikës po mundohen ta<br />

lehtësojnë, nëse nuk e zgjidhin<br />

dot të paktën?<br />

Le të nisim <strong>nga</strong> premisa ime se<br />

punët janë imazhe pasqyruese<br />

të njëri-tjetrit. Sekretari i<br />

Përgjithshëm i Kombeve të<br />

Bashkuara shpesh quhet “Papa<br />

laik”, sepse pozicioni i tij e lejon<br />

të flasë në emër të gjithë burrave<br />

dhe grave në botë. Bota është<br />

grigja e tij.<br />

Ashtu si Papa, ai nuk <strong>ka</strong> asnjë<br />

instrument pushteti, por <strong>ka</strong> një<br />

autoritet të lartë moral – nëse<br />

zotëron aftësinë për ta ushtruar<br />

atë.<br />

Ashtu si Papa, sekretari i<br />

përgjithshëm duhet të jetë një<br />

diplomat mendjehollë ashtu<br />

si edhe kreu ekzekutiv i një<br />

burokracie ekstremist refraktare.<br />

Këto detyra janë të njëjta, por<br />

institucionet nuk mund të jenë<br />

më të ndryshme. Vati<strong>ka</strong>ni është<br />

një shtet sovran, një monarku<br />

jo-trashëgues në të cilin princi<br />

zgjedh mbretin.<br />

Kardinalët ndryshojnë në<br />

A do të përfitonin Kombet e Bashkuara <strong>nga</strong> fare pak tym i bardhë?<br />

Fokus/Tronditet Gjermania <strong>nga</strong> një realizim televiziv mbi Luftën e Dytë Botërore<br />

Më shumë se 7 milionë telespektatorë<br />

në Gjermani ndoqën një film për Luftën<br />

e Dytë Botërore, zhvilluan diskutime<br />

në televizion, familje dhe shkolla. A<br />

<strong>ka</strong> trazuar vërtet drama ndjenjat e<br />

gjermanëve në lidhje me luftën? Një film<br />

në të cilin vriten pa mëshirë edhe fëmijë<br />

të pambrojtur, ku ushtarët fluturojnë në<br />

ajër <strong>nga</strong> minat tokësore dhe ku njësia e<br />

Vermahtit transformohet <strong>nga</strong>dalë në<br />

një makineri vrasëse. Në filmin me tre<br />

pjesë “Nënat tona, baballarët tanë”,<br />

(origjinal: “Unsere Mütter, unsere<br />

Väter”) me autor Stefan Kolditz, regjisor<br />

Philipp Kadelbach dhe producent Nico<br />

Hoffmann, asgjë nuk zbukurohet. Filmi<br />

do të jetë një fazë e re e përpunimit të<br />

nacional-socializmit në filmin historik,<br />

thonë mediet gjermane. Përgjegjësit<br />

në <strong>ka</strong>nalin e dytë televiziv gjerman<br />

ZDF marrin duartrokitje të ngrohta<br />

në temperaturat ende dimërore në<br />

Gjermani. Papritur <strong>ka</strong>nali televiziv, i<br />

cili thuajse nuk ekziston për të rinjtë,<br />

gëzon një vëmendje të madhe <strong>nga</strong> kjo<br />

mënyrë radi<strong>ka</strong>le, por një Papë<br />

i mirë është ai që të gjithë e<br />

dëshirojnë.<br />

Kombet e Bashkuara janë një<br />

organizatë shtetesh sovrane<br />

që zgjedhin dikë që të mos<br />

sundojë mbi këto shtete, por të<br />

krijojë një lloj aktiviteti kolektiv<br />

gjithëpërfshirës. Sekretari<br />

i përgjithshëm formalisht<br />

emërohet <strong>nga</strong> Asambleja e<br />

Përgjithshme e Kombeve të<br />

Bashkuara me rekomandimin<br />

e Këshillit të Sigurimit.<br />

Zgjedhja bëhet <strong>nga</strong> 5 anëtarë<br />

të përhershëm të këshillit,<br />

ndonjë prej të cilëve mund të<br />

përdorë veton për ta bllokuar një<br />

<strong>ka</strong>ndidat të caktuar.<br />

Shtetet më të fuqishme<br />

dëshirojnë një sekretar të<br />

përgjithshëm që kupton më së<br />

miri se ai i shërben interesave të<br />

tyre.<br />

Padyshim, Papët konservatorë<br />

zgjedhin <strong>ka</strong>rdinalë konservatorë,<br />

të cilët si përgjigje zgjedhin një<br />

Papë konservatorë (mendoni<br />

sikur Këshilli i Lartë të zgjidhte<br />

presidentin ameri<strong>ka</strong>n).<br />

Ndër<strong>ka</strong>q, Papa Françesko - që<br />

është vetëm 1 javë i vjetër në<br />

detyrë - duket si një tjetër dimër.<br />

Ai që tani <strong>ka</strong> drithëruar <strong>ka</strong>tolikët<br />

dhe jobesimtarët me përuljen<br />

dhe humorin që e <strong>ka</strong>rakterizon.<br />

Janë shfaqur disa kombinime të<br />

dhembshurisë dhe pragmatizmit<br />

që e <strong>ka</strong>në çuar drejt strukturave<br />

doktrinuese lidhur me çështjen e<br />

homoseksualëve.<br />

Kardinalët që e zgjodhën<br />

Papa Franceskun duket se e<br />

njohin atë personalisht, njohin<br />

vlerat e tij që i lejon vetes një<br />

autoritet moral që Benedikti<br />

zor se e pati të fortë. Sekretari<br />

pjesë e publikut: 6,5 deri 7,2 milionë<br />

telespektatorë i ndoqën seritë e filmit,<br />

<strong>nga</strong> të cilët të paktën 2 milionë të rinj.<br />

ZDF arriti një kuotë tregu më shumë<br />

se 20 për qind gjatë transmetimit të<br />

serialit me tri pjesë.<br />

Në serialin “Nënat tona, baballarët<br />

tanë” ofrohet <strong>nga</strong> autorët <strong>nga</strong> një anë<br />

një vepër ku tensioni vazhdon deri<br />

në minutën e fundit. Nga ana tjetër<br />

ofrohet një metodë të re: regjisori<br />

Philipp Kadelbach dërgon në betejë<br />

pesë të rinj. Të gjithë protagonistët e<br />

filmit janë rreth 20 vjeç, plot me dëshirë<br />

për të jetuar dhe ide. Pesë personazhe<br />

simpatikë, që ëndërrojnë “të pushtojnë<br />

botën” (por jo vende të tjera!). Ata e<br />

shohin luftën si një devijim të vogël në<br />

rrugën drejt realizimit të ëndërrave dhe<br />

<strong>ka</strong>rrierës së tyre. Por nuk është aspak<br />

kohë e përshtatshme për të ëndërruar.<br />

Ngjarjet zhvillohen në fund të Luftës<br />

së Dytë Botërore dhe në prag të sulmit<br />

kundër Bashkimit Sovjetik. Vëllezërit<br />

Wilhelm dhe Friedhelm duhet të marrin<br />

i përgjithshëm i Kombeve të<br />

Bashkuara është zgjedhur për<br />

këtë arsye. E para, Trygve Lie<br />

ishte krejt i padobishëm. Dag<br />

Hammarskjold, juristi suedez<br />

që korri sukses, ishte një figurë e<br />

panjohur që gaboi duke u treguar<br />

një burokrat i kujdesshëm.<br />

Hammarskjold u shfaq si një<br />

gjigant që tërhoqi vëmendjen<br />

botërore, por edhe zemërimin<br />

e çdo anëtari të Këshillit të<br />

Sigurimit.<br />

Ai u zëvendësua <strong>nga</strong> të tjerë<br />

të admirueshëm ose jo. Më<br />

pas, më 1992, erdhi Boutros<br />

Boutros-Ghali, që konsiderohej<br />

si anti-ameri<strong>ka</strong>n; Uashingtoni<br />

e zëvendësoi atë 4 vjet më vonë<br />

me pro-ameri<strong>ka</strong>nin Kofi Annan,<br />

një burokrat <strong>ka</strong>rriere i Kombeve<br />

të Bashkuara. Edhe Annan<br />

gjithashtu i habiti të gjithë, duke<br />

propaganduar për të drejtat e<br />

njeriut që demoralizoi diktatorët<br />

e Botës së Tretë dhe provokoi të<br />

majtën anti-perëndimore.<br />

Annan bëri më shumë se të gjithë<br />

për të fituar miratimin e ideve për<br />

ndërhyrjen humanitare dhe për<br />

“përgjegjshmërinë e mbrojtjes”.<br />

Më 2006, pasardhësi i Annan<br />

u zgjodh <strong>nga</strong> Kina dhe Shtetet<br />

e Bashkuara të Amerikës gjatë<br />

administrimit të presidentit<br />

George W.Bush; ranë dakord për<br />

Ban Ki-Moon. Pothuaj më zuri<br />

gjumi kur dëgjoja një fjalim të<br />

ban Ki-moon dhe kur u zgjova,<br />

më erdhi në mendje “Po, ai do<br />

t’ia dalë”.<br />

Sekretari i përgjithshëm duhet,<br />

mbi të gjitha, të flasë dhe Ban Ki-<br />

Moon nuk ishte i përshtatshëm<br />

të fliste anglisht, sado i matur<br />

mund të jetë në këtë rast një<br />

burokrat korean.<br />

pjesë në luftë si ushtarë. Charlotte<br />

paraqitet vullnetarisht të punojë si<br />

infermiere dhe dërgohet gjithashtu në<br />

frontin e Lindjes. Ndërsa Greta qendron<br />

në Berlin kur punon për <strong>ka</strong>rrierën e<br />

saj si këngëtare dhe flirton me një<br />

oficer të lartë nazist. Ndërsa Victori,<br />

i vetmi hebre në grupin e shokëve, do<br />

të largohet <strong>nga</strong> Gjermania por nuk<br />

merr dot leje udhëtimi jashtë vendit.<br />

Kjo situatë fillestare ofron kryesisht<br />

për të rinjtë një potencial të fuqishëm<br />

identifikimi: të gjithë protagonistët<br />

janë të rinj, moskokëçarës dhe plot me<br />

ide. Këtyre u shtohet edhe një dozë<br />

dëshire për aventura dhe pastaj lufta e<br />

tmerrshme.<br />

Film kundër luftës<br />

me qasje të re/Pas një kohe të<br />

shkurtër të rinjtë naivë transformohen<br />

në ushtarë që duhet të zbatojnë urdhrat<br />

për të vrarë ushtarë armiq, pleq, gra<br />

dhe fëmijë. Ushtarë që sh<strong>ka</strong>tërrojnë<br />

e djegin shtëpi, ferma dhe fabri<strong>ka</strong> dhe<br />

që u duhet të qëndrojnë gjysmë të<br />

Ai nuk e ndryshoi opinionin<br />

publik, ashtu siç bëri Kofi<br />

Annan. Padyshim, ai kujdeset<br />

shumë për këto probleme, për<br />

shembull për ngrohjen globale,<br />

por nuk <strong>ka</strong> rëndësi, sepse askush<br />

nuk <strong>ka</strong> dijeni për këtë. Ban Ki-<br />

Moon është më shumë sekretar,<br />

sesa i përgjithshëm. Ai <strong>ka</strong> bërë<br />

përpjekje të vazhdueshme për<br />

reformat, por gjatë qëndrimit<br />

të tij te Kombet e Bashkuara <strong>ka</strong><br />

ndenjur edhe në hije.<br />

Ka disa arsye strukturore për<br />

këtë: modeli konvencional për<br />

shumë gjëra që ndodhin dhe<br />

bëhen te Kombet e Bashkuara<br />

– duke përfshirë ndihmën për<br />

zhvillimin dhe ruajtjen e paqes.<br />

Por tashmë nevojitet riciklimi;<br />

duhen aktorë, ku përfshihet<br />

edhe NGO, organizatat rajonale<br />

dhe kombet që <strong>ka</strong>në përthithur<br />

pak <strong>nga</strong> roli i diplomacisë për<br />

ruajtjen e paqes <strong>nga</strong> ana e<br />

Kombeve të Bashkuara.<br />

Një sekretar i ri i përgjithshëm<br />

do t’i duhet të mendojë për<br />

një risi të kësaj organizate në<br />

shekullin e ri.<br />

Nuk sugjeroj aspak që mandati<br />

i Ban Ki-Moon të përfundojë<br />

më 2016 dhe 194 ambasadorët<br />

e Kombeve të Bashkuara të<br />

mblidhen në Asamblenë e<br />

Përgjithshme që mund të<br />

sh<strong>ka</strong>ktojë nxjerrjen e një duhme<br />

tymi të bardhë.<br />

Shtetet e mëdha, ku përfshihet<br />

edhe Shtetet e Bashkuara të<br />

Amerikës, do të hiqnin dorë <strong>nga</strong><br />

Kombet e Bashkuara, nëse do ta<br />

rrëzonin me vota, lidhur me disa<br />

çështje shumë të rëndësishme,<br />

duke përfshirë edhe kreun<br />

ekzekutiv të organizatës. Por<br />

Shtetet e Bashkuara të Amerikës,<br />

që drejtojnë procesin e shumë<br />

shteteve, do të kërkonin dikë që<br />

të kishte cilësitë e duhura për<br />

këtë detyrë.<br />

Ky mund të ishte një <strong>nga</strong><br />

vendimet e fundit të Barack<br />

Obamës, një president që <strong>ka</strong><br />

ruajtur sigurinë kombëtare si<br />

një strategji për ‘të fokusuar<br />

a<strong>nga</strong>zhimin ameri<strong>ka</strong>n te forcimi<br />

i institucioneve ndërkombëtare<br />

dhe për të galvanizuar veprimin<br />

kolektiv, që mund t’i shërbejë<br />

ngrirë në llogore në temperatura minus<br />

40 gradë. Producenti Nico Hoffman<br />

thekson: “Filmi është në thelb një<br />

largim <strong>nga</strong> melodrama drejt një mënyre<br />

tregimi shumë autentike. Kështu krijohet<br />

kompleksitet. Babai im tani është 85<br />

vjeç dhe unë e di që tani është e vetmja<br />

mundësi për të kërkuar edhe një herë<br />

ballafaqimin me të”. Filmi “Nënat tona,<br />

baballarët tanë” është një film kundër<br />

luftës që ndryshon <strong>nga</strong> prodhimet e<br />

deritanishme gjermane. Ai ngjan më<br />

shumë me filmin ameri<strong>ka</strong>n “Asgjë e re<br />

<strong>nga</strong> Perëndimi” që <strong>ka</strong> në fokus ngjarjet<br />

e Luftës së Parë Botërore. Por në filmin<br />

ameri<strong>ka</strong>n protagonistët janë më shumë<br />

në rolin e viktimës.<br />

Momente historike,<br />

prodhim madhështor/Prapa<br />

veprës qëndron producenti Nico<br />

Hofmann. 54-vjeçari prodhon që prej<br />

vitit 2001 filma që prekin momente<br />

emocionale të historisë gjermane.<br />

Prodhime të mëdha, kryesisht me dy<br />

ose tre seri dhe buxhet të lartë, me<br />

<strong>55</strong><br />

interesave të thjeshta ...”.<br />

Në vitet e tij të para në zyrë,<br />

Obama i <strong>ka</strong> vendosur Kombet<br />

e Bashkuara si në axhendën<br />

bërthamore dhe në përafrimin<br />

e tij te Irani. Qysh atëherë ai<br />

duket se e <strong>ka</strong> humbur interesin<br />

ose shpresën për ndryshim.<br />

Kjo mund të ketë të bëjë me<br />

papajtueshmërinë ruse më<br />

shumë sesa me paaftësinë e Ban<br />

Ki-Moon.<br />

Asnjë sekretar i përgjithshëm<br />

i Kombeve të Bashkuara nuk e<br />

zgjidh dot këtë problem.<br />

Ambasadorja e Kombeve të<br />

Bashkuara Susan Rice pritet<br />

të bëhet këshilltarja e sigurisë<br />

kombëtare; Samantha Power<br />

pritet të zërë vendin e saj. Nëse<br />

Obama dëshiron të forcojë më<br />

tej institucionet ndërkombëtare,<br />

yjet do rreshtohen drejt tij.<br />

Power, Rice, Obama dhe<br />

Sekretari i Shtetit John Kerry<br />

mund të gjejnë dikë që <strong>ka</strong> zë<br />

dhe vizion për të rikrijuar<br />

lidhjet mes institucioneve –<br />

nëse <strong>ka</strong>në vullnet. “Kthimi” i<br />

Europës do bëhet i mundur pasi<br />

të largohet Ban Ki-Moon. Duke<br />

qenë se europiani i fundit <strong>ka</strong><br />

qenë Waldheim, rajoni <strong>ka</strong> ende<br />

gjynahe për të larë.<br />

Askush nuk beson se Kombet e<br />

Bashkuara i pëlqejnë europianët<br />

post-sundues. Ashtu siç shprehet<br />

Richard Gowan, një specialist<br />

i Kombeve të Bashkuara në<br />

Qendrën e Bashkëpunimit<br />

Ndërkombëtar “Rice, Kerry<br />

dhe Power duhet të tregojnë se<br />

janë në krye të sulmit për një<br />

<strong>ka</strong>ndidaturë të mirë për Kombet<br />

e Bashkuara dhe të dërgojnë sa<br />

më shpejt sinjal. Përndryshe një<br />

duzinë politi<strong>ka</strong>nësh europianë<br />

dhe mjaft figura të tjera evropiane<br />

të rëndësishme do të fokusohen<br />

te Bashkimi Europian.Kombet<br />

e Bashkuara tashmë <strong>ka</strong>në një<br />

komisioner (si varkë shpëtimi)<br />

për një sekretar të përgjithshëm.<br />

Tjetri duhet të jetë një Papë laik.<br />

Përktheu Rudina Dahri<br />

artistë të mirë ose shumë të mirë dhe të<br />

planifikuar kohë përpara si evenimente<br />

televizive. Në rastin e filmit “Nënat tona,<br />

baballarët tanë” ky model është ndjekur<br />

me përsosmëri. Me rreth 14 milionë euro<br />

kosto prodhimi, ZDF-së i është dashur<br />

të shpenzojë një shumë jo të vogël<br />

edhe pse shpenzimet relativizohen<br />

nëse mban në mend që bëhet fjalë për<br />

tre seri me një gjatësi prej gjithsej 4<br />

orësh e gjysmë dhe një kohë prodhimi<br />

prej tetë vjetësh. Filmi u pasua <strong>nga</strong><br />

dokumentare dhe u diskutua me debate<br />

televizive. Pjesëmarrja e publikut ishte<br />

e gjerë. Duket se në Gjermani <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>luar<br />

kohë e mjaftueshme që edhe të rinjtë të<br />

tregojnë interes për kohën e Luftës së<br />

Dytë Botërore dhe të drejtojnë pyetjet<br />

në formë më pak akuzuese se brezi i ‘68s.<br />

Së shpejti kjo mund të ndodhë edhe<br />

jashtë Gjermanisë pasi filmi tashmë<br />

është shitur në vende të ndryshme.


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

politikË<br />

Dekretet e Presidentit,<br />

juristët e vjetër dhe<br />

politi<strong>ka</strong>nët e rinj të PS-së<br />

Nga Artur Bego<br />

Pak ditë pas takimeve që<br />

zhvilloi me përfaqësuesit e<br />

partive politike parlamentare,<br />

Presidenti i Republikës<br />

shpalli edhe dekretet për disa<br />

anëtarë të rinj të Gjy<strong>ka</strong>tës<br />

Kushtetuese dhe Gjy<strong>ka</strong>tës së<br />

Lartë. Konsultimet me partitë<br />

politike për disa vendimmarrje<br />

të rëndësishme, <strong>ka</strong>në dëshmuar<br />

aq sa a<strong>nga</strong>zhimin personal dhe<br />

institucional të Presidentit Bujar<br />

Nishani, po aq edhe modestinë<br />

e Tij për të frymëzuar ngritjen<br />

dhe lartësimin e konsensusit<br />

politiko-institucional mbi ato<br />

baza ku ai është verifikuar më<br />

parë, siç edhe është përbërja<br />

e Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese dhe<br />

Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë. Ndaj edhe<br />

emrat e dekretuar mund dhe<br />

duhet të analizohen pikërisht<br />

si produkt i këtij a<strong>nga</strong>zhimi.<br />

E ndërsa ky vullnet e a<strong>nga</strong>zhim<br />

i Presidentit të Republikës është<br />

lehtësisht i verifikueshëm, madje<br />

edhe <strong>nga</strong> publiku i gjerë, ditë para<br />

vendimmarrjes së Presidentit<br />

Bujar Nishani, u verifikua<br />

edhe një “pritë” me leksik<br />

juridik, por sintaksë politike.<br />

Politi<strong>ka</strong>ni i ri dhe juristi i vjetër<br />

Theodhori Sollaku, <strong>ka</strong> artikuluar<br />

publikisht një akuzë drejtuar<br />

Presidentit të Republikës.<br />

Akuza, është më e rënda që mund<br />

t’i bëhet Presidentit të vendit.<br />

Veprime antikushtetuese…<br />

Kjo për sh<strong>ka</strong>k të nisjes së<br />

procedurës <strong>nga</strong> ana e Presidentit<br />

të Republikës për dekretimin e<br />

anëtarëve të rinj në Gjy<strong>ka</strong>tën e<br />

Lartë dhe Gjy<strong>ka</strong>tën Kushtetuese.<br />

Por ky veprim i Presidentit<br />

është as më pak e as<br />

më shumë një ushtrim i<br />

kompetencave kushtetuese të tij.<br />

Kushtetuta e vendit në nenet 93,<br />

125 pi<strong>ka</strong> 1, 136 pi<strong>ka</strong> 1 i përcakton<br />

qartë këto kompetenca.<br />

Natyrisht, që këtë tagër<br />

kushtetues të Presidentit të<br />

Republikës, juristi i vjetër<br />

Theodhori Sollaku e njeh<br />

shumë mirë, por politi<strong>ka</strong>ni i ri<br />

Theodhori Sollaku reflekton,<br />

mesa duket i rrëmbyer <strong>nga</strong><br />

emocioni partizanist, pikërisht<br />

atë që duhet dënuar si fenomen,<br />

“ndërhyrjen e politikës”, në<br />

çështjet e drejtësisë dhe mbi<br />

institucionet kushtetuese.<br />

Presidenti i Republikës<br />

akuzohet se <strong>ka</strong> ndërmarrë<br />

veprimet për plotësimin e<br />

vendeve va<strong>ka</strong>nte në Gjy<strong>ka</strong>tën<br />

Kushtetuese pa u deklaruar<br />

<strong>nga</strong> kjo gjy<strong>ka</strong>të va<strong>ka</strong>ncat.<br />

Por në të vërtetë këto va<strong>ka</strong>nca<br />

janë deklaruar <strong>nga</strong> kjo gjy<strong>ka</strong>të<br />

dhe <strong>ka</strong> qenë pikërisht ky<br />

deklarim, i cili <strong>ka</strong> bërë që ish-<br />

Presidenti i vendit të dërgonte<br />

në Parlament tre dekrete të<br />

emërimit të gjyqtarëve të rinj.<br />

Presidenti i vendit akuzohet se<br />

po vepron në kundërshtim me<br />

vendimin e Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese,<br />

e cila sipas politi<strong>ka</strong>nit të ri<br />

Kushtetuta e Republikës<br />

Neni 93<br />

Presidenti i Republikës, në zbatim të kompetencave të tij, nxjerr<br />

dekrete.<br />

Neni 125<br />

1. Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese përbëhet <strong>nga</strong> 9 anëtarë, të cilët emërohen <strong>nga</strong><br />

Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.<br />

Neni 136<br />

1. Anëtarët e Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë emërohen <strong>nga</strong> Presidenti i Republikës<br />

me pëlqimin e Kuvendit.<br />

Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë<br />

Vendimi Nr. 41, datë 19. 07. 2012<br />

“Gjy<strong>ka</strong>ta çmon se veprimi i Kuvendit për mosshqyrtimin e dekreteve<br />

deri në prill 2013, kohë në të cilën duhet të zhvillohet përtëritja e<br />

radhës, nuk <strong>ka</strong> pasur për qëllim pengimin e kompetencës së<br />

Presidentit për emërimin e anëtarëve të rinj të kësaj Gjy<strong>ka</strong>te, gjë të<br />

cilën ai e <strong>ka</strong> realizuar. Kuvendi, me anë të vendimit të tij nr. 106/2011,<br />

<strong>ka</strong> synuar rregullimin e një situate jo të zakonshme në përtëritjen e<br />

Gjy<strong>ka</strong>tës, gjë e cila peshon më shumë në këtë rast…”.<br />

Theodhori Sollaku <strong>ka</strong> deklaruar<br />

se tre mandatet e gjyqtarëve<br />

përfundojnë në 21 Maj 2013!!!<br />

Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese në<br />

Vendimin e saj nr. 41 datë 19.<br />

07. 2012, lë në fuqi qëndrimin<br />

e Parlamentit për plotësimin<br />

e vendeve në Gjy<strong>ka</strong>tën<br />

Kushtetuese, ku thuhet: “…<br />

deri në Prill të vitit 2013, kohë<br />

në të cilën duhet të zhvillohet<br />

përtëritja e radhës, për<br />

emërimin e anëtarëve të rinj”.<br />

A thua që juristi i vjetër<br />

Theodhori Sollaku, të akuzojë<br />

Presidentin e Republikës për<br />

shkelje të Kushtetutës pa e lexuar<br />

fare Vendimin e Gjy<strong>ka</strong>tës…???!!!<br />

Nëse është kështu atëherë<br />

politi<strong>ka</strong>ni i ri Sollaku e <strong>ka</strong> nisur<br />

<strong>ka</strong>rrierën e tij politike <strong>nga</strong> një<br />

pozicion ekstremi partiak.<br />

A është në kohën e përshtatshme<br />

Presidenti i Republikës për<br />

të nisur procesin e plotësimit<br />

të va<strong>ka</strong>ncave në Gjy<strong>ka</strong>tën e<br />

Lartë dhe atë Kushtetuese?<br />

Çdo jurist, i ri apo i vjetër e di<br />

fare mirë se ne rastin e plotësimit<br />

të këtyre va<strong>ka</strong>ncave kemi të<br />

bëjmë jo thjesht me një dekret,<br />

por me një proces. Këtë e kërkon<br />

Kushtetuta, këtë <strong>ka</strong> kërkuar<br />

Parlamenti, këtë <strong>ka</strong> qartësuar<br />

edhe Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese.<br />

Procedura e filluar tashmë <strong>nga</strong><br />

Presidenti i Republikës për<br />

plotësimin e vendit va<strong>ka</strong>nt në<br />

Gjy<strong>ka</strong>tën e Lartë, si dhe për<br />

plotësimin e vendeve va<strong>ka</strong>nt<br />

që krijohen <strong>nga</strong> përtëritja e<br />

radhës me anëtarë të rinj të<br />

Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese, jo vetëm<br />

që nuk është antikushtetuese,<br />

por përkundrazi garanton<br />

respektimin e Kushtetutës<br />

dhe siguron një funksionim<br />

normal, cilësor dhe<br />

koherent të kësaj Gjy<strong>ka</strong>te.<br />

Çdo jurist, i ri apo i vjetër, <strong>ka</strong><br />

njohuri të mjaftueshme të jetë<br />

i qartë se mandati i gjyqtarit të<br />

Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese nuk fillon<br />

me dekretimin e emërimit të<br />

tij <strong>nga</strong> Presidenti i Republikës.<br />

Procesi, kërkon që bazuar<br />

në kriteret ligjore dhe të<br />

performancës që duhet të<br />

plotësojë gjyqtari i Gjy<strong>ka</strong>tës së<br />

Lartë ose i asaj Kushtetuese,<br />

tashmë konsultuar dhe<br />

me përfaqësuesit e partive<br />

parlamentare, të përzgjidhet<br />

<strong>ka</strong>ndidatura dhe t’i përcillet<br />

Kuvendit për dhënie pëlqimi, kjo<br />

në frymën e zbatimit të vendimit<br />

të Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese<br />

nr. 41, datë 19. 07. 2012.<br />

Në këtë vendim thuhet qartë se<br />

emërimi i gjyqtarëve i pranuar<br />

<strong>nga</strong> Kushtetuta është kooperim<br />

institucional midis Kuvendit dhe<br />

Presidentit të Republikës, që do<br />

të thotë respektim i ndërsjellët<br />

<strong>nga</strong> secili subjekt i kompetencave<br />

të tjetrit. Pikërisht ky është dhe<br />

me<strong>ka</strong>nizmi që duhet përdorur<br />

për të arritur deri tek emërimi i<br />

gjyqtarit të Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese.<br />

Pra nuk kishte asnjë pengesë<br />

ligjore për emërimin me dekret<br />

të gjyqtarëve <strong>nga</strong> Presidenti<br />

Republikës në fundin e muajit<br />

mars 2013, në mënyrë që pas<br />

shqyrtimit <strong>nga</strong> Parlamenti<br />

të dekreteve, të votimit të<br />

tyre, bërjen e betimit para<br />

Presidentit të Republikës,<br />

përtëritja e radhës të realizohet<br />

në prill të 2013. Ashtu siç e <strong>ka</strong><br />

kërkuar Parlamenti dhe siç e <strong>ka</strong><br />

pranuar Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese.<br />

Politi<strong>ka</strong>ni i ri Theodhori Sollaku<br />

konkludon në veprimet e<br />

Presidentit të Republikës në<br />

konsideratën ,“…si një precedent<br />

i rrezikshëm në funksionimin<br />

e shtetit…”. Tashmë, kjo në<br />

fakt është dilema që duhet të<br />

zgjidhin qytetarët. “Precedent i<br />

rrezikshëm”, duhet konsideruar<br />

respektimi i Kushtetutës,<br />

bashkëpunimi ndërinstitucional<br />

dhe zbatimi i Vendimit të<br />

Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese apo<br />

transformimi “papritur” i ish-<br />

Prokurorit të Përgjithshëm<br />

të Republikës në një militant<br />

partiak ?!!<br />

5<br />

Eurodeputetja Doris Pack<br />

flet zgjedhjet e 23 qershorit<br />

“Palët duhet<br />

të pranojnë<br />

rezultatin, qoftë ky<br />

dështim apo fitore”<br />

Në një intervistë për mediat<br />

shqiptarë në Bruksel,<br />

Eurodeputetja Doris Pack<br />

deklaron, se këtë radhë nuk mund<br />

të tolerohet që një parti të kontestojë<br />

zgjedhjet në Shqipëri. Kjo do të<br />

ishte një <strong>ka</strong>tastrofë për vendin dhe<br />

për integrimin e tij europian. Pack<br />

thekson, se ndryshe <strong>nga</strong> i gjithë<br />

Ball<strong>ka</strong>ni Shqipëria <strong>ka</strong> mundur të<br />

lerë mbrapa një trashëgimi shumë<br />

të hidhur të një sistemi komunist<br />

totalitar dhe tani partitë politike<br />

duhet ti lenë mënjanë përplasjet<br />

dhe të punojnë për interesin e<br />

popullit shqiptar që dëshiron<br />

anëtarësimin në Bashkimin<br />

Europian.<br />

Çfarë rreziku përfaqëson<br />

për Shqipërinë këtë radhë<br />

një proces zgjedhor i<br />

kontestuar sërish?<br />

Kjo s’mund të ndodhë. Nëse ndodh<br />

sërish, do të jetë një <strong>ka</strong>tastrofë.<br />

Përderisa partitë <strong>ka</strong>në kryer<br />

reformën e zgjedhore, përderisa<br />

Kodi Zgjedhor është i mirë dhe<br />

përderisa do të ketë shumë<br />

vëzhgues, atëherë të dyja palët<br />

duhet të pranojnë rezultatin qoftë<br />

ky dështim apo fitore. Nuk mendoj,<br />

se në mund të tolerojmë dhe një<br />

herë që një parti të kontestojë<br />

zgjedhjet. S’duhet të harrojmë<br />

se të dyja palët e <strong>ka</strong>në bërë këtë.<br />

Nuk është vetëm opozita e sotme<br />

që <strong>ka</strong> kontestuar. Vite më parë<br />

edhe demokratët e <strong>ka</strong>në bërë këtë.<br />

Pra, këtë radhë, duhet që liderët<br />

e partive të pranojnë rezultatin e<br />

zgjedhjeve. Përndryshe, nuk e di se<br />

ku do të shkojë Shqipëria. Sigurisht<br />

nëse ndodh kështu, kjo nuk e afron<br />

vendin me Bashkimin Europian,<br />

sepse duhet të tregohet pjekuri<br />

politike.<br />

Ju keni kontribuar <strong>ka</strong>q<br />

shumë për Shqipërinë dhe<br />

rajonin e Ball<strong>ka</strong>nit. A do<br />

të zhgënjeheshit nëse do<br />

ketë sërish probleme me<br />

zgjedhjet?<br />

Do të ndihem e zhgënjyer, do<br />

më vijë në majë të hundës. Por<br />

i bëj thirrje të gjithë liderëve<br />

që të sillen si demokratë dhe si<br />

europianë. Ata duhet të zhvillojnë<br />

zgjedhje të lira dhe të ndershme<br />

dhe pastaj të pranojnë rezultatin.<br />

Kjo është më e rëndësishmja.<br />

Çfarë mendoni për<br />

nacionalizmin?<br />

Të paktën për 20 vjet asnjë nuk<br />

përdori këtë retorikë nacionaliste.<br />

Për mua ishte e qartë, që kjo nuk<br />

do të ndodhte kurrë në Shqipëri.<br />

Dhe kjo vjen tani pas 20 vitesh,<br />

kur vendi është në shinat e<br />

integrimit drejt BE-së. Nuk<br />

ndihmon aspak. Krijon shumë<br />

keqkuptime jashtë Shqipërisë.<br />

E kuptoj që bëhet për një arsye.<br />

Por mendoj, se në asnjë vend të<br />

Bashkimit Europian nuk duhet të<br />

tolerojmë retorikë nacionaliste.<br />

Shpresoj që ata që e përdorin të<br />

heqin dorë prej saj.


E hënë, 25 mars 2013<br />

6 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

forum<br />

Studimet apli<strong>ka</strong>tive të gjeologjisë t’i paraprijnë riformatimit të ekonomisë shqiptare<br />

Intervistë me Doktorin e<br />

Shkencave Gjeologjike, zotin Isa Haklaj<br />

Zoti Isa, ju jeni inxhinier<br />

gjeolog me një përvojë 35<br />

vjeçare dhe keni gradën<br />

shkencore Doktor. Jeni<br />

gjithashtu ndër intelektualët<br />

e rrallë që jeni diplomuar<br />

prej punëtor ndërtimi dhe<br />

që keni arritur të mbroni<br />

edhe Doktoraturën. A e keni<br />

ëndërruar në atë kohë këtë<br />

sukses?<br />

Së pari ju falenderoj për ofrimin<br />

e kësaj Interviste në faqet e<br />

kësaj gazete të nderuar dhe ju<br />

përgëzoj për kontributin tuaj<br />

për pasqyrimin e zhvillimeve<br />

dhe të ndryshimeve rrënjësore<br />

që po bëhen në të gjitha fushat,<br />

kudo në Atdheun tonë të<br />

dashur.<br />

Duhet të shpjegoj që në fillim<br />

se unë <strong>ka</strong>m përjetuar një<br />

fëmijëri dhe një adoleshencë<br />

të dhimbshme, për disa arsye<br />

specifike si: 1 - të vdekjes<br />

së prindërve të mi që në<br />

moshën time pesëvjeçare;<br />

2- të fu<strong>ka</strong>rallëkut ekstrem<br />

të kohës; 3- të shtypjes së<br />

regjimit antipopullor për<br />

arsye “biografie”, (i biri i Selim<br />

Musës, që <strong>ka</strong> qenë i inkuadruar<br />

në formacionet e Gani Beg<br />

Kryeziut, në luftën çlirimtare<br />

kundër pushtimit gjerman<br />

dhe nipi i Musë Zenelit, Pari<br />

i Gashit, i lidhur që atëherë<br />

me Familjen Kryeziu dhe që<br />

kishte gradën Kapiten i parë<br />

(rezervë), me pagë definitive,<br />

në Mbretërinë e Zogut);<br />

4- të mungesës totale të<br />

përkrahjes, të edukimit, të<br />

dashurisë dhe dhëmbshurisë<br />

familjare që janë ushqimi<br />

shpirtëror dhe formues i një<br />

fëmije, ku fu<strong>ka</strong>rallëku nuk<br />

është asgjë para këtyre që<br />

përmenda; 5- dhe më e keqja<br />

dhe më e dënueshmja kur të<br />

mungon në maksimum edhe<br />

ndjeshmëria dhe përkrahja<br />

shoqërore dhe shtetërore.<br />

Mbas mbarimit të 8 vjeçares<br />

në vitin 1967, si një nxënës<br />

ndër të mirët e një klase të<br />

përparuar të shkollës, ku një<br />

kontigjent i madh i nxënësve<br />

të kësaj klase patën fatin<br />

që të shkonin në shkollat<br />

e mesme dhe të larta në<br />

rrethe të ndryshme të vendit,<br />

kurse për mua u kthye <strong>nga</strong><br />

Komiteti Ekzekutiv i Rrethit,<br />

një përgjigje sa e pashpirt<br />

aq edhe absurde, se lutja<br />

ime nuk merret parasysh<br />

për arsye se nuk <strong>ka</strong> vend, të<br />

cilën e ruaj edhe sot si një<br />

faksimilje, relike të hidhur<br />

dhe drithëruese. Pra “’nuk<br />

kishte vend” në asnjë shkollë<br />

të Shqipërisë për një jetim<br />

pa njeri, (çfarë përgjigje<br />

e papërgjegjshme dhe e<br />

pashpirt.....).<br />

Kështu që në përgjigje të<br />

pyetjes tuaj, se a e keni<br />

ëndërruar në atë kohë këtë<br />

sukses të sotshëm?, ëndrra<br />

ime tashmë ishte sa<strong>ka</strong>tuar<br />

dhe s’mund ta mendoja unë<br />

një mundësi diplomimi, pa<br />

le pastaj për të mbrojtur<br />

doktoraturë, në një regjim<br />

të tillë të pashoq, satrap<br />

dhe të papërgjegjshëm (të<br />

pashpirt më mirë me thënë<br />

sepse nuk mundë të quhet<br />

i papërgjegjshëm meqë<br />

këto deklasime bëheshin<br />

me ndërgjegje dhe strategji<br />

të qartë për të mos ju lënë<br />

frymëmarrje pinjollëve të<br />

familjeve me prejardhje vitale<br />

dhe të njohura).<br />

Kjo diktaturë dhe kjo <strong>frikë</strong><br />

ndaj saj, më ndoqi dhe më<br />

ngurtësoi në çdo hap të<br />

jetës, edhe mbas mbarimit<br />

të shkollës, (si të gjithë ata<br />

që kishin ’’biografi të keqe’’),<br />

derisa theu qafën më së fundi<br />

kjo <strong>ka</strong>ste mizantrope <strong>nga</strong><br />

degradimi ekstrem i saj, e<br />

cila kishte një urrejtje totale<br />

dhe mosbesim ndaj qenies<br />

njerëzore, që na quanin të<br />

rrezikshëm pa qenë në fakt<br />

të tillë.<br />

Ç’rrugë <strong>ka</strong> ndjekur <strong>ka</strong>rriera<br />

juaj deri në këtë sukses?<br />

Unë pastaj, pas kësaj<br />

përgjigjeje sh<strong>ka</strong>tërruese që<br />

më ktheu Komiteti Ekzekutiv,<br />

mora rrugët si i pashpresë,<br />

(por për fatin e mirë <strong>nga</strong><br />

Zoti, jo për tu bërë rrugaç<br />

por për të gjetur mundësi<br />

të domosdoshme jetese).<br />

Kështu 14 vjeç përfundova në<br />

Ndërmarrjen e Ndërtimit, të<br />

cilët si një fëmijë i pamundur<br />

që isha, më dërguan për<br />

sevapë, me një kontigjent<br />

përgjithësisht të moshuarish,<br />

në shkollën e ulët 2 vjeçare<br />

të Rezervave të Punës në<br />

Shkodër, për murator. Pas<br />

mbarimit të saj punova rreth<br />

një vit punëtor ndërtimi në<br />

Hidrocentralin e Vaut të<br />

Dejës dhe në vazhdim, për<br />

5 vite radhazi punova në<br />

Ndërmarrjen e Ndërtimit<br />

B. Curri, në kushte të<br />

mjerueshme page, që shpesh<br />

s’na dilte as për bukë, për<br />

arsye të pagave tepër të<br />

ulta si dhe <strong>nga</strong> mosrealizimi<br />

i normave të ngritura të<br />

punës, për sh<strong>ka</strong>qe <strong>nga</strong> më të<br />

ndryshmet, (shpesh me 40 dhe<br />

50% të pagës qesharake të<br />

atëhershme), ku megjithatë<br />

nuk mjaftoheshin me <strong>ka</strong>q por<br />

ngriheshin normat çdo vit në<br />

mënyrë absurde, me iniciativa<br />

dhe inicime të kuadrove që<br />

kishin siguruar rrogat e tyre<br />

bazë (të kënaqshme për<br />

kohën), në kurriz të fu<strong>ka</strong>renjve<br />

të zhveshur <strong>nga</strong> çdo lloj prone<br />

dhe mundësie per jetën, në<br />

emergjencë për bukën e gojës<br />

dhe guxo po deshe e hape<br />

gojën e uritur, (pra më keq se<br />

skllevërit e mesjetës). Për fat<br />

(dhunti <strong>nga</strong> Zoti), kurrë nuk<br />

ju <strong>ka</strong>m ndarë mësimit, (me të<br />

gjitha aftësitë dhe mundësitë<br />

që <strong>ka</strong>m patur, pa m’u mërzitë<br />

leximi asnjëherë). Kështu<br />

edhe në këto kushte tejet të<br />

vështira, vazhdova me dëshirë<br />

dhe këmbëngulje gjimnazin, pa<br />

shkëputje <strong>nga</strong> puna, që për hir<br />

të së vërtetës, si gjithë arsimi<br />

i atëhershëm, <strong>ka</strong> qenë nën<br />

kontroll dhe me një disiplinë<br />

të admirueshme si dhe me<br />

arsimtarë dhe pedagogë<br />

humanë dhe të përkushtuar në<br />

dhënien e dijeve, të cilët, që në<br />

fëmijëri e në vazhdim më janë<br />

ngulitur dhe i <strong>ka</strong>m perceptuar<br />

si engjuj, në mendjen dhe<br />

ndërgjegjen time. Kështu<br />

vetëm <strong>nga</strong> klasa jonë e<br />

natës shkuam atë vit 3 veta<br />

në shkolla të larta, (unë në<br />

sajë të rrethanave specifike<br />

që m’u krijuan për tu futur<br />

në këtë treshe, të cilat nuk<br />

mundë të shpjegohen në këtë<br />

intervistë të shkurtër). Kjo<br />

qe një ngjarje që për mua <strong>ka</strong><br />

qenë gëzimi dhe evenimenti<br />

më i madh i jetës time, ku<br />

mori kthesë rrënjësore<br />

vijimësia e saj si dhe u rrit<br />

tashmë besimi dhe vullneti<br />

për t’ju përkushtuar me të<br />

gjitha energjitë mësimit dhe<br />

dijes, edhe pse me defiçite<br />

të mëdha. Megjithë këto<br />

defiçite të paevitueshme, <strong>nga</strong><br />

boshllëqet e krijuara tashmë<br />

pas shkëputjes shumë vjeçare<br />

<strong>nga</strong> dijet sistematike që<br />

merrja në shkollën e rregullt,<br />

(që <strong>nga</strong> 8 vjeçarja), unë arrita<br />

që me punë këmbëngulëse të<br />

kryeja Fakultetin e Gjeologjisë<br />

dhe më vonë të bëja<br />

specializimin pasuniversitare<br />

dyvjeçar dhe të tjerë më<br />

afatshkurtër (me shkëputje<br />

<strong>nga</strong> puna, i ulur përsëri në<br />

ban<strong>ka</strong>t e Fakultetit), si dhe<br />

të realizoja shumë punime<br />

shkencore në fusha specifike<br />

të shkencave gjeologjike,<br />

me pretendime shkencore<br />

tashmë në rritje, deri në<br />

mbrojtjen e Doktoraturës vitin<br />

e <strong>ka</strong>luar, të cilat shkurtimisht<br />

përmblidhen në këtë tabelë :<br />

Kam një vjetërsi pune të<br />

përgjithshme 40 vjeçare;<br />

5-6 vjet në Ndërmarrjen<br />

e Ndërtimit në B. Curri<br />

dhe pastaj, (pas mbarimit<br />

të shkollës së lartë), për<br />

rreth 35 vjet rradhazi <strong>ka</strong>m<br />

punuar dhe vazhdoj të punoj<br />

në Shërbimin Gjeologjik<br />

Shqiptar, konkretizuar në<br />

projektet, relacionet, raportet<br />

gjeologjike si dhe në studimet<br />

shkencore me temati<strong>ka</strong> të<br />

ndryshme të kryera gjatë<br />

këtyre viteve.<br />

Në Ndërmarrjen Gjeologjike<br />

Tropojë <strong>ka</strong>m punuar inxhinier<br />

gjeolog në ekspeditën e<br />

Qafë-Prushit, ku jam autor në<br />

projektet vjetore të kërkimzbulimit<br />

për mineralin e<br />

kromit në vitet 1978-1981. Për<br />

2 vjet <strong>ka</strong>m kryer specializimin<br />

pasuniversitar për Gjeokimist<br />

në Tiranë, 1981-1983. Pastaj<br />

për 30 vjet në vazhdimësi <strong>ka</strong>m<br />

punuar në Grupet e Rilevimit<br />

Tropojë dhe Tiranë, 1983-<br />

2013. Më janë botuar disa<br />

artikuj shkencorë në revista<br />

shkencore, brenda dhe jashtë<br />

vendit. Aktualisht vitet e<br />

fundit <strong>ka</strong>m punuar paralelisht<br />

në dy studime : në Studimin<br />

nr. III-5, me temë: “Studimi<br />

gjeokimik i zonës bregdetare<br />

Kavajë - Durrës - Gjiri i<br />

Lalzit - Shëngjin - Velipojë,<br />

në ndihmë të zhvillimit të<br />

Turizmit”, si dhe në Studimin<br />

nr. III-1-2, me temë: “Ndërtimi<br />

i hartave shumëqëllimore,<br />

gjeoinformatizimi dhe<br />

baza e të dhënave sipas<br />

planshetave të sh<strong>ka</strong>llës 1:25<br />

000, për Qarqet dhe Rrethet<br />

e Shqipërisë’’. Gjatë kësaj<br />

periudhe shumëvjeçare <strong>ka</strong>m<br />

punuar me të gjitha forcat e<br />

mia fizike dhe intelektuale<br />

për të kryer detyrat që më<br />

janë <strong>nga</strong>rkuar, të cilat gjithnjë<br />

më janë vlerësuar.<br />

Cila ishte tema e<br />

Doktoraturës suaj dhe çfarë<br />

përmban ajo?<br />

Doktoratura titullohet:<br />

“Karakteristi<strong>ka</strong>t Gjeokimike<br />

të Magmatizmit të Zonës<br />

Gashi”, e planifikuar dhe e<br />

aprovuar në Departamentin<br />

e Shkencave të Tokës, pranë<br />

Fakultetit të Gjeologjisë dhe<br />

të Minierave, të Universitetit<br />

Politeknik të Tiranës. Zona<br />

“Gashi” shtrihet <strong>nga</strong> Çeremi,<br />

Markofça, Trokuzi, Koshotica,<br />

Dobërdoli, Sylbica dhe<br />

vazhdon jashtë kufirit, si në<br />

pjesën veriore (në Mal të Zi)<br />

edhe në lindje (deri në Deçan<br />

të Kosovës). Duhet sqaruar<br />

për opinionin e gjerë, se<br />

emërtimi “Zona Gashi” është<br />

emërtim gjeologjik, i vënë <strong>nga</strong><br />

gjeologët regjionalë shqiptarë<br />

që në vitin 1964, duke u<br />

bazuar në emrin e njohur të<br />

Lumit të Gashit, në të cilin<br />

derdhen kryesisht përrenjtë<br />

e shumtë të bjeshkëve të fisit<br />

të Gashit, duke filluar <strong>nga</strong><br />

Balçina, Koshotica, Kershi<br />

i Kocajve, Livadhi i Çillës,<br />

Koritat, Lluzhnicat, Qafa e<br />

Livadhit, Prebuji, Tringëllima,<br />

Herushta, Radeshet etj, sepse<br />

siç e cilësuam më sipër, në<br />

Zonën gjeologjike “Gashi”<br />

bëjnë pjesë edhe bjeshkë<br />

të tjera si Markofça, Rupat,<br />

Bollotergu, Lugu i Vocit,<br />

Trokuzi, Poligaja, Dobërdoli,<br />

Sylbica etj, që janë bjeshkë të<br />

fiseve të tjera, si të Krasniqes,<br />

Bytyçit, Berishës etj. Qëllimi i<br />

marrjes së kësaj Doktorature<br />

<strong>ka</strong> qenë që krahas a<strong>nga</strong>zhimit<br />

tim në përpilimin, zbatimin<br />

dhe realizimin e studimeve<br />

shkencore të përvitëshme,<br />

të realizoj edhe këtë<br />

Doktoraturë sipas një<br />

programi të parashikuar 3-4<br />

vjeçar, realizimi i së cilës do<br />

të më shërbente jo thjeshtë<br />

në formimin e mëtejshëm<br />

shkencor bashkëkohor,<br />

por edhe për evoluimin e<br />

mendimit gjeologo-gjeokimik<br />

në sajë të studimit tashmë<br />

më të thelluar gjeokimik<br />

dhe petrologjik që ju bë<br />

formacioneve të Zonës<br />

Gashi, si një zonë me shumë<br />

diskutime <strong>nga</strong> studiues të<br />

ndryshëm të vendit dhe të<br />

huaj. Kjo është arritur <strong>nga</strong><br />

evidentimi dhe përgjithësimi<br />

që ju <strong>ka</strong>m bërë punimeve të<br />

shumta të kryera <strong>nga</strong> autorë<br />

të ndryshëm në Zonën Gashi<br />

si dhe <strong>nga</strong> kontributi im me<br />

punime të konsiderueshme<br />

që <strong>ka</strong>m kryer në këtë Zonë<br />

që <strong>nga</strong> viti 1982 e deri sot,<br />

por kryesisht <strong>nga</strong> sjellja e të<br />

dhënave të reja shkencore,<br />

esenciale dhe konkrete, të<br />

realizuara 4 vitet e fundit,<br />

në kuadrin e realizimit të<br />

kësaj Doktorature, bazuar<br />

në një numër të madh<br />

analizash të disa llojeve,<br />

të kryera në laboratoret<br />

tona dhe në laboratore<br />

prestigjioze Europiane,<br />

en<strong>ka</strong>s për qëllimet e kësaj<br />

Doktorature.Përveç këtyre<br />

analizave të mësipërme,<br />

janë përpunuar edhe dhjetra<br />

rezultate analizash kimike të<br />

mineralizimeve dhe llojeve<br />

shkëmbore të Zonës Gashi,<br />

të punimeve të mëparshme.<br />

Pra këto të dhëna <strong>ka</strong>në<br />

shërbyer si bazë për të<br />

arritur në realizimin e<br />

Objektivave të Disertacionit,<br />

lidhur me studimin gjeokimik<br />

të shkëmbinjve magmatikë<br />

dhe të mineralizimeve<br />

sulfure të Zonës Gashi,<br />

objektiva këta të cilët<br />

<strong>ka</strong>në qënë: - përcaktimi<br />

i moshës absolute të<br />

shkëmbinjve granitoide;<br />

përcaktimi i tipeve dhe i<br />

kushteve të formimit të<br />

shkëmbinjve granitoide;<br />

përcaktimi i tipeve dhe i<br />

kushteve të formimit të<br />

shkëmbinjve vull<strong>ka</strong>nikë;<br />

përcaktimi i përbërjes<br />

izotopike të Squfurit në<br />

<strong>55</strong><br />

mineralizimet sulfure të<br />

Zonës Gashi; përcaktimi<br />

i historisë gjeokimike të<br />

zhvillimit të magmatizmit në<br />

Zonën Gashi etj.<br />

Si Arritje kryesore të<br />

kësaj Doktorature janë:<br />

1. Përcaktimi për herë të<br />

parë i moshës absolute të<br />

formimit të graniteve të<br />

Masivit të Trokuz-Deçanit,<br />

(në dy <strong>ka</strong>mpione, në Majën<br />

e Trokuzit dhe në vazhdim<br />

të këtij Masivi, në Deçan<br />

(Kosovë), që rezultuan<br />

të formuara 242 dhe 244<br />

milion vjet më parë, pra<br />

kemi një magmatizëm të<br />

Triasikut (T21-Anizian).<br />

Kjo u përcaktua me anën<br />

e izotopeve të U-Pb në<br />

Zirkonet e këtyre graniteve,<br />

në Universitetin Montpelie<br />

II – në Francë; 2. Përcaktimi<br />

për herë të parë i moshës<br />

absolute të formimit<br />

të graniteve të Junikut<br />

(Kosovë), (329 milion vjet<br />

më parë, C13-Serpukhovian),<br />

pra një magmatizëm më i<br />

hershëm, (i Karboniferit);<br />

3. Përcaktimi për herë të<br />

parë i moshës absolute<br />

të graniteve të Masivit të<br />

Fierzës, (247 milion vjet më<br />

parë (T12-Olenekian), pra<br />

edhe ky rezultoi magmatizëm<br />

i Triasikut që deri tani njihej<br />

si i Jurasikut, (J23-Toarian,<br />

rreth 176 milion vjet më<br />

parë); 4. U bë gjithashtu<br />

klasifikimi gjeokimik i këtyre<br />

granitoideve; u bënë dallimet<br />

gjeokimike midis tyre; u<br />

bë klasifikimi gjeokimik i<br />

shkëmbinjve vull<strong>ka</strong>nikë etj;<br />

5. Nga analizat e fazave<br />

minerale (mikrosondat)<br />

dhe <strong>nga</strong> ato të përbërjes<br />

izotopike të Squfurit në<br />

disa mineralizime të Zonës<br />

Gashi, mineralizimet e Rupës<br />

(në dacite), duhen pranuar<br />

në dy faza mineralizimi: një<br />

mineralizim kryesisht piritoz<br />

me origjinë magmatike dhe<br />

një mineralizim ”masiv”<br />

i formuar po <strong>nga</strong> këto<br />

hidroterma por në kushte<br />

pranë sipërfaqsore, në<br />

kontakt me ujin e detit,<br />

kurse mineralizimi sulfur<br />

(në bazalte) <strong>ka</strong> origjinë<br />

magmatike, mantelore dhe<br />

i formuar në kushte pranë<br />

sipërfaqsore, ku është


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

ndjerë roli i ujit të detit, por<br />

<strong>ka</strong> raste edhe në kushte më<br />

oksiduese, (si mineralizimi<br />

i Dobërdolit ku <strong>ka</strong> edhe<br />

magnetit); 6. Përcaktimi<br />

i kushteve të formimit të<br />

shkëmbinjve vull<strong>ka</strong>nikë,<br />

bazuar në interpretimet<br />

gjeokimike të raporteve të<br />

mikroelementëve në këta<br />

shkëmbinj; 7. Ndërtimi i<br />

skemave të evolucionit dhe<br />

të zhvillimit gjeodinamik të<br />

Zonës Gashi, në periudha<br />

të ndryshme gjeologjike;<br />

8. Janë shkruar e botuar<br />

këto vite, rreth 10 artikuj<br />

dhe referate shkencore, në<br />

revista shkencore dhe në<br />

konferenca ndërkombëtare,<br />

brënda dhe jashtë shtetit,<br />

në lidhje me Disertacionin;<br />

9. Rezultatet e analizave<br />

të realizuara en<strong>ka</strong>s, duke<br />

arritur në disa përfundime<br />

të rëndësishme për<br />

problemati<strong>ka</strong> të ndryshme<br />

të trajtuara në këtë<br />

Doktoraturë, të shprehura në<br />

tabela, skema, harta etj; 10.<br />

Grumbullimi i një materiali<br />

faktik të bollshëm, analizimi,<br />

përpunimi dhe interpretimi<br />

i tij; 11. Deshifrimi më i<br />

plotë i pozicionit gjeologostrukturor<br />

i formacioneve<br />

shkëmbore të Zonës Gashi,<br />

mbështetur në përcaktimin<br />

e moshës absolute të<br />

granitoideve të Trokuz-<br />

Deçanit, të Junikut etj,<br />

duke detajuar më saktë<br />

prerjen litostratigrafike të<br />

kësaj Zone; 12. Është<br />

thelluar njohja mbi formimin<br />

e plutonikëve dhe të<br />

vull<strong>ka</strong>nikëve të Zonës Gashi,<br />

duke i interpretuar me<br />

me<strong>ka</strong>nizmin e shkrirjes së<br />

pjesshme të mantelit dhe të<br />

kores kontinentale, etj.<br />

Mbrojtja e Doktoraturës u<br />

bë me një publik të gjërë,<br />

para një jurie të nderuar,<br />

(të përbërë <strong>nga</strong> 5 anëtarë<br />

me tituj profesor doktor),<br />

të cilët në përfundim të<br />

referimit që bëra, më dhanë<br />

vlersimin maksimal: shumë<br />

mirë, me 50 pikët e plota), të<br />

cilët i falenderoj shumë.<br />

Si e shikoni Ju perspektivën<br />

e shkencave gjeologjike në<br />

vendin tonë?<br />

Dihet që politi<strong>ka</strong>t ekonomike<br />

të një shteti bazohen<br />

kryesisht në shfrytëzimin<br />

dhe në menaxhimin e<br />

pasurive minerale dhe<br />

natyrore që posedon vendi.<br />

Meqenëse vendi ynë <strong>ka</strong><br />

pasuri të konsiderueshme<br />

metalore, jometalore, pasuri<br />

ujore, energjitike, nafte, gazi,<br />

klimë të mrekullueshme,<br />

bregdet me plazhe të<br />

lakmueshme, male me pyje<br />

dhe bjeshkë turistike të<br />

mahnitshme etj, që në sajë<br />

të politi<strong>ka</strong>ve largpamëse<br />

të shtetit tonë demokratik<br />

me Kryeministër Prof. Dr.<br />

Berishën, po afrohen çdo<br />

vit këto resurse natyrore<br />

me njëra tjetrën dhe me<br />

komunitetin, nëpërmes<br />

ndërtimit të autostradave<br />

dhe rrugëve të tjera<br />

ndërmjetëse në të <strong>ka</strong>tër<br />

anët e vendit, për t’u vu në<br />

dispozicion të ekonomisë<br />

dhe të zhvillimit të Atdheut<br />

tonë të shtrenjtë. Kështu<br />

që shkencat gjeologjike<br />

paraprijnë dhe mbështesin<br />

me studime apli<strong>ka</strong>tive<br />

të fushave të ndryshme<br />

gjeologjike dhe gjeologoambientale,<br />

për shfrytëzimin<br />

e këtyre resurseve si dhe për<br />

ruajtjen dhe menaxhimin e<br />

mjedisit natyror në të cilin<br />

jetojmë. Për këtë bëhen<br />

projekte dhe realizohen<br />

dhe zbatohen studime të<br />

mirëfillta gjeologjike për<br />

minerale të ndryshme,<br />

studime hidrogjeologjike,<br />

gjeokimike, gjeologoinxhinierike,gjeologoambientale,<br />

studime<br />

mbi rreziqet e ndryshme<br />

gjeologjike që i <strong>ka</strong>nosen<br />

truallit dhe komunitetit<br />

etj. Pra <strong>nga</strong> këto që thamë,<br />

kuptohet që shkencat<br />

gjeologjike me disiplinat<br />

për<strong>ka</strong>tëse të tyre, do<br />

të jenë imediate dhe do<br />

të kenë prioritete dhe<br />

kërkesa gjithnjë në rritje<br />

për studime në këto fusha,<br />

në dispozicion të shtetit, të<br />

bizneseve dhe të shoqërisë<br />

civile, falë zhvillimeve të<br />

vrullshme që po njeh vëndi<br />

ynë këto vite, si në fushat<br />

e pasurive minerale, ujore,<br />

energjetike, turistike, trojeve<br />

ndërtimore, të autostradave,<br />

ujësjellësave etj.<br />

Siç më shpjeguat, derisa<br />

u transferuat në Tiranë në<br />

vitin 2006, për rreth 30 vjet<br />

keni kontribuar në rrethin<br />

tuaj, në Tropojë, ku Ju dhe<br />

kolegët tuaj keni bërë<br />

shumë kërkime dhe zbulime<br />

mineralesh si: kromite,<br />

bokside, polimetale apo dhe<br />

mermere e qymyre etj. <strong>Pse</strong><br />

është kufizuar shfrytëzimi i<br />

tyre vetëm me kromin?<br />

Pasuritë minerale në Tropojë<br />

përfaqësohen <strong>nga</strong> kromitet,<br />

boksidet, olivinitet,<br />

polimetalet, <strong>nga</strong> argjilat,<br />

qymyret, <strong>nga</strong> pasuritë ujore,<br />

<strong>nga</strong> materialet e ndërtimit<br />

etj.<br />

Minerali i kromit (sidomos<br />

minerali i pasur),<br />

shfrytëzohet shumë për<br />

arsye se <strong>ka</strong> kërkesa të mëdha<br />

në tregun ndërkombëtar, për<br />

vetë cilësitë fiziko-kimike<br />

etj, të tij si dhe për fushat<br />

strategjike të përdorimit të<br />

këtij minerali në industrinë<br />

botërore. Gjithashtu ky lloj<br />

minerali nuk <strong>ka</strong> nevojë as<br />

për përpunim paraprak për<br />

shitjen e tij, meqë është i<br />

pasur.<br />

Për olivinitet dhe për<br />

boksidet <strong>ka</strong> kërkesa dhe<br />

besoj që në të ardhmen do<br />

të vihen në dispozicion të<br />

ekonomisë së vendit. Përsa u<br />

përket polimetaleve, përveç<br />

se nuk janë shumë atraktive<br />

për <strong>nga</strong> cilësia për tregun<br />

aktual, shfrytëzimi i tyre do<br />

të sillte ndotje të theksuar<br />

të ambjentit, sidomos për<br />

një të ardhme turistike me<br />

perspektivë, siç janë këto<br />

bjeshkë të kësaj zone ku ky<br />

mineral gjendet. Argjilat janë<br />

cilësore dhe të gatshme për<br />

shfrytëzim në çdo moment<br />

të ngritjes së industrisë<br />

për<strong>ka</strong>tëse, si për çimento,<br />

tulla dhe materiale të tjera<br />

ndërtimi, kurse përsa u<br />

përket qymyreve, ato janë të<br />

cilësisë së dobët dhe mundë<br />

të kenë interes vetëm për<br />

shfrytëzim lo<strong>ka</strong>l. Materialet<br />

e tjera të ndërtimit si:<br />

gurët, rërat dhe zhavorret e<br />

llojeve të ndryshme etj, janë<br />

resurse me vlera të mëdha<br />

në zhvillimin e industrisë së<br />

ndërtimit, që gjenden me<br />

bollëk dhe pa kosto. Pasuritë<br />

ujore që i disponon rrethi<br />

ynë, po të menaxhohen<br />

me një efiçencë të lartë,<br />

mundë të konsiderohen<br />

si mundësi të mëdha për<br />

energjetikën, për ujëra të<br />

pijshëm, për vaditje dhe<br />

ujëra industrialë.<br />

forum<br />

Mesha e së Dielës së Luleve (Larit)<br />

Papa Françesku: Gëzohuni; mos<br />

lejoni t’jua grabisin shpresën<br />

Nëse e do Kryqin, i krishteri<br />

nuk mund të jetë i trishtuar. E<br />

nuk duhet të lejojë që e keqja<br />

t’ia grabisë shpresën. Ky ishte<br />

mesazhi i Papës Françesku,<br />

dje paradite, në Sheshin<br />

e Shën Pjetrit, ku kryesoi<br />

Meshën solemne të së Dielës<br />

së Larit, përballë rreth 250<br />

mijë njerëzve. Ati i Shenjtë<br />

përshëndeti gjithë të rinjtë<br />

e botës, duke u lënë takim<br />

në Ditën Botërore të Rinisë,<br />

korrikun e ardhshëm.<br />

Ftesë drejtuar mbarë botës:<br />

mos lejoni askënd t’jua grabisë<br />

shpresën!<br />

Ftesë drejtuar të rinjve: thoni<br />

botës se është bukur të<br />

ndjekësh Jezusin!<br />

Ftesë të gjithëve, pa asnjë<br />

dallim: nëse ndokush është i<br />

krishterë, nuk mund të mos jetë<br />

edhe i lumtur, sepse Kryqi, kur<br />

duhet, sjell vetëm gëzim!<br />

Sheshi i Shën Pjetrit, mbushur<br />

sa më nuk zinte, me palmat e<br />

ullinjtë shekullorë të Pulies,<br />

të kujtonte Jeruzalemin e<br />

dymijë vjetëve më parë.<br />

Në këtë atmosferë festive,<br />

Papa Françesku u shpjegoi<br />

besimtarëve, për herë të<br />

parë në misionin e ri, dramën<br />

që ndryshoi botën. U nis pas<br />

Krishtit, Mbret pa kurorë,<br />

në hyrje të Jeruzalemit, me<br />

kurorë ferrash mbi krye në<br />

Udhën e Kryqit, në sa hosanatë<br />

ktheheshin në tallje e palmat,<br />

në gozhda. Sipas stilit të tij,<br />

duke komentuar liturgjinë, Papa<br />

vuri theksin mbi tri fjalë kyçe. E<br />

para, gëzimi i festës, plot dritë<br />

e hare, që e rrethon Jezusin, kur<br />

hyn në Qytetin Shenjt. Papa bëri<br />

thirrje pikërisht për gëzim:<br />

“Nuk duhet të jeni kurrë burra<br />

e gra të trishtuara: i krishteri<br />

nuk mund të jetë kurrë i trishtë!<br />

Manipulatorët e sistemit<br />

Nga Skënder Mulliqi<br />

Vetë njeriu është kreator i<br />

sistemit. Por bie pyetja a janë<br />

të gjithë kreator të një sistemi.<br />

Sigurisht se jo. Kur dikush<br />

tenton të ndryshon diç<strong>ka</strong> në<br />

të mirë nuk e <strong>ka</strong> këtë mundësi,<br />

së nuk i lejohet <strong>nga</strong> ata që<br />

janë kreator të një sistemi të<br />

tillë. Kur punët nuk shkojnë<br />

mirë si zakonisht fajtor<br />

është sistemi. Kur dikush që<br />

kryen punë shtetërore, apo<br />

në ndonjë sferë të tjetër të<br />

jetës, për mos punën e tij,<br />

si mbulesë e <strong>ka</strong> sistemin.<br />

Sistemi në të shumtën e<br />

rasteve shfrytëzohet si<br />

arsyetim, e jo së duhet<br />

përmbajtur sistemit për të<br />

qenë në shërbim të popullit<br />

e jo individit të caktuar. Ose<br />

të shfrytëzohet sistemi<br />

për ti ikur përgjegjësisë.<br />

Kur të shkojmë për të kryer<br />

ndonjë punë administrative<br />

shpesh zyrtarët shërbehen<br />

më thënien se gjoja sistemi<br />

nuk e lejon që puna të kryhet<br />

ndryshe. Kjo tërheq me veti<br />

mos përgjegjësinë në vendin<br />

e punës, neglizhencën apo<br />

arsyetimin e rremë <strong>ka</strong>rshi<br />

palës që kërkon që puna t’i<br />

kryhet. Asnjë sistem nuk vjen<br />

vetvetiu, ai është produkt i<br />

Mos e humbisni kurrë guximin!<br />

Gëzimi ynë nuk lind <strong>nga</strong> pasja<br />

e shumë sendeve, lind <strong>nga</strong><br />

takimi me një Vetje: me Jezusin,<br />

që është mes nesh; lind <strong>nga</strong><br />

vetëdija se me Të nuk jemi kurrë<br />

vetëm, edhe në çastet më të<br />

vështira (…). E çaste të tilla nuk<br />

mungojnë. Pikërisht në këto<br />

çaste vjen armiku, vjen djalli,<br />

i maskuar si engjëll e shpesh,<br />

tinzisht, na e thotë fjalën e tij.<br />

Mos e dëgjoni! Ndiqeni Jezusin!”.<br />

Pastaj, si të mos i dukej e<br />

mjaftueshme kjo thirrje, Papa<br />

Françesku ngriti sytë <strong>nga</strong> teksti<br />

i shkruar, gjë që e bëri disa herë<br />

gjatë homelisë e, duke ia ngulur<br />

mirë turmës, shtoi:<br />

“E, ju lutem, mos lejoni askënd<br />

t’jua grabisë shpresën! Mos<br />

lejoni t’jua rrëmbejnë shpresën!<br />

Këtë, që na jep Jezusi!”.<br />

Është fraza, e cila e preku<br />

thellë turmën e pushtuar <strong>nga</strong><br />

emocioni i fortë qysh në fillim<br />

të leximit të faqes ungjillore,<br />

kushtuar Mundimeve të<br />

Krishtit. E pikërisht duke<br />

shpjeguar këtë skenë, më<br />

tragjikja në historinë e<br />

njerëzimit, i cili gozhdon një<br />

Zot, Papa kujtoi fjalën e dytë:<br />

“Kryqin”, pasi pati theksuar<br />

paradoksin e Jezusit, mbret,<br />

froni i të cilit është një kryq<br />

druri. Kujtoj, vërejti në vijim,<br />

fjalët që Benedikti XVI ua<br />

thoshte <strong>ka</strong>rdinajve: “Ju jeni<br />

princa, por të një Mbreti të<br />

kryqëzuar. Ky është froni i<br />

Jezusit”. E pikërisht <strong>nga</strong> ky fron<br />

zbret gjaku, që lan, me mëshirë<br />

të pafundme, sëmundjet e<br />

botës:<br />

“Luftërat, dhunën, konfliktet<br />

ekonomike, që godasin më të<br />

ligështin, etjen për paranë të<br />

cilën, pastaj, askush nuk mund<br />

ta marrë me vete, duhet ta lërë<br />

njeriut. Sistemet e këqija si<br />

zakonisht janë produkt i një<br />

grupi të njerëzve të cilët,<br />

e shfrytëzojnë sistemin<br />

për t’i realizuar interesat e<br />

pakicës në kurriz të shumicës.<br />

Gjatë historisë njerëzore<br />

edhe u formuan sisteme<br />

diskriminuese, duke u thirr<br />

në shumicën si mbulesë për<br />

të qëndruar sa më gjatë në<br />

pushtet. Kjo vlen më së shumti<br />

për sistemet dehumanizuase<br />

diktatoriale. Sistemet e tipit<br />

diktatorial janë sisteme<br />

më të cilat shërbehen të<br />

fuqishmit, të paprekshmit e<br />

sistemit. Edhe pse sistemet<br />

diktatoriale tashmë i takojnë<br />

të së <strong>ka</strong>luarës, këtu tek ne<br />

ende nuk është tej<strong>ka</strong>luar<br />

logji<strong>ka</strong> diktatoriale e të<br />

menduarit dhe të vepruarit.<br />

Sistemet diktatoriale si në<br />

formë ashtu edhe në brendi<br />

janë sisteme përçarëse të<br />

popullit. Por të flasim pak se<br />

si punët po shkojnë në Kosovë<br />

në këtë fazë tranzicioni. Si<br />

pushtetarët e deri diku edhe<br />

krerët opozitarë sikur tashmë<br />

<strong>ka</strong>në krijuar një përvojë për tu<br />

thirrur në popull, dhe pastaj<br />

për të manipuluar po më këtë<br />

popull. Kësaj i thonë paturpësi<br />

e madhe, që nuk përkon me<br />

moralin dhe me rregullat<br />

këtu. Gjyshja ime na thoshte<br />

ne, fëmijëve: qefini nuk <strong>ka</strong><br />

xhepa! Dashurinë për paranë,<br />

për pushtetin, korrupsionin,<br />

përçarjet, krimet kundër jetës<br />

njerëzore e kundër Krijimit!<br />

Jezusi mbi kryq e ndjen gjithë<br />

barrën e së keqes e, me forcën e<br />

dashurisë, fiton mbi të, e mund<br />

në ngjalljen e tij”.<br />

Fjala e tretë ishte “të rinjtë”.<br />

Ju pashë me shumicë gjatë<br />

procesionit, u tha Papa, duke<br />

kujtuar se e Diela e Larit, që<br />

prej 28 vjetësh, është sinonim<br />

i Ditës së Rinisë. Dita Botërore<br />

e Rinisë (DBR) është festa e<br />

të rinjve, pohoi, festa e juaj, që<br />

keni një pjesë të rëndësishme<br />

në festën e fesë: “Ju na sillni<br />

gëzimin e fesë e na thoni se<br />

duhet ta jetojmë fenë me zemër<br />

gjithnjë të re; gjithnjë, zemër të<br />

re, edhe kur i kemi mbushur të<br />

shtatëdhjetat e të tetëdhjetat!<br />

Zemër të re! Me Krishtin, zemra<br />

nuk plaket kurrë”.<br />

Sheshi i Shën Pjetrit u ndez<br />

<strong>nga</strong> entuziazmi e deri dielli, që<br />

deri në atë ças po e kursente<br />

dritën, çau retë e u duk mbi<br />

Katedralen e popujve nën qiell<br />

të hapur, për t’u bërë dëshmitar<br />

i jehonës së madhe, që fjala e<br />

Papës Françesku pati në zemrat<br />

rinore. Mendimi shkoi, pastaj<br />

natyrshëm, tek DBR-së e Riode-Zhanéjros,<br />

etapë që, kujtoi<br />

Papa, do ta jetojë në gjurmët<br />

e Gjon Palit II e të Benediktit<br />

XVI: “Ju lë takim në këtë qytet<br />

të madh të Brazilit! Përgatituni<br />

mirë, posaçërisht shpirtërisht,<br />

në bashkësitë tuaja, që ky<br />

takim të jetë simbol i fesë për<br />

mbarë botën. Të rinjtë duhet<br />

t’i thonë botës: ‘Është mirë ta<br />

ndjekësh Jezusin; është mirë të<br />

shkosh me Jezusin; është mirë<br />

të dalësh <strong>nga</strong> vetvetja, për të<br />

e demokracisë së sjelljes.<br />

Në çdo vend të zhvilluar me<br />

ndonjë përjashtim të vogël<br />

përfillen interesat e popullit.<br />

Mënyra se si po paraqitet<br />

në opinion kjo <strong>ka</strong>stë politike<br />

është shumë stereotipe, që<br />

nuk përkon me realitetin dhe<br />

as me interesat e popullit.<br />

Dhe për çudi të gjitha këto<br />

manipulime në kurriz të<br />

popullit, ende po iu pinë ujë.<br />

Ekzistojnë disa mendime<br />

në popull për politikën dhe<br />

për njerëzit e politikës në<br />

Kosovë. Ne rrëfimin e parë<br />

për politikën dhe kreatorët<br />

e saj, mendohet së politi<strong>ka</strong><br />

është një punë jo e hajrit, së<br />

politi<strong>ka</strong>nët janë hajna, njerëz<br />

që shantazhohen lehtë, që<br />

mashtrojnë popullin dhe deri<br />

në fyt të korruptuar. Rrëfimi<br />

i dytë është për djemtë të<br />

këqinj dhe për djemtë pak<br />

më të mirë në politikë. Në<br />

rrëfimin e tretë mendohet<br />

së vetëm disa meritojnë të<br />

mbeten në pushtet dhe kjo<br />

është një përqindje shumë e<br />

vogël. Rrëfimi i <strong>ka</strong>tërt është<br />

së në Kosovë sot nuk mund të<br />

flitet për politikën si artë dhe<br />

as të flitet se kemi politi<strong>ka</strong>n<br />

të dijshëm. Për shumë kënd<br />

në strukturat e shtetit as që<br />

<strong>ka</strong> fare popull. Për këtë popull<br />

7<br />

shkelur në s<strong>ka</strong>jet e botës e të<br />

jetës e për të çuar Jezusin”.<br />

Në Engjëllin e<br />

Tënzot, njeriu në situata të<br />

vështira dhe Dita botërore e<br />

luftës kundër tuberkulozit/<br />

Në Engjëllin e Tënzot, Papa<br />

Françesku iu lut Virgjërës<br />

Mari të ndërmjetësojë për ne<br />

e të na shoqërojë në Javën e<br />

Madhe. Pastaj, një mendim për<br />

njerëzit, që jetojnë në situata të<br />

vështira dhe për të sëmurët <strong>nga</strong><br />

tuberkulozi. Papa përshëndeti<br />

në shumë gjuhë e pastaj<br />

përshkoi gjithë Sheshin, duke<br />

përqafuar shumë <strong>nga</strong> rreth<br />

250 mijë njerëzit, që ndiqnin<br />

Meshën e lutjen e Engjëllit të<br />

Tënzot. “Ajo, që e ndoqi me<br />

fe të Birin deri në Kalvar, na<br />

ndihmoftë të ecim pas Jezusit,<br />

duke e mbartur me dashuri<br />

Kryqin e Tij, për të arritur,<br />

kështu, në gëzimin e Pashkëve”.<br />

Me këto fjalë iu lut Papa<br />

Zojës së Bekuar, për të<br />

kërkuar ndërmjetësimin e saj,<br />

posaçërisht për njerëzit, që<br />

jetojnë në situata të vështira.<br />

Kujtoi edhe të sëmurët <strong>nga</strong><br />

tuberkulozi, në Ditën kushtuar<br />

kësaj sëmundjeje, që nuk është<br />

zhdukur akoma.<br />

E menjëherë pas, iu drejtua<br />

përsëri të rinjve: “Marisë ia<br />

besoj posaçërisht jetën tuaj,<br />

shumë të dashur të rinj, si dhe<br />

shtegtimin tuaj drejt Rio-de<br />

Zhanéjros. Udhë të mbarë<br />

të gjithëve!”. Në lutjen e tij të<br />

dytë të Engjëllit të Tënzot, në<br />

Sheshin e Shën Pjetrit, Papa<br />

Françesku përshëndeti në disa<br />

gjuhë të botës, duke u uruar të<br />

gjithëve: Javë të gëzuar.<br />

Mos të harrojmë: kjo që po fillon<br />

nuk është si çdo javë: është e<br />

jashtëzakonshme: e Shenjtë, e<br />

Madhe. Ta jetojmë me Krishtin.<br />

nuk po <strong>ka</strong> ndryshime pozitive<br />

ose ato janë modeste, dhe<br />

është më rëndësi së atyre<br />

nuk po iu përmirësohet jeta.<br />

Dhe te shumica po mbretëron<br />

defetizmi së as Zoti nuk<br />

mund tu ndihmojë. Popullit<br />

i <strong>ka</strong> mbetur shpresa, ndërsa<br />

atyre që i thonë vetit së janë<br />

politi<strong>ka</strong>në po i <strong>ka</strong>në në duar<br />

të gjitha parametrat dhe<br />

arsenalin propagandistikë<br />

manipulues në disponim. Dhe<br />

krejt në fund, këto stereotipe<br />

këtyre politi<strong>ka</strong>nëve dhe<br />

propaganduesve të tyre janë<br />

duke u shkuar për shtati mirë<br />

rrjedhat e deritashme. Populli<br />

gjithnjë e më shumë po pëson<br />

si pasojë e një politike të tillë<br />

që është instaluar qëllimisht<br />

dhe krejt për interesa<br />

të ngushta të oligarkisë<br />

politiko-financiare. Deri<br />

kur do të manipulohet me<br />

popullin mbetet të shihet në<br />

zgjedhjet e ardhshme lo<strong>ka</strong>le<br />

dhe në zgjedhjet nacionale.<br />

Një vetëdijësim më i madh<br />

i popullit ishte dashur më<br />

në fund të ndodhë, që tu<br />

ndërpritet rruga të gjithë<br />

manipulatorëve të sistemit,<br />

në të kundërtën edhe për<br />

shumë vjet ia pafshin hajrin<br />

jetës më shumë të keqe sesa<br />

të mirë…


E hënë, 25 mars 2013<br />

8 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

Zgjedhjet lo<strong>ka</strong>le në Maqedoni<br />

dita<br />

Pjesëmarrja e lartë e shqiptarëve në votime merr<br />

në vërshimin e tij synimet elektorale të Gruevskit<br />

Shqiptarët pritet të fitojnë në Tetovë, Gostivar, Dibër të Madhe, në Çair të Shkupit, me gjasa të mëdha<br />

edhe në Strugë, si dhe në një duzinë komunash rurale në veriperëndim dhe perëndim të Maqedonisë<br />

Zgjedhjet vendore në<br />

Maqedoni - të politizuara<br />

tej mase – janë zhvilluar<br />

kryesisht në një atmosferë<br />

të qetë pa incidente të<br />

rëndë që mund të dëmtonin<br />

procesin zgjedhor. Procesi<br />

<strong>ka</strong> nxitur interesim tek<br />

komuniteti ndërkombëtar<br />

për ta vëzhguar atë, ndërsa<br />

votuesit, varësisht prej<br />

komunave, <strong>ka</strong>në shfaqur ose<br />

jo vullnet për të shfrytëzuar<br />

të drejtat e tyre për të<br />

votuar. Në Kërçovë, komuna<br />

kryesore e cila synohet të<br />

merret <strong>nga</strong> maqedonasit,<br />

përqindja e pjesëmarrësve<br />

<strong>ka</strong> qenë mbi 70%, ç<strong>ka</strong><br />

mund të nënkuptojë se<br />

rritjen e kësaj shifrën e <strong>ka</strong><br />

bërë pjesëmarrja e lartë e<br />

shqiptarëve.<br />

Incidente që <strong>ka</strong>në ndodhur,<br />

vlerësohen si të vogla. Sipas<br />

policisë, është ndërhyrë<br />

për të penguar vjedhjen e<br />

fletëvotimeve. Në Tetovë,<br />

kryetari i PDSH Menduh<br />

Thaçi nuk <strong>ka</strong> mundur të<br />

votojë. Edhe kryetari i RDK<br />

Rufi Osmani i cili garon<br />

për një mandat të dytë<br />

në Gostivar ankohet për<br />

parregullsi. Në vendlindjen<br />

e tij, në Zajaz të Kërçovës<br />

<strong>ka</strong> votuar kryetari i BDI-së<br />

Ali Ahmeti, i cili shprehu<br />

bindjen e tij se zgjedhjet do<br />

të <strong>ka</strong>lonin në një atmosferë<br />

të qetë dhe të jenë të lira<br />

Drejtuesi shtetërorë dhe<br />

ata politikë <strong>ka</strong>në bërë thirrje<br />

për një proces të qetë dhe<br />

të drejtë. Z. Ahmeti ishte<br />

shprehur më parë gjatë<br />

fushatës elektorale në<br />

Kërçovë se bashkëpunimin<br />

e VMRO-s dhe LSDM-s<br />

flet se pala maqedonase<br />

është në panik. “Vetë<br />

gjykoni kur bëhen bashkë<br />

LSDM e VMRO, macja e<br />

miu, jo për diç<strong>ka</strong> tjetër por<br />

nuk e gjetën momentin<br />

që janë bërë bashkë dhe<br />

që tregojnë <strong>frikë</strong> e panik.<br />

Ne kemi ndarë mendjen<br />

shqiptarët historikisht <strong>ka</strong>në<br />

qenë shumicë në Komunën<br />

e Kërçovës, 56 për qind, do<br />

të thotë që shqiptarët <strong>ka</strong>në<br />

arsye, për herë shumicë<br />

dhe asnjëherë nuk është<br />

respektuar vullneti ia tij<br />

populli. Dhe pas luftës së<br />

dytë botërore, pavarësisht<br />

se <strong>ka</strong> qenë shumicë. Ne kemi<br />

një fatkeqësi që qytetarët<br />

janë në mërgim. Dhe unë u<br />

them që mbi 7 mijë shqiptarë<br />

veç <strong>ka</strong>në filluar <strong>nga</strong> Ameri<strong>ka</strong><br />

të vijën dhe <strong>nga</strong> Evropa për<br />

zgjedhjet e 24 marsit”, ishte<br />

shprehur Ahmeti.<br />

Mjetet maqedonase të<br />

informimit se disa qindra<br />

shtetas të Shqipërisë <strong>nga</strong><br />

Liqenasi, apo Pusteci të jenë<br />

sjellë me autobusë, fugona<br />

e makina në Resnjë, për të<br />

votuar.<br />

Mërgimtarët, të cilët <strong>ka</strong>në<br />

mbërritur në Kërçovë me<br />

dhjetëra autobusë dhe vija<br />

të posaçme fluturimi, thonë<br />

se <strong>ka</strong>në ardhur për të votuar<br />

dhe menjëherë gjatë ditës,<br />

ata do të kthehen në vendet<br />

e Evropës ku janë me punë<br />

të përkohshme. “Kam ardhur<br />

<strong>nga</strong> diaspora për të votuar<br />

për <strong>ka</strong>ndidatin tonë , të<br />

realizojmë zgjedhje korrekte<br />

dhe t`i tregojmë botës se ne<br />

shqiptarët nuk jemi numër<br />

i vogël sië pretendojnë të<br />

tjerët”, thotë Hasan Hasani,<br />

mërgimtar. “Po besoj se<br />

ardhja jonë do të shërbejë,<br />

sepse zgjedhjet lo<strong>ka</strong>le janë<br />

shumë të rëndësishme dhe<br />

e drejtë e qytetarit, dhe<br />

besojmë se zgjedhjet do<br />

të jenë në nivel, do të kemi<br />

zgjedhje demokratike”, thotë<br />

një qytetar <strong>nga</strong> Kërçova<br />

që <strong>ka</strong> ardhur të votojë <strong>nga</strong><br />

diaspora. “Mërgimtarët<br />

shqiptarë janë pjesa më<br />

vitale në hapësirat e rajonit<br />

të Kërçovës. Ata <strong>ka</strong>në<br />

kontribuar shumë për këtë<br />

vend, këtu <strong>ka</strong> të hyra të<br />

mëdha <strong>nga</strong> bash<strong>ka</strong>tdhetarët<br />

tanë. Ne jemi një komunë e<br />

pazhvilluar, do të thotë pa<br />

ndonjë industri, kështu që e<br />

vetmja industri profitabile<br />

për komunën e Kërçovës<br />

është mërgata shqiptare<br />

në këtë rrethinë”, është<br />

shprehur Ahmeti. Ndërkohë,<br />

deputetët e partisë<br />

maqedonase në pushtet,<br />

VMRO DPMNE, Antonio<br />

Milloshoski, Ilija Kitanov<br />

së bashku me drejtorin e<br />

Doganës,Vanço Kargov,<br />

dhe zëvendëskryeministrin<br />

për çështje ekonomike,<br />

Vlladimir Pesheski, janë<br />

vëzhgues në qytet, ndërsa<br />

zëvendëskryeministri Zoran<br />

Stavrevski dhe Sillvana<br />

Boneva janë në Zajaz.<br />

Nga ana tjetër, presidenti<br />

i shtetit, Gjorgje Ivanov,<br />

pasi <strong>ka</strong> realizuar të drejtën<br />

e votës, <strong>ka</strong> theksuar se<br />

realizimi i zgjedhjeve në<br />

frymë demokratike, është<br />

me një rëndësi të veçantë<br />

për të ardhmen e vendit.<br />

“Sot është dita kur qytetarët<br />

e japin votën e tyre për<br />

atë, tek i cili <strong>ka</strong>në më tepër<br />

besim, e japin votën për<br />

ata, për të cilët mendojnë<br />

se mund të kontribuojnë<br />

më shumë për ta dhe të<br />

afërmit e tyre në vendet ku<br />

jetojnë”. “Presim që edhe<br />

këto zgjedhje të <strong>ka</strong>lojnë<br />

si është më së miri dhe në<br />

mbrëmje t’i urojmë fituesit,<br />

atyre që janë më të mirë dhe<br />

atyre që e <strong>ka</strong>në merituar<br />

besimin”, <strong>ka</strong> theksuar Ivanov.<br />

Kryeministri i Maqedonisë,<br />

Nikolla Gruevski, njëherësh<br />

dhe lider i partisë më<br />

të madhe maqedonase<br />

VMRO DPMNE, <strong>ka</strong> thënë se<br />

zgjedhjet po realizohen në<br />

frymë demokratike duke<br />

mos pasur parregullsi<br />

më të mëdha që do ta<br />

dëmtonin procesin e<br />

përgjithshëm zgjedhor.<br />

“Pres që qytetarët në<br />

numër sa më të madh të<br />

shfrytëzojnë të drejtën e<br />

votës dhe të votojnë për<br />

<strong>ka</strong>ndidatin që mendojnë<br />

se duhet besuar vota,<br />

kurse Maqedonia të<br />

vazhdojë të hapërojë para,<br />

në realizimin e projekteve<br />

të radhës, në realizimin<br />

e të gjitha atyre punëve<br />

për të gjithë qytetarët<br />

e Maqedonisë”, është<br />

<strong>55</strong><br />

shprehur Gruevski. Ndër<strong>ka</strong>q,<br />

lideri i partisë maqedonase<br />

në opozitë,LSDM, Branko<br />

Cërvenovski, <strong>ka</strong> thënë që<br />

dita e zgjedhjeve të <strong>ka</strong>lojë e<br />

qetë pa kurrfarë incidentesh<br />

dhe pa dhunë.<br />

“Shpresoj që qytetarët<br />

masivisht do të dalin<br />

sot për të votuar për të<br />

realizuar këtë obligim<br />

qytetar dhe sipas bindjes<br />

së tyre, pa kurrfarë<br />

presioni dhe kërcënimi,<br />

të besojnë votën e tyre<br />

për atë opsion politik<br />

që vlerësojnë se është<br />

më i miri”, <strong>ka</strong> deklaruar<br />

Cërvenkovski.<br />

Ndërkohë, mbrëmë <strong>ka</strong><br />

pasur një incident në<br />

lagjen Nerez të Shkupit, ku<br />

sulmues maqedonas <strong>ka</strong>në<br />

thyer xhama të dyqaneve<br />

dhe <strong>ka</strong>në dëmtuar makina<br />

- pronë të shqiptarëve, që<br />

mendohet të jetë bërë si<br />

trysni për t’i penguar ata të<br />

dalin në votime. Shqiptarët,<br />

ndërkohë pritet të fitojnë<br />

postet e prefektëve në<br />

Tetovë, Gostivar, Dibër të<br />

Madhe, në Çair të Shkupit,<br />

me gjasa të mëdha edhe<br />

në Strugë e në Kërçovë, si<br />

dhe në një duzinë komunash<br />

rurale në veriperëndim dhe<br />

perëndim të Maqedonisë.<br />

Qendrat e votimit mbyllen<br />

në ora shtatë të mbrëmjes.<br />

Shtabet zgjedhore të<br />

partive politike do të<br />

mësojnë rezultatet në orët e<br />

vona të mbrëmjes, ndërkohë<br />

që Komisioni Shtetëror i<br />

Zgjedhjeve mund të shpallë<br />

rezultatet e para, jo zyrtare<br />

sot ose pasnesër.<br />

KSHZ-MPB: Ja pse<br />

nuk votoi Thaçi<br />

Ministria e Punëve të<br />

Brendshme <strong>ka</strong> informuar<br />

se arsyeja që kreu i PDSHsë,<br />

Menduh Thaçi nuk <strong>ka</strong><br />

votuar, është se i njëjti<br />

<strong>ka</strong> pasur letër njoftimi të<br />

vjetër, me vlefshmëri prej<br />

30.07.2002 deri 29.07.2014<br />

dhe se sipas ndryshimeve<br />

ligjore vitin e <strong>ka</strong>luar, lideri<br />

i PDSH-së nuk <strong>ka</strong> aplikuar<br />

për letër njoftimi të ri ose<br />

pasaportë biometrike.<br />

Thaçi posedon pasaportë<br />

diplomatike, i cili është<br />

me vlerë deri në dhjetor të<br />

vitit 2015, por në të cilin,<br />

siç sqarojnë <strong>nga</strong> KSHZja,<br />

nuk qëndron adresë e<br />

jetesës, ashtu që nuk <strong>ka</strong><br />

mundësi ai të evidentohet<br />

në cilin vendvotim të votojë.<br />

Bashkëshortja e Thaçit dhe<br />

dy djemtë <strong>ka</strong>në qenë në<br />

listën zgjedhore dhe e <strong>ka</strong>në<br />

realizuar të drejtën e tyre<br />

të votimit.


<strong>55</strong><br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

@ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

dita<br />

Bundestagu kushtëzon Serbinë me ulësen e Kosovës në OKB<br />

gazeta<br />

Këshilltari i politik i<br />

Grupit Parlamentar në<br />

pushtet në Bundestagun<br />

Gjerman (CDU-CSU),<br />

Hans Falenski <strong>ka</strong><br />

thënë Bundestagu<br />

do të hiqte dorë <strong>nga</strong><br />

disa kushte që ia <strong>ka</strong><br />

parashtruar Serbisë<br />

për dhënien e datës për<br />

fillimin e negociatave<br />

me BE-në, nëqoftëse<br />

Serbia nuk e bllokon<br />

sigurimin e ulëses për<br />

Kosovën në OKB. “Më e<br />

rëndësishmja është që të<br />

vijë deri te normalizimi i<br />

marrëdhënieve Kosovë-<br />

Serbi, që do të hapte<br />

rrugën për respektim të<br />

ndërsjellë, e kjo më vonë<br />

do të përfshinte edhe<br />

presionin mbi Serbinë<br />

për pranimin e ulëses<br />

për Kosovën në OKB. Në<br />

qoftë se do të vinte deri<br />

te një zhvillim i këtillë<br />

Bundestagu do të ishte<br />

i gatshëm të tolerojë<br />

mos përmbushjen e<br />

Thaçi, thirrje Serbisë që të<br />

pranojë marrëveshjen për veriun<br />

9<br />

disa kushteve shtesë<br />

të parashtruara për<br />

Serbinë”, <strong>ka</strong> thënë<br />

Falenski, për gazetën<br />

“Politi<strong>ka</strong>”.<br />

Kosovë, përkujtohet 24 marsi 1999 i ndërhyrjes ushtarake të NATO-s në Serbi<br />

Jahjaga: NATO, heroi i lirisë që<br />

çliroi Kosovën <strong>nga</strong> pushtimi serb<br />

Fillimi i bombardimeve të<br />

NATO-së kundër caqeve<br />

serbe, në historinë e re<br />

të Kosovës, është një <strong>nga</strong><br />

ditët më domethënëse<br />

dhe kuptimplotë për<br />

lirinë e vendit, dhe<br />

paraqet krenari për të<br />

gjithë kosovarët, vlerëson<br />

presidentja e Republikës<br />

së Kosovës, Atifete<br />

Jahjaga. Presidentja e<br />

shtetit <strong>ka</strong> nënvizuar se<br />

fushata e bombardimeve,<br />

rezultoi me <strong>ka</strong>pitullimin e<br />

forcave serbe të sigurisë,<br />

që shënoi edhe largimin<br />

përfundimtar të pushtetit<br />

të Serbisë <strong>nga</strong> Kosova.<br />

“Pikërisht sot(dje) para<br />

<strong>ka</strong>tërmbëdhjetë vitesh,<br />

Aleanca Veri-atlantike<br />

i nisi sulmet ajrore mbi<br />

caqet e caktuara në ish-<br />

Jugosllavi që rezultuan<br />

me <strong>ka</strong>pitullimin e forcave<br />

të armatosura dhe me<br />

largimin përfundimtar<br />

të pushtetit të Serbisë<br />

<strong>nga</strong> Kosova”, thuhet<br />

në komuni<strong>ka</strong>tën që <strong>ka</strong><br />

dërguar Presidenca të<br />

dielën. Katërmbëdhjetë<br />

vjet pas këtij akti,<br />

kryetarja e shtetit thekson<br />

se ky veprim i Paktit<br />

Veri-Atlantik demonstroi<br />

se secili popull e <strong>ka</strong> të<br />

drejtën që të jetojë i lirë<br />

në tokën e vet, i barabartë<br />

dhe me dinjitet. “Ne<br />

sot jemi krenarë dhe<br />

ndiejmë falënderimin më<br />

të thellë për të gjithë ata<br />

burra dhe gra, ushtarë<br />

dhe oficerë të vendeve<br />

anëtare të NATO-s që<br />

dhanë kontributin e tyre<br />

të pakursyer që të ndalet<br />

gjenocidi mbi një popull<br />

dhe që në këtë pjesë të<br />

Evropës përfundimisht<br />

të mbretërojë paqja, që<br />

popujt dhe vendet të<br />

jetojnë në bashkëpunim<br />

dhe në mirëkuptim<br />

ndërmjet vete”, thuhet në<br />

komuni<strong>ka</strong>të. Aleanca më<br />

e fuqishme ushtarake në<br />

botë, më 24 mars të vitit<br />

1999, pas negociatave disa<br />

mujore me Beogradin nuk<br />

kishte arritur që ta bindë<br />

atëbotë ish-presidentin<br />

e Serbisë, Sllobodan<br />

Millosheviç, të ndalë<br />

dhunën në Kosovë, dhe t’i<br />

tërheq trupat policore dhe<br />

ushtarake. Andaj, NATO<br />

kishte vendosur që të nisë<br />

një fushatë ajrore për<br />

të arritur qëllimin e vet.<br />

“Republi<strong>ka</strong> e Kosovës, një<br />

sukses i yni i përbashkët,<br />

sot është faktor paqeje<br />

dhe stabiliteti në rajon,<br />

është shtet sovran dhe<br />

i pavarur, i ndërtuar në<br />

parimin qytetar dhe me<br />

shoqëri demokratike, në<br />

të cilën të gjithë njerëzit<br />

i gëzojnë të drejtat dhe<br />

liritë e barabarta, pa asnjë<br />

dallim.”<br />

“Vendi ynë sot falë<br />

a<strong>nga</strong>zhimit të të gjithë<br />

qytetarëve, përkushtimit<br />

të të gjithë shoqërisë, po<br />

ndërton një shoqëri të<br />

drejtë, të mundësive të<br />

barabarta, një shtet me<br />

rend dhe sundim të ligjit<br />

dhe me perspektivë të<br />

Kryeministri Hashim Thaçi<br />

i <strong>ka</strong> bërë thirrje Serbisë që<br />

të pranojë marrëveshjen<br />

për veriun, e cila do t’i<br />

ndihmonte normalizimit<br />

të raporteve mes dy<br />

vendeve. “Unë besoj dhe<br />

mbetem optimist racional<br />

se procesi i normalizimit<br />

të marrëdhënieve mes<br />

Kosovës dhe Serbisë do të<br />

përmbyllet me marrëveshje.<br />

Pastaj kjo marrëveshje<br />

duhet të implementohet<br />

<strong>nga</strong> institucionet e Kosovës,<br />

EULEX-i dhe NATO, ndërsa<br />

Serbia duhet ta përkrah<br />

qartë të anëtarësimit në<br />

Bashkimin Evropian dhe<br />

në NATO dhe në miqësi të<br />

përjetshme me Shtetet e<br />

Bashkuara të Amerikës”,<br />

thuhet në komuni<strong>ka</strong>tën<br />

e presidencës. Për 78<br />

ditë me radhë, vendet<br />

e NATO-së nuk ndalën<br />

bombardimet, përderisa<br />

Serbia nuk pranoi<br />

<strong>ka</strong>pitullimin. Më pas,<br />

Serbia dhe Pakti Veri-<br />

Atlantik nënshkruan<br />

Marrëveshjen e<br />

Kumanovës, përmes së<br />

cilës iu mundësua hyrja<br />

e trupave paqeruajtëse<br />

si garantues për sigurinë<br />

në Kosovë. Paralelisht,<br />

Këshilli i Sigurimit i<br />

Organizatës së Kombeve<br />

të Bashkuara, si organi<br />

më i lartë vendimmarrës<br />

zbatimin në praktikë<br />

duke përdorur ndikimin e<br />

saj pozitiv te komuniteti<br />

serb në Veri”, <strong>ka</strong> deklaruar<br />

kryeministri për Express.<br />

Ai thotë se udhëheqësit<br />

politik të Beogradit nuk<br />

duhet t’i përsërisin gabimet<br />

e së <strong>ka</strong>luarës. “Lidershipi<br />

aktual i Serbisë nuk duhet<br />

t’i përsërisë gabimet që<br />

<strong>ka</strong> bërë Milosheviëi gjatë<br />

konferencës në Rambouillet<br />

dhe as gabimin e Vojislav<br />

Koshtunicës gjatë procesit<br />

të negociatave për statusin<br />

në Vjenë. Lidershipi i<br />

global-edhe pse nuk ishte<br />

pyetur për bombardimetnxori<br />

Rezolutën 1244, e<br />

cila vendosi një misioni<br />

të përkohshëm të<br />

administrimit të Kosovës,<br />

UNMIK, deri në zgjidhjen<br />

e statusit të vendit.<br />

Thaçi:<br />

Intervenimi i NATO-s<br />

ishte në mbështetje<br />

të lirisë/Kryeministri<br />

i Kosovës, Hashim<br />

Thaçi, <strong>ka</strong> vlerësuar se<br />

intervenimi i NATO-s<br />

kundër pranisë së regjimit<br />

të Serbisë në Kosovë ishte<br />

në mbështetje të lirës<br />

së popullit të Kosovës.<br />

“Katërmbëdhjetë vite më<br />

parë, Aleanca veriatlantike<br />

e NATO-s intervenoi në<br />

Kosovë kundër pranisë<br />

së dhunshme të aparatit<br />

Serbisë duhet të marrë<br />

vendime që i shërbejnë<br />

të ardhmes evropiane<br />

dhe jo të mbetet peng i<br />

mentalitetit të së <strong>ka</strong>luarës”.<br />

Kryeministri Thaçi thotë<br />

se arritja e marrëveshjeve<br />

që janë aktualisht në<br />

tavolinë, do t’i hap rrugë<br />

procesit të integrimeve<br />

euro-atlantike të dy<br />

vendeve. “Unë dua të<br />

besoj në guximin dhe<br />

vizionin e lidershipit<br />

aktual të Serbisë që ta<br />

bëjë një hap të tillë të<br />

madh për normalizimin e<br />

shtetëror serb në Kosovë.<br />

Intervenimi i NATO-s në<br />

Kosovë <strong>ka</strong> qenë zgjidhja e<br />

vetme, e drejtë, humane,<br />

në mbështetje të lirisë së<br />

popullit të Kosovës dhe<br />

përpjekjeve tona për liri<br />

dhe pavarësi”, theksoi<br />

Hashim Thaçi. Mëtutje,<br />

në njoftimin <strong>nga</strong> Zyra e<br />

kryeministrit, thuhet se<br />

“Aleanca e perëndimit<br />

për lirinë e Kosovës ishte<br />

rikonfirmim i fuqishëm<br />

se lufta e Ushtrisë<br />

Çlirimtare të Kosovës<br />

ishte një luftë e drejtë,<br />

një luftë në mbrojtje të<br />

vlerave më kulmore të<br />

qytetërimit botëror”. Zoti<br />

Thaçi konsideron se “në<br />

këtë ditë të shënimit të<br />

këtij përvjetori të madh,<br />

kujtojmë me nderimin<br />

dhe respektin më të lartë<br />

institucional sakrificën<br />

e dëshmorëve dhe<br />

martirëve të Kosovës, që<br />

dhanë jetën për lirinë dhe<br />

pavarësinë e Kosovës.<br />

Ata janë themelet e<br />

shtetit të pavarur dhe<br />

demokratik të Kosovës”.<br />

Tani, sipas Thaçit, një<br />

de<strong>ka</strong>dë e gjysmë më vonë,<br />

Republi<strong>ka</strong> e Kosovës<br />

është shtet i konsoliduar<br />

demokratik, në rrugë të<br />

sigurt drejt integrimit<br />

në BE dhe në NATO, një<br />

shtet i tolerancës etnike,<br />

qytetare, politike, me një<br />

a<strong>nga</strong>zhim institucional për<br />

forcimin e bashkëpunimit<br />

rajonal.<br />

marrëdhënieve ndërmjet<br />

Kosovës dhe Serbisë<br />

dhe kështu të hap një<br />

<strong>ka</strong>pitull të ri, atë të paqes<br />

dhe bashkëpunimit”, <strong>ka</strong><br />

thënë Thaçi. “Kosova<br />

është gatshme të marrë<br />

përgjegjësitë e saj për<br />

ta filluar këtë <strong>ka</strong>pitull të<br />

ri i cili i hap rrugë të sigurt<br />

integrimeve euro-atlantike”,<br />

<strong>ka</strong> shtuar ai. Thaçi dhe<br />

Daçiç pritet të takohen me<br />

2 prill në Bruksel, ku sipas<br />

gjitha gjasave, do të arrihet<br />

marrëveshja për veriun e<br />

vendit.


E hënë, 25 mars 2013<br />

10 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

Arrestohen autorët e<br />

dyshuar të organizimit<br />

të vjedhjes me dhunë të<br />

Njësisë Nr.5 Tiranë<br />

Falë veprimeve të menjëhershme të strukturave të policisë dhe të grupit<br />

hetimor, duke hetimor në mënyrë të pandërprerë mbi zbulimin dhe<br />

dokumentimin e kësaj vjedhje me dhunë, u arrit sqarimi i rrethanave dhe<br />

dokumentimi ligjor i saj duke arrestuar shtetasit: Ermonela Skënder Hekuri,<br />

40 vjec, lindur dhe banuese në Tiranë me detyrë arkëtare në minibashkinë Nr<br />

5. Dorian Nasi Leci, 37 vjeç, lindur dhe banues në Tiranë me detyrë inxhinier<br />

ndërtimi (urbanisti<strong>ka</strong>) në minibashkinë nr.10. Orion Petrit Midha, 34 vjec,<br />

lindur ne Lezhe dhe banues në Tiranë, ish shofer në minibashkinë nr.10<br />

Më datë 19 mars 2013, shërbimet<br />

e Policisë morën njoftim se dy<br />

persona <strong>ka</strong>ne goditur me mjete forta<br />

ne koke rojen e natës se Njësisë<br />

Minibashkiake Nr 5 Tirane, shtetasin<br />

K.Terziu, 28 vjeç, i cili ndodhet në<br />

spital jashtë rrezikut për jetën si<br />

dhe është vjedhur shuma e parave<br />

prej 105 milionë lekë te vjetra. Falë<br />

veprimeve të menjëhershme të<br />

strukturave të policisë dhe të grupit<br />

hetimor, duke hetimor në mënyrë<br />

të pandërprerë mbi zbulimin dhe<br />

dokumentimin e kësaj vjedhje me<br />

dhunë, u arrit sqarimi i rrethanave<br />

dhe dokumentimi ligjor i saj duke<br />

arrestuar shtetasit: Ermonela<br />

Skënder Hekuri, 40 vjeç, lindur<br />

dhe banuese në Tiranë me detyrë<br />

arkëtare në Minibashkinë Nr 5. Dorian<br />

Nasi Leci, 37 vjeç, lindur dhe banues në<br />

Tiranë me detyrë inxhinier ndërtimi<br />

(urbanisti<strong>ka</strong>) në Minibashkinë nr.10.<br />

Orion Petrit Midha, 34 vjeç, lindur<br />

ne Lezhe dhe banues në Tiranë, ish<br />

shofer në Minibashkinë nr.10. Nga<br />

veprimet e deritanishme janë gjetur<br />

dhe sekuestruar me cilësinë e provës<br />

materiale shuma prej 25 milionë lekë<br />

të vjetra të paketuara nën siglën e<br />

Thesarit të Shtetit dhe të një Banke<br />

të nivelit të dytë në Tiranë, <strong>nga</strong> ku<br />

dyshohet se është tërhequr shuma<br />

e parave <strong>nga</strong> arkëtarja e Njësisë Nr. 5<br />

Tiranë. Të tre këta shtetas dyshohet<br />

se në bashkëpunim me njëri tjetrin<br />

si dhe me persona të tjerë që do<br />

rezultojnë në vijim të hetimeve <strong>ka</strong>në<br />

organizuar dhe vjedhur me dhunë<br />

shumën prej 105 milionë lekeve te<br />

vjetra. Ndërkohë që materialet e<br />

para procedurale ne <strong>nga</strong>rkim te<br />

këtyre shtetasve i <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong>luar për<br />

ndjekje te mëtejshme Prokurorisë se<br />

Rrethit Gjyqësor Tirane për veprën<br />

penale te “Vjedhjes me dhune” e<br />

kryer ne bashkëpunim parashikuar<br />

<strong>nga</strong> nenet 139 e 25 te Kodit Penal.<br />

Ndërkohë po dje <strong>nga</strong> Seksioni i<br />

Operacioneve Speciale dhe Kërkimit<br />

në bashkëpunim Komisariatin Nr.2,<br />

Tirane u bë e mundur <strong>ka</strong>pja dhe<br />

ndalimi i shtetasit në kërkim Kristo<br />

Haki Horanlli, 26 vjec, lindur Korce<br />

dhe banues Tiranë. Ky shtetas ishte<br />

person në kërkim me datë 31 Tetor<br />

2012, <strong>nga</strong> Policia e Tiranës , per veprat<br />

penale “Vrasje me dashje”, e mbetur<br />

ne tentative dhe “Armëmbajtje pa<br />

leje”, parashikuar <strong>nga</strong> nenet 76, 22<br />

dhe 278/2 te K.P. 26 vjecari dyshohet<br />

se rreth një vit më parë <strong>ka</strong> tentuar<br />

të vrasë me armë zjarri në afërsi<br />

të Kodrave të Liqenit në Tiranë<br />

shtetasin Fatmir Garunja, 44 vjeç.<br />

Për këtë ngjarjen ndodhen tashmë<br />

të arrestuar edhe tre shtetas të<br />

tjerë si të implikuar në këtë ngjarje.<br />

Në <strong>nga</strong>rkim të tij, Gjy<strong>ka</strong>ta e Rrethit<br />

Gjyqësor Tiranë me Vendim Penal<br />

të datës 18.10.2012, <strong>ka</strong> dhënë masa<br />

e dënimit “Arrest ne Burg” , për<br />

shtetasin e mësipërm. Materialet do<br />

ti <strong>ka</strong>lojnë Prokurorisë, për veprime<br />

të mëtejshme.<br />

Ndërkohë <strong>nga</strong> Komisariati i<br />

Policisë Nr.1 Tiranë dhe Strukturat<br />

Kundër Vjedhjeve me Dhunë, u<br />

arrit realizimi i Operacionit “Hija<br />

e Natës”, duke ndaluar shtetasin<br />

Zhënklaudio Luan Sallaku, 18<br />

vjec, banues në Tiranë. Ky shtetas<br />

dyshohet se është autor i një sërë<br />

vjedhjesh me dhunë të çantave dhe<br />

sendeve personale të qytetarëve<br />

të ndryshëm. Në cilësinë e provave<br />

materiale janë sekuestruar motori<br />

me të cilin realizonte vjedhjet,<br />

aparat fotografik, si dhe sende te<br />

tjera qe janë vjedhur të dëmtuarve.<br />

Aktualisht <strong>nga</strong> strukturat e<br />

policisë po vijon puna në drejtim<br />

të dokumentimin edhe të disa<br />

vjedhjeve të tjera <strong>nga</strong> ky shtetas. Po<br />

ashtu <strong>nga</strong> Seksioni i Vjedhjeve me<br />

Dhunë u arrit të ndalohet personi<br />

në kërkim Lorel Fatmir Meta, 23<br />

vjec, banues në Tiranë. Ky shtetas<br />

dyshohet se më datë 15 mars 2013<br />

të këtij viti tentuar të vjedhë me<br />

dhunë në Rrugën e Qeqit Kombinat,<br />

një supërmarket. Ndalimi i tij është<br />

bere ne baze të Urdhrit te Ndalimit<br />

te lëshuar <strong>nga</strong> ana e Prokurorisë<br />

se Rrethit Gjyqësor Tirane. Nenet<br />

139 & 22 të K.P. Marsel Azem<br />

Hysa, 19 vjec, banues në Shkozë<br />

Tiranë. Ky shtetas dyshohet të jetë<br />

autor i disa vjedhjeve të banesave<br />

kryesisht në zonën e Shkozës në<br />

Tiranë.<br />

dita<br />

<strong>55</strong><br />

Ministri i Drejtësisë Eduard Halimi flet për reformën e pagave në gjyqësor<br />

“Brenda muajit prill,<br />

miratohet rritja e<br />

pagave për gjyqtarët”<br />

“Në strategjinë e reformës së sistemit të drejtësisë përveç rritjes së eficensës së sistemit gjyqësor nëpërmjet<br />

rishpërndarjes së gjyqtarëve sipas <strong>nga</strong>rkesës, rritjes së transparencës së sistemit me fokus rritjen e përgjegjshmërisë<br />

dhe llogaridhënies, padyshim që përmirësimi i statusit të gjyqtarëve është një <strong>nga</strong> çështjet kryesore të reduktimit të<br />

korrupsionit në sistemin gjyqësor. Rritja e pagave është element thelbësor i përmirësimit të statusit. Një rrogë më e<br />

mirë për gjyqtaret <strong>ka</strong>m bindjen se do të ndikojë në reduktimin e korrupsionit”<br />

Ministri i Drejtësisë Eduard<br />

Halimi, <strong>ka</strong> bërë të ditur<br />

dje nëpërmjet rrjetit social<br />

të “Facebook”, se një grup<br />

ekspertësh në Ministrinë e<br />

Drejtësisë, <strong>ka</strong>në përfunduar<br />

draftin e ligjit për reformën e<br />

pagave në sistemin gjyqësor.<br />

Sipas këtij drafti, mësohet se nuk<br />

do të ketë pagë më të vogël se<br />

100 mijë lekë (të reja) në muaj,<br />

për gjyqtarët.<br />

Sipas ministrit Halimi, “Në<br />

strategjinë e reformës së sistemit<br />

të drejtësisë përveç rritjes së<br />

eficensës së sistemit gjyqësor<br />

nëpërmjet rishpërndarjes së<br />

gjyqtarëve sipas <strong>nga</strong>rkesës, rritjes<br />

së transparencës së sistemit me<br />

fokus rritjen e përgjegjshmërisë<br />

dhe llogaridhënies, padyshim<br />

që përmirësimi i statusit<br />

të gjyqtarëve është një <strong>nga</strong><br />

çështjet kryesore të reduktimit<br />

të korrupsionit në sistemin<br />

gjyqësor. Rritja e pagave është<br />

element thelbësor i përmirësimit<br />

të statusit. Një rrogë më e mirë<br />

për gjyqtaret <strong>ka</strong>m bindjen se<br />

do të ndikojë në reduktimin e<br />

korrupsionit”.<br />

Më pas ministri i Drejtësisë<br />

zbulon edhe nivelin e pritshëm<br />

të miratimit të pagave për<br />

gjyqtarët.<br />

Sipas tij, “çdo gjyqtar që fillon<br />

punën ditën e parë nuk mund<br />

të ketë një pagë më të vogël se<br />

100.000 lekë/muaj. Është e<br />

rëndësishme që gjyqtaret që<br />

dalin <strong>nga</strong> ban<strong>ka</strong>t e shkollës, të<br />

fillojnë <strong>ka</strong>rrierën e tyre me një<br />

pagë dinjitoze, si një element<br />

më shumë në rezistencën<br />

ndaj tundimit për të devijuar.<br />

Një pagë më e mirë, do ta<br />

bëjë atë më të pavarur <strong>nga</strong><br />

vektorët ekonomike, por dhe të<br />

përgjegjshëm <strong>nga</strong> çdo sanksioni.<br />

Gjyqtari i krimeve të rënda do të<br />

paguhet jo më pak se 120.000<br />

lekë/muaj. Një gjyqtar në<br />

Gjy<strong>ka</strong>tën e Apelit (minimalisht<br />

7 vjet gjyqtar <strong>ka</strong>rriere) nuk<br />

mund të ketë pagë më të ulët se<br />

140.000 lekë/muaj”.<br />

Për ministrin e Drejtësisë, rritja<br />

e pagave merr rëndësi të madhe<br />

edhe në kuadrin e rregullimit të<br />

statusit të gjyqtarëve.<br />

“Ne duam të rregullojmë njëherë<br />

e mirë statusin e gjyqtarit.<br />

Një sistem <strong>ka</strong>rriere i qartë,<br />

transparent dhe i besueshëm, po<br />

instalohet në KLD <strong>nga</strong> presidenti<br />

Bujar Nishani, por ky proces<br />

padyshim që duhet të shoqërohet<br />

dhe me përmirësimin e sistemit<br />

të pagës. Një gjyqtar i sh<strong>ka</strong>llës<br />

Niveli i pagave të gjyqtarëve<br />

- Gjyqtari ditën e parë të punës, pagë jo më të vogël se 100.000 lekë/muaj.<br />

- Gjyqtari i Krimeve të Rënda, pagë jo më të vogël se 120.000 lekë/muaj.<br />

- Gjyqtari i Gjy<strong>ka</strong>tës së Apelit, pagë jo më të vogël se 140.000 lekë/muaj).<br />

- Gjyqtari i Sh<strong>ka</strong>llës së Parë, përfiton pagën e gjyqtarit të Gjy<strong>ka</strong>tës së<br />

Apelit nëse qëndron në këtë detyrë (gjyqtar i sh<strong>ka</strong>llës<br />

së parë) për më shumë se 25 vjet.<br />

- Gjyqtari i Apelit, përfiton pagën e gjyqtarit të Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë nëse<br />

qëndron në këtë detyrë (gjyqtar apeli) për më shumë se 25 vjet.<br />

së parë mund të qëndrojë gjithë<br />

jetën në atë gjy<strong>ka</strong>të dhe të mos<br />

ketë mundësi për të shkuar në<br />

një gjy<strong>ka</strong>të apeli edhe për faktin<br />

se numri i gjyqtareve të apelit<br />

është sa 1/5 e numrit të atyre<br />

të sh<strong>ka</strong>llës së parë, por ai duhet<br />

të përfitojë pagën e gjyqtarit të<br />

apelit nëse <strong>ka</strong> një vjetërsi deri<br />

25 vjet në <strong>ka</strong>rrierë. Një gjyqtar<br />

në Gjy<strong>ka</strong>tën e Apelit mund edhe<br />

të mos shkojë në Gjy<strong>ka</strong>tën e<br />

Lartë, sepse numri i gjyqtarëve<br />

në Gjy<strong>ka</strong>tën e Lartë është sa 1/5<br />

e atyre të apelit por ai duhet të<br />

përfitojë pagën e gjyqtarit të<br />

Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë nëse qëndron<br />

në këtë detyrë për më shumë se<br />

25 vjet”, sqaron ministri Halimi.<br />

Duke bërë të ditur se drafti ligjor<br />

i rritjes së pagave do të <strong>ka</strong>lojë<br />

brenda muajit prill në Parlament,<br />

ministri i Drejtësisë, fron vetë<br />

gjyqtarët që deri atëherë të<br />

bëhen pjesë e këtij diskutimi,<br />

duke i garantuar se bashkë me<br />

stafin që <strong>ka</strong> draftuar paketën<br />

do të lexohet me vëmendje çdo<br />

koment.<br />

“Reforma e sistemit të drejtësisë<br />

është një proces i pandalshëm<br />

por ne jemi të vendosur që<br />

të ecim përpara, për ta bërë<br />

sistemin gjyqësor, më të<br />

pavarur, më të paanshëm, më<br />

transparent e llogaridhënës, më<br />

të besueshëm dhe me eficent”,<br />

përfundon komunikimin e<br />

tij nëpërmjet rrjetit social<br />

të “Facebook”-ut, ministri i<br />

Drejtësisë, Eduard Halimi.


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

dita<br />

Përurohet me fitoren e Kamza Basket palestra e re në Bathore<br />

Përurohet në mënyrën më të<br />

mirë të mundshme palestra e<br />

re në Bathore. Ekipi i Kamzës<br />

në basketboll për meshkuj, në<br />

“shtëpinë e re”, <strong>ka</strong> fituar ndaj<br />

Teutës me rezultatin 83-74.<br />

Ndeshjes i <strong>ka</strong> paraprirë një<br />

ceremoni modeste, një atmosferë<br />

festive në radhët e tifozerisë<br />

vendase, si dhe një prezantim<br />

i lojtarëve të të dyja skuadrave<br />

<strong>nga</strong> ana e aktorit dhe regjisorit<br />

Fran Vu<strong>ka</strong>j.<br />

Më shumë se fitores së<br />

radhës, e njëzeta në njëzet<br />

javë, <strong>ka</strong>mzalinjtë i gëzohen<br />

sallës së re sportive, investim<br />

madhështor i bashkisë. Shtëpia<br />

e re e skuadrave të basketbollit<br />

është një palestër ku mund të<br />

Xhelal Mziu: Do të jemi partnerë për të fituar projekte të tjera të USAID-it<br />

Bashkëpunimi me USAID-in, prezantohet<br />

Komisioni Këshillimor Qytetar Vendor në Kamëz<br />

Drejtori i PLGP-së: Urime për bashkinë, që ishte një <strong>nga</strong> 15 bashkitë që u përzgjodhën për projektin 5-vjeçar<br />

Në një Workshop që u organizua<br />

<strong>nga</strong> USAID-i dhe Bashkia<br />

Kamëz në ambientet e pallatit<br />

të kulturës, u bë prezantimi i<br />

Komisionit Këshillimor Qytetar<br />

Vendor (KKQV) në kuadër të<br />

projektit PLGP. Në këtë aktivitet<br />

morën pjesë kryetari i Bashkisë<br />

Kamëz z. Xhelal Mziu, drejtori<br />

i Projektit PLGP të USAID-it z<br />

Peter Clavelle, ekspertja e PLGPsë<br />

znj. Lori Memo, konsulentja<br />

e PLGP-së znj. Betsy Ferries,<br />

përfaqësues të shoqërisë civile<br />

<strong>nga</strong> të gjitha shtresat, si dhe<br />

përfaqësues të administratës së<br />

bashkisë.<br />

Ky Workshop kishte si objektiv<br />

lançimin e KKQV-së si organ<br />

këshillimor me përfaqësim<br />

të gjerë të shoqërisë civile;<br />

orientimin e anëtarëve të KKQVsë<br />

si dhe punonjësit e bashkisë<br />

për objektivat, funksionet dhe<br />

rolet e anëtarëve të KKQV-së;<br />

vlerësimi i situatës aktuale në të<br />

cilën ndodhet a<strong>nga</strong>zhimi efektiv<br />

qytetar; hartimi i strategjive për<br />

forcimin e ndërveprimit mes<br />

organizatave të shoqërisë civile,<br />

njësisë së qeverisjes vendore<br />

qytetare. Kryetari i bashkisë,<br />

z. Xhelal Mziu, falënderoi<br />

USAID-in për organizimin e<br />

këtij Workshop-i dhe përgëzoi<br />

përfaqësuesit e shoqërisë civile<br />

për pjesëmarrjen. “Ju falënderoj<br />

për implementimin e këtij<br />

projekti të rëndësishëm për<br />

Bashkinë e Kamzës. Ky Workshop<br />

që po organizohet në ambientet<br />

e pallatit të kulturës, është<br />

aktiviteti i parë që po zhvillohet<br />

në këtë sallë. Po të shikojmë<br />

përfaqësimin, jam i sigurt që<br />

do të ndihmojë në organizimin<br />

dhe funksionimin, si dhe do të<br />

luajë një rol të jashtëzakonshëm<br />

në zbatimin e këtij projekti”, -<br />

u shpreh kryebashkiaku Mziu.<br />

akomodohen rreth 400 shikues,<br />

me perspektivën për t’u shtuar<br />

vendet. Ajo gëzon të gjithë<br />

parametrat ndërkombëtarë të<br />

kërkuar <strong>nga</strong> FIBA (Federata<br />

Ndërkombëtare e Basketbollit).<br />

Kamzalinjtë, edhe këtë ndeshje<br />

pa <strong>ka</strong>pitenin Bilali, i cili vuan <strong>nga</strong><br />

një dëmtim, e <strong>ka</strong>në nisur mirë<br />

ndeshjen, duke fituar periodën<br />

e parë 24-13. Në të dytën dhe të<br />

tretën <strong>ka</strong>në reaguar durrsakët, të<br />

cilët pasi <strong>ka</strong>në barazuar 22-22,<br />

e <strong>ka</strong>në ngushtuar avantazhin e<br />

vendasve deri në 63-56. Madje,<br />

<strong>ka</strong>në shkuar deri 75-74, por<br />

lojtarët e Kamzës nuk <strong>ka</strong>në<br />

lëshuar terren, duke fituar krejt<br />

takimin 83-74. Kështu, shifrat<br />

janë marramendëse: 20 ndeshje,<br />

Ai theksoi se USAID <strong>ka</strong> luajtur<br />

një rol të jashtëzakonshëm jo<br />

vetëm në Shqipëri, por edhe në<br />

Kamëz. Gjithashtu, ai vlerësoi<br />

bashkëpunimin me shoqërinë<br />

civile, sidomos për buxhetimin<br />

me pjesëmarrje, praktikë kjo<br />

që ndiqet prej 6 vjetësh. “Ky<br />

buxhet <strong>ka</strong> pasur përfaqësi<br />

<strong>nga</strong> të gjitha shtresat, lloje të<br />

20 fitore, asnjë humbje dhe një<br />

vend i parë plotësisht i merituar<br />

në <strong>ka</strong>mpionat, pa harruar Kupën<br />

e Shqipërisë dhe Suprekupën,<br />

trofetë e para të fituara <strong>nga</strong><br />

Kamza Basket.<br />

Trajneri Muhametaj është<br />

shprehur se u krijua një<br />

ambient fantastik, një<br />

organizim i jashtëzakonshëm,<br />

<strong>nga</strong> pushteti vendor, Policia<br />

Bashkiake, Policia e Shtetit,<br />

duke falënderuar edhe<br />

tifozerinë e kulturuar dhe mjaft<br />

korrekte të sportdashësve të<br />

qytetit të Kamzës, që disa herë<br />

<strong>ka</strong>në duartrokitur edhe ekipin<br />

kundërshtar. Të mahnitur <strong>nga</strong><br />

kjo sallë e re nuk <strong>ka</strong>në ngelur<br />

vetëm tifozët e Kamzës, trajneri<br />

ndryshme partneritetesh etj.”,<br />

- <strong>ka</strong> përmendur në fjalën e tij<br />

z. Mziu. Duke vënë theksin te<br />

partneritetet, kryetari i bashkisë<br />

përmendi Bankën Botërore, <strong>nga</strong><br />

e cila është përfituar ndërtimi i<br />

<strong>ka</strong>tër shkollave më të mira dhe<br />

me standarde bashkëkohore<br />

të BE-së. “Ne jemi partnerë<br />

edhe me OSBE-në, KE, tek të<br />

dhe basketbollistët, por dhe ata<br />

durrsakë, madje edhe trajneri<br />

i Teutës, Sotiraq Mëngjezi,<br />

i cili është shprehur se ky<br />

impiant sportiv <strong>ka</strong>q modern<br />

rrallë gjendet edhe në qytetet<br />

me tradita. Gjithashtu, ai <strong>ka</strong><br />

vlerësuar edhe mikpritjen dhe<br />

organizimin e mrekullueshëm<br />

të takimit.<br />

Kryebashkiaku Xhelal Mziu<br />

është shprehur tepër i kënaqur<br />

pas kësaj ndeshjeje. Ai <strong>ka</strong><br />

pohuar se të tjera palestra dhe<br />

terrene sportive do të ketë në<br />

këtë bashki. Por investimet e<br />

bashkisë në drejtim të sportit<br />

nuk mbarojnë me <strong>ka</strong>q, pasi<br />

projekti i pallatit të sportit të<br />

lojërave me dorë, më i madhi<br />

cilat kemi krijuar besueshmëri<br />

dhe partneritet”, - <strong>ka</strong> vijuar<br />

më tej z. Mziu. “Nëpërmjet<br />

bashkëpunimit me USAID-it<br />

do të arrijmë atë standard që<br />

<strong>ka</strong> USAID me eksperiencën e<br />

vyer. Ne do të jemi partnerë<br />

për të fituar projekte të tjera<br />

të USAID-it. Falënderoj z.<br />

Peter që <strong>ka</strong> një vullnet të<br />

jashtëzakonshëm gjatë kohës që<br />

<strong>ka</strong> qenë i pranishëm në Bashkinë<br />

e Kamzës”, - <strong>ka</strong> përfunduar<br />

fjalën e tij kryebashkiaku Mziu.<br />

Ndër<strong>ka</strong>q, z. Peter Clavelle <strong>ka</strong><br />

falënderuar kryetarin e bashkisë<br />

për mikpritjen e ngrohtë dhe<br />

bashkëpunimin e ngushtë që<br />

Bashkia Kamëz <strong>ka</strong> me USAIDin.<br />

“Ju falënderoj që jeni të<br />

hapur, që ftoni komunitetin<br />

për të ndihmuar në qeverisjen<br />

tuaj. Jam i kënaqur që jam në<br />

këtë ambient të ri të pallatit të<br />

kulturës, falënderoj qytetarët<br />

që janë këtu. Qeverisja është<br />

më e mirë kur e <strong>ka</strong> përfaqësimin<br />

e shoqërisë civile. Urime për<br />

bashkinë që ishte një <strong>nga</strong> 15<br />

bashkitë që u përzgjodhën për<br />

projektin 5-vjeçar, i cili do të<br />

zgjasë deri në janar të vitit 2017.<br />

Ne jemi në fillimet e këtij projekti<br />

dhe do të kemi bashkëpunime<br />

të mëtejshme. Urime edhe për<br />

Planin Urbanistik. Ne do të<br />

punojmë me eksperiencat e<br />

mira për të përfshirë qytetarët<br />

për një funksionim më të mirë të<br />

qeverisjes vendore”, - ishin fjalët<br />

e drejtorit të Projektit PLGP, z.<br />

Clavelle. Komisionet Këshillimore<br />

Qytetare Vendore janë grupe<br />

vullnetare qytetarësh që do të<br />

shërbejnë si organe këshillimore<br />

për bashkitë dhe komunat.<br />

Ato janë gjithëpërfshirëse dhe<br />

të pavarura <strong>nga</strong> kontrolli prej<br />

njësisë vendore, me përfaqësim<br />

të gjerë, madje edhe gjeografik,<br />

me qytetarë që <strong>ka</strong>në vizion dhe<br />

duhur.<br />

11<br />

dhe më moderni në Shqipëri,<br />

pritet që të fillojë zbatimin së<br />

shpejti. Ai <strong>ka</strong> përmendur se të<br />

tjera investime do të vijojnë në<br />

qytetin e Kamzës, në të gjitha<br />

fushat. Palestra e re në Bathore<br />

<strong>ka</strong> një <strong>ka</strong>pacitet prej 400<br />

spektatorësh, të cilët qëndrojnë<br />

<strong>nga</strong> njëra anë. Shtresat e fushës<br />

janë të përbëra <strong>nga</strong> një paketë e<br />

veçantë, që <strong>ka</strong> një trashësi 12.3<br />

cm në total, e cila <strong>ka</strong> 3 cm rërë me<br />

çimento, 3 cm polisterol termik,<br />

1 cm sfungjer me dendësi 80 kg/<br />

m3, 2 shtresa mdf me trashësi<br />

3.2 cm të vendosura gërshet,<br />

shtresa e ngjitësit dhe shtresa<br />

e fundit, parketi i stazhionuar<br />

dhe i komprimuar, me trashësi<br />

2.1 cm.<br />

Gjelbërohet lulishtja<br />

mes pallateve në<br />

lagjen nr. 1 Kamëz<br />

Ndërmarrja e Pastrim-<br />

Gjelbërimit <strong>ka</strong> mbjellë 25 pemë<br />

dekorative të llojeve të ndryshme<br />

në lulishten e cila ndodhet në<br />

brendësi të lagjes nr. 1 Kamëz.<br />

Përveç gjelbërimit të akseve<br />

rrugore kryesore të qytetit me<br />

pemë dhe drurë dekorativë<br />

të ndryshëm, vëmendja e<br />

kësaj ndërmarrjeje është<br />

përqendruar edhe në hapësirat<br />

e tjera publike, siç është edhe<br />

kjo lulishte mes pallateve të<br />

lagjes nr. 1. Pas krijimit të<br />

ambienteve çlodhëse e argëtuese<br />

të përshtatshme për grupe të<br />

ndryshme të komunitetit, me<br />

stola, kosha mbeturinash, lule<br />

zbukuruese, bar natyral, në<br />

këtë lulishte janë mbjellë edhe<br />

25 pemë dekorative. sRritja e<br />

sipërfaqeve të gjelbëruara dhe<br />

hapësirave çlodhëse <strong>ka</strong> qenë<br />

një <strong>nga</strong> prioritetet kryesore<br />

të kryebashkiakut Mziu për<br />

qytetarët e Kamzës. Në këtë<br />

drejtim po punohet intensivisht,<br />

që qyteti të ketë sa më shumë<br />

hapësira të tilla, duke ecur<br />

në një hap me zhvillimin e<br />

infrastrukturës rrugore, atë<br />

të ujësjellës-<strong>ka</strong>nalizimeve,<br />

arsimore, kulturore, sportive etj.


C M Y K<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

12 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

ENERGJI ENERGJI<br />

<strong>55</strong>


REvISTë PëR ARTIN, KuLTuRëN MuZIKORE DHE<br />

SHKENCëN MuZIKOLOGJIKE<br />

ntraNr.<br />

36/Mars 2013<br />

K unkt<br />

Botim i KOCI CONTEMPORARY<br />

ARTS CENTER-Lon dër<br />

Redaktor përgjegjës: Prof. Dr. Akil Koci<br />

Dafina Zeqiri Nushi,<br />

“variazione per archi”<br />

Inva Mula në Zvicër<br />

Një publik i entuziazmuar, kishte ardhur<br />

<strong>nga</strong> e gjithë Zvicra, disa edhe <strong>nga</strong> Gjermania,<br />

për të takuar divën e muzikës klasike,<br />

sopranon shqiptare të njohur botërisht,<br />

Iva Mula. Ndryshe <strong>nga</strong> herët tjera, kur Inva<br />

Fitimet e estradës<br />

larg tatimit për shtetin<br />

Këngëtarja Genta Ismjali <strong>ka</strong> deklaruar<br />

personalisht se është paguar edhe<br />

më shumë se 6 mijë euro për një koncert<br />

KOMPOZITORËT<br />

KOSOVARË DHE<br />

KRIJIMTARIA MUZIKORE<br />

FOLKLORIKE<br />

Fjala e<br />

redaktorit<br />

Shkruan: Prof. dr.<br />

sc. Akil Mark Koci<br />

<strong>Pse</strong> “u harruan” meritat<br />

e legjendës së muzikës<br />

sonë Lorenc Antoni!<br />

Për të dytën herë po shkruaj. Si ndodhi që ndër<br />

emrat e krijuesve të shquar ne Republikën e Kosovës,<br />

që u dekoruan me meritat kombëtare në krijimtarinë<br />

e kulturës, të harrohet legjenda e muzikës<br />

sonë Lorenc Antoni!?<br />

<strong>Pse</strong> u harrua legjenda e muzikës së Kosovës, kompozitori Lorenc<br />

Antoni, <strong>nga</strong> presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga?! Për ndihmesën<br />

e madhe që i dha artit të muzikës kompozitori i muzikës<br />

Lorenc Antoni flet vetë jeta aktive dhe e pasur muzikore e Lorenc<br />

Antonit dhe historiku i zhvillimit dhe i pasurimit të vetë jetës<br />

muzikor në sh<strong>ka</strong>llë kombëtare të saj. Ndaj, jemi të habitur sesi ky<br />

bard i muzikës kosovare të thuash me qëllim harrohet së pari <strong>nga</strong><br />

kolegët (të cilët <strong>ka</strong>në qenë nxënës të tij) dhe <strong>nga</strong> pushtetarët.<br />

Mendimin tim e mbështes mbi rezultatet konkrete, të cilat, të<br />

shkruara dhe të pashkruara, i la si rezultate të gjalla dhe jehojnë<br />

fuqishëm në gjithë pentagramin e jetës sonë muzikore. Dhe, nëse<br />

ndokush <strong>nga</strong> krijuesit tanë muzikorë <strong>ka</strong> dhënë kontribut më të<br />

madh, le ta thotë shtruar, me gjuhën e fakteve, se është ai krijuesi<br />

që zhvilloi dhe forcoi aq fuqishëm në jetën e vet artin e kompozimit!<br />

Dhe ishte ai Lorenci që na i hapi sytë: ai na mësoi dhe na dha<br />

dije, ai krijoi kuadro të reja, ai kompozoi i pari veprat muzikore, ai<br />

krijoj shumë gjenerata dhe ai… Të thuash të gjitha në jetën tonë të<br />

muzikës u krijuan si fryt i dorës, mendjes dhe i shpirtit të tij… Dhe<br />

tashti ky krijues, <strong>ka</strong>q zëmadh, të mos jetë i dekoruar, të mos i jepet<br />

atij Çmimi për vepër jetësore - është turp për ne si nxënës të tij,<br />

është injorancë për ne si kolegë dhe është më<strong>ka</strong>t për kulturën tonë.<br />

Një përbuzje e këtillë fillon që <strong>nga</strong> ministri i kulturës e arrin<br />

deri te presidentja e Kosovës! Njëherë na shkon mendja të themi<br />

se këtë bard tonin e harruam… E, jo vetëm tash… por në shumë<br />

raste ky krijues u harrua! Sot shkolla të cilën e hapi para 60 vjetësh,<br />

mban emrin e tij; sukseset tona muzikore, jashtë dhe brenda Kosovës,<br />

po ashtu, lidhen me emrin e tij! Ai me shpirtin e artistit të<br />

madh çdo vepër që krijonte e përcillte me gëzim dhe gëzimin e vet<br />

e shihte më të madh kur asaj vepre i gëzoheshin edhe të tjerët për<br />

të cilët e krijonte.<br />

Ndaj, po më bie ta përsëris, se sjellja e këtillë <strong>ka</strong>q injorante ndaj<br />

tij, ndaj personalitetit të tij dhe ndaj krijimtarisë së tij muzikore<br />

dhe ndaj punës së madhe në organizimin e jetës muzikore, na bën<br />

të shqetësohemi!<br />

E kuptoj “harresën” e kryetares dhe të stafit të saj, por si mund ta<br />

harrojnë kolegët e tij, Shoqata e kompozitorëve të Republikës së Kosovës<br />

dhe kryesia e saj bashkë me kryetarin e saj, Zeqirja Ballatën, i<br />

cili asnjëherë, tamam asnjëherë, nuk e propozoi, në emrin e vet as të<br />

Shoqatës së kompozitorëve - në krye të së cilës është tash sa vjet, nuk<br />

e propozoi që ky krijues-kompozitor të gëzonte mirënjohjen shtetërore<br />

për kontributin e tij!<br />

Po e lexoj tekstin ku kryetarja “thotë” Jam e nderuar që si<br />

presidente e Republikës së Kosovës, <strong>ka</strong>m pasur nderin që duke<br />

kryer obligimin kushtetues, të dekoroj të gjitha ato personalitete<br />

dhe ata veprimtarë, që dhanë kontribut të jashtëzakonshëm në<br />

të gjitha çështjet që Republi<strong>ka</strong> e Kosovës, sot, të jetë shtet sovran<br />

dhe i pavarur, faktor paqeje dhe stabiliteti...” e të tjera e të tjera.<br />

Po, zonja kryetare, keni të drejtë! Ndër<strong>ka</strong>q, unë po jua shtroj një<br />

pyetje: cili <strong>ka</strong> dhënë kontribut më shumë se kompozitori Lorenc,<br />

jo <strong>nga</strong> të gjithë ata që i dekorove, si, t’i marrim, personalitetet<br />

muzikore: Esat Bicurri, Fahri Beqiri, Ismet Peja,Lilijana Qavolli,<br />

Shahindere Berlajolli... Që të gjithë këta <strong>ka</strong>në dhënë kontribut,por,<br />

zonja kryetare, <strong>ka</strong>në qenë nxënës të nxënësve të tij. Po, Ju, zonja<br />

kryetare, e harruat më datën 10 qershor të vitit 2012, le t’u jetë falur,<br />

e harruat edhe më 28 Nëntor të vitit 2012..., ndër<strong>ka</strong>q, e harruat<br />

edhe më 17 shkurt të vitit 2013!<br />

E, kjo, “harresa” e fundit, nuk ju falet dot!<br />

Nëse ju nuk e dini se kush <strong>ka</strong> qenë kompozitori Lorenc Antoni,<br />

me siguri se këshilltarët Tuaj, po edhe stafi juaj, do të duhej<br />

ta dinin!<br />

Kjo, pra, nuk ju falet, sepse keni lënë tash sa vjet pa e dekoruar<br />

njeriun që dha <strong>ka</strong>q shumë për muzikën e Kosovës!


E hënë, 25 mars 2013<br />

14 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

KOMPOZITORëT KOSOvARë DHE<br />

KRIJIMTARIA MuZIKORE FOLKLORIKE<br />

Nga Prof. Dr. Akil Koci<br />

Që <strong>nga</strong> viti 1971, kur <strong>ka</strong>m shkruar<br />

librin me titull “Portrete të kompozitorëve<br />

shqiptarë në Jugosllavi”, si<br />

botim i parë jo vetëm i imi por edhe<br />

i Shoqatës së kompozitorëve të Kosovës,<br />

<strong>ka</strong>m pasur parasysh sentencën<br />

e njohur franceze “Le savoir c’est la<br />

pouvoire” (“Dija është forcë(fuqi)”<br />

që të nxit si temë apo ide, qoftë edhe<br />

si emocion me shtrirje të madhe<br />

dhe të gjerë vendore e kohore, për<br />

t’iu rrekur krijimtarisë, edhe asaj<br />

muzikologjike. <strong>Pse</strong> po e them këtë?<br />

Pasi deri atëherë vetëm kompozoja<br />

vepra të shumta muzikore, që <strong>nga</strong><br />

ato për instrumente solistike, e deri<br />

te veprat me formë më të madhe<br />

orkestrale, merrja pjesë në kongrese<br />

dhe simpoziume, si dhe shkruaja artikuj<br />

në gazeta dhe revista, si në Kosovë,<br />

ashtu dhe jashtë saj. Por kurrë<br />

nuk e <strong>ka</strong>m ndjerë hartimin e librave<br />

si nevojë ose së paku ta imagjinoj<br />

shkrimin e librave si pretekst lirik<br />

dhe si refleks i përvojës jetësore, si<br />

relativizëm për gjëra të tilla.<br />

Mirëpo, sentenca e mësipërme<br />

paraqet kërkesë të forrtë për mua<br />

se duhet të merrem edhe me këtë<br />

aspekt studimor, pasi ishin shumë<br />

të paktë krijuesit tanë që merreshin<br />

me të, kur sipas Apolinerit, studimi<br />

është “harmoni emetuese”, akt personal<br />

e që përgjithësohet dhe shtrihet<br />

në hapësirë jo vetëm vendore por<br />

edhe kohore.<br />

Ky udhëtim, kjo betejë e të<br />

shkruarit të librave më <strong>ka</strong> sjellë dobi<br />

jo vetëm mua (jo materiale), por<br />

edhe lexuesit shqiptar, <strong>nga</strong>që deri<br />

tani <strong>ka</strong>m krijuar dhe botuar tetë libra<br />

dhe tre të tjerë janë në botim.<br />

Përmes tyre përpiqem që ta informoj<br />

lexuesin shqiptar me arritjet më të<br />

reja në lëmin e muzikës së kultivuar,<br />

duke shfrytëzuar edhe krijimtarinë<br />

folklorike.<br />

Vetvetiu shtrohet pyetja: <strong>Pse</strong> në<br />

moshën e tretë të jetës po merrem<br />

me këtë lloj krijimtarie? Përgjigja do<br />

të vinte sipas pohimit të një poeti të<br />

shquar gjerman i shekullit të 19, i cili<br />

thoshte se pas moshës shtatëdhjetë<br />

vjeçare shkruhen më së miri librat.<br />

<strong>Pse</strong> e bëra këtë hyrje <strong>ka</strong>q të gjatë?<br />

Jam i vetëdijshëm se me paraqitjen<br />

e temës së doktoratës pranë Institutit<br />

të Antropologjisë Kulturore<br />

dhe Studimit të Artit (IAKSA), me<br />

mentor Prof. Dr. Agron Xhagollin, jo<br />

vetëm se do ta punoj, por edhe do ta<br />

botojë një libër që <strong>ka</strong> për temë Folklorin<br />

e begatshëm shqiptar, të cilin<br />

kompozitorët shqiptarë me bollëk e<br />

përdorin në veprat e tyre dhe e dyta<br />

një kësi teme dhe problemi deri tani<br />

askush nuk e <strong>ka</strong> trajtuar në Kosovë.<br />

Më pëlqen të shkruaj për kohën<br />

e shkuar. Për shokët e kolegët e<br />

mi, që gjithë jetën aktive krijuan<br />

vepra të reja muzikore. Pra, për atë<br />

kohë të moshës më të bukur e të<br />

ndërgjegjësimit për punët e detyrat.<br />

Duhet thënë që në fillim se puna<br />

e tyre pasionante është bazuar<br />

përgjithësisht në shfrytëzimin<br />

dhe përftimin <strong>nga</strong> përvoja estetike<br />

krijuese e artit të madh<br />

folklorik. Natyrisht, do të ishte<br />

një punë tejet e vëllimshme që<br />

të merrnim në shqyrtim të gjithë<br />

krijimtarinë e realizuar <strong>nga</strong> kompozitorët<br />

kosovarë, <strong>nga</strong> koha në<br />

kohë, ndaj jemi ndalur në shqyrtimet<br />

e disa prej krijuesve më<br />

përfaqësues në fillimet e artit të<br />

kultivuar muzikor në Kosovë<br />

Të shkruash për të <strong>ka</strong>luarën, unë e<br />

shikoj si përgjegjësi e detyrim intelektual<br />

dhe moral.<br />

Mu për këtë, edhe në këtë moshë,<br />

iu rre<strong>ka</strong> punës që t’u lë gjeneratave<br />

pas meje një libër që duhet të jetë<br />

dokument kohor për krijimtarinë<br />

muzikore shqiptare në Kosovë në<br />

gjysmën e dytë të shekullit XX e deri<br />

sot në fillim të shekullit XXI.<br />

Historikisht të gjitha artet e kultivuara<br />

ndër shqiptarë, pavarësisht<br />

se ku <strong>ka</strong>në jetuar, pra dhe në Kosovë,<br />

<strong>ka</strong>në qenë me zanafillë relativisht të<br />

vonë. Si të tilla, ato në fillesat e tyre<br />

janë mbështetur pothuajse krejtësisht<br />

në lloje të ndryshme të krijimtarisë<br />

folklorike, përmes citimeve të<br />

drejtpërdrejta, përpunimeve, stilizimeve<br />

apo dhe thjesht shfrytëzimit<br />

të bulëzave folklorike apo frymës<br />

popullore. Por edhe në periudha<br />

më të vonshme, deri në ditët tona,<br />

mbështetja në krijimtarinë folklorike<br />

<strong>ka</strong> qenë dhe është e rëndësishme<br />

për të sjellë shpirtin shqiptar, krahas<br />

dhënies në këtë krijimtari të<br />

<strong>ka</strong>rakterit popullor, me qëllim që të<br />

përthithen apo të pëlqehen <strong>nga</strong> sa<br />

më shumë artdashës. Siç shprehet<br />

me të drejtë ndonjë studiues, “…<br />

<strong>ka</strong>rakteri popullor është një mundësi<br />

thjesht praktike për të komunikuar<br />

me popullin në mënyrë të natyrshme.<br />

Në këtë kuptim, arti duhet<br />

të jetë i thjeshtë e i kuptueshëm, në<br />

mënyrë që populli të mundet të shijojë<br />

e të mundet të përfitojë prej të<br />

gjitha shprehjeve të tij”.<br />

Për sa më lart, krahas faktit se<br />

krijimtaria folklorike për krijuesit<br />

shqiptarë të të gjitha llojeve të arteve<br />

<strong>ka</strong> qenë e vetmja mundësi shfrytëzimi,<br />

natyrisht për të qenë sa më<br />

afër të të kuptuarit <strong>nga</strong> një masë<br />

sa më e madhe lexuesish, dëgjuesish,<br />

shikuesish apo spektatorësh,<br />

gurra popullore është parë si burim<br />

modelesh a gjedhesh krijuese. Edhe<br />

krijuesit muzikorë fillimisht, por<br />

dhe në ditët tona, e shihnin krijimtarinë<br />

folklorike në përgjithësi, dhe<br />

atë etnomuzikologjike në veçanti, si<br />

një model, pikëmbështetje, burim<br />

marrjesh apo shfrytëzimesh të atyre<br />

intonacioneve, gjedheve muzikore<br />

folklorike që e shprehnin më mirë<br />

botën e tyre krijuese artistike apo<br />

ishin më afër saj, duke qenë gjithnjë<br />

e më pranë shijeve, formimit dhe<br />

interesave të atyre mjediseve për<br />

të cilët <strong>ka</strong>në krijuar dhe vazhdojnë<br />

ende të krijojnë. Ndër të tjera, kjo<br />

koNtrapuNkt<br />

rrugë e ndjekur u <strong>ka</strong> mundësuar të<br />

gjithë krijuesve të artit muzikor në<br />

Kosovë që të ruajnë frymën kombëtare<br />

dhe <strong>ka</strong>rakterin popullor në<br />

vepra të natyrave të ndryshme. Mendojmë<br />

se kjo është një <strong>nga</strong> rrugët e<br />

domosdoshme për krijuesit e secilit<br />

popull, për të shprehur ndjesitë<br />

emocionale, veçoritë specifike,<br />

<strong>ka</strong>rakteristi<strong>ka</strong>t muzikore kombëtare,<br />

të cilat pastaj përfshihen në rrjedhat<br />

e muzikës botërore, nëse vërtet <strong>ka</strong>në<br />

ato vlera që e meritojnë një rrezatim<br />

më të gjerë apo më gjithëpërfshirës<br />

në prakti<strong>ka</strong>t ndërkombëtare.<br />

Pikërisht për të parë raportet e<br />

shprehura konkretisht në fushën e<br />

krijimtarisë muzikore të kultivuar<br />

në Kosovë, në shfrytëzimin e vlerave<br />

apo dhe të përvojës krijuese folklorike,<br />

jo thjesht për të paraqitur<br />

dëshmi konkrete të mbështetjes në<br />

të, por për të bërë analiza konkrete,<br />

kemi ndërmarrë këtë temë studimore.<br />

Duhet pranuar se përgjithësisht<br />

<strong>ka</strong>në munguar shqyrtime të<br />

përmasave relativisht të gjera, të<br />

niveleve përgjithësuese, të cilat do<br />

të nxirrnin në pah dhe do të shërbenin<br />

për thellime të mëtejshme në<br />

specifi<strong>ka</strong>t e artit të pavdekshëm popullor,<br />

në shfrytëzimin sa më të kujdesshëm<br />

dhe efektiv të tij. Pikërisht<br />

për t’i shërbyer më mirë krijimtarisë<br />

muzikore në Kosovë, për t’i ofruar<br />

asaj mundësi, mjete shprehëse,<br />

tekni<strong>ka</strong> të përcjella <strong>nga</strong> krijimtaria<br />

etnofolklorike, të cilat mund të merren<br />

dhe rimerren <strong>nga</strong> krijuesit në çdo<br />

kohë, për t’i shfrytëzuar në veprat e<br />

tyre artistike, kemi ndërmarrë këtë<br />

temë studimore.<br />

Një produkt të tillë studimor e<br />

sjellim me qëllimin dhe dëshirën<br />

e mirë që jo vetëm të tërheqim vëmendjen<br />

e krijuesve të natyrave e të<br />

rrymave të ndryshme, gjithnjë lidhur<br />

me shfrytëzimin e përvojave estetike,<br />

por dhe më gjerë, të krijimtarisë<br />

folklorike, por dhe si një mesazh i<br />

gjallë dhe konkret se si në rastet më<br />

të mira kjo përvojë është shfrytëzuar<br />

<strong>nga</strong> krijuesit që hodhën themelet e<br />

artit muzikor të kultivuar në Kosovë.<br />

Kuptohet që përmes kësaj pune,<br />

tashmë të realizuar, jemi përpjekur<br />

të shfrytëzojmë arritjet më të mira,<br />

për ta sjellë këtë si një përvojë krijuese<br />

të suksesshme. Njëkohësisht,<br />

përmes qasjeve të caktuara jemi<br />

munduar të sjellim kritikën tonë për<br />

ato raste kur përvoja krijuese e folklorit<br />

tonë të pasur dhe të larmishëm<br />

nuk është shfrytëzuar drejt dhe me<br />

kritere rigorozisht artistike. Të gjitha<br />

këto arritje të deritanishme, me<br />

të mirat dhe me mangësitë e veta, do<br />

të mund të jenë një pikëmbështetje<br />

për të gjithë krijuesit në Kosovë dhe<br />

më gjerë, për t’i mbajtur parasysh<br />

gjatë aktit krijues të tyre.<br />

Përmbushjen e një detyre<br />

të tillë, sa të vështirë, aq dhe të<br />

dëshirueshme, na e <strong>ka</strong>në mundësuar<br />

dhe lehtësuar një sërë faktorësh<br />

specifikë që kemi pasur ndihmesë<br />

në punën tonë. Midis të tjerash,<br />

shënojmë se relativisht për një kohë<br />

të gjatë, pothuajse që <strong>nga</strong> krijimet e<br />

para muzikore me autor në Kosovë,<br />

e kemi përcjellë dhe jetën muzikore<br />

të kompozitorëve shqiptarë në atë<br />

hapësirë. Krahas, përmendim se dhe<br />

vetë personalisht kemi qenë një prej<br />

atyre krijuesve, që është ndeshur në<br />

rrugën e vet artistike me problemati<strong>ka</strong><br />

konkrete, përsa i përket shfrytëzimit<br />

të krijimtarisë folklorike,<br />

mënyrave se si duhet të frymëzohet<br />

apo përthithet kompozitori <strong>nga</strong> krijimtaria<br />

e gjeniut popull.<br />

Pikërisht edhe një fakt i tillë na<br />

<strong>ka</strong> krijuar mundësinë dhe hapësirën<br />

e nevojshme për të mos qenë thjesht<br />

soditës i asaj krijimtarie që është<br />

zhvilluar në Kosovë, por edhe një<br />

prej atyre të interesuarve për të pohuar<br />

dhe për të nxjerrë në pah vlerat<br />

dhe mangësitë në proceset krijuese<br />

muzikore. Përmes shkrimesh dhe<br />

veprash të ndryshme, pjesëmarrjesh<br />

në veprimtari të ndryshme, ku janë<br />

diskutuar problemet e zhvillimit<br />

muzikor në Kosovë, hartimit të raporteve<br />

apo kumtimeve rreth këtyre<br />

<strong>55</strong><br />

zhvillimeve, kemi sjellë në vazhdimësi<br />

një pasqyrë gjithnjë e më të<br />

plotë të rrugës krijuese të kompozitorëve<br />

kosovarë më të dalluar, me<br />

fillesë që në hapat e para të kësaj<br />

krijimtarie e deri më sot. Pikërisht<br />

kjo bazë trajtesash apo shqyrtimesh<br />

të herëpashershme <strong>ka</strong> qenë një <strong>nga</strong><br />

motivet nxitëse për të përzgjedhur<br />

këtë temë që po paraqesim<br />

për mbrojtjen e gradës shkencore<br />

“Doktor i Shkencave”. Krahas, janë<br />

shfrytëzuar edhe të gjitha burimet e<br />

tjera dokumentare, të cilat <strong>ka</strong>në shoqëruar<br />

me analiza, diskutime dhe<br />

shqyrtime të natyrave të ndryshme<br />

ecurinë e krijuesve kosovarë, të artit<br />

muzikor të kultivuar.<br />

Pikësynimi konkret, përmes këtij<br />

punimi, është që me anë të analizave<br />

dhe të përfundimeve të arritura, pas<br />

shqyrtimit të krijimtarisë muzikore<br />

të disa prej kompozitorëve më të<br />

hershëm, të cilët hodhën themelet e<br />

krijimtarisë muzikore të kultivuar në<br />

Kosovë, të mund të shprehemi me<br />

bindje se si dhe sa ata <strong>ka</strong>në shfrytëzuar<br />

pikërisht përvojën krijuese<br />

estetike të folklorit shqiptar për<br />

krijimin e veprave të tyre, në gjini<br />

dhe në lloje të ndryshme muzikore.<br />

Mendojmë se një gjë e tillë vjen më<br />

natyrshëm përmes përcjelljes së krijimtarisë<br />

muzikore të secilit prej krijuesve<br />

që kemi marrë në shqyrtim.<br />

Duke shpërfaqur më konkretisht punën<br />

krijuese të gjeneratave të para të<br />

krijuesve muzikorë në Kosovë, do të<br />

dalin më në pah dhe më konkretisht,<br />

në një mënyrë më analitike, jo vetëm<br />

veçoritë krijuese të tyre, por dhe se<br />

sa dhe se si ata i janë referuar apo<br />

<strong>ka</strong>në shfrytëzuar përvojën krijuese<br />

të folklorit në Kosovë. Nxjerrja në<br />

pah e arritjeve dhe e mangësive në<br />

këto procese krijuese do të mund të<br />

jetë jo vetëm një përgjithësim i punës<br />

së realizuar prej tyre, por dhe një<br />

përvojë mjaft e mirë për krijuesit në<br />

bashkëkohësi.<br />

Kosova realisht <strong>ka</strong> një numër të<br />

madh të krijuesve të muzikës së kultivuar,<br />

<strong>nga</strong> koha në kohë, të cilët, në<br />

një ndërveprim gjeneratash i lënë<br />

vendin njëri-tjetrit. Duket lirisht<br />

se ekzistojnë gjithfarë përvojash<br />

krijuese në Kosovë, të ndryshme<br />

për <strong>nga</strong> mënyra e konceptimit dhe<br />

e realizimit të veprave të tyre. Në<br />

këto kushte kemi paracaktuar që<br />

të shqyrtojmë vetëm atë pjesë të<br />

krijimtarisë së kultivuar në Kosovë,<br />

ata krijues të parë, që <strong>ka</strong>në hedhur<br />

themelet e artit të kompozuar kosovar<br />

të cilët shtruan shinat për zhvillime<br />

të mëtejshme. Duhet thënë<br />

që në fillim se puna e tyre pasionante<br />

është bazuar përgjithësisht në<br />

shfrytëzimin dhe përftimin <strong>nga</strong> përvoja<br />

estetike krijuese e artit të madh<br />

folklorik. Natyrisht, do të ishte një<br />

punë tejet e vëllimshme që të merrnim<br />

në shqyrtim të gjithë krijimtarinë<br />

e realizuar <strong>nga</strong> kompozitorët<br />

kosovarë, <strong>nga</strong> koha në kohë, ndaj<br />

jemi ndalur në shqyrtimet e disa prej<br />

krijuesve më përfaqësues në fillimet<br />

e artit të kultivuar muzikor në Kosovë.<br />

Kjo rrugë besojmë se në të ardhmen<br />

do të ndiqet <strong>nga</strong> studiues të<br />

tjerë, për të rimarrë apo për të vazhduar<br />

me shqyrtime të krijimtarisë<br />

së autorëve të tjerë kosovarë, për të<br />

dëshmuar ecurinë e tyre krijuese,<br />

edhe mbi bazën e shfrytëzimit apo të


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

përftimit <strong>nga</strong> krijimtaria popullore.<br />

Ky studim, të cilin po e paraqesim<br />

në formën e tezës së doktoraturës,<br />

është rezultat i një pune kërkimore<br />

shumëvjeçare në fushën e etnomuzikologjisë,<br />

gjithsesi, modeste,<br />

për të sjellë trajtesa që paraqesin<br />

një univers brendapërbrenda fushës<br />

së përgjithshme të muzikës popullore<br />

shqiptare, modeste edhe për<br />

një fillim serioz në këtë lëmi. Më e<br />

pëlqyeshme për ne është që, së paku,<br />

edhe pretendimet të mos jenë tepër<br />

të mëdha, se sa për të mos sjellë asgjë<br />

në këtë drejtim dhe për të mos<br />

bërë asgjë, gjithnjë me pikësynimin<br />

e arsyetuar dhe realist, por natyrisht<br />

pa i mëshuar absolutes në vërtetësinë<br />

e mendimeve tona shkencore.<br />

Mirëpo, lirisht mund të themi se<br />

jemi përpjekur, që, në raport intertekstual,<br />

të paraqesim mendimin, veprimin<br />

dhe vlerat e tjera të kundrimeve<br />

etnomuzikologjike, edhe pse jemi të<br />

vetëdijshëm se çfarëdo teze që do të<br />

paraqesim në këtë studim, mund të<br />

sjellë qëndrime apo dhe mospranime<br />

ndaj këtyre tezave, mendimeve e<br />

kundrimeve studimore të parashtruara.<br />

Kjo gjë, <strong>nga</strong> njëra anë do të na<br />

gëzonte, sepse mendimet pluraliste<br />

në cilëndo formë që vijnë, vetëm e<br />

begatojnë trajtimin, jo vetëm të këtij<br />

studimi, por në tërësi edhe atë të folklorit<br />

tonë muzikor shqiptar. Nga ana<br />

tjetër, parashtrimi i mendimeve tona,<br />

edhe për një ballafaqim me mendime<br />

të ndryshme, në thelb apo sipërfaqësisht,<br />

do të mundësonte vështrime të<br />

një natyre më objektive. Edhe thjesht<br />

si një parapërgatitje e parë në rrafsh<br />

përgjithësues, për të ndezur dhe<br />

mbajtur të gjallë debatin profesional,<br />

përmes zhvillimit të kësaj teme doktorature,<br />

mendojmë se sjellim një ndihmesë<br />

të vlefshme dhe të mirëpritur.<br />

Në shumë aspekte, si në atë të<br />

përmbajtjes, por dhe të formave<br />

të shprehjes, jemi munduar që në<br />

këtë punim të sjellim konceptet<br />

themelore dhe synimet për një paraqitje<br />

më të thukët, bazuar në kodet<br />

relevante të etnomuzikologjisë, në<br />

përzgjedhjen dhe parashtrimin e<br />

lëndës muzikore, e sidomos të atyre<br />

këngëve dhe melodive që paraqesin<br />

perla dhe vlera “e që i lidh një fill i<br />

dukshëm dhe herë i padukshëm,<br />

kërkimi për të gjetur të fshehtën e<br />

magjisë dhe të forcës krijuese….” .<br />

Pikërisht në meloditë e bukura,<br />

të <strong>ka</strong>pshme dhe të pëlqyera <strong>nga</strong> komunitetet<br />

apo bashkësitë e caktuara<br />

të praktikimit të krijimeve folklorike,<br />

kompozitorët tanë <strong>ka</strong>në gjetur<br />

dhe i <strong>ka</strong>në mishëruar në veprat e<br />

tyre stilema-nuancime të bukura të<br />

artit muzikor folklorik, si jehonë e<br />

kohëve të tjera e që sipas mendimit<br />

të tyre janë të konvertuara për veshin<br />

muzikor të edukuar dhe më gjerë.<br />

Duhet të themi se asnjëherë nuk e<br />

kemi pasur të qartë se si <strong>ka</strong>në ngelur<br />

e mbijetuar shekuj me radhë këto<br />

melodi të bukura, nuk kemi qenë<br />

gjithashtu në gjendje t’i shpjegojmë<br />

tërësisht veçoritë strukturore, jo pse<br />

na <strong>ka</strong>në munguar mjetet, njohjet, qasjet<br />

apo metodologjitë për studimin e<br />

zbërthimin e kësaj strukture të pasur,<br />

por sepse jemi habitur me pasurinë e<br />

ritmit, melodisë e formës, duke ditur<br />

se ato janë krijuar <strong>nga</strong> rapsodët tanë të<br />

pashkolluar. Shembujt që do të sjellim<br />

më poshtë, gjatë analizave e zbërthimeve<br />

konkrete, do të flasin më së miri<br />

për këto konstatime tonat, edhe pse<br />

mendojmë “se nuk është vendi këtu<br />

për t’ u zgjatur rreth kushtëzimeve<br />

historike me ndikim të drejtpërdrejtë<br />

mbi kulturën …”<br />

(vijon)<br />

Inva Mula në Zvicër<br />

Një publik i entuziazmuar, kishte ardhur<br />

<strong>nga</strong> e gjithë Zvicra, disa edhe <strong>nga</strong> Gjermania,<br />

për të takuar divën e muzikës klasike,<br />

sopranon shqiptare të njohur botërisht, Iva<br />

Mula. Ndryshe <strong>nga</strong> herët tjera, kur Inva Mula<br />

komunikon me publikun <strong>nga</strong> skena, përmes<br />

këndimit, ajo kësaj here po takonte publikun<br />

e saj shqiptar përmes një bashkëbisedimi<br />

spontan mes miqsh”.Edhe ambienti ku është<br />

organizuar takimi për promovimin e cd-së së<br />

saj “Për ty Atdhe” ishte jo i zakonshëm për një<br />

këngëtare: një sallë e bibliotekës interkulturore<br />

“Pestalozi” në Zyrih ishte streha e ofruar<br />

<strong>nga</strong> udhëheqësja e kësaj biblioteke, shqiptarja<br />

Suela Jorgaqi. “E zonja e shtëpisë” e mori<br />

pastaj edhe rolin e prezantimit të Inva Mulës<br />

përmes një bashkëbisedimi të saj spontan me<br />

të.<br />

Krahas shumë dashamirësve të muzikës shqiptare<br />

dhe të Inva Mulës, në mesin e të cilëve<br />

edhe zviceranë, në këtë mbrëmje promovimi<br />

ishin të pranishëm edhe konsulli i Shqipërisë në<br />

Bernë, Kastriot Noli dhe ai i Kosovës në Cyrih,<br />

Salih Sefa, transmeton albinfo.<br />

Fillimisht pianistja shqiptare ga Neuchateli<br />

i Zvicrës, Edlira Dedja lexoi një vështrim mbi<br />

këngëtaren e madhe, duke sjellë në kujtesë të<br />

publikut sukseset e saj më të mëdha përgjatë<br />

viteve, <strong>nga</strong> koha kur ajo doli për herë të parë<br />

<strong>nga</strong> Shqipëria e deri më sot. Dedja, e cila <strong>ka</strong> nisur<br />

hapat e saj drejt skenës krahas këngëtares,<br />

thotë se Inva Mula është një artiste e madhe e<br />

cila sot simbolizon suksesin mjeshtërinë dhe<br />

kulturën shqiptare në botë.<br />

“Në shumë skena në botë gjen këngëtarë<br />

të shquar shqiptarë, në shumë orkestra gjen instrumentistët<br />

kryesorë shqiptarë”, tha më tutje<br />

Dedja.<br />

“Dhe nismëtarja e parë e këtij depërtimi të<br />

shqiptarëve në skenat në fjalë është Inva Mula,<br />

zëri i parë shqiptar në Evropë dhe në botë, fituesja<br />

e shumë çmimeve të mëdha botërore për<br />

muzikën operistike”.<br />

Rreth përfaqësimit dinjitoz të shqiptarëve<br />

në botë dhe rolit që në këtë përfaqësim <strong>ka</strong>në<br />

Fitimet e estradës larg tatimit për shtetin<br />

Këngëtarja Genta Ismjali<br />

<strong>ka</strong> deklaruar personalisht se<br />

është paguar edhe më shumë<br />

se 6 mijë euro për një koncert<br />

të sajin. Këtë e <strong>ka</strong> zbuluar në<br />

intervistë për një televizion<br />

shqiptar. Për Administratën<br />

Tatimore të Kosovës ky nuk<br />

përbën rast për hetim. Drejtori<br />

Behxhet Haliti, <strong>ka</strong> preferuar<br />

që pyetjet për të, të dërgohen<br />

me post elektronike,<br />

përmes zyrës për komunikim.<br />

E në përgjigjet e kësaj zyre<br />

për raportin e ATK-së me<br />

estradën është folur në vija<br />

të trasha. Është thënë se të<br />

dhënat e tatimpaguesve janë<br />

konfidenciale, e përgjigje nuk<br />

<strong>ka</strong> pasur për borxhin në total<br />

të estradës ndaj shtetit, për<br />

vitin 2012. Ky borxh, më 2011<br />

<strong>ka</strong>pte shifrën prej më shumë<br />

se 60 mijë euroshshkruan sot<br />

Koha Ditore.<br />

Menaxheri i këngëtares<br />

Genta Ismajli, Adem <strong>Rama</strong>dani,<br />

<strong>ka</strong> thënë se këngëtarja nuk<br />

i <strong>ka</strong> borxh shtetit. Për verën e<br />

vitit 2012, sipas <strong>Rama</strong>danit,<br />

i cili nuk jep shifra të sakta,<br />

Ismajli <strong>ka</strong> paguar diç<strong>ka</strong> më<br />

shumë se 1 mijë euro.<br />

koNtrapuNkt<br />

artistët është, bërë fjalë në paraqitjen spontane të<br />

këngëtares para publikut. Ajo, me një thjeshtësi dhe<br />

afërsi të denjë për admirim, <strong>ka</strong> vënë theksin në ruajtjen<br />

dhe bartjen e vlerave të kulturës shqiptare te<br />

brezi i ri i shqiptarëve që jetojnë jashtë vendit. Inva<br />

<strong>ka</strong> thënë se në shërbim të kësaj ideje <strong>ka</strong> vendosur<br />

të bënte edhe këtë promovim, ku ajo do të dhuronte<br />

(falas) cd-të me 12 këngët e saj të zgjedhura kushtuar<br />

100 vjetorit të Shqipërisë.<br />

“Ne që jetojmë jashtë kemi për detyrë të<br />

mbështetemi në muzikën shqiptare, dhe tua transmetojmë<br />

këtë edhe fëmijëve tanë”, <strong>ka</strong> përsëritur<br />

disa herë ketë porosi artistja e skenave botërore të<br />

muzikës.<br />

Ajo <strong>ka</strong> folur edhe për rrjedhën e realizimit të<br />

cd-së, duke treguar edhe detaje interesante, sidomos<br />

lidhur me futjen në këtë album të këngës “Unë<br />

biri yt Kosovë”. Kë<strong>nga</strong> është krijim i kompozitorit të<br />

ndjerë Fehim Ibrahimi mbi tekstin e poetit të madh<br />

po ashtu të ndjerë, Ali Podrimja.<br />

Inva Mula u është përgjigjur edhe pyetjeve<br />

për rrugën e suksesit të saj në skenën e muzikës<br />

botërore, për ndjenjën që <strong>ka</strong> kur këndon para publikut,<br />

për prindërit e saj, për vajzën e saj të vogël, Ninën,<br />

që trashëgon emrin e gjyshes së saj, nenës së<br />

Invës, këngëtares së operës, Inva Mula, e cila është<br />

ndarë <strong>nga</strong> jeta vitin e <strong>ka</strong>luar etj.<br />

Këngëtarja <strong>ka</strong> folur edhe për fondacionin “High<br />

Classic” që ajo, me mbështetjen e bashkëshortit,<br />

afaristit <strong>nga</strong> Kosova, Hetem <strong>Rama</strong>dani, e <strong>ka</strong> ngritur<br />

për të ndihmuar shkollimin e artistëve të rinj shqiptarë<br />

në botë.<br />

Ajo është a<strong>nga</strong>zhuar shumë për promovimin e<br />

artit dhe kulturës shqiptare në botë. Ne mund të arrijmë<br />

aty ku dua vetëm përmes vlerave tona kulturore<br />

që i transmetojmë botës, <strong>ka</strong> thenë veç tjerash<br />

Inva Mula, e cilësuar <strong>nga</strong> të pranishmit si “ambasadore<br />

e kulturës shqiptare në botë”.<br />

Inva Mula <strong>ka</strong> dhënë gjatë dy javëve të fundit një<br />

seri shfaqjesh të<br />

operës “La Boheme” të Puçinit në skenën e operës<br />

së Cyrihut, ku ajo <strong>ka</strong> pasur rolin kryesor, atë të Mimit.<br />

Në të njëjtën kohë në po ketë skenë <strong>ka</strong> shkëlqyer edhe<br />

tenori i madh shqiptar Saimir Pirgu, po ashtu në rolin<br />

kryesor, në operën “Rigoletto” të Verdit.<br />

Edhe Afrim Muçiqi<br />

<strong>ka</strong> thënë të shtunën për<br />

gazetën se nuk i <strong>ka</strong> borxh<br />

shtetit asnjë cent. Por ai<br />

<strong>ka</strong> bindjen se shteti nuk <strong>ka</strong><br />

bërë asgjë për të mbrojtur<br />

punën e këngëtarëve. Madje<br />

përmend edhe Ligjin për të<br />

drejtat e autorit, që sipas<br />

tij, nuk po mund të funksionalizohet.<br />

Kompozitori<br />

Florent Boshnjaku, që udhëheq<br />

Shoqatën e Autorëve,<br />

Prodhuesve dhe Interpretëve<br />

të Kosovës - APIK, e themeluar<br />

në gusht të 2011-s,<br />

15<br />

thotë se ligjërisht mbrojtja<br />

e të drejtave të autorit<br />

dhe perfomancat “live” të<br />

këngëtarëve nuk <strong>ka</strong>në kurrfarë<br />

lidhje. Por ai forcon<br />

bindjen, se shteti nuk <strong>ka</strong><br />

bërë asgjë për <strong>ka</strong>tegorinë e<br />

performuesve të artit.


E hënë, 25 mars 2013<br />

16 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

Nga Kujtim NUSHI<br />

Krijimtaria muzikore në Kosovë, dita<br />

më ditë, po pasurohet me vepra të reja.<br />

Krahas kompozitorëve tashmë të njohur,<br />

po dalin në skenë edhe emra të rinj të<br />

pajisur me përvojë e me dije, teorike<br />

dhe praktike, muzikore më të madhe<br />

duke krijuar vepra me vlera të reja të<br />

suksesshme. Në saje të një profili më të<br />

kompletuar, ata po na sjellin rezultate të<br />

reja të Mendimit bashkëkohor muzikor.<br />

Me rëndësi të veçantë krijuesit e ri i qasen<br />

me sukses krijimit të veprave të reja<br />

muzikore <strong>nga</strong> aspekti i përcaktimit të disa<br />

qëndrimeve kryesore teorike, praktike<br />

dhe metodologjike duke theksuar një<br />

varg elementesh të formacioneve të<br />

ndryshme stilistike, estetike dhe duke iu<br />

qasur më me guxim poetikës muzikore,<br />

gjë që kompozitorët e gjeneratës së parë i<br />

<strong>ka</strong>në ikur kësaj përvoje krijuese dhe <strong>nga</strong><br />

kjo formë e zgjidhjeve të reja, të cilën e<br />

hasim te kompozitorët e<br />

gjeneratës më të re.<br />

Këto gjenerata të reja shfaqin prirje<br />

dhe realizime të qarta, të shtruara e të<br />

formuluara për mrekulli duke dëshmuar<br />

gatishmërinë e tyre për një ndërmarrje<br />

më të guximshme studiuese. Sepse,<br />

e bukura në art e sidomos në artin<br />

muzikor, paraqet “formën më të lartë, më<br />

të koncentruar të përvetësimit estetik”.<br />

Njëra ndër kompozitoret e suksesshme<br />

që i takon kësaj plejade të re është edhe<br />

kompozitorja Dafina Zeqiri - Nushi, e cila<br />

me krijimtarinë e saj të deritashme zë një<br />

vend nderi në hierarkinë e krijimtarisë<br />

sonë muzikore.<br />

Dafina Zeqiri Nushi (1984, Prishtinë)<br />

kreu studimet në Drejtimin e kompozimit<br />

pranë Fakultetit të Arteve të Universitetit<br />

të Prishtinës në klasën e prof. Mendi<br />

Mengjiqi, Magjistër në Kompozim<br />

në Fakultetin e Muzikës, Univesiteti<br />

i Shkupit “Shën.Kirili dhe Metodi”<br />

në klasën e prof.Jana Andreevs<strong>ka</strong>.<br />

Kompozoi vepra solo, <strong>ka</strong>mertale, korale<br />

dhe simfonike ku ndër to dallohen:<br />

Quasi variazione për piano (më 2000<br />

fiton në konkursin për CD Projekt të<br />

Muzikës për Piano në Romë, Itali),<br />

Dialog për violinë e piano (më 2001<br />

vlersohet me diplomë inkurajuese në<br />

Konkursin e kompozitorëve të rinj “Çesk<br />

Zadeja” më 2002), Nënës sime për kor të<br />

përzier (2001), Sonatë për flaut e piano<br />

( 2002, fiton çmimin III në Konkursin<br />

e kompozitorëve të rinjë “Çesk Zadeja”<br />

më 2003), Telegoni për kuartet harkor<br />

(2004, interpretuar <strong>nga</strong> Fegus Quartet,<br />

Austri dhe Slloveni), Variazione per<br />

archi (2004, fiton çmimin special në<br />

Konkursin e kompozitorëve të rinjë “Çesk<br />

Zadeja” më 2005), Atmospheres për kor<br />

të përzier dhe orkestër simfonike (2005,<br />

laureate e çmimit të I rë “Theodore Front<br />

Prize”, USA 2009), Koncert për violonçel<br />

e orkestër (2007), Funeral Music për<br />

piano (2007, interpretuar <strong>nga</strong> Steffen<br />

Schleiermacher), Five për ansambël<br />

harkor (2007, Athelas Sinfonietta<br />

Copenhagen), Dream për violinë solo<br />

(2007, interpretuar dhe inçizuar <strong>nga</strong><br />

Peter Sheppard S<strong>ka</strong>erved, Londër),<br />

Dafina Zeqiri Nushi:<br />

variazione per archi<br />

Around për ansambël (2008, çmimi III<br />

në Konkursin e kompozitorëve PRE ART<br />

2008, Zvicër), Memento për violinë dhe<br />

orkestër simfonik (2010), Disappear për<br />

violë solo (2011, fituese dhe pjesmarrse<br />

në Composer’s Voice concert në New<br />

York City, për violistin Conway Kuo),<br />

Variacione për orkestër simfonik (2011),<br />

Përreth për orkestër <strong>ka</strong>mertale (2012,<br />

çmimi I në Konkurs i Kompozitorëve<br />

organizuar <strong>nga</strong> Ministria e Kulturës, Rinisë<br />

dhe Sporteve të Kosovës), Variacione<br />

për piano (çmimi II Festivali “Chopin<br />

Kosova”, Konkurs i Kompozitorëve)<br />

Blue për hornë in F (2012, fituese dhe<br />

pjesmarrse në Composer’s Voice concert”<br />

në New York City, për hornisten Michelle<br />

McQuade Dewhirst), “Variacione për<br />

piano” (2012, A<strong>ka</strong>demia e Shkencave<br />

dhe Arteve - Kosovë), Atmospheres për<br />

dy flauta (2012, finalist në Konkurrs<br />

internacional i kompozitoreve femra<br />

2013, organizuar <strong>nga</strong> Women Composers<br />

Festival of Hartford, Connecticut), I errët<br />

ky shteg për zë dhe piano (2013, Frauke<br />

Aulbert), etj. Gjithashtu, <strong>ka</strong> marrë pjesë<br />

në festivalin ndërkombëtar “Transfor<br />

Music” në Budapest, në shtatë edicionet<br />

e Festivalit ndërkombëtar “RE MUSICA”<br />

në Prishtinë, në pesë edicionet e Festivalit<br />

ndërkombëtar për të rinjë “DAM” në<br />

Prishtinë, në Festivalin “Ditët e muzikës<br />

shqiptare” më 2006 në Tiranë, përfaqësoi<br />

Kosovën në koncertin “Portret krijuesish”<br />

në Festivalit e Krijuesve të rinjë 2007 në<br />

Tiranë, koncert autorial në Prishtinë më<br />

2010, pjesmarrëse në koncert për nder të<br />

ditëlindjes së Mbretëreshës së Britanisë së<br />

Madhe Elizabeth II (organizoi Ambasada<br />

Britanike në Shkup, ku u nderua me<br />

Mirënjohje falenderimi <strong>nga</strong> Ambasadori<br />

Britanik në Maqedoni Robert Chatterton<br />

Dickson), pjesëmarrëse në koncertin<br />

C-A-L Athelas Sinfonietta Copenhagen në<br />

Kopenhagen, Londër dhe An<strong>ka</strong>ra më 2007,<br />

pjesmarrëse në koncertet “The Violin”,<br />

„Trade and Travel“ të Peter Sheppard<br />

S<strong>ka</strong>erved në Londër - Muzeun Britanik,<br />

koNtrapuNkt<br />

për orkestër harqesh (2004)<br />

Willton’s Music Hall më 2008/10, po atë<br />

vit fitoi për të qenë ligjëruese në “Franz<br />

Liszt Weimar Workshop 2008”, poashtu<br />

pjesmarrëse në koncertin “Recital për<br />

piano e flautë” të Viktor Manuel Moreles<br />

dhe Evangelina Reyes në Meksikë,<br />

Festival „Ditët e Muzikës Maqedone“ më<br />

2011, “Composer’s Voice concert” në New<br />

York City më 2012/13, “Masterprüfung<br />

- Konzert”, organizuar <strong>nga</strong> KUG Graz<br />

më 2012, koncert i organizuar <strong>nga</strong><br />

A<strong>ka</strong>demia e Shkencave të Kosovës për<br />

100 vjetorin e Pavarsisë së Shqipërisë<br />

më 2012. Për sukses të shkëlqyeshëm në<br />

studime Universiteti i Prishtinës në vitin<br />

2005/06 e nderoi me diplomën “Student<br />

i dalluar”.<br />

Eshtë asistente e lëndës Harmoni<br />

dhe Polifoni në Fakultetin e Arteve të<br />

Prishtinës. Veprat iu interpretuan <strong>nga</strong><br />

instrmentistë e ansamble të vendit e të<br />

huaj .<br />

Variazione per archi (Prishtinë, 2004)<br />

i krijoi gjatë kohës së studimeve. Vepra<br />

për <strong>nga</strong> forma dhe mënyra e ndërtimit<br />

i takon llojjit të variacioneve të lira apo<br />

<strong>ka</strong>raktere. Përfshin gjashtë variacione,<br />

ku secili ndryshon <strong>nga</strong> tjetri për<strong>ka</strong>h<br />

<strong>ka</strong>rakteri. Variacionet janë të ndërtuara<br />

në mënyra të ndryshme si <strong>nga</strong> melodia,<br />

materiali përcjellës, ritmi, masa, tempi.<br />

Grupet orkestrale janë bërë në mënyrë<br />

standarde, në pesë grupe: violinat I dhe<br />

II, violat, violonçelët, kontrabasët. Ka<br />

ndërrime të ritmit, pastaj të masave (3/4,<br />

4/4, 5/4, 4/8, 6/8, 7/8, 5/8) që lëvizin e<br />

ndërrohen në të gjashtë variacionet e<br />

veprës. Ndërrimi i shpeshtë i masave,<br />

ritmi i gjallë, i lëvizshëm me nota të<br />

imta 16-she dhe 32-she, sidomos në<br />

Variacionin I (Allegro), pastaj tempi<br />

i shpejtë te Variacioni II dhe VI, të<br />

gjitha këto i japin veprës një tingëllim të<br />

gjallë, rinor e dinamikë impulsive, që i<br />

përgjigjet kohës dhe moshës kur e krijoi<br />

kompozitorja.<br />

Baza tonale, tonaliteti nuk është<br />

përcaktuar, ndonëse vet tema <strong>nga</strong> larg<br />

<strong>55</strong><br />

<strong>ka</strong> një afri me sh<strong>ka</strong>llën a-mol. Te vijat<br />

melodike gjenden mjaft tinguj të alteruar<br />

dhe elemente kromatike. Këto i japin<br />

veprës një tingëllim espresiv dhe frymë<br />

muzikore që është aplikuar në fund të<br />

shek. XIX dhe gjatë shek. XX.<br />

Tema kryesore (masat 1-9) është në<br />

tempin e <strong>nga</strong>dalshëm “Adagio”, fillon me<br />

notën a (të oktavës së vogël) dhe mbaron<br />

me notën a1. Është e ndërtuar gradualisht<br />

duke filluar me zërat e ulët me nota<br />

<strong>ka</strong>tërshe, me “crescendo” arrin në një<br />

kulminacion me nota të larta dhe prap në<br />

mënyrë graduale me decrescendo kthehet<br />

në zërat e ulët me nota <strong>ka</strong>tërshe dhe<br />

gjysma. Në ndërtim e sipër kombinohet<br />

me instrumentet e larta. Për herë të parë<br />

paraqitet te violat dhe menjëherë pas<br />

masës së dytë <strong>ka</strong>lohet te violinat II, ndërsa<br />

prej masës së <strong>ka</strong>tërt melodinë e temës e<br />

<strong>ka</strong>në violinat I, me të cilat përfundon.<br />

Herë pas herë paraqitet në “unissono” te<br />

violinat I dhe II. Tema është e përbërë<br />

prej notave <strong>ka</strong>tërshe, tetëshe, 16-she dhe<br />

32-she. Bëhen ndërrime të metrit (4/4,<br />

3/4, dhe 5/4). Nga aspekti dinamik është<br />

mjaft e ndryshueshme (“p”, “mf”, “f”).<br />

Shemb. 1:<br />

TEMA<br />

Tema bazohet në vija të qarta intervalesh,<br />

është e rrjedhshme pa kërcime të<br />

dukshme dhe pa shfrytëzimin e tingujve<br />

më të lartë a më të ulët të diapazonave të<br />

instrumenteve. Shenjat e artikullimit janë<br />

përdorur natyrshëm dhe u përshtaten<br />

instrumenteve duke u realizuar me lehtësi<br />

dhe kumbuar qartë. Kryesisht janë lëvizje<br />

sekondash të vogla e të mëdha. Shemb. 2:<br />

Variacioni I (masat 16-42), është në<br />

tempin e shpejtë Allegro, me dinamikën<br />

“f”, “mf”, “ff” dhe në masën 3/4. Tema këtu<br />

është e shtjelluar <strong>nga</strong> aspekte të ndryshme<br />

ritmike, melodike, dinamike, me <strong>ka</strong>lime të<br />

ndryshme. Vija melodike përfshin përveç<br />

tingujve diatonikë edhe asosh të alteruar<br />

si dhe kromatikë. Paraqitet në mënyrë të<br />

kombinuar: <strong>ka</strong>lon duke u imituar herë


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

koNtrapuNkt<br />

te violinat I dhe II, prej masës së pestë<br />

edhe te violat, ndërsa violonçelët dhe<br />

kontrabasët <strong>ka</strong>në rol sekondar, jo mjaft<br />

të lëvizshëm, herë pas here në “unissono”.<br />

Këtu vërehet se <strong>nga</strong> tema kryesore është<br />

marrë <strong>nga</strong> një motiv <strong>ka</strong>rakteristik prej<br />

të cilës temë është ndërtuar variacioni.<br />

Por janë ruajtur mirë suazat formale të<br />

temës. Ky variacion është i zgjeruar dhe i<br />

dallueshën, me përfundim në dinamikën<br />

“ff”, duke e pregatitur variacionin tjetër të<br />

radhës.<br />

Shemb. 3:<br />

Variacioni II<br />

Variacioni II (masat 45-72) është në tempin<br />

e shpejtë, me <strong>ka</strong>rakter të gëzueshëm<br />

Allegretto, me dinami<strong>ka</strong>t “mf”,“f”,“p”,“ff”.<br />

Edhe ky nuk <strong>ka</strong> ndërrime të metrit, i tëri<br />

është në masën 4/8. Fillon me një hyrje<br />

2-taktëshe te violonçelët dhe kontrabasët<br />

me nota tetëshe në “pizzicato” dhe gjatë<br />

gjithë variacionit vazhdon melodia me<br />

këtë figurë. Tema paraqitet në masën e<br />

tretë te violat në “pizzicato” (zgjatë <strong>ka</strong>tër<br />

masa). Prej masës gjashtë (49), melodinë,<br />

temën e marrin violinat I dhe II (edhe<br />

këto në “pizzicato”). Kështu i gjithë<br />

variacioni është i kombinuar me melodinë<br />

që gjindet herë te violat, herë te violinat<br />

I dhe II. Këtë variacion e <strong>ka</strong>rakterizon<br />

ngjashmëria me temën kryesore. Ka<br />

ndërrime të shpeshta të dinamikës me<br />

crescendo dhe decrescendo, sidomos në<br />

fund të variacionit kur në çdo masë <strong>ka</strong>lon<br />

në dinami<strong>ka</strong> të ndryshme : “mf”, “ p”,<br />

“mf”, “ f”, “ ff” .<br />

Shemb. 4:<br />

Variacioni III (masat 73-97) është me<br />

temp të <strong>nga</strong>dalshëm Grave. Për dallim <strong>nga</strong><br />

variacioni I dhe II, autorja këtu i ndërron<br />

masat <strong>nga</strong> 4/4 në 5/4 dhe vazhdimisht<br />

gjatë këtij variacioni vërehet ndërrimi<br />

i tyre. Variacioni është i ndërtuar me<br />

nota të gjata te violinat II, violonçelët<br />

dhe kontrabasët. Më të zhvilluara janë<br />

violat me <strong>ka</strong>tërshe me pikë dhe gjysma.<br />

Tema paraqitet më e plotë te violinat<br />

I të ndara (“divisi”). I gjithë variacioni<br />

është ndërtuar me motivin <strong>nga</strong> tema<br />

themelore, i cili lëviz në mënyrë graduale<br />

<strong>nga</strong> instrumentet e regjistrit të lartë në ata<br />

të ulët dhe anasjelltas. Në masën e 80-të<br />

arrihet kulminacioni i Variacionit me një<br />

crescendo në “f”. Me përpunimin e këtij<br />

motivi, duke e lëvizur dhe kombinuar<br />

atë gradualisht <strong>nga</strong> lartë-poshtë te<br />

violinat I dhe II, më pas te violat, për të<br />

vazhduar me violonçelët. Në fund, me<br />

kontrabasët përfundon ky variacion, me<br />

temp të <strong>nga</strong>dalësuar “ritartando” dhe<br />

me dinamikën “pp”. Në këtë variacion<br />

është ndryshuar si melodia e materiali<br />

përcjellëse, ashtu edhe edhe ritmi, masa,<br />

tempi e harmonia. Gjithashtu, aspekti<br />

dinamik është mjaft i pranishëm: “p”,<br />

“mf”, “f”, “pp”.<br />

Shemb. 5:<br />

Variacioni III<br />

Variacioni IV (masat 97-119) është me<br />

temp mesatar Moderato, <strong>ka</strong> ndërrime të<br />

shpeshta të metrit <strong>nga</strong> 6/8 në 7/8. Në<br />

këtë variacion përdor metrin e këngëve<br />

dhe valleve tona 7/8 me ndarje 3+2+2.<br />

Përpunimi i melodisë është i lirë dhe<br />

në krahasim me variacionet tjera, është<br />

përdorur, gjatë ndërtimit të tij, e gjithë<br />

orkestra. Variacioni fillon i kombinuar<br />

duke zhvilluar lojë melodike me nota<br />

tetëshe ndërmjet violinave I, II dhe violave<br />

në “pizzicato”, ndërsa violonçelët dhe<br />

kontrabasët e paraqesin një vijë melodike<br />

në “unissono” deri në masën 102. Nga<br />

kjo masë paraqitet një pasazh me nota<br />

16-she te violinat I, i cili vazhdon pas dy<br />

masave edhe te violonçelët, ndërsa gjatë<br />

gjithë këtij variacioni melodia ndërthuret<br />

në mënyrë polifonike, duke krijuar një<br />

17<br />

lojë melodike, që d.m.th. atëherë kur<br />

melodinë e mbajnë instrumentet e larta,<br />

ato të ulëtat pushojnë dhe anasjelltas.<br />

Luajtja në “pizzicato” dhe në “arco”<br />

është mjaft e pranishme, sidomos në<br />

fund të Variacionit. Ky përfundon mjaft<br />

bindshëm në dinamikën “f”, ndërsa te<br />

violinat I, II dhe te violat kemi akorde prej<br />

<strong>ka</strong>tër tingujve në “arco”. Edhe këtu është<br />

ndërruar melodia dhe materiali përcjellës,<br />

por edhe ritmi, masa, tempi, harmonia,<br />

madje edhe vet tema. Dinami<strong>ka</strong> në fillim<br />

niset <strong>nga</strong> “mf”, për të vazhduar në “f”, “p”<br />

dhe përsëri në “mf” dhe në fund në “f”.<br />

Shemb.6:<br />

Variacioni IV<br />

Variacioni V (masat 120-141), është në<br />

tempin Maestoso, në metrin 4/4 e 3/4<br />

dhe me ndërrime të vazhdueshme gjatë<br />

Variacionit. Është i ndërtuar <strong>nga</strong> një motiv<br />

<strong>ka</strong>rakteristik (kuintolë), në kombinim me<br />

motivin e temës kryesore, i cili paraqitet<br />

pas pesë masave. Fillon me dinamikë<br />

bindëse në “f”, duke rënë gradualisht në<br />

“mf”e “p”, herë pas herë me “crescendo”<br />

dhe “decrescendo”. Ndryshon për <strong>nga</strong><br />

<strong>ka</strong>rakteri <strong>nga</strong> variacionet tjera, pothuajse<br />

është ndër gjitha variacionet me ndërtim<br />

ndryshe. Për këtë qëllim ndyshon jo vetëm<br />

melodia dhe materiali përcjellës, por edhe<br />

ritmi, masa, tempi, harmonia si dhe tema.<br />

Në vijën melodike gjinden tinguj të alteruar<br />

dhe elemente kromatike. Pikërisht këto<br />

elemente e bëjnë variacionin me tingëllim<br />

më espresionist. Tema paraqitet te violat<br />

me motivin me kuintola për të vazhduar,<br />

pas tri masave, te violinat I dhe II, si dhe<br />

me radhë te violonçelët. Prej masës 124 e<br />

më tej variacioni është më i kompletuar,<br />

ku i bash<strong>ka</strong>ngjitet edhe motivi i marrë <strong>nga</strong><br />

tema kryesore që paraqitet te violonçelët<br />

dhe te violinat I. Kështu, i gjithë Variacioni<br />

është i ndërtuar <strong>nga</strong> motivi me kuintola<br />

dhe me motive të temës kryesore, duke<br />

u ngritur dhe zbritur gradualisht nëpër<br />

instrumentet e larta dhe të ulëta.<br />

Shemb. 7:<br />

Variacioni V<br />

Variacioni VI (masat 142-187), është në<br />

tempin madhështor Maestoso pak më të<br />

shpejtë ( = 112 ), është variacioni më i<br />

gjatë i veprës, me ndërrime të shpeshta të<br />

metrit 6/8 dhe 5/8 dhe me dinamikë mjaft<br />

të pasur. Fillon bindshëm me “f”, duke<br />

<strong>ka</strong>luar në “mf”, “p”, “ff”, “pp”, e deri te “ppp”,<br />

me “crescendo” dhe “decrescendo”. Për<br />

<strong>nga</strong> <strong>ka</strong>rakteri e forma është më afër temës<br />

themelore dhe i ndërtuar kryesisht <strong>nga</strong><br />

elementet e saj. Këtu më së shumti vërehet<br />

përdorimi i motivit me nota 16-she dhe 32she.<br />

Vërejmë që tema themelore është e<br />

ndarë në motive të shkurtëra. Kompozitorja<br />

këtu e ndërton Variacionin me elemente të<br />

kësaj teme duke e zhvilluar dhe copëzuar atë<br />

me ndërprerje të njëpasnjëshme. Melodinë<br />

e <strong>ka</strong>në violina I solo, ndërsa instrumentet<br />

tjera e shoqërojnë me një motiv të shkurtër<br />

të përbërë prej notave tetëshe dhe <strong>ka</strong>tërshe<br />

të punktuara. Në masën 147 violinat I<br />

bashkë me violonçelin solo e paraqesin<br />

një pasazh të marrë <strong>nga</strong> tema themelore,<br />

duke vazhduar te violinat II. Në masën<br />

153, melodia ndërtohet me një motiv tjetër<br />

të marrë <strong>nga</strong> kjo temë, duke e kombinuar<br />

atë në mënyrë graduale <strong>nga</strong> lartë-poshtë<br />

dhe anasjelltas. Në masën 164 përsëri<br />

rolin kryesor të melodisë e merr violina I<br />

solo, e shoqëruar herë pas herë <strong>nga</strong> grupet<br />

instrumentale tjera me motivin e paraqitur<br />

në fillim të Variacionit. Përfundimi arrihet<br />

duke e luajtur motivin me nota 16-she<br />

dhe në mënyrë graduale duke <strong>ka</strong>luar prej<br />

violinave I e II, te violat, ndërsa violonçelët<br />

dhe kontrabasët janë në “unissono”. Fundi<br />

është i qetë me nota <strong>ka</strong>tërshe me koronë<br />

(“corona”), në dinamikën “ppp”.


E hënë, 25 mars 2013<br />

18 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

A mundë të imagjinohet jeta pa muzikë ? No, Impossibile<br />

Nga Dr. Sul Gragjevi,<br />

kritik muzike<br />

Do të kisha një kënaqësi<br />

të veçantë sikur të ndodhesha<br />

në audiencen e performancës<br />

të “Fantazisë Korale në Do<br />

minor op.80” të Beethovenit<br />

në Tiranë po t’më jepesh rasti<br />

dhe sikur kjo të realizohesh, jo<br />

pse është një prej favoriteve të<br />

mija por është kompozim me<br />

një “finale të madhe*, shumëkohëshe<br />

prej 576 masash, një<br />

fantazi brilante për piano,<br />

kor dhe orkester (Bronfman,<br />

Zinman,Tonhalle Orchestra<br />

Zurich) . Mirpo, <strong>ka</strong>luan në<br />

heshtje të dy muajt, njëri i<br />

Beethovenit dhe tjetri i Çajkovskit,<br />

pa simfoni, pa piano<br />

a violinë koncert, pa kuartet<br />

dhe pa balete në një kohë kur<br />

të pakten në vendet e Rajonit,<br />

publiku mbushi plot sallat e<br />

koncerteve për të parë interpretimin<br />

e Simfonisë No.5 të<br />

Çajkovskit, të violinë koncertit<br />

op.35 dhe të Variacioneve “<br />

Rococo ‘’ <strong>nga</strong> Filarmonitë e<br />

tyre me një pasion intelektual .<br />

Sot muzi<strong>ka</strong> ndodhet gjithkund<br />

rreth nesh, rreth jetës sonë<br />

dhe kjo gjë është një aspekt<br />

pozitiv .” Muzi<strong>ka</strong>, thoshte<br />

Sergej Rachmaninov, është e<br />

mjaftueshme për gjithë jeten<br />

ndërsa jeta nuk i mjafton<br />

muzikës”.Një muzikë e bukur<br />

është atraktive dhe njeriu <strong>ka</strong><br />

nevojë për të, ne duhet të jemi<br />

familjarë me simfonitë, me<br />

koncertet, me operat dhe baletet<br />

. John F. Kennedy thoshte “<br />

Jeta e artit ndodhet në qendër<br />

të objektit të kombit dhe është<br />

një test i cilësisë së civilizimit<br />

të atij kombi “ . Nuk <strong>ka</strong> patur<br />

ndonjëherë <strong>ka</strong>q shumë muzikë<br />

për tu ndëgjuar dhe <strong>ka</strong>q lehtë<br />

për tu siguruar . Vetëm “ The<br />

Gramophone Classical Music<br />

Guide “ (2012) mund të na<br />

shërbejë për të njohur mirë<br />

veprat dhe interpretuesit me<br />

famë, në variatete të ndryshme<br />

e shumë të pasura duke na<br />

ndihmuar që të bëjmë edhe<br />

krahasime midis artistëve dhe<br />

veprave apo në “ 1001 Classical<br />

Recordings “ të 2008 .<br />

Nuk është e rastit që në atë<br />

Gramophone* të 2012 gjejmë<br />

interpretuesen, sopranon<br />

tonë të shquar Inva Mula në<br />

Falstaffin e Verdit në rolin e<br />

Nannettas përkrah A. Maestri,<br />

R.Frontali, B. Fritto në La<br />

Scala Milano nën drejtimin<br />

e Riccardo Mutit apo në “ La<br />

rondine “e Puccinit në rolin<br />

e Lisettas përkrah Angela<br />

Gheorghiu , Roberto Alagna e<br />

Alberto Rinoldi, dhe tek “Carmen<br />

“ e Bizet krahas Angela<br />

Gheorghiu, Roberto Alagna,<br />

Thomas Hampson që patjetër<br />

na entuziasmon të gjithëve pa<br />

masë. Siç vërehet në literaturen<br />

muzikore të vitit 2012, “<br />

The complete Classical Music<br />

Guide “, drejtimet kryesore<br />

në muzikë sot janë të përqëndruara<br />

në realizimin e performancave<br />

moderne të nivelit<br />

të lartë artistik, të spektakleve<br />

të muzikës <strong>nga</strong> interpretues<br />

të shquar dirigjentë, orkestra,<br />

këngëtarë, instrumentistë,<br />

balerin(a). Asgjë nuk mundë të<br />

jetë e njëllojtë me eksitimin*<br />

e një koncerti “live”, një sallë<br />

e mbushur plot <strong>ka</strong> stimulimin<br />

vizual dhe atë oral të performancës<br />

si dhe ndonjë element<br />

të paparashikuar që mundë të<br />

çfaqet atë mbrëmje koncerti<br />

krahas të gjithë kontributit të<br />

forcave unike të njerëzve që e<br />

bëjnë muziken . Megaspektakli<br />

i vitit 2011, “ Simfonia No.8 “ e<br />

Gustav Mahlerit ishte performanca<br />

e festimit të 20 vjetorit<br />

të Pavarësisë të Sllovenisë dhe<br />

Kroacisë për realizimin e së<br />

cilës u bashkuan të dy Filarmonitë<br />

me 200 orkestrantë<br />

dhe 848 këngëtarë (1048)<br />

. Po ashtu një performancë<br />

historike ishte edhe spektakli<br />

Ameri<strong>ka</strong>n i “Simfonisë No.9<br />

Korale “ të Beethovenit. Një<br />

tendencë e till vjen e theksohet<br />

edhe më teper nëpërmjet një<br />

bashkpunimi të dy anëshëm<br />

midis vendeve, midis filarmonive,<br />

midis operave dhe<br />

baleteve . Në Çi<strong>ka</strong>go përveç<br />

Maestro Riccardo Mutit,<br />

orkestren simfonike (CSO)<br />

e dirigjojnë edhe Bernard<br />

Haitink (Simfoninë No.4 të<br />

Brahmsit, piano koncertin<br />

No.17 të Mozartit), James<br />

Conlon (Sibelius, violinë koncertin<br />

me Leonidas Kavakos),<br />

Charles Dutoit (Çajkovski,<br />

Simfonia No.5, Liszt, piano<br />

koncerti No.2), Valerij Gergijev<br />

(Mahler, Simfonia No.5)<br />

ndërsa instrumentistë të ftuar<br />

janë Evgenij Kissin, Vadim Repin,<br />

Leila Josefowicz, Mitsuko<br />

Uchida,Gil Shaham,Yo-YoMa<br />

dhe Anne-Sophie Mutter.<br />

Po rreth nesh çfarë ndodh<br />

? – Filarmonia e Pragës, që <strong>ka</strong><br />

një reputacion dhe autoritet të<br />

madh në Europë, jep koncert<br />

në Beograd. Orkestra e saj<br />

simfonike shoqëroi trombistin<br />

Sergej Na<strong>ka</strong>rjakov në koncer-<br />

koNtrapuNkt<br />

tin e violinës të Mendelssohnit<br />

në Re minor. Na<strong>ka</strong>rjakov<br />

interpretoi koncertin sikur<br />

tromba e tij të kishte <strong>ka</strong>tër<br />

telat, ai e përktheu koncertin<br />

e violinës në gjuhen e trombës,<br />

shkruante kriti<strong>ka</strong> ndërsa<br />

shtypi i huaj e quajti “Paganini<br />

në trombë”. Në Festivalin<br />

Ravello, në Modena të Italisë,<br />

Filarmonia e Beogradit (1923)<br />

dirigjohet <strong>nga</strong> Mishel Bruso’<br />

në violinë koncertin op.35<br />

të Çajkovskit të cilin e interpreton<br />

me mjeshtri violinisti<br />

Italian Uto Ughi.. Orkestra<br />

Simfonike e Filarmonisë Sllovene<br />

jep koncert në Beograd<br />

dhe Zagreb ndërsa ajo e Beogradit<br />

dha me 28 Maj koncert<br />

në Lisinski të Zagrebit me<br />

piano koncertin No.3 të Sergej<br />

Rachmaninov, Simfoninë No.5<br />

të Çajkovskit dhe baletin “<br />

Legjenda e Ohrit”. Ashtu si në<br />

Çi<strong>ka</strong>go edhe në St.Petersburg<br />

përveç dirigjentëve Valerij<br />

Gergijev dhe Jurij Temir<strong>ka</strong>nov<br />

dirigjojnë edhe Michael Koler<br />

(Leipzig), Pablo Heras – Casado<br />

në Operan “Carmen”, Fabio<br />

Luisi (Orchestra Filarmonica<br />

della Scala), Rainer Honeck<br />

(Filarmonia Vienë ) ndersa<br />

interpretues të ftuar janë Elisabet<br />

Leons<strong>ka</strong>ja piano,Helene<br />

Grimaud piano, Leonidas Kavakos<br />

violinë,Pinchas Zukerman<br />

violinë, Amanda Forsyth<br />

çelo, Janine Jansen violinë,<br />

Anna Netrebko soprano. Ndërsa<br />

në Munich , Valerij Gergijev<br />

do të dirigjojë të 15 Simfonitë<br />

e Dimitri Shostakoviç që do<br />

të interpretohen <strong>nga</strong> Munich<br />

Philharmonic Orchestra (6<br />

simfoni) dhe ajo e Marijnskit<br />

St.Petersburg (9 simfoni). Këto<br />

prakti<strong>ka</strong> janë drejtimi më i<br />

rëndësishëm që sot aplikojnë<br />

pothuajse të gjitha vendet me<br />

reputacion të shquar në artin<br />

muzikor për të krijuar spektakle<br />

<strong>nga</strong> më të bukurit. Kjo është<br />

njëra anë e tendencës ndërsa<br />

ana tjetër janë programet e<br />

ngjeshura të sezoneve . Po<br />

të shohim programin e performancave<br />

të Metropolitan<br />

Operas Njujork (Met), pothuajse<br />

çdo ditë <strong>ka</strong> një opera,<br />

Orkestra Simfonike e Çi<strong>ka</strong>gos<br />

vetëm për një tremujor kishte<br />

në program 52 performanca<br />

ndërsa në St.Petersburg përveç<br />

Theatrit Marijnskij që e filloi<br />

sezonin me baletet e bukura<br />

të Çajkovskit, konkurojnë<br />

edhe 7 Orkestra e Balete të<br />

tjera inkluduar Konservatorin<br />

e St.Petersburgut me<br />

orkestren dhe baletet që <strong>ka</strong>,<br />

për të realizuar 173 performanca<br />

për një muaj . Gjëja<br />

më konkrete dhe që është e<br />

domosdoshme për tu marrë si<br />

përvojë shumë e pasur është<br />

prakti<strong>ka</strong> që aplikon “Chicago<br />

Symphony Orchestra” (CSO)<br />

me publikun e saj muzikdashës<br />

. Çdo admirues i saj <strong>ka</strong><br />

në dorë komplet programin e<br />

performancave para fillimit të<br />

sezonit 2012- 2013 me qellim<br />

që të zgjedh performancen<br />

që i pëlqen . Kështu, unë <strong>ka</strong>m<br />

zgjedhur <strong>nga</strong> ai program i<br />

ngjeshur, “Symphony Ball”<br />

me 29 Shtator për të asistuar<br />

në performancen e violinë<br />

koncertit në Mi minor op.64 të<br />

Mendelssohnit me dirigjentin<br />

Riccardo Muti dhe violinisten<br />

virtuoze Anne-Sophie Mutter<br />

si dhe për 21 Tetor , koncertin<br />

kushtuar 100 vjetorit të lindjes<br />

të dirigjentit të njohur Sir<br />

Georg Solti i titulluar : “World<br />

Orchestra for Peace “ që do ta<br />

dirigjojë Valerij Gergijev .Pi<strong>ka</strong><br />

kulminante e një programi<br />

performance është një libër<br />

prej 60 faqesh që i jepet secilit<br />

në audiencë , (Çi<strong>ka</strong>go, Njujork)<br />

me pjesët që do të interpretohen,<br />

me përshkrimin e<br />

çdo pjesë muzikore bashkë me<br />

kompozitorin ,një biografi e<br />

dirigjentit dhe e ndonjë solisti<br />

të ftuar në koncert bashkë me<br />

listën e interpretuesve .Meqenëse<br />

janë të pafund punimet<br />

muzikore, zakonisht , në 90%<br />

të koncerteve përdoret i njëjti<br />

format, që, në të shumtën<br />

përmban një Overturë , një<br />

Koncert (violinë, çelo, piano),<br />

Intermexo, një Simfoni. Jo<br />

vetëm <strong>ka</strong>q, por është bërë<br />

traditë e bukur Ameri<strong>ka</strong>ne<br />

që dirigjenti gjysëm ore para<br />

performancës fton audiencën<br />

në një sallë tjetër për ta njohur<br />

me vepren dhe kompozitorin.<br />

Mendoj që kjo praktikë<br />

duhet të ndiqet edhe tek ne<br />

në Tiranë por para të gjithave<br />

për mendimin tim duhet të<br />

ngrihet “Filarmonia e Tiranës”<br />

orkestra simfonike e së cilës,<br />

ashtu si kudo, duhet të jetë e<br />

pavarur prej asaj të operas e<br />

baletit dhe asaj të RTV dhe të<br />

ketë të pakten jo më pak se 90<br />

orkestrantë dhe disa dirigjentë<br />

me përvojë. Shef dirigjent dhe<br />

drejtor i saj mundë të jetë,për<br />

mendimin tim, vetëm artisti<br />

universal* Eno Koço . Sepse të<br />

punosh me një extraordinary*<br />

music director si Eno Koço<br />

dhe me një organizim unik të<br />

Filarmonisë , është vërtetë një<br />

rast i shkëlqyer . Nuk e kuptoj<br />

sesi një qendër si Tirana të<br />

mos ketë ende një Filarmoni<br />

apo edhe Shkodra e cila sot<br />

<strong>ka</strong> një potencial të madh në<br />

instrumentistë dhe dirigjentë<br />

të talentuar e të devotshëm ???<br />

. Një përvojë e mirë mundë të<br />

merret <strong>nga</strong> organizimi i Zagreb<br />

Philharmonic Orchestra që <strong>ka</strong><br />

104 orkestrantë dhe disa dirigjentë<br />

njëri <strong>nga</strong> të cilët, Ivan<br />

Repushiç është dirigjent i ftuar<br />

<strong>nga</strong> Opera Berlin dhe Hanover<br />

ku <strong>ka</strong> dirigjuar operat , La Boheme,<br />

Macbeth, Rigoletto, Falstaff,<br />

Lucia di Lammermoor<br />

dhe Otello . Një organizim i<br />

till është i domosdoshëm në<br />

qoftëse kërkojmë një konkurrim<br />

dinjitoz në Rajon. Është<br />

Ministria e Kulturës që duhet<br />

të merret me zgjidhjen një<br />

herë e mirë të këtij problemi<br />

shumë të rëndësishëm sot .Për<br />

këtë është e domosdoshme të<br />

bashkpunojë me ministritë<br />

e kulturës të shteteve tjera si<br />

Çeki , Sllovaki , Serbi , Kroaci<br />

,Greqi që i ndjekin të gjitha<br />

këto probleme mjaftë mirë<br />

nëpërmjet të 115 bashkpunëtorëve<br />

të tyre .Vetëm në<br />

Çeki janë sot 7 Filarmoni dhe<br />

Orkestra të mëdha simfonike<br />

që mbajnë gjallë të gjitha aktivitetet<br />

muzikore mbrënda<br />

dhe jashtë vendit . Një prej<br />

drejtimeve të rëndësishme<br />

që mbështetë zhvillimin e<br />

muzikës pa të cilen ajo nuk <strong>ka</strong><br />

kuptim, është kriti<strong>ka</strong> muzikore<br />

e cila duhet të jetë profesionale<br />

dhe analitike, në stilin e vlerave<br />

artistike të performancës<br />

dhe në standardet e larta estetike<br />

. Koncertet gjithëmonë<br />

janë dhe do jenë objekt i kritikës<br />

muzikore, atje ku kriti<strong>ka</strong><br />

është e paaftë të gjykojë për një<br />

koncert, për interpretuesin,ork<br />

estren,dirigjentin dhe vepren,<br />

kjo ndodhë <strong>nga</strong>që kritikët nuk<br />

<strong>ka</strong>në njohuri të mjaftueshme<br />

dhe nuk janë në gjëndje të hyjnë<br />

mbrënda psikologjisë* dhe<br />

emocioneve* të interpretuesve,<br />

sqaronte Yehudi Menuhin<br />

....... e në këto raste kritikët<br />

mundohen të japin spjegime e<br />

raportime pa datajet kryesore<br />

që <strong>ka</strong>në të bëjnë me rezultatin.<br />

Audienca e sallës së Orkestres<br />

Simfonike të Çi<strong>ka</strong>gos në violinë<br />

koncertin op.35 të Çajkovskit<br />

e “shpërbleu” violinistin<br />

Vadim Repin me gjallërinë<br />

dhe ovacionet pa pushim .<br />

Repin ishte jo vetëm violinist<br />

por një violinist i <strong>ka</strong>librit më<br />

<strong>55</strong><br />

të lartë, shkruante NY Times,<br />

sensitiviteti muzikor i të cilit<br />

provoi tekniken e tij të pastër<br />

ndërsa kritikë të tjerë e quajtën<br />

virtuoz i shumë tingujve<br />

të cilët dalin prej Guarnerit<br />

të tij s’bashku me tekniken e<br />

përsosur . Është e vërtetë që<br />

<strong>ka</strong>m një simpati të veçantë<br />

për CSO (Chicago Symphony<br />

Orchestra) dhe drejtorin e saj<br />

të muzikës Maestro Riccardo<br />

Muti por në të njeten kohë<br />

edhe për publikun muzikdashës,<br />

shumë të kulturuar<br />

të qytetit mjaftë të bukur të<br />

Çi<strong>ka</strong>gos. Orkestra Simfonike<br />

është fantastike, me një koncertmaestro<br />

virtuoz , Robert<br />

Chen , i cili interpretoi dy herë<br />

violinë koncertin No.1 të Paganinit<br />

ndërsa Maestro Muti<br />

me dirigjimin e tij e mban lart<br />

koncentrimin e audiencës e<br />

cila gjithëmonë prej tij pret një<br />

muzikë spektakulare .Muzikologu<br />

i njohur Attila Csampai i<br />

cili <strong>ka</strong> shkruar për legjenden e<br />

Operas Maria Callas në librin e<br />

tij, “Callas”, shkruante si kritik<br />

: “Ajo ishte një krijesë e jashtzakonshme,<br />

me një ton magjik,<br />

me një art absolut dhe me një<br />

ekspresion absolut” dhe më<br />

tej, “ajo ishte një orkester e<br />

vërtetë, jo me tre zëre por me<br />

njëmijë, me një koloraturë<br />

të pa arritshme ende deri<br />

sot”. Albert Paparisto, mbas<br />

suksesit të operas së parë shqiptare<br />

“Mri<strong>ka</strong>”shkruante :”<br />

Prenkë Jakova në Operan e tij<br />

u tregua njohës dhe mjeshtër<br />

i dramaturgjisë muzikore operistike”<br />

Muzikologu dhe kritiku<br />

Ameri<strong>ka</strong>n David Dubal në librin<br />

e tij “Conversations with<br />

Menuhin”përveç tjerash në 176<br />

faqet kujton fjalët e Nurejevit që,<br />

“çdo balerin(ë) në çdo mëngjes<br />

duhet të përulet para portretit të<br />

Çajkovskit”. Për një kritik është<br />

e rëndësishme, dhe kjo nuk varet<br />

prej tij, se si interpretojnë në<br />

skenë këngëtari, instrumentisti,<br />

orkestra, dirigjenti se, në qoftëse<br />

niveli profesional i një theatri<br />

apo orkestre rezulton i ulët<br />

atëhere masa e kritikës negative<br />

rritet. Por në të njejten kohë, poqese<br />

në performancë vërehet një<br />

interpretim brilant prej talenti<br />

atëhere kjo do jetë një kënaqësi<br />

jo vetëm për audiencen por edhe<br />

për kritiken. Gjëja më e çmuar<br />

për një kritik është reputacioni i<br />

tij i cili nuk fitohet për një kohë<br />

të shkurtë . Për mendimin tim<br />

kriti<strong>ka</strong> Ameri<strong>ka</strong>ne në muzikë<br />

është në nivelin më të lartë dhe


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

më e përparuar . Kush <strong>nga</strong> ne<br />

do të mos ëndërronte të ndodhej<br />

në atmosferen e një Metropolitan<br />

Opere Njujork apo<br />

Berlin Philharmonic Orchestra<br />

ose LSO Londer, të kënaqej<br />

me performancat brilante në<br />

interpretimet me artistët e famshëm<br />

? Mbaj mendë kur çfaqej<br />

në Tiranë Opera e Rossinit<br />

“Berberi i Seviljes” në dy netë<br />

rresht, nata e parë në versionin<br />

e parë me baritonin legjendar<br />

Avni Mula ndërsa nata e dytë,<br />

në versionin e dytë me baritonin<br />

Ramiz Kovaçi, mendoj<br />

se nuk <strong>ka</strong> nevojë për më tepër<br />

koment !!! Për të gjitha këto<br />

probleme që <strong>ka</strong>në të bëjnë me<br />

progresin e mëtejshëm të artit<br />

tonë muzikor në mënyrë që të<br />

jemi në gjëndje të konkurojmë<br />

në Rajon, të arrijmë deri atje<br />

sa publiku ynë muzikdashës ti<br />

shijojë performancat me një pasion<br />

intelektual,mbi të gjitha <strong>ka</strong><br />

rëndësi <strong>ka</strong>pitali njerëzor, liderat<br />

e aftë,të arsimuar, profesionalë<br />

dhe me përvojë sepse substanca<br />

e konkurencës përbëhet prej<br />

strukturës dhe zhvillimit të artit<br />

muzikor .Strategjia e konkurimit<br />

artistik zë vendin qendror<br />

sot dhe është e rëndësishme<br />

që të përcaktohet se në çfarë<br />

mënyre duhet të konkurojmë<br />

në mënyrë që të ecim përkrah<br />

vendeve tjera në Rajon .<br />

Muzi<strong>ka</strong> klasike duhet të<br />

shijohet jo vetëm <strong>nga</strong> çdo<br />

admirues i saj por edhe <strong>nga</strong><br />

ai që takohet për herë të parë<br />

me të. Ajo <strong>ka</strong> një ekspresion e<br />

forcë më të madhe në ndjenjat<br />

e njeriut sesa fjala, madje ,<br />

në një gjuhë universale , dhe<br />

nuk është për tu çuditur që<br />

ajo është gjëja më e rëndësishme<br />

në jetë. Unë mendoj<br />

që forca e muzikës është të<br />

vërë në lëvizje imagjinaten .<br />

Një imagjinatë vibrante dhe<br />

mendim fleksibël janë dy<br />

përbërësit kryesorë të orbitës<br />

muzikore .Çdo njeri duhet ta<br />

ndjejë muziken si një ushqim<br />

i shpirtit dhe i trurit por është<br />

e rëndësishme dhe kjo gjë <strong>ka</strong><br />

të bëjë me rritjen e nivelit të<br />

kulturës në shoqërinë tonë.<br />

Gjithkush <strong>ka</strong> nevojë për<br />

muziken klasike, vetëm shtyp<br />

butonin “ play “dhe ndëgjo<br />

çfarë të pëlqen ; po tjetër,<br />

çfarë duhet bërë ?? Duhen<br />

sa më shumë performanca,<br />

sa më shumë në Radio e TV<br />

muzikë klasike që tek ne<br />

mundë të ndëgjosh pak ose<br />

aspak dhe kjo është një aspekt<br />

negativ . Por çfarë mendohet<br />

për një mbrëmje solemne të<br />

100 vjetorit të Pavarësisë ? A<br />

mundë të bëhet një Spektakël<br />

Shqiptar për këtë ngjarje<br />

madhështore ? Mendoj se<br />

janë të gjitha mundësitë që<br />

të organizohet performanca<br />

e Simfonisë No.9 “ Korale “<br />

të Beethovenit e cila është e<br />

vetmja që performohet në<br />

jubiletë dhe ngjarjet solemne<br />

më të rëndësishme gjë të<br />

cilen e tregon edhe prakti<strong>ka</strong><br />

e vendeve më të përparuara.<br />

Përse? Performanca e Simfonisë<br />

No.9 së pari është një <strong>nga</strong><br />

më preçedentet dhe më me influencë<br />

në historinë e muzikës<br />

. Fjalët e saja që drejtojnë kohen<br />

Finale janë një deklaratë<br />

në favor të vëllazërimit universal,<br />

të mbarë njerëzimit.<br />

Kjo simfoni u performua<br />

me krijimin e Kombeve të<br />

Bashkuara, me nënshkrimin<br />

e Paqës mbas përfundimit të<br />

Luftës së Dytë, në kremtimin<br />

ndërkombëtar të rënies të<br />

Murit të Berlinit, në diten e<br />

Krishtlindjeve 1989 fill mbas<br />

bashkimit të dy Gjermanive<br />

me Orkestren dhe Korin <strong>nga</strong><br />

muzi<strong>ka</strong>ntë të Perëndimit<br />

dhe të Lindjes . Edhe sot kjo<br />

simfoni tingëllon për idealet<br />

dhe për idetë e saja , me<br />

fjalët plot frymëzim ekspresiv<br />

për Paqen në Tokë dhe për<br />

dashamirësinë midis njerëzve.<br />

Mendoj se për forcat krijuese<br />

artistike që <strong>ka</strong> kombi ynë në<br />

Tiranë dhe Prishtinë , suksesi<br />

i këtij koncerti në mbrëmjen<br />

solemne, do të jetë një Megaspektakël<br />

i sigurtë i 100 viteve<br />

që do të shtojë vlerat e festimeve<br />

të këtij Jubileu .Nuk <strong>ka</strong><br />

libër apo broshurë Filarmonie<br />

të cilen e <strong>ka</strong> çdo shikues i audiencës<br />

para fillimit të koncertit<br />

, ku të mos jetë shkruar “ Great<br />

Music On Your Radio Every<br />

Day “, bashkë me sponsorizuesin<br />

global. Në Angli, Radio<br />

Stacioni FM Comercial arriti<br />

që të ketë një audiencë prej<br />

mëse 6 milion ndëgjues për<br />

pak vite në muziken klasike<br />

.Madje u organizua edhe<br />

një konkurs për vlerësime<br />

të repertorëve klasikë midis<br />

popullatës <strong>nga</strong> ndëgjimet<br />

në RadioTV. Ndër mbi 300<br />

vlerësime, në vendin e parë,<br />

admiruesit e muzikës klasike<br />

në Angli vendosen violinë<br />

koncertin në Sol minor op.26<br />

të Max Bruch dhe në vendin e<br />

dytë piano koncertin No. 2 të<br />

Sergej Rachmaninov etj. Një<br />

tendencë e till , pavarësisht<br />

<strong>nga</strong> ai vlerësim i bërë , tregon<br />

se sa me përkushtim punojnë<br />

të tjerët për ta popullarizuar<br />

muziken klasike nëpërmjet<br />

Radio TV dhe regjistrimeve<br />

pa limit .Muzi<strong>ka</strong> klasike duhet<br />

të na thojë , ”çfarë u bë për<br />

mua” dhe “çfarë po bëhet për<br />

mua” ? – <strong>Pse</strong> ajo duhet të jetë<br />

e rëndësishme, pse ajo duhet<br />

të jetë e domosdoshme dhe<br />

pse shoqëria duhet të paguaj<br />

për të !!<br />

Hysen Çela, intelektual I shquar, gazetar dhe përkthyes<br />

(8 gusht 1910 – 25 shkurt 1996)<br />

Nga Gjergj vLASHI<br />

Të gjitheve na <strong>ka</strong> rënë rasti<br />

të dëgjojmë apo edhe ta<br />

kendojmë këngën: “Të falem i<br />

bukuri Durrës.”<br />

Muzi<strong>ka</strong> është e kompozitorit<br />

të ndjerë të talentuar Enver<br />

Mara po ne harrojmë se<br />

teksti i këngës <strong>ka</strong> për autor<br />

një intelektual të shquar të<br />

qytetit të Durrësit, gazetarin<br />

dhe përkthyesin e aftë, Hysen<br />

Çela.<br />

Ai është figurë e nderuar e<br />

traditës qytetare durrsake<br />

që sot është padrejtësisht<br />

disi e harruar, megjithëse një<br />

shkollë e qytetit, pikërisht<br />

shkolla e hoteleri-turizmit,<br />

mban emrin e tij.<br />

Mendoj se është e udhës të<br />

flitet per jetën dhe veprën e tij.<br />

Hyseni lindi në Durrës në<br />

vitin 1910 në një familje me<br />

prejardhje <strong>nga</strong> Kruja. Mësimet<br />

e para i mori në qytetin<br />

e lindjes, kurse më vonë<br />

studjoi në Shkollën Teknike<br />

“Të falem I bukuri Durrës”,<br />

kë<strong>nga</strong> e krijuesve durrsakëve<br />

Nga Gëzim KABASHI<br />

Durrësi është një qytet që<br />

identifikohet lehtë, jo vetëm<br />

<strong>nga</strong> deti, porti, monumentet<br />

arkeologjike dhe historia e lashtë.<br />

Që prej gati një gjysëm shekulli<br />

një këngë e bukur, e shkruar,<br />

kompozuar dhe interpretuar<br />

vetëm <strong>nga</strong> durrsakë është kthyer<br />

në një himn dashurie për qytetin<br />

antik.<br />

“Të falem I bukuri Durrës” gati<br />

e <strong>ka</strong> humbur autorësinë, ashtu<br />

siç ndodh vetëm me krijimet e<br />

mëdha dhe të përjetshme, dhe<br />

të gjithë ata që e këndojnë apo<br />

fishkëllejnë ndjehen se janë <strong>nga</strong><br />

pak kompozitorë e këngëtarë.<br />

Por kë<strong>nga</strong> për Durrësin, ndoshta<br />

e vetmja që këndohet me <strong>ka</strong>q<br />

sukses krahasuar me qytetet<br />

e tjera shqiptare, “Të falem I<br />

bukuri Durrës”, i <strong>ka</strong> autorët e saj:<br />

krijuesin e tekstit Hysen Çela,<br />

këngëtarin Qemal Kërtusha e mbi<br />

të gjitha kompozitorin e shquar<br />

Enver Mara, I cili krijoi melodinë e<br />

bukur e të pavdekshme të siglës<br />

muzikore të qytetit tonë.<br />

Kompozitori Enver Mara dhe<br />

krijuesi I tekstit Hysen Çela nuk<br />

jetojnë prej vitesh, ndërsa kë<strong>nga</strong><br />

e shkruar prej tyre mbijeton<br />

njëlloj si qyteti, të cilit I kushtohet<br />

“të falem I bukuri Durrës”.<br />

Enver Mara, kompozitori I njohur<br />

(1 janar 1921 – 24 nëntor 1975)<br />

Enver Mara <strong>ka</strong> lindur në Durrës<br />

në ditën e parë të vitit 1921. Do<br />

ta jetonte rininë e tij mes dy<br />

luftrave botërore në një qytet që<br />

po zhvillohej me shpejtësi. Ende<br />

fëmijë ai dëgjonte xhaxhallarët e<br />

tij që luanin në instrumenta dhe<br />

së bashku me të jatin këndonin<br />

mbrëmjeve në oborrin e shtëpisë.<br />

Filloi të zgjohej një interesim I<br />

veçantë për muzikën te Enveri I<br />

vogël, por kjo nuk do të zgjaste.<br />

Pas vdekjes së të jatit, megjithëse<br />

shumë I ri në moshë nis të<br />

punojë për të ndihmuar familjen.<br />

Xhaxhai I tij muzi<strong>ka</strong>nt e regjistron<br />

në bandën frymore të qytetit.<br />

Djaloshi I ri gjen atmosferën që<br />

Ameri<strong>ka</strong>ne në Tiranë në degën<br />

pedagogjike.<br />

Pasi mbaron shkollën, punon<br />

tetë muaj si mësues në Krujë,<br />

pastaj transferohet në Durrës<br />

në shkollën fillore ish “10<br />

korriku” deri në vitin 1938.<br />

Pas lufte, pa dëshirën e tij<br />

emërohet në Seksionin e<br />

Kulturës Popullore me detyrë<br />

si përgjegjës teknik.<br />

Si njeri i aftë e me kulturë<br />

emrohet kryeredaktor i<br />

gazetës lo<strong>ka</strong>le “Populli” e para<br />

gazetë që u botua pas lufte<br />

në qytetin tonë. U botuan pak<br />

numra, por po t’i shfletosh të<br />

bie në sy cilësia e saj, lënda<br />

e zgjedhur me kujdes dhe<br />

faqosja e goditur.<br />

Me lejoni të fus brenda këtyre<br />

rreshtave një kujtim timin.<br />

Pasi pata lexuar gazetën u<br />

ula dhe shkruajta një skicë të<br />

titulluar “Nëna e dëshmorit”<br />

dhe me emocionin e një<br />

adoleshenti shkova të takoj<br />

kryeredaktorin e Gazetes<br />

“Populli”, Hysen Çela. E gjeta<br />

tek fabri<strong>ka</strong> e cigareve Stamles<br />

koNtrapuNkt<br />

I duhej, por mbi të gjitha fillon<br />

të lëvrojë pasionin e fshehur.<br />

Pas pune, ditë e natë Enveri<br />

mëson solfezhin dhe tekni<strong>ka</strong>t e<br />

interpretimit.<br />

Ishte vetëm 16 vjeç, kur I besojnë<br />

të luajë si solist një <strong>nga</strong> sonatat<br />

e Franz Shubertit. Përballë ishte<br />

publiku durrsak, ndërsa pas tij<br />

djaloshin e shoqëronin të gjithë<br />

ata që I kishin mësuar të fshehtat<br />

e instrumentit. Pa harruar që<br />

banda frymore e qytetit, ose<br />

fanfare, siç njihej ndryshe ishte<br />

themeluar në vitin 1908 dhe<br />

artistët amatorë kishin një<br />

përvojë të gjatë.<br />

Shumë vite më vonë kur ai bëhet<br />

drejtues I Fanfarës së Durrësit<br />

me siguri e <strong>ka</strong> kujtuar ditën<br />

kur <strong>ka</strong> interpretuar për herë<br />

të parë si solist. Ndoshta edhe<br />

ky fakt e bëri Enver Marën një<br />

<strong>nga</strong> dirigjentët më të njohur në<br />

sh<strong>ka</strong>llë vendi.<br />

Por artisti durrsak nuk u ndal<br />

këtu.<br />

Vo<strong>ka</strong>cioni artistik e thërriste të<br />

thyente edhe barriera të tjera.<br />

Mara nis të kompozojë dhe<br />

këngët e tij shumë shpejt bëhen<br />

mjaft të njohura.<br />

Matish Gjeluci, një prej autorëve<br />

më të njohur të teksteve në<br />

Durrës do të kujtonte këngë<br />

që kishte një shtypshkronjë<br />

ku shtypej gazeta. I zgjas<br />

shkrimin Hysenit: Ai pa<br />

humbur kohë nisi ta lexojë dhe<br />

në fund më tha thjesht: “Do ta<br />

botojmë”<br />

Ai qe shkrimi im i parë që pata<br />

botuar dhe ruaj një kujtim të<br />

vyer për njeriun që më pat<br />

pagëzuar si shkrimtar.<br />

I propozuan që të mbetej<br />

kryeredaktor, por ai nuk pranoi.<br />

Një natë dimri të vitit 1946 i<br />

arrestojnë vëllanë e vogël, i<br />

cili kishte qenë partizan dhe<br />

bashkë me Markun, vëllanë e<br />

arkeologut të njohur Vangjel<br />

Toçi, push<strong>ka</strong>tohen pa gjyq.<br />

Pas kësaj Hysenin e<br />

transferojnë në fshatin Arrës<br />

e Madhe (Tepelenë) duke u<br />

mbajtur nën survejim si armik<br />

i popullit.<br />

Nuk shkoi shumë dhe Hysenin<br />

e arrestojnë dhe pas tetë<br />

muaj hetuesie e dënojnë me<br />

20 vjet burg, <strong>nga</strong> të cilet kreu<br />

dhjetë.<br />

Pasi doli <strong>nga</strong> burgu e çuan në<br />

punë të rëndë krahu derisa u<br />

të tilla si “Shamia e ushtarit”,<br />

“Korrësja e re”, “Vasha devollite”,<br />

“Dikush përgjon te kroni”,<br />

“Kthente djali <strong>nga</strong> ushtria”, etj.<br />

“Ndoshta pa e kuptuar mirë as<br />

ai vetë, kë<strong>nga</strong> e Enver Marës<br />

filloi që në këtë periudhë të<br />

krijimtarisë së tij të ketë ngjyra të<br />

veçanta, të formojë fizionominë<br />

e saj, të dallojë prej shoqeve,<br />

të ketë vulën e personalitetit<br />

krijues të kompozitorit-shprehej<br />

Gjeluci në një intervistë. Ajo<br />

<strong>ka</strong>rakterizohet <strong>nga</strong> sinqeriteti<br />

I frymëzimit, <strong>nga</strong> thjeshtësia,<br />

<strong>nga</strong> qartësia, ndjenja e ngrohtë<br />

dhe <strong>nga</strong> mbështetja në motivin<br />

popullor-thotë Matish Gjeluci,<br />

duke shtuar: Ja pse kë<strong>nga</strong> e<br />

tij u bë e dashur, ja pse ato<br />

këndoheshin jo vetëm në<br />

mikrofonin e radios, por edhe<br />

në shfaqjet e dhjetra grupeve<br />

amatore si dhe në festat<br />

popullore e failjare”.<br />

Muzi<strong>ka</strong> e vodevilit “Kopshti<br />

I jargavanëve”, e kompozuar<br />

prej tij me kërkesë të teatrit<br />

të Durrësit u bë sh<strong>ka</strong>k që Mara<br />

të kompozonte edhe opereta<br />

të tjera. Regjisori Gjergj Vlashi<br />

kujton bashkëpunimin e tij si<br />

libretist me kompozitorin Enver<br />

Mara në operetën për fëmijë<br />

“Libri dhe topi”, si dhe në operetën<br />

rrezua diktatura.<br />

Nuk bëri punë të tjera se<br />

vitet kishin <strong>ka</strong>luar dhe trupi<br />

tij ishte sfilitur; megjithatë<br />

nuk u shkëput <strong>nga</strong> puna<br />

e përkthyesit, u muar me<br />

redaktime të ndryshme<br />

dhe na la edhe tekstin shumë<br />

të bukur të këngës “Të falem i<br />

bukuri, Durrës”.<br />

Me propozim të shoqatës<br />

Durrësi dhe të drejtorisë<br />

arsimore, Presidenti i<br />

Republikës i akordoi në<br />

vitin 1993 titullin e<br />

lartë “Mësues i Popullit”,<br />

ndërsa shkolla teknologjike<br />

morri emrin “Hysen Çela”.<br />

Ai <strong>ka</strong> lënë edhe disa poezi<br />

e përkthime: Mendoj se<br />

është me vend që ato të<br />

mblidhen bashkë me disa<br />

shkrime publicistike dhe të<br />

botohen si libër në vete, që ky<br />

intektual i shquar mos të shkoj<br />

emërhumbur.<br />

Duke përfunduar keto rreshta<br />

marr lejen që t´i mbyll me<br />

fillimin e refrenit te kengës<br />

per Durrësin: Të falem, i<br />

19<br />

“Këngë për detin”.<br />

Enver Mara dëshmoi kështu se<br />

mund të krijonte shumë më tepër<br />

se një buqetë me këngë.<br />

Megjithëse autodidakt, në<br />

kushtet kur tashmë kishte edhe<br />

familjen e tij të re, vullneti I Marës<br />

për rritjen e nivelit professional<br />

ishte I admirueshëm. Lindin këngë<br />

të tjera të njohura si “Legjenda<br />

e erës”, “Qyteti im”, “Kush <strong>ka</strong> faj”,<br />

“Hej, dëgjoni si bie lodra”, etj.<br />

Në shënimet e prof. Enver Marës,<br />

të cilat I ruan me shumë kujdes<br />

e bija pianiste, Afërdita Mara<br />

Sinemati, janë regjistruar 125<br />

këngë për masa që nisin në vitin<br />

1951 me titullin “ Para shoqe” dhe<br />

përfundojnë me titullin “”Sh<strong>ka</strong>mbi<br />

legjendar” në vitin 1971.<br />

Më pas janë 30 tituj të muzikës<br />

së lehtë, dhe 17 vepra për bandë<br />

frymore, ku dallohen: Fantazi,<br />

marshe, uvertura, rapsodi, që të<br />

gjitha vepra të interpretuara në<br />

Durrës e Tiranë, dhe pjesërisht të<br />

regjistruara në fonotekën e Radio<br />

Tiranës.<br />

Afërdita thotë se do të ishte<br />

mirë që shënimet dhe veprat e<br />

të jatit kompozitor të ishin pjesë<br />

e një arkivi të specializuar, në<br />

mënyrë që ti shërbejnë jo vetëm<br />

historisë së muzikës shqiptare,<br />

por edhe specialistëve që I janë<br />

përkushtuar fushës studimore.<br />

Enver Mara jetoi vetëm 54 vjet.<br />

Shumë pak për një krijues, I cili<br />

edhe në vitet e fundit të jetës<br />

kishte shkruar vepra të tilla si<br />

operetta “Dallgët e kuqe”, me<br />

libret të Haxhi Ramës dhe Matish<br />

Gjelucit.<br />

Një sëmundje e rëndë ia ndërpreu<br />

jetën më 24 nëntor të vitit 1975,<br />

duke I sh<strong>ka</strong>ktuar dhimbje të rëndë<br />

familjarëve, por edhe atyre që<br />

punuan me të, e në të njejtën kohë<br />

edhe artdashësve të shumtë,<br />

që jo vetëm i duartrokitën<br />

krijimet dhe këngët e shumta të<br />

kompozuara prej tij, por edhe I<br />

kënduan në çdo rast.<br />

Njëlloj siç na ndodh kur dëgjojmë<br />

himnin e dashurisë së sinqertë që<br />

kompozitori Enver Mara shkroi<br />

për qytetin e lindjes “Të falem I<br />

bukuri Durrës”.<br />

nderuari Hysen!<br />

“Të falem i bukuri Durrës”<br />

Muzi<strong>ka</strong>: Enver Mara<br />

Teksti: Hysen Çela<br />

Sot <strong>ka</strong>ngën ma t’bukur<br />

krenare<br />

Qytetit ku linda ia këndoj<br />

Kjo melodia gazmore<br />

E pastër, e dëlirë le të kumboj<br />

Refreni<br />

Të falem i bukuri Durrës<br />

Me mall e me afsh të këndoj<br />

S’të harroj un ty kurrën e<br />

kurrës<br />

Me asnjë qytet nuk të ndërroj<br />

Mes yjesh dhe kodrash<br />

bleroshe<br />

që sipër të rrijnë kunorë<br />

i vogël, i lanun, dje ishe<br />

por sot je një port madhështor<br />

Refreni<br />

Të falem, i bukuri Durrës<br />

Me mall e me afsh të këndoj<br />

S’të harroj un ty kurrën e<br />

kurrës<br />

Me asnjë qytet nuk të ndërroj<br />

O Durrës i dashur me nam,<br />

Gjithnjë ktu në zemër të <strong>ka</strong>m<br />

Gjithnjë të <strong>ka</strong>m me mall<br />

këndoj,<br />

Gjithmonë!


koNtrapuNkt<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

20 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

Ekoarti dhe psikologjia e këngës shkodrane<br />

Nga Qamil Gjyrezi<br />

(Psikologjia e shkodranit gjithmonë<br />

<strong>ka</strong> krijuar e do të krijojë art e këngë)<br />

Natyra <strong>ka</strong> një ndikim shumë të rëndësishëm<br />

për krijimin e artit në përgjithësi.<br />

Ajo ndikon shumë tek arti muzikor<br />

dhe piktura. Në krijimin e artit realist<br />

dhe post-realist natyra zë një vend të<br />

dukshëm në çdo pjesë të artit muzikor.<br />

Krijuesi anonim apo krijuesi profesionist<br />

<strong>ka</strong> gjetur shumë frymëzim te natyra dhe<br />

e <strong>ka</strong> muzikuar duke krijuar një metaforë,<br />

simbol dhe një tekst muzikor që transmeton<br />

emocionet e natyrës.<br />

Arti etnik në përgjithësi dhe ai<br />

shkodran janë të lidhur me natyrën në<br />

një formë të pandashme.<br />

Kë<strong>nga</strong> qytetare shkodrane <strong>ka</strong> elemente<br />

muzikore dhe letrare tipike<br />

natyrale, prandaj i jam referuar ekoartit<br />

për ta studiuar. Edhe kë<strong>nga</strong> e trevave të<br />

tjera të Jugut dhe të Veriut <strong>ka</strong> elemente<br />

shumë natyrale. Muzi<strong>ka</strong> e Veriut por<br />

gjithashtu edhe Polifonia labe e Jugut<br />

është ndikuar shumë <strong>nga</strong> natyra dhe<br />

tingujt natyralë etnikë. Këtë e <strong>ka</strong>m konstatuar<br />

në disa aktivitete të zhvilluara në<br />

të gjithë Shqipërinë, duke filluar që <strong>nga</strong><br />

Ulqini, Kukësi, Lezha, Durrësi, Fieri, Korça,<br />

Elbasani, Vlora etj. Në prezantimin<br />

tim <strong>ka</strong>m luajtur dhe kënduar disa këngë<br />

shkodrane dhe i <strong>ka</strong>m krahasuar në skenë<br />

me artin e qytetit në të cilin është zhvilluar<br />

aktiviteti <strong>nga</strong> Veriu në Jug. Mendoj<br />

se forma krahasimore është shumë interesante<br />

për të kuptuar elementet që e<br />

bashkojnë dhe janë të ndryshme tek arti<br />

ynë etnik, popullor. Por një konkluzion<br />

mendoj se është i dukshëm: arti ynë<br />

etnik duke filluar <strong>nga</strong> Veriu dhe deri në<br />

Jug, është i ndikuar edhe <strong>nga</strong> natyra dhe<br />

prandaj e <strong>ka</strong>m quajtur - ekoart.<br />

Krahas evidencimit artistik, social,<br />

kulturor, estetik, kë<strong>nga</strong> qytetare<br />

shkodrane <strong>ka</strong> edhe një <strong>ka</strong>rakter<br />

psikologjik të veçantë, i cili gjendet në<br />

melodinë, në tekstet dhe në strukturën<br />

e saj. Nëse psikologjia tenton të shpjegojë<br />

<strong>ka</strong>rakterin psikologjik të artit, do të<br />

përpiqem shkurt, dhe mjaft pragmatikisht,<br />

të shpjegoj <strong>ka</strong>rakterin psikologjik<br />

të këngës pop -shkodrane. Arti është<br />

objekt i mirëfilltë për psikologjinë, pasi<br />

rrjedh <strong>nga</strong> motive psikike që do të thotë<br />

<strong>nga</strong> motive shpirtërore. Pikërisht,kë<strong>nga</strong><br />

popullore shkodrane është një objekt i<br />

mirëfilltë për psikologjinë dhe studiuesit<br />

e kësaj fushe.<br />

Shpirti shkodran, optimist, me humor,<br />

filozofik, kreativ e shumë progresist<br />

në të shumtën e rasteve, <strong>ka</strong> krijuar atë<br />

që ne e quajmë këngë pop-shkodrane e<br />

që është pasqyrë e kësaj psikike, e këtij<br />

shpirti. Kë<strong>nga</strong> shkodrane paraqet të<br />

gjithë atë psikologji të krijuar <strong>nga</strong> shekujt,<br />

brezat, krijuesit anonimë e të njohur.<br />

Mesazhi i saj nuk është gjithnjë i përkryer,<br />

por në shumicën e këngëve ky mesazh<br />

përshkohet <strong>nga</strong> një psikologji, e<br />

cila tregon formën e të menduarit të<br />

shkodranit, mënyrën e jetesës, këndvështrimin<br />

sesi njerëzit i <strong>ka</strong>në shikuar<br />

gjërat në etapa dhe momente të caktuara<br />

jetësore. Psikologjia e shkodranit,<br />

e këtij qyteti që gjithmonë <strong>ka</strong> pasur e<br />

do të ketë burime njerëzore e që janë<br />

burime kreative, gjithmonë <strong>ka</strong> krijuar<br />

dhe do të krijojë art e këngë, pasi është<br />

psi<strong>ka</strong> dhe psikologjia e shkodranit,<br />

ajo e cila krijon ide, të cilat <strong>ka</strong>në<br />

vlera të padiskutueshme artistike e<br />

psikologjike.<br />

Nëse gjendja shpirtërore e këtij<br />

qyteti, në momente të caktuara, <strong>ka</strong><br />

pasur ulje e ngritje, emocione të mira<br />

dhe të këqija, ndjenja të natyrave të<br />

ndryshme, të gjitha këto elemente<br />

pasqyrohen në atë që quhet këngë<br />

popullore shkodrane. Në këtë art dhe<br />

për këtë art mund t’i drejtohemi rolit të<br />

psikologjisë së Frojdit, psikogjenezës që<br />

tashmë është një teori e reduktuar, por e<br />

respektuar, arketipave të Jungut, <strong>ka</strong>rakterit<br />

të artit dhe rolit të zhvillimit social<br />

në të bërët art, por për mendimin tim,<br />

në krijimin e kësaj kënge, krahas këtyre<br />

elementeve, rol të rëndësishëm luan<br />

psikologjia kulturore, e cila është determinante<br />

në formësimin e saj. Psikologjia<br />

kulturore <strong>ka</strong> një rendësi të madhe në<br />

formimin e personalitetit, në rastin tonë<br />

të krijuesit shkodran, që është arketipi i<br />

shpirtit shkodran ose, siç quhet ndryshe,<br />

pavetëdija kolektive shkodrane.<br />

Ky krijues shpesh anonim <strong>ka</strong> edhe<br />

natyrën arketipe, por faktori kulturor<br />

<strong>ka</strong> luajtur e do të lozë një rol vendimtar.<br />

Eshtë pikërisht kjo psikikë inteligjente<br />

me emocione eristike që <strong>ka</strong> krijuar këngë<br />

për lulet, për vajzën, për dashurinë, për<br />

mikun, për njerëzit e zakonshëm, e krijuar<br />

<strong>nga</strong> njerëz në të shumtën e rasteve<br />

të zakonshëm, që paraqet shpirtin e tyre,<br />

aspiratat dhe dëshirat, nevojat sociale,<br />

kulturore dhe dashurore dhe seksuale.<br />

Melodia me frekuenca të larta, ritmi<br />

i këngëve, pasqyrë e ritmit <strong>ka</strong>rakteristik<br />

shkodran, harmonia terapeutike,<br />

pjesë e kulturës shkodrane dhe e konceptit<br />

harmonik të të menduarit janë<br />

elementet bazë që e <strong>ka</strong>në krijuar këtë<br />

këngë mjaft psikologjike.<br />

Gjithashtu, rol vendimtar <strong>ka</strong> luajtur<br />

edhe teksti, që është element bazë për<br />

të komunikuar e për të dhënë mesazhe<br />

të caktuara. Teksti i këtyre këngëve<br />

mban të njëjtat vlera që <strong>ka</strong>në elementet<br />

muzikore e që është një gjuhë, e cila<br />

realizon qëllimin e autorit, qëllimin për<br />

të arritur që të penetrojë në mendjen<br />

e dëgjuesit të caktuar, i cili vjen <strong>nga</strong> e<br />

njëjta kulturë e që e përjeton këtë art<br />

me të njëjtin intensitet e vëmendje,<br />

pasi shpesh <strong>ka</strong> luajtur dhe loz një rol<br />

jo të vogël në performancën e të qenët<br />

të gjithsecilit shkodran e më tej. Kjo<br />

këngë nuk është pjesë vetëm e kulturës<br />

shkodrane, por atë e duan dhe e dëgjojnë<br />

edhe kultura të tjera, të cilat <strong>ka</strong>në<br />

një raport me këtë këngë. Njëkohësisht,<br />

shpesh edhe krijuesi i muzikës<br />

serioze është emocionuar dhe frymëzuar<br />

<strong>nga</strong> kjo gjendje psikologjike e<br />

sociale e këtij arti duke e vënë në punët<br />

e tij. Kompozitorë të të gjitha fushave<br />

janë frymëzuar <strong>nga</strong> kë<strong>nga</strong> popullore<br />

shkodrane.<br />

1. “Kur më shkon si zog<br />

në hava” (ekoarti, arti dhe<br />

natyra)<br />

Emocionet e mira dhe të këqija<br />

në momente të caktuara ndjenja,<br />

të natyrave të ndryshme, prezantohen<br />

në këngën popullore-qytetare<br />

shkodrane. Psikologjia kulturore<br />

<strong>ka</strong> luajtur një rol të rëndësishëm<br />

në formësimin e këngës popullore<br />

qytetare shkodrane. Gjithashtu rol<br />

të rëndësishëm <strong>ka</strong> edhe arketipi<br />

shkodran ose pavetëdija kolektive e<br />

Shkodrës.<br />

2. “Karajfilat që <strong>ka</strong> Shkodra”<br />

<strong>55</strong><br />

(shija e muzikës)<br />

Psiki<strong>ka</strong> e shkodranit, e autorëve<br />

anonimë dhe të njohur, <strong>ka</strong> krijuar<br />

këngë për lulet, për vajzën, për<br />

dashurinë për mikun për njerëzit<br />

e zakonshëm; kë<strong>nga</strong> është krijuar<br />

shpesh <strong>nga</strong> njerëz të zakonshëm dhe<br />

ajo paraqet shpirtin e tyre, dëshirat<br />

dhe aspiratat e tyre, nevojat sociale,<br />

dashurore, seksuale e kulturore.<br />

Melodia me frekuenca të larta,<br />

ritmi i këngës, pasqyra e ritmit <strong>ka</strong>rakteristik<br />

shkodran, harmonia terapeutike,<br />

pjesë e kulturës shkodrane dhe e<br />

konceptit harmonik të të menduarit,<br />

janë elementet bazë që <strong>ka</strong>në krijuar<br />

këtë këngë fuqimisht psikologjike.<br />

Teksti <strong>ka</strong> luajtur gjithashtu një rol<br />

shumë të rëndësishëm, që është element<br />

bazë për të komunikuar e për të<br />

dhënë mesazhe të caktuara.<br />

3. “Kur më rrin <strong>ka</strong>rshi” (komunikim)<br />

Teksti i këtyre këngëve <strong>ka</strong> të<br />

njëjtat vlera që <strong>ka</strong>në elementet<br />

muzikore, që është një gjuhë që realizon<br />

qëllimin e autorit për të arritur<br />

që të depërtojë tek mendja dhe<br />

shpirti i dëgjuesit që vjen <strong>nga</strong> e njëjta<br />

kulturë ose <strong>nga</strong> kultura të ndryshme,<br />

pasi kë<strong>nga</strong> shkodrane pëlqehet në të<br />

gjitha trevat shqipfolëse.<br />

Kompozitorë të zhanreve të ndryshme<br />

janë frymëzuar <strong>nga</strong> kë<strong>nga</strong><br />

popullore - qytetare shkodrane.<br />

Kë<strong>nga</strong> popullore qytetare - shkodrane<br />

krijon emocione artistike, estetike e<br />

psikologjike te dëgjuesit e ndryshëm.<br />

Edhe një aftësi tjetër e artit<br />

Herderi <strong>ka</strong> shkruar: “Ne jemi<br />

ata që i japim emocione artit.”<br />

Empatia (Einfuhlung) përpjekja<br />

për të riprodhuar në vetvete ndjenjat e<br />

tjetrit me qëllim për ta ta kuptuar atë.<br />

Jemi neve, publiku i këtij arti që e emocionojmë<br />

dhe e bëjmë komunikues artin<br />

e kompozitorëve profesionistë dhe<br />

këngën pop-qytetare shkodrane.<br />

Muzi<strong>ka</strong> instrumentale nuk ia ul vlerat<br />

këngës, përkundrazi i jep publikut të<br />

njëjtat emocione si me fjalë, nëpërmjet<br />

jo-verbales me tinguj dhe ritëm. Tonin<br />

Zadeja shkruan për këngën shkodrane:<br />

“Ashtu si filigranët, meloditë e bukura


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

shkodrane janë punuar me mjeshtëri,<br />

janë lëmuar në rrjedhën e kohëve<br />

<strong>nga</strong> populli dhe, një pjesë e tyre, janë<br />

pastruar, dhe pasuruar me elemente<br />

gjithnjë më autoktone”.<br />

Këngë të ceremonialit të<br />

dasmës - ahengut<br />

Këngë mitunore (Nina-nana),<br />

Këngë fëmijësh (Mirë dita për kollana),<br />

këngë dasmash, këngë për festat<br />

e pranverës, ose shtrregullat ose<br />

shëtitje. Vallet nuk kërceheshin por<br />

këndoheshin.<br />

Vallet e kënduara të qytetit të<br />

Shkodrës nuk janë, thjesht, një<br />

fenomen artistik, por janë tregues i<br />

gjallë i një jete, ku ballafaqohemi me<br />

mënyra të menduari, me të dhëna<br />

etnografike, me marrëdhëniet midis<br />

pjesëtarëve të familjes, me të afërmit,<br />

miqtë, rrethin shoqëror.<br />

Vajza shkodrane portretizohet me:<br />

“Zambakun e bardhë”, “Trëndafilin”,<br />

si shenjë e dashurisë, “Lulen e allit”,<br />

“Shebojën”. Trupi i saj krahasohet me<br />

“selvi”, me “dardhë”, me mollë”, me<br />

“pjeshkë”, faqet “gurabi”, vetullën si<br />

gajtan etj., Djalin “Broj një pëllumb”,<br />

“Bilbil këngëtar”, “Sokol me fletë” etj.<br />

“Në vështrim të parë të lind përshtypja<br />

sikur këto këngë janë krijuar<br />

brenda një dite, <strong>nga</strong> të njëjtët autorë<br />

dhe se ruajnë, pak a shumë, të<br />

njëjtat emocione. Por mjafton edhe<br />

një lëvizje e vogël në planin melodik,<br />

qoftë thjesht dhe në atë harmonik,<br />

për t’i dhënë çdonjërës prej tyre<br />

fizionomi të veçantë”. (Tonin Zadeja,<br />

Tonin Daija). Këngët e dasmës<br />

shkodrane paraqesin interes për<br />

qartësinë melodike, për thjeshtësinë,<br />

dhe për arkitekturën e ndërtimit.<br />

Baza modale e këngëve te dasmës<br />

shkodrane është diatoni<strong>ka</strong> e pastër,<br />

kryesisht modi eolian (minori natyrore),<br />

provë për lashtësinë e tyre<br />

(Zadeja, Daija).<br />

Këngët e ahengut shkodran<br />

Këngët e ahengut shkodran nuk<br />

janë të huaja, pse në to ndikimi i<br />

një kulturë tjetër është i ndjeshëm.<br />

Populli i <strong>ka</strong> seleksionuar ato, duke ua<br />

përshtatur kërkesave shpirtërore dhe<br />

psikologjisë së tij.<br />

Melodia e këngëve të ahengut<br />

është në shumë raste e një sentimenti<br />

subjektiv, e butë dhe shumë përkëdhelëse<br />

për plastikën e saj.<br />

Dy janë tipat e melodive të<br />

ahengut:<br />

1. Këngët e <strong>ka</strong>rakterit ritmik<br />

shquhen për lirizëm mjaft efektiv,<br />

mjaft dinamik;<br />

2. Këngët e <strong>ka</strong>rakterit të shtruar që<br />

këndohen sipas dëshirës dhe ndjeshmërisë<br />

së këngëtarit, shquhen me<br />

zbukurime të shumta, tingëllueshmëri<br />

vo<strong>ka</strong>le, rrjedhshmërinë e deli<strong>ka</strong>tesën e<br />

shprehjes artistike muzikore.<br />

Jare - fantastikja krijuese e<br />

popullit<br />

Ekoarti ose psikologjia e këngës<br />

pop-shkodrane, shpreh qartë natyrën<br />

psikologjike, gjuhësore dhe terapeutike<br />

të këtij arti. Ato janë gjuhë<br />

muzikore tipike e një arti të pastër,<br />

etnik dhe futurist.<br />

Studimi i muzikës gjuhësisht<br />

ndikon t’i japë kuptim këtij arti dhe<br />

jep domethënien psikike të këtyre<br />

vlerave shpirtërore, jo vetëm të<br />

Shkodrës, por të gjithë Shqipërisë.<br />

koNtrapuNkt<br />

GJENIu MuZIKOR LuDvIK van BETHOvEN<br />

Bethoveni mund të shkruajë muzikë, falë Zotit, por ai nuk mund të bëjë asgjë tjetër në këtë botë<br />

Prof.Dr.Sc.Akil Mark Koci<br />

Me qëllim e citova Bethovenin, sepse,<br />

askush prej krijuesve muzikor nuk <strong>ka</strong><br />

lënë gjurmë më të madhe në botën e artit<br />

si Ludvik van Bethoven, i përkushtuar<br />

përjetësisht në ketë art me të drejt thotë<br />

muzi<strong>ka</strong> është mbi çdo filozofi.<br />

Kompozitori Gjerman, <strong>ka</strong> qenë figurë<br />

qendrore e artit muzikor <strong>ka</strong>h fillimi<br />

i shekullit të nëntëmbëdhjetë, krijues<br />

i kërkimeve dhe i ndijimeve të përhershme<br />

dhe të gjithanshme,sepse arti i tij<br />

në krahasim me krijuesit e tjerë është<br />

bazuar mbi emocionet dhe <strong>ka</strong> zhvilluar<br />

një ndjenë racionale në ndërgjegjen e<br />

njerëzimit të asaj kohe, prandaj është<br />

më se e nevojshme njohja së më mire<br />

e nocioneve estetike që përvijojnë në<br />

çdo veprimtari artistike e sidomos në<br />

artët që nuk e <strong>ka</strong>në fjalën si shprehje<br />

artistike.<br />

Ai paraqet një figurë të madhe<br />

dhe qendrore, dhe <strong>ka</strong> qenë i predestinuar<br />

të bëjë kthesë ta shfaqë rrymën<br />

e re artistike dhe ta braktisë ate të<br />

vjetrën, por jo të s<strong>ka</strong>duar e cila <strong>ka</strong><br />

qenë nën ndikimin e jetës së oborreve<br />

fisnike dhe mbretërore dhe kështu<br />

gjatë periudhës <strong>ka</strong>limtare shumë të<br />

rëndësishme në mes të dy epo<strong>ka</strong>ve të<br />

bëj reformën e saj si procedim etik<br />

dhe estetik si refleksion të klasicizmit<br />

dhe të romantizmit.<br />

Arrogant, kryelartë që se zë vendi<br />

vend <strong>nga</strong> temperamenti i tij i madh.<br />

Kurse jeta e tij kur e rregullt,mos respektues<br />

i kulteve njerëzore, gjithnjë i<br />

pa kënaqur, studio-zë në atë masë,sa<br />

që <strong>ka</strong>lonte në ekspresionizëm, temperamenti<br />

tij i madh dhe tronditës,<br />

es<strong>ka</strong>lues prej një momenti të gëzuar<br />

në atë tragjik, si dhe përsiatjet e tija<br />

psikologjike, që bënin bujë në të gjitha<br />

aspektet duke sjell me vete komentet<br />

<strong>nga</strong> më të ndryshmet.<br />

Ka qenë dhe <strong>ka</strong> mbet më i aftë për<br />

ta <strong>ka</strong>pur reformën si frymëzim për ta<br />

shprehur në veprat e veta <strong>nga</strong> aspektet<br />

e realitetit që ngërthejnë jo vetëm<br />

tragjiken dhe ndjenjat e tmerrit, të ankthit,<br />

të <strong>frikë</strong>s, por edhe lirizmin që <strong>ka</strong><br />

si sferë ndjenjat të ëmbla dhe të buta,<br />

afshin dashuror, keqardhjen mëshirëplotë,<br />

adhurimin, fisnikërinë, si frutë i<br />

vrojtimeve të krijuesit, kurse sa i përket<br />

përfilljes së artit i pa kompromis duke i<br />

dhënë një <strong>ka</strong>hje krejt tjetër krijimtarisë<br />

muzikore <strong>nga</strong> mësimet e mësuesit të vet<br />

Hajdnit, i cili bashke me Moxartin <strong>ka</strong>në<br />

vërejtur një force iluminare krijuese që<br />

u mshifte në te.<br />

Pra, ky i ri me një performans art në<br />

veti kishte një game të madhe që paraqitët<br />

si sintezë e gjerë e të gjitha frymëzimeve<br />

dhe posedonte shije të rafinuar<br />

dhe të profilizuar, i cili konsiderohej<br />

si një “ndër kompozitorët më superior<br />

dhe ndër më të mëdhenjtë i të gjitha<br />

kohërave”, me një erudicion dhe imagjinatë<br />

të madhe krijuese sinjifi<strong>ka</strong>tive,<br />

por që <strong>ka</strong> në te diç<strong>ka</strong> metafizike me të<br />

cilën identifikohet si krijues par ekselans<br />

muzikor.<br />

Ky konstatim i preri ri-gjendët në<br />

përmasa të mëdha, kur kihet parasysh<br />

fakti se të kërkuarit e shtigjeve artistike<br />

e në ketë rast muzikore, <strong>ka</strong> freskinë e<br />

spontanitetit krijues, krijon një polisemi<br />

që bartë me vete shumë nivele<br />

semantike e me vlera të larta intelektuale.<br />

Thonë, se “reputacioni i tij,<br />

jo vetëm që i <strong>ka</strong> inspiruar shumë<br />

kompozitorë si krijues artistik,por<br />

edhe <strong>ka</strong> <strong>frikë</strong>suar shumë krijues,<br />

muziktarët si dhe publikun i cili e<br />

<strong>ka</strong> përcjell dhe ndjekur gjatë tërë<br />

krijimtarisë së tij të begatshme”,<br />

duke kërkuar dhe duke trajtuar<br />

vazhdimisht identitetin e vet krijues<br />

në kohën kur Hajdni dhe Mozarti<br />

kishin etabluar stilin e tyre<br />

klasik,ai,pra, Betoveni me imagjinatën<br />

e tij krijuese është mishëruar<br />

në fshehtësitë e muzikës si kohezion<br />

emocional dhe <strong>ka</strong> zgjeruar<br />

thellë horizontin e pikëpamjeve dhe<br />

të vlerave estetike, sepse gjithnjë<br />

<strong>ka</strong> konsideruar se arti, e sidomos<br />

muzi<strong>ka</strong> duhet të bazohet në frymën<br />

morale të shpirtit duke u bazuar në<br />

atë thënie Platonike ,,se shpirti i<br />

botës është shtruar <strong>nga</strong> harmonia<br />

muzikore,,.<br />

Kur lexojmë, apo dëgjojmë emrin<br />

e Betovenit, gjithnjë kemi parasysh<br />

krijuesin-kompozitorin me të<br />

përkryer dhe mu këtu qëndron edhe<br />

vlera e tij krijuese, sepse në veprat<br />

21<br />

e tija hasim atë strukture artistike të<br />

bazuar tërësisht dhe konceptualisht në<br />

idenë teorike, artistike si komunikim<br />

i përshtatshëm ndërmjet artistit dhe<br />

dëgjuesit,pra ketë koncept, strukture,<br />

idiomë e gjejmë në simfonitë tija,por,<br />

më të qartë e hasim në kryevepeprën<br />

e ti simfoninë e nëntë, si rrëfim<br />

retro introspektiv në vetën e pare,<br />

duke projektua një krijim që paraqet<br />

“një vepër monumentale, si rezyme<br />

dhe kurorë e krijimtarisë simfonike<br />

të Betovenit”,pra në atë rrëfim personal<br />

dhe impersonal implicit, ku pos<br />

muzikës gjeniale këtu shpërthen edhe<br />

teksti i Shillerit si virtyt-nxitës, ku ai<br />

një kohë të gjatë e <strong>ka</strong> hulumtuar fuqinë<br />

e tekstit dhe <strong>ka</strong> kërkuar momentin<br />

më të volitshëm që me poezi,këngë<br />

dhe muzikë ta shpreh madhështinë<br />

përfundimtare-“fitoren e së mirës ndaj<br />

së keqes”.<br />

Prandaj, edhe kjo simfoni vezullon<br />

mbi të gjitha simfonitë e tija të tjera<br />

dhe shquhet si vepër dinjitoze me<br />

kompleksitetin e saj të plotë,të shprehur<br />

në serinë e variacioneve, duke<br />

përsëritur disakordin hyrës me këto<br />

fjalë: ”O Miq, jo këta tinguj. Të këndojmë<br />

këndshëm dhe gëzueshëm”.


E hënë, 25 mars 2013<br />

22 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

Nga Kastriot<br />

DERVISHI<br />

Dossier<br />

speciale<br />

KRIMET E KoMUNIzMIT<br />

Persekutimi i<br />

proameri<strong>ka</strong>nëve në Shqipëri<br />

Në ditët e para të tij Sigurimi i Shtetit kishte prirje të theksuar antiameri<strong>ka</strong>ne në veçanti dhe antiperëndimore në përgjithësi. Këtë prirje e<br />

pati deri në fund të jetës së vet,<br />

madje të manifestuar edhe në<br />

kushtet e shpërndarjes së tij. Kjo,<br />

sepse interesat jugosllave dhe të<br />

doktrinës komuniste e kërkonin<br />

më fort se kushdo këtë punë. Një<br />

implikim apo lidhje sado e vogël<br />

me ameri<strong>ka</strong>nët, qoftë në formën<br />

e shkollimit, farefisnisë, etj<br />

sh<strong>ka</strong>ktonin nisjen e procedurave<br />

për përpunimin e personit.<br />

U listuan të gjithë personat<br />

që kishin shërbyer ose kishin<br />

njohje me legatën ameri<strong>ka</strong>ne<br />

në Tiranë, të gjithë nxënësit e<br />

shkollave ameri<strong>ka</strong>ne, të gjithë<br />

familjet që i kishin pritur ato, të<br />

gjithë personat që dinin anglisht.<br />

Cilësimi ndaj tyre ishte akuzues<br />

shumë i fortë: “ishin agjentë<br />

ameri<strong>ka</strong>në”.<br />

Në përgatitjen paraprake të<br />

informacionit për Sigurimin<br />

e Shtetit, historikisht<br />

konsideroheshin vatra të<br />

“veprimtarisë së zbulimit<br />

ameri<strong>ka</strong>n në Shqipëri nëpërmjet<br />

arsimit”:<br />

-Shkolla “Qiriaz” në Korçë.<br />

-Shkolla “Kennedy” (ku shtohej<br />

përhapja e protestantizmit në<br />

vend). Madje thuhej se ekzistonte<br />

akoma në Korçë një mision fetar<br />

nën emrin e Daniel Levis-it.<br />

-Shkolla Teknike e Tiranës, e<br />

cila kishte pasur drejtor në fillim<br />

Bradlery Kelly e më pas pas vitit<br />

1929 Harry Fultz. Konsiderata<br />

që <strong>ka</strong> pasur Sigurimi rreth saj<br />

ishte shumë paragjykuese dhe<br />

sh<strong>ka</strong>tërrimtare, sipas së cilëve<br />

“pamja e jashtme e shkollës<br />

dukej si një manastir, ku<br />

edukohej në heshtje një rini, e<br />

cila nesër do të ishte punëtore,<br />

por brenda ziente një <strong>ka</strong>zan<br />

agjentësh ameri<strong>ka</strong>në me një<br />

edukim politik të heshtur dhe<br />

të pakuptuar <strong>nga</strong> jashtë”. Këtë<br />

bindje Sigurimi e mbështeste mbi<br />

disiplinën absolute dhe rregullin<br />

e jetesës. Raporti shënonte<br />

drejtorët pasues pas shtetëzimit<br />

të shkollave që ishin Xheladin<br />

Nushi e Muhamet Hoxha.<br />

-Shkolla ameri<strong>ka</strong>ne e Kavajës<br />

(bujqësore), themeluar më 1926<br />

<strong>nga</strong> Telfort Eriksoni.<br />

Në listat shtesë bënin pjesë ato<br />

që kishin studiuar në Robert<br />

College, në SHBA.<br />

Një goditje e madhe iu dha<br />

personave që cilësoheshin se<br />

ishin të SBS-së (Shërbimi Sekret<br />

për Ball<strong>ka</strong>nin). Ameri<strong>ka</strong>nët<br />

gjatë luftës kishin trajnuar një<br />

grup personash <strong>nga</strong> Shqipëria<br />

në Itali. Ndër ta kishte edhe<br />

Foto <strong>nga</strong> procesi kundër “sabotatorëve” të Maliqit<br />

komunistë dhe aktivistë të luftës.<br />

Por ndaj tyre u vu një goditje e<br />

përgjithshme dhe e pashembullt.<br />

Me përjashtim të Qazim Hoxhës<br />

(shkoi në Munih), Osman<br />

Shehit (në Jugosllavi), Haxhi<br />

Brajës e Selman Xherbutës,<br />

të 31 personat e kursit të SBSsë<br />

<strong>ka</strong>luan në një goditje të<br />

pamëshire. Në fakt goditja që iu<br />

dha këtij grupi, kishte më shumë<br />

se çdo gjë qëllimin për<br />

të zhdukur personat<br />

më të mundshëm<br />

proameri<strong>ka</strong>në brenda<br />

Frontit, për ta lënë këtë<br />

organizatë, thjesht në<br />

një fasadë të rehatshme<br />

për Partinë Komuniste<br />

të Shqipërisë. Personi<br />

kryesor këtu shënohej<br />

“Lari Post” (Llazar<br />

Papastoli), i cili<br />

mendohet si “qendra”<br />

drejtuese e grupit<br />

shqiptar të trajnuar atje.<br />

Në prag të vendosjes së<br />

regjimit komunist në Shqipëri,<br />

në tetor 1944, grupi i përgatitur<br />

zbriti në fshatin Kakome, duke<br />

u shpërndarë në repartet e<br />

ndryshme të ushtrisë. S’<strong>ka</strong><br />

dyshim se misioni i të trajnuarve<br />

në Bari do të ishte kurdoherë<br />

injektimi i guximshëm i një<br />

regjimi demokratik në vend,<br />

si edhe kuptohet, nuk do të<br />

ishte në aleancë me armiqtë<br />

historikë të Shqipërisë. Këtu<br />

qëndron edhe filozofia e<br />

goditjes së pamëshirshme të<br />

këtij “grupi”. Sigurimi ishte i<br />

prerë për të ndërmarrë goditje<br />

ndaj “grupit”, madje duke i<br />

akuzuar paraprakisht për akte<br />

diversioni, vjedhje dokumentesh<br />

sekrete, dhënie informatash<br />

te ameri<strong>ka</strong>nët dhe rolin<br />

ndërmjetës ndaj asaj që mund<br />

të konsiderohej si pozitë ndaj<br />

Një implikim apo lidhje sado e vogël me<br />

ameri<strong>ka</strong>nët, qoftë në formën e shkollimit,<br />

farefisnisë, etj sh<strong>ka</strong>ktonin nisjen e<br />

procedurave për përpunimin e personit. U<br />

listuan të gjithë personat që kishin shërbyer<br />

ose kishin njohje me legatën ameri<strong>ka</strong>ne<br />

në Tiranë, të gjithë nxënësit e shkollave<br />

ameri<strong>ka</strong>ne, të gjithë familjet që i kishin pritur<br />

ato, të gjithë personat që dinin anglisht<br />

regjimit në Shqipëri. Sigurisht<br />

prova për këto nuk kishin, por<br />

gjërat i kishin vendosur.<br />

Përveç “Lari Postit” ngeleshin<br />

të listuar Kolë Berisha, Adem<br />

Dërhemi, Sali Doda, Qani<br />

Katroshi, Xhemal Far<strong>ka</strong> (person<br />

që kishte ndihmuar Lef Nosin<br />

atë vit), Njazi Bimi, Alia lia, Haki<br />

Qatja, Fadil Kërtusha, Vaid Maçi,<br />

Faik Hajdari, Shahin Pertefi,<br />

Stamati Stamatiadhi, Merudhe<br />

<strong>55</strong><br />

Topulli, Qefsere Bega (gruaja e<br />

Ludovik Ni<strong>ka</strong>jt), Preg Shkoreti,<br />

Vasil Llazari, Shefqet Kavaja,<br />

Osman Sh<strong>ka</strong>lla, Sul Dizdari,<br />

Dino Shani.<br />

Për këtë të fundit shënohej se i<br />

kishte deklaruar vetë këto gjëra<br />

pa i bërë presion, gjë që e tregon<br />

më mirë se çdo gjë se tortura<br />

ishte pjesë e pashmangshme e<br />

punës së Sigurimit.<br />

Në të njëjtën listë thuhej<br />

se Loni Adam dhe Teli Dilo<br />

kishin folur pjesërisht. Emra<br />

të tjerë që flisnin ishin Shyqyri<br />

Kodra, Xhaferr Li<strong>ka</strong>, Misto<br />

Vardhami, Stefan Caro, ndërsa<br />

Myfit Shehu e Beqir Haçi nuk<br />

kishin folur. Interesant është<br />

shënimi vijues, ku thuhej se<br />

nuk ishin arrestuar akoma<br />

Hasan Reçi, Spiro Ruço,<br />

Alush Sejko, Foto Veshi, Aleks<br />

Peleshi, Osman Alla, Ndue<br />

Nikolla, Ndue Gega.<br />

Por dënimet ishin planëzuar<br />

që të bëheshin. Hasan Reçi,<br />

Sinan Gjoni, Kolë Berisha, Spiro<br />

Ruço, Sali Doda e Adem Dërhemi<br />

u dënuan me vdekje dhe u<br />

push<strong>ka</strong>tuan. Galip Hatibi ishte<br />

shembulli i terrorizmit shtetëror,<br />

pasi u rrëmbye, u mbajt dy vjet<br />

i izoluar dhe u ekzekutua. Të<br />

tjerët ishin burgosur e kishin<br />

<strong>ka</strong>luar në përpunim si: Ali Alia,<br />

Foto Veshi, Ndue Nikolla, Spiro<br />

Dhima, Haki Horvati (kishte<br />

<strong>ka</strong>luar në çmendi <strong>nga</strong> torturat),


gazeta<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />

Qani Katroshi, Koço Gji<strong>ka</strong>, Fadil<br />

Kërtusha, Vasil Llazari, Stamat<br />

Stamatidhi (vdekur në burg),<br />

Shefqet Kavaja, Faik Mane, Shate<br />

Dulla, Preng Shkoreti, <strong>Rama</strong>zan<br />

Bellalla, Et’hem Beluli, Shahin<br />

Pertefi, Ndue Gega, Osman<br />

Sh<strong>ka</strong>lla, Nikolla Bru<strong>ka</strong>. Aleks<br />

Peleshi përpunohej në Tiranë.<br />

Akuzat ishin gati të njëjta për<br />

të gjithë. Në përfundim të një<br />

procedimi, Sigurimi kishte<br />

listuar 80 veta. Hasan Reçi do të<br />

kishte këtë herë dënimin e fundit<br />

me vdekje.<br />

Qysh në vendosjen e tij në<br />

Shqipëri, misioni ameri<strong>ka</strong>n<br />

konsideroj armiqësor në raport<br />

me Shqipërinë. Por veprimtaria<br />

informative e misionit ameri<strong>ka</strong>n<br />

është e vështirë të ketë rënë<br />

sadopak në dorë të Sigurimit<br />

pa ndërhyrjen e OZN-as apo<br />

më vonë UDB-së. Në vëmendje<br />

të misionit ameri<strong>ka</strong>n kishte<br />

qenë roli i legatës jugosllave në<br />

Tiranë, kontrolli i plotë i Titos<br />

ndaj Enver Hoxhës.<br />

Veprimtarinë e misionit<br />

ameri<strong>ka</strong>n në Shqipëri, Sigurimi<br />

e konsideronte si veprimtari<br />

diversioniste e informative.<br />

Në kujdes të posaçëm ishin<br />

marrëdhëniet shqiptaro –<br />

jugosllave dhe <strong>ka</strong>hja që ato po<br />

merrnin. Në një relacion “mbi<br />

veprimtarinë informative të<br />

misionit ameri<strong>ka</strong>n me anë të<br />

agjentëve të tij”, thuhej se ky<br />

mision sipas burimeve komuniste<br />

kishte rrjetin e tij informativ të<br />

përbërë <strong>nga</strong> agjentët “Leoparti”,<br />

“Mole”, “Lorenzo”, “Mazzini &<br />

Machiaveli”, “R & A” dhe Limb”.<br />

Burimi i këtyre të dhënave nuk<br />

saktësohej sesi kishte ardhur.<br />

Sipas të dhënave të “Leopardit”<br />

në paradën e 10 korrikut 1945,<br />

populli nuk ishte impresionuar<br />

<strong>nga</strong> prania e Enver Hoxhës<br />

dhe as <strong>nga</strong> fjalimi i tij. Sipas të<br />

njëjtit burim, një zyrtar jugosllav<br />

kishte thënë se Kosova nuk do të<br />

bëhej kurrë pjesë e Shqipërisë,<br />

por do të bisedohej “miqësisht”<br />

me Titon. “Leopardi” për<br />

shembull informonte gjithashtu<br />

edhe për dërgimin në Beograd<br />

të 80 të rinjve shqiptarë, për<br />

jetëshkrimin e Hysni Kapos,<br />

qëndrimin tallës të Legatës<br />

Jugosllave ndaj KOASH-it, etj.<br />

Fri<strong>ka</strong> e Sigurimit ishte se bëhej një<br />

lëvizje spiunazhi midis rrugëve<br />

tregtare, Korrespondencës dhe<br />

turizmit. Përfundimisht për<br />

të larguar misionin ameri<strong>ka</strong>n,<br />

regjimi përdori inskenimin e<br />

“grupit të Maliqit”.<br />

Seksioni i 5-të i Sigurimit të<br />

Shtetit gjurmonte të gjithë të<br />

skeduarit si kundërshtarë të<br />

regjimit. “Luani” ishte njëri prej<br />

bashkëpunëtorëve të caktuar për<br />

t’i parë ku hynin e ku dilnin. Ai<br />

gjurmonte të gjithë personat që<br />

kishin cilësuar me shenjë. Janë<br />

dhjetëra raporte të korrikut 1946<br />

ku përmenden emrat e Sanije<br />

Kosovës, Siri Dizdarit, Tomor<br />

Foto <strong>nga</strong> procesi kundër “sabotatorëve” të Maliqit<br />

Ypit, Hasan Jeros, Bedri Xhomos,<br />

Loni Plumbit, Myzafer Vilës,<br />

Reiz Selfos, Bian<strong>ka</strong> Balliçi etj. Të<br />

gjitha takimet e rastësishme apo<br />

të <strong>ka</strong>rakterit njerëzor përcilleshin<br />

si veprimtari agjenturore. Është<br />

e çuditshme se ky gjurmim ishte<br />

për gjëra normale, që përshkojnë<br />

speciale<br />

jetën njerëzore si blerja e një<br />

buke, takimi në rrugë i një të<br />

njohuri, hyrja në librari, shëtitja,<br />

festimi i ditëlindjes, etj.<br />

Loni Adami ish nëpunësi i<br />

ambasadës ameri<strong>ka</strong>ne në Tiranë,<br />

pasi u torturua me një hetuesi të<br />

fortë, u shtrua në spital. Atje u<br />

vërejt se gjysma e trupit i kishte<br />

zënë krimba. Dha shpirt në këtë<br />

gjendje.<br />

Deputeti Kol Kuqali vdiq <strong>nga</strong><br />

torturat e rënda ndaj tij. Më<br />

pas u plotësua hetuesia duke<br />

vënë nënshkrime të falsifikuara.<br />

Pavarësisht se i kishte dhënë<br />

23<br />

luftës dy djem dëshmorë, regjimi<br />

nuk e kurseu, pasi ai ishte<br />

proameri<strong>ka</strong>n në bindje.


eklama<br />

C M Y K<br />

E hënë, 25 mars 2013<br />

24 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />

<strong>55</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!