Pse Edi Rama ka frikë nga infermierët? - Gazeta 55
Pse Edi Rama ka frikë nga infermierët? - Gazeta 55
Pse Edi Rama ka frikë nga infermierët? - Gazeta 55
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
E PËRDITSHME<br />
E PAVARUR<br />
Drejtor:<br />
FAHRI BALLIU<br />
Kryeredaktor:<br />
ILIR NIKOLLA<br />
Nr. 80 (5240)<br />
Viti XVII i botimit<br />
(numri i parë doli<br />
më 18.10.1997)<br />
E hënë,<br />
25 mars 2013<br />
C M Y K<br />
Nuk është droja ndaj pickimit të gjilpërës, por dhembja<br />
afatgjatë që vjen <strong>nga</strong> problemet e <strong>Edi</strong> Ramës me<br />
shëndetin, të cilat s’<strong>ka</strong>në të bëjnë me rënien e tensionit.<br />
Injeksionet intravenoze dhe analizat e shpeshta të gjakut<br />
janë kroni<strong>ka</strong> e një marrëdhënieje të sëmurë, që kryetari i<br />
PS-së <strong>ka</strong> vendosur me infermieret, dëshimtaret në vetë të<br />
parë të <strong>ka</strong>rtelës klinike të kryetarit të opozitës<br />
Reagon Urdhri i Infermierit, i cili përfaqëson 16 mijë infermierë<br />
“<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> të kërkojë falje, figura e<br />
infermierit jo ajo që paragjykon ai”<br />
Urdhri Infermierit të Shqipërisë shpreh indinjatën lidhur me përbaltjen<br />
e figurës morale dhe profesionale të infermierëve dhe të<br />
Reagon Partia Demokratike<br />
“<strong>Rama</strong> ofendoi të gjitha gratë dhe<br />
<strong>infermierët</strong> shqiptare në 5 sekonda”<br />
NË BRENDËSI<br />
Adresa: Adresa: Rruga<br />
Rruga<br />
“Medar “Medar Shtylla Shtylla Shtylla”, Shtylla ”,<br />
qendra qendra e e biznesit<br />
biznesit<br />
Tel: el: 04/2321364,<br />
04/2321364,<br />
Tel: el: 04/232136<br />
04/2321366,<br />
04/232136<br />
Fax:04/2321365,<br />
Fax:04/2321365,<br />
Tiranë<br />
Tiranë<br />
E-mail:<br />
info@gazeta<strong>55</strong>.net,<br />
info@gazeta<strong>55</strong>.net,<br />
gazeta<strong>55</strong>mail@<br />
gazeta<strong>55</strong>mail@<br />
yahoo.com,<br />
yahoo.com,<br />
Internet:<br />
www www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
www .gazeta<strong>55</strong>.al<br />
Çmimi Çmimi 30 30 lekë lekë<br />
lekë<br />
Greqi Greqi 1,5 1,5 EURO<br />
EURO<br />
DITA FORUM<br />
SUPLEMENTI KONTRAPUNKT 13-21<br />
<strong>Pse</strong> “u harruan” meritat e legjendës<br />
së muzikës sonë, Lorenc Antoni!<br />
Prof. dr. sc. Akil Mark Koci<br />
A mundë të imagjinohet jeta pa<br />
muzikë ? No, Impossibile<br />
Nga Dr. Sul Gragjevi,<br />
kritik muzike<br />
<strong>Pse</strong> <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> <strong>ka</strong> <strong>frikë</strong> <strong>nga</strong> <strong>infermierët</strong>?<br />
“Prerja e ko<strong>ka</strong>ve”<br />
mbërrin edhe tek<br />
“femrat” e <strong>Edi</strong> Ramës<br />
Evis Kushi, një shoqe e vajzës së Qazim<br />
Sejdinit, është planifikuar të jetë<br />
deputetja-femër e PS-së së Elbasanit.<br />
Përzgjedhje rrënon shpresat e Shegushe<br />
Ligorit, e cila është vendosur në<br />
“gijotinën” e 99-shave që masin kuotat e<br />
publikojnë emrat e <strong>ka</strong>ndidatëve edvinistë<br />
Ministri i Drejtësisë Eduard Halimi flet<br />
për reformën e pagave në gjyqësor<br />
“Brenda muajit<br />
prill miratohet rritja e<br />
pagave për gjyqtarët”<br />
Eurodeputetja Doris Pack flet<br />
zgjedhjet e 23 qershorit<br />
“Palët duhet të<br />
pranojnë rezultatin, qoftë<br />
ky dështim apo fitore”<br />
Në një intervistë për mediat shqiptarë në<br />
Bruksel, Eurodeputetja Doris Pack<br />
“Katër vitet e ardhshëm,<br />
7 milionë turistë dhe<br />
45 mijë të punësuar më shumë”<br />
Kryeministri Berisha bashkëbisedim me operatorët<br />
turistikë të vendit, lançon projektet e turizmit për <strong>ka</strong>tër<br />
vitet e ardhshme. Premtimi i kryeministrit: Ulje të<br />
TVSH-së për disa shërbime turistike, përfshirë edhe<br />
hotelet – hiqen taksat për investimet në zonat malore<br />
Zgjedhjet lo<strong>ka</strong>le në<br />
Maqedoni/BDI shpall fitoren<br />
në Kërçovë - epërsi e<br />
shqiptarëve edhe në Strugë<br />
Njoftimet e para flasin për fitore të <strong>ka</strong>ndidatëve<br />
shqiptarë, por edhe për përpjekje të komisionerëve<br />
maqedonas për të shpallur të pavlefshme<br />
votimet e komunës së Kërçovës. analistët<br />
vlerësuan se pjesëmarrja e lartë e shqiptarëve<br />
në votime mori në vërshimin e vet<br />
synimet elektorale të Gruevskit<br />
Kombeve të Bashkuara<br />
u duhet një Papë<br />
A do të përfitonin Kombet e Bashkuara<br />
<strong>nga</strong> fare pak tym i bardhë?<br />
(Foreign policy)<br />
Dossier/Krimet e komunizmit<br />
Persekutimi i<br />
proameri<strong>ka</strong>nëve në Shqipëri<br />
Në ditët e para të tij Sigurimi i Shtetit kishte<br />
prirje të theksuar antiameri<strong>ka</strong>ne në veçanti dhe antiperëndimore<br />
në përgjithësi. Këtë prirje e pati deri<br />
në fund të jetës së vet, madje të manifestuar edhe në<br />
kushtet e shpërndarjes së tij. Kjo, sepse interesat<br />
jugosllave dhe të doktrinës komuniste e kërkonin
E hënë, 25 mars 2013<br />
2 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
Banorët e “Kodrës së Priftit”<br />
“<strong>Rama</strong> na la për 11<br />
vjet të jetojmë mes<br />
ujërave të zeza”<br />
Bashkia e Tiranës <strong>ka</strong> garantuar banorët<br />
e “Kodrës së Priftit”, se projekti i<br />
<strong>ka</strong>nalit të ujërave të zeza dhe rruga e<br />
“Kokonozëve” do të përfundojë brenda<br />
afatit të përcaktuar, pra në shtator<br />
të këtij viti. Lidhur me reagimin e një<br />
dite më parë të Partisë Socialiste,<br />
për mos mbajtjen e premtimit <strong>nga</strong><br />
ana e Bashkisë, për sa i përket bërjes<br />
së <strong>ka</strong>nalit të ujërave të zeza, Drejtori<br />
i Përgjithshëm i Menaxhimit të<br />
Shërbimeve, Taulant Zeneli garantoi<br />
se ky projekt do të përfundojë brenda<br />
afatit të përcaktuar. Vonesat në nisjen<br />
e punës, sipas zotit Zeneli <strong>ka</strong>në ardhur<br />
<strong>nga</strong> situata metereologjike. Ai shprehu<br />
keqardhjen për përdorimin politik të<br />
këtij investimi, që zgjidh një problem<br />
të madh për këta banorë të vjetër dhe<br />
të rinj të Tiranës. “Jemi sot këtu për<br />
të sqaruar banorët e zonës në lidhje<br />
me spekulimet e bëra mbi ecurinë e<br />
këtij projekti mjaft të rëndësishëm<br />
për këtë zonë. Punimet <strong>ka</strong>në filluar në<br />
muajin janar për ndërtimin e rrugës<br />
dhe kolektorit dhe afati kohor për<br />
realizimin e tyre është 8 muaj. Nisur<br />
<strong>nga</strong> kushtet atmosferike (reshjet),<br />
punimet <strong>ka</strong>në pasur një <strong>nga</strong>dalësim<br />
por Bashkia e Tiranës siguron banorët<br />
e kësaj zone dhe çdo të interesuar<br />
tjetër se punimet do të përfundojnë<br />
brenda afateve të përcaktuara, duke i<br />
dhënë zgjidhje përfundimtare të gjithë<br />
problemeve që <strong>ka</strong> sjellë ky <strong>ka</strong>nal i hapur<br />
për banorët e zonës. Bashkia e Tiranës<br />
është e keqardhur, që ky investim <strong>ka</strong>q i<br />
rëndësishëm keqpërdoret politikisht,<br />
një investim ky i munguar prej 11 vitesh.<br />
Edhe njëherë, garantojmë qytetarët<br />
se punimet do të përfundojnë me të<br />
gjithë parametrat e kërkuara”, u shpreh<br />
drejtori i Përgjithshëm i Menaxhimit<br />
të Shërbimeve në Bashkinë e Tiranës,<br />
Taulant Zeneli.<br />
Banorët e “Kodrës së Priftit” i <strong>ka</strong>në<br />
kërkuar ish-kryetarit të Bashkisë <strong>Edi</strong><br />
<strong>Rama</strong>, t’u kërkojë ndjesë për vëmendjen<br />
dhe investimet e munguara në 11 vite<br />
në këtë zonë, para se të flasë për<br />
investimet që më në fund <strong>ka</strong>në nisur<br />
dhe do u japin zgjidhje si <strong>ka</strong>nalit të<br />
ujërave të zeza i cili për 11 vite <strong>ka</strong> qenë<br />
një vatër e hapur infeksioni por edhe<br />
rrugës së “Kokonozëve” që s’e <strong>ka</strong> parë<br />
kurrë asfaltin.<br />
“Jemi banorë të vjetër të kësaj lagjeje<br />
dhe është për të ardhur keq që gjatë<br />
gjithë kohë së qeverisjes socialiste në<br />
Bashki nuk është parë me sy kjo zonë<br />
<strong>ka</strong>q e vështirë për banorët e lagjes,<br />
ndërkohë që tashmë që Bashkia e<br />
Tiranës me z. Basha në krye premton<br />
dhe realizon objektivat, dalin njerëz në<br />
media dhe kërkojnë të ‘hedhin shash<strong>ka</strong>’<br />
dhe për më tepër kur ata nuk janë as<br />
banorë të kësaj lagjeje. Janë njerëz<br />
të futur <strong>nga</strong> Partia Socialiste, për të<br />
krijuar ‘anomali’ në popull. Ne ai themi<br />
kryetarit të Partisë Socialiste të vijë<br />
të kërkojë falje për të gjithë periudhën<br />
e parë, kur as nuk i hodhi sytë dhe<br />
nuk bëri as investimin më të vogël në<br />
këtë zonë e tani vjen e kërkon llogari<br />
se pse nuk është bërë. Ne si banorë<br />
të vjetër të kësaj zone, (u bënë rreth<br />
15-20 vite që banojmë në këtë zonë)<br />
falënderojmë Kryetarin e Bashkisë,<br />
që pas vëzhgimit të situatës këtu “vuri<br />
dorë” dhe me anë të një projekti të cilin<br />
e shikoni në këtë tabelë, do i japë fund<br />
të gjithë problematikës së kësaj zone” ,<br />
u shprehën banorët e zonës.<br />
politikË<br />
<strong>Pse</strong> <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> <strong>ka</strong><br />
<strong>frikë</strong> <strong>nga</strong> <strong>infermierët</strong>?<br />
Nuk është droja ndaj pickimit të gjilpërës, por dhembja afatgjatë që vjen <strong>nga</strong> problemet e <strong>Edi</strong> Ramës me shëndetin, të cilat s’<strong>ka</strong>në të bëjnë<br />
me rënien e tensionit. Injeksionet intravenoze dhe analizat e shpeshta të gjakut janë kroni<strong>ka</strong> e një marrëdhënieje të sëmurë që kryetari i<br />
PS-së <strong>ka</strong> vendosur me infermieret, dëshimtaret në vetë të parë të <strong>ka</strong>rtelës klinike të kryetarit të opozitës<br />
Aktakuza e <strong>Edi</strong> Ramës për<br />
<strong>ka</strong>tegorinë <strong>infermierët</strong> në<br />
qytetin e Korçës <strong>ka</strong> prapa<br />
një motiv të dobët personal.<br />
Kryetari i Partisë Socialiste <strong>Edi</strong><br />
<strong>Rama</strong> para disa kohësh pati<br />
një të ashtuquajtur “luhatje<br />
tensioni” në një takim elektoral<br />
në qytetin e Burrelit, ku mori<br />
dhe një serum me glukozë.<br />
Mirëpo ajo që nuk u tha<br />
kurrë në media (për arsye të<br />
ndryshme) është fakti që <strong>Edi</strong><br />
<strong>Rama</strong> u shpua disa herë atë<br />
ditë pasi infermierja e spitalit<br />
të Burrelit pati vështirësi në<br />
gjetjet e venës. Paskëtaj, për<br />
disa ditë <strong>Rama</strong> pati krahun e<br />
nxirë në mënyrë të frikshme<br />
pasi serumi përtej damarit kish<br />
dalë jashtë saj duke krijuar një<br />
reaksion.<br />
Kjo gjë u mësua kur ai bëri disa<br />
analiza në Tiranë të asistuar<br />
<strong>nga</strong> mjekë profesionistë.<br />
Kjo gjë <strong>ka</strong> sh<strong>ka</strong>ktuar tek <strong>Edi</strong><br />
<strong>Rama</strong> një fobi të theksuar për<br />
gjilpërat - ago dhe sidomos<br />
për <strong>infermierët</strong>, të cilët i<br />
etiketoi së fundmi me fjalë të<br />
rënda, duke nxjerrë një duf të<br />
papërmbajtur. “Ju e dini mirë<br />
se këtu në spitalin e Korçës<br />
shkoni me rezistenca me vete.<br />
Rezistencën e keni si pjesë të<br />
shtuar të paketës, se të gjithë<br />
shkojnë me ilaçe me vete, me<br />
çarçaf me vete, me batanije<br />
me vete, me gruan me vete,<br />
por edhe rezistencën me vete.<br />
Po me gruan me vete, që të<br />
të mbrojë <strong>nga</strong> infermierja, të<br />
të mbrojë <strong>nga</strong> infermierja që<br />
kërkon para për çdo shpim”,<br />
u shpreh <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> dy ditë më<br />
parë në Korçë.<br />
Në fakt, këtu <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> po sjell<br />
ndërmend eksperiencën e tij në<br />
Reagon Partia Demokratike<br />
“Prerja e ko<strong>ka</strong>ve” mbërrin<br />
edhe tek “femrat” e <strong>Edi</strong> Ramës<br />
Evis Kushi, një shoqe e vajzës së Qazim Sejdinit, është planifikuar të<br />
jetë deputetja-femër e PS-së së Elbasanit. Përzgjedhje rrënon shpresat<br />
e Shegushe Ligorit, e cila është vendosur në “gijotinën” e 99-shave që<br />
masin kuotat e publikojnë emrat e <strong>ka</strong>ndidatëve edvinistë<br />
Politi<strong>ka</strong> e prerjes së ko<strong>ka</strong>ve kurrsesi s’do t’i kursente gratë socialiste. Blerja<br />
e re e <strong>Edi</strong> Ramës Evis Kushi si <strong>ka</strong>ndidate për deputete e sigurt në qarkun<br />
e Elbasanit me patjetër i “preu” kokën Shegushe Ligorit, deputetes aktuale<br />
të komisionit të Ligjeve. Fatin e zi të “kokëprerës” Shega Ligori e patëm<br />
paralajmëruar edhe më parë. Në sytë e <strong>Edi</strong> Ramës, deputetja Shega Ligori<br />
s’<strong>ka</strong> përmbushur për asnjë moment detyrat e partisë, ndaj kontributi i saj<br />
i ardhshëm në PS ishte detyrimisht i panevojshëm. Zëvendësuesja e saj,<br />
de<strong>ka</strong>nia e fakultetit të Ekonomisë, Evis Nushi nuk është si vjen në listën e<br />
sigurtë të PS për qarkut Elbasan për merita të larta a<strong>ka</strong>demike, por më<br />
shumë si një konjukture familjare e kryetarit të Bashkisë Elbasan, Qazim<br />
Sejdini, i cili së fundmi u ngrit në PS si antar kryesie, pra me të drejtë vote në<br />
miratimin përfundimtar të listës, sipas nenit 29, pi<strong>ka</strong> 14 e statutit të Partisë<br />
Socialiste. Në listën e kokëprerjes politike janë edhe 7 femra të tjera, Ledi<br />
Shamku , Valentina Les<strong>ka</strong>j, Arta Dade, Vasili<strong>ka</strong> Hysi, Eglantina Gjermeni,<br />
Elisa Spiropali dhe Iris Luarasi. Kësisoj, në ditën në vijim 7 deputetet dhe<br />
anëtaret e asamblesë së PS, do i nënshtrohen “dhunës” së MJAFT-istëve dhe<br />
99-shave të “selisë mavi”, duke iu mohuar çdo mundësi për të bërë <strong>ka</strong>rrierë në<br />
Partinë Socialiste. <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> si rrahës grash dikur, përdorte të gjitha format<br />
e mundshme të dhunës ndaj tyre. Sot sërish ai (<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong>) s’shkëputet <strong>nga</strong><br />
dhuna kundër qenies femërore, pasi dhe ato pak femra që i <strong>ka</strong>në mbetur në<br />
selinë e pushtuar <strong>nga</strong> MJAFT-ët e shthurur, po i spastron me po të njëjtin<br />
intensitet dhune..., madje duke ushtruar edhe terror.<br />
Burrel për të cilën nuk <strong>ka</strong> folur<br />
kurrë.<br />
“<strong>Rama</strong> ofendoi të gjitha gratë dhe infermieret shqiptare në 5 sekonda”<br />
Partia Demokratike <strong>ka</strong> reaguar pas shprehjes së kreut të PS, <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> se “burrat<br />
duhet të marrin gratë me vete në spital për t’i mbrojtur ata <strong>nga</strong> infermieret”.<br />
Në një konferencë të posaçme për shtyp, Ledina Aliolli, deputete e Partisë<br />
Demokratike deklaroi se ,“<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong>, kryetari i Partisë Socialiste, ofendon në 5<br />
sekonda çdo grua dhe çdo infermiere shqiptare”. Deputetja Aliolli duke reaguar<br />
ndaj akuzave të lëshuara <strong>nga</strong> kreu i selisë rozë një ditë më pare, pyeti se, “A mendon<br />
seriozisht <strong>Rama</strong> se infermieret janë më të fokusuara në vjedhjen e burrave, se<br />
sa në trajtimin e pacientëve?. A mendon vërtet <strong>Rama</strong> se infermieret e trajtojnë<br />
spitalin si një shërbim për takime e njohje dhe jo si një vend pune?”.<br />
Reagon Urdhri i Infermierit, i cili përfaqëson 16 mijë infermierë<br />
Sido që të jetë, përvojat e <strong>Edi</strong><br />
Ramës me analizat e gjakut<br />
“<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> të kërkojë falje, figura e infermierit jo ajo që paragjykon ai”<br />
Urdhri Infermierit të Shqipërisë shpreh indinjatën lidhur me përbaltjen e<br />
figurës morale dhe profesionale të infermierëve dhe të bluzave të bardha.<br />
“<strong>Rama</strong> mund të mendojë se puna që <strong>infermierët</strong> bëjnë është një lojë, një rreng<br />
i lirë për të përvetësuar një burrë, por jo, kjo punë për pacientët tanë është<br />
sakrificë dhe mund për shpëtim jete. Çdo ditë, <strong>infermierët</strong> japin kohë, mund<br />
dhe përkushtim <strong>nga</strong> vitet e tyre të trajnimit mjekësor , për të ofruar kujdes<br />
profesional dhe për fat të keq, <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> nuk mundet të tregoje as 5 minuta në<br />
një podium, të njëjtin profesionalizëm”, është shprehur presidenti i USH-së,<br />
Sabri Skënderi, në një konferencë për mediat.<br />
Sipas tij, figura morale dhe profesionale e infermierëve nuk është dhe nuk<br />
<strong>55</strong><br />
janë të njohura për klini<strong>ka</strong>t<br />
private, si të Alpeve Apenine<br />
ashtu për klini<strong>ka</strong>t e shkretëtirës<br />
në Dubai. Padyshim vuajtja<br />
kronike e <strong>Edi</strong> Ramës me<br />
azmën e pashërueshme për<br />
të cilën e kuron me bresh<strong>ka</strong>t<br />
në zyrë janë sinjalizuese për<br />
dobësinë kronike të tij. Kësisoj<br />
shpërthimet e tij kundër<br />
infermierëve, mjekëve apo<br />
gjithë sistemit mjekësor nuk<br />
është gjë tjetër veçse tentativa<br />
për të nxjerrë një pakënaqësi të<br />
thellë me veten.<br />
Sigurisht, fyerja e 16 mijë<br />
infermierëve është e pafalshme<br />
për një lider opozite që kërkon<br />
të jetë kryeministër.<br />
<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> duhet së pari të<br />
kontrollojë impulset e tij<br />
sh<strong>ka</strong>tërruese përpara se të<br />
propozojë një “rilindje” të<br />
Shëndetësisë. Së dyti, kjo<br />
çështje personale nuk duhet<br />
të kthehet në një kryqëzatë<br />
kundër gjithë sistemit të<br />
shëndetësisë. <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> nuk po<br />
arrin të perceptojë realisht as<br />
realitetin ekzistues të sistemit<br />
të shëndetësisë, dhe jo më<br />
ta gjykojë atë, apo të nxjerrë<br />
propozime të dobishme për<br />
hapat e mëtejshëm.<br />
Kjo nuk është një paaftësi e<br />
këshilltarëve të tij, por gjithç<strong>ka</strong><br />
lidhet me problemin personal<br />
të Ramës me shëndetin. Dhe<br />
për rrjedhojë lindja e ideve<br />
thellësisht nihiliste për çdo<br />
gjë çfarë është realizuar<br />
në këto vite ndryshimesh<br />
demokratike, qoftë dhe <strong>nga</strong><br />
qeveritë socialiste, për sistemin<br />
shëndetësor, centralizim<br />
ekstrem, slogane komuniste<br />
për një shëndetësi “falas”,<br />
janë derivate të një gjendje të<br />
pashërueshme.<br />
Sipas saj, ky <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> është i njëjti person, që detyroi deputetët e tij të votojnë<br />
kundër dyfishimit të pagës së infermiereve. Dhe i njëjti <strong>Edi</strong> Ramë që i detyroi<br />
deputetët e tij të votojnë kundër financimit të ndërtimit dhe riparimit të 400<br />
spitaleve dhe qendrave shëndetësore.<br />
“Dhe tani, shtoi ajo, është krejtësisht e qartë, se <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> nuk e <strong>ka</strong> idenë fare<br />
se çfarë bëjnë infermieret. Ne e dimë se infermieret punojnë shumë çdo ditë<br />
për të ofruar kujdes për pacientët e tyre dhe ne jemi të fokusuar të ndihmojmë<br />
infermieret për të përmirësuar cilësinë e shërbimit shëndetësor dhe jo t’i përdorim<br />
ato si pjesë të një sha<strong>ka</strong>je të keqe elektorale”, përfundoi Ledina Alolli, deputete e<br />
Partisë Demokratike.<br />
mund të jetë ajo që paragjykon Kreu i PS-së <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> por, <strong>infermierët</strong> janë<br />
heronj të vërtetë që në kushte të vështira dhe me ato paga që <strong>ka</strong>në sakrifikojnë<br />
<strong>nga</strong> jeta e tyre për të shpëtuar jetët njerëzore.<br />
Për këtë arsye, sipas tij, “<strong>Rama</strong> të kërkojnë falje për komentet e tij seksiste dhe<br />
demonizuese, që janë fyerje për gjithë <strong>infermierët</strong>, të afërmit e tyre”.<br />
Në reagimin ndaj akuzave të Ramës, Urdhri i infermierit të Shqipërisë<br />
deklaroi se në bashkëpunim me shoqatat dhe sindi<strong>ka</strong>tat e tyre do të jetë<br />
në krye të misionit për të rritur cilësinë e kujdesit ndaj pacientit, etikën dhe<br />
nivelin profesional, por edhe për të mbrojtur dinjitetin dhe figurën morale të<br />
anëtarëve të vet.
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
politikË<br />
Kryeministri Berisha bashkëbisedim me operatorët turistikë të vendit, lançon projektet e turizmit për <strong>ka</strong>tër vitet e ardhshme<br />
“Katër vitet e ardhshëm, 7 milionë turistë<br />
dhe 45 mijë të punësuar më shumë”<br />
Premtimi i kryeministrit: Ulje të<br />
TVSH-së për disa shërbime turistike,<br />
përfshirë edhe hotelet – hiqen taksat<br />
për investimet në zonat malore<br />
“Në 4 vitet e tjera qeveria do të<br />
hartojë projektet e mëdha turistike,<br />
për t’ia ofruar kompanive dhe<br />
vendeve me mundësi të mëdha<br />
financiare”<br />
Kryeministri Sali Berisha zgjodhi dje<br />
qytetin bregdetar te Durrësit për të<br />
zhvilluar një bashkëbisedim me pronare,<br />
menaxher hotelesh, restorantesh,<br />
operatore, drejtues te kompanive te<br />
mëdha turistike te vendit. Në këtë takim,<br />
për më shumë se dy orë, kryeministri<br />
dëgjoi vlerësimet, propozimet,<br />
mendimet, vërejtjet, kriti<strong>ka</strong>t, sugjerimet<br />
e tyre për zhvillimin e mëtejshëm te<br />
turizmit dhe formave te tij ne Shqipëri.<br />
Duke theksuar potencialin e madh<br />
turistik që ofron Shqipëria, kryeministri<br />
u shpreh se turizmi sot është shndërruar<br />
në degë kryesore të ekonomisë ndërsa<br />
numri i turistëve dhe vizitorëve është<br />
rritur <strong>nga</strong> 300 mijë që ishin në vitin 2004<br />
në 4.7 milionë në vitin 2012 ndërkohë që<br />
të ardhurat <strong>nga</strong> ky sektor u rritën disa<br />
herë, numri i të punësuarve <strong>ka</strong>lon mbi<br />
150 mijë. Kreu i qeverisë theksoi se me<br />
uljen e TVSH-së, lehtësimet e reja fis<strong>ka</strong>le<br />
dhe hartimin e projekteve të mëdha të<br />
zhvillimit të turizmit, synohet që numri<br />
i turistëve dhe vizitorëve në 4 vitet që<br />
vijnë të rritet në 7 milionë dhe numri i të<br />
punësuarve në këtë fushe të rritet me 30<br />
për qind.<br />
Në takimin me operatorët turistikë të<br />
vendit, kryeministri tha se për <strong>ka</strong>tër vitet<br />
e ardhshme parashikohet një rritje prej<br />
rreth 45 mijë të punësuarish më shumë.<br />
“Turizmi në ekonominë shqiptare është<br />
bërë një degë kryesore me rritjen më të<br />
shpejtë se në të gjithë degët e tjera. Ne<br />
çdo rrafsh që të analizosh Shqipërinë, gjen<br />
vetëm një përgjigje: Potenciali më i madh<br />
është potenciali turistik dhe pastaj vijnë<br />
potenciale të tjera zhvillimore te vendit.<br />
Nga viti 2004 e deri më sot, Shqipëria<br />
<strong>ka</strong> pasur rritjen më të shpejtë dhe më<br />
të fuqishme të numrit të vizitorëve dhe<br />
turistëve, <strong>nga</strong> 300 që ishin në vitin 2004<br />
në 4,7 milion turistë në vitin 2012 që lamë<br />
pas. Qeveria është përpjekur shumë të<br />
ndjekë këto ritme shumë të shpejta të<br />
bumit turistik të vendit dhe në këtë hark<br />
kohor të shkurtër, ne kemi bërë përpjekjet<br />
më të mëdha për një infrastrukturë bazë<br />
të përshtatshme për turistët. Janë<br />
ndërtuar <strong>nga</strong> viti 2006 e deri më sot<br />
rreth 504 km rrugë të destinacionit strikt<br />
vetëm turistik, <strong>nga</strong> këto 351 km rrugë që<br />
zbresin <strong>nga</strong> akset kombëtare direkt në<br />
brigjet e detit Adriatik dhe Jon dhe 154<br />
km janë rrugë, të cilat ecin drejt majave<br />
dhe destinacioneve të zonave të turizmit<br />
malor. Ju ftoj të vazhdojmë dialogun në<br />
interesin më të mirë të kësaj dege të<br />
ekonomisë shqiptare e cila punëson sot<br />
rreth 150 mijë qytetarë shqiptare dhe që<br />
ne synojmë në 4 vitet që vijnë me 30 për<br />
qind punësimin në këtë degë, synojmë<br />
që numri i turistëve dhe vizitorëve në<br />
vitin 2017 të jetë rreth 7 milion dhe ky<br />
do të ishte një zhvillim jashtëzakonisht i<br />
rëndësishëm. Ne besojmë se Shqipëria i<br />
<strong>ka</strong> të gjithë potencialet për të krijuar në<br />
këtë degë vende pune dhe 30 për qind<br />
më shumë gjatë viteve që vijnë për të<br />
rritur numrin e turistëve dhe vizitorëve<br />
në 7 milion, në vitin 2017”, u shpreh<br />
kryeministri.<br />
Kreu i mazhorancës njoftoi se në 4 vitet<br />
e tjera qeveria do të hartojë projektet<br />
e mëdha turistike, për t’ia ofruar<br />
kompanive dhe vendeve me mundësi të<br />
mëdha financiare.<br />
“Po punohet për një masterplan të<br />
zonave malore turistike të vendit. Në<br />
4 vitet që vijnë, qeveria <strong>ka</strong> ndërmend,<br />
përveç të tjerash, të marrë përsipër<br />
hartimin e projekteve të mëdha turistike,<br />
për tua ofruar këto projekte kompanive<br />
dhe vendeve që <strong>ka</strong>në mundësi të mëdha<br />
financiare. Nuk kemi ecur në këtë praktikë<br />
deri më sot. Kjo do të jetë një praktikë e<br />
re, në të cilën ne do të a<strong>nga</strong>zhohemi për<br />
të hartuar me kompanitë më serioze në<br />
botë, projektet e zhvillimit të zonave më<br />
të bukura turistike të vendit”, tha ai.<br />
Ndër<strong>ka</strong>q, kryeministri pranoi kërkesën<br />
e bërë prej tyre për uljen e TVSH-së<br />
mbi disa shërbime turistike, përfshirë<br />
hotelet, pasi përvoja e vendeve të rajonit<br />
tregon për një “bum” turistik duke i bërë<br />
shërbimet dhe paketat më të lira për<br />
turistët.<br />
“Unë jam dakord që TVSH-ja duhet të<br />
rishikohet. Do të zhvillojmë një takim<br />
të gjerë me zyrtarët e financave që<br />
natyrisht <strong>ka</strong>në mendimet e tyre dhe të<br />
arrijmë në një zgjidhje më të mirë për<br />
sa i përket turizmit, operatorëve dhe<br />
funksionimit të logjistikës në Shqipëri.<br />
Jam i mendimit se kjo edhe në rast<br />
se të privon pjesërisht <strong>nga</strong> një sasi të<br />
ardhurash, në një të ardhme të afërt, ajo<br />
do të kompensohet plotësisht nëpërmjet<br />
shtimit të numrit të turistëve apo shtimit<br />
të llojeve të shërbimeve ndaj tyre”,<br />
Ministri i Financave, Ridvan Bode i përgjigjet akuzave të kryesocialistit<br />
“<strong>Rama</strong> në kërkim të argumenteve elektorale, këput veç gënjeshtra”<br />
Ministri i Financave Ridvan Bode i është përgjigjur kreut të Partisë<br />
Socialiste <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> për deklarimet e bëra <strong>nga</strong> Gramshi. Bode<br />
përgënjeshtron Ramën kur thotë se, “ligji u siguron të papunëve<br />
të regjistruar, pagesën e papunësisë si dhe pagimin e kontributin e<br />
sigurimeve shoqërore (kontributi për pension) për një vit, si dhe<br />
kontributin e sigurimeve shëndetësore (përfitimin e shërbimeve<br />
shëndetësore falas) për gjithë kohën e papunësisë”. Në këtë drejtim,<br />
kreu i Financave akuzon kryesocialistin, duke theksuar se këput veç<br />
gënjeshtra. “Edhe një herë <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong>, në kërkim të argumenteve<br />
theksoi kryeministri.<br />
Kryeministri Berisha bëri të ditur<br />
gjithashtu se shumë shpejt do të<br />
miratohet edhe një ligj tjetër që<br />
përjashton <strong>nga</strong> çdo taksë për 7 vjet të<br />
gjithë ata që investojnë në turizmin malor.<br />
Në këtë drejtim, kryeministri garantoi<br />
operatorët turistikë dhe bizneset në<br />
tërësi për ruajtjen e politikës së taksave<br />
të ulëta.<br />
“Ne do të <strong>ka</strong>lojmë shumë shpejt ligjin që<br />
të përjashtojë për 7 vjet, <strong>nga</strong> çdo taksë të<br />
gjithë ata që investojnë në zonat malore.<br />
Këtë e bëjmë sepse të themi të vërtetën<br />
jemi me të shkuar të fortë malore, por jo<br />
me turizëm malor. Unë vizitova pronarin<br />
e një hoteli shumë të mirë në Dardhë.<br />
Edhe ai i guximshëm, dardhar vetë,<br />
kishte ndërtuar një hotel shumë të mirë.<br />
Në Dardhë mund të shkohet, megjithatë<br />
frekuentimi i këtij hoteli ishte larg asaj<br />
që duhet të ishte për vetë shërbimet e<br />
shkëlqyera që ofronte. Duhet të bëjmë<br />
gjithç<strong>ka</strong> për të ecur edhe drejt turizmit<br />
malor. Shqipëria është vend malor para<br />
së gjithash, dhe ne do të bëjmë gjithç<strong>ka</strong><br />
për zhvillimin e turizmit malor. Ne kemi<br />
ndjekur një politikë fis<strong>ka</strong>le realisht<br />
shumë tolerante, në qoftë se ndonjëri<br />
do të hedhe vështrimin tek të ardhurat<br />
që realizohen <strong>nga</strong> kjo dege kryesore e<br />
ekonomisë, ato janë larg asaj që realizon<br />
çdo vend tjetër, por kjo <strong>ka</strong> qenë një politike<br />
e qëllimshme sepse pjesa dërrmuese<br />
e turizmit dhe vizitorëve përballohet<br />
në kushte familjare, jo në kushte të<br />
hoteleve me shumë yje, gjë e cila na <strong>ka</strong><br />
bërë ne të lejojmë ecjen dhe të mos jemi<br />
dorështrënguar ndaj këtyre familjeve ,<br />
këtyre komuniteteve dhe e vërteta është<br />
se kemi mbajtur një politike të drejtë,<br />
sepse po të shohim sot hartën e varfërisë,<br />
pasi varfëria nuk zhduket tërësisht, por<br />
do të shohim se këtu në zonën e turizmit,<br />
ajo është më minimalja që mund të jetë.<br />
Ne jemi dhe do të mbetemi qeverisje e<br />
taksave të ulëta dhe kjo është filozofia<br />
për ne dhe kjo jo se nuk na duhen paratë,<br />
por ne besojmë se paraja në kontot<br />
e qytetarëve shqiptarë është më e<br />
vlefshme për shoqërinë shqiptare, sesa<br />
paraja në arkën e shtetit, sepse paraja<br />
në kontot tuaja do të thotë investim më<br />
racional, do të thotë zgjerim i biznesit, do<br />
të thotë krijim i vendeve të punës , më me<br />
eficencë, sesa paraja që investohet <strong>nga</strong><br />
sektori publik”, tha Berisha.<br />
Gjithashtu, kryeministri Berisha mori<br />
në shqyrtim edhe një propozim të<br />
operatorëve turistik që lidhet me<br />
zhvendosjen e muajit të zhvillimit të<br />
zgjedhjeve. Kryeministri premtoi se do<br />
jetë promotor i këtij ligji për të ndryshuar<br />
datat e zgjedhjeve, të cilat aktualisht<br />
korrespondojnë gjithnjë me sezonin<br />
turistik veror.<br />
“Është absolutisht racional propozimi<br />
juaj për lëvizjen e muajit të zgjedhjeve.<br />
Unë nuk mund tu them ju se për këto<br />
zgjedhje do të realizohet, por absolutisht<br />
do ta nisim sepse është në interesin më<br />
të mirë të vendit që këto zgjedhje të<br />
përgjithshme por edhe lo<strong>ka</strong>let të mos<br />
<strong>ka</strong>pin muajt e kulmit turistik , por duke<br />
pasur parasysh këtë degë kryesore te<br />
ekonomisë , ato të zhvillohen në tetor,<br />
ato të zhvillohen në mars dhe kjo i jep një<br />
përgjigje dhe është shumë racionale. Unë<br />
do të përpiqem dhe ju garantoj se do të<br />
jem promotor i këtij ligji për të ndryshuar<br />
datat e zgjedhjeve. Keni shumë të drejtë.<br />
Kur shohim mitingje pas mitingjesh<br />
turistët, ata thonë, le t’i mbyllin njëherë<br />
mitingjet këta”.<br />
Njëkohësisht në këtë bashkëbisedim u<br />
trajtuan një sërë çështjesh ku në fokus<br />
ishte pikërisht ndërtimi i infrastrukturës<br />
për të mundësuar zhvillimin e turizmit<br />
në vend. “Unaza e Shqipërisë që nis në<br />
Valbonë e përfundon në Vermosh <strong>ka</strong><br />
qenë një <strong>nga</strong> projektet e vështira, por<br />
jetike për të gjitha qëllimet, që të mos<br />
vdesin territore të mëdha të vendit. Kemi<br />
zbritur <strong>nga</strong> Valbona në Librazhd, por<br />
lëvizim në këtë drejtim. Por <strong>ka</strong> mbetur<br />
segmenti Përmet, Leskovik, Kolonjë,<br />
Korçë. Segment që do të ndërtohet dhe<br />
do jetë projekt i rëndësishëm në <strong>ka</strong>tër<br />
vitet e tjera. Unë isha para disa muajsh në<br />
fushë-Studen, e cila ishte mahnitëse. Ajo<br />
ishte rreth 20 minuta <strong>nga</strong> Librazhdi. Pra<br />
ne po ecim. Vazhdimi i kësaj Unaze Korçë<br />
- Përmet do të jetë përparësi e jona.<br />
Edhe Përmet - Tre urat <strong>ka</strong> disa zhvillime<br />
pozitive, por sidoqoftë, Kolonjë-<br />
Leskovik-Korçë është me probleme”,<br />
garantoi kreu i qeverisë.<br />
Në këtë drejtim, kreu i mazhorancës<br />
premtoi dhe asfaltimin e rrugës deri në<br />
Theth, një zonë kjo e turizmit malor që<br />
tërheq mjaftë turistë.<br />
“Lidhur me rrugën e Thethit. Rruga<br />
është në ndërtim e sipër. Fondi<br />
shqiptar i Zhvillimit në dijeninë time e<br />
<strong>ka</strong> të prokuruar ose po ecën drejt Qafë<br />
Tërthores.<br />
Ka pasur ide turistike që të mos e<br />
asfaltojmë, pra të shkojë deri në qafë<br />
Tërthorë me asfalt dhe pastaj të mos<br />
asfaltohet, por për ta lënë për ecje apo<br />
për çiklizëm. Por ne do ta asfaltojmë. Unë<br />
jam dakord me ty, por apoteozën më të<br />
mrekullueshme Thethit ia <strong>ka</strong> bërë Rose<br />
Wilder Lane në librin e saj ‘Majat e Shalës’,<br />
libër i cili për shumë vite është kuotuar si<br />
elektorale, sot këputi gënjeshtrën e radhës, duke thënë se të papunët<br />
përveç se vuajnë janë edhe të pasiguruar për përfitimin e shërbimeve<br />
shëndetësore falas. Për dijeni të Ramës dhe atyre që përçartin të<br />
pavërteta natë e ditë në kërkim të ‘argumenteve’ elektorale, ligji<br />
u siguron të papunëve të regjistruar, pagesën e papunësisë si dhe<br />
pagimin e kontributin e sigurimeve shoqërore (kontributi për pension)<br />
për një vit, si dhe kontributin e sigurimeve shëndetësore (përfitimin<br />
e shërbimeve shëndetësore falas) për gjithë kohën e papunësisë”,<br />
thuhet në deklaratën e ministrit të Financave, Ridvan Bode.<br />
3<br />
Ministri i Punëve<br />
Publike, Sokol Olldashi<br />
reagon pas akuzave të<br />
<strong>Edi</strong> Ramës për rrugët<br />
“<strong>Rama</strong> në Guiness,<br />
i vetmi politi<strong>ka</strong>n<br />
që i mat rrugët me<br />
kilometra <strong>ka</strong>trorë”<br />
Ministri i Punëve Publike,<br />
Sokol Olldashi ironizon<br />
deklaratat e kryesocialsitit,<br />
<strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> lidhur me ndërtimin<br />
e rrugëve në vend. Olldashi<br />
thekson se, “10 mijë km rrugë<br />
dhe qytetarët që udhëtojnë në<br />
to, nuk janë barsoleta, pasi<br />
sipas tij, këto rrugë tashmë<br />
janë prekur <strong>nga</strong> qytetarët, të<br />
cilët e ndjejnë impaktin e tyre,<br />
duke u mundësuar hapjen e<br />
bizneseve të reja, shkurtimin<br />
e kohës së udhëtimit dhe<br />
hapjen e tregjeve të reja për<br />
fermerët, manifakturën dhe<br />
gjithë sektorin prodhues të<br />
vendit. Në estradën e tij, <strong>Edi</strong><br />
<strong>Rama</strong> është në të drejtën e<br />
tij që të mendojë broçkulla<br />
dhe të bëjë qyfyre. Por, <strong>Edi</strong><br />
<strong>Rama</strong> bën gabim që citon<br />
shifra, veçanërisht tani që<br />
nuk i shënon më në dorë dhe,<br />
domosdo, s’i mban dot edhe<br />
mend. Sepse, teksa hazdis<br />
nëpër Shqipëri duke shpalosur<br />
numrat që shpik vetë, ai edhe i<br />
sheh, edhe i përdor këto rrugë.<br />
Shyqyr Zotit që s’i ha dot më<br />
sysh. Dikush duhet medoemos<br />
t’i thotë z. <strong>Rama</strong> se Shqipëria<br />
<strong>ka</strong> 18 mijë e 300 km rrugë”,<br />
thekson Olldashi.<br />
Ministri i Punëve Publike vë<br />
në pah edhe një fakt tjetër<br />
lidhur me deklaratat e paqarta<br />
të <strong>Edi</strong> Ramës, kur tha se, ai<br />
është i vetmi politi<strong>ka</strong>n që është<br />
parë e dëgjuar që rrugët i mat<br />
me kilometër <strong>ka</strong>trorë. Dikush<br />
duhet t’i tregojë z. <strong>Rama</strong><br />
diferencën mes zonave dhe<br />
distancave, mes kilometrave<br />
dhe metrave, sepse në faqen<br />
e tij në ‘Facebook’, ai flet për<br />
rrugët me metra <strong>ka</strong>trore,<br />
ndërkohë që rrugët maten me<br />
km dhe jo me metra <strong>ka</strong>trorë.<br />
Nëse <strong>Edi</strong> <strong>Rama</strong> di ndonjë<br />
rrugë që ne kemi ndërtuar, që<br />
është një km <strong>ka</strong>tror e gjerë,<br />
ne i kërkojmë mirësisht të<br />
na e tregojë... Nëse ai nuk di<br />
ndonjë rruge të tille, atëherë ai<br />
duhet të jetë i vetmi shqiptar<br />
që mendon se rrugët maten<br />
me metra <strong>ka</strong>trore dhe jo me<br />
kilometra. <strong>Rama</strong> në Gines.<br />
Është i vetmi politi<strong>ka</strong>n që<br />
është parë e dëgjuar që rrugët<br />
i mat me kilometër <strong>ka</strong>trorë,<br />
llafet e tij me kilogramë dhe<br />
rreshtat e palo-programit<br />
me decibel”, tha ministri<br />
Sokol Olldashi. Gjithashtu,<br />
kreu i Punëve Publike dhe<br />
Transporteve garantoi<br />
se qeveria do vazhdojë të<br />
ndërtojë dhe shtrojë rrugë,<br />
sepse siç tha ai, rrugët krijojnë<br />
vende të reja pune.<br />
“Ne do të vazhdojmë të<br />
shtrojmë rrugë, sepse <strong>ka</strong><br />
ende shumë punë për të bërë,<br />
sepse rrugët krijojnë vende<br />
të reja pune, sjellin paga më<br />
të mira, sjellin mbrothësi për<br />
shqiptarët”, deklaroi Olldashi.
forum<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
4 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
Kombeve të Bashkuara u duhet një Papë<br />
Nga James Traub<br />
(Foreign policy)<br />
Javës që shkoi isha ftuar për të<br />
diskutuar me një grup studentësh<br />
në një shkollë në Kolumbi për<br />
Kombet e Bashkuara. Nisa të<br />
thosha: “Le të flasim për Papën<br />
e ri”.<br />
Kardinali Jorge Mario Bergoglio<br />
sapo ishte ngjitur në fronin e<br />
St.Peper, duke u bërë Francesko<br />
i dhe unë theksova se Papa<br />
dhe sekretari i përgjithshëm<br />
i Kombeve të Bashkuara janë<br />
pak a shumë të shenjtë që të dy.<br />
Proceset <strong>nga</strong> të cilat zgjidhen<br />
ata janë në fakt janë krejt të<br />
kundërta.<br />
Rezultati është se <strong>ka</strong>tolikët<br />
zgjodhën Papa Françeskun,<br />
ndërkohë që bota <strong>ka</strong> zgjedhur Ban<br />
Ki-moon. Padyshim, Françesko<br />
mund edhe të zhgënjehet, por<br />
pikërisht tani ai e ndjen atë që<br />
kërkon Kisha. Ban Ki-Moon<br />
është i zhgënjyer tashmë.<br />
Duke qenë kështu, <strong>ka</strong>m nisur të<br />
mendoj për diç<strong>ka</strong>: mos vallë kjo<br />
është një <strong>nga</strong> problemet e rralla<br />
në botë, që Shtetet e Bashkuara<br />
të Amerikës po mundohen ta<br />
lehtësojnë, nëse nuk e zgjidhin<br />
dot të paktën?<br />
Le të nisim <strong>nga</strong> premisa ime se<br />
punët janë imazhe pasqyruese<br />
të njëri-tjetrit. Sekretari i<br />
Përgjithshëm i Kombeve të<br />
Bashkuara shpesh quhet “Papa<br />
laik”, sepse pozicioni i tij e lejon<br />
të flasë në emër të gjithë burrave<br />
dhe grave në botë. Bota është<br />
grigja e tij.<br />
Ashtu si Papa, ai nuk <strong>ka</strong> asnjë<br />
instrument pushteti, por <strong>ka</strong> një<br />
autoritet të lartë moral – nëse<br />
zotëron aftësinë për ta ushtruar<br />
atë.<br />
Ashtu si Papa, sekretari i<br />
përgjithshëm duhet të jetë një<br />
diplomat mendjehollë ashtu<br />
si edhe kreu ekzekutiv i një<br />
burokracie ekstremist refraktare.<br />
Këto detyra janë të njëjta, por<br />
institucionet nuk mund të jenë<br />
më të ndryshme. Vati<strong>ka</strong>ni është<br />
një shtet sovran, një monarku<br />
jo-trashëgues në të cilin princi<br />
zgjedh mbretin.<br />
Kardinalët ndryshojnë në<br />
A do të përfitonin Kombet e Bashkuara <strong>nga</strong> fare pak tym i bardhë?<br />
Fokus/Tronditet Gjermania <strong>nga</strong> një realizim televiziv mbi Luftën e Dytë Botërore<br />
Më shumë se 7 milionë telespektatorë<br />
në Gjermani ndoqën një film për Luftën<br />
e Dytë Botërore, zhvilluan diskutime<br />
në televizion, familje dhe shkolla. A<br />
<strong>ka</strong> trazuar vërtet drama ndjenjat e<br />
gjermanëve në lidhje me luftën? Një film<br />
në të cilin vriten pa mëshirë edhe fëmijë<br />
të pambrojtur, ku ushtarët fluturojnë në<br />
ajër <strong>nga</strong> minat tokësore dhe ku njësia e<br />
Vermahtit transformohet <strong>nga</strong>dalë në<br />
një makineri vrasëse. Në filmin me tre<br />
pjesë “Nënat tona, baballarët tanë”,<br />
(origjinal: “Unsere Mütter, unsere<br />
Väter”) me autor Stefan Kolditz, regjisor<br />
Philipp Kadelbach dhe producent Nico<br />
Hoffmann, asgjë nuk zbukurohet. Filmi<br />
do të jetë një fazë e re e përpunimit të<br />
nacional-socializmit në filmin historik,<br />
thonë mediet gjermane. Përgjegjësit<br />
në <strong>ka</strong>nalin e dytë televiziv gjerman<br />
ZDF marrin duartrokitje të ngrohta<br />
në temperaturat ende dimërore në<br />
Gjermani. Papritur <strong>ka</strong>nali televiziv, i<br />
cili thuajse nuk ekziston për të rinjtë,<br />
gëzon një vëmendje të madhe <strong>nga</strong> kjo<br />
mënyrë radi<strong>ka</strong>le, por një Papë<br />
i mirë është ai që të gjithë e<br />
dëshirojnë.<br />
Kombet e Bashkuara janë një<br />
organizatë shtetesh sovrane<br />
që zgjedhin dikë që të mos<br />
sundojë mbi këto shtete, por të<br />
krijojë një lloj aktiviteti kolektiv<br />
gjithëpërfshirës. Sekretari<br />
i përgjithshëm formalisht<br />
emërohet <strong>nga</strong> Asambleja e<br />
Përgjithshme e Kombeve të<br />
Bashkuara me rekomandimin<br />
e Këshillit të Sigurimit.<br />
Zgjedhja bëhet <strong>nga</strong> 5 anëtarë<br />
të përhershëm të këshillit,<br />
ndonjë prej të cilëve mund të<br />
përdorë veton për ta bllokuar një<br />
<strong>ka</strong>ndidat të caktuar.<br />
Shtetet më të fuqishme<br />
dëshirojnë një sekretar të<br />
përgjithshëm që kupton më së<br />
miri se ai i shërben interesave të<br />
tyre.<br />
Padyshim, Papët konservatorë<br />
zgjedhin <strong>ka</strong>rdinalë konservatorë,<br />
të cilët si përgjigje zgjedhin një<br />
Papë konservatorë (mendoni<br />
sikur Këshilli i Lartë të zgjidhte<br />
presidentin ameri<strong>ka</strong>n).<br />
Ndër<strong>ka</strong>q, Papa Françesko - që<br />
është vetëm 1 javë i vjetër në<br />
detyrë - duket si një tjetër dimër.<br />
Ai që tani <strong>ka</strong> drithëruar <strong>ka</strong>tolikët<br />
dhe jobesimtarët me përuljen<br />
dhe humorin që e <strong>ka</strong>rakterizon.<br />
Janë shfaqur disa kombinime të<br />
dhembshurisë dhe pragmatizmit<br />
që e <strong>ka</strong>në çuar drejt strukturave<br />
doktrinuese lidhur me çështjen e<br />
homoseksualëve.<br />
Kardinalët që e zgjodhën<br />
Papa Franceskun duket se e<br />
njohin atë personalisht, njohin<br />
vlerat e tij që i lejon vetes një<br />
autoritet moral që Benedikti<br />
zor se e pati të fortë. Sekretari<br />
pjesë e publikut: 6,5 deri 7,2 milionë<br />
telespektatorë i ndoqën seritë e filmit,<br />
<strong>nga</strong> të cilët të paktën 2 milionë të rinj.<br />
ZDF arriti një kuotë tregu më shumë<br />
se 20 për qind gjatë transmetimit të<br />
serialit me tri pjesë.<br />
Në serialin “Nënat tona, baballarët<br />
tanë” ofrohet <strong>nga</strong> autorët <strong>nga</strong> një anë<br />
një vepër ku tensioni vazhdon deri<br />
në minutën e fundit. Nga ana tjetër<br />
ofrohet një metodë të re: regjisori<br />
Philipp Kadelbach dërgon në betejë<br />
pesë të rinj. Të gjithë protagonistët e<br />
filmit janë rreth 20 vjeç, plot me dëshirë<br />
për të jetuar dhe ide. Pesë personazhe<br />
simpatikë, që ëndërrojnë “të pushtojnë<br />
botën” (por jo vende të tjera!). Ata e<br />
shohin luftën si një devijim të vogël në<br />
rrugën drejt realizimit të ëndërrave dhe<br />
<strong>ka</strong>rrierës së tyre. Por nuk është aspak<br />
kohë e përshtatshme për të ëndërruar.<br />
Ngjarjet zhvillohen në fund të Luftës<br />
së Dytë Botërore dhe në prag të sulmit<br />
kundër Bashkimit Sovjetik. Vëllezërit<br />
Wilhelm dhe Friedhelm duhet të marrin<br />
i përgjithshëm i Kombeve të<br />
Bashkuara është zgjedhur për<br />
këtë arsye. E para, Trygve Lie<br />
ishte krejt i padobishëm. Dag<br />
Hammarskjold, juristi suedez<br />
që korri sukses, ishte një figurë e<br />
panjohur që gaboi duke u treguar<br />
një burokrat i kujdesshëm.<br />
Hammarskjold u shfaq si një<br />
gjigant që tërhoqi vëmendjen<br />
botërore, por edhe zemërimin<br />
e çdo anëtari të Këshillit të<br />
Sigurimit.<br />
Ai u zëvendësua <strong>nga</strong> të tjerë<br />
të admirueshëm ose jo. Më<br />
pas, më 1992, erdhi Boutros<br />
Boutros-Ghali, që konsiderohej<br />
si anti-ameri<strong>ka</strong>n; Uashingtoni<br />
e zëvendësoi atë 4 vjet më vonë<br />
me pro-ameri<strong>ka</strong>nin Kofi Annan,<br />
një burokrat <strong>ka</strong>rriere i Kombeve<br />
të Bashkuara. Edhe Annan<br />
gjithashtu i habiti të gjithë, duke<br />
propaganduar për të drejtat e<br />
njeriut që demoralizoi diktatorët<br />
e Botës së Tretë dhe provokoi të<br />
majtën anti-perëndimore.<br />
Annan bëri më shumë se të gjithë<br />
për të fituar miratimin e ideve për<br />
ndërhyrjen humanitare dhe për<br />
“përgjegjshmërinë e mbrojtjes”.<br />
Më 2006, pasardhësi i Annan<br />
u zgjodh <strong>nga</strong> Kina dhe Shtetet<br />
e Bashkuara të Amerikës gjatë<br />
administrimit të presidentit<br />
George W.Bush; ranë dakord për<br />
Ban Ki-Moon. Pothuaj më zuri<br />
gjumi kur dëgjoja një fjalim të<br />
ban Ki-moon dhe kur u zgjova,<br />
më erdhi në mendje “Po, ai do<br />
t’ia dalë”.<br />
Sekretari i përgjithshëm duhet,<br />
mbi të gjitha, të flasë dhe Ban Ki-<br />
Moon nuk ishte i përshtatshëm<br />
të fliste anglisht, sado i matur<br />
mund të jetë në këtë rast një<br />
burokrat korean.<br />
pjesë në luftë si ushtarë. Charlotte<br />
paraqitet vullnetarisht të punojë si<br />
infermiere dhe dërgohet gjithashtu në<br />
frontin e Lindjes. Ndërsa Greta qendron<br />
në Berlin kur punon për <strong>ka</strong>rrierën e<br />
saj si këngëtare dhe flirton me një<br />
oficer të lartë nazist. Ndërsa Victori,<br />
i vetmi hebre në grupin e shokëve, do<br />
të largohet <strong>nga</strong> Gjermania por nuk<br />
merr dot leje udhëtimi jashtë vendit.<br />
Kjo situatë fillestare ofron kryesisht<br />
për të rinjtë një potencial të fuqishëm<br />
identifikimi: të gjithë protagonistët<br />
janë të rinj, moskokëçarës dhe plot me<br />
ide. Këtyre u shtohet edhe një dozë<br />
dëshire për aventura dhe pastaj lufta e<br />
tmerrshme.<br />
Film kundër luftës<br />
me qasje të re/Pas një kohe të<br />
shkurtër të rinjtë naivë transformohen<br />
në ushtarë që duhet të zbatojnë urdhrat<br />
për të vrarë ushtarë armiq, pleq, gra<br />
dhe fëmijë. Ushtarë që sh<strong>ka</strong>tërrojnë<br />
e djegin shtëpi, ferma dhe fabri<strong>ka</strong> dhe<br />
që u duhet të qëndrojnë gjysmë të<br />
Ai nuk e ndryshoi opinionin<br />
publik, ashtu siç bëri Kofi<br />
Annan. Padyshim, ai kujdeset<br />
shumë për këto probleme, për<br />
shembull për ngrohjen globale,<br />
por nuk <strong>ka</strong> rëndësi, sepse askush<br />
nuk <strong>ka</strong> dijeni për këtë. Ban Ki-<br />
Moon është më shumë sekretar,<br />
sesa i përgjithshëm. Ai <strong>ka</strong> bërë<br />
përpjekje të vazhdueshme për<br />
reformat, por gjatë qëndrimit<br />
të tij te Kombet e Bashkuara <strong>ka</strong><br />
ndenjur edhe në hije.<br />
Ka disa arsye strukturore për<br />
këtë: modeli konvencional për<br />
shumë gjëra që ndodhin dhe<br />
bëhen te Kombet e Bashkuara<br />
– duke përfshirë ndihmën për<br />
zhvillimin dhe ruajtjen e paqes.<br />
Por tashmë nevojitet riciklimi;<br />
duhen aktorë, ku përfshihet<br />
edhe NGO, organizatat rajonale<br />
dhe kombet që <strong>ka</strong>në përthithur<br />
pak <strong>nga</strong> roli i diplomacisë për<br />
ruajtjen e paqes <strong>nga</strong> ana e<br />
Kombeve të Bashkuara.<br />
Një sekretar i ri i përgjithshëm<br />
do t’i duhet të mendojë për<br />
një risi të kësaj organizate në<br />
shekullin e ri.<br />
Nuk sugjeroj aspak që mandati<br />
i Ban Ki-Moon të përfundojë<br />
më 2016 dhe 194 ambasadorët<br />
e Kombeve të Bashkuara të<br />
mblidhen në Asamblenë e<br />
Përgjithshme që mund të<br />
sh<strong>ka</strong>ktojë nxjerrjen e një duhme<br />
tymi të bardhë.<br />
Shtetet e mëdha, ku përfshihet<br />
edhe Shtetet e Bashkuara të<br />
Amerikës, do të hiqnin dorë <strong>nga</strong><br />
Kombet e Bashkuara, nëse do ta<br />
rrëzonin me vota, lidhur me disa<br />
çështje shumë të rëndësishme,<br />
duke përfshirë edhe kreun<br />
ekzekutiv të organizatës. Por<br />
Shtetet e Bashkuara të Amerikës,<br />
që drejtojnë procesin e shumë<br />
shteteve, do të kërkonin dikë që<br />
të kishte cilësitë e duhura për<br />
këtë detyrë.<br />
Ky mund të ishte një <strong>nga</strong><br />
vendimet e fundit të Barack<br />
Obamës, një president që <strong>ka</strong><br />
ruajtur sigurinë kombëtare si<br />
një strategji për ‘të fokusuar<br />
a<strong>nga</strong>zhimin ameri<strong>ka</strong>n te forcimi<br />
i institucioneve ndërkombëtare<br />
dhe për të galvanizuar veprimin<br />
kolektiv, që mund t’i shërbejë<br />
ngrirë në llogore në temperatura minus<br />
40 gradë. Producenti Nico Hoffman<br />
thekson: “Filmi është në thelb një<br />
largim <strong>nga</strong> melodrama drejt një mënyre<br />
tregimi shumë autentike. Kështu krijohet<br />
kompleksitet. Babai im tani është 85<br />
vjeç dhe unë e di që tani është e vetmja<br />
mundësi për të kërkuar edhe një herë<br />
ballafaqimin me të”. Filmi “Nënat tona,<br />
baballarët tanë” është një film kundër<br />
luftës që ndryshon <strong>nga</strong> prodhimet e<br />
deritanishme gjermane. Ai ngjan më<br />
shumë me filmin ameri<strong>ka</strong>n “Asgjë e re<br />
<strong>nga</strong> Perëndimi” që <strong>ka</strong> në fokus ngjarjet<br />
e Luftës së Parë Botërore. Por në filmin<br />
ameri<strong>ka</strong>n protagonistët janë më shumë<br />
në rolin e viktimës.<br />
Momente historike,<br />
prodhim madhështor/Prapa<br />
veprës qëndron producenti Nico<br />
Hofmann. 54-vjeçari prodhon që prej<br />
vitit 2001 filma që prekin momente<br />
emocionale të historisë gjermane.<br />
Prodhime të mëdha, kryesisht me dy<br />
ose tre seri dhe buxhet të lartë, me<br />
<strong>55</strong><br />
interesave të thjeshta ...”.<br />
Në vitet e tij të para në zyrë,<br />
Obama i <strong>ka</strong> vendosur Kombet<br />
e Bashkuara si në axhendën<br />
bërthamore dhe në përafrimin<br />
e tij te Irani. Qysh atëherë ai<br />
duket se e <strong>ka</strong> humbur interesin<br />
ose shpresën për ndryshim.<br />
Kjo mund të ketë të bëjë me<br />
papajtueshmërinë ruse më<br />
shumë sesa me paaftësinë e Ban<br />
Ki-Moon.<br />
Asnjë sekretar i përgjithshëm<br />
i Kombeve të Bashkuara nuk e<br />
zgjidh dot këtë problem.<br />
Ambasadorja e Kombeve të<br />
Bashkuara Susan Rice pritet<br />
të bëhet këshilltarja e sigurisë<br />
kombëtare; Samantha Power<br />
pritet të zërë vendin e saj. Nëse<br />
Obama dëshiron të forcojë më<br />
tej institucionet ndërkombëtare,<br />
yjet do rreshtohen drejt tij.<br />
Power, Rice, Obama dhe<br />
Sekretari i Shtetit John Kerry<br />
mund të gjejnë dikë që <strong>ka</strong> zë<br />
dhe vizion për të rikrijuar<br />
lidhjet mes institucioneve –<br />
nëse <strong>ka</strong>në vullnet. “Kthimi” i<br />
Europës do bëhet i mundur pasi<br />
të largohet Ban Ki-Moon. Duke<br />
qenë se europiani i fundit <strong>ka</strong><br />
qenë Waldheim, rajoni <strong>ka</strong> ende<br />
gjynahe për të larë.<br />
Askush nuk beson se Kombet e<br />
Bashkuara i pëlqejnë europianët<br />
post-sundues. Ashtu siç shprehet<br />
Richard Gowan, një specialist<br />
i Kombeve të Bashkuara në<br />
Qendrën e Bashkëpunimit<br />
Ndërkombëtar “Rice, Kerry<br />
dhe Power duhet të tregojnë se<br />
janë në krye të sulmit për një<br />
<strong>ka</strong>ndidaturë të mirë për Kombet<br />
e Bashkuara dhe të dërgojnë sa<br />
më shpejt sinjal. Përndryshe një<br />
duzinë politi<strong>ka</strong>nësh europianë<br />
dhe mjaft figura të tjera evropiane<br />
të rëndësishme do të fokusohen<br />
te Bashkimi Europian.Kombet<br />
e Bashkuara tashmë <strong>ka</strong>në një<br />
komisioner (si varkë shpëtimi)<br />
për një sekretar të përgjithshëm.<br />
Tjetri duhet të jetë një Papë laik.<br />
Përktheu Rudina Dahri<br />
artistë të mirë ose shumë të mirë dhe të<br />
planifikuar kohë përpara si evenimente<br />
televizive. Në rastin e filmit “Nënat tona,<br />
baballarët tanë” ky model është ndjekur<br />
me përsosmëri. Me rreth 14 milionë euro<br />
kosto prodhimi, ZDF-së i është dashur<br />
të shpenzojë një shumë jo të vogël<br />
edhe pse shpenzimet relativizohen<br />
nëse mban në mend që bëhet fjalë për<br />
tre seri me një gjatësi prej gjithsej 4<br />
orësh e gjysmë dhe një kohë prodhimi<br />
prej tetë vjetësh. Filmi u pasua <strong>nga</strong><br />
dokumentare dhe u diskutua me debate<br />
televizive. Pjesëmarrja e publikut ishte<br />
e gjerë. Duket se në Gjermani <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>luar<br />
kohë e mjaftueshme që edhe të rinjtë të<br />
tregojnë interes për kohën e Luftës së<br />
Dytë Botërore dhe të drejtojnë pyetjet<br />
në formë më pak akuzuese se brezi i ‘68s.<br />
Së shpejti kjo mund të ndodhë edhe<br />
jashtë Gjermanisë pasi filmi tashmë<br />
është shitur në vende të ndryshme.
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
politikË<br />
Dekretet e Presidentit,<br />
juristët e vjetër dhe<br />
politi<strong>ka</strong>nët e rinj të PS-së<br />
Nga Artur Bego<br />
Pak ditë pas takimeve që<br />
zhvilloi me përfaqësuesit e<br />
partive politike parlamentare,<br />
Presidenti i Republikës<br />
shpalli edhe dekretet për disa<br />
anëtarë të rinj të Gjy<strong>ka</strong>tës<br />
Kushtetuese dhe Gjy<strong>ka</strong>tës së<br />
Lartë. Konsultimet me partitë<br />
politike për disa vendimmarrje<br />
të rëndësishme, <strong>ka</strong>në dëshmuar<br />
aq sa a<strong>nga</strong>zhimin personal dhe<br />
institucional të Presidentit Bujar<br />
Nishani, po aq edhe modestinë<br />
e Tij për të frymëzuar ngritjen<br />
dhe lartësimin e konsensusit<br />
politiko-institucional mbi ato<br />
baza ku ai është verifikuar më<br />
parë, siç edhe është përbërja<br />
e Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese dhe<br />
Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë. Ndaj edhe<br />
emrat e dekretuar mund dhe<br />
duhet të analizohen pikërisht<br />
si produkt i këtij a<strong>nga</strong>zhimi.<br />
E ndërsa ky vullnet e a<strong>nga</strong>zhim<br />
i Presidentit të Republikës është<br />
lehtësisht i verifikueshëm, madje<br />
edhe <strong>nga</strong> publiku i gjerë, ditë para<br />
vendimmarrjes së Presidentit<br />
Bujar Nishani, u verifikua<br />
edhe një “pritë” me leksik<br />
juridik, por sintaksë politike.<br />
Politi<strong>ka</strong>ni i ri dhe juristi i vjetër<br />
Theodhori Sollaku, <strong>ka</strong> artikuluar<br />
publikisht një akuzë drejtuar<br />
Presidentit të Republikës.<br />
Akuza, është më e rënda që mund<br />
t’i bëhet Presidentit të vendit.<br />
Veprime antikushtetuese…<br />
Kjo për sh<strong>ka</strong>k të nisjes së<br />
procedurës <strong>nga</strong> ana e Presidentit<br />
të Republikës për dekretimin e<br />
anëtarëve të rinj në Gjy<strong>ka</strong>tën e<br />
Lartë dhe Gjy<strong>ka</strong>tën Kushtetuese.<br />
Por ky veprim i Presidentit<br />
është as më pak e as<br />
më shumë një ushtrim i<br />
kompetencave kushtetuese të tij.<br />
Kushtetuta e vendit në nenet 93,<br />
125 pi<strong>ka</strong> 1, 136 pi<strong>ka</strong> 1 i përcakton<br />
qartë këto kompetenca.<br />
Natyrisht, që këtë tagër<br />
kushtetues të Presidentit të<br />
Republikës, juristi i vjetër<br />
Theodhori Sollaku e njeh<br />
shumë mirë, por politi<strong>ka</strong>ni i ri<br />
Theodhori Sollaku reflekton,<br />
mesa duket i rrëmbyer <strong>nga</strong><br />
emocioni partizanist, pikërisht<br />
atë që duhet dënuar si fenomen,<br />
“ndërhyrjen e politikës”, në<br />
çështjet e drejtësisë dhe mbi<br />
institucionet kushtetuese.<br />
Presidenti i Republikës<br />
akuzohet se <strong>ka</strong> ndërmarrë<br />
veprimet për plotësimin e<br />
vendeve va<strong>ka</strong>nte në Gjy<strong>ka</strong>tën<br />
Kushtetuese pa u deklaruar<br />
<strong>nga</strong> kjo gjy<strong>ka</strong>të va<strong>ka</strong>ncat.<br />
Por në të vërtetë këto va<strong>ka</strong>nca<br />
janë deklaruar <strong>nga</strong> kjo gjy<strong>ka</strong>të<br />
dhe <strong>ka</strong> qenë pikërisht ky<br />
deklarim, i cili <strong>ka</strong> bërë që ish-<br />
Presidenti i vendit të dërgonte<br />
në Parlament tre dekrete të<br />
emërimit të gjyqtarëve të rinj.<br />
Presidenti i vendit akuzohet se<br />
po vepron në kundërshtim me<br />
vendimin e Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese,<br />
e cila sipas politi<strong>ka</strong>nit të ri<br />
Kushtetuta e Republikës<br />
Neni 93<br />
Presidenti i Republikës, në zbatim të kompetencave të tij, nxjerr<br />
dekrete.<br />
Neni 125<br />
1. Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese përbëhet <strong>nga</strong> 9 anëtarë, të cilët emërohen <strong>nga</strong><br />
Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.<br />
Neni 136<br />
1. Anëtarët e Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë emërohen <strong>nga</strong> Presidenti i Republikës<br />
me pëlqimin e Kuvendit.<br />
Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese e Republikës së Shqipërisë<br />
Vendimi Nr. 41, datë 19. 07. 2012<br />
“Gjy<strong>ka</strong>ta çmon se veprimi i Kuvendit për mosshqyrtimin e dekreteve<br />
deri në prill 2013, kohë në të cilën duhet të zhvillohet përtëritja e<br />
radhës, nuk <strong>ka</strong> pasur për qëllim pengimin e kompetencës së<br />
Presidentit për emërimin e anëtarëve të rinj të kësaj Gjy<strong>ka</strong>te, gjë të<br />
cilën ai e <strong>ka</strong> realizuar. Kuvendi, me anë të vendimit të tij nr. 106/2011,<br />
<strong>ka</strong> synuar rregullimin e një situate jo të zakonshme në përtëritjen e<br />
Gjy<strong>ka</strong>tës, gjë e cila peshon më shumë në këtë rast…”.<br />
Theodhori Sollaku <strong>ka</strong> deklaruar<br />
se tre mandatet e gjyqtarëve<br />
përfundojnë në 21 Maj 2013!!!<br />
Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese në<br />
Vendimin e saj nr. 41 datë 19.<br />
07. 2012, lë në fuqi qëndrimin<br />
e Parlamentit për plotësimin<br />
e vendeve në Gjy<strong>ka</strong>tën<br />
Kushtetuese, ku thuhet: “…<br />
deri në Prill të vitit 2013, kohë<br />
në të cilën duhet të zhvillohet<br />
përtëritja e radhës, për<br />
emërimin e anëtarëve të rinj”.<br />
A thua që juristi i vjetër<br />
Theodhori Sollaku, të akuzojë<br />
Presidentin e Republikës për<br />
shkelje të Kushtetutës pa e lexuar<br />
fare Vendimin e Gjy<strong>ka</strong>tës…???!!!<br />
Nëse është kështu atëherë<br />
politi<strong>ka</strong>ni i ri Sollaku e <strong>ka</strong> nisur<br />
<strong>ka</strong>rrierën e tij politike <strong>nga</strong> një<br />
pozicion ekstremi partiak.<br />
A është në kohën e përshtatshme<br />
Presidenti i Republikës për<br />
të nisur procesin e plotësimit<br />
të va<strong>ka</strong>ncave në Gjy<strong>ka</strong>tën e<br />
Lartë dhe atë Kushtetuese?<br />
Çdo jurist, i ri apo i vjetër e di<br />
fare mirë se ne rastin e plotësimit<br />
të këtyre va<strong>ka</strong>ncave kemi të<br />
bëjmë jo thjesht me një dekret,<br />
por me një proces. Këtë e kërkon<br />
Kushtetuta, këtë <strong>ka</strong> kërkuar<br />
Parlamenti, këtë <strong>ka</strong> qartësuar<br />
edhe Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese.<br />
Procedura e filluar tashmë <strong>nga</strong><br />
Presidenti i Republikës për<br />
plotësimin e vendit va<strong>ka</strong>nt në<br />
Gjy<strong>ka</strong>tën e Lartë, si dhe për<br />
plotësimin e vendeve va<strong>ka</strong>nt<br />
që krijohen <strong>nga</strong> përtëritja e<br />
radhës me anëtarë të rinj të<br />
Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese, jo vetëm<br />
që nuk është antikushtetuese,<br />
por përkundrazi garanton<br />
respektimin e Kushtetutës<br />
dhe siguron një funksionim<br />
normal, cilësor dhe<br />
koherent të kësaj Gjy<strong>ka</strong>te.<br />
Çdo jurist, i ri apo i vjetër, <strong>ka</strong><br />
njohuri të mjaftueshme të jetë<br />
i qartë se mandati i gjyqtarit të<br />
Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese nuk fillon<br />
me dekretimin e emërimit të<br />
tij <strong>nga</strong> Presidenti i Republikës.<br />
Procesi, kërkon që bazuar<br />
në kriteret ligjore dhe të<br />
performancës që duhet të<br />
plotësojë gjyqtari i Gjy<strong>ka</strong>tës së<br />
Lartë ose i asaj Kushtetuese,<br />
tashmë konsultuar dhe<br />
me përfaqësuesit e partive<br />
parlamentare, të përzgjidhet<br />
<strong>ka</strong>ndidatura dhe t’i përcillet<br />
Kuvendit për dhënie pëlqimi, kjo<br />
në frymën e zbatimit të vendimit<br />
të Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese<br />
nr. 41, datë 19. 07. 2012.<br />
Në këtë vendim thuhet qartë se<br />
emërimi i gjyqtarëve i pranuar<br />
<strong>nga</strong> Kushtetuta është kooperim<br />
institucional midis Kuvendit dhe<br />
Presidentit të Republikës, që do<br />
të thotë respektim i ndërsjellët<br />
<strong>nga</strong> secili subjekt i kompetencave<br />
të tjetrit. Pikërisht ky është dhe<br />
me<strong>ka</strong>nizmi që duhet përdorur<br />
për të arritur deri tek emërimi i<br />
gjyqtarit të Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese.<br />
Pra nuk kishte asnjë pengesë<br />
ligjore për emërimin me dekret<br />
të gjyqtarëve <strong>nga</strong> Presidenti<br />
Republikës në fundin e muajit<br />
mars 2013, në mënyrë që pas<br />
shqyrtimit <strong>nga</strong> Parlamenti<br />
të dekreteve, të votimit të<br />
tyre, bërjen e betimit para<br />
Presidentit të Republikës,<br />
përtëritja e radhës të realizohet<br />
në prill të 2013. Ashtu siç e <strong>ka</strong><br />
kërkuar Parlamenti dhe siç e <strong>ka</strong><br />
pranuar Gjy<strong>ka</strong>ta Kushtetuese.<br />
Politi<strong>ka</strong>ni i ri Theodhori Sollaku<br />
konkludon në veprimet e<br />
Presidentit të Republikës në<br />
konsideratën ,“…si një precedent<br />
i rrezikshëm në funksionimin<br />
e shtetit…”. Tashmë, kjo në<br />
fakt është dilema që duhet të<br />
zgjidhin qytetarët. “Precedent i<br />
rrezikshëm”, duhet konsideruar<br />
respektimi i Kushtetutës,<br />
bashkëpunimi ndërinstitucional<br />
dhe zbatimi i Vendimit të<br />
Gjy<strong>ka</strong>tës Kushtetuese apo<br />
transformimi “papritur” i ish-<br />
Prokurorit të Përgjithshëm<br />
të Republikës në një militant<br />
partiak ?!!<br />
5<br />
Eurodeputetja Doris Pack<br />
flet zgjedhjet e 23 qershorit<br />
“Palët duhet<br />
të pranojnë<br />
rezultatin, qoftë ky<br />
dështim apo fitore”<br />
Në një intervistë për mediat<br />
shqiptarë në Bruksel,<br />
Eurodeputetja Doris Pack<br />
deklaron, se këtë radhë nuk mund<br />
të tolerohet që një parti të kontestojë<br />
zgjedhjet në Shqipëri. Kjo do të<br />
ishte një <strong>ka</strong>tastrofë për vendin dhe<br />
për integrimin e tij europian. Pack<br />
thekson, se ndryshe <strong>nga</strong> i gjithë<br />
Ball<strong>ka</strong>ni Shqipëria <strong>ka</strong> mundur të<br />
lerë mbrapa një trashëgimi shumë<br />
të hidhur të një sistemi komunist<br />
totalitar dhe tani partitë politike<br />
duhet ti lenë mënjanë përplasjet<br />
dhe të punojnë për interesin e<br />
popullit shqiptar që dëshiron<br />
anëtarësimin në Bashkimin<br />
Europian.<br />
Çfarë rreziku përfaqëson<br />
për Shqipërinë këtë radhë<br />
një proces zgjedhor i<br />
kontestuar sërish?<br />
Kjo s’mund të ndodhë. Nëse ndodh<br />
sërish, do të jetë një <strong>ka</strong>tastrofë.<br />
Përderisa partitë <strong>ka</strong>në kryer<br />
reformën e zgjedhore, përderisa<br />
Kodi Zgjedhor është i mirë dhe<br />
përderisa do të ketë shumë<br />
vëzhgues, atëherë të dyja palët<br />
duhet të pranojnë rezultatin qoftë<br />
ky dështim apo fitore. Nuk mendoj,<br />
se në mund të tolerojmë dhe një<br />
herë që një parti të kontestojë<br />
zgjedhjet. S’duhet të harrojmë<br />
se të dyja palët e <strong>ka</strong>në bërë këtë.<br />
Nuk është vetëm opozita e sotme<br />
që <strong>ka</strong> kontestuar. Vite më parë<br />
edhe demokratët e <strong>ka</strong>në bërë këtë.<br />
Pra, këtë radhë, duhet që liderët<br />
e partive të pranojnë rezultatin e<br />
zgjedhjeve. Përndryshe, nuk e di se<br />
ku do të shkojë Shqipëria. Sigurisht<br />
nëse ndodh kështu, kjo nuk e afron<br />
vendin me Bashkimin Europian,<br />
sepse duhet të tregohet pjekuri<br />
politike.<br />
Ju keni kontribuar <strong>ka</strong>q<br />
shumë për Shqipërinë dhe<br />
rajonin e Ball<strong>ka</strong>nit. A do<br />
të zhgënjeheshit nëse do<br />
ketë sërish probleme me<br />
zgjedhjet?<br />
Do të ndihem e zhgënjyer, do<br />
më vijë në majë të hundës. Por<br />
i bëj thirrje të gjithë liderëve<br />
që të sillen si demokratë dhe si<br />
europianë. Ata duhet të zhvillojnë<br />
zgjedhje të lira dhe të ndershme<br />
dhe pastaj të pranojnë rezultatin.<br />
Kjo është më e rëndësishmja.<br />
Çfarë mendoni për<br />
nacionalizmin?<br />
Të paktën për 20 vjet asnjë nuk<br />
përdori këtë retorikë nacionaliste.<br />
Për mua ishte e qartë, që kjo nuk<br />
do të ndodhte kurrë në Shqipëri.<br />
Dhe kjo vjen tani pas 20 vitesh,<br />
kur vendi është në shinat e<br />
integrimit drejt BE-së. Nuk<br />
ndihmon aspak. Krijon shumë<br />
keqkuptime jashtë Shqipërisë.<br />
E kuptoj që bëhet për një arsye.<br />
Por mendoj, se në asnjë vend të<br />
Bashkimit Europian nuk duhet të<br />
tolerojmë retorikë nacionaliste.<br />
Shpresoj që ata që e përdorin të<br />
heqin dorë prej saj.
E hënë, 25 mars 2013<br />
6 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
forum<br />
Studimet apli<strong>ka</strong>tive të gjeologjisë t’i paraprijnë riformatimit të ekonomisë shqiptare<br />
Intervistë me Doktorin e<br />
Shkencave Gjeologjike, zotin Isa Haklaj<br />
Zoti Isa, ju jeni inxhinier<br />
gjeolog me një përvojë 35<br />
vjeçare dhe keni gradën<br />
shkencore Doktor. Jeni<br />
gjithashtu ndër intelektualët<br />
e rrallë që jeni diplomuar<br />
prej punëtor ndërtimi dhe<br />
që keni arritur të mbroni<br />
edhe Doktoraturën. A e keni<br />
ëndërruar në atë kohë këtë<br />
sukses?<br />
Së pari ju falenderoj për ofrimin<br />
e kësaj Interviste në faqet e<br />
kësaj gazete të nderuar dhe ju<br />
përgëzoj për kontributin tuaj<br />
për pasqyrimin e zhvillimeve<br />
dhe të ndryshimeve rrënjësore<br />
që po bëhen në të gjitha fushat,<br />
kudo në Atdheun tonë të<br />
dashur.<br />
Duhet të shpjegoj që në fillim<br />
se unë <strong>ka</strong>m përjetuar një<br />
fëmijëri dhe një adoleshencë<br />
të dhimbshme, për disa arsye<br />
specifike si: 1 - të vdekjes<br />
së prindërve të mi që në<br />
moshën time pesëvjeçare;<br />
2- të fu<strong>ka</strong>rallëkut ekstrem<br />
të kohës; 3- të shtypjes së<br />
regjimit antipopullor për<br />
arsye “biografie”, (i biri i Selim<br />
Musës, që <strong>ka</strong> qenë i inkuadruar<br />
në formacionet e Gani Beg<br />
Kryeziut, në luftën çlirimtare<br />
kundër pushtimit gjerman<br />
dhe nipi i Musë Zenelit, Pari<br />
i Gashit, i lidhur që atëherë<br />
me Familjen Kryeziu dhe që<br />
kishte gradën Kapiten i parë<br />
(rezervë), me pagë definitive,<br />
në Mbretërinë e Zogut);<br />
4- të mungesës totale të<br />
përkrahjes, të edukimit, të<br />
dashurisë dhe dhëmbshurisë<br />
familjare që janë ushqimi<br />
shpirtëror dhe formues i një<br />
fëmije, ku fu<strong>ka</strong>rallëku nuk<br />
është asgjë para këtyre që<br />
përmenda; 5- dhe më e keqja<br />
dhe më e dënueshmja kur të<br />
mungon në maksimum edhe<br />
ndjeshmëria dhe përkrahja<br />
shoqërore dhe shtetërore.<br />
Mbas mbarimit të 8 vjeçares<br />
në vitin 1967, si një nxënës<br />
ndër të mirët e një klase të<br />
përparuar të shkollës, ku një<br />
kontigjent i madh i nxënësve<br />
të kësaj klase patën fatin<br />
që të shkonin në shkollat<br />
e mesme dhe të larta në<br />
rrethe të ndryshme të vendit,<br />
kurse për mua u kthye <strong>nga</strong><br />
Komiteti Ekzekutiv i Rrethit,<br />
një përgjigje sa e pashpirt<br />
aq edhe absurde, se lutja<br />
ime nuk merret parasysh<br />
për arsye se nuk <strong>ka</strong> vend, të<br />
cilën e ruaj edhe sot si një<br />
faksimilje, relike të hidhur<br />
dhe drithëruese. Pra “’nuk<br />
kishte vend” në asnjë shkollë<br />
të Shqipërisë për një jetim<br />
pa njeri, (çfarë përgjigje<br />
e papërgjegjshme dhe e<br />
pashpirt.....).<br />
Kështu që në përgjigje të<br />
pyetjes tuaj, se a e keni<br />
ëndërruar në atë kohë këtë<br />
sukses të sotshëm?, ëndrra<br />
ime tashmë ishte sa<strong>ka</strong>tuar<br />
dhe s’mund ta mendoja unë<br />
një mundësi diplomimi, pa<br />
le pastaj për të mbrojtur<br />
doktoraturë, në një regjim<br />
të tillë të pashoq, satrap<br />
dhe të papërgjegjshëm (të<br />
pashpirt më mirë me thënë<br />
sepse nuk mundë të quhet<br />
i papërgjegjshëm meqë<br />
këto deklasime bëheshin<br />
me ndërgjegje dhe strategji<br />
të qartë për të mos ju lënë<br />
frymëmarrje pinjollëve të<br />
familjeve me prejardhje vitale<br />
dhe të njohura).<br />
Kjo diktaturë dhe kjo <strong>frikë</strong><br />
ndaj saj, më ndoqi dhe më<br />
ngurtësoi në çdo hap të<br />
jetës, edhe mbas mbarimit<br />
të shkollës, (si të gjithë ata<br />
që kishin ’’biografi të keqe’’),<br />
derisa theu qafën më së fundi<br />
kjo <strong>ka</strong>ste mizantrope <strong>nga</strong><br />
degradimi ekstrem i saj, e<br />
cila kishte një urrejtje totale<br />
dhe mosbesim ndaj qenies<br />
njerëzore, që na quanin të<br />
rrezikshëm pa qenë në fakt<br />
të tillë.<br />
Ç’rrugë <strong>ka</strong> ndjekur <strong>ka</strong>rriera<br />
juaj deri në këtë sukses?<br />
Unë pastaj, pas kësaj<br />
përgjigjeje sh<strong>ka</strong>tërruese që<br />
më ktheu Komiteti Ekzekutiv,<br />
mora rrugët si i pashpresë,<br />
(por për fatin e mirë <strong>nga</strong><br />
Zoti, jo për tu bërë rrugaç<br />
por për të gjetur mundësi<br />
të domosdoshme jetese).<br />
Kështu 14 vjeç përfundova në<br />
Ndërmarrjen e Ndërtimit, të<br />
cilët si një fëmijë i pamundur<br />
që isha, më dërguan për<br />
sevapë, me një kontigjent<br />
përgjithësisht të moshuarish,<br />
në shkollën e ulët 2 vjeçare<br />
të Rezervave të Punës në<br />
Shkodër, për murator. Pas<br />
mbarimit të saj punova rreth<br />
një vit punëtor ndërtimi në<br />
Hidrocentralin e Vaut të<br />
Dejës dhe në vazhdim, për<br />
5 vite radhazi punova në<br />
Ndërmarrjen e Ndërtimit<br />
B. Curri, në kushte të<br />
mjerueshme page, që shpesh<br />
s’na dilte as për bukë, për<br />
arsye të pagave tepër të<br />
ulta si dhe <strong>nga</strong> mosrealizimi<br />
i normave të ngritura të<br />
punës, për sh<strong>ka</strong>qe <strong>nga</strong> më të<br />
ndryshmet, (shpesh me 40 dhe<br />
50% të pagës qesharake të<br />
atëhershme), ku megjithatë<br />
nuk mjaftoheshin me <strong>ka</strong>q por<br />
ngriheshin normat çdo vit në<br />
mënyrë absurde, me iniciativa<br />
dhe inicime të kuadrove që<br />
kishin siguruar rrogat e tyre<br />
bazë (të kënaqshme për<br />
kohën), në kurriz të fu<strong>ka</strong>renjve<br />
të zhveshur <strong>nga</strong> çdo lloj prone<br />
dhe mundësie per jetën, në<br />
emergjencë për bukën e gojës<br />
dhe guxo po deshe e hape<br />
gojën e uritur, (pra më keq se<br />
skllevërit e mesjetës). Për fat<br />
(dhunti <strong>nga</strong> Zoti), kurrë nuk<br />
ju <strong>ka</strong>m ndarë mësimit, (me të<br />
gjitha aftësitë dhe mundësitë<br />
që <strong>ka</strong>m patur, pa m’u mërzitë<br />
leximi asnjëherë). Kështu<br />
edhe në këto kushte tejet të<br />
vështira, vazhdova me dëshirë<br />
dhe këmbëngulje gjimnazin, pa<br />
shkëputje <strong>nga</strong> puna, që për hir<br />
të së vërtetës, si gjithë arsimi<br />
i atëhershëm, <strong>ka</strong> qenë nën<br />
kontroll dhe me një disiplinë<br />
të admirueshme si dhe me<br />
arsimtarë dhe pedagogë<br />
humanë dhe të përkushtuar në<br />
dhënien e dijeve, të cilët, që në<br />
fëmijëri e në vazhdim më janë<br />
ngulitur dhe i <strong>ka</strong>m perceptuar<br />
si engjuj, në mendjen dhe<br />
ndërgjegjen time. Kështu<br />
vetëm <strong>nga</strong> klasa jonë e<br />
natës shkuam atë vit 3 veta<br />
në shkolla të larta, (unë në<br />
sajë të rrethanave specifike<br />
që m’u krijuan për tu futur<br />
në këtë treshe, të cilat nuk<br />
mundë të shpjegohen në këtë<br />
intervistë të shkurtër). Kjo<br />
qe një ngjarje që për mua <strong>ka</strong><br />
qenë gëzimi dhe evenimenti<br />
më i madh i jetës time, ku<br />
mori kthesë rrënjësore<br />
vijimësia e saj si dhe u rrit<br />
tashmë besimi dhe vullneti<br />
për t’ju përkushtuar me të<br />
gjitha energjitë mësimit dhe<br />
dijes, edhe pse me defiçite<br />
të mëdha. Megjithë këto<br />
defiçite të paevitueshme, <strong>nga</strong><br />
boshllëqet e krijuara tashmë<br />
pas shkëputjes shumë vjeçare<br />
<strong>nga</strong> dijet sistematike që<br />
merrja në shkollën e rregullt,<br />
(që <strong>nga</strong> 8 vjeçarja), unë arrita<br />
që me punë këmbëngulëse të<br />
kryeja Fakultetin e Gjeologjisë<br />
dhe më vonë të bëja<br />
specializimin pasuniversitare<br />
dyvjeçar dhe të tjerë më<br />
afatshkurtër (me shkëputje<br />
<strong>nga</strong> puna, i ulur përsëri në<br />
ban<strong>ka</strong>t e Fakultetit), si dhe<br />
të realizoja shumë punime<br />
shkencore në fusha specifike<br />
të shkencave gjeologjike,<br />
me pretendime shkencore<br />
tashmë në rritje, deri në<br />
mbrojtjen e Doktoraturës vitin<br />
e <strong>ka</strong>luar, të cilat shkurtimisht<br />
përmblidhen në këtë tabelë :<br />
Kam një vjetërsi pune të<br />
përgjithshme 40 vjeçare;<br />
5-6 vjet në Ndërmarrjen<br />
e Ndërtimit në B. Curri<br />
dhe pastaj, (pas mbarimit<br />
të shkollës së lartë), për<br />
rreth 35 vjet rradhazi <strong>ka</strong>m<br />
punuar dhe vazhdoj të punoj<br />
në Shërbimin Gjeologjik<br />
Shqiptar, konkretizuar në<br />
projektet, relacionet, raportet<br />
gjeologjike si dhe në studimet<br />
shkencore me temati<strong>ka</strong> të<br />
ndryshme të kryera gjatë<br />
këtyre viteve.<br />
Në Ndërmarrjen Gjeologjike<br />
Tropojë <strong>ka</strong>m punuar inxhinier<br />
gjeolog në ekspeditën e<br />
Qafë-Prushit, ku jam autor në<br />
projektet vjetore të kërkimzbulimit<br />
për mineralin e<br />
kromit në vitet 1978-1981. Për<br />
2 vjet <strong>ka</strong>m kryer specializimin<br />
pasuniversitar për Gjeokimist<br />
në Tiranë, 1981-1983. Pastaj<br />
për 30 vjet në vazhdimësi <strong>ka</strong>m<br />
punuar në Grupet e Rilevimit<br />
Tropojë dhe Tiranë, 1983-<br />
2013. Më janë botuar disa<br />
artikuj shkencorë në revista<br />
shkencore, brenda dhe jashtë<br />
vendit. Aktualisht vitet e<br />
fundit <strong>ka</strong>m punuar paralelisht<br />
në dy studime : në Studimin<br />
nr. III-5, me temë: “Studimi<br />
gjeokimik i zonës bregdetare<br />
Kavajë - Durrës - Gjiri i<br />
Lalzit - Shëngjin - Velipojë,<br />
në ndihmë të zhvillimit të<br />
Turizmit”, si dhe në Studimin<br />
nr. III-1-2, me temë: “Ndërtimi<br />
i hartave shumëqëllimore,<br />
gjeoinformatizimi dhe<br />
baza e të dhënave sipas<br />
planshetave të sh<strong>ka</strong>llës 1:25<br />
000, për Qarqet dhe Rrethet<br />
e Shqipërisë’’. Gjatë kësaj<br />
periudhe shumëvjeçare <strong>ka</strong>m<br />
punuar me të gjitha forcat e<br />
mia fizike dhe intelektuale<br />
për të kryer detyrat që më<br />
janë <strong>nga</strong>rkuar, të cilat gjithnjë<br />
më janë vlerësuar.<br />
Cila ishte tema e<br />
Doktoraturës suaj dhe çfarë<br />
përmban ajo?<br />
Doktoratura titullohet:<br />
“Karakteristi<strong>ka</strong>t Gjeokimike<br />
të Magmatizmit të Zonës<br />
Gashi”, e planifikuar dhe e<br />
aprovuar në Departamentin<br />
e Shkencave të Tokës, pranë<br />
Fakultetit të Gjeologjisë dhe<br />
të Minierave, të Universitetit<br />
Politeknik të Tiranës. Zona<br />
“Gashi” shtrihet <strong>nga</strong> Çeremi,<br />
Markofça, Trokuzi, Koshotica,<br />
Dobërdoli, Sylbica dhe<br />
vazhdon jashtë kufirit, si në<br />
pjesën veriore (në Mal të Zi)<br />
edhe në lindje (deri në Deçan<br />
të Kosovës). Duhet sqaruar<br />
për opinionin e gjerë, se<br />
emërtimi “Zona Gashi” është<br />
emërtim gjeologjik, i vënë <strong>nga</strong><br />
gjeologët regjionalë shqiptarë<br />
që në vitin 1964, duke u<br />
bazuar në emrin e njohur të<br />
Lumit të Gashit, në të cilin<br />
derdhen kryesisht përrenjtë<br />
e shumtë të bjeshkëve të fisit<br />
të Gashit, duke filluar <strong>nga</strong><br />
Balçina, Koshotica, Kershi<br />
i Kocajve, Livadhi i Çillës,<br />
Koritat, Lluzhnicat, Qafa e<br />
Livadhit, Prebuji, Tringëllima,<br />
Herushta, Radeshet etj, sepse<br />
siç e cilësuam më sipër, në<br />
Zonën gjeologjike “Gashi”<br />
bëjnë pjesë edhe bjeshkë<br />
të tjera si Markofça, Rupat,<br />
Bollotergu, Lugu i Vocit,<br />
Trokuzi, Poligaja, Dobërdoli,<br />
Sylbica etj, që janë bjeshkë të<br />
fiseve të tjera, si të Krasniqes,<br />
Bytyçit, Berishës etj. Qëllimi i<br />
marrjes së kësaj Doktorature<br />
<strong>ka</strong> qenë që krahas a<strong>nga</strong>zhimit<br />
tim në përpilimin, zbatimin<br />
dhe realizimin e studimeve<br />
shkencore të përvitëshme,<br />
të realizoj edhe këtë<br />
Doktoraturë sipas një<br />
programi të parashikuar 3-4<br />
vjeçar, realizimi i së cilës do<br />
të më shërbente jo thjeshtë<br />
në formimin e mëtejshëm<br />
shkencor bashkëkohor,<br />
por edhe për evoluimin e<br />
mendimit gjeologo-gjeokimik<br />
në sajë të studimit tashmë<br />
më të thelluar gjeokimik<br />
dhe petrologjik që ju bë<br />
formacioneve të Zonës<br />
Gashi, si një zonë me shumë<br />
diskutime <strong>nga</strong> studiues të<br />
ndryshëm të vendit dhe të<br />
huaj. Kjo është arritur <strong>nga</strong><br />
evidentimi dhe përgjithësimi<br />
që ju <strong>ka</strong>m bërë punimeve të<br />
shumta të kryera <strong>nga</strong> autorë<br />
të ndryshëm në Zonën Gashi<br />
si dhe <strong>nga</strong> kontributi im me<br />
punime të konsiderueshme<br />
që <strong>ka</strong>m kryer në këtë Zonë<br />
që <strong>nga</strong> viti 1982 e deri sot,<br />
por kryesisht <strong>nga</strong> sjellja e të<br />
dhënave të reja shkencore,<br />
esenciale dhe konkrete, të<br />
realizuara 4 vitet e fundit,<br />
në kuadrin e realizimit të<br />
kësaj Doktorature, bazuar<br />
në një numër të madh<br />
analizash të disa llojeve,<br />
të kryera në laboratoret<br />
tona dhe në laboratore<br />
prestigjioze Europiane,<br />
en<strong>ka</strong>s për qëllimet e kësaj<br />
Doktorature.Përveç këtyre<br />
analizave të mësipërme,<br />
janë përpunuar edhe dhjetra<br />
rezultate analizash kimike të<br />
mineralizimeve dhe llojeve<br />
shkëmbore të Zonës Gashi,<br />
të punimeve të mëparshme.<br />
Pra këto të dhëna <strong>ka</strong>në<br />
shërbyer si bazë për të<br />
arritur në realizimin e<br />
Objektivave të Disertacionit,<br />
lidhur me studimin gjeokimik<br />
të shkëmbinjve magmatikë<br />
dhe të mineralizimeve<br />
sulfure të Zonës Gashi,<br />
objektiva këta të cilët<br />
<strong>ka</strong>në qënë: - përcaktimi<br />
i moshës absolute të<br />
shkëmbinjve granitoide;<br />
përcaktimi i tipeve dhe i<br />
kushteve të formimit të<br />
shkëmbinjve granitoide;<br />
përcaktimi i tipeve dhe i<br />
kushteve të formimit të<br />
shkëmbinjve vull<strong>ka</strong>nikë;<br />
përcaktimi i përbërjes<br />
izotopike të Squfurit në<br />
<strong>55</strong><br />
mineralizimet sulfure të<br />
Zonës Gashi; përcaktimi<br />
i historisë gjeokimike të<br />
zhvillimit të magmatizmit në<br />
Zonën Gashi etj.<br />
Si Arritje kryesore të<br />
kësaj Doktorature janë:<br />
1. Përcaktimi për herë të<br />
parë i moshës absolute të<br />
formimit të graniteve të<br />
Masivit të Trokuz-Deçanit,<br />
(në dy <strong>ka</strong>mpione, në Majën<br />
e Trokuzit dhe në vazhdim<br />
të këtij Masivi, në Deçan<br />
(Kosovë), që rezultuan<br />
të formuara 242 dhe 244<br />
milion vjet më parë, pra<br />
kemi një magmatizëm të<br />
Triasikut (T21-Anizian).<br />
Kjo u përcaktua me anën<br />
e izotopeve të U-Pb në<br />
Zirkonet e këtyre graniteve,<br />
në Universitetin Montpelie<br />
II – në Francë; 2. Përcaktimi<br />
për herë të parë i moshës<br />
absolute të formimit<br />
të graniteve të Junikut<br />
(Kosovë), (329 milion vjet<br />
më parë, C13-Serpukhovian),<br />
pra një magmatizëm më i<br />
hershëm, (i Karboniferit);<br />
3. Përcaktimi për herë të<br />
parë i moshës absolute<br />
të graniteve të Masivit të<br />
Fierzës, (247 milion vjet më<br />
parë (T12-Olenekian), pra<br />
edhe ky rezultoi magmatizëm<br />
i Triasikut që deri tani njihej<br />
si i Jurasikut, (J23-Toarian,<br />
rreth 176 milion vjet më<br />
parë); 4. U bë gjithashtu<br />
klasifikimi gjeokimik i këtyre<br />
granitoideve; u bënë dallimet<br />
gjeokimike midis tyre; u<br />
bë klasifikimi gjeokimik i<br />
shkëmbinjve vull<strong>ka</strong>nikë etj;<br />
5. Nga analizat e fazave<br />
minerale (mikrosondat)<br />
dhe <strong>nga</strong> ato të përbërjes<br />
izotopike të Squfurit në<br />
disa mineralizime të Zonës<br />
Gashi, mineralizimet e Rupës<br />
(në dacite), duhen pranuar<br />
në dy faza mineralizimi: një<br />
mineralizim kryesisht piritoz<br />
me origjinë magmatike dhe<br />
një mineralizim ”masiv”<br />
i formuar po <strong>nga</strong> këto<br />
hidroterma por në kushte<br />
pranë sipërfaqsore, në<br />
kontakt me ujin e detit,<br />
kurse mineralizimi sulfur<br />
(në bazalte) <strong>ka</strong> origjinë<br />
magmatike, mantelore dhe<br />
i formuar në kushte pranë<br />
sipërfaqsore, ku është
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
ndjerë roli i ujit të detit, por<br />
<strong>ka</strong> raste edhe në kushte më<br />
oksiduese, (si mineralizimi<br />
i Dobërdolit ku <strong>ka</strong> edhe<br />
magnetit); 6. Përcaktimi<br />
i kushteve të formimit të<br />
shkëmbinjve vull<strong>ka</strong>nikë,<br />
bazuar në interpretimet<br />
gjeokimike të raporteve të<br />
mikroelementëve në këta<br />
shkëmbinj; 7. Ndërtimi i<br />
skemave të evolucionit dhe<br />
të zhvillimit gjeodinamik të<br />
Zonës Gashi, në periudha<br />
të ndryshme gjeologjike;<br />
8. Janë shkruar e botuar<br />
këto vite, rreth 10 artikuj<br />
dhe referate shkencore, në<br />
revista shkencore dhe në<br />
konferenca ndërkombëtare,<br />
brënda dhe jashtë shtetit,<br />
në lidhje me Disertacionin;<br />
9. Rezultatet e analizave<br />
të realizuara en<strong>ka</strong>s, duke<br />
arritur në disa përfundime<br />
të rëndësishme për<br />
problemati<strong>ka</strong> të ndryshme<br />
të trajtuara në këtë<br />
Doktoraturë, të shprehura në<br />
tabela, skema, harta etj; 10.<br />
Grumbullimi i një materiali<br />
faktik të bollshëm, analizimi,<br />
përpunimi dhe interpretimi<br />
i tij; 11. Deshifrimi më i<br />
plotë i pozicionit gjeologostrukturor<br />
i formacioneve<br />
shkëmbore të Zonës Gashi,<br />
mbështetur në përcaktimin<br />
e moshës absolute të<br />
granitoideve të Trokuz-<br />
Deçanit, të Junikut etj,<br />
duke detajuar më saktë<br />
prerjen litostratigrafike të<br />
kësaj Zone; 12. Është<br />
thelluar njohja mbi formimin<br />
e plutonikëve dhe të<br />
vull<strong>ka</strong>nikëve të Zonës Gashi,<br />
duke i interpretuar me<br />
me<strong>ka</strong>nizmin e shkrirjes së<br />
pjesshme të mantelit dhe të<br />
kores kontinentale, etj.<br />
Mbrojtja e Doktoraturës u<br />
bë me një publik të gjërë,<br />
para një jurie të nderuar,<br />
(të përbërë <strong>nga</strong> 5 anëtarë<br />
me tituj profesor doktor),<br />
të cilët në përfundim të<br />
referimit që bëra, më dhanë<br />
vlersimin maksimal: shumë<br />
mirë, me 50 pikët e plota), të<br />
cilët i falenderoj shumë.<br />
Si e shikoni Ju perspektivën<br />
e shkencave gjeologjike në<br />
vendin tonë?<br />
Dihet që politi<strong>ka</strong>t ekonomike<br />
të një shteti bazohen<br />
kryesisht në shfrytëzimin<br />
dhe në menaxhimin e<br />
pasurive minerale dhe<br />
natyrore që posedon vendi.<br />
Meqenëse vendi ynë <strong>ka</strong><br />
pasuri të konsiderueshme<br />
metalore, jometalore, pasuri<br />
ujore, energjitike, nafte, gazi,<br />
klimë të mrekullueshme,<br />
bregdet me plazhe të<br />
lakmueshme, male me pyje<br />
dhe bjeshkë turistike të<br />
mahnitshme etj, që në sajë<br />
të politi<strong>ka</strong>ve largpamëse<br />
të shtetit tonë demokratik<br />
me Kryeministër Prof. Dr.<br />
Berishën, po afrohen çdo<br />
vit këto resurse natyrore<br />
me njëra tjetrën dhe me<br />
komunitetin, nëpërmes<br />
ndërtimit të autostradave<br />
dhe rrugëve të tjera<br />
ndërmjetëse në të <strong>ka</strong>tër<br />
anët e vendit, për t’u vu në<br />
dispozicion të ekonomisë<br />
dhe të zhvillimit të Atdheut<br />
tonë të shtrenjtë. Kështu<br />
që shkencat gjeologjike<br />
paraprijnë dhe mbështesin<br />
me studime apli<strong>ka</strong>tive<br />
të fushave të ndryshme<br />
gjeologjike dhe gjeologoambientale,<br />
për shfrytëzimin<br />
e këtyre resurseve si dhe për<br />
ruajtjen dhe menaxhimin e<br />
mjedisit natyror në të cilin<br />
jetojmë. Për këtë bëhen<br />
projekte dhe realizohen<br />
dhe zbatohen studime të<br />
mirëfillta gjeologjike për<br />
minerale të ndryshme,<br />
studime hidrogjeologjike,<br />
gjeokimike, gjeologoinxhinierike,gjeologoambientale,<br />
studime<br />
mbi rreziqet e ndryshme<br />
gjeologjike që i <strong>ka</strong>nosen<br />
truallit dhe komunitetit<br />
etj. Pra <strong>nga</strong> këto që thamë,<br />
kuptohet që shkencat<br />
gjeologjike me disiplinat<br />
për<strong>ka</strong>tëse të tyre, do<br />
të jenë imediate dhe do<br />
të kenë prioritete dhe<br />
kërkesa gjithnjë në rritje<br />
për studime në këto fusha,<br />
në dispozicion të shtetit, të<br />
bizneseve dhe të shoqërisë<br />
civile, falë zhvillimeve të<br />
vrullshme që po njeh vëndi<br />
ynë këto vite, si në fushat<br />
e pasurive minerale, ujore,<br />
energjetike, turistike, trojeve<br />
ndërtimore, të autostradave,<br />
ujësjellësave etj.<br />
Siç më shpjeguat, derisa<br />
u transferuat në Tiranë në<br />
vitin 2006, për rreth 30 vjet<br />
keni kontribuar në rrethin<br />
tuaj, në Tropojë, ku Ju dhe<br />
kolegët tuaj keni bërë<br />
shumë kërkime dhe zbulime<br />
mineralesh si: kromite,<br />
bokside, polimetale apo dhe<br />
mermere e qymyre etj. <strong>Pse</strong><br />
është kufizuar shfrytëzimi i<br />
tyre vetëm me kromin?<br />
Pasuritë minerale në Tropojë<br />
përfaqësohen <strong>nga</strong> kromitet,<br />
boksidet, olivinitet,<br />
polimetalet, <strong>nga</strong> argjilat,<br />
qymyret, <strong>nga</strong> pasuritë ujore,<br />
<strong>nga</strong> materialet e ndërtimit<br />
etj.<br />
Minerali i kromit (sidomos<br />
minerali i pasur),<br />
shfrytëzohet shumë për<br />
arsye se <strong>ka</strong> kërkesa të mëdha<br />
në tregun ndërkombëtar, për<br />
vetë cilësitë fiziko-kimike<br />
etj, të tij si dhe për fushat<br />
strategjike të përdorimit të<br />
këtij minerali në industrinë<br />
botërore. Gjithashtu ky lloj<br />
minerali nuk <strong>ka</strong> nevojë as<br />
për përpunim paraprak për<br />
shitjen e tij, meqë është i<br />
pasur.<br />
Për olivinitet dhe për<br />
boksidet <strong>ka</strong> kërkesa dhe<br />
besoj që në të ardhmen do<br />
të vihen në dispozicion të<br />
ekonomisë së vendit. Përsa u<br />
përket polimetaleve, përveç<br />
se nuk janë shumë atraktive<br />
për <strong>nga</strong> cilësia për tregun<br />
aktual, shfrytëzimi i tyre do<br />
të sillte ndotje të theksuar<br />
të ambjentit, sidomos për<br />
një të ardhme turistike me<br />
perspektivë, siç janë këto<br />
bjeshkë të kësaj zone ku ky<br />
mineral gjendet. Argjilat janë<br />
cilësore dhe të gatshme për<br />
shfrytëzim në çdo moment<br />
të ngritjes së industrisë<br />
për<strong>ka</strong>tëse, si për çimento,<br />
tulla dhe materiale të tjera<br />
ndërtimi, kurse përsa u<br />
përket qymyreve, ato janë të<br />
cilësisë së dobët dhe mundë<br />
të kenë interes vetëm për<br />
shfrytëzim lo<strong>ka</strong>l. Materialet<br />
e tjera të ndërtimit si:<br />
gurët, rërat dhe zhavorret e<br />
llojeve të ndryshme etj, janë<br />
resurse me vlera të mëdha<br />
në zhvillimin e industrisë së<br />
ndërtimit, që gjenden me<br />
bollëk dhe pa kosto. Pasuritë<br />
ujore që i disponon rrethi<br />
ynë, po të menaxhohen<br />
me një efiçencë të lartë,<br />
mundë të konsiderohen<br />
si mundësi të mëdha për<br />
energjetikën, për ujëra të<br />
pijshëm, për vaditje dhe<br />
ujëra industrialë.<br />
forum<br />
Mesha e së Dielës së Luleve (Larit)<br />
Papa Françesku: Gëzohuni; mos<br />
lejoni t’jua grabisin shpresën<br />
Nëse e do Kryqin, i krishteri<br />
nuk mund të jetë i trishtuar. E<br />
nuk duhet të lejojë që e keqja<br />
t’ia grabisë shpresën. Ky ishte<br />
mesazhi i Papës Françesku,<br />
dje paradite, në Sheshin<br />
e Shën Pjetrit, ku kryesoi<br />
Meshën solemne të së Dielës<br />
së Larit, përballë rreth 250<br />
mijë njerëzve. Ati i Shenjtë<br />
përshëndeti gjithë të rinjtë<br />
e botës, duke u lënë takim<br />
në Ditën Botërore të Rinisë,<br />
korrikun e ardhshëm.<br />
Ftesë drejtuar mbarë botës:<br />
mos lejoni askënd t’jua grabisë<br />
shpresën!<br />
Ftesë drejtuar të rinjve: thoni<br />
botës se është bukur të<br />
ndjekësh Jezusin!<br />
Ftesë të gjithëve, pa asnjë<br />
dallim: nëse ndokush është i<br />
krishterë, nuk mund të mos jetë<br />
edhe i lumtur, sepse Kryqi, kur<br />
duhet, sjell vetëm gëzim!<br />
Sheshi i Shën Pjetrit, mbushur<br />
sa më nuk zinte, me palmat e<br />
ullinjtë shekullorë të Pulies,<br />
të kujtonte Jeruzalemin e<br />
dymijë vjetëve më parë.<br />
Në këtë atmosferë festive,<br />
Papa Françesku u shpjegoi<br />
besimtarëve, për herë të<br />
parë në misionin e ri, dramën<br />
që ndryshoi botën. U nis pas<br />
Krishtit, Mbret pa kurorë,<br />
në hyrje të Jeruzalemit, me<br />
kurorë ferrash mbi krye në<br />
Udhën e Kryqit, në sa hosanatë<br />
ktheheshin në tallje e palmat,<br />
në gozhda. Sipas stilit të tij,<br />
duke komentuar liturgjinë, Papa<br />
vuri theksin mbi tri fjalë kyçe. E<br />
para, gëzimi i festës, plot dritë<br />
e hare, që e rrethon Jezusin, kur<br />
hyn në Qytetin Shenjt. Papa bëri<br />
thirrje pikërisht për gëzim:<br />
“Nuk duhet të jeni kurrë burra<br />
e gra të trishtuara: i krishteri<br />
nuk mund të jetë kurrë i trishtë!<br />
Manipulatorët e sistemit<br />
Nga Skënder Mulliqi<br />
Vetë njeriu është kreator i<br />
sistemit. Por bie pyetja a janë<br />
të gjithë kreator të një sistemi.<br />
Sigurisht se jo. Kur dikush<br />
tenton të ndryshon diç<strong>ka</strong> në<br />
të mirë nuk e <strong>ka</strong> këtë mundësi,<br />
së nuk i lejohet <strong>nga</strong> ata që<br />
janë kreator të një sistemi të<br />
tillë. Kur punët nuk shkojnë<br />
mirë si zakonisht fajtor<br />
është sistemi. Kur dikush që<br />
kryen punë shtetërore, apo<br />
në ndonjë sferë të tjetër të<br />
jetës, për mos punën e tij,<br />
si mbulesë e <strong>ka</strong> sistemin.<br />
Sistemi në të shumtën e<br />
rasteve shfrytëzohet si<br />
arsyetim, e jo së duhet<br />
përmbajtur sistemit për të<br />
qenë në shërbim të popullit<br />
e jo individit të caktuar. Ose<br />
të shfrytëzohet sistemi<br />
për ti ikur përgjegjësisë.<br />
Kur të shkojmë për të kryer<br />
ndonjë punë administrative<br />
shpesh zyrtarët shërbehen<br />
më thënien se gjoja sistemi<br />
nuk e lejon që puna të kryhet<br />
ndryshe. Kjo tërheq me veti<br />
mos përgjegjësinë në vendin<br />
e punës, neglizhencën apo<br />
arsyetimin e rremë <strong>ka</strong>rshi<br />
palës që kërkon që puna t’i<br />
kryhet. Asnjë sistem nuk vjen<br />
vetvetiu, ai është produkt i<br />
Mos e humbisni kurrë guximin!<br />
Gëzimi ynë nuk lind <strong>nga</strong> pasja<br />
e shumë sendeve, lind <strong>nga</strong><br />
takimi me një Vetje: me Jezusin,<br />
që është mes nesh; lind <strong>nga</strong><br />
vetëdija se me Të nuk jemi kurrë<br />
vetëm, edhe në çastet më të<br />
vështira (…). E çaste të tilla nuk<br />
mungojnë. Pikërisht në këto<br />
çaste vjen armiku, vjen djalli,<br />
i maskuar si engjëll e shpesh,<br />
tinzisht, na e thotë fjalën e tij.<br />
Mos e dëgjoni! Ndiqeni Jezusin!”.<br />
Pastaj, si të mos i dukej e<br />
mjaftueshme kjo thirrje, Papa<br />
Françesku ngriti sytë <strong>nga</strong> teksti<br />
i shkruar, gjë që e bëri disa herë<br />
gjatë homelisë e, duke ia ngulur<br />
mirë turmës, shtoi:<br />
“E, ju lutem, mos lejoni askënd<br />
t’jua grabisë shpresën! Mos<br />
lejoni t’jua rrëmbejnë shpresën!<br />
Këtë, që na jep Jezusi!”.<br />
Është fraza, e cila e preku<br />
thellë turmën e pushtuar <strong>nga</strong><br />
emocioni i fortë qysh në fillim<br />
të leximit të faqes ungjillore,<br />
kushtuar Mundimeve të<br />
Krishtit. E pikërisht duke<br />
shpjeguar këtë skenë, më<br />
tragjikja në historinë e<br />
njerëzimit, i cili gozhdon një<br />
Zot, Papa kujtoi fjalën e dytë:<br />
“Kryqin”, pasi pati theksuar<br />
paradoksin e Jezusit, mbret,<br />
froni i të cilit është një kryq<br />
druri. Kujtoj, vërejti në vijim,<br />
fjalët që Benedikti XVI ua<br />
thoshte <strong>ka</strong>rdinajve: “Ju jeni<br />
princa, por të një Mbreti të<br />
kryqëzuar. Ky është froni i<br />
Jezusit”. E pikërisht <strong>nga</strong> ky fron<br />
zbret gjaku, që lan, me mëshirë<br />
të pafundme, sëmundjet e<br />
botës:<br />
“Luftërat, dhunën, konfliktet<br />
ekonomike, që godasin më të<br />
ligështin, etjen për paranë të<br />
cilën, pastaj, askush nuk mund<br />
ta marrë me vete, duhet ta lërë<br />
njeriut. Sistemet e këqija si<br />
zakonisht janë produkt i një<br />
grupi të njerëzve të cilët,<br />
e shfrytëzojnë sistemin<br />
për t’i realizuar interesat e<br />
pakicës në kurriz të shumicës.<br />
Gjatë historisë njerëzore<br />
edhe u formuan sisteme<br />
diskriminuese, duke u thirr<br />
në shumicën si mbulesë për<br />
të qëndruar sa më gjatë në<br />
pushtet. Kjo vlen më së shumti<br />
për sistemet dehumanizuase<br />
diktatoriale. Sistemet e tipit<br />
diktatorial janë sisteme<br />
më të cilat shërbehen të<br />
fuqishmit, të paprekshmit e<br />
sistemit. Edhe pse sistemet<br />
diktatoriale tashmë i takojnë<br />
të së <strong>ka</strong>luarës, këtu tek ne<br />
ende nuk është tej<strong>ka</strong>luar<br />
logji<strong>ka</strong> diktatoriale e të<br />
menduarit dhe të vepruarit.<br />
Sistemet diktatoriale si në<br />
formë ashtu edhe në brendi<br />
janë sisteme përçarëse të<br />
popullit. Por të flasim pak se<br />
si punët po shkojnë në Kosovë<br />
në këtë fazë tranzicioni. Si<br />
pushtetarët e deri diku edhe<br />
krerët opozitarë sikur tashmë<br />
<strong>ka</strong>në krijuar një përvojë për tu<br />
thirrur në popull, dhe pastaj<br />
për të manipuluar po më këtë<br />
popull. Kësaj i thonë paturpësi<br />
e madhe, që nuk përkon me<br />
moralin dhe me rregullat<br />
këtu. Gjyshja ime na thoshte<br />
ne, fëmijëve: qefini nuk <strong>ka</strong><br />
xhepa! Dashurinë për paranë,<br />
për pushtetin, korrupsionin,<br />
përçarjet, krimet kundër jetës<br />
njerëzore e kundër Krijimit!<br />
Jezusi mbi kryq e ndjen gjithë<br />
barrën e së keqes e, me forcën e<br />
dashurisë, fiton mbi të, e mund<br />
në ngjalljen e tij”.<br />
Fjala e tretë ishte “të rinjtë”.<br />
Ju pashë me shumicë gjatë<br />
procesionit, u tha Papa, duke<br />
kujtuar se e Diela e Larit, që<br />
prej 28 vjetësh, është sinonim<br />
i Ditës së Rinisë. Dita Botërore<br />
e Rinisë (DBR) është festa e<br />
të rinjve, pohoi, festa e juaj, që<br />
keni një pjesë të rëndësishme<br />
në festën e fesë: “Ju na sillni<br />
gëzimin e fesë e na thoni se<br />
duhet ta jetojmë fenë me zemër<br />
gjithnjë të re; gjithnjë, zemër të<br />
re, edhe kur i kemi mbushur të<br />
shtatëdhjetat e të tetëdhjetat!<br />
Zemër të re! Me Krishtin, zemra<br />
nuk plaket kurrë”.<br />
Sheshi i Shën Pjetrit u ndez<br />
<strong>nga</strong> entuziazmi e deri dielli, që<br />
deri në atë ças po e kursente<br />
dritën, çau retë e u duk mbi<br />
Katedralen e popujve nën qiell<br />
të hapur, për t’u bërë dëshmitar<br />
i jehonës së madhe, që fjala e<br />
Papës Françesku pati në zemrat<br />
rinore. Mendimi shkoi, pastaj<br />
natyrshëm, tek DBR-së e Riode-Zhanéjros,<br />
etapë që, kujtoi<br />
Papa, do ta jetojë në gjurmët<br />
e Gjon Palit II e të Benediktit<br />
XVI: “Ju lë takim në këtë qytet<br />
të madh të Brazilit! Përgatituni<br />
mirë, posaçërisht shpirtërisht,<br />
në bashkësitë tuaja, që ky<br />
takim të jetë simbol i fesë për<br />
mbarë botën. Të rinjtë duhet<br />
t’i thonë botës: ‘Është mirë ta<br />
ndjekësh Jezusin; është mirë të<br />
shkosh me Jezusin; është mirë<br />
të dalësh <strong>nga</strong> vetvetja, për të<br />
e demokracisë së sjelljes.<br />
Në çdo vend të zhvilluar me<br />
ndonjë përjashtim të vogël<br />
përfillen interesat e popullit.<br />
Mënyra se si po paraqitet<br />
në opinion kjo <strong>ka</strong>stë politike<br />
është shumë stereotipe, që<br />
nuk përkon me realitetin dhe<br />
as me interesat e popullit.<br />
Dhe për çudi të gjitha këto<br />
manipulime në kurriz të<br />
popullit, ende po iu pinë ujë.<br />
Ekzistojnë disa mendime<br />
në popull për politikën dhe<br />
për njerëzit e politikës në<br />
Kosovë. Ne rrëfimin e parë<br />
për politikën dhe kreatorët<br />
e saj, mendohet së politi<strong>ka</strong><br />
është një punë jo e hajrit, së<br />
politi<strong>ka</strong>nët janë hajna, njerëz<br />
që shantazhohen lehtë, që<br />
mashtrojnë popullin dhe deri<br />
në fyt të korruptuar. Rrëfimi<br />
i dytë është për djemtë të<br />
këqinj dhe për djemtë pak<br />
më të mirë në politikë. Në<br />
rrëfimin e tretë mendohet<br />
së vetëm disa meritojnë të<br />
mbeten në pushtet dhe kjo<br />
është një përqindje shumë e<br />
vogël. Rrëfimi i <strong>ka</strong>tërt është<br />
së në Kosovë sot nuk mund të<br />
flitet për politikën si artë dhe<br />
as të flitet se kemi politi<strong>ka</strong>n<br />
të dijshëm. Për shumë kënd<br />
në strukturat e shtetit as që<br />
<strong>ka</strong> fare popull. Për këtë popull<br />
7<br />
shkelur në s<strong>ka</strong>jet e botës e të<br />
jetës e për të çuar Jezusin”.<br />
Në Engjëllin e<br />
Tënzot, njeriu në situata të<br />
vështira dhe Dita botërore e<br />
luftës kundër tuberkulozit/<br />
Në Engjëllin e Tënzot, Papa<br />
Françesku iu lut Virgjërës<br />
Mari të ndërmjetësojë për ne<br />
e të na shoqërojë në Javën e<br />
Madhe. Pastaj, një mendim për<br />
njerëzit, që jetojnë në situata të<br />
vështira dhe për të sëmurët <strong>nga</strong><br />
tuberkulozi. Papa përshëndeti<br />
në shumë gjuhë e pastaj<br />
përshkoi gjithë Sheshin, duke<br />
përqafuar shumë <strong>nga</strong> rreth<br />
250 mijë njerëzit, që ndiqnin<br />
Meshën e lutjen e Engjëllit të<br />
Tënzot. “Ajo, që e ndoqi me<br />
fe të Birin deri në Kalvar, na<br />
ndihmoftë të ecim pas Jezusit,<br />
duke e mbartur me dashuri<br />
Kryqin e Tij, për të arritur,<br />
kështu, në gëzimin e Pashkëve”.<br />
Me këto fjalë iu lut Papa<br />
Zojës së Bekuar, për të<br />
kërkuar ndërmjetësimin e saj,<br />
posaçërisht për njerëzit, që<br />
jetojnë në situata të vështira.<br />
Kujtoi edhe të sëmurët <strong>nga</strong><br />
tuberkulozi, në Ditën kushtuar<br />
kësaj sëmundjeje, që nuk është<br />
zhdukur akoma.<br />
E menjëherë pas, iu drejtua<br />
përsëri të rinjve: “Marisë ia<br />
besoj posaçërisht jetën tuaj,<br />
shumë të dashur të rinj, si dhe<br />
shtegtimin tuaj drejt Rio-de<br />
Zhanéjros. Udhë të mbarë<br />
të gjithëve!”. Në lutjen e tij të<br />
dytë të Engjëllit të Tënzot, në<br />
Sheshin e Shën Pjetrit, Papa<br />
Françesku përshëndeti në disa<br />
gjuhë të botës, duke u uruar të<br />
gjithëve: Javë të gëzuar.<br />
Mos të harrojmë: kjo që po fillon<br />
nuk është si çdo javë: është e<br />
jashtëzakonshme: e Shenjtë, e<br />
Madhe. Ta jetojmë me Krishtin.<br />
nuk po <strong>ka</strong> ndryshime pozitive<br />
ose ato janë modeste, dhe<br />
është më rëndësi së atyre<br />
nuk po iu përmirësohet jeta.<br />
Dhe te shumica po mbretëron<br />
defetizmi së as Zoti nuk<br />
mund tu ndihmojë. Popullit<br />
i <strong>ka</strong> mbetur shpresa, ndërsa<br />
atyre që i thonë vetit së janë<br />
politi<strong>ka</strong>në po i <strong>ka</strong>në në duar<br />
të gjitha parametrat dhe<br />
arsenalin propagandistikë<br />
manipulues në disponim. Dhe<br />
krejt në fund, këto stereotipe<br />
këtyre politi<strong>ka</strong>nëve dhe<br />
propaganduesve të tyre janë<br />
duke u shkuar për shtati mirë<br />
rrjedhat e deritashme. Populli<br />
gjithnjë e më shumë po pëson<br />
si pasojë e një politike të tillë<br />
që është instaluar qëllimisht<br />
dhe krejt për interesa<br />
të ngushta të oligarkisë<br />
politiko-financiare. Deri<br />
kur do të manipulohet me<br />
popullin mbetet të shihet në<br />
zgjedhjet e ardhshme lo<strong>ka</strong>le<br />
dhe në zgjedhjet nacionale.<br />
Një vetëdijësim më i madh<br />
i popullit ishte dashur më<br />
në fund të ndodhë, që tu<br />
ndërpritet rruga të gjithë<br />
manipulatorëve të sistemit,<br />
në të kundërtën edhe për<br />
shumë vjet ia pafshin hajrin<br />
jetës më shumë të keqe sesa<br />
të mirë…
E hënë, 25 mars 2013<br />
8 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
Zgjedhjet lo<strong>ka</strong>le në Maqedoni<br />
dita<br />
Pjesëmarrja e lartë e shqiptarëve në votime merr<br />
në vërshimin e tij synimet elektorale të Gruevskit<br />
Shqiptarët pritet të fitojnë në Tetovë, Gostivar, Dibër të Madhe, në Çair të Shkupit, me gjasa të mëdha<br />
edhe në Strugë, si dhe në një duzinë komunash rurale në veriperëndim dhe perëndim të Maqedonisë<br />
Zgjedhjet vendore në<br />
Maqedoni - të politizuara<br />
tej mase – janë zhvilluar<br />
kryesisht në një atmosferë<br />
të qetë pa incidente të<br />
rëndë që mund të dëmtonin<br />
procesin zgjedhor. Procesi<br />
<strong>ka</strong> nxitur interesim tek<br />
komuniteti ndërkombëtar<br />
për ta vëzhguar atë, ndërsa<br />
votuesit, varësisht prej<br />
komunave, <strong>ka</strong>në shfaqur ose<br />
jo vullnet për të shfrytëzuar<br />
të drejtat e tyre për të<br />
votuar. Në Kërçovë, komuna<br />
kryesore e cila synohet të<br />
merret <strong>nga</strong> maqedonasit,<br />
përqindja e pjesëmarrësve<br />
<strong>ka</strong> qenë mbi 70%, ç<strong>ka</strong><br />
mund të nënkuptojë se<br />
rritjen e kësaj shifrën e <strong>ka</strong><br />
bërë pjesëmarrja e lartë e<br />
shqiptarëve.<br />
Incidente që <strong>ka</strong>në ndodhur,<br />
vlerësohen si të vogla. Sipas<br />
policisë, është ndërhyrë<br />
për të penguar vjedhjen e<br />
fletëvotimeve. Në Tetovë,<br />
kryetari i PDSH Menduh<br />
Thaçi nuk <strong>ka</strong> mundur të<br />
votojë. Edhe kryetari i RDK<br />
Rufi Osmani i cili garon<br />
për një mandat të dytë<br />
në Gostivar ankohet për<br />
parregullsi. Në vendlindjen<br />
e tij, në Zajaz të Kërçovës<br />
<strong>ka</strong> votuar kryetari i BDI-së<br />
Ali Ahmeti, i cili shprehu<br />
bindjen e tij se zgjedhjet do<br />
të <strong>ka</strong>lonin në një atmosferë<br />
të qetë dhe të jenë të lira<br />
Drejtuesi shtetërorë dhe<br />
ata politikë <strong>ka</strong>në bërë thirrje<br />
për një proces të qetë dhe<br />
të drejtë. Z. Ahmeti ishte<br />
shprehur më parë gjatë<br />
fushatës elektorale në<br />
Kërçovë se bashkëpunimin<br />
e VMRO-s dhe LSDM-s<br />
flet se pala maqedonase<br />
është në panik. “Vetë<br />
gjykoni kur bëhen bashkë<br />
LSDM e VMRO, macja e<br />
miu, jo për diç<strong>ka</strong> tjetër por<br />
nuk e gjetën momentin<br />
që janë bërë bashkë dhe<br />
që tregojnë <strong>frikë</strong> e panik.<br />
Ne kemi ndarë mendjen<br />
shqiptarët historikisht <strong>ka</strong>në<br />
qenë shumicë në Komunën<br />
e Kërçovës, 56 për qind, do<br />
të thotë që shqiptarët <strong>ka</strong>në<br />
arsye, për herë shumicë<br />
dhe asnjëherë nuk është<br />
respektuar vullneti ia tij<br />
populli. Dhe pas luftës së<br />
dytë botërore, pavarësisht<br />
se <strong>ka</strong> qenë shumicë. Ne kemi<br />
një fatkeqësi që qytetarët<br />
janë në mërgim. Dhe unë u<br />
them që mbi 7 mijë shqiptarë<br />
veç <strong>ka</strong>në filluar <strong>nga</strong> Ameri<strong>ka</strong><br />
të vijën dhe <strong>nga</strong> Evropa për<br />
zgjedhjet e 24 marsit”, ishte<br />
shprehur Ahmeti.<br />
Mjetet maqedonase të<br />
informimit se disa qindra<br />
shtetas të Shqipërisë <strong>nga</strong><br />
Liqenasi, apo Pusteci të jenë<br />
sjellë me autobusë, fugona<br />
e makina në Resnjë, për të<br />
votuar.<br />
Mërgimtarët, të cilët <strong>ka</strong>në<br />
mbërritur në Kërçovë me<br />
dhjetëra autobusë dhe vija<br />
të posaçme fluturimi, thonë<br />
se <strong>ka</strong>në ardhur për të votuar<br />
dhe menjëherë gjatë ditës,<br />
ata do të kthehen në vendet<br />
e Evropës ku janë me punë<br />
të përkohshme. “Kam ardhur<br />
<strong>nga</strong> diaspora për të votuar<br />
për <strong>ka</strong>ndidatin tonë , të<br />
realizojmë zgjedhje korrekte<br />
dhe t`i tregojmë botës se ne<br />
shqiptarët nuk jemi numër<br />
i vogël sië pretendojnë të<br />
tjerët”, thotë Hasan Hasani,<br />
mërgimtar. “Po besoj se<br />
ardhja jonë do të shërbejë,<br />
sepse zgjedhjet lo<strong>ka</strong>le janë<br />
shumë të rëndësishme dhe<br />
e drejtë e qytetarit, dhe<br />
besojmë se zgjedhjet do<br />
të jenë në nivel, do të kemi<br />
zgjedhje demokratike”, thotë<br />
një qytetar <strong>nga</strong> Kërçova<br />
që <strong>ka</strong> ardhur të votojë <strong>nga</strong><br />
diaspora. “Mërgimtarët<br />
shqiptarë janë pjesa më<br />
vitale në hapësirat e rajonit<br />
të Kërçovës. Ata <strong>ka</strong>në<br />
kontribuar shumë për këtë<br />
vend, këtu <strong>ka</strong> të hyra të<br />
mëdha <strong>nga</strong> bash<strong>ka</strong>tdhetarët<br />
tanë. Ne jemi një komunë e<br />
pazhvilluar, do të thotë pa<br />
ndonjë industri, kështu që e<br />
vetmja industri profitabile<br />
për komunën e Kërçovës<br />
është mërgata shqiptare<br />
në këtë rrethinë”, është<br />
shprehur Ahmeti. Ndërkohë,<br />
deputetët e partisë<br />
maqedonase në pushtet,<br />
VMRO DPMNE, Antonio<br />
Milloshoski, Ilija Kitanov<br />
së bashku me drejtorin e<br />
Doganës,Vanço Kargov,<br />
dhe zëvendëskryeministrin<br />
për çështje ekonomike,<br />
Vlladimir Pesheski, janë<br />
vëzhgues në qytet, ndërsa<br />
zëvendëskryeministri Zoran<br />
Stavrevski dhe Sillvana<br />
Boneva janë në Zajaz.<br />
Nga ana tjetër, presidenti<br />
i shtetit, Gjorgje Ivanov,<br />
pasi <strong>ka</strong> realizuar të drejtën<br />
e votës, <strong>ka</strong> theksuar se<br />
realizimi i zgjedhjeve në<br />
frymë demokratike, është<br />
me një rëndësi të veçantë<br />
për të ardhmen e vendit.<br />
“Sot është dita kur qytetarët<br />
e japin votën e tyre për<br />
atë, tek i cili <strong>ka</strong>në më tepër<br />
besim, e japin votën për<br />
ata, për të cilët mendojnë<br />
se mund të kontribuojnë<br />
më shumë për ta dhe të<br />
afërmit e tyre në vendet ku<br />
jetojnë”. “Presim që edhe<br />
këto zgjedhje të <strong>ka</strong>lojnë<br />
si është më së miri dhe në<br />
mbrëmje t’i urojmë fituesit,<br />
atyre që janë më të mirë dhe<br />
atyre që e <strong>ka</strong>në merituar<br />
besimin”, <strong>ka</strong> theksuar Ivanov.<br />
Kryeministri i Maqedonisë,<br />
Nikolla Gruevski, njëherësh<br />
dhe lider i partisë më<br />
të madhe maqedonase<br />
VMRO DPMNE, <strong>ka</strong> thënë se<br />
zgjedhjet po realizohen në<br />
frymë demokratike duke<br />
mos pasur parregullsi<br />
më të mëdha që do ta<br />
dëmtonin procesin e<br />
përgjithshëm zgjedhor.<br />
“Pres që qytetarët në<br />
numër sa më të madh të<br />
shfrytëzojnë të drejtën e<br />
votës dhe të votojnë për<br />
<strong>ka</strong>ndidatin që mendojnë<br />
se duhet besuar vota,<br />
kurse Maqedonia të<br />
vazhdojë të hapërojë para,<br />
në realizimin e projekteve<br />
të radhës, në realizimin<br />
e të gjitha atyre punëve<br />
për të gjithë qytetarët<br />
e Maqedonisë”, është<br />
<strong>55</strong><br />
shprehur Gruevski. Ndër<strong>ka</strong>q,<br />
lideri i partisë maqedonase<br />
në opozitë,LSDM, Branko<br />
Cërvenovski, <strong>ka</strong> thënë që<br />
dita e zgjedhjeve të <strong>ka</strong>lojë e<br />
qetë pa kurrfarë incidentesh<br />
dhe pa dhunë.<br />
“Shpresoj që qytetarët<br />
masivisht do të dalin<br />
sot për të votuar për të<br />
realizuar këtë obligim<br />
qytetar dhe sipas bindjes<br />
së tyre, pa kurrfarë<br />
presioni dhe kërcënimi,<br />
të besojnë votën e tyre<br />
për atë opsion politik<br />
që vlerësojnë se është<br />
më i miri”, <strong>ka</strong> deklaruar<br />
Cërvenkovski.<br />
Ndërkohë, mbrëmë <strong>ka</strong><br />
pasur një incident në<br />
lagjen Nerez të Shkupit, ku<br />
sulmues maqedonas <strong>ka</strong>në<br />
thyer xhama të dyqaneve<br />
dhe <strong>ka</strong>në dëmtuar makina<br />
- pronë të shqiptarëve, që<br />
mendohet të jetë bërë si<br />
trysni për t’i penguar ata të<br />
dalin në votime. Shqiptarët,<br />
ndërkohë pritet të fitojnë<br />
postet e prefektëve në<br />
Tetovë, Gostivar, Dibër të<br />
Madhe, në Çair të Shkupit,<br />
me gjasa të mëdha edhe<br />
në Strugë e në Kërçovë, si<br />
dhe në një duzinë komunash<br />
rurale në veriperëndim dhe<br />
perëndim të Maqedonisë.<br />
Qendrat e votimit mbyllen<br />
në ora shtatë të mbrëmjes.<br />
Shtabet zgjedhore të<br />
partive politike do të<br />
mësojnë rezultatet në orët e<br />
vona të mbrëmjes, ndërkohë<br />
që Komisioni Shtetëror i<br />
Zgjedhjeve mund të shpallë<br />
rezultatet e para, jo zyrtare<br />
sot ose pasnesër.<br />
KSHZ-MPB: Ja pse<br />
nuk votoi Thaçi<br />
Ministria e Punëve të<br />
Brendshme <strong>ka</strong> informuar<br />
se arsyeja që kreu i PDSHsë,<br />
Menduh Thaçi nuk <strong>ka</strong><br />
votuar, është se i njëjti<br />
<strong>ka</strong> pasur letër njoftimi të<br />
vjetër, me vlefshmëri prej<br />
30.07.2002 deri 29.07.2014<br />
dhe se sipas ndryshimeve<br />
ligjore vitin e <strong>ka</strong>luar, lideri<br />
i PDSH-së nuk <strong>ka</strong> aplikuar<br />
për letër njoftimi të ri ose<br />
pasaportë biometrike.<br />
Thaçi posedon pasaportë<br />
diplomatike, i cili është<br />
me vlerë deri në dhjetor të<br />
vitit 2015, por në të cilin,<br />
siç sqarojnë <strong>nga</strong> KSHZja,<br />
nuk qëndron adresë e<br />
jetesës, ashtu që nuk <strong>ka</strong><br />
mundësi ai të evidentohet<br />
në cilin vendvotim të votojë.<br />
Bashkëshortja e Thaçit dhe<br />
dy djemtë <strong>ka</strong>në qenë në<br />
listën zgjedhore dhe e <strong>ka</strong>në<br />
realizuar të drejtën e tyre<br />
të votimit.
<strong>55</strong><br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
@ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
dita<br />
Bundestagu kushtëzon Serbinë me ulësen e Kosovës në OKB<br />
gazeta<br />
Këshilltari i politik i<br />
Grupit Parlamentar në<br />
pushtet në Bundestagun<br />
Gjerman (CDU-CSU),<br />
Hans Falenski <strong>ka</strong><br />
thënë Bundestagu<br />
do të hiqte dorë <strong>nga</strong><br />
disa kushte që ia <strong>ka</strong><br />
parashtruar Serbisë<br />
për dhënien e datës për<br />
fillimin e negociatave<br />
me BE-në, nëqoftëse<br />
Serbia nuk e bllokon<br />
sigurimin e ulëses për<br />
Kosovën në OKB. “Më e<br />
rëndësishmja është që të<br />
vijë deri te normalizimi i<br />
marrëdhënieve Kosovë-<br />
Serbi, që do të hapte<br />
rrugën për respektim të<br />
ndërsjellë, e kjo më vonë<br />
do të përfshinte edhe<br />
presionin mbi Serbinë<br />
për pranimin e ulëses<br />
për Kosovën në OKB. Në<br />
qoftë se do të vinte deri<br />
te një zhvillim i këtillë<br />
Bundestagu do të ishte<br />
i gatshëm të tolerojë<br />
mos përmbushjen e<br />
Thaçi, thirrje Serbisë që të<br />
pranojë marrëveshjen për veriun<br />
9<br />
disa kushteve shtesë<br />
të parashtruara për<br />
Serbinë”, <strong>ka</strong> thënë<br />
Falenski, për gazetën<br />
“Politi<strong>ka</strong>”.<br />
Kosovë, përkujtohet 24 marsi 1999 i ndërhyrjes ushtarake të NATO-s në Serbi<br />
Jahjaga: NATO, heroi i lirisë që<br />
çliroi Kosovën <strong>nga</strong> pushtimi serb<br />
Fillimi i bombardimeve të<br />
NATO-së kundër caqeve<br />
serbe, në historinë e re<br />
të Kosovës, është një <strong>nga</strong><br />
ditët më domethënëse<br />
dhe kuptimplotë për<br />
lirinë e vendit, dhe<br />
paraqet krenari për të<br />
gjithë kosovarët, vlerëson<br />
presidentja e Republikës<br />
së Kosovës, Atifete<br />
Jahjaga. Presidentja e<br />
shtetit <strong>ka</strong> nënvizuar se<br />
fushata e bombardimeve,<br />
rezultoi me <strong>ka</strong>pitullimin e<br />
forcave serbe të sigurisë,<br />
që shënoi edhe largimin<br />
përfundimtar të pushtetit<br />
të Serbisë <strong>nga</strong> Kosova.<br />
“Pikërisht sot(dje) para<br />
<strong>ka</strong>tërmbëdhjetë vitesh,<br />
Aleanca Veri-atlantike<br />
i nisi sulmet ajrore mbi<br />
caqet e caktuara në ish-<br />
Jugosllavi që rezultuan<br />
me <strong>ka</strong>pitullimin e forcave<br />
të armatosura dhe me<br />
largimin përfundimtar<br />
të pushtetit të Serbisë<br />
<strong>nga</strong> Kosova”, thuhet<br />
në komuni<strong>ka</strong>tën që <strong>ka</strong><br />
dërguar Presidenca të<br />
dielën. Katërmbëdhjetë<br />
vjet pas këtij akti,<br />
kryetarja e shtetit thekson<br />
se ky veprim i Paktit<br />
Veri-Atlantik demonstroi<br />
se secili popull e <strong>ka</strong> të<br />
drejtën që të jetojë i lirë<br />
në tokën e vet, i barabartë<br />
dhe me dinjitet. “Ne<br />
sot jemi krenarë dhe<br />
ndiejmë falënderimin më<br />
të thellë për të gjithë ata<br />
burra dhe gra, ushtarë<br />
dhe oficerë të vendeve<br />
anëtare të NATO-s që<br />
dhanë kontributin e tyre<br />
të pakursyer që të ndalet<br />
gjenocidi mbi një popull<br />
dhe që në këtë pjesë të<br />
Evropës përfundimisht<br />
të mbretërojë paqja, që<br />
popujt dhe vendet të<br />
jetojnë në bashkëpunim<br />
dhe në mirëkuptim<br />
ndërmjet vete”, thuhet në<br />
komuni<strong>ka</strong>të. Aleanca më<br />
e fuqishme ushtarake në<br />
botë, më 24 mars të vitit<br />
1999, pas negociatave disa<br />
mujore me Beogradin nuk<br />
kishte arritur që ta bindë<br />
atëbotë ish-presidentin<br />
e Serbisë, Sllobodan<br />
Millosheviç, të ndalë<br />
dhunën në Kosovë, dhe t’i<br />
tërheq trupat policore dhe<br />
ushtarake. Andaj, NATO<br />
kishte vendosur që të nisë<br />
një fushatë ajrore për<br />
të arritur qëllimin e vet.<br />
“Republi<strong>ka</strong> e Kosovës, një<br />
sukses i yni i përbashkët,<br />
sot është faktor paqeje<br />
dhe stabiliteti në rajon,<br />
është shtet sovran dhe<br />
i pavarur, i ndërtuar në<br />
parimin qytetar dhe me<br />
shoqëri demokratike, në<br />
të cilën të gjithë njerëzit<br />
i gëzojnë të drejtat dhe<br />
liritë e barabarta, pa asnjë<br />
dallim.”<br />
“Vendi ynë sot falë<br />
a<strong>nga</strong>zhimit të të gjithë<br />
qytetarëve, përkushtimit<br />
të të gjithë shoqërisë, po<br />
ndërton një shoqëri të<br />
drejtë, të mundësive të<br />
barabarta, një shtet me<br />
rend dhe sundim të ligjit<br />
dhe me perspektivë të<br />
Kryeministri Hashim Thaçi<br />
i <strong>ka</strong> bërë thirrje Serbisë që<br />
të pranojë marrëveshjen<br />
për veriun, e cila do t’i<br />
ndihmonte normalizimit<br />
të raporteve mes dy<br />
vendeve. “Unë besoj dhe<br />
mbetem optimist racional<br />
se procesi i normalizimit<br />
të marrëdhënieve mes<br />
Kosovës dhe Serbisë do të<br />
përmbyllet me marrëveshje.<br />
Pastaj kjo marrëveshje<br />
duhet të implementohet<br />
<strong>nga</strong> institucionet e Kosovës,<br />
EULEX-i dhe NATO, ndërsa<br />
Serbia duhet ta përkrah<br />
qartë të anëtarësimit në<br />
Bashkimin Evropian dhe<br />
në NATO dhe në miqësi të<br />
përjetshme me Shtetet e<br />
Bashkuara të Amerikës”,<br />
thuhet në komuni<strong>ka</strong>tën<br />
e presidencës. Për 78<br />
ditë me radhë, vendet<br />
e NATO-së nuk ndalën<br />
bombardimet, përderisa<br />
Serbia nuk pranoi<br />
<strong>ka</strong>pitullimin. Më pas,<br />
Serbia dhe Pakti Veri-<br />
Atlantik nënshkruan<br />
Marrëveshjen e<br />
Kumanovës, përmes së<br />
cilës iu mundësua hyrja<br />
e trupave paqeruajtëse<br />
si garantues për sigurinë<br />
në Kosovë. Paralelisht,<br />
Këshilli i Sigurimit i<br />
Organizatës së Kombeve<br />
të Bashkuara, si organi<br />
më i lartë vendimmarrës<br />
zbatimin në praktikë<br />
duke përdorur ndikimin e<br />
saj pozitiv te komuniteti<br />
serb në Veri”, <strong>ka</strong> deklaruar<br />
kryeministri për Express.<br />
Ai thotë se udhëheqësit<br />
politik të Beogradit nuk<br />
duhet t’i përsërisin gabimet<br />
e së <strong>ka</strong>luarës. “Lidershipi<br />
aktual i Serbisë nuk duhet<br />
t’i përsërisë gabimet që<br />
<strong>ka</strong> bërë Milosheviëi gjatë<br />
konferencës në Rambouillet<br />
dhe as gabimin e Vojislav<br />
Koshtunicës gjatë procesit<br />
të negociatave për statusin<br />
në Vjenë. Lidershipi i<br />
global-edhe pse nuk ishte<br />
pyetur për bombardimetnxori<br />
Rezolutën 1244, e<br />
cila vendosi një misioni<br />
të përkohshëm të<br />
administrimit të Kosovës,<br />
UNMIK, deri në zgjidhjen<br />
e statusit të vendit.<br />
Thaçi:<br />
Intervenimi i NATO-s<br />
ishte në mbështetje<br />
të lirisë/Kryeministri<br />
i Kosovës, Hashim<br />
Thaçi, <strong>ka</strong> vlerësuar se<br />
intervenimi i NATO-s<br />
kundër pranisë së regjimit<br />
të Serbisë në Kosovë ishte<br />
në mbështetje të lirës<br />
së popullit të Kosovës.<br />
“Katërmbëdhjetë vite më<br />
parë, Aleanca veriatlantike<br />
e NATO-s intervenoi në<br />
Kosovë kundër pranisë<br />
së dhunshme të aparatit<br />
Serbisë duhet të marrë<br />
vendime që i shërbejnë<br />
të ardhmes evropiane<br />
dhe jo të mbetet peng i<br />
mentalitetit të së <strong>ka</strong>luarës”.<br />
Kryeministri Thaçi thotë<br />
se arritja e marrëveshjeve<br />
që janë aktualisht në<br />
tavolinë, do t’i hap rrugë<br />
procesit të integrimeve<br />
euro-atlantike të dy<br />
vendeve. “Unë dua të<br />
besoj në guximin dhe<br />
vizionin e lidershipit<br />
aktual të Serbisë që ta<br />
bëjë një hap të tillë të<br />
madh për normalizimin e<br />
shtetëror serb në Kosovë.<br />
Intervenimi i NATO-s në<br />
Kosovë <strong>ka</strong> qenë zgjidhja e<br />
vetme, e drejtë, humane,<br />
në mbështetje të lirisë së<br />
popullit të Kosovës dhe<br />
përpjekjeve tona për liri<br />
dhe pavarësi”, theksoi<br />
Hashim Thaçi. Mëtutje,<br />
në njoftimin <strong>nga</strong> Zyra e<br />
kryeministrit, thuhet se<br />
“Aleanca e perëndimit<br />
për lirinë e Kosovës ishte<br />
rikonfirmim i fuqishëm<br />
se lufta e Ushtrisë<br />
Çlirimtare të Kosovës<br />
ishte një luftë e drejtë,<br />
një luftë në mbrojtje të<br />
vlerave më kulmore të<br />
qytetërimit botëror”. Zoti<br />
Thaçi konsideron se “në<br />
këtë ditë të shënimit të<br />
këtij përvjetori të madh,<br />
kujtojmë me nderimin<br />
dhe respektin më të lartë<br />
institucional sakrificën<br />
e dëshmorëve dhe<br />
martirëve të Kosovës, që<br />
dhanë jetën për lirinë dhe<br />
pavarësinë e Kosovës.<br />
Ata janë themelet e<br />
shtetit të pavarur dhe<br />
demokratik të Kosovës”.<br />
Tani, sipas Thaçit, një<br />
de<strong>ka</strong>dë e gjysmë më vonë,<br />
Republi<strong>ka</strong> e Kosovës<br />
është shtet i konsoliduar<br />
demokratik, në rrugë të<br />
sigurt drejt integrimit<br />
në BE dhe në NATO, një<br />
shtet i tolerancës etnike,<br />
qytetare, politike, me një<br />
a<strong>nga</strong>zhim institucional për<br />
forcimin e bashkëpunimit<br />
rajonal.<br />
marrëdhënieve ndërmjet<br />
Kosovës dhe Serbisë<br />
dhe kështu të hap një<br />
<strong>ka</strong>pitull të ri, atë të paqes<br />
dhe bashkëpunimit”, <strong>ka</strong><br />
thënë Thaçi. “Kosova<br />
është gatshme të marrë<br />
përgjegjësitë e saj për<br />
ta filluar këtë <strong>ka</strong>pitull të<br />
ri i cili i hap rrugë të sigurt<br />
integrimeve euro-atlantike”,<br />
<strong>ka</strong> shtuar ai. Thaçi dhe<br />
Daçiç pritet të takohen me<br />
2 prill në Bruksel, ku sipas<br />
gjitha gjasave, do të arrihet<br />
marrëveshja për veriun e<br />
vendit.
E hënë, 25 mars 2013<br />
10 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
Arrestohen autorët e<br />
dyshuar të organizimit<br />
të vjedhjes me dhunë të<br />
Njësisë Nr.5 Tiranë<br />
Falë veprimeve të menjëhershme të strukturave të policisë dhe të grupit<br />
hetimor, duke hetimor në mënyrë të pandërprerë mbi zbulimin dhe<br />
dokumentimin e kësaj vjedhje me dhunë, u arrit sqarimi i rrethanave dhe<br />
dokumentimi ligjor i saj duke arrestuar shtetasit: Ermonela Skënder Hekuri,<br />
40 vjec, lindur dhe banuese në Tiranë me detyrë arkëtare në minibashkinë Nr<br />
5. Dorian Nasi Leci, 37 vjeç, lindur dhe banues në Tiranë me detyrë inxhinier<br />
ndërtimi (urbanisti<strong>ka</strong>) në minibashkinë nr.10. Orion Petrit Midha, 34 vjec,<br />
lindur ne Lezhe dhe banues në Tiranë, ish shofer në minibashkinë nr.10<br />
Më datë 19 mars 2013, shërbimet<br />
e Policisë morën njoftim se dy<br />
persona <strong>ka</strong>ne goditur me mjete forta<br />
ne koke rojen e natës se Njësisë<br />
Minibashkiake Nr 5 Tirane, shtetasin<br />
K.Terziu, 28 vjeç, i cili ndodhet në<br />
spital jashtë rrezikut për jetën si<br />
dhe është vjedhur shuma e parave<br />
prej 105 milionë lekë te vjetra. Falë<br />
veprimeve të menjëhershme të<br />
strukturave të policisë dhe të grupit<br />
hetimor, duke hetimor në mënyrë<br />
të pandërprerë mbi zbulimin dhe<br />
dokumentimin e kësaj vjedhje me<br />
dhunë, u arrit sqarimi i rrethanave<br />
dhe dokumentimi ligjor i saj duke<br />
arrestuar shtetasit: Ermonela<br />
Skënder Hekuri, 40 vjeç, lindur<br />
dhe banuese në Tiranë me detyrë<br />
arkëtare në Minibashkinë Nr 5. Dorian<br />
Nasi Leci, 37 vjeç, lindur dhe banues në<br />
Tiranë me detyrë inxhinier ndërtimi<br />
(urbanisti<strong>ka</strong>) në Minibashkinë nr.10.<br />
Orion Petrit Midha, 34 vjeç, lindur<br />
ne Lezhe dhe banues në Tiranë, ish<br />
shofer në Minibashkinë nr.10. Nga<br />
veprimet e deritanishme janë gjetur<br />
dhe sekuestruar me cilësinë e provës<br />
materiale shuma prej 25 milionë lekë<br />
të vjetra të paketuara nën siglën e<br />
Thesarit të Shtetit dhe të një Banke<br />
të nivelit të dytë në Tiranë, <strong>nga</strong> ku<br />
dyshohet se është tërhequr shuma<br />
e parave <strong>nga</strong> arkëtarja e Njësisë Nr. 5<br />
Tiranë. Të tre këta shtetas dyshohet<br />
se në bashkëpunim me njëri tjetrin<br />
si dhe me persona të tjerë që do<br />
rezultojnë në vijim të hetimeve <strong>ka</strong>në<br />
organizuar dhe vjedhur me dhunë<br />
shumën prej 105 milionë lekeve te<br />
vjetra. Ndërkohë që materialet e<br />
para procedurale ne <strong>nga</strong>rkim te<br />
këtyre shtetasve i <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong>luar për<br />
ndjekje te mëtejshme Prokurorisë se<br />
Rrethit Gjyqësor Tirane për veprën<br />
penale te “Vjedhjes me dhune” e<br />
kryer ne bashkëpunim parashikuar<br />
<strong>nga</strong> nenet 139 e 25 te Kodit Penal.<br />
Ndërkohë po dje <strong>nga</strong> Seksioni i<br />
Operacioneve Speciale dhe Kërkimit<br />
në bashkëpunim Komisariatin Nr.2,<br />
Tirane u bë e mundur <strong>ka</strong>pja dhe<br />
ndalimi i shtetasit në kërkim Kristo<br />
Haki Horanlli, 26 vjec, lindur Korce<br />
dhe banues Tiranë. Ky shtetas ishte<br />
person në kërkim me datë 31 Tetor<br />
2012, <strong>nga</strong> Policia e Tiranës , per veprat<br />
penale “Vrasje me dashje”, e mbetur<br />
ne tentative dhe “Armëmbajtje pa<br />
leje”, parashikuar <strong>nga</strong> nenet 76, 22<br />
dhe 278/2 te K.P. 26 vjecari dyshohet<br />
se rreth një vit më parë <strong>ka</strong> tentuar<br />
të vrasë me armë zjarri në afërsi<br />
të Kodrave të Liqenit në Tiranë<br />
shtetasin Fatmir Garunja, 44 vjeç.<br />
Për këtë ngjarjen ndodhen tashmë<br />
të arrestuar edhe tre shtetas të<br />
tjerë si të implikuar në këtë ngjarje.<br />
Në <strong>nga</strong>rkim të tij, Gjy<strong>ka</strong>ta e Rrethit<br />
Gjyqësor Tiranë me Vendim Penal<br />
të datës 18.10.2012, <strong>ka</strong> dhënë masa<br />
e dënimit “Arrest ne Burg” , për<br />
shtetasin e mësipërm. Materialet do<br />
ti <strong>ka</strong>lojnë Prokurorisë, për veprime<br />
të mëtejshme.<br />
Ndërkohë <strong>nga</strong> Komisariati i<br />
Policisë Nr.1 Tiranë dhe Strukturat<br />
Kundër Vjedhjeve me Dhunë, u<br />
arrit realizimi i Operacionit “Hija<br />
e Natës”, duke ndaluar shtetasin<br />
Zhënklaudio Luan Sallaku, 18<br />
vjec, banues në Tiranë. Ky shtetas<br />
dyshohet se është autor i një sërë<br />
vjedhjesh me dhunë të çantave dhe<br />
sendeve personale të qytetarëve<br />
të ndryshëm. Në cilësinë e provave<br />
materiale janë sekuestruar motori<br />
me të cilin realizonte vjedhjet,<br />
aparat fotografik, si dhe sende te<br />
tjera qe janë vjedhur të dëmtuarve.<br />
Aktualisht <strong>nga</strong> strukturat e<br />
policisë po vijon puna në drejtim<br />
të dokumentimin edhe të disa<br />
vjedhjeve të tjera <strong>nga</strong> ky shtetas. Po<br />
ashtu <strong>nga</strong> Seksioni i Vjedhjeve me<br />
Dhunë u arrit të ndalohet personi<br />
në kërkim Lorel Fatmir Meta, 23<br />
vjec, banues në Tiranë. Ky shtetas<br />
dyshohet se më datë 15 mars 2013<br />
të këtij viti tentuar të vjedhë me<br />
dhunë në Rrugën e Qeqit Kombinat,<br />
një supërmarket. Ndalimi i tij është<br />
bere ne baze të Urdhrit te Ndalimit<br />
te lëshuar <strong>nga</strong> ana e Prokurorisë<br />
se Rrethit Gjyqësor Tirane. Nenet<br />
139 & 22 të K.P. Marsel Azem<br />
Hysa, 19 vjec, banues në Shkozë<br />
Tiranë. Ky shtetas dyshohet të jetë<br />
autor i disa vjedhjeve të banesave<br />
kryesisht në zonën e Shkozës në<br />
Tiranë.<br />
dita<br />
<strong>55</strong><br />
Ministri i Drejtësisë Eduard Halimi flet për reformën e pagave në gjyqësor<br />
“Brenda muajit prill,<br />
miratohet rritja e<br />
pagave për gjyqtarët”<br />
“Në strategjinë e reformës së sistemit të drejtësisë përveç rritjes së eficensës së sistemit gjyqësor nëpërmjet<br />
rishpërndarjes së gjyqtarëve sipas <strong>nga</strong>rkesës, rritjes së transparencës së sistemit me fokus rritjen e përgjegjshmërisë<br />
dhe llogaridhënies, padyshim që përmirësimi i statusit të gjyqtarëve është një <strong>nga</strong> çështjet kryesore të reduktimit të<br />
korrupsionit në sistemin gjyqësor. Rritja e pagave është element thelbësor i përmirësimit të statusit. Një rrogë më e<br />
mirë për gjyqtaret <strong>ka</strong>m bindjen se do të ndikojë në reduktimin e korrupsionit”<br />
Ministri i Drejtësisë Eduard<br />
Halimi, <strong>ka</strong> bërë të ditur<br />
dje nëpërmjet rrjetit social<br />
të “Facebook”, se një grup<br />
ekspertësh në Ministrinë e<br />
Drejtësisë, <strong>ka</strong>në përfunduar<br />
draftin e ligjit për reformën e<br />
pagave në sistemin gjyqësor.<br />
Sipas këtij drafti, mësohet se nuk<br />
do të ketë pagë më të vogël se<br />
100 mijë lekë (të reja) në muaj,<br />
për gjyqtarët.<br />
Sipas ministrit Halimi, “Në<br />
strategjinë e reformës së sistemit<br />
të drejtësisë përveç rritjes së<br />
eficensës së sistemit gjyqësor<br />
nëpërmjet rishpërndarjes së<br />
gjyqtarëve sipas <strong>nga</strong>rkesës, rritjes<br />
së transparencës së sistemit me<br />
fokus rritjen e përgjegjshmërisë<br />
dhe llogaridhënies, padyshim<br />
që përmirësimi i statusit<br />
të gjyqtarëve është një <strong>nga</strong><br />
çështjet kryesore të reduktimit<br />
të korrupsionit në sistemin<br />
gjyqësor. Rritja e pagave është<br />
element thelbësor i përmirësimit<br />
të statusit. Një rrogë më e mirë<br />
për gjyqtaret <strong>ka</strong>m bindjen se<br />
do të ndikojë në reduktimin e<br />
korrupsionit”.<br />
Më pas ministri i Drejtësisë<br />
zbulon edhe nivelin e pritshëm<br />
të miratimit të pagave për<br />
gjyqtarët.<br />
Sipas tij, “çdo gjyqtar që fillon<br />
punën ditën e parë nuk mund<br />
të ketë një pagë më të vogël se<br />
100.000 lekë/muaj. Është e<br />
rëndësishme që gjyqtaret që<br />
dalin <strong>nga</strong> ban<strong>ka</strong>t e shkollës, të<br />
fillojnë <strong>ka</strong>rrierën e tyre me një<br />
pagë dinjitoze, si një element<br />
më shumë në rezistencën<br />
ndaj tundimit për të devijuar.<br />
Një pagë më e mirë, do ta<br />
bëjë atë më të pavarur <strong>nga</strong><br />
vektorët ekonomike, por dhe të<br />
përgjegjshëm <strong>nga</strong> çdo sanksioni.<br />
Gjyqtari i krimeve të rënda do të<br />
paguhet jo më pak se 120.000<br />
lekë/muaj. Një gjyqtar në<br />
Gjy<strong>ka</strong>tën e Apelit (minimalisht<br />
7 vjet gjyqtar <strong>ka</strong>rriere) nuk<br />
mund të ketë pagë më të ulët se<br />
140.000 lekë/muaj”.<br />
Për ministrin e Drejtësisë, rritja<br />
e pagave merr rëndësi të madhe<br />
edhe në kuadrin e rregullimit të<br />
statusit të gjyqtarëve.<br />
“Ne duam të rregullojmë njëherë<br />
e mirë statusin e gjyqtarit.<br />
Një sistem <strong>ka</strong>rriere i qartë,<br />
transparent dhe i besueshëm, po<br />
instalohet në KLD <strong>nga</strong> presidenti<br />
Bujar Nishani, por ky proces<br />
padyshim që duhet të shoqërohet<br />
dhe me përmirësimin e sistemit<br />
të pagës. Një gjyqtar i sh<strong>ka</strong>llës<br />
Niveli i pagave të gjyqtarëve<br />
- Gjyqtari ditën e parë të punës, pagë jo më të vogël se 100.000 lekë/muaj.<br />
- Gjyqtari i Krimeve të Rënda, pagë jo më të vogël se 120.000 lekë/muaj.<br />
- Gjyqtari i Gjy<strong>ka</strong>tës së Apelit, pagë jo më të vogël se 140.000 lekë/muaj).<br />
- Gjyqtari i Sh<strong>ka</strong>llës së Parë, përfiton pagën e gjyqtarit të Gjy<strong>ka</strong>tës së<br />
Apelit nëse qëndron në këtë detyrë (gjyqtar i sh<strong>ka</strong>llës<br />
së parë) për më shumë se 25 vjet.<br />
- Gjyqtari i Apelit, përfiton pagën e gjyqtarit të Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë nëse<br />
qëndron në këtë detyrë (gjyqtar apeli) për më shumë se 25 vjet.<br />
së parë mund të qëndrojë gjithë<br />
jetën në atë gjy<strong>ka</strong>të dhe të mos<br />
ketë mundësi për të shkuar në<br />
një gjy<strong>ka</strong>të apeli edhe për faktin<br />
se numri i gjyqtareve të apelit<br />
është sa 1/5 e numrit të atyre<br />
të sh<strong>ka</strong>llës së parë, por ai duhet<br />
të përfitojë pagën e gjyqtarit të<br />
apelit nëse <strong>ka</strong> një vjetërsi deri<br />
25 vjet në <strong>ka</strong>rrierë. Një gjyqtar<br />
në Gjy<strong>ka</strong>tën e Apelit mund edhe<br />
të mos shkojë në Gjy<strong>ka</strong>tën e<br />
Lartë, sepse numri i gjyqtarëve<br />
në Gjy<strong>ka</strong>tën e Lartë është sa 1/5<br />
e atyre të apelit por ai duhet të<br />
përfitojë pagën e gjyqtarit të<br />
Gjy<strong>ka</strong>tës së Lartë nëse qëndron<br />
në këtë detyrë për më shumë se<br />
25 vjet”, sqaron ministri Halimi.<br />
Duke bërë të ditur se drafti ligjor<br />
i rritjes së pagave do të <strong>ka</strong>lojë<br />
brenda muajit prill në Parlament,<br />
ministri i Drejtësisë, fron vetë<br />
gjyqtarët që deri atëherë të<br />
bëhen pjesë e këtij diskutimi,<br />
duke i garantuar se bashkë me<br />
stafin që <strong>ka</strong> draftuar paketën<br />
do të lexohet me vëmendje çdo<br />
koment.<br />
“Reforma e sistemit të drejtësisë<br />
është një proces i pandalshëm<br />
por ne jemi të vendosur që<br />
të ecim përpara, për ta bërë<br />
sistemin gjyqësor, më të<br />
pavarur, më të paanshëm, më<br />
transparent e llogaridhënës, më<br />
të besueshëm dhe me eficent”,<br />
përfundon komunikimin e<br />
tij nëpërmjet rrjetit social<br />
të “Facebook”-ut, ministri i<br />
Drejtësisë, Eduard Halimi.
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
dita<br />
Përurohet me fitoren e Kamza Basket palestra e re në Bathore<br />
Përurohet në mënyrën më të<br />
mirë të mundshme palestra e<br />
re në Bathore. Ekipi i Kamzës<br />
në basketboll për meshkuj, në<br />
“shtëpinë e re”, <strong>ka</strong> fituar ndaj<br />
Teutës me rezultatin 83-74.<br />
Ndeshjes i <strong>ka</strong> paraprirë një<br />
ceremoni modeste, një atmosferë<br />
festive në radhët e tifozerisë<br />
vendase, si dhe një prezantim<br />
i lojtarëve të të dyja skuadrave<br />
<strong>nga</strong> ana e aktorit dhe regjisorit<br />
Fran Vu<strong>ka</strong>j.<br />
Më shumë se fitores së<br />
radhës, e njëzeta në njëzet<br />
javë, <strong>ka</strong>mzalinjtë i gëzohen<br />
sallës së re sportive, investim<br />
madhështor i bashkisë. Shtëpia<br />
e re e skuadrave të basketbollit<br />
është një palestër ku mund të<br />
Xhelal Mziu: Do të jemi partnerë për të fituar projekte të tjera të USAID-it<br />
Bashkëpunimi me USAID-in, prezantohet<br />
Komisioni Këshillimor Qytetar Vendor në Kamëz<br />
Drejtori i PLGP-së: Urime për bashkinë, që ishte një <strong>nga</strong> 15 bashkitë që u përzgjodhën për projektin 5-vjeçar<br />
Në një Workshop që u organizua<br />
<strong>nga</strong> USAID-i dhe Bashkia<br />
Kamëz në ambientet e pallatit<br />
të kulturës, u bë prezantimi i<br />
Komisionit Këshillimor Qytetar<br />
Vendor (KKQV) në kuadër të<br />
projektit PLGP. Në këtë aktivitet<br />
morën pjesë kryetari i Bashkisë<br />
Kamëz z. Xhelal Mziu, drejtori<br />
i Projektit PLGP të USAID-it z<br />
Peter Clavelle, ekspertja e PLGPsë<br />
znj. Lori Memo, konsulentja<br />
e PLGP-së znj. Betsy Ferries,<br />
përfaqësues të shoqërisë civile<br />
<strong>nga</strong> të gjitha shtresat, si dhe<br />
përfaqësues të administratës së<br />
bashkisë.<br />
Ky Workshop kishte si objektiv<br />
lançimin e KKQV-së si organ<br />
këshillimor me përfaqësim<br />
të gjerë të shoqërisë civile;<br />
orientimin e anëtarëve të KKQVsë<br />
si dhe punonjësit e bashkisë<br />
për objektivat, funksionet dhe<br />
rolet e anëtarëve të KKQV-së;<br />
vlerësimi i situatës aktuale në të<br />
cilën ndodhet a<strong>nga</strong>zhimi efektiv<br />
qytetar; hartimi i strategjive për<br />
forcimin e ndërveprimit mes<br />
organizatave të shoqërisë civile,<br />
njësisë së qeverisjes vendore<br />
qytetare. Kryetari i bashkisë,<br />
z. Xhelal Mziu, falënderoi<br />
USAID-in për organizimin e<br />
këtij Workshop-i dhe përgëzoi<br />
përfaqësuesit e shoqërisë civile<br />
për pjesëmarrjen. “Ju falënderoj<br />
për implementimin e këtij<br />
projekti të rëndësishëm për<br />
Bashkinë e Kamzës. Ky Workshop<br />
që po organizohet në ambientet<br />
e pallatit të kulturës, është<br />
aktiviteti i parë që po zhvillohet<br />
në këtë sallë. Po të shikojmë<br />
përfaqësimin, jam i sigurt që<br />
do të ndihmojë në organizimin<br />
dhe funksionimin, si dhe do të<br />
luajë një rol të jashtëzakonshëm<br />
në zbatimin e këtij projekti”, -<br />
u shpreh kryebashkiaku Mziu.<br />
akomodohen rreth 400 shikues,<br />
me perspektivën për t’u shtuar<br />
vendet. Ajo gëzon të gjithë<br />
parametrat ndërkombëtarë të<br />
kërkuar <strong>nga</strong> FIBA (Federata<br />
Ndërkombëtare e Basketbollit).<br />
Kamzalinjtë, edhe këtë ndeshje<br />
pa <strong>ka</strong>pitenin Bilali, i cili vuan <strong>nga</strong><br />
një dëmtim, e <strong>ka</strong>në nisur mirë<br />
ndeshjen, duke fituar periodën<br />
e parë 24-13. Në të dytën dhe të<br />
tretën <strong>ka</strong>në reaguar durrsakët, të<br />
cilët pasi <strong>ka</strong>në barazuar 22-22,<br />
e <strong>ka</strong>në ngushtuar avantazhin e<br />
vendasve deri në 63-56. Madje,<br />
<strong>ka</strong>në shkuar deri 75-74, por<br />
lojtarët e Kamzës nuk <strong>ka</strong>në<br />
lëshuar terren, duke fituar krejt<br />
takimin 83-74. Kështu, shifrat<br />
janë marramendëse: 20 ndeshje,<br />
Ai theksoi se USAID <strong>ka</strong> luajtur<br />
një rol të jashtëzakonshëm jo<br />
vetëm në Shqipëri, por edhe në<br />
Kamëz. Gjithashtu, ai vlerësoi<br />
bashkëpunimin me shoqërinë<br />
civile, sidomos për buxhetimin<br />
me pjesëmarrje, praktikë kjo<br />
që ndiqet prej 6 vjetësh. “Ky<br />
buxhet <strong>ka</strong> pasur përfaqësi<br />
<strong>nga</strong> të gjitha shtresat, lloje të<br />
20 fitore, asnjë humbje dhe një<br />
vend i parë plotësisht i merituar<br />
në <strong>ka</strong>mpionat, pa harruar Kupën<br />
e Shqipërisë dhe Suprekupën,<br />
trofetë e para të fituara <strong>nga</strong><br />
Kamza Basket.<br />
Trajneri Muhametaj është<br />
shprehur se u krijua një<br />
ambient fantastik, një<br />
organizim i jashtëzakonshëm,<br />
<strong>nga</strong> pushteti vendor, Policia<br />
Bashkiake, Policia e Shtetit,<br />
duke falënderuar edhe<br />
tifozerinë e kulturuar dhe mjaft<br />
korrekte të sportdashësve të<br />
qytetit të Kamzës, që disa herë<br />
<strong>ka</strong>në duartrokitur edhe ekipin<br />
kundërshtar. Të mahnitur <strong>nga</strong><br />
kjo sallë e re nuk <strong>ka</strong>në ngelur<br />
vetëm tifozët e Kamzës, trajneri<br />
ndryshme partneritetesh etj.”,<br />
- <strong>ka</strong> përmendur në fjalën e tij<br />
z. Mziu. Duke vënë theksin te<br />
partneritetet, kryetari i bashkisë<br />
përmendi Bankën Botërore, <strong>nga</strong><br />
e cila është përfituar ndërtimi i<br />
<strong>ka</strong>tër shkollave më të mira dhe<br />
me standarde bashkëkohore<br />
të BE-së. “Ne jemi partnerë<br />
edhe me OSBE-në, KE, tek të<br />
dhe basketbollistët, por dhe ata<br />
durrsakë, madje edhe trajneri<br />
i Teutës, Sotiraq Mëngjezi,<br />
i cili është shprehur se ky<br />
impiant sportiv <strong>ka</strong>q modern<br />
rrallë gjendet edhe në qytetet<br />
me tradita. Gjithashtu, ai <strong>ka</strong><br />
vlerësuar edhe mikpritjen dhe<br />
organizimin e mrekullueshëm<br />
të takimit.<br />
Kryebashkiaku Xhelal Mziu<br />
është shprehur tepër i kënaqur<br />
pas kësaj ndeshjeje. Ai <strong>ka</strong><br />
pohuar se të tjera palestra dhe<br />
terrene sportive do të ketë në<br />
këtë bashki. Por investimet e<br />
bashkisë në drejtim të sportit<br />
nuk mbarojnë me <strong>ka</strong>q, pasi<br />
projekti i pallatit të sportit të<br />
lojërave me dorë, më i madhi<br />
cilat kemi krijuar besueshmëri<br />
dhe partneritet”, - <strong>ka</strong> vijuar<br />
më tej z. Mziu. “Nëpërmjet<br />
bashkëpunimit me USAID-it<br />
do të arrijmë atë standard që<br />
<strong>ka</strong> USAID me eksperiencën e<br />
vyer. Ne do të jemi partnerë<br />
për të fituar projekte të tjera<br />
të USAID-it. Falënderoj z.<br />
Peter që <strong>ka</strong> një vullnet të<br />
jashtëzakonshëm gjatë kohës që<br />
<strong>ka</strong> qenë i pranishëm në Bashkinë<br />
e Kamzës”, - <strong>ka</strong> përfunduar<br />
fjalën e tij kryebashkiaku Mziu.<br />
Ndër<strong>ka</strong>q, z. Peter Clavelle <strong>ka</strong><br />
falënderuar kryetarin e bashkisë<br />
për mikpritjen e ngrohtë dhe<br />
bashkëpunimin e ngushtë që<br />
Bashkia Kamëz <strong>ka</strong> me USAIDin.<br />
“Ju falënderoj që jeni të<br />
hapur, që ftoni komunitetin<br />
për të ndihmuar në qeverisjen<br />
tuaj. Jam i kënaqur që jam në<br />
këtë ambient të ri të pallatit të<br />
kulturës, falënderoj qytetarët<br />
që janë këtu. Qeverisja është<br />
më e mirë kur e <strong>ka</strong> përfaqësimin<br />
e shoqërisë civile. Urime për<br />
bashkinë që ishte një <strong>nga</strong> 15<br />
bashkitë që u përzgjodhën për<br />
projektin 5-vjeçar, i cili do të<br />
zgjasë deri në janar të vitit 2017.<br />
Ne jemi në fillimet e këtij projekti<br />
dhe do të kemi bashkëpunime<br />
të mëtejshme. Urime edhe për<br />
Planin Urbanistik. Ne do të<br />
punojmë me eksperiencat e<br />
mira për të përfshirë qytetarët<br />
për një funksionim më të mirë të<br />
qeverisjes vendore”, - ishin fjalët<br />
e drejtorit të Projektit PLGP, z.<br />
Clavelle. Komisionet Këshillimore<br />
Qytetare Vendore janë grupe<br />
vullnetare qytetarësh që do të<br />
shërbejnë si organe këshillimore<br />
për bashkitë dhe komunat.<br />
Ato janë gjithëpërfshirëse dhe<br />
të pavarura <strong>nga</strong> kontrolli prej<br />
njësisë vendore, me përfaqësim<br />
të gjerë, madje edhe gjeografik,<br />
me qytetarë që <strong>ka</strong>në vizion dhe<br />
duhur.<br />
11<br />
dhe më moderni në Shqipëri,<br />
pritet që të fillojë zbatimin së<br />
shpejti. Ai <strong>ka</strong> përmendur se të<br />
tjera investime do të vijojnë në<br />
qytetin e Kamzës, në të gjitha<br />
fushat. Palestra e re në Bathore<br />
<strong>ka</strong> një <strong>ka</strong>pacitet prej 400<br />
spektatorësh, të cilët qëndrojnë<br />
<strong>nga</strong> njëra anë. Shtresat e fushës<br />
janë të përbëra <strong>nga</strong> një paketë e<br />
veçantë, që <strong>ka</strong> një trashësi 12.3<br />
cm në total, e cila <strong>ka</strong> 3 cm rërë me<br />
çimento, 3 cm polisterol termik,<br />
1 cm sfungjer me dendësi 80 kg/<br />
m3, 2 shtresa mdf me trashësi<br />
3.2 cm të vendosura gërshet,<br />
shtresa e ngjitësit dhe shtresa<br />
e fundit, parketi i stazhionuar<br />
dhe i komprimuar, me trashësi<br />
2.1 cm.<br />
Gjelbërohet lulishtja<br />
mes pallateve në<br />
lagjen nr. 1 Kamëz<br />
Ndërmarrja e Pastrim-<br />
Gjelbërimit <strong>ka</strong> mbjellë 25 pemë<br />
dekorative të llojeve të ndryshme<br />
në lulishten e cila ndodhet në<br />
brendësi të lagjes nr. 1 Kamëz.<br />
Përveç gjelbërimit të akseve<br />
rrugore kryesore të qytetit me<br />
pemë dhe drurë dekorativë<br />
të ndryshëm, vëmendja e<br />
kësaj ndërmarrjeje është<br />
përqendruar edhe në hapësirat<br />
e tjera publike, siç është edhe<br />
kjo lulishte mes pallateve të<br />
lagjes nr. 1. Pas krijimit të<br />
ambienteve çlodhëse e argëtuese<br />
të përshtatshme për grupe të<br />
ndryshme të komunitetit, me<br />
stola, kosha mbeturinash, lule<br />
zbukuruese, bar natyral, në<br />
këtë lulishte janë mbjellë edhe<br />
25 pemë dekorative. sRritja e<br />
sipërfaqeve të gjelbëruara dhe<br />
hapësirave çlodhëse <strong>ka</strong> qenë<br />
një <strong>nga</strong> prioritetet kryesore<br />
të kryebashkiakut Mziu për<br />
qytetarët e Kamzës. Në këtë<br />
drejtim po punohet intensivisht,<br />
që qyteti të ketë sa më shumë<br />
hapësira të tilla, duke ecur<br />
në një hap me zhvillimin e<br />
infrastrukturës rrugore, atë<br />
të ujësjellës-<strong>ka</strong>nalizimeve,<br />
arsimore, kulturore, sportive etj.
C M Y K<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
12 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
ENERGJI ENERGJI<br />
<strong>55</strong>
REvISTë PëR ARTIN, KuLTuRëN MuZIKORE DHE<br />
SHKENCëN MuZIKOLOGJIKE<br />
ntraNr.<br />
36/Mars 2013<br />
K unkt<br />
Botim i KOCI CONTEMPORARY<br />
ARTS CENTER-Lon dër<br />
Redaktor përgjegjës: Prof. Dr. Akil Koci<br />
Dafina Zeqiri Nushi,<br />
“variazione per archi”<br />
Inva Mula në Zvicër<br />
Një publik i entuziazmuar, kishte ardhur<br />
<strong>nga</strong> e gjithë Zvicra, disa edhe <strong>nga</strong> Gjermania,<br />
për të takuar divën e muzikës klasike,<br />
sopranon shqiptare të njohur botërisht,<br />
Iva Mula. Ndryshe <strong>nga</strong> herët tjera, kur Inva<br />
Fitimet e estradës<br />
larg tatimit për shtetin<br />
Këngëtarja Genta Ismjali <strong>ka</strong> deklaruar<br />
personalisht se është paguar edhe<br />
më shumë se 6 mijë euro për një koncert<br />
KOMPOZITORËT<br />
KOSOVARË DHE<br />
KRIJIMTARIA MUZIKORE<br />
FOLKLORIKE<br />
Fjala e<br />
redaktorit<br />
Shkruan: Prof. dr.<br />
sc. Akil Mark Koci<br />
<strong>Pse</strong> “u harruan” meritat<br />
e legjendës së muzikës<br />
sonë Lorenc Antoni!<br />
Për të dytën herë po shkruaj. Si ndodhi që ndër<br />
emrat e krijuesve të shquar ne Republikën e Kosovës,<br />
që u dekoruan me meritat kombëtare në krijimtarinë<br />
e kulturës, të harrohet legjenda e muzikës<br />
sonë Lorenc Antoni!?<br />
<strong>Pse</strong> u harrua legjenda e muzikës së Kosovës, kompozitori Lorenc<br />
Antoni, <strong>nga</strong> presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga?! Për ndihmesën<br />
e madhe që i dha artit të muzikës kompozitori i muzikës<br />
Lorenc Antoni flet vetë jeta aktive dhe e pasur muzikore e Lorenc<br />
Antonit dhe historiku i zhvillimit dhe i pasurimit të vetë jetës<br />
muzikor në sh<strong>ka</strong>llë kombëtare të saj. Ndaj, jemi të habitur sesi ky<br />
bard i muzikës kosovare të thuash me qëllim harrohet së pari <strong>nga</strong><br />
kolegët (të cilët <strong>ka</strong>në qenë nxënës të tij) dhe <strong>nga</strong> pushtetarët.<br />
Mendimin tim e mbështes mbi rezultatet konkrete, të cilat, të<br />
shkruara dhe të pashkruara, i la si rezultate të gjalla dhe jehojnë<br />
fuqishëm në gjithë pentagramin e jetës sonë muzikore. Dhe, nëse<br />
ndokush <strong>nga</strong> krijuesit tanë muzikorë <strong>ka</strong> dhënë kontribut më të<br />
madh, le ta thotë shtruar, me gjuhën e fakteve, se është ai krijuesi<br />
që zhvilloi dhe forcoi aq fuqishëm në jetën e vet artin e kompozimit!<br />
Dhe ishte ai Lorenci që na i hapi sytë: ai na mësoi dhe na dha<br />
dije, ai krijoi kuadro të reja, ai kompozoi i pari veprat muzikore, ai<br />
krijoj shumë gjenerata dhe ai… Të thuash të gjitha në jetën tonë të<br />
muzikës u krijuan si fryt i dorës, mendjes dhe i shpirtit të tij… Dhe<br />
tashti ky krijues, <strong>ka</strong>q zëmadh, të mos jetë i dekoruar, të mos i jepet<br />
atij Çmimi për vepër jetësore - është turp për ne si nxënës të tij,<br />
është injorancë për ne si kolegë dhe është më<strong>ka</strong>t për kulturën tonë.<br />
Një përbuzje e këtillë fillon që <strong>nga</strong> ministri i kulturës e arrin<br />
deri te presidentja e Kosovës! Njëherë na shkon mendja të themi<br />
se këtë bard tonin e harruam… E, jo vetëm tash… por në shumë<br />
raste ky krijues u harrua! Sot shkolla të cilën e hapi para 60 vjetësh,<br />
mban emrin e tij; sukseset tona muzikore, jashtë dhe brenda Kosovës,<br />
po ashtu, lidhen me emrin e tij! Ai me shpirtin e artistit të<br />
madh çdo vepër që krijonte e përcillte me gëzim dhe gëzimin e vet<br />
e shihte më të madh kur asaj vepre i gëzoheshin edhe të tjerët për<br />
të cilët e krijonte.<br />
Ndaj, po më bie ta përsëris, se sjellja e këtillë <strong>ka</strong>q injorante ndaj<br />
tij, ndaj personalitetit të tij dhe ndaj krijimtarisë së tij muzikore<br />
dhe ndaj punës së madhe në organizimin e jetës muzikore, na bën<br />
të shqetësohemi!<br />
E kuptoj “harresën” e kryetares dhe të stafit të saj, por si mund ta<br />
harrojnë kolegët e tij, Shoqata e kompozitorëve të Republikës së Kosovës<br />
dhe kryesia e saj bashkë me kryetarin e saj, Zeqirja Ballatën, i<br />
cili asnjëherë, tamam asnjëherë, nuk e propozoi, në emrin e vet as të<br />
Shoqatës së kompozitorëve - në krye të së cilës është tash sa vjet, nuk<br />
e propozoi që ky krijues-kompozitor të gëzonte mirënjohjen shtetërore<br />
për kontributin e tij!<br />
Po e lexoj tekstin ku kryetarja “thotë” Jam e nderuar që si<br />
presidente e Republikës së Kosovës, <strong>ka</strong>m pasur nderin që duke<br />
kryer obligimin kushtetues, të dekoroj të gjitha ato personalitete<br />
dhe ata veprimtarë, që dhanë kontribut të jashtëzakonshëm në<br />
të gjitha çështjet që Republi<strong>ka</strong> e Kosovës, sot, të jetë shtet sovran<br />
dhe i pavarur, faktor paqeje dhe stabiliteti...” e të tjera e të tjera.<br />
Po, zonja kryetare, keni të drejtë! Ndër<strong>ka</strong>q, unë po jua shtroj një<br />
pyetje: cili <strong>ka</strong> dhënë kontribut më shumë se kompozitori Lorenc,<br />
jo <strong>nga</strong> të gjithë ata që i dekorove, si, t’i marrim, personalitetet<br />
muzikore: Esat Bicurri, Fahri Beqiri, Ismet Peja,Lilijana Qavolli,<br />
Shahindere Berlajolli... Që të gjithë këta <strong>ka</strong>në dhënë kontribut,por,<br />
zonja kryetare, <strong>ka</strong>në qenë nxënës të nxënësve të tij. Po, Ju, zonja<br />
kryetare, e harruat më datën 10 qershor të vitit 2012, le t’u jetë falur,<br />
e harruat edhe më 28 Nëntor të vitit 2012..., ndër<strong>ka</strong>q, e harruat<br />
edhe më 17 shkurt të vitit 2013!<br />
E, kjo, “harresa” e fundit, nuk ju falet dot!<br />
Nëse ju nuk e dini se kush <strong>ka</strong> qenë kompozitori Lorenc Antoni,<br />
me siguri se këshilltarët Tuaj, po edhe stafi juaj, do të duhej<br />
ta dinin!<br />
Kjo, pra, nuk ju falet, sepse keni lënë tash sa vjet pa e dekoruar<br />
njeriun që dha <strong>ka</strong>q shumë për muzikën e Kosovës!
E hënë, 25 mars 2013<br />
14 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
KOMPOZITORëT KOSOvARë DHE<br />
KRIJIMTARIA MuZIKORE FOLKLORIKE<br />
Nga Prof. Dr. Akil Koci<br />
Që <strong>nga</strong> viti 1971, kur <strong>ka</strong>m shkruar<br />
librin me titull “Portrete të kompozitorëve<br />
shqiptarë në Jugosllavi”, si<br />
botim i parë jo vetëm i imi por edhe<br />
i Shoqatës së kompozitorëve të Kosovës,<br />
<strong>ka</strong>m pasur parasysh sentencën<br />
e njohur franceze “Le savoir c’est la<br />
pouvoire” (“Dija është forcë(fuqi)”<br />
që të nxit si temë apo ide, qoftë edhe<br />
si emocion me shtrirje të madhe<br />
dhe të gjerë vendore e kohore, për<br />
t’iu rrekur krijimtarisë, edhe asaj<br />
muzikologjike. <strong>Pse</strong> po e them këtë?<br />
Pasi deri atëherë vetëm kompozoja<br />
vepra të shumta muzikore, që <strong>nga</strong><br />
ato për instrumente solistike, e deri<br />
te veprat me formë më të madhe<br />
orkestrale, merrja pjesë në kongrese<br />
dhe simpoziume, si dhe shkruaja artikuj<br />
në gazeta dhe revista, si në Kosovë,<br />
ashtu dhe jashtë saj. Por kurrë<br />
nuk e <strong>ka</strong>m ndjerë hartimin e librave<br />
si nevojë ose së paku ta imagjinoj<br />
shkrimin e librave si pretekst lirik<br />
dhe si refleks i përvojës jetësore, si<br />
relativizëm për gjëra të tilla.<br />
Mirëpo, sentenca e mësipërme<br />
paraqet kërkesë të forrtë për mua<br />
se duhet të merrem edhe me këtë<br />
aspekt studimor, pasi ishin shumë<br />
të paktë krijuesit tanë që merreshin<br />
me të, kur sipas Apolinerit, studimi<br />
është “harmoni emetuese”, akt personal<br />
e që përgjithësohet dhe shtrihet<br />
në hapësirë jo vetëm vendore por<br />
edhe kohore.<br />
Ky udhëtim, kjo betejë e të<br />
shkruarit të librave më <strong>ka</strong> sjellë dobi<br />
jo vetëm mua (jo materiale), por<br />
edhe lexuesit shqiptar, <strong>nga</strong>që deri<br />
tani <strong>ka</strong>m krijuar dhe botuar tetë libra<br />
dhe tre të tjerë janë në botim.<br />
Përmes tyre përpiqem që ta informoj<br />
lexuesin shqiptar me arritjet më të<br />
reja në lëmin e muzikës së kultivuar,<br />
duke shfrytëzuar edhe krijimtarinë<br />
folklorike.<br />
Vetvetiu shtrohet pyetja: <strong>Pse</strong> në<br />
moshën e tretë të jetës po merrem<br />
me këtë lloj krijimtarie? Përgjigja do<br />
të vinte sipas pohimit të një poeti të<br />
shquar gjerman i shekullit të 19, i cili<br />
thoshte se pas moshës shtatëdhjetë<br />
vjeçare shkruhen më së miri librat.<br />
<strong>Pse</strong> e bëra këtë hyrje <strong>ka</strong>q të gjatë?<br />
Jam i vetëdijshëm se me paraqitjen<br />
e temës së doktoratës pranë Institutit<br />
të Antropologjisë Kulturore<br />
dhe Studimit të Artit (IAKSA), me<br />
mentor Prof. Dr. Agron Xhagollin, jo<br />
vetëm se do ta punoj, por edhe do ta<br />
botojë një libër që <strong>ka</strong> për temë Folklorin<br />
e begatshëm shqiptar, të cilin<br />
kompozitorët shqiptarë me bollëk e<br />
përdorin në veprat e tyre dhe e dyta<br />
një kësi teme dhe problemi deri tani<br />
askush nuk e <strong>ka</strong> trajtuar në Kosovë.<br />
Më pëlqen të shkruaj për kohën<br />
e shkuar. Për shokët e kolegët e<br />
mi, që gjithë jetën aktive krijuan<br />
vepra të reja muzikore. Pra, për atë<br />
kohë të moshës më të bukur e të<br />
ndërgjegjësimit për punët e detyrat.<br />
Duhet thënë që në fillim se puna<br />
e tyre pasionante është bazuar<br />
përgjithësisht në shfrytëzimin<br />
dhe përftimin <strong>nga</strong> përvoja estetike<br />
krijuese e artit të madh<br />
folklorik. Natyrisht, do të ishte<br />
një punë tejet e vëllimshme që<br />
të merrnim në shqyrtim të gjithë<br />
krijimtarinë e realizuar <strong>nga</strong> kompozitorët<br />
kosovarë, <strong>nga</strong> koha në<br />
kohë, ndaj jemi ndalur në shqyrtimet<br />
e disa prej krijuesve më<br />
përfaqësues në fillimet e artit të<br />
kultivuar muzikor në Kosovë<br />
Të shkruash për të <strong>ka</strong>luarën, unë e<br />
shikoj si përgjegjësi e detyrim intelektual<br />
dhe moral.<br />
Mu për këtë, edhe në këtë moshë,<br />
iu rre<strong>ka</strong> punës që t’u lë gjeneratave<br />
pas meje një libër që duhet të jetë<br />
dokument kohor për krijimtarinë<br />
muzikore shqiptare në Kosovë në<br />
gjysmën e dytë të shekullit XX e deri<br />
sot në fillim të shekullit XXI.<br />
Historikisht të gjitha artet e kultivuara<br />
ndër shqiptarë, pavarësisht<br />
se ku <strong>ka</strong>në jetuar, pra dhe në Kosovë,<br />
<strong>ka</strong>në qenë me zanafillë relativisht të<br />
vonë. Si të tilla, ato në fillesat e tyre<br />
janë mbështetur pothuajse krejtësisht<br />
në lloje të ndryshme të krijimtarisë<br />
folklorike, përmes citimeve të<br />
drejtpërdrejta, përpunimeve, stilizimeve<br />
apo dhe thjesht shfrytëzimit<br />
të bulëzave folklorike apo frymës<br />
popullore. Por edhe në periudha<br />
më të vonshme, deri në ditët tona,<br />
mbështetja në krijimtarinë folklorike<br />
<strong>ka</strong> qenë dhe është e rëndësishme<br />
për të sjellë shpirtin shqiptar, krahas<br />
dhënies në këtë krijimtari të<br />
<strong>ka</strong>rakterit popullor, me qëllim që të<br />
përthithen apo të pëlqehen <strong>nga</strong> sa<br />
më shumë artdashës. Siç shprehet<br />
me të drejtë ndonjë studiues, “…<br />
<strong>ka</strong>rakteri popullor është një mundësi<br />
thjesht praktike për të komunikuar<br />
me popullin në mënyrë të natyrshme.<br />
Në këtë kuptim, arti duhet<br />
të jetë i thjeshtë e i kuptueshëm, në<br />
mënyrë që populli të mundet të shijojë<br />
e të mundet të përfitojë prej të<br />
gjitha shprehjeve të tij”.<br />
Për sa më lart, krahas faktit se<br />
krijimtaria folklorike për krijuesit<br />
shqiptarë të të gjitha llojeve të arteve<br />
<strong>ka</strong> qenë e vetmja mundësi shfrytëzimi,<br />
natyrisht për të qenë sa më<br />
afër të të kuptuarit <strong>nga</strong> një masë<br />
sa më e madhe lexuesish, dëgjuesish,<br />
shikuesish apo spektatorësh,<br />
gurra popullore është parë si burim<br />
modelesh a gjedhesh krijuese. Edhe<br />
krijuesit muzikorë fillimisht, por<br />
dhe në ditët tona, e shihnin krijimtarinë<br />
folklorike në përgjithësi, dhe<br />
atë etnomuzikologjike në veçanti, si<br />
një model, pikëmbështetje, burim<br />
marrjesh apo shfrytëzimesh të atyre<br />
intonacioneve, gjedheve muzikore<br />
folklorike që e shprehnin më mirë<br />
botën e tyre krijuese artistike apo<br />
ishin më afër saj, duke qenë gjithnjë<br />
e më pranë shijeve, formimit dhe<br />
interesave të atyre mjediseve për<br />
të cilët <strong>ka</strong>në krijuar dhe vazhdojnë<br />
ende të krijojnë. Ndër të tjera, kjo<br />
koNtrapuNkt<br />
rrugë e ndjekur u <strong>ka</strong> mundësuar të<br />
gjithë krijuesve të artit muzikor në<br />
Kosovë që të ruajnë frymën kombëtare<br />
dhe <strong>ka</strong>rakterin popullor në<br />
vepra të natyrave të ndryshme. Mendojmë<br />
se kjo është një <strong>nga</strong> rrugët e<br />
domosdoshme për krijuesit e secilit<br />
popull, për të shprehur ndjesitë<br />
emocionale, veçoritë specifike,<br />
<strong>ka</strong>rakteristi<strong>ka</strong>t muzikore kombëtare,<br />
të cilat pastaj përfshihen në rrjedhat<br />
e muzikës botërore, nëse vërtet <strong>ka</strong>në<br />
ato vlera që e meritojnë një rrezatim<br />
më të gjerë apo më gjithëpërfshirës<br />
në prakti<strong>ka</strong>t ndërkombëtare.<br />
Pikërisht për të parë raportet e<br />
shprehura konkretisht në fushën e<br />
krijimtarisë muzikore të kultivuar<br />
në Kosovë, në shfrytëzimin e vlerave<br />
apo dhe të përvojës krijuese folklorike,<br />
jo thjesht për të paraqitur<br />
dëshmi konkrete të mbështetjes në<br />
të, por për të bërë analiza konkrete,<br />
kemi ndërmarrë këtë temë studimore.<br />
Duhet pranuar se përgjithësisht<br />
<strong>ka</strong>në munguar shqyrtime të<br />
përmasave relativisht të gjera, të<br />
niveleve përgjithësuese, të cilat do<br />
të nxirrnin në pah dhe do të shërbenin<br />
për thellime të mëtejshme në<br />
specifi<strong>ka</strong>t e artit të pavdekshëm popullor,<br />
në shfrytëzimin sa më të kujdesshëm<br />
dhe efektiv të tij. Pikërisht<br />
për t’i shërbyer më mirë krijimtarisë<br />
muzikore në Kosovë, për t’i ofruar<br />
asaj mundësi, mjete shprehëse,<br />
tekni<strong>ka</strong> të përcjella <strong>nga</strong> krijimtaria<br />
etnofolklorike, të cilat mund të merren<br />
dhe rimerren <strong>nga</strong> krijuesit në çdo<br />
kohë, për t’i shfrytëzuar në veprat e<br />
tyre artistike, kemi ndërmarrë këtë<br />
temë studimore.<br />
Një produkt të tillë studimor e<br />
sjellim me qëllimin dhe dëshirën<br />
e mirë që jo vetëm të tërheqim vëmendjen<br />
e krijuesve të natyrave e të<br />
rrymave të ndryshme, gjithnjë lidhur<br />
me shfrytëzimin e përvojave estetike,<br />
por dhe më gjerë, të krijimtarisë<br />
folklorike, por dhe si një mesazh i<br />
gjallë dhe konkret se si në rastet më<br />
të mira kjo përvojë është shfrytëzuar<br />
<strong>nga</strong> krijuesit që hodhën themelet e<br />
artit muzikor të kultivuar në Kosovë.<br />
Kuptohet që përmes kësaj pune,<br />
tashmë të realizuar, jemi përpjekur<br />
të shfrytëzojmë arritjet më të mira,<br />
për ta sjellë këtë si një përvojë krijuese<br />
të suksesshme. Njëkohësisht,<br />
përmes qasjeve të caktuara jemi<br />
munduar të sjellim kritikën tonë për<br />
ato raste kur përvoja krijuese e folklorit<br />
tonë të pasur dhe të larmishëm<br />
nuk është shfrytëzuar drejt dhe me<br />
kritere rigorozisht artistike. Të gjitha<br />
këto arritje të deritanishme, me<br />
të mirat dhe me mangësitë e veta, do<br />
të mund të jenë një pikëmbështetje<br />
për të gjithë krijuesit në Kosovë dhe<br />
më gjerë, për t’i mbajtur parasysh<br />
gjatë aktit krijues të tyre.<br />
Përmbushjen e një detyre<br />
të tillë, sa të vështirë, aq dhe të<br />
dëshirueshme, na e <strong>ka</strong>në mundësuar<br />
dhe lehtësuar një sërë faktorësh<br />
specifikë që kemi pasur ndihmesë<br />
në punën tonë. Midis të tjerash,<br />
shënojmë se relativisht për një kohë<br />
të gjatë, pothuajse që <strong>nga</strong> krijimet e<br />
para muzikore me autor në Kosovë,<br />
e kemi përcjellë dhe jetën muzikore<br />
të kompozitorëve shqiptarë në atë<br />
hapësirë. Krahas, përmendim se dhe<br />
vetë personalisht kemi qenë një prej<br />
atyre krijuesve, që është ndeshur në<br />
rrugën e vet artistike me problemati<strong>ka</strong><br />
konkrete, përsa i përket shfrytëzimit<br />
të krijimtarisë folklorike,<br />
mënyrave se si duhet të frymëzohet<br />
apo përthithet kompozitori <strong>nga</strong> krijimtaria<br />
e gjeniut popull.<br />
Pikërisht edhe një fakt i tillë na<br />
<strong>ka</strong> krijuar mundësinë dhe hapësirën<br />
e nevojshme për të mos qenë thjesht<br />
soditës i asaj krijimtarie që është<br />
zhvilluar në Kosovë, por edhe një<br />
prej atyre të interesuarve për të pohuar<br />
dhe për të nxjerrë në pah vlerat<br />
dhe mangësitë në proceset krijuese<br />
muzikore. Përmes shkrimesh dhe<br />
veprash të ndryshme, pjesëmarrjesh<br />
në veprimtari të ndryshme, ku janë<br />
diskutuar problemet e zhvillimit<br />
muzikor në Kosovë, hartimit të raporteve<br />
apo kumtimeve rreth këtyre<br />
<strong>55</strong><br />
zhvillimeve, kemi sjellë në vazhdimësi<br />
një pasqyrë gjithnjë e më të<br />
plotë të rrugës krijuese të kompozitorëve<br />
kosovarë më të dalluar, me<br />
fillesë që në hapat e para të kësaj<br />
krijimtarie e deri më sot. Pikërisht<br />
kjo bazë trajtesash apo shqyrtimesh<br />
të herëpashershme <strong>ka</strong> qenë një <strong>nga</strong><br />
motivet nxitëse për të përzgjedhur<br />
këtë temë që po paraqesim<br />
për mbrojtjen e gradës shkencore<br />
“Doktor i Shkencave”. Krahas, janë<br />
shfrytëzuar edhe të gjitha burimet e<br />
tjera dokumentare, të cilat <strong>ka</strong>në shoqëruar<br />
me analiza, diskutime dhe<br />
shqyrtime të natyrave të ndryshme<br />
ecurinë e krijuesve kosovarë, të artit<br />
muzikor të kultivuar.<br />
Pikësynimi konkret, përmes këtij<br />
punimi, është që me anë të analizave<br />
dhe të përfundimeve të arritura, pas<br />
shqyrtimit të krijimtarisë muzikore<br />
të disa prej kompozitorëve më të<br />
hershëm, të cilët hodhën themelet e<br />
krijimtarisë muzikore të kultivuar në<br />
Kosovë, të mund të shprehemi me<br />
bindje se si dhe sa ata <strong>ka</strong>në shfrytëzuar<br />
pikërisht përvojën krijuese<br />
estetike të folklorit shqiptar për<br />
krijimin e veprave të tyre, në gjini<br />
dhe në lloje të ndryshme muzikore.<br />
Mendojmë se një gjë e tillë vjen më<br />
natyrshëm përmes përcjelljes së krijimtarisë<br />
muzikore të secilit prej krijuesve<br />
që kemi marrë në shqyrtim.<br />
Duke shpërfaqur më konkretisht punën<br />
krijuese të gjeneratave të para të<br />
krijuesve muzikorë në Kosovë, do të<br />
dalin më në pah dhe më konkretisht,<br />
në një mënyrë më analitike, jo vetëm<br />
veçoritë krijuese të tyre, por dhe se<br />
sa dhe se si ata i janë referuar apo<br />
<strong>ka</strong>në shfrytëzuar përvojën krijuese<br />
të folklorit në Kosovë. Nxjerrja në<br />
pah e arritjeve dhe e mangësive në<br />
këto procese krijuese do të mund të<br />
jetë jo vetëm një përgjithësim i punës<br />
së realizuar prej tyre, por dhe një<br />
përvojë mjaft e mirë për krijuesit në<br />
bashkëkohësi.<br />
Kosova realisht <strong>ka</strong> një numër të<br />
madh të krijuesve të muzikës së kultivuar,<br />
<strong>nga</strong> koha në kohë, të cilët, në<br />
një ndërveprim gjeneratash i lënë<br />
vendin njëri-tjetrit. Duket lirisht<br />
se ekzistojnë gjithfarë përvojash<br />
krijuese në Kosovë, të ndryshme<br />
për <strong>nga</strong> mënyra e konceptimit dhe<br />
e realizimit të veprave të tyre. Në<br />
këto kushte kemi paracaktuar që<br />
të shqyrtojmë vetëm atë pjesë të<br />
krijimtarisë së kultivuar në Kosovë,<br />
ata krijues të parë, që <strong>ka</strong>në hedhur<br />
themelet e artit të kompozuar kosovar<br />
të cilët shtruan shinat për zhvillime<br />
të mëtejshme. Duhet thënë<br />
që në fillim se puna e tyre pasionante<br />
është bazuar përgjithësisht në<br />
shfrytëzimin dhe përftimin <strong>nga</strong> përvoja<br />
estetike krijuese e artit të madh<br />
folklorik. Natyrisht, do të ishte një<br />
punë tejet e vëllimshme që të merrnim<br />
në shqyrtim të gjithë krijimtarinë<br />
e realizuar <strong>nga</strong> kompozitorët<br />
kosovarë, <strong>nga</strong> koha në kohë, ndaj<br />
jemi ndalur në shqyrtimet e disa prej<br />
krijuesve më përfaqësues në fillimet<br />
e artit të kultivuar muzikor në Kosovë.<br />
Kjo rrugë besojmë se në të ardhmen<br />
do të ndiqet <strong>nga</strong> studiues të<br />
tjerë, për të rimarrë apo për të vazhduar<br />
me shqyrtime të krijimtarisë<br />
së autorëve të tjerë kosovarë, për të<br />
dëshmuar ecurinë e tyre krijuese,<br />
edhe mbi bazën e shfrytëzimit apo të
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
përftimit <strong>nga</strong> krijimtaria popullore.<br />
Ky studim, të cilin po e paraqesim<br />
në formën e tezës së doktoraturës,<br />
është rezultat i një pune kërkimore<br />
shumëvjeçare në fushën e etnomuzikologjisë,<br />
gjithsesi, modeste,<br />
për të sjellë trajtesa që paraqesin<br />
një univers brendapërbrenda fushës<br />
së përgjithshme të muzikës popullore<br />
shqiptare, modeste edhe për<br />
një fillim serioz në këtë lëmi. Më e<br />
pëlqyeshme për ne është që, së paku,<br />
edhe pretendimet të mos jenë tepër<br />
të mëdha, se sa për të mos sjellë asgjë<br />
në këtë drejtim dhe për të mos<br />
bërë asgjë, gjithnjë me pikësynimin<br />
e arsyetuar dhe realist, por natyrisht<br />
pa i mëshuar absolutes në vërtetësinë<br />
e mendimeve tona shkencore.<br />
Mirëpo, lirisht mund të themi se<br />
jemi përpjekur, që, në raport intertekstual,<br />
të paraqesim mendimin, veprimin<br />
dhe vlerat e tjera të kundrimeve<br />
etnomuzikologjike, edhe pse jemi të<br />
vetëdijshëm se çfarëdo teze që do të<br />
paraqesim në këtë studim, mund të<br />
sjellë qëndrime apo dhe mospranime<br />
ndaj këtyre tezave, mendimeve e<br />
kundrimeve studimore të parashtruara.<br />
Kjo gjë, <strong>nga</strong> njëra anë do të na<br />
gëzonte, sepse mendimet pluraliste<br />
në cilëndo formë që vijnë, vetëm e<br />
begatojnë trajtimin, jo vetëm të këtij<br />
studimi, por në tërësi edhe atë të folklorit<br />
tonë muzikor shqiptar. Nga ana<br />
tjetër, parashtrimi i mendimeve tona,<br />
edhe për një ballafaqim me mendime<br />
të ndryshme, në thelb apo sipërfaqësisht,<br />
do të mundësonte vështrime të<br />
një natyre më objektive. Edhe thjesht<br />
si një parapërgatitje e parë në rrafsh<br />
përgjithësues, për të ndezur dhe<br />
mbajtur të gjallë debatin profesional,<br />
përmes zhvillimit të kësaj teme doktorature,<br />
mendojmë se sjellim një ndihmesë<br />
të vlefshme dhe të mirëpritur.<br />
Në shumë aspekte, si në atë të<br />
përmbajtjes, por dhe të formave<br />
të shprehjes, jemi munduar që në<br />
këtë punim të sjellim konceptet<br />
themelore dhe synimet për një paraqitje<br />
më të thukët, bazuar në kodet<br />
relevante të etnomuzikologjisë, në<br />
përzgjedhjen dhe parashtrimin e<br />
lëndës muzikore, e sidomos të atyre<br />
këngëve dhe melodive që paraqesin<br />
perla dhe vlera “e që i lidh një fill i<br />
dukshëm dhe herë i padukshëm,<br />
kërkimi për të gjetur të fshehtën e<br />
magjisë dhe të forcës krijuese….” .<br />
Pikërisht në meloditë e bukura,<br />
të <strong>ka</strong>pshme dhe të pëlqyera <strong>nga</strong> komunitetet<br />
apo bashkësitë e caktuara<br />
të praktikimit të krijimeve folklorike,<br />
kompozitorët tanë <strong>ka</strong>në gjetur<br />
dhe i <strong>ka</strong>në mishëruar në veprat e<br />
tyre stilema-nuancime të bukura të<br />
artit muzikor folklorik, si jehonë e<br />
kohëve të tjera e që sipas mendimit<br />
të tyre janë të konvertuara për veshin<br />
muzikor të edukuar dhe më gjerë.<br />
Duhet të themi se asnjëherë nuk e<br />
kemi pasur të qartë se si <strong>ka</strong>në ngelur<br />
e mbijetuar shekuj me radhë këto<br />
melodi të bukura, nuk kemi qenë<br />
gjithashtu në gjendje t’i shpjegojmë<br />
tërësisht veçoritë strukturore, jo pse<br />
na <strong>ka</strong>në munguar mjetet, njohjet, qasjet<br />
apo metodologjitë për studimin e<br />
zbërthimin e kësaj strukture të pasur,<br />
por sepse jemi habitur me pasurinë e<br />
ritmit, melodisë e formës, duke ditur<br />
se ato janë krijuar <strong>nga</strong> rapsodët tanë të<br />
pashkolluar. Shembujt që do të sjellim<br />
më poshtë, gjatë analizave e zbërthimeve<br />
konkrete, do të flasin më së miri<br />
për këto konstatime tonat, edhe pse<br />
mendojmë “se nuk është vendi këtu<br />
për t’ u zgjatur rreth kushtëzimeve<br />
historike me ndikim të drejtpërdrejtë<br />
mbi kulturën …”<br />
(vijon)<br />
Inva Mula në Zvicër<br />
Një publik i entuziazmuar, kishte ardhur<br />
<strong>nga</strong> e gjithë Zvicra, disa edhe <strong>nga</strong> Gjermania,<br />
për të takuar divën e muzikës klasike,<br />
sopranon shqiptare të njohur botërisht, Iva<br />
Mula. Ndryshe <strong>nga</strong> herët tjera, kur Inva Mula<br />
komunikon me publikun <strong>nga</strong> skena, përmes<br />
këndimit, ajo kësaj here po takonte publikun<br />
e saj shqiptar përmes një bashkëbisedimi<br />
spontan mes miqsh”.Edhe ambienti ku është<br />
organizuar takimi për promovimin e cd-së së<br />
saj “Për ty Atdhe” ishte jo i zakonshëm për një<br />
këngëtare: një sallë e bibliotekës interkulturore<br />
“Pestalozi” në Zyrih ishte streha e ofruar<br />
<strong>nga</strong> udhëheqësja e kësaj biblioteke, shqiptarja<br />
Suela Jorgaqi. “E zonja e shtëpisë” e mori<br />
pastaj edhe rolin e prezantimit të Inva Mulës<br />
përmes një bashkëbisedimi të saj spontan me<br />
të.<br />
Krahas shumë dashamirësve të muzikës shqiptare<br />
dhe të Inva Mulës, në mesin e të cilëve<br />
edhe zviceranë, në këtë mbrëmje promovimi<br />
ishin të pranishëm edhe konsulli i Shqipërisë në<br />
Bernë, Kastriot Noli dhe ai i Kosovës në Cyrih,<br />
Salih Sefa, transmeton albinfo.<br />
Fillimisht pianistja shqiptare ga Neuchateli<br />
i Zvicrës, Edlira Dedja lexoi një vështrim mbi<br />
këngëtaren e madhe, duke sjellë në kujtesë të<br />
publikut sukseset e saj më të mëdha përgjatë<br />
viteve, <strong>nga</strong> koha kur ajo doli për herë të parë<br />
<strong>nga</strong> Shqipëria e deri më sot. Dedja, e cila <strong>ka</strong> nisur<br />
hapat e saj drejt skenës krahas këngëtares,<br />
thotë se Inva Mula është një artiste e madhe e<br />
cila sot simbolizon suksesin mjeshtërinë dhe<br />
kulturën shqiptare në botë.<br />
“Në shumë skena në botë gjen këngëtarë<br />
të shquar shqiptarë, në shumë orkestra gjen instrumentistët<br />
kryesorë shqiptarë”, tha më tutje<br />
Dedja.<br />
“Dhe nismëtarja e parë e këtij depërtimi të<br />
shqiptarëve në skenat në fjalë është Inva Mula,<br />
zëri i parë shqiptar në Evropë dhe në botë, fituesja<br />
e shumë çmimeve të mëdha botërore për<br />
muzikën operistike”.<br />
Rreth përfaqësimit dinjitoz të shqiptarëve<br />
në botë dhe rolit që në këtë përfaqësim <strong>ka</strong>në<br />
Fitimet e estradës larg tatimit për shtetin<br />
Këngëtarja Genta Ismjali<br />
<strong>ka</strong> deklaruar personalisht se<br />
është paguar edhe më shumë<br />
se 6 mijë euro për një koncert<br />
të sajin. Këtë e <strong>ka</strong> zbuluar në<br />
intervistë për një televizion<br />
shqiptar. Për Administratën<br />
Tatimore të Kosovës ky nuk<br />
përbën rast për hetim. Drejtori<br />
Behxhet Haliti, <strong>ka</strong> preferuar<br />
që pyetjet për të, të dërgohen<br />
me post elektronike,<br />
përmes zyrës për komunikim.<br />
E në përgjigjet e kësaj zyre<br />
për raportin e ATK-së me<br />
estradën është folur në vija<br />
të trasha. Është thënë se të<br />
dhënat e tatimpaguesve janë<br />
konfidenciale, e përgjigje nuk<br />
<strong>ka</strong> pasur për borxhin në total<br />
të estradës ndaj shtetit, për<br />
vitin 2012. Ky borxh, më 2011<br />
<strong>ka</strong>pte shifrën prej më shumë<br />
se 60 mijë euroshshkruan sot<br />
Koha Ditore.<br />
Menaxheri i këngëtares<br />
Genta Ismajli, Adem <strong>Rama</strong>dani,<br />
<strong>ka</strong> thënë se këngëtarja nuk<br />
i <strong>ka</strong> borxh shtetit. Për verën e<br />
vitit 2012, sipas <strong>Rama</strong>danit,<br />
i cili nuk jep shifra të sakta,<br />
Ismajli <strong>ka</strong> paguar diç<strong>ka</strong> më<br />
shumë se 1 mijë euro.<br />
koNtrapuNkt<br />
artistët është, bërë fjalë në paraqitjen spontane të<br />
këngëtares para publikut. Ajo, me një thjeshtësi dhe<br />
afërsi të denjë për admirim, <strong>ka</strong> vënë theksin në ruajtjen<br />
dhe bartjen e vlerave të kulturës shqiptare te<br />
brezi i ri i shqiptarëve që jetojnë jashtë vendit. Inva<br />
<strong>ka</strong> thënë se në shërbim të kësaj ideje <strong>ka</strong> vendosur<br />
të bënte edhe këtë promovim, ku ajo do të dhuronte<br />
(falas) cd-të me 12 këngët e saj të zgjedhura kushtuar<br />
100 vjetorit të Shqipërisë.<br />
“Ne që jetojmë jashtë kemi për detyrë të<br />
mbështetemi në muzikën shqiptare, dhe tua transmetojmë<br />
këtë edhe fëmijëve tanë”, <strong>ka</strong> përsëritur<br />
disa herë ketë porosi artistja e skenave botërore të<br />
muzikës.<br />
Ajo <strong>ka</strong> folur edhe për rrjedhën e realizimit të<br />
cd-së, duke treguar edhe detaje interesante, sidomos<br />
lidhur me futjen në këtë album të këngës “Unë<br />
biri yt Kosovë”. Kë<strong>nga</strong> është krijim i kompozitorit të<br />
ndjerë Fehim Ibrahimi mbi tekstin e poetit të madh<br />
po ashtu të ndjerë, Ali Podrimja.<br />
Inva Mula u është përgjigjur edhe pyetjeve<br />
për rrugën e suksesit të saj në skenën e muzikës<br />
botërore, për ndjenjën që <strong>ka</strong> kur këndon para publikut,<br />
për prindërit e saj, për vajzën e saj të vogël, Ninën,<br />
që trashëgon emrin e gjyshes së saj, nenës së<br />
Invës, këngëtares së operës, Inva Mula, e cila është<br />
ndarë <strong>nga</strong> jeta vitin e <strong>ka</strong>luar etj.<br />
Këngëtarja <strong>ka</strong> folur edhe për fondacionin “High<br />
Classic” që ajo, me mbështetjen e bashkëshortit,<br />
afaristit <strong>nga</strong> Kosova, Hetem <strong>Rama</strong>dani, e <strong>ka</strong> ngritur<br />
për të ndihmuar shkollimin e artistëve të rinj shqiptarë<br />
në botë.<br />
Ajo është a<strong>nga</strong>zhuar shumë për promovimin e<br />
artit dhe kulturës shqiptare në botë. Ne mund të arrijmë<br />
aty ku dua vetëm përmes vlerave tona kulturore<br />
që i transmetojmë botës, <strong>ka</strong> thenë veç tjerash<br />
Inva Mula, e cilësuar <strong>nga</strong> të pranishmit si “ambasadore<br />
e kulturës shqiptare në botë”.<br />
Inva Mula <strong>ka</strong> dhënë gjatë dy javëve të fundit një<br />
seri shfaqjesh të<br />
operës “La Boheme” të Puçinit në skenën e operës<br />
së Cyrihut, ku ajo <strong>ka</strong> pasur rolin kryesor, atë të Mimit.<br />
Në të njëjtën kohë në po ketë skenë <strong>ka</strong> shkëlqyer edhe<br />
tenori i madh shqiptar Saimir Pirgu, po ashtu në rolin<br />
kryesor, në operën “Rigoletto” të Verdit.<br />
Edhe Afrim Muçiqi<br />
<strong>ka</strong> thënë të shtunën për<br />
gazetën se nuk i <strong>ka</strong> borxh<br />
shtetit asnjë cent. Por ai<br />
<strong>ka</strong> bindjen se shteti nuk <strong>ka</strong><br />
bërë asgjë për të mbrojtur<br />
punën e këngëtarëve. Madje<br />
përmend edhe Ligjin për të<br />
drejtat e autorit, që sipas<br />
tij, nuk po mund të funksionalizohet.<br />
Kompozitori<br />
Florent Boshnjaku, që udhëheq<br />
Shoqatën e Autorëve,<br />
Prodhuesve dhe Interpretëve<br />
të Kosovës - APIK, e themeluar<br />
në gusht të 2011-s,<br />
15<br />
thotë se ligjërisht mbrojtja<br />
e të drejtave të autorit<br />
dhe perfomancat “live” të<br />
këngëtarëve nuk <strong>ka</strong>në kurrfarë<br />
lidhje. Por ai forcon<br />
bindjen, se shteti nuk <strong>ka</strong><br />
bërë asgjë për <strong>ka</strong>tegorinë e<br />
performuesve të artit.
E hënë, 25 mars 2013<br />
16 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
Nga Kujtim NUSHI<br />
Krijimtaria muzikore në Kosovë, dita<br />
më ditë, po pasurohet me vepra të reja.<br />
Krahas kompozitorëve tashmë të njohur,<br />
po dalin në skenë edhe emra të rinj të<br />
pajisur me përvojë e me dije, teorike<br />
dhe praktike, muzikore më të madhe<br />
duke krijuar vepra me vlera të reja të<br />
suksesshme. Në saje të një profili më të<br />
kompletuar, ata po na sjellin rezultate të<br />
reja të Mendimit bashkëkohor muzikor.<br />
Me rëndësi të veçantë krijuesit e ri i qasen<br />
me sukses krijimit të veprave të reja<br />
muzikore <strong>nga</strong> aspekti i përcaktimit të disa<br />
qëndrimeve kryesore teorike, praktike<br />
dhe metodologjike duke theksuar një<br />
varg elementesh të formacioneve të<br />
ndryshme stilistike, estetike dhe duke iu<br />
qasur më me guxim poetikës muzikore,<br />
gjë që kompozitorët e gjeneratës së parë i<br />
<strong>ka</strong>në ikur kësaj përvoje krijuese dhe <strong>nga</strong><br />
kjo formë e zgjidhjeve të reja, të cilën e<br />
hasim te kompozitorët e<br />
gjeneratës më të re.<br />
Këto gjenerata të reja shfaqin prirje<br />
dhe realizime të qarta, të shtruara e të<br />
formuluara për mrekulli duke dëshmuar<br />
gatishmërinë e tyre për një ndërmarrje<br />
më të guximshme studiuese. Sepse,<br />
e bukura në art e sidomos në artin<br />
muzikor, paraqet “formën më të lartë, më<br />
të koncentruar të përvetësimit estetik”.<br />
Njëra ndër kompozitoret e suksesshme<br />
që i takon kësaj plejade të re është edhe<br />
kompozitorja Dafina Zeqiri - Nushi, e cila<br />
me krijimtarinë e saj të deritashme zë një<br />
vend nderi në hierarkinë e krijimtarisë<br />
sonë muzikore.<br />
Dafina Zeqiri Nushi (1984, Prishtinë)<br />
kreu studimet në Drejtimin e kompozimit<br />
pranë Fakultetit të Arteve të Universitetit<br />
të Prishtinës në klasën e prof. Mendi<br />
Mengjiqi, Magjistër në Kompozim<br />
në Fakultetin e Muzikës, Univesiteti<br />
i Shkupit “Shën.Kirili dhe Metodi”<br />
në klasën e prof.Jana Andreevs<strong>ka</strong>.<br />
Kompozoi vepra solo, <strong>ka</strong>mertale, korale<br />
dhe simfonike ku ndër to dallohen:<br />
Quasi variazione për piano (më 2000<br />
fiton në konkursin për CD Projekt të<br />
Muzikës për Piano në Romë, Itali),<br />
Dialog për violinë e piano (më 2001<br />
vlersohet me diplomë inkurajuese në<br />
Konkursin e kompozitorëve të rinj “Çesk<br />
Zadeja” më 2002), Nënës sime për kor të<br />
përzier (2001), Sonatë për flaut e piano<br />
( 2002, fiton çmimin III në Konkursin<br />
e kompozitorëve të rinjë “Çesk Zadeja”<br />
më 2003), Telegoni për kuartet harkor<br />
(2004, interpretuar <strong>nga</strong> Fegus Quartet,<br />
Austri dhe Slloveni), Variazione per<br />
archi (2004, fiton çmimin special në<br />
Konkursin e kompozitorëve të rinjë “Çesk<br />
Zadeja” më 2005), Atmospheres për kor<br />
të përzier dhe orkestër simfonike (2005,<br />
laureate e çmimit të I rë “Theodore Front<br />
Prize”, USA 2009), Koncert për violonçel<br />
e orkestër (2007), Funeral Music për<br />
piano (2007, interpretuar <strong>nga</strong> Steffen<br />
Schleiermacher), Five për ansambël<br />
harkor (2007, Athelas Sinfonietta<br />
Copenhagen), Dream për violinë solo<br />
(2007, interpretuar dhe inçizuar <strong>nga</strong><br />
Peter Sheppard S<strong>ka</strong>erved, Londër),<br />
Dafina Zeqiri Nushi:<br />
variazione per archi<br />
Around për ansambël (2008, çmimi III<br />
në Konkursin e kompozitorëve PRE ART<br />
2008, Zvicër), Memento për violinë dhe<br />
orkestër simfonik (2010), Disappear për<br />
violë solo (2011, fituese dhe pjesmarrse<br />
në Composer’s Voice concert në New<br />
York City, për violistin Conway Kuo),<br />
Variacione për orkestër simfonik (2011),<br />
Përreth për orkestër <strong>ka</strong>mertale (2012,<br />
çmimi I në Konkurs i Kompozitorëve<br />
organizuar <strong>nga</strong> Ministria e Kulturës, Rinisë<br />
dhe Sporteve të Kosovës), Variacione<br />
për piano (çmimi II Festivali “Chopin<br />
Kosova”, Konkurs i Kompozitorëve)<br />
Blue për hornë in F (2012, fituese dhe<br />
pjesmarrse në Composer’s Voice concert”<br />
në New York City, për hornisten Michelle<br />
McQuade Dewhirst), “Variacione për<br />
piano” (2012, A<strong>ka</strong>demia e Shkencave<br />
dhe Arteve - Kosovë), Atmospheres për<br />
dy flauta (2012, finalist në Konkurrs<br />
internacional i kompozitoreve femra<br />
2013, organizuar <strong>nga</strong> Women Composers<br />
Festival of Hartford, Connecticut), I errët<br />
ky shteg për zë dhe piano (2013, Frauke<br />
Aulbert), etj. Gjithashtu, <strong>ka</strong> marrë pjesë<br />
në festivalin ndërkombëtar “Transfor<br />
Music” në Budapest, në shtatë edicionet<br />
e Festivalit ndërkombëtar “RE MUSICA”<br />
në Prishtinë, në pesë edicionet e Festivalit<br />
ndërkombëtar për të rinjë “DAM” në<br />
Prishtinë, në Festivalin “Ditët e muzikës<br />
shqiptare” më 2006 në Tiranë, përfaqësoi<br />
Kosovën në koncertin “Portret krijuesish”<br />
në Festivalit e Krijuesve të rinjë 2007 në<br />
Tiranë, koncert autorial në Prishtinë më<br />
2010, pjesmarrëse në koncert për nder të<br />
ditëlindjes së Mbretëreshës së Britanisë së<br />
Madhe Elizabeth II (organizoi Ambasada<br />
Britanike në Shkup, ku u nderua me<br />
Mirënjohje falenderimi <strong>nga</strong> Ambasadori<br />
Britanik në Maqedoni Robert Chatterton<br />
Dickson), pjesëmarrëse në koncertin<br />
C-A-L Athelas Sinfonietta Copenhagen në<br />
Kopenhagen, Londër dhe An<strong>ka</strong>ra më 2007,<br />
pjesmarrëse në koncertet “The Violin”,<br />
„Trade and Travel“ të Peter Sheppard<br />
S<strong>ka</strong>erved në Londër - Muzeun Britanik,<br />
koNtrapuNkt<br />
për orkestër harqesh (2004)<br />
Willton’s Music Hall më 2008/10, po atë<br />
vit fitoi për të qenë ligjëruese në “Franz<br />
Liszt Weimar Workshop 2008”, poashtu<br />
pjesmarrëse në koncertin “Recital për<br />
piano e flautë” të Viktor Manuel Moreles<br />
dhe Evangelina Reyes në Meksikë,<br />
Festival „Ditët e Muzikës Maqedone“ më<br />
2011, “Composer’s Voice concert” në New<br />
York City më 2012/13, “Masterprüfung<br />
- Konzert”, organizuar <strong>nga</strong> KUG Graz<br />
më 2012, koncert i organizuar <strong>nga</strong><br />
A<strong>ka</strong>demia e Shkencave të Kosovës për<br />
100 vjetorin e Pavarsisë së Shqipërisë<br />
më 2012. Për sukses të shkëlqyeshëm në<br />
studime Universiteti i Prishtinës në vitin<br />
2005/06 e nderoi me diplomën “Student<br />
i dalluar”.<br />
Eshtë asistente e lëndës Harmoni<br />
dhe Polifoni në Fakultetin e Arteve të<br />
Prishtinës. Veprat iu interpretuan <strong>nga</strong><br />
instrmentistë e ansamble të vendit e të<br />
huaj .<br />
Variazione per archi (Prishtinë, 2004)<br />
i krijoi gjatë kohës së studimeve. Vepra<br />
për <strong>nga</strong> forma dhe mënyra e ndërtimit<br />
i takon llojjit të variacioneve të lira apo<br />
<strong>ka</strong>raktere. Përfshin gjashtë variacione,<br />
ku secili ndryshon <strong>nga</strong> tjetri për<strong>ka</strong>h<br />
<strong>ka</strong>rakteri. Variacionet janë të ndërtuara<br />
në mënyra të ndryshme si <strong>nga</strong> melodia,<br />
materiali përcjellës, ritmi, masa, tempi.<br />
Grupet orkestrale janë bërë në mënyrë<br />
standarde, në pesë grupe: violinat I dhe<br />
II, violat, violonçelët, kontrabasët. Ka<br />
ndërrime të ritmit, pastaj të masave (3/4,<br />
4/4, 5/4, 4/8, 6/8, 7/8, 5/8) që lëvizin e<br />
ndërrohen në të gjashtë variacionet e<br />
veprës. Ndërrimi i shpeshtë i masave,<br />
ritmi i gjallë, i lëvizshëm me nota të<br />
imta 16-she dhe 32-she, sidomos në<br />
Variacionin I (Allegro), pastaj tempi<br />
i shpejtë te Variacioni II dhe VI, të<br />
gjitha këto i japin veprës një tingëllim të<br />
gjallë, rinor e dinamikë impulsive, që i<br />
përgjigjet kohës dhe moshës kur e krijoi<br />
kompozitorja.<br />
Baza tonale, tonaliteti nuk është<br />
përcaktuar, ndonëse vet tema <strong>nga</strong> larg<br />
<strong>55</strong><br />
<strong>ka</strong> një afri me sh<strong>ka</strong>llën a-mol. Te vijat<br />
melodike gjenden mjaft tinguj të alteruar<br />
dhe elemente kromatike. Këto i japin<br />
veprës një tingëllim espresiv dhe frymë<br />
muzikore që është aplikuar në fund të<br />
shek. XIX dhe gjatë shek. XX.<br />
Tema kryesore (masat 1-9) është në<br />
tempin e <strong>nga</strong>dalshëm “Adagio”, fillon me<br />
notën a (të oktavës së vogël) dhe mbaron<br />
me notën a1. Është e ndërtuar gradualisht<br />
duke filluar me zërat e ulët me nota<br />
<strong>ka</strong>tërshe, me “crescendo” arrin në një<br />
kulminacion me nota të larta dhe prap në<br />
mënyrë graduale me decrescendo kthehet<br />
në zërat e ulët me nota <strong>ka</strong>tërshe dhe<br />
gjysma. Në ndërtim e sipër kombinohet<br />
me instrumentet e larta. Për herë të parë<br />
paraqitet te violat dhe menjëherë pas<br />
masës së dytë <strong>ka</strong>lohet te violinat II, ndërsa<br />
prej masës së <strong>ka</strong>tërt melodinë e temës e<br />
<strong>ka</strong>në violinat I, me të cilat përfundon.<br />
Herë pas herë paraqitet në “unissono” te<br />
violinat I dhe II. Tema është e përbërë<br />
prej notave <strong>ka</strong>tërshe, tetëshe, 16-she dhe<br />
32-she. Bëhen ndërrime të metrit (4/4,<br />
3/4, dhe 5/4). Nga aspekti dinamik është<br />
mjaft e ndryshueshme (“p”, “mf”, “f”).<br />
Shemb. 1:<br />
TEMA<br />
Tema bazohet në vija të qarta intervalesh,<br />
është e rrjedhshme pa kërcime të<br />
dukshme dhe pa shfrytëzimin e tingujve<br />
më të lartë a më të ulët të diapazonave të<br />
instrumenteve. Shenjat e artikullimit janë<br />
përdorur natyrshëm dhe u përshtaten<br />
instrumenteve duke u realizuar me lehtësi<br />
dhe kumbuar qartë. Kryesisht janë lëvizje<br />
sekondash të vogla e të mëdha. Shemb. 2:<br />
Variacioni I (masat 16-42), është në<br />
tempin e shpejtë Allegro, me dinamikën<br />
“f”, “mf”, “ff” dhe në masën 3/4. Tema këtu<br />
është e shtjelluar <strong>nga</strong> aspekte të ndryshme<br />
ritmike, melodike, dinamike, me <strong>ka</strong>lime të<br />
ndryshme. Vija melodike përfshin përveç<br />
tingujve diatonikë edhe asosh të alteruar<br />
si dhe kromatikë. Paraqitet në mënyrë të<br />
kombinuar: <strong>ka</strong>lon duke u imituar herë
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
koNtrapuNkt<br />
te violinat I dhe II, prej masës së pestë<br />
edhe te violat, ndërsa violonçelët dhe<br />
kontrabasët <strong>ka</strong>në rol sekondar, jo mjaft<br />
të lëvizshëm, herë pas here në “unissono”.<br />
Këtu vërehet se <strong>nga</strong> tema kryesore është<br />
marrë <strong>nga</strong> një motiv <strong>ka</strong>rakteristik prej<br />
të cilës temë është ndërtuar variacioni.<br />
Por janë ruajtur mirë suazat formale të<br />
temës. Ky variacion është i zgjeruar dhe i<br />
dallueshën, me përfundim në dinamikën<br />
“ff”, duke e pregatitur variacionin tjetër të<br />
radhës.<br />
Shemb. 3:<br />
Variacioni II<br />
Variacioni II (masat 45-72) është në tempin<br />
e shpejtë, me <strong>ka</strong>rakter të gëzueshëm<br />
Allegretto, me dinami<strong>ka</strong>t “mf”,“f”,“p”,“ff”.<br />
Edhe ky nuk <strong>ka</strong> ndërrime të metrit, i tëri<br />
është në masën 4/8. Fillon me një hyrje<br />
2-taktëshe te violonçelët dhe kontrabasët<br />
me nota tetëshe në “pizzicato” dhe gjatë<br />
gjithë variacionit vazhdon melodia me<br />
këtë figurë. Tema paraqitet në masën e<br />
tretë te violat në “pizzicato” (zgjatë <strong>ka</strong>tër<br />
masa). Prej masës gjashtë (49), melodinë,<br />
temën e marrin violinat I dhe II (edhe<br />
këto në “pizzicato”). Kështu i gjithë<br />
variacioni është i kombinuar me melodinë<br />
që gjindet herë te violat, herë te violinat<br />
I dhe II. Këtë variacion e <strong>ka</strong>rakterizon<br />
ngjashmëria me temën kryesore. Ka<br />
ndërrime të shpeshta të dinamikës me<br />
crescendo dhe decrescendo, sidomos në<br />
fund të variacionit kur në çdo masë <strong>ka</strong>lon<br />
në dinami<strong>ka</strong> të ndryshme : “mf”, “ p”,<br />
“mf”, “ f”, “ ff” .<br />
Shemb. 4:<br />
Variacioni III (masat 73-97) është me<br />
temp të <strong>nga</strong>dalshëm Grave. Për dallim <strong>nga</strong><br />
variacioni I dhe II, autorja këtu i ndërron<br />
masat <strong>nga</strong> 4/4 në 5/4 dhe vazhdimisht<br />
gjatë këtij variacioni vërehet ndërrimi<br />
i tyre. Variacioni është i ndërtuar me<br />
nota të gjata te violinat II, violonçelët<br />
dhe kontrabasët. Më të zhvilluara janë<br />
violat me <strong>ka</strong>tërshe me pikë dhe gjysma.<br />
Tema paraqitet më e plotë te violinat<br />
I të ndara (“divisi”). I gjithë variacioni<br />
është ndërtuar me motivin <strong>nga</strong> tema<br />
themelore, i cili lëviz në mënyrë graduale<br />
<strong>nga</strong> instrumentet e regjistrit të lartë në ata<br />
të ulët dhe anasjelltas. Në masën e 80-të<br />
arrihet kulminacioni i Variacionit me një<br />
crescendo në “f”. Me përpunimin e këtij<br />
motivi, duke e lëvizur dhe kombinuar<br />
atë gradualisht <strong>nga</strong> lartë-poshtë te<br />
violinat I dhe II, më pas te violat, për të<br />
vazhduar me violonçelët. Në fund, me<br />
kontrabasët përfundon ky variacion, me<br />
temp të <strong>nga</strong>dalësuar “ritartando” dhe<br />
me dinamikën “pp”. Në këtë variacion<br />
është ndryshuar si melodia e materiali<br />
përcjellëse, ashtu edhe edhe ritmi, masa,<br />
tempi e harmonia. Gjithashtu, aspekti<br />
dinamik është mjaft i pranishëm: “p”,<br />
“mf”, “f”, “pp”.<br />
Shemb. 5:<br />
Variacioni III<br />
Variacioni IV (masat 97-119) është me<br />
temp mesatar Moderato, <strong>ka</strong> ndërrime të<br />
shpeshta të metrit <strong>nga</strong> 6/8 në 7/8. Në<br />
këtë variacion përdor metrin e këngëve<br />
dhe valleve tona 7/8 me ndarje 3+2+2.<br />
Përpunimi i melodisë është i lirë dhe<br />
në krahasim me variacionet tjera, është<br />
përdorur, gjatë ndërtimit të tij, e gjithë<br />
orkestra. Variacioni fillon i kombinuar<br />
duke zhvilluar lojë melodike me nota<br />
tetëshe ndërmjet violinave I, II dhe violave<br />
në “pizzicato”, ndërsa violonçelët dhe<br />
kontrabasët e paraqesin një vijë melodike<br />
në “unissono” deri në masën 102. Nga<br />
kjo masë paraqitet një pasazh me nota<br />
16-she te violinat I, i cili vazhdon pas dy<br />
masave edhe te violonçelët, ndërsa gjatë<br />
gjithë këtij variacioni melodia ndërthuret<br />
në mënyrë polifonike, duke krijuar një<br />
17<br />
lojë melodike, që d.m.th. atëherë kur<br />
melodinë e mbajnë instrumentet e larta,<br />
ato të ulëtat pushojnë dhe anasjelltas.<br />
Luajtja në “pizzicato” dhe në “arco”<br />
është mjaft e pranishme, sidomos në<br />
fund të Variacionit. Ky përfundon mjaft<br />
bindshëm në dinamikën “f”, ndërsa te<br />
violinat I, II dhe te violat kemi akorde prej<br />
<strong>ka</strong>tër tingujve në “arco”. Edhe këtu është<br />
ndërruar melodia dhe materiali përcjellës,<br />
por edhe ritmi, masa, tempi, harmonia,<br />
madje edhe vet tema. Dinami<strong>ka</strong> në fillim<br />
niset <strong>nga</strong> “mf”, për të vazhduar në “f”, “p”<br />
dhe përsëri në “mf” dhe në fund në “f”.<br />
Shemb.6:<br />
Variacioni IV<br />
Variacioni V (masat 120-141), është në<br />
tempin Maestoso, në metrin 4/4 e 3/4<br />
dhe me ndërrime të vazhdueshme gjatë<br />
Variacionit. Është i ndërtuar <strong>nga</strong> një motiv<br />
<strong>ka</strong>rakteristik (kuintolë), në kombinim me<br />
motivin e temës kryesore, i cili paraqitet<br />
pas pesë masave. Fillon me dinamikë<br />
bindëse në “f”, duke rënë gradualisht në<br />
“mf”e “p”, herë pas herë me “crescendo”<br />
dhe “decrescendo”. Ndryshon për <strong>nga</strong><br />
<strong>ka</strong>rakteri <strong>nga</strong> variacionet tjera, pothuajse<br />
është ndër gjitha variacionet me ndërtim<br />
ndryshe. Për këtë qëllim ndyshon jo vetëm<br />
melodia dhe materiali përcjellës, por edhe<br />
ritmi, masa, tempi, harmonia si dhe tema.<br />
Në vijën melodike gjinden tinguj të alteruar<br />
dhe elemente kromatike. Pikërisht këto<br />
elemente e bëjnë variacionin me tingëllim<br />
më espresionist. Tema paraqitet te violat<br />
me motivin me kuintola për të vazhduar,<br />
pas tri masave, te violinat I dhe II, si dhe<br />
me radhë te violonçelët. Prej masës 124 e<br />
më tej variacioni është më i kompletuar,<br />
ku i bash<strong>ka</strong>ngjitet edhe motivi i marrë <strong>nga</strong><br />
tema kryesore që paraqitet te violonçelët<br />
dhe te violinat I. Kështu, i gjithë Variacioni<br />
është i ndërtuar <strong>nga</strong> motivi me kuintola<br />
dhe me motive të temës kryesore, duke<br />
u ngritur dhe zbritur gradualisht nëpër<br />
instrumentet e larta dhe të ulëta.<br />
Shemb. 7:<br />
Variacioni V<br />
Variacioni VI (masat 142-187), është në<br />
tempin madhështor Maestoso pak më të<br />
shpejtë ( = 112 ), është variacioni më i<br />
gjatë i veprës, me ndërrime të shpeshta të<br />
metrit 6/8 dhe 5/8 dhe me dinamikë mjaft<br />
të pasur. Fillon bindshëm me “f”, duke<br />
<strong>ka</strong>luar në “mf”, “p”, “ff”, “pp”, e deri te “ppp”,<br />
me “crescendo” dhe “decrescendo”. Për<br />
<strong>nga</strong> <strong>ka</strong>rakteri e forma është më afër temës<br />
themelore dhe i ndërtuar kryesisht <strong>nga</strong><br />
elementet e saj. Këtu më së shumti vërehet<br />
përdorimi i motivit me nota 16-she dhe 32she.<br />
Vërejmë që tema themelore është e<br />
ndarë në motive të shkurtëra. Kompozitorja<br />
këtu e ndërton Variacionin me elemente të<br />
kësaj teme duke e zhvilluar dhe copëzuar atë<br />
me ndërprerje të njëpasnjëshme. Melodinë<br />
e <strong>ka</strong>në violina I solo, ndërsa instrumentet<br />
tjera e shoqërojnë me një motiv të shkurtër<br />
të përbërë prej notave tetëshe dhe <strong>ka</strong>tërshe<br />
të punktuara. Në masën 147 violinat I<br />
bashkë me violonçelin solo e paraqesin<br />
një pasazh të marrë <strong>nga</strong> tema themelore,<br />
duke vazhduar te violinat II. Në masën<br />
153, melodia ndërtohet me një motiv tjetër<br />
të marrë <strong>nga</strong> kjo temë, duke e kombinuar<br />
atë në mënyrë graduale <strong>nga</strong> lartë-poshtë<br />
dhe anasjelltas. Në masën 164 përsëri<br />
rolin kryesor të melodisë e merr violina I<br />
solo, e shoqëruar herë pas herë <strong>nga</strong> grupet<br />
instrumentale tjera me motivin e paraqitur<br />
në fillim të Variacionit. Përfundimi arrihet<br />
duke e luajtur motivin me nota 16-she<br />
dhe në mënyrë graduale duke <strong>ka</strong>luar prej<br />
violinave I e II, te violat, ndërsa violonçelët<br />
dhe kontrabasët janë në “unissono”. Fundi<br />
është i qetë me nota <strong>ka</strong>tërshe me koronë<br />
(“corona”), në dinamikën “ppp”.
E hënë, 25 mars 2013<br />
18 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
A mundë të imagjinohet jeta pa muzikë ? No, Impossibile<br />
Nga Dr. Sul Gragjevi,<br />
kritik muzike<br />
Do të kisha një kënaqësi<br />
të veçantë sikur të ndodhesha<br />
në audiencen e performancës<br />
të “Fantazisë Korale në Do<br />
minor op.80” të Beethovenit<br />
në Tiranë po t’më jepesh rasti<br />
dhe sikur kjo të realizohesh, jo<br />
pse është një prej favoriteve të<br />
mija por është kompozim me<br />
një “finale të madhe*, shumëkohëshe<br />
prej 576 masash, një<br />
fantazi brilante për piano,<br />
kor dhe orkester (Bronfman,<br />
Zinman,Tonhalle Orchestra<br />
Zurich) . Mirpo, <strong>ka</strong>luan në<br />
heshtje të dy muajt, njëri i<br />
Beethovenit dhe tjetri i Çajkovskit,<br />
pa simfoni, pa piano<br />
a violinë koncert, pa kuartet<br />
dhe pa balete në një kohë kur<br />
të pakten në vendet e Rajonit,<br />
publiku mbushi plot sallat e<br />
koncerteve për të parë interpretimin<br />
e Simfonisë No.5 të<br />
Çajkovskit, të violinë koncertit<br />
op.35 dhe të Variacioneve “<br />
Rococo ‘’ <strong>nga</strong> Filarmonitë e<br />
tyre me një pasion intelektual .<br />
Sot muzi<strong>ka</strong> ndodhet gjithkund<br />
rreth nesh, rreth jetës sonë<br />
dhe kjo gjë është një aspekt<br />
pozitiv .” Muzi<strong>ka</strong>, thoshte<br />
Sergej Rachmaninov, është e<br />
mjaftueshme për gjithë jeten<br />
ndërsa jeta nuk i mjafton<br />
muzikës”.Një muzikë e bukur<br />
është atraktive dhe njeriu <strong>ka</strong><br />
nevojë për të, ne duhet të jemi<br />
familjarë me simfonitë, me<br />
koncertet, me operat dhe baletet<br />
. John F. Kennedy thoshte “<br />
Jeta e artit ndodhet në qendër<br />
të objektit të kombit dhe është<br />
një test i cilësisë së civilizimit<br />
të atij kombi “ . Nuk <strong>ka</strong> patur<br />
ndonjëherë <strong>ka</strong>q shumë muzikë<br />
për tu ndëgjuar dhe <strong>ka</strong>q lehtë<br />
për tu siguruar . Vetëm “ The<br />
Gramophone Classical Music<br />
Guide “ (2012) mund të na<br />
shërbejë për të njohur mirë<br />
veprat dhe interpretuesit me<br />
famë, në variatete të ndryshme<br />
e shumë të pasura duke na<br />
ndihmuar që të bëjmë edhe<br />
krahasime midis artistëve dhe<br />
veprave apo në “ 1001 Classical<br />
Recordings “ të 2008 .<br />
Nuk është e rastit që në atë<br />
Gramophone* të 2012 gjejmë<br />
interpretuesen, sopranon<br />
tonë të shquar Inva Mula në<br />
Falstaffin e Verdit në rolin e<br />
Nannettas përkrah A. Maestri,<br />
R.Frontali, B. Fritto në La<br />
Scala Milano nën drejtimin<br />
e Riccardo Mutit apo në “ La<br />
rondine “e Puccinit në rolin<br />
e Lisettas përkrah Angela<br />
Gheorghiu , Roberto Alagna e<br />
Alberto Rinoldi, dhe tek “Carmen<br />
“ e Bizet krahas Angela<br />
Gheorghiu, Roberto Alagna,<br />
Thomas Hampson që patjetër<br />
na entuziasmon të gjithëve pa<br />
masë. Siç vërehet në literaturen<br />
muzikore të vitit 2012, “<br />
The complete Classical Music<br />
Guide “, drejtimet kryesore<br />
në muzikë sot janë të përqëndruara<br />
në realizimin e performancave<br />
moderne të nivelit<br />
të lartë artistik, të spektakleve<br />
të muzikës <strong>nga</strong> interpretues<br />
të shquar dirigjentë, orkestra,<br />
këngëtarë, instrumentistë,<br />
balerin(a). Asgjë nuk mundë të<br />
jetë e njëllojtë me eksitimin*<br />
e një koncerti “live”, një sallë<br />
e mbushur plot <strong>ka</strong> stimulimin<br />
vizual dhe atë oral të performancës<br />
si dhe ndonjë element<br />
të paparashikuar që mundë të<br />
çfaqet atë mbrëmje koncerti<br />
krahas të gjithë kontributit të<br />
forcave unike të njerëzve që e<br />
bëjnë muziken . Megaspektakli<br />
i vitit 2011, “ Simfonia No.8 “ e<br />
Gustav Mahlerit ishte performanca<br />
e festimit të 20 vjetorit<br />
të Pavarësisë të Sllovenisë dhe<br />
Kroacisë për realizimin e së<br />
cilës u bashkuan të dy Filarmonitë<br />
me 200 orkestrantë<br />
dhe 848 këngëtarë (1048)<br />
. Po ashtu një performancë<br />
historike ishte edhe spektakli<br />
Ameri<strong>ka</strong>n i “Simfonisë No.9<br />
Korale “ të Beethovenit. Një<br />
tendencë e till vjen e theksohet<br />
edhe më teper nëpërmjet një<br />
bashkpunimi të dy anëshëm<br />
midis vendeve, midis filarmonive,<br />
midis operave dhe<br />
baleteve . Në Çi<strong>ka</strong>go përveç<br />
Maestro Riccardo Mutit,<br />
orkestren simfonike (CSO)<br />
e dirigjojnë edhe Bernard<br />
Haitink (Simfoninë No.4 të<br />
Brahmsit, piano koncertin<br />
No.17 të Mozartit), James<br />
Conlon (Sibelius, violinë koncertin<br />
me Leonidas Kavakos),<br />
Charles Dutoit (Çajkovski,<br />
Simfonia No.5, Liszt, piano<br />
koncerti No.2), Valerij Gergijev<br />
(Mahler, Simfonia No.5)<br />
ndërsa instrumentistë të ftuar<br />
janë Evgenij Kissin, Vadim Repin,<br />
Leila Josefowicz, Mitsuko<br />
Uchida,Gil Shaham,Yo-YoMa<br />
dhe Anne-Sophie Mutter.<br />
Po rreth nesh çfarë ndodh<br />
? – Filarmonia e Pragës, që <strong>ka</strong><br />
një reputacion dhe autoritet të<br />
madh në Europë, jep koncert<br />
në Beograd. Orkestra e saj<br />
simfonike shoqëroi trombistin<br />
Sergej Na<strong>ka</strong>rjakov në koncer-<br />
koNtrapuNkt<br />
tin e violinës të Mendelssohnit<br />
në Re minor. Na<strong>ka</strong>rjakov<br />
interpretoi koncertin sikur<br />
tromba e tij të kishte <strong>ka</strong>tër<br />
telat, ai e përktheu koncertin<br />
e violinës në gjuhen e trombës,<br />
shkruante kriti<strong>ka</strong> ndërsa<br />
shtypi i huaj e quajti “Paganini<br />
në trombë”. Në Festivalin<br />
Ravello, në Modena të Italisë,<br />
Filarmonia e Beogradit (1923)<br />
dirigjohet <strong>nga</strong> Mishel Bruso’<br />
në violinë koncertin op.35<br />
të Çajkovskit të cilin e interpreton<br />
me mjeshtri violinisti<br />
Italian Uto Ughi.. Orkestra<br />
Simfonike e Filarmonisë Sllovene<br />
jep koncert në Beograd<br />
dhe Zagreb ndërsa ajo e Beogradit<br />
dha me 28 Maj koncert<br />
në Lisinski të Zagrebit me<br />
piano koncertin No.3 të Sergej<br />
Rachmaninov, Simfoninë No.5<br />
të Çajkovskit dhe baletin “<br />
Legjenda e Ohrit”. Ashtu si në<br />
Çi<strong>ka</strong>go edhe në St.Petersburg<br />
përveç dirigjentëve Valerij<br />
Gergijev dhe Jurij Temir<strong>ka</strong>nov<br />
dirigjojnë edhe Michael Koler<br />
(Leipzig), Pablo Heras – Casado<br />
në Operan “Carmen”, Fabio<br />
Luisi (Orchestra Filarmonica<br />
della Scala), Rainer Honeck<br />
(Filarmonia Vienë ) ndersa<br />
interpretues të ftuar janë Elisabet<br />
Leons<strong>ka</strong>ja piano,Helene<br />
Grimaud piano, Leonidas Kavakos<br />
violinë,Pinchas Zukerman<br />
violinë, Amanda Forsyth<br />
çelo, Janine Jansen violinë,<br />
Anna Netrebko soprano. Ndërsa<br />
në Munich , Valerij Gergijev<br />
do të dirigjojë të 15 Simfonitë<br />
e Dimitri Shostakoviç që do<br />
të interpretohen <strong>nga</strong> Munich<br />
Philharmonic Orchestra (6<br />
simfoni) dhe ajo e Marijnskit<br />
St.Petersburg (9 simfoni). Këto<br />
prakti<strong>ka</strong> janë drejtimi më i<br />
rëndësishëm që sot aplikojnë<br />
pothuajse të gjitha vendet me<br />
reputacion të shquar në artin<br />
muzikor për të krijuar spektakle<br />
<strong>nga</strong> më të bukurit. Kjo është<br />
njëra anë e tendencës ndërsa<br />
ana tjetër janë programet e<br />
ngjeshura të sezoneve . Po<br />
të shohim programin e performancave<br />
të Metropolitan<br />
Operas Njujork (Met), pothuajse<br />
çdo ditë <strong>ka</strong> një opera,<br />
Orkestra Simfonike e Çi<strong>ka</strong>gos<br />
vetëm për një tremujor kishte<br />
në program 52 performanca<br />
ndërsa në St.Petersburg përveç<br />
Theatrit Marijnskij që e filloi<br />
sezonin me baletet e bukura<br />
të Çajkovskit, konkurojnë<br />
edhe 7 Orkestra e Balete të<br />
tjera inkluduar Konservatorin<br />
e St.Petersburgut me<br />
orkestren dhe baletet që <strong>ka</strong>,<br />
për të realizuar 173 performanca<br />
për një muaj . Gjëja<br />
më konkrete dhe që është e<br />
domosdoshme për tu marrë si<br />
përvojë shumë e pasur është<br />
prakti<strong>ka</strong> që aplikon “Chicago<br />
Symphony Orchestra” (CSO)<br />
me publikun e saj muzikdashës<br />
. Çdo admirues i saj <strong>ka</strong><br />
në dorë komplet programin e<br />
performancave para fillimit të<br />
sezonit 2012- 2013 me qellim<br />
që të zgjedh performancen<br />
që i pëlqen . Kështu, unë <strong>ka</strong>m<br />
zgjedhur <strong>nga</strong> ai program i<br />
ngjeshur, “Symphony Ball”<br />
me 29 Shtator për të asistuar<br />
në performancen e violinë<br />
koncertit në Mi minor op.64 të<br />
Mendelssohnit me dirigjentin<br />
Riccardo Muti dhe violinisten<br />
virtuoze Anne-Sophie Mutter<br />
si dhe për 21 Tetor , koncertin<br />
kushtuar 100 vjetorit të lindjes<br />
të dirigjentit të njohur Sir<br />
Georg Solti i titulluar : “World<br />
Orchestra for Peace “ që do ta<br />
dirigjojë Valerij Gergijev .Pi<strong>ka</strong><br />
kulminante e një programi<br />
performance është një libër<br />
prej 60 faqesh që i jepet secilit<br />
në audiencë , (Çi<strong>ka</strong>go, Njujork)<br />
me pjesët që do të interpretohen,<br />
me përshkrimin e<br />
çdo pjesë muzikore bashkë me<br />
kompozitorin ,një biografi e<br />
dirigjentit dhe e ndonjë solisti<br />
të ftuar në koncert bashkë me<br />
listën e interpretuesve .Meqenëse<br />
janë të pafund punimet<br />
muzikore, zakonisht , në 90%<br />
të koncerteve përdoret i njëjti<br />
format, që, në të shumtën<br />
përmban një Overturë , një<br />
Koncert (violinë, çelo, piano),<br />
Intermexo, një Simfoni. Jo<br />
vetëm <strong>ka</strong>q, por është bërë<br />
traditë e bukur Ameri<strong>ka</strong>ne<br />
që dirigjenti gjysëm ore para<br />
performancës fton audiencën<br />
në një sallë tjetër për ta njohur<br />
me vepren dhe kompozitorin.<br />
Mendoj që kjo praktikë<br />
duhet të ndiqet edhe tek ne<br />
në Tiranë por para të gjithave<br />
për mendimin tim duhet të<br />
ngrihet “Filarmonia e Tiranës”<br />
orkestra simfonike e së cilës,<br />
ashtu si kudo, duhet të jetë e<br />
pavarur prej asaj të operas e<br />
baletit dhe asaj të RTV dhe të<br />
ketë të pakten jo më pak se 90<br />
orkestrantë dhe disa dirigjentë<br />
me përvojë. Shef dirigjent dhe<br />
drejtor i saj mundë të jetë,për<br />
mendimin tim, vetëm artisti<br />
universal* Eno Koço . Sepse të<br />
punosh me një extraordinary*<br />
music director si Eno Koço<br />
dhe me një organizim unik të<br />
Filarmonisë , është vërtetë një<br />
rast i shkëlqyer . Nuk e kuptoj<br />
sesi një qendër si Tirana të<br />
mos ketë ende një Filarmoni<br />
apo edhe Shkodra e cila sot<br />
<strong>ka</strong> një potencial të madh në<br />
instrumentistë dhe dirigjentë<br />
të talentuar e të devotshëm ???<br />
. Një përvojë e mirë mundë të<br />
merret <strong>nga</strong> organizimi i Zagreb<br />
Philharmonic Orchestra që <strong>ka</strong><br />
104 orkestrantë dhe disa dirigjentë<br />
njëri <strong>nga</strong> të cilët, Ivan<br />
Repushiç është dirigjent i ftuar<br />
<strong>nga</strong> Opera Berlin dhe Hanover<br />
ku <strong>ka</strong> dirigjuar operat , La Boheme,<br />
Macbeth, Rigoletto, Falstaff,<br />
Lucia di Lammermoor<br />
dhe Otello . Një organizim i<br />
till është i domosdoshëm në<br />
qoftëse kërkojmë një konkurrim<br />
dinjitoz në Rajon. Është<br />
Ministria e Kulturës që duhet<br />
të merret me zgjidhjen një<br />
herë e mirë të këtij problemi<br />
shumë të rëndësishëm sot .Për<br />
këtë është e domosdoshme të<br />
bashkpunojë me ministritë<br />
e kulturës të shteteve tjera si<br />
Çeki , Sllovaki , Serbi , Kroaci<br />
,Greqi që i ndjekin të gjitha<br />
këto probleme mjaftë mirë<br />
nëpërmjet të 115 bashkpunëtorëve<br />
të tyre .Vetëm në<br />
Çeki janë sot 7 Filarmoni dhe<br />
Orkestra të mëdha simfonike<br />
që mbajnë gjallë të gjitha aktivitetet<br />
muzikore mbrënda<br />
dhe jashtë vendit . Një prej<br />
drejtimeve të rëndësishme<br />
që mbështetë zhvillimin e<br />
muzikës pa të cilen ajo nuk <strong>ka</strong><br />
kuptim, është kriti<strong>ka</strong> muzikore<br />
e cila duhet të jetë profesionale<br />
dhe analitike, në stilin e vlerave<br />
artistike të performancës<br />
dhe në standardet e larta estetike<br />
. Koncertet gjithëmonë<br />
janë dhe do jenë objekt i kritikës<br />
muzikore, atje ku kriti<strong>ka</strong><br />
është e paaftë të gjykojë për një<br />
koncert, për interpretuesin,ork<br />
estren,dirigjentin dhe vepren,<br />
kjo ndodhë <strong>nga</strong>që kritikët nuk<br />
<strong>ka</strong>në njohuri të mjaftueshme<br />
dhe nuk janë në gjëndje të hyjnë<br />
mbrënda psikologjisë* dhe<br />
emocioneve* të interpretuesve,<br />
sqaronte Yehudi Menuhin<br />
....... e në këto raste kritikët<br />
mundohen të japin spjegime e<br />
raportime pa datajet kryesore<br />
që <strong>ka</strong>në të bëjnë me rezultatin.<br />
Audienca e sallës së Orkestres<br />
Simfonike të Çi<strong>ka</strong>gos në violinë<br />
koncertin op.35 të Çajkovskit<br />
e “shpërbleu” violinistin<br />
Vadim Repin me gjallërinë<br />
dhe ovacionet pa pushim .<br />
Repin ishte jo vetëm violinist<br />
por një violinist i <strong>ka</strong>librit më<br />
<strong>55</strong><br />
të lartë, shkruante NY Times,<br />
sensitiviteti muzikor i të cilit<br />
provoi tekniken e tij të pastër<br />
ndërsa kritikë të tjerë e quajtën<br />
virtuoz i shumë tingujve<br />
të cilët dalin prej Guarnerit<br />
të tij s’bashku me tekniken e<br />
përsosur . Është e vërtetë që<br />
<strong>ka</strong>m një simpati të veçantë<br />
për CSO (Chicago Symphony<br />
Orchestra) dhe drejtorin e saj<br />
të muzikës Maestro Riccardo<br />
Muti por në të njeten kohë<br />
edhe për publikun muzikdashës,<br />
shumë të kulturuar<br />
të qytetit mjaftë të bukur të<br />
Çi<strong>ka</strong>gos. Orkestra Simfonike<br />
është fantastike, me një koncertmaestro<br />
virtuoz , Robert<br />
Chen , i cili interpretoi dy herë<br />
violinë koncertin No.1 të Paganinit<br />
ndërsa Maestro Muti<br />
me dirigjimin e tij e mban lart<br />
koncentrimin e audiencës e<br />
cila gjithëmonë prej tij pret një<br />
muzikë spektakulare .Muzikologu<br />
i njohur Attila Csampai i<br />
cili <strong>ka</strong> shkruar për legjenden e<br />
Operas Maria Callas në librin e<br />
tij, “Callas”, shkruante si kritik<br />
: “Ajo ishte një krijesë e jashtzakonshme,<br />
me një ton magjik,<br />
me një art absolut dhe me një<br />
ekspresion absolut” dhe më<br />
tej, “ajo ishte një orkester e<br />
vërtetë, jo me tre zëre por me<br />
njëmijë, me një koloraturë<br />
të pa arritshme ende deri<br />
sot”. Albert Paparisto, mbas<br />
suksesit të operas së parë shqiptare<br />
“Mri<strong>ka</strong>”shkruante :”<br />
Prenkë Jakova në Operan e tij<br />
u tregua njohës dhe mjeshtër<br />
i dramaturgjisë muzikore operistike”<br />
Muzikologu dhe kritiku<br />
Ameri<strong>ka</strong>n David Dubal në librin<br />
e tij “Conversations with<br />
Menuhin”përveç tjerash në 176<br />
faqet kujton fjalët e Nurejevit që,<br />
“çdo balerin(ë) në çdo mëngjes<br />
duhet të përulet para portretit të<br />
Çajkovskit”. Për një kritik është<br />
e rëndësishme, dhe kjo nuk varet<br />
prej tij, se si interpretojnë në<br />
skenë këngëtari, instrumentisti,<br />
orkestra, dirigjenti se, në qoftëse<br />
niveli profesional i një theatri<br />
apo orkestre rezulton i ulët<br />
atëhere masa e kritikës negative<br />
rritet. Por në të njejten kohë, poqese<br />
në performancë vërehet një<br />
interpretim brilant prej talenti<br />
atëhere kjo do jetë një kënaqësi<br />
jo vetëm për audiencen por edhe<br />
për kritiken. Gjëja më e çmuar<br />
për një kritik është reputacioni i<br />
tij i cili nuk fitohet për një kohë<br />
të shkurtë . Për mendimin tim<br />
kriti<strong>ka</strong> Ameri<strong>ka</strong>ne në muzikë<br />
është në nivelin më të lartë dhe
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
më e përparuar . Kush <strong>nga</strong> ne<br />
do të mos ëndërronte të ndodhej<br />
në atmosferen e një Metropolitan<br />
Opere Njujork apo<br />
Berlin Philharmonic Orchestra<br />
ose LSO Londer, të kënaqej<br />
me performancat brilante në<br />
interpretimet me artistët e famshëm<br />
? Mbaj mendë kur çfaqej<br />
në Tiranë Opera e Rossinit<br />
“Berberi i Seviljes” në dy netë<br />
rresht, nata e parë në versionin<br />
e parë me baritonin legjendar<br />
Avni Mula ndërsa nata e dytë,<br />
në versionin e dytë me baritonin<br />
Ramiz Kovaçi, mendoj<br />
se nuk <strong>ka</strong> nevojë për më tepër<br />
koment !!! Për të gjitha këto<br />
probleme që <strong>ka</strong>në të bëjnë me<br />
progresin e mëtejshëm të artit<br />
tonë muzikor në mënyrë që të<br />
jemi në gjëndje të konkurojmë<br />
në Rajon, të arrijmë deri atje<br />
sa publiku ynë muzikdashës ti<br />
shijojë performancat me një pasion<br />
intelektual,mbi të gjitha <strong>ka</strong><br />
rëndësi <strong>ka</strong>pitali njerëzor, liderat<br />
e aftë,të arsimuar, profesionalë<br />
dhe me përvojë sepse substanca<br />
e konkurencës përbëhet prej<br />
strukturës dhe zhvillimit të artit<br />
muzikor .Strategjia e konkurimit<br />
artistik zë vendin qendror<br />
sot dhe është e rëndësishme<br />
që të përcaktohet se në çfarë<br />
mënyre duhet të konkurojmë<br />
në mënyrë që të ecim përkrah<br />
vendeve tjera në Rajon .<br />
Muzi<strong>ka</strong> klasike duhet të<br />
shijohet jo vetëm <strong>nga</strong> çdo<br />
admirues i saj por edhe <strong>nga</strong><br />
ai që takohet për herë të parë<br />
me të. Ajo <strong>ka</strong> një ekspresion e<br />
forcë më të madhe në ndjenjat<br />
e njeriut sesa fjala, madje ,<br />
në një gjuhë universale , dhe<br />
nuk është për tu çuditur që<br />
ajo është gjëja më e rëndësishme<br />
në jetë. Unë mendoj<br />
që forca e muzikës është të<br />
vërë në lëvizje imagjinaten .<br />
Një imagjinatë vibrante dhe<br />
mendim fleksibël janë dy<br />
përbërësit kryesorë të orbitës<br />
muzikore .Çdo njeri duhet ta<br />
ndjejë muziken si një ushqim<br />
i shpirtit dhe i trurit por është<br />
e rëndësishme dhe kjo gjë <strong>ka</strong><br />
të bëjë me rritjen e nivelit të<br />
kulturës në shoqërinë tonë.<br />
Gjithkush <strong>ka</strong> nevojë për<br />
muziken klasike, vetëm shtyp<br />
butonin “ play “dhe ndëgjo<br />
çfarë të pëlqen ; po tjetër,<br />
çfarë duhet bërë ?? Duhen<br />
sa më shumë performanca,<br />
sa më shumë në Radio e TV<br />
muzikë klasike që tek ne<br />
mundë të ndëgjosh pak ose<br />
aspak dhe kjo është një aspekt<br />
negativ . Por çfarë mendohet<br />
për një mbrëmje solemne të<br />
100 vjetorit të Pavarësisë ? A<br />
mundë të bëhet një Spektakël<br />
Shqiptar për këtë ngjarje<br />
madhështore ? Mendoj se<br />
janë të gjitha mundësitë që<br />
të organizohet performanca<br />
e Simfonisë No.9 “ Korale “<br />
të Beethovenit e cila është e<br />
vetmja që performohet në<br />
jubiletë dhe ngjarjet solemne<br />
më të rëndësishme gjë të<br />
cilen e tregon edhe prakti<strong>ka</strong><br />
e vendeve më të përparuara.<br />
Përse? Performanca e Simfonisë<br />
No.9 së pari është një <strong>nga</strong><br />
më preçedentet dhe më me influencë<br />
në historinë e muzikës<br />
. Fjalët e saja që drejtojnë kohen<br />
Finale janë një deklaratë<br />
në favor të vëllazërimit universal,<br />
të mbarë njerëzimit.<br />
Kjo simfoni u performua<br />
me krijimin e Kombeve të<br />
Bashkuara, me nënshkrimin<br />
e Paqës mbas përfundimit të<br />
Luftës së Dytë, në kremtimin<br />
ndërkombëtar të rënies të<br />
Murit të Berlinit, në diten e<br />
Krishtlindjeve 1989 fill mbas<br />
bashkimit të dy Gjermanive<br />
me Orkestren dhe Korin <strong>nga</strong><br />
muzi<strong>ka</strong>ntë të Perëndimit<br />
dhe të Lindjes . Edhe sot kjo<br />
simfoni tingëllon për idealet<br />
dhe për idetë e saja , me<br />
fjalët plot frymëzim ekspresiv<br />
për Paqen në Tokë dhe për<br />
dashamirësinë midis njerëzve.<br />
Mendoj se për forcat krijuese<br />
artistike që <strong>ka</strong> kombi ynë në<br />
Tiranë dhe Prishtinë , suksesi<br />
i këtij koncerti në mbrëmjen<br />
solemne, do të jetë një Megaspektakël<br />
i sigurtë i 100 viteve<br />
që do të shtojë vlerat e festimeve<br />
të këtij Jubileu .Nuk <strong>ka</strong><br />
libër apo broshurë Filarmonie<br />
të cilen e <strong>ka</strong> çdo shikues i audiencës<br />
para fillimit të koncertit<br />
, ku të mos jetë shkruar “ Great<br />
Music On Your Radio Every<br />
Day “, bashkë me sponsorizuesin<br />
global. Në Angli, Radio<br />
Stacioni FM Comercial arriti<br />
që të ketë një audiencë prej<br />
mëse 6 milion ndëgjues për<br />
pak vite në muziken klasike<br />
.Madje u organizua edhe<br />
një konkurs për vlerësime<br />
të repertorëve klasikë midis<br />
popullatës <strong>nga</strong> ndëgjimet<br />
në RadioTV. Ndër mbi 300<br />
vlerësime, në vendin e parë,<br />
admiruesit e muzikës klasike<br />
në Angli vendosen violinë<br />
koncertin në Sol minor op.26<br />
të Max Bruch dhe në vendin e<br />
dytë piano koncertin No. 2 të<br />
Sergej Rachmaninov etj. Një<br />
tendencë e till , pavarësisht<br />
<strong>nga</strong> ai vlerësim i bërë , tregon<br />
se sa me përkushtim punojnë<br />
të tjerët për ta popullarizuar<br />
muziken klasike nëpërmjet<br />
Radio TV dhe regjistrimeve<br />
pa limit .Muzi<strong>ka</strong> klasike duhet<br />
të na thojë , ”çfarë u bë për<br />
mua” dhe “çfarë po bëhet për<br />
mua” ? – <strong>Pse</strong> ajo duhet të jetë<br />
e rëndësishme, pse ajo duhet<br />
të jetë e domosdoshme dhe<br />
pse shoqëria duhet të paguaj<br />
për të !!<br />
Hysen Çela, intelektual I shquar, gazetar dhe përkthyes<br />
(8 gusht 1910 – 25 shkurt 1996)<br />
Nga Gjergj vLASHI<br />
Të gjitheve na <strong>ka</strong> rënë rasti<br />
të dëgjojmë apo edhe ta<br />
kendojmë këngën: “Të falem i<br />
bukuri Durrës.”<br />
Muzi<strong>ka</strong> është e kompozitorit<br />
të ndjerë të talentuar Enver<br />
Mara po ne harrojmë se<br />
teksti i këngës <strong>ka</strong> për autor<br />
një intelektual të shquar të<br />
qytetit të Durrësit, gazetarin<br />
dhe përkthyesin e aftë, Hysen<br />
Çela.<br />
Ai është figurë e nderuar e<br />
traditës qytetare durrsake<br />
që sot është padrejtësisht<br />
disi e harruar, megjithëse një<br />
shkollë e qytetit, pikërisht<br />
shkolla e hoteleri-turizmit,<br />
mban emrin e tij.<br />
Mendoj se është e udhës të<br />
flitet per jetën dhe veprën e tij.<br />
Hyseni lindi në Durrës në<br />
vitin 1910 në një familje me<br />
prejardhje <strong>nga</strong> Kruja. Mësimet<br />
e para i mori në qytetin<br />
e lindjes, kurse më vonë<br />
studjoi në Shkollën Teknike<br />
“Të falem I bukuri Durrës”,<br />
kë<strong>nga</strong> e krijuesve durrsakëve<br />
Nga Gëzim KABASHI<br />
Durrësi është një qytet që<br />
identifikohet lehtë, jo vetëm<br />
<strong>nga</strong> deti, porti, monumentet<br />
arkeologjike dhe historia e lashtë.<br />
Që prej gati një gjysëm shekulli<br />
një këngë e bukur, e shkruar,<br />
kompozuar dhe interpretuar<br />
vetëm <strong>nga</strong> durrsakë është kthyer<br />
në një himn dashurie për qytetin<br />
antik.<br />
“Të falem I bukuri Durrës” gati<br />
e <strong>ka</strong> humbur autorësinë, ashtu<br />
siç ndodh vetëm me krijimet e<br />
mëdha dhe të përjetshme, dhe<br />
të gjithë ata që e këndojnë apo<br />
fishkëllejnë ndjehen se janë <strong>nga</strong><br />
pak kompozitorë e këngëtarë.<br />
Por kë<strong>nga</strong> për Durrësin, ndoshta<br />
e vetmja që këndohet me <strong>ka</strong>q<br />
sukses krahasuar me qytetet<br />
e tjera shqiptare, “Të falem I<br />
bukuri Durrës”, i <strong>ka</strong> autorët e saj:<br />
krijuesin e tekstit Hysen Çela,<br />
këngëtarin Qemal Kërtusha e mbi<br />
të gjitha kompozitorin e shquar<br />
Enver Mara, I cili krijoi melodinë e<br />
bukur e të pavdekshme të siglës<br />
muzikore të qytetit tonë.<br />
Kompozitori Enver Mara dhe<br />
krijuesi I tekstit Hysen Çela nuk<br />
jetojnë prej vitesh, ndërsa kë<strong>nga</strong><br />
e shkruar prej tyre mbijeton<br />
njëlloj si qyteti, të cilit I kushtohet<br />
“të falem I bukuri Durrës”.<br />
Enver Mara, kompozitori I njohur<br />
(1 janar 1921 – 24 nëntor 1975)<br />
Enver Mara <strong>ka</strong> lindur në Durrës<br />
në ditën e parë të vitit 1921. Do<br />
ta jetonte rininë e tij mes dy<br />
luftrave botërore në një qytet që<br />
po zhvillohej me shpejtësi. Ende<br />
fëmijë ai dëgjonte xhaxhallarët e<br />
tij që luanin në instrumenta dhe<br />
së bashku me të jatin këndonin<br />
mbrëmjeve në oborrin e shtëpisë.<br />
Filloi të zgjohej një interesim I<br />
veçantë për muzikën te Enveri I<br />
vogël, por kjo nuk do të zgjaste.<br />
Pas vdekjes së të jatit, megjithëse<br />
shumë I ri në moshë nis të<br />
punojë për të ndihmuar familjen.<br />
Xhaxhai I tij muzi<strong>ka</strong>nt e regjistron<br />
në bandën frymore të qytetit.<br />
Djaloshi I ri gjen atmosferën që<br />
Ameri<strong>ka</strong>ne në Tiranë në degën<br />
pedagogjike.<br />
Pasi mbaron shkollën, punon<br />
tetë muaj si mësues në Krujë,<br />
pastaj transferohet në Durrës<br />
në shkollën fillore ish “10<br />
korriku” deri në vitin 1938.<br />
Pas lufte, pa dëshirën e tij<br />
emërohet në Seksionin e<br />
Kulturës Popullore me detyrë<br />
si përgjegjës teknik.<br />
Si njeri i aftë e me kulturë<br />
emrohet kryeredaktor i<br />
gazetës lo<strong>ka</strong>le “Populli” e para<br />
gazetë që u botua pas lufte<br />
në qytetin tonë. U botuan pak<br />
numra, por po t’i shfletosh të<br />
bie në sy cilësia e saj, lënda<br />
e zgjedhur me kujdes dhe<br />
faqosja e goditur.<br />
Me lejoni të fus brenda këtyre<br />
rreshtave një kujtim timin.<br />
Pasi pata lexuar gazetën u<br />
ula dhe shkruajta një skicë të<br />
titulluar “Nëna e dëshmorit”<br />
dhe me emocionin e një<br />
adoleshenti shkova të takoj<br />
kryeredaktorin e Gazetes<br />
“Populli”, Hysen Çela. E gjeta<br />
tek fabri<strong>ka</strong> e cigareve Stamles<br />
koNtrapuNkt<br />
I duhej, por mbi të gjitha fillon<br />
të lëvrojë pasionin e fshehur.<br />
Pas pune, ditë e natë Enveri<br />
mëson solfezhin dhe tekni<strong>ka</strong>t e<br />
interpretimit.<br />
Ishte vetëm 16 vjeç, kur I besojnë<br />
të luajë si solist një <strong>nga</strong> sonatat<br />
e Franz Shubertit. Përballë ishte<br />
publiku durrsak, ndërsa pas tij<br />
djaloshin e shoqëronin të gjithë<br />
ata që I kishin mësuar të fshehtat<br />
e instrumentit. Pa harruar që<br />
banda frymore e qytetit, ose<br />
fanfare, siç njihej ndryshe ishte<br />
themeluar në vitin 1908 dhe<br />
artistët amatorë kishin një<br />
përvojë të gjatë.<br />
Shumë vite më vonë kur ai bëhet<br />
drejtues I Fanfarës së Durrësit<br />
me siguri e <strong>ka</strong> kujtuar ditën<br />
kur <strong>ka</strong> interpretuar për herë<br />
të parë si solist. Ndoshta edhe<br />
ky fakt e bëri Enver Marën një<br />
<strong>nga</strong> dirigjentët më të njohur në<br />
sh<strong>ka</strong>llë vendi.<br />
Por artisti durrsak nuk u ndal<br />
këtu.<br />
Vo<strong>ka</strong>cioni artistik e thërriste të<br />
thyente edhe barriera të tjera.<br />
Mara nis të kompozojë dhe<br />
këngët e tij shumë shpejt bëhen<br />
mjaft të njohura.<br />
Matish Gjeluci, një prej autorëve<br />
më të njohur të teksteve në<br />
Durrës do të kujtonte këngë<br />
që kishte një shtypshkronjë<br />
ku shtypej gazeta. I zgjas<br />
shkrimin Hysenit: Ai pa<br />
humbur kohë nisi ta lexojë dhe<br />
në fund më tha thjesht: “Do ta<br />
botojmë”<br />
Ai qe shkrimi im i parë që pata<br />
botuar dhe ruaj një kujtim të<br />
vyer për njeriun që më pat<br />
pagëzuar si shkrimtar.<br />
I propozuan që të mbetej<br />
kryeredaktor, por ai nuk pranoi.<br />
Një natë dimri të vitit 1946 i<br />
arrestojnë vëllanë e vogël, i<br />
cili kishte qenë partizan dhe<br />
bashkë me Markun, vëllanë e<br />
arkeologut të njohur Vangjel<br />
Toçi, push<strong>ka</strong>tohen pa gjyq.<br />
Pas kësaj Hysenin e<br />
transferojnë në fshatin Arrës<br />
e Madhe (Tepelenë) duke u<br />
mbajtur nën survejim si armik<br />
i popullit.<br />
Nuk shkoi shumë dhe Hysenin<br />
e arrestojnë dhe pas tetë<br />
muaj hetuesie e dënojnë me<br />
20 vjet burg, <strong>nga</strong> të cilet kreu<br />
dhjetë.<br />
Pasi doli <strong>nga</strong> burgu e çuan në<br />
punë të rëndë krahu derisa u<br />
të tilla si “Shamia e ushtarit”,<br />
“Korrësja e re”, “Vasha devollite”,<br />
“Dikush përgjon te kroni”,<br />
“Kthente djali <strong>nga</strong> ushtria”, etj.<br />
“Ndoshta pa e kuptuar mirë as<br />
ai vetë, kë<strong>nga</strong> e Enver Marës<br />
filloi që në këtë periudhë të<br />
krijimtarisë së tij të ketë ngjyra të<br />
veçanta, të formojë fizionominë<br />
e saj, të dallojë prej shoqeve,<br />
të ketë vulën e personalitetit<br />
krijues të kompozitorit-shprehej<br />
Gjeluci në një intervistë. Ajo<br />
<strong>ka</strong>rakterizohet <strong>nga</strong> sinqeriteti<br />
I frymëzimit, <strong>nga</strong> thjeshtësia,<br />
<strong>nga</strong> qartësia, ndjenja e ngrohtë<br />
dhe <strong>nga</strong> mbështetja në motivin<br />
popullor-thotë Matish Gjeluci,<br />
duke shtuar: Ja pse kë<strong>nga</strong> e<br />
tij u bë e dashur, ja pse ato<br />
këndoheshin jo vetëm në<br />
mikrofonin e radios, por edhe<br />
në shfaqjet e dhjetra grupeve<br />
amatore si dhe në festat<br />
popullore e failjare”.<br />
Muzi<strong>ka</strong> e vodevilit “Kopshti<br />
I jargavanëve”, e kompozuar<br />
prej tij me kërkesë të teatrit<br />
të Durrësit u bë sh<strong>ka</strong>k që Mara<br />
të kompozonte edhe opereta<br />
të tjera. Regjisori Gjergj Vlashi<br />
kujton bashkëpunimin e tij si<br />
libretist me kompozitorin Enver<br />
Mara në operetën për fëmijë<br />
“Libri dhe topi”, si dhe në operetën<br />
rrezua diktatura.<br />
Nuk bëri punë të tjera se<br />
vitet kishin <strong>ka</strong>luar dhe trupi<br />
tij ishte sfilitur; megjithatë<br />
nuk u shkëput <strong>nga</strong> puna<br />
e përkthyesit, u muar me<br />
redaktime të ndryshme<br />
dhe na la edhe tekstin shumë<br />
të bukur të këngës “Të falem i<br />
bukuri, Durrës”.<br />
Me propozim të shoqatës<br />
Durrësi dhe të drejtorisë<br />
arsimore, Presidenti i<br />
Republikës i akordoi në<br />
vitin 1993 titullin e<br />
lartë “Mësues i Popullit”,<br />
ndërsa shkolla teknologjike<br />
morri emrin “Hysen Çela”.<br />
Ai <strong>ka</strong> lënë edhe disa poezi<br />
e përkthime: Mendoj se<br />
është me vend që ato të<br />
mblidhen bashkë me disa<br />
shkrime publicistike dhe të<br />
botohen si libër në vete, që ky<br />
intektual i shquar mos të shkoj<br />
emërhumbur.<br />
Duke përfunduar keto rreshta<br />
marr lejen që t´i mbyll me<br />
fillimin e refrenit te kengës<br />
per Durrësin: Të falem, i<br />
19<br />
“Këngë për detin”.<br />
Enver Mara dëshmoi kështu se<br />
mund të krijonte shumë më tepër<br />
se një buqetë me këngë.<br />
Megjithëse autodidakt, në<br />
kushtet kur tashmë kishte edhe<br />
familjen e tij të re, vullneti I Marës<br />
për rritjen e nivelit professional<br />
ishte I admirueshëm. Lindin këngë<br />
të tjera të njohura si “Legjenda<br />
e erës”, “Qyteti im”, “Kush <strong>ka</strong> faj”,<br />
“Hej, dëgjoni si bie lodra”, etj.<br />
Në shënimet e prof. Enver Marës,<br />
të cilat I ruan me shumë kujdes<br />
e bija pianiste, Afërdita Mara<br />
Sinemati, janë regjistruar 125<br />
këngë për masa që nisin në vitin<br />
1951 me titullin “ Para shoqe” dhe<br />
përfundojnë me titullin “”Sh<strong>ka</strong>mbi<br />
legjendar” në vitin 1971.<br />
Më pas janë 30 tituj të muzikës<br />
së lehtë, dhe 17 vepra për bandë<br />
frymore, ku dallohen: Fantazi,<br />
marshe, uvertura, rapsodi, që të<br />
gjitha vepra të interpretuara në<br />
Durrës e Tiranë, dhe pjesërisht të<br />
regjistruara në fonotekën e Radio<br />
Tiranës.<br />
Afërdita thotë se do të ishte<br />
mirë që shënimet dhe veprat e<br />
të jatit kompozitor të ishin pjesë<br />
e një arkivi të specializuar, në<br />
mënyrë që ti shërbejnë jo vetëm<br />
historisë së muzikës shqiptare,<br />
por edhe specialistëve që I janë<br />
përkushtuar fushës studimore.<br />
Enver Mara jetoi vetëm 54 vjet.<br />
Shumë pak për një krijues, I cili<br />
edhe në vitet e fundit të jetës<br />
kishte shkruar vepra të tilla si<br />
operetta “Dallgët e kuqe”, me<br />
libret të Haxhi Ramës dhe Matish<br />
Gjelucit.<br />
Një sëmundje e rëndë ia ndërpreu<br />
jetën më 24 nëntor të vitit 1975,<br />
duke I sh<strong>ka</strong>ktuar dhimbje të rëndë<br />
familjarëve, por edhe atyre që<br />
punuan me të, e në të njejtën kohë<br />
edhe artdashësve të shumtë,<br />
që jo vetëm i duartrokitën<br />
krijimet dhe këngët e shumta të<br />
kompozuara prej tij, por edhe I<br />
kënduan në çdo rast.<br />
Njëlloj siç na ndodh kur dëgjojmë<br />
himnin e dashurisë së sinqertë që<br />
kompozitori Enver Mara shkroi<br />
për qytetin e lindjes “Të falem I<br />
bukuri Durrës”.<br />
nderuari Hysen!<br />
“Të falem i bukuri Durrës”<br />
Muzi<strong>ka</strong>: Enver Mara<br />
Teksti: Hysen Çela<br />
Sot <strong>ka</strong>ngën ma t’bukur<br />
krenare<br />
Qytetit ku linda ia këndoj<br />
Kjo melodia gazmore<br />
E pastër, e dëlirë le të kumboj<br />
Refreni<br />
Të falem i bukuri Durrës<br />
Me mall e me afsh të këndoj<br />
S’të harroj un ty kurrën e<br />
kurrës<br />
Me asnjë qytet nuk të ndërroj<br />
Mes yjesh dhe kodrash<br />
bleroshe<br />
që sipër të rrijnë kunorë<br />
i vogël, i lanun, dje ishe<br />
por sot je një port madhështor<br />
Refreni<br />
Të falem, i bukuri Durrës<br />
Me mall e me afsh të këndoj<br />
S’të harroj un ty kurrën e<br />
kurrës<br />
Me asnjë qytet nuk të ndërroj<br />
O Durrës i dashur me nam,<br />
Gjithnjë ktu në zemër të <strong>ka</strong>m<br />
Gjithnjë të <strong>ka</strong>m me mall<br />
këndoj,<br />
Gjithmonë!
koNtrapuNkt<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
20 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
Ekoarti dhe psikologjia e këngës shkodrane<br />
Nga Qamil Gjyrezi<br />
(Psikologjia e shkodranit gjithmonë<br />
<strong>ka</strong> krijuar e do të krijojë art e këngë)<br />
Natyra <strong>ka</strong> një ndikim shumë të rëndësishëm<br />
për krijimin e artit në përgjithësi.<br />
Ajo ndikon shumë tek arti muzikor<br />
dhe piktura. Në krijimin e artit realist<br />
dhe post-realist natyra zë një vend të<br />
dukshëm në çdo pjesë të artit muzikor.<br />
Krijuesi anonim apo krijuesi profesionist<br />
<strong>ka</strong> gjetur shumë frymëzim te natyra dhe<br />
e <strong>ka</strong> muzikuar duke krijuar një metaforë,<br />
simbol dhe një tekst muzikor që transmeton<br />
emocionet e natyrës.<br />
Arti etnik në përgjithësi dhe ai<br />
shkodran janë të lidhur me natyrën në<br />
një formë të pandashme.<br />
Kë<strong>nga</strong> qytetare shkodrane <strong>ka</strong> elemente<br />
muzikore dhe letrare tipike<br />
natyrale, prandaj i jam referuar ekoartit<br />
për ta studiuar. Edhe kë<strong>nga</strong> e trevave të<br />
tjera të Jugut dhe të Veriut <strong>ka</strong> elemente<br />
shumë natyrale. Muzi<strong>ka</strong> e Veriut por<br />
gjithashtu edhe Polifonia labe e Jugut<br />
është ndikuar shumë <strong>nga</strong> natyra dhe<br />
tingujt natyralë etnikë. Këtë e <strong>ka</strong>m konstatuar<br />
në disa aktivitete të zhvilluara në<br />
të gjithë Shqipërinë, duke filluar që <strong>nga</strong><br />
Ulqini, Kukësi, Lezha, Durrësi, Fieri, Korça,<br />
Elbasani, Vlora etj. Në prezantimin<br />
tim <strong>ka</strong>m luajtur dhe kënduar disa këngë<br />
shkodrane dhe i <strong>ka</strong>m krahasuar në skenë<br />
me artin e qytetit në të cilin është zhvilluar<br />
aktiviteti <strong>nga</strong> Veriu në Jug. Mendoj<br />
se forma krahasimore është shumë interesante<br />
për të kuptuar elementet që e<br />
bashkojnë dhe janë të ndryshme tek arti<br />
ynë etnik, popullor. Por një konkluzion<br />
mendoj se është i dukshëm: arti ynë<br />
etnik duke filluar <strong>nga</strong> Veriu dhe deri në<br />
Jug, është i ndikuar edhe <strong>nga</strong> natyra dhe<br />
prandaj e <strong>ka</strong>m quajtur - ekoart.<br />
Krahas evidencimit artistik, social,<br />
kulturor, estetik, kë<strong>nga</strong> qytetare<br />
shkodrane <strong>ka</strong> edhe një <strong>ka</strong>rakter<br />
psikologjik të veçantë, i cili gjendet në<br />
melodinë, në tekstet dhe në strukturën<br />
e saj. Nëse psikologjia tenton të shpjegojë<br />
<strong>ka</strong>rakterin psikologjik të artit, do të<br />
përpiqem shkurt, dhe mjaft pragmatikisht,<br />
të shpjegoj <strong>ka</strong>rakterin psikologjik<br />
të këngës pop -shkodrane. Arti është<br />
objekt i mirëfilltë për psikologjinë, pasi<br />
rrjedh <strong>nga</strong> motive psikike që do të thotë<br />
<strong>nga</strong> motive shpirtërore. Pikërisht,kë<strong>nga</strong><br />
popullore shkodrane është një objekt i<br />
mirëfilltë për psikologjinë dhe studiuesit<br />
e kësaj fushe.<br />
Shpirti shkodran, optimist, me humor,<br />
filozofik, kreativ e shumë progresist<br />
në të shumtën e rasteve, <strong>ka</strong> krijuar atë<br />
që ne e quajmë këngë pop-shkodrane e<br />
që është pasqyrë e kësaj psikike, e këtij<br />
shpirti. Kë<strong>nga</strong> shkodrane paraqet të<br />
gjithë atë psikologji të krijuar <strong>nga</strong> shekujt,<br />
brezat, krijuesit anonimë e të njohur.<br />
Mesazhi i saj nuk është gjithnjë i përkryer,<br />
por në shumicën e këngëve ky mesazh<br />
përshkohet <strong>nga</strong> një psikologji, e<br />
cila tregon formën e të menduarit të<br />
shkodranit, mënyrën e jetesës, këndvështrimin<br />
sesi njerëzit i <strong>ka</strong>në shikuar<br />
gjërat në etapa dhe momente të caktuara<br />
jetësore. Psikologjia e shkodranit,<br />
e këtij qyteti që gjithmonë <strong>ka</strong> pasur e<br />
do të ketë burime njerëzore e që janë<br />
burime kreative, gjithmonë <strong>ka</strong> krijuar<br />
dhe do të krijojë art e këngë, pasi është<br />
psi<strong>ka</strong> dhe psikologjia e shkodranit,<br />
ajo e cila krijon ide, të cilat <strong>ka</strong>në<br />
vlera të padiskutueshme artistike e<br />
psikologjike.<br />
Nëse gjendja shpirtërore e këtij<br />
qyteti, në momente të caktuara, <strong>ka</strong><br />
pasur ulje e ngritje, emocione të mira<br />
dhe të këqija, ndjenja të natyrave të<br />
ndryshme, të gjitha këto elemente<br />
pasqyrohen në atë që quhet këngë<br />
popullore shkodrane. Në këtë art dhe<br />
për këtë art mund t’i drejtohemi rolit të<br />
psikologjisë së Frojdit, psikogjenezës që<br />
tashmë është një teori e reduktuar, por e<br />
respektuar, arketipave të Jungut, <strong>ka</strong>rakterit<br />
të artit dhe rolit të zhvillimit social<br />
në të bërët art, por për mendimin tim,<br />
në krijimin e kësaj kënge, krahas këtyre<br />
elementeve, rol të rëndësishëm luan<br />
psikologjia kulturore, e cila është determinante<br />
në formësimin e saj. Psikologjia<br />
kulturore <strong>ka</strong> një rendësi të madhe në<br />
formimin e personalitetit, në rastin tonë<br />
të krijuesit shkodran, që është arketipi i<br />
shpirtit shkodran ose, siç quhet ndryshe,<br />
pavetëdija kolektive shkodrane.<br />
Ky krijues shpesh anonim <strong>ka</strong> edhe<br />
natyrën arketipe, por faktori kulturor<br />
<strong>ka</strong> luajtur e do të lozë një rol vendimtar.<br />
Eshtë pikërisht kjo psikikë inteligjente<br />
me emocione eristike që <strong>ka</strong> krijuar këngë<br />
për lulet, për vajzën, për dashurinë, për<br />
mikun, për njerëzit e zakonshëm, e krijuar<br />
<strong>nga</strong> njerëz në të shumtën e rasteve<br />
të zakonshëm, që paraqet shpirtin e tyre,<br />
aspiratat dhe dëshirat, nevojat sociale,<br />
kulturore dhe dashurore dhe seksuale.<br />
Melodia me frekuenca të larta, ritmi<br />
i këngëve, pasqyrë e ritmit <strong>ka</strong>rakteristik<br />
shkodran, harmonia terapeutike,<br />
pjesë e kulturës shkodrane dhe e konceptit<br />
harmonik të të menduarit janë<br />
elementet bazë që e <strong>ka</strong>në krijuar këtë<br />
këngë mjaft psikologjike.<br />
Gjithashtu, rol vendimtar <strong>ka</strong> luajtur<br />
edhe teksti, që është element bazë për<br />
të komunikuar e për të dhënë mesazhe<br />
të caktuara. Teksti i këtyre këngëve<br />
mban të njëjtat vlera që <strong>ka</strong>në elementet<br />
muzikore e që është një gjuhë, e cila<br />
realizon qëllimin e autorit, qëllimin për<br />
të arritur që të penetrojë në mendjen<br />
e dëgjuesit të caktuar, i cili vjen <strong>nga</strong> e<br />
njëjta kulturë e që e përjeton këtë art<br />
me të njëjtin intensitet e vëmendje,<br />
pasi shpesh <strong>ka</strong> luajtur dhe loz një rol<br />
jo të vogël në performancën e të qenët<br />
të gjithsecilit shkodran e më tej. Kjo<br />
këngë nuk është pjesë vetëm e kulturës<br />
shkodrane, por atë e duan dhe e dëgjojnë<br />
edhe kultura të tjera, të cilat <strong>ka</strong>në<br />
një raport me këtë këngë. Njëkohësisht,<br />
shpesh edhe krijuesi i muzikës<br />
serioze është emocionuar dhe frymëzuar<br />
<strong>nga</strong> kjo gjendje psikologjike e<br />
sociale e këtij arti duke e vënë në punët<br />
e tij. Kompozitorë të të gjitha fushave<br />
janë frymëzuar <strong>nga</strong> kë<strong>nga</strong> popullore<br />
shkodrane.<br />
1. “Kur më shkon si zog<br />
në hava” (ekoarti, arti dhe<br />
natyra)<br />
Emocionet e mira dhe të këqija<br />
në momente të caktuara ndjenja,<br />
të natyrave të ndryshme, prezantohen<br />
në këngën popullore-qytetare<br />
shkodrane. Psikologjia kulturore<br />
<strong>ka</strong> luajtur një rol të rëndësishëm<br />
në formësimin e këngës popullore<br />
qytetare shkodrane. Gjithashtu rol<br />
të rëndësishëm <strong>ka</strong> edhe arketipi<br />
shkodran ose pavetëdija kolektive e<br />
Shkodrës.<br />
2. “Karajfilat që <strong>ka</strong> Shkodra”<br />
<strong>55</strong><br />
(shija e muzikës)<br />
Psiki<strong>ka</strong> e shkodranit, e autorëve<br />
anonimë dhe të njohur, <strong>ka</strong> krijuar<br />
këngë për lulet, për vajzën, për<br />
dashurinë për mikun për njerëzit<br />
e zakonshëm; kë<strong>nga</strong> është krijuar<br />
shpesh <strong>nga</strong> njerëz të zakonshëm dhe<br />
ajo paraqet shpirtin e tyre, dëshirat<br />
dhe aspiratat e tyre, nevojat sociale,<br />
dashurore, seksuale e kulturore.<br />
Melodia me frekuenca të larta,<br />
ritmi i këngës, pasqyra e ritmit <strong>ka</strong>rakteristik<br />
shkodran, harmonia terapeutike,<br />
pjesë e kulturës shkodrane dhe e<br />
konceptit harmonik të të menduarit,<br />
janë elementet bazë që <strong>ka</strong>në krijuar<br />
këtë këngë fuqimisht psikologjike.<br />
Teksti <strong>ka</strong> luajtur gjithashtu një rol<br />
shumë të rëndësishëm, që është element<br />
bazë për të komunikuar e për të<br />
dhënë mesazhe të caktuara.<br />
3. “Kur më rrin <strong>ka</strong>rshi” (komunikim)<br />
Teksti i këtyre këngëve <strong>ka</strong> të<br />
njëjtat vlera që <strong>ka</strong>në elementet<br />
muzikore, që është një gjuhë që realizon<br />
qëllimin e autorit për të arritur<br />
që të depërtojë tek mendja dhe<br />
shpirti i dëgjuesit që vjen <strong>nga</strong> e njëjta<br />
kulturë ose <strong>nga</strong> kultura të ndryshme,<br />
pasi kë<strong>nga</strong> shkodrane pëlqehet në të<br />
gjitha trevat shqipfolëse.<br />
Kompozitorë të zhanreve të ndryshme<br />
janë frymëzuar <strong>nga</strong> kë<strong>nga</strong><br />
popullore - qytetare shkodrane.<br />
Kë<strong>nga</strong> popullore qytetare - shkodrane<br />
krijon emocione artistike, estetike e<br />
psikologjike te dëgjuesit e ndryshëm.<br />
Edhe një aftësi tjetër e artit<br />
Herderi <strong>ka</strong> shkruar: “Ne jemi<br />
ata që i japim emocione artit.”<br />
Empatia (Einfuhlung) përpjekja<br />
për të riprodhuar në vetvete ndjenjat e<br />
tjetrit me qëllim për ta ta kuptuar atë.<br />
Jemi neve, publiku i këtij arti që e emocionojmë<br />
dhe e bëjmë komunikues artin<br />
e kompozitorëve profesionistë dhe<br />
këngën pop-qytetare shkodrane.<br />
Muzi<strong>ka</strong> instrumentale nuk ia ul vlerat<br />
këngës, përkundrazi i jep publikut të<br />
njëjtat emocione si me fjalë, nëpërmjet<br />
jo-verbales me tinguj dhe ritëm. Tonin<br />
Zadeja shkruan për këngën shkodrane:<br />
“Ashtu si filigranët, meloditë e bukura
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
shkodrane janë punuar me mjeshtëri,<br />
janë lëmuar në rrjedhën e kohëve<br />
<strong>nga</strong> populli dhe, një pjesë e tyre, janë<br />
pastruar, dhe pasuruar me elemente<br />
gjithnjë më autoktone”.<br />
Këngë të ceremonialit të<br />
dasmës - ahengut<br />
Këngë mitunore (Nina-nana),<br />
Këngë fëmijësh (Mirë dita për kollana),<br />
këngë dasmash, këngë për festat<br />
e pranverës, ose shtrregullat ose<br />
shëtitje. Vallet nuk kërceheshin por<br />
këndoheshin.<br />
Vallet e kënduara të qytetit të<br />
Shkodrës nuk janë, thjesht, një<br />
fenomen artistik, por janë tregues i<br />
gjallë i një jete, ku ballafaqohemi me<br />
mënyra të menduari, me të dhëna<br />
etnografike, me marrëdhëniet midis<br />
pjesëtarëve të familjes, me të afërmit,<br />
miqtë, rrethin shoqëror.<br />
Vajza shkodrane portretizohet me:<br />
“Zambakun e bardhë”, “Trëndafilin”,<br />
si shenjë e dashurisë, “Lulen e allit”,<br />
“Shebojën”. Trupi i saj krahasohet me<br />
“selvi”, me “dardhë”, me mollë”, me<br />
“pjeshkë”, faqet “gurabi”, vetullën si<br />
gajtan etj., Djalin “Broj një pëllumb”,<br />
“Bilbil këngëtar”, “Sokol me fletë” etj.<br />
“Në vështrim të parë të lind përshtypja<br />
sikur këto këngë janë krijuar<br />
brenda një dite, <strong>nga</strong> të njëjtët autorë<br />
dhe se ruajnë, pak a shumë, të<br />
njëjtat emocione. Por mjafton edhe<br />
një lëvizje e vogël në planin melodik,<br />
qoftë thjesht dhe në atë harmonik,<br />
për t’i dhënë çdonjërës prej tyre<br />
fizionomi të veçantë”. (Tonin Zadeja,<br />
Tonin Daija). Këngët e dasmës<br />
shkodrane paraqesin interes për<br />
qartësinë melodike, për thjeshtësinë,<br />
dhe për arkitekturën e ndërtimit.<br />
Baza modale e këngëve te dasmës<br />
shkodrane është diatoni<strong>ka</strong> e pastër,<br />
kryesisht modi eolian (minori natyrore),<br />
provë për lashtësinë e tyre<br />
(Zadeja, Daija).<br />
Këngët e ahengut shkodran<br />
Këngët e ahengut shkodran nuk<br />
janë të huaja, pse në to ndikimi i<br />
një kulturë tjetër është i ndjeshëm.<br />
Populli i <strong>ka</strong> seleksionuar ato, duke ua<br />
përshtatur kërkesave shpirtërore dhe<br />
psikologjisë së tij.<br />
Melodia e këngëve të ahengut<br />
është në shumë raste e një sentimenti<br />
subjektiv, e butë dhe shumë përkëdhelëse<br />
për plastikën e saj.<br />
Dy janë tipat e melodive të<br />
ahengut:<br />
1. Këngët e <strong>ka</strong>rakterit ritmik<br />
shquhen për lirizëm mjaft efektiv,<br />
mjaft dinamik;<br />
2. Këngët e <strong>ka</strong>rakterit të shtruar që<br />
këndohen sipas dëshirës dhe ndjeshmërisë<br />
së këngëtarit, shquhen me<br />
zbukurime të shumta, tingëllueshmëri<br />
vo<strong>ka</strong>le, rrjedhshmërinë e deli<strong>ka</strong>tesën e<br />
shprehjes artistike muzikore.<br />
Jare - fantastikja krijuese e<br />
popullit<br />
Ekoarti ose psikologjia e këngës<br />
pop-shkodrane, shpreh qartë natyrën<br />
psikologjike, gjuhësore dhe terapeutike<br />
të këtij arti. Ato janë gjuhë<br />
muzikore tipike e një arti të pastër,<br />
etnik dhe futurist.<br />
Studimi i muzikës gjuhësisht<br />
ndikon t’i japë kuptim këtij arti dhe<br />
jep domethënien psikike të këtyre<br />
vlerave shpirtërore, jo vetëm të<br />
Shkodrës, por të gjithë Shqipërisë.<br />
koNtrapuNkt<br />
GJENIu MuZIKOR LuDvIK van BETHOvEN<br />
Bethoveni mund të shkruajë muzikë, falë Zotit, por ai nuk mund të bëjë asgjë tjetër në këtë botë<br />
Prof.Dr.Sc.Akil Mark Koci<br />
Me qëllim e citova Bethovenin, sepse,<br />
askush prej krijuesve muzikor nuk <strong>ka</strong><br />
lënë gjurmë më të madhe në botën e artit<br />
si Ludvik van Bethoven, i përkushtuar<br />
përjetësisht në ketë art me të drejt thotë<br />
muzi<strong>ka</strong> është mbi çdo filozofi.<br />
Kompozitori Gjerman, <strong>ka</strong> qenë figurë<br />
qendrore e artit muzikor <strong>ka</strong>h fillimi<br />
i shekullit të nëntëmbëdhjetë, krijues<br />
i kërkimeve dhe i ndijimeve të përhershme<br />
dhe të gjithanshme,sepse arti i tij<br />
në krahasim me krijuesit e tjerë është<br />
bazuar mbi emocionet dhe <strong>ka</strong> zhvilluar<br />
një ndjenë racionale në ndërgjegjen e<br />
njerëzimit të asaj kohe, prandaj është<br />
më se e nevojshme njohja së më mire<br />
e nocioneve estetike që përvijojnë në<br />
çdo veprimtari artistike e sidomos në<br />
artët që nuk e <strong>ka</strong>në fjalën si shprehje<br />
artistike.<br />
Ai paraqet një figurë të madhe<br />
dhe qendrore, dhe <strong>ka</strong> qenë i predestinuar<br />
të bëjë kthesë ta shfaqë rrymën<br />
e re artistike dhe ta braktisë ate të<br />
vjetrën, por jo të s<strong>ka</strong>duar e cila <strong>ka</strong><br />
qenë nën ndikimin e jetës së oborreve<br />
fisnike dhe mbretërore dhe kështu<br />
gjatë periudhës <strong>ka</strong>limtare shumë të<br />
rëndësishme në mes të dy epo<strong>ka</strong>ve të<br />
bëj reformën e saj si procedim etik<br />
dhe estetik si refleksion të klasicizmit<br />
dhe të romantizmit.<br />
Arrogant, kryelartë që se zë vendi<br />
vend <strong>nga</strong> temperamenti i tij i madh.<br />
Kurse jeta e tij kur e rregullt,mos respektues<br />
i kulteve njerëzore, gjithnjë i<br />
pa kënaqur, studio-zë në atë masë,sa<br />
që <strong>ka</strong>lonte në ekspresionizëm, temperamenti<br />
tij i madh dhe tronditës,<br />
es<strong>ka</strong>lues prej një momenti të gëzuar<br />
në atë tragjik, si dhe përsiatjet e tija<br />
psikologjike, që bënin bujë në të gjitha<br />
aspektet duke sjell me vete komentet<br />
<strong>nga</strong> më të ndryshmet.<br />
Ka qenë dhe <strong>ka</strong> mbet më i aftë për<br />
ta <strong>ka</strong>pur reformën si frymëzim për ta<br />
shprehur në veprat e veta <strong>nga</strong> aspektet<br />
e realitetit që ngërthejnë jo vetëm<br />
tragjiken dhe ndjenjat e tmerrit, të ankthit,<br />
të <strong>frikë</strong>s, por edhe lirizmin që <strong>ka</strong><br />
si sferë ndjenjat të ëmbla dhe të buta,<br />
afshin dashuror, keqardhjen mëshirëplotë,<br />
adhurimin, fisnikërinë, si frutë i<br />
vrojtimeve të krijuesit, kurse sa i përket<br />
përfilljes së artit i pa kompromis duke i<br />
dhënë një <strong>ka</strong>hje krejt tjetër krijimtarisë<br />
muzikore <strong>nga</strong> mësimet e mësuesit të vet<br />
Hajdnit, i cili bashke me Moxartin <strong>ka</strong>në<br />
vërejtur një force iluminare krijuese që<br />
u mshifte në te.<br />
Pra, ky i ri me një performans art në<br />
veti kishte një game të madhe që paraqitët<br />
si sintezë e gjerë e të gjitha frymëzimeve<br />
dhe posedonte shije të rafinuar<br />
dhe të profilizuar, i cili konsiderohej<br />
si një “ndër kompozitorët më superior<br />
dhe ndër më të mëdhenjtë i të gjitha<br />
kohërave”, me një erudicion dhe imagjinatë<br />
të madhe krijuese sinjifi<strong>ka</strong>tive,<br />
por që <strong>ka</strong> në te diç<strong>ka</strong> metafizike me të<br />
cilën identifikohet si krijues par ekselans<br />
muzikor.<br />
Ky konstatim i preri ri-gjendët në<br />
përmasa të mëdha, kur kihet parasysh<br />
fakti se të kërkuarit e shtigjeve artistike<br />
e në ketë rast muzikore, <strong>ka</strong> freskinë e<br />
spontanitetit krijues, krijon një polisemi<br />
që bartë me vete shumë nivele<br />
semantike e me vlera të larta intelektuale.<br />
Thonë, se “reputacioni i tij,<br />
jo vetëm që i <strong>ka</strong> inspiruar shumë<br />
kompozitorë si krijues artistik,por<br />
edhe <strong>ka</strong> <strong>frikë</strong>suar shumë krijues,<br />
muziktarët si dhe publikun i cili e<br />
<strong>ka</strong> përcjell dhe ndjekur gjatë tërë<br />
krijimtarisë së tij të begatshme”,<br />
duke kërkuar dhe duke trajtuar<br />
vazhdimisht identitetin e vet krijues<br />
në kohën kur Hajdni dhe Mozarti<br />
kishin etabluar stilin e tyre<br />
klasik,ai,pra, Betoveni me imagjinatën<br />
e tij krijuese është mishëruar<br />
në fshehtësitë e muzikës si kohezion<br />
emocional dhe <strong>ka</strong> zgjeruar<br />
thellë horizontin e pikëpamjeve dhe<br />
të vlerave estetike, sepse gjithnjë<br />
<strong>ka</strong> konsideruar se arti, e sidomos<br />
muzi<strong>ka</strong> duhet të bazohet në frymën<br />
morale të shpirtit duke u bazuar në<br />
atë thënie Platonike ,,se shpirti i<br />
botës është shtruar <strong>nga</strong> harmonia<br />
muzikore,,.<br />
Kur lexojmë, apo dëgjojmë emrin<br />
e Betovenit, gjithnjë kemi parasysh<br />
krijuesin-kompozitorin me të<br />
përkryer dhe mu këtu qëndron edhe<br />
vlera e tij krijuese, sepse në veprat<br />
21<br />
e tija hasim atë strukture artistike të<br />
bazuar tërësisht dhe konceptualisht në<br />
idenë teorike, artistike si komunikim<br />
i përshtatshëm ndërmjet artistit dhe<br />
dëgjuesit,pra ketë koncept, strukture,<br />
idiomë e gjejmë në simfonitë tija,por,<br />
më të qartë e hasim në kryevepeprën<br />
e ti simfoninë e nëntë, si rrëfim<br />
retro introspektiv në vetën e pare,<br />
duke projektua një krijim që paraqet<br />
“një vepër monumentale, si rezyme<br />
dhe kurorë e krijimtarisë simfonike<br />
të Betovenit”,pra në atë rrëfim personal<br />
dhe impersonal implicit, ku pos<br />
muzikës gjeniale këtu shpërthen edhe<br />
teksti i Shillerit si virtyt-nxitës, ku ai<br />
një kohë të gjatë e <strong>ka</strong> hulumtuar fuqinë<br />
e tekstit dhe <strong>ka</strong> kërkuar momentin<br />
më të volitshëm që me poezi,këngë<br />
dhe muzikë ta shpreh madhështinë<br />
përfundimtare-“fitoren e së mirës ndaj<br />
së keqes”.<br />
Prandaj, edhe kjo simfoni vezullon<br />
mbi të gjitha simfonitë e tija të tjera<br />
dhe shquhet si vepër dinjitoze me<br />
kompleksitetin e saj të plotë,të shprehur<br />
në serinë e variacioneve, duke<br />
përsëritur disakordin hyrës me këto<br />
fjalë: ”O Miq, jo këta tinguj. Të këndojmë<br />
këndshëm dhe gëzueshëm”.
E hënë, 25 mars 2013<br />
22 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
Nga Kastriot<br />
DERVISHI<br />
Dossier<br />
speciale<br />
KRIMET E KoMUNIzMIT<br />
Persekutimi i<br />
proameri<strong>ka</strong>nëve në Shqipëri<br />
Në ditët e para të tij Sigurimi i Shtetit kishte prirje të theksuar antiameri<strong>ka</strong>ne në veçanti dhe antiperëndimore në përgjithësi. Këtë prirje e<br />
pati deri në fund të jetës së vet,<br />
madje të manifestuar edhe në<br />
kushtet e shpërndarjes së tij. Kjo,<br />
sepse interesat jugosllave dhe të<br />
doktrinës komuniste e kërkonin<br />
më fort se kushdo këtë punë. Një<br />
implikim apo lidhje sado e vogël<br />
me ameri<strong>ka</strong>nët, qoftë në formën<br />
e shkollimit, farefisnisë, etj<br />
sh<strong>ka</strong>ktonin nisjen e procedurave<br />
për përpunimin e personit.<br />
U listuan të gjithë personat<br />
që kishin shërbyer ose kishin<br />
njohje me legatën ameri<strong>ka</strong>ne<br />
në Tiranë, të gjithë nxënësit e<br />
shkollave ameri<strong>ka</strong>ne, të gjithë<br />
familjet që i kishin pritur ato, të<br />
gjithë personat që dinin anglisht.<br />
Cilësimi ndaj tyre ishte akuzues<br />
shumë i fortë: “ishin agjentë<br />
ameri<strong>ka</strong>në”.<br />
Në përgatitjen paraprake të<br />
informacionit për Sigurimin<br />
e Shtetit, historikisht<br />
konsideroheshin vatra të<br />
“veprimtarisë së zbulimit<br />
ameri<strong>ka</strong>n në Shqipëri nëpërmjet<br />
arsimit”:<br />
-Shkolla “Qiriaz” në Korçë.<br />
-Shkolla “Kennedy” (ku shtohej<br />
përhapja e protestantizmit në<br />
vend). Madje thuhej se ekzistonte<br />
akoma në Korçë një mision fetar<br />
nën emrin e Daniel Levis-it.<br />
-Shkolla Teknike e Tiranës, e<br />
cila kishte pasur drejtor në fillim<br />
Bradlery Kelly e më pas pas vitit<br />
1929 Harry Fultz. Konsiderata<br />
që <strong>ka</strong> pasur Sigurimi rreth saj<br />
ishte shumë paragjykuese dhe<br />
sh<strong>ka</strong>tërrimtare, sipas së cilëve<br />
“pamja e jashtme e shkollës<br />
dukej si një manastir, ku<br />
edukohej në heshtje një rini, e<br />
cila nesër do të ishte punëtore,<br />
por brenda ziente një <strong>ka</strong>zan<br />
agjentësh ameri<strong>ka</strong>në me një<br />
edukim politik të heshtur dhe<br />
të pakuptuar <strong>nga</strong> jashtë”. Këtë<br />
bindje Sigurimi e mbështeste mbi<br />
disiplinën absolute dhe rregullin<br />
e jetesës. Raporti shënonte<br />
drejtorët pasues pas shtetëzimit<br />
të shkollave që ishin Xheladin<br />
Nushi e Muhamet Hoxha.<br />
-Shkolla ameri<strong>ka</strong>ne e Kavajës<br />
(bujqësore), themeluar më 1926<br />
<strong>nga</strong> Telfort Eriksoni.<br />
Në listat shtesë bënin pjesë ato<br />
që kishin studiuar në Robert<br />
College, në SHBA.<br />
Një goditje e madhe iu dha<br />
personave që cilësoheshin se<br />
ishin të SBS-së (Shërbimi Sekret<br />
për Ball<strong>ka</strong>nin). Ameri<strong>ka</strong>nët<br />
gjatë luftës kishin trajnuar një<br />
grup personash <strong>nga</strong> Shqipëria<br />
në Itali. Ndër ta kishte edhe<br />
Foto <strong>nga</strong> procesi kundër “sabotatorëve” të Maliqit<br />
komunistë dhe aktivistë të luftës.<br />
Por ndaj tyre u vu një goditje e<br />
përgjithshme dhe e pashembullt.<br />
Me përjashtim të Qazim Hoxhës<br />
(shkoi në Munih), Osman<br />
Shehit (në Jugosllavi), Haxhi<br />
Brajës e Selman Xherbutës,<br />
të 31 personat e kursit të SBSsë<br />
<strong>ka</strong>luan në një goditje të<br />
pamëshire. Në fakt goditja që iu<br />
dha këtij grupi, kishte më shumë<br />
se çdo gjë qëllimin për<br />
të zhdukur personat<br />
më të mundshëm<br />
proameri<strong>ka</strong>në brenda<br />
Frontit, për ta lënë këtë<br />
organizatë, thjesht në<br />
një fasadë të rehatshme<br />
për Partinë Komuniste<br />
të Shqipërisë. Personi<br />
kryesor këtu shënohej<br />
“Lari Post” (Llazar<br />
Papastoli), i cili<br />
mendohet si “qendra”<br />
drejtuese e grupit<br />
shqiptar të trajnuar atje.<br />
Në prag të vendosjes së<br />
regjimit komunist në Shqipëri,<br />
në tetor 1944, grupi i përgatitur<br />
zbriti në fshatin Kakome, duke<br />
u shpërndarë në repartet e<br />
ndryshme të ushtrisë. S’<strong>ka</strong><br />
dyshim se misioni i të trajnuarve<br />
në Bari do të ishte kurdoherë<br />
injektimi i guximshëm i një<br />
regjimi demokratik në vend,<br />
si edhe kuptohet, nuk do të<br />
ishte në aleancë me armiqtë<br />
historikë të Shqipërisë. Këtu<br />
qëndron edhe filozofia e<br />
goditjes së pamëshirshme të<br />
këtij “grupi”. Sigurimi ishte i<br />
prerë për të ndërmarrë goditje<br />
ndaj “grupit”, madje duke i<br />
akuzuar paraprakisht për akte<br />
diversioni, vjedhje dokumentesh<br />
sekrete, dhënie informatash<br />
te ameri<strong>ka</strong>nët dhe rolin<br />
ndërmjetës ndaj asaj që mund<br />
të konsiderohej si pozitë ndaj<br />
Një implikim apo lidhje sado e vogël me<br />
ameri<strong>ka</strong>nët, qoftë në formën e shkollimit,<br />
farefisnisë, etj sh<strong>ka</strong>ktonin nisjen e<br />
procedurave për përpunimin e personit. U<br />
listuan të gjithë personat që kishin shërbyer<br />
ose kishin njohje me legatën ameri<strong>ka</strong>ne<br />
në Tiranë, të gjithë nxënësit e shkollave<br />
ameri<strong>ka</strong>ne, të gjithë familjet që i kishin pritur<br />
ato, të gjithë personat që dinin anglisht<br />
regjimit në Shqipëri. Sigurisht<br />
prova për këto nuk kishin, por<br />
gjërat i kishin vendosur.<br />
Përveç “Lari Postit” ngeleshin<br />
të listuar Kolë Berisha, Adem<br />
Dërhemi, Sali Doda, Qani<br />
Katroshi, Xhemal Far<strong>ka</strong> (person<br />
që kishte ndihmuar Lef Nosin<br />
atë vit), Njazi Bimi, Alia lia, Haki<br />
Qatja, Fadil Kërtusha, Vaid Maçi,<br />
Faik Hajdari, Shahin Pertefi,<br />
Stamati Stamatiadhi, Merudhe<br />
<strong>55</strong><br />
Topulli, Qefsere Bega (gruaja e<br />
Ludovik Ni<strong>ka</strong>jt), Preg Shkoreti,<br />
Vasil Llazari, Shefqet Kavaja,<br />
Osman Sh<strong>ka</strong>lla, Sul Dizdari,<br />
Dino Shani.<br />
Për këtë të fundit shënohej se i<br />
kishte deklaruar vetë këto gjëra<br />
pa i bërë presion, gjë që e tregon<br />
më mirë se çdo gjë se tortura<br />
ishte pjesë e pashmangshme e<br />
punës së Sigurimit.<br />
Në të njëjtën listë thuhej<br />
se Loni Adam dhe Teli Dilo<br />
kishin folur pjesërisht. Emra<br />
të tjerë që flisnin ishin Shyqyri<br />
Kodra, Xhaferr Li<strong>ka</strong>, Misto<br />
Vardhami, Stefan Caro, ndërsa<br />
Myfit Shehu e Beqir Haçi nuk<br />
kishin folur. Interesant është<br />
shënimi vijues, ku thuhej se<br />
nuk ishin arrestuar akoma<br />
Hasan Reçi, Spiro Ruço,<br />
Alush Sejko, Foto Veshi, Aleks<br />
Peleshi, Osman Alla, Ndue<br />
Nikolla, Ndue Gega.<br />
Por dënimet ishin planëzuar<br />
që të bëheshin. Hasan Reçi,<br />
Sinan Gjoni, Kolë Berisha, Spiro<br />
Ruço, Sali Doda e Adem Dërhemi<br />
u dënuan me vdekje dhe u<br />
push<strong>ka</strong>tuan. Galip Hatibi ishte<br />
shembulli i terrorizmit shtetëror,<br />
pasi u rrëmbye, u mbajt dy vjet<br />
i izoluar dhe u ekzekutua. Të<br />
tjerët ishin burgosur e kishin<br />
<strong>ka</strong>luar në përpunim si: Ali Alia,<br />
Foto Veshi, Ndue Nikolla, Spiro<br />
Dhima, Haki Horvati (kishte<br />
<strong>ka</strong>luar në çmendi <strong>nga</strong> torturat),
gazeta<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
<strong>55</strong> @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al<br />
Qani Katroshi, Koço Gji<strong>ka</strong>, Fadil<br />
Kërtusha, Vasil Llazari, Stamat<br />
Stamatidhi (vdekur në burg),<br />
Shefqet Kavaja, Faik Mane, Shate<br />
Dulla, Preng Shkoreti, <strong>Rama</strong>zan<br />
Bellalla, Et’hem Beluli, Shahin<br />
Pertefi, Ndue Gega, Osman<br />
Sh<strong>ka</strong>lla, Nikolla Bru<strong>ka</strong>. Aleks<br />
Peleshi përpunohej në Tiranë.<br />
Akuzat ishin gati të njëjta për<br />
të gjithë. Në përfundim të një<br />
procedimi, Sigurimi kishte<br />
listuar 80 veta. Hasan Reçi do të<br />
kishte këtë herë dënimin e fundit<br />
me vdekje.<br />
Qysh në vendosjen e tij në<br />
Shqipëri, misioni ameri<strong>ka</strong>n<br />
konsideroj armiqësor në raport<br />
me Shqipërinë. Por veprimtaria<br />
informative e misionit ameri<strong>ka</strong>n<br />
është e vështirë të ketë rënë<br />
sadopak në dorë të Sigurimit<br />
pa ndërhyrjen e OZN-as apo<br />
më vonë UDB-së. Në vëmendje<br />
të misionit ameri<strong>ka</strong>n kishte<br />
qenë roli i legatës jugosllave në<br />
Tiranë, kontrolli i plotë i Titos<br />
ndaj Enver Hoxhës.<br />
Veprimtarinë e misionit<br />
ameri<strong>ka</strong>n në Shqipëri, Sigurimi<br />
e konsideronte si veprimtari<br />
diversioniste e informative.<br />
Në kujdes të posaçëm ishin<br />
marrëdhëniet shqiptaro –<br />
jugosllave dhe <strong>ka</strong>hja që ato po<br />
merrnin. Në një relacion “mbi<br />
veprimtarinë informative të<br />
misionit ameri<strong>ka</strong>n me anë të<br />
agjentëve të tij”, thuhej se ky<br />
mision sipas burimeve komuniste<br />
kishte rrjetin e tij informativ të<br />
përbërë <strong>nga</strong> agjentët “Leoparti”,<br />
“Mole”, “Lorenzo”, “Mazzini &<br />
Machiaveli”, “R & A” dhe Limb”.<br />
Burimi i këtyre të dhënave nuk<br />
saktësohej sesi kishte ardhur.<br />
Sipas të dhënave të “Leopardit”<br />
në paradën e 10 korrikut 1945,<br />
populli nuk ishte impresionuar<br />
<strong>nga</strong> prania e Enver Hoxhës<br />
dhe as <strong>nga</strong> fjalimi i tij. Sipas të<br />
njëjtit burim, një zyrtar jugosllav<br />
kishte thënë se Kosova nuk do të<br />
bëhej kurrë pjesë e Shqipërisë,<br />
por do të bisedohej “miqësisht”<br />
me Titon. “Leopardi” për<br />
shembull informonte gjithashtu<br />
edhe për dërgimin në Beograd<br />
të 80 të rinjve shqiptarë, për<br />
jetëshkrimin e Hysni Kapos,<br />
qëndrimin tallës të Legatës<br />
Jugosllave ndaj KOASH-it, etj.<br />
Fri<strong>ka</strong> e Sigurimit ishte se bëhej një<br />
lëvizje spiunazhi midis rrugëve<br />
tregtare, Korrespondencës dhe<br />
turizmit. Përfundimisht për<br />
të larguar misionin ameri<strong>ka</strong>n,<br />
regjimi përdori inskenimin e<br />
“grupit të Maliqit”.<br />
Seksioni i 5-të i Sigurimit të<br />
Shtetit gjurmonte të gjithë të<br />
skeduarit si kundërshtarë të<br />
regjimit. “Luani” ishte njëri prej<br />
bashkëpunëtorëve të caktuar për<br />
t’i parë ku hynin e ku dilnin. Ai<br />
gjurmonte të gjithë personat që<br />
kishin cilësuar me shenjë. Janë<br />
dhjetëra raporte të korrikut 1946<br />
ku përmenden emrat e Sanije<br />
Kosovës, Siri Dizdarit, Tomor<br />
Foto <strong>nga</strong> procesi kundër “sabotatorëve” të Maliqit<br />
Ypit, Hasan Jeros, Bedri Xhomos,<br />
Loni Plumbit, Myzafer Vilës,<br />
Reiz Selfos, Bian<strong>ka</strong> Balliçi etj. Të<br />
gjitha takimet e rastësishme apo<br />
të <strong>ka</strong>rakterit njerëzor përcilleshin<br />
si veprimtari agjenturore. Është<br />
e çuditshme se ky gjurmim ishte<br />
për gjëra normale, që përshkojnë<br />
speciale<br />
jetën njerëzore si blerja e një<br />
buke, takimi në rrugë i një të<br />
njohuri, hyrja në librari, shëtitja,<br />
festimi i ditëlindjes, etj.<br />
Loni Adami ish nëpunësi i<br />
ambasadës ameri<strong>ka</strong>ne në Tiranë,<br />
pasi u torturua me një hetuesi të<br />
fortë, u shtrua në spital. Atje u<br />
vërejt se gjysma e trupit i kishte<br />
zënë krimba. Dha shpirt në këtë<br />
gjendje.<br />
Deputeti Kol Kuqali vdiq <strong>nga</strong><br />
torturat e rënda ndaj tij. Më<br />
pas u plotësua hetuesia duke<br />
vënë nënshkrime të falsifikuara.<br />
Pavarësisht se i kishte dhënë<br />
23<br />
luftës dy djem dëshmorë, regjimi<br />
nuk e kurseu, pasi ai ishte<br />
proameri<strong>ka</strong>n në bindje.
eklama<br />
C M Y K<br />
E hënë, 25 mars 2013<br />
24 @ | www.gazeta<strong>55</strong>.al gazeta<br />
<strong>55</strong>