KAZANIA - Pomorze 1100

ess^siwa
ALEKSANDER BRUCKNElt. [120]
zupełnie, choć wiedza o sile chuci cielesnej, jak ona ludzi więzi, co
widzimy po nowoczesnych rozpustnikach, niby wolni biegają dzień i noc
po ulicach, mimo to przykuci do miłości kochanki, i noszą nawet na
znak tego nieraz łańcuchy zamiast pasów, by się niejako zwyciężonym
od djabła oznaczyć (z rękopisu wrocławskiego).
Z tego samego rękopisu przytaczamy jeszcze w tłumaczeniu polskiem,
jak poprzednio, ustęp o tern, jak grzeszą przekupnie i karczmarze
w mierzeniu: za naszych czasów przez grzech wielu takich, co to
gdy chcą mierzyć mąkę lub zboże (triticum) lub cokolwiek i mają co
dostać od ludzi, mają miarę większa niż należy, ale gdy innym mają
odmierzać od siebie, mają mniejszą. I tak ubogiemu dają za dobre
pieniądze fałszywą miarę, czyniąc tern wielkie złodziejstwo i lichwę.
Podobnie czynią karczmarze lub karczmarki lub ci, co piwo szynkuja:
gdy widzą, że je ludzie radzi biorą, lub piją w domu lub biorą w naczynia,
natychmiast mienia je w gorsze, mieszając cienkuszem lub
zmieniając miarę lub zmniejszając ja, a biorą te same pieniądze, a przyjdzie
gość, dają mu drożej. Sa też, co to kładą na ołtarze lub dają
ubogim złe grosze, mniemając, że takim sposobem łaskę boża pozyszeza.
Nakoniec tłumaczymy z tegoż rękopisu całe noworoczne kazanie,
zwracające się ku wszystkim stanom: Jest zwyczaj w niektórych stronach,
że sobie ludzie Nowy rok posyłają; jeśliź to tak w życiu świeckiem,
przystosuję to do duchowego; otóż i ja daję lub szlę jako Nowy
rok królom lwa, bo opowiadają o nim, że gdy widzi przed sobą
zwierzę u nóg swych, mimo swej okrutnej natury łaskawym się staje,
pouczając tem królów, by przeciw poddanym byli miłosierni; powtóre
czyta się o nim, że gdy nań polują, ogonem zaciera swe ślady, ucząc
królów, by byli roztropni i umieli każdemu sprawiedliwość czynić.
Powtóre posyłam duchownym pelikana, który, jak pisze Alan,
z własnego serca karmi młode; tak powinniby duchowni, gdy potrzeba,
życie łożyć za swe owieczki, ale niestety, starają się o nie jak najmniej.
Po trzecie daję panom ziemskim i szlachcie kwokę,
gdyż ta, jak pisze Alan, tuli młode pod skrzydła swoje przeciw jastrzębiom
i sama się za nie naraża; tak powinni też panowie strzec swych
poddanych i im miłosierdzie okazywać i drobne winy przepuszczać;
łupią, których by bronić mieli, a którzy tak czynią, obawiam się, by
się z nimi nie stało, co z owym rycerzem, o którym czytamy, że,
kiedykolwiek z innymi na wyprawę ciągnął, o pół mili innych wyprzedzał;
przyjechał tak do wsi, w chałupie u wdowy znalazł krowę
i chciał ja zabrać; gdy wdowa i dzieci błagały, by im ja zostawił,
odpowiedział: jada za mna inni, nie wezmę ja, wezmą inni. Ale gdy
przyszedł czas śmierci jego, zjawił się mu djabeł, by duszę zabrać —
[121] KAZANTA ŚREDNIOWIECZNE. 7
błagał go rycerz, by go puścił, ale przypomniał mu djabeł krowę i powiedział
: nie wezmę ja ciebie, chwycą cię inni i natychmiast go porwał.
Otóż bądźcie jak kwoki na opiekę sierotom i wdowom.
Poczwarte posyłam rajcom i mieszczanom żórawia,
bo mówi Alan, że ptak ten w locie zawsze kupy się trzyma — niechżeż
tak i mieszczanie czynią, by się im źle nie wiodło, bo wedle słów ewanielisty
każde rozdzielone w sobie państwo itd. Popiąte posyłam małżonkom
parę gołębią, niech się nawzajem tak samo kochają
i uważają. Poszóste posyłam wdowom synogarlicę, co to zawsze
na suchej gałęzi przesiadywa i po zgonie towarzysza innego więcej
nie szuka — tak po winne czynić wdowy, żyjąc w czystości. Siódme
pannom posyłam pszczółkę, która nie ze złączenia, ale z drobnego
robaczka się rodzi i kwiaty lubiąc na nich siadywa, dając do
zrozumienia, by panny czystość zachowywały i w kwiecie, to jest
w Chrystusie i w cnotach się lubowały, jak kwiat, biały dla swej czystości
lub czerwony dla swej słodyczy. Ósme posyłam rzemieślnikom
dzięcioła, który gniazdo budując nie dba o krasę, ale aby
było trwałe, żeby więc wyroby naszych rzemieślników mocne były.
Lecz nowocześni rzemieślnicy podobni jaskółkom, których gniazda nader
piękne, a nie trwałe, tak i wyroby nowoczesne; niechaj więc nie
wyszukują marnostek dla popisywania się, lecz niech kunszt swój po
prostu wykonują. Dziewiąte posyłam duchownym osobom strusia,
który trawi rzeczy miękkie i żelazo i puszczę lubi; tak powinni duchowni
wytrwać przeciw nieszczęściu jak przeciw szczęściu, a żywot
samotny prowadzić. Dziesiąte posyłam wszystkim starcom łabędzia,
który w godzinę śmierci słodko śpiewa — niechżeż każdy starzec
życie swe tak rozrządzi, by mógł w chwili zgonu słodka pieśń
Panu śpiewać: Panie w ręce twoje polecam duszę moje. Jedenaste posyłam
młodzieńcom mrówkę, która w lecie co potrzeba zbiera,
by w zimie pokój miała, niech i młodzieńcy czasu swego nie marnują.
Dwunaste posyłam wszystkim szynkarzom miarę, w którą żydzi
mannę na puszczy zbierali, a nie odważył się żaden wziaść więcej
niż drugi, jeden miał tyle co drugi — tak powinni wszyscy szynkarze
mieć równe miary, lecz obawiam się, że rzecz się ma przeciwnie.
Trzynaste posyłam bogaczom piankę, która wykarmia
młode innych ptasząt, ponieważ kukułka, gdy znajdzie jej jajka, wypija
je i podsuwa własne — wywodzi więc pianka obce jak własne
i gdy karmi młode, wsuwa całe gardło w ich dziób, gdyż są większe
niż ona sama. A rozumie się przez to, że maja być bogacze miłosierni
dla ubogich. Czternaste daję wszystkim, na Nowy Rok, co sam miłuję
i życzę, Chrystusa syna Marji, który niech raczy tu nas łaska odno-