01.07.2013 Views

Учение о субстанции - Библиотека духовной науки

Учение о субстанции - Библиотека духовной науки

Учение о субстанции - Библиотека духовной науки

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Руд<strong>о</strong>льф Хаушка<br />

УЧЕНИЕ О СУБСТАНЦИИ<br />

К п<strong>о</strong>ниманию физики, химии и терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия веществ<br />

ПРЕДИСЛОВИЕ<br />

Задача предлагаем<strong>о</strong>й книги - п<strong>о</strong>казать, как через рассм<strong>о</strong>трение сущн<strong>о</strong>сти сам<strong>о</strong>й материи м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть еще п<strong>о</strong>всюду сег<strong>о</strong>дня г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствующее материалистическ<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>ззрение на прир<strong>о</strong>ду.<br />

Аматериалистическ<strong>о</strong>е рассм<strong>о</strong>трение химии представляется, на первый взгляд, бессмысленным, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

именн<strong>о</strong> учение <strong>о</strong> веществе предп<strong>о</strong>лагает, казал<strong>о</strong>сь бы, твердую п<strong>о</strong>чву материальн<strong>о</strong>й зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти. В<br />

предлагаем<strong>о</strong>м «Учении <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>» также не идет речи <strong>о</strong>б <strong>о</strong>трицании таких зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в — ск<strong>о</strong>рее, <strong>о</strong>ни<br />

являются фен<strong>о</strong>менами, и их зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерный <strong>о</strong>бз<strong>о</strong>р <strong>о</strong>бразует исх<strong>о</strong>дный пункт наших рассм<strong>о</strong>трений. В<strong>о</strong>т<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> част<strong>о</strong> упускают из внимания границы их значим<strong>о</strong>сти. Техник, знающий пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сть железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бразца и учитывающий ее в расчетах также и т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда материал <strong>о</strong>бразца при нагревании уже перешел<br />

в друг<strong>о</strong>е агрегатн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, п<strong>о</strong> праву м<strong>о</strong>жет быть назван глупц<strong>о</strong>м. Н<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> так п<strong>о</strong>ступают сег<strong>о</strong>дня,<br />

к<strong>о</strong>гда земные зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти экстрап<strong>о</strong>лируют в<strong>о</strong> Вселенную на «милли<strong>о</strong>ны свет<strong>о</strong>вых лет».<br />

Авт<strong>о</strong>р в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение десятк<strong>о</strong>в лет пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил экспериментальные исслед<strong>о</strong>вания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют с<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения взглянуть на существ<strong>о</strong> материи и, тем самым, на все рассм<strong>о</strong>трение прир<strong>о</strong>ды. Не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря<br />

уже <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> взгляд, <strong>о</strong>бученный на рассм<strong>о</strong>трении качеств, заставляет уже известные фен<strong>о</strong>мены<br />

пр<strong>о</strong>явиться в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете.<br />

Отх<strong>о</strong>д <strong>о</strong>т материалистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды <strong>о</strong>значает не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как н<strong>о</strong>вый сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<br />

рассм<strong>о</strong>трения фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в -упражнение в мыслительн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>зерцании - вмест<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы их т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

регистрир<strong>о</strong>вать в части меры, числа и веса и затем «<strong>о</strong>бъяснять», вследствие чег<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни застывают в мир<br />

гип<strong>о</strong>тез и те<strong>о</strong>рий.<br />

Материалистическ<strong>о</strong>е направление в искусстве требует <strong>о</strong>т нег<strong>о</strong> быть верным действительн<strong>о</strong>сти. На<br />

эт<strong>о</strong> знат<strong>о</strong>ки м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>тветить, чт<strong>о</strong>, если эт<strong>о</strong> треб<strong>о</strong>вание сделать масштаб<strong>о</strong>м для нашег<strong>о</strong> из<strong>о</strong>бразительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

искусства и п<strong>о</strong>эзии, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значал<strong>о</strong> бы закат немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> искусства. Т<strong>о</strong>гда бы цветная ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графия, лучше<br />

всег<strong>о</strong> уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>ряющая д<strong>о</strong>гме «быть верным действительн<strong>о</strong>сти», д<strong>о</strong>лжна была бы рассматриваться как<br />

главн<strong>о</strong>е направление в искусстве нашег<strong>о</strong> времени, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>на, в лучшем случае, является лучшим<br />

пр<strong>о</strong>изведением техники, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>все не искусств<strong>о</strong>м.<br />

Худ<strong>о</strong>жник, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>пирует предметы прир<strong>о</strong>ды, х<strong>о</strong>тя бы и мастерски, эт<strong>о</strong> не худ<strong>о</strong>жник, н<strong>о</strong><br />

техник. Истинный худ<strong>о</strong>жник живет в предметах и тв<strong>о</strong>рчески в<strong>о</strong>сс<strong>о</strong>здает их <strong>о</strong>бразы. Эт<strong>о</strong>т вид «тв<strong>о</strong>рчества»<br />

предп<strong>о</strong>лагает не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> тренир<strong>о</strong>ванную руку, н<strong>о</strong> и внутреннюю душевн<strong>о</strong>-дух<strong>о</strong>вную активн<strong>о</strong>сть. Чем <strong>о</strong>на<br />

интенсивней, тем б<strong>о</strong>лее худ<strong>о</strong>жник стан<strong>о</strong>вится тв<strong>о</strong>рц<strong>о</strong>м. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ведет худ<strong>о</strong>жника к перв<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>чнику<br />

истины, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникла также действительн<strong>о</strong>сть внешней прир<strong>о</strong>ды, — не д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> ли эт<strong>о</strong><br />

благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вить науку исслед<strong>о</strong>вать истину мет<strong>о</strong>дами искусства? - Мы думаем, чт<strong>о</strong> также и в естеств<strong>о</strong>знании<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> утвердить худ<strong>о</strong>жественный, чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му духу присущий элемент.<br />

Регистрация в<strong>о</strong>сприятия еще не ведет ни к истине, ни к истинн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>пыту; т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единение<br />

в<strong>о</strong>сприятия в чел<strong>о</strong>веке с <strong>о</strong>ткрывающимся в нем мир<strong>о</strong>м идей — не те<strong>о</strong>рий — в<strong>о</strong>зжигает свет п<strong>о</strong>знания. Мы<br />

вн<strong>о</strong>сим в мир нечт<strong>о</strong>: тв<strong>о</strong>рческий элемент, активн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, д<strong>о</strong>бавляясь к в<strong>о</strong>сприятию, дает<br />

т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сть сущег<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта.<br />

Эт<strong>о</strong> является <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й гетевск<strong>о</strong>й те<strong>о</strong>рии п<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>днажды была им сф<strong>о</strong>рмулир<strong>о</strong>вана<br />

следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: «Для всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим <strong>о</strong>рган. - Ос<strong>о</strong>бенный <strong>о</strong>рган? - Не <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенный, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<br />

д<strong>о</strong>лжен <strong>о</strong>бладать <strong>о</strong>пределенным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м. - Каким же? - Он д<strong>о</strong>лжен <strong>о</strong>бладать сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить.<br />

– Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить? — Опыт! Нет <strong>о</strong>пыта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый не был бы пр<strong>о</strong>изведен, извлечен, с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рен».<br />

Гете п<strong>о</strong> случаю св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> итальянск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> путешествия, сказал, чт<strong>о</strong>, в сущн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>н не увидел ничег<strong>о</strong><br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>н увидел вещи, был<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вым.<br />

Эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>й гетевским в<strong>о</strong>ззрением на прир<strong>о</strong>ду химией мы надеемся уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить давн<strong>о</strong><br />

сдерживаем<strong>о</strong>е желание и п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть в публикации.<br />

Нужн<strong>о</strong> признать, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>ле судьбы п<strong>о</strong>трясения нашег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>инственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени п<strong>о</strong>ставили мн<strong>о</strong>гих<br />

перед н<strong>о</strong>выми пр<strong>о</strong>блемами. Я п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лю себе в эт<strong>о</strong>й связи п<strong>о</strong>делиться нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым личным <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>м. В<br />

студенческие г<strong>о</strong>ды, занимаясь изучением естеств<strong>о</strong>знания и медицин<strong>о</strong>й, я был ярым материалист<strong>о</strong>м. Я был<br />

убежден, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>чных наук, п<strong>о</strong>стигающих к<strong>о</strong>личественную ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну мира, <strong>о</strong>днажды м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

будет разрешить загадки бытия. В пери<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вки к академическ<strong>о</strong>й карьере в 1914 г<strong>о</strong>ду<br />

разразилась мир<strong>о</strong>вая в<strong>о</strong>йна. Судьба привела меня на русский фр<strong>о</strong>нт, где я в течение трех д<strong>о</strong>лгих лет все<br />

б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>щущал, как п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения т<strong>о</strong>чных наук начинали терять характер неп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебим<strong>о</strong>й уверенн<strong>о</strong>сти. Я все<br />

б<strong>о</strong>лее видел, чт<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ны прир<strong>о</strong>ды м<strong>о</strong>гут иметь лишь <strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>м и временем значение, и<br />

чт<strong>о</strong> нельзя их спр<strong>о</strong>ектир<strong>о</strong>вать на <strong>о</strong>тдельные участки пр<strong>о</strong>странства и времени, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку уже в сфере жизни<br />

<strong>о</strong>ни теряют св<strong>о</strong>ю справедлив<strong>о</strong>сть.<br />

Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения веществ, при п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ведении ведущий к вере в преэкзистенцию<br />

материи, разбудил в<strong>о</strong> мне <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенный пр<strong>о</strong>тест пр<strong>о</strong>тив вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>ма. С п<strong>о</strong>следним в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м связал<strong>о</strong>сь<br />

1


разрушение в<strong>о</strong>круг меня <strong>субстанции</strong> и жизни. И, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>дна за друг<strong>о</strong>й рушились <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы знания, я<br />

пришел к нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти идти прежним путем.<br />

П<strong>о</strong>сле в<strong>о</strong>йны знак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong> с гетевским в<strong>о</strong>ззрением на прир<strong>о</strong>ду и с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>ткрыл<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вую главу м<strong>о</strong>их п<strong>о</strong>знавательных устремлений, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как «вечный ат<strong>о</strong>м» п<strong>о</strong>ставил им<br />

предел. В<strong>о</strong> время м<strong>о</strong>ей деятельн<strong>о</strong>сти в химическ<strong>о</strong>й индустрии, в пери<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>их путешествий и научных<br />

экспедиций в Австралию, южные м<strong>о</strong>ря, Индию и Египет, я все сн<strong>о</strong>ва учился «пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить <strong>о</strong>пыт» в<br />

гетевск<strong>о</strong>м смысле и в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с этим направлял св<strong>о</strong>и экспериментальные исслед<strong>о</strong>вания.<br />

Именн<strong>о</strong> жизнь немецк<strong>о</strong>й нации м<strong>о</strong>жет рассчитывать на пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в т<strong>о</strong>м случае, если<br />

мы будем в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му и дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-жив<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>лнять ее внешние жизненные ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Задачи среднеевр<strong>о</strong>пейск<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти еще не пр<strong>о</strong>чувств<strong>о</strong>ваны!<br />

При рассм<strong>о</strong>трении задачи предлагаем<strong>о</strong>й книги д<strong>о</strong>лжны быть приняты в<strong>о</strong> внимание следующие<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>бражения.<br />

Прежде всег<strong>о</strong>, язык, несм<strong>о</strong>тря на научный характер, д<strong>о</strong>лжен быть <strong>о</strong>бщед<strong>о</strong>ступным и легк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятным.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы - где эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> - <strong>о</strong>т<strong>о</strong>шли <strong>о</strong>т техническ<strong>о</strong>й термин<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии и стандартн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стиля<br />

научн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изл<strong>о</strong>жения; напр<strong>о</strong>тив, жив<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>писания мы пытались пр<strong>о</strong>будить неп<strong>о</strong>средственный интерес<br />

читателя.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку излагаемый материал м<strong>о</strong>жет быть п<strong>о</strong>нят правильн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с привлечением факт<strong>о</strong>в<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й и чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й ист<strong>о</strong>рии, вначале был<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> привести с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие сведения.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку была сделана п<strong>о</strong>пытка привести к п<strong>о</strong>ниманию фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>ндерабильн<strong>о</strong>сти и<br />

имп<strong>о</strong>ндерабильн<strong>о</strong>сти, д<strong>о</strong>лжны были быть затр<strong>о</strong>нуты мыслительные сферы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые еще не нашли места в<br />

<strong>о</strong>бласти <strong>о</strong>бщих естественн<strong>о</strong>научных исслед<strong>о</strong>ваний, и для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>треб<strong>о</strong>валась <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенная п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вка.<br />

Сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б представления, при <strong>о</strong>тказе <strong>о</strong>т м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>писания частичн<strong>о</strong> известных в<strong>о</strong>ззрений и<br />

фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в, служит прежде всег<strong>о</strong> для в<strong>о</strong>збуждения интереса. Естественн<strong>о</strong>, в таких рамках не м<strong>о</strong>жет быть<br />

исчерпывающег<strong>о</strong> изл<strong>о</strong>жения. Дальнейшие исслед<strong>о</strong>вания в эт<strong>о</strong>м направлении п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лят найти дальнейшие<br />

взаим<strong>о</strong>связи и устранить нес<strong>о</strong>вершенства эт<strong>о</strong>й книги.<br />

ПРЕДИСЛОВИЕ КО ВТОРОМУ ИЗДАНИЮ<br />

Б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е числ<strong>о</strong> читательских писем и мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> запр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в <strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти при<strong>о</strong>бретения книги,<br />

п<strong>о</strong>лученные п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как перв<strong>о</strong>е издание был<strong>о</strong> распр<strong>о</strong>дан<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>казали стремление публики к т<strong>о</strong>му<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бу рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды, представить к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый была сделана п<strong>о</strong>пытка в эт<strong>о</strong>й книге. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> интерес<br />

к пр<strong>о</strong>блеме разделяли также представители высшей шк<strong>о</strong>лы и исслед<strong>о</strong>ватели в <strong>о</strong>бласти т<strong>о</strong>чных наук,<br />

укрепил<strong>о</strong> авт<strong>о</strong>ра в ег<strong>о</strong> убеждении, чт<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>м пути м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стичь цели: дать мыслящему чел<strong>о</strong>веку<br />

представление <strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве прир<strong>о</strong>ды.<br />

Прежний сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды уже не уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>ряет б<strong>о</strong>льше мн<strong>о</strong>гих пытливых людей. Он<br />

кажется п<strong>о</strong>груженным в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к не<strong>о</strong>б<strong>о</strong>зримых <strong>о</strong>тдельных наблюдений. Найти здесь путев<strong>о</strong>дную нить м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью индуктивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мет<strong>о</strong>да, к<strong>о</strong>рни к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лежат в духе. Также и предлагаем<strong>о</strong>е «<strong>Учение</strong> <strong>о</strong><br />

<strong>субстанции</strong>» м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять и <strong>о</strong>ценить т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда, если мыслить ег<strong>о</strong> на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й<br />

<strong>науки</strong>. Гетеанизм, рамки к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> были раздвинуты Руд<strong>о</strong>льф<strong>о</strong>м Штайнер<strong>о</strong>м, указывал направление<br />

исслед<strong>о</strong>ваниям, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые привели к написанию предлагаем<strong>о</strong>й книги.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> Гете называл «т<strong>о</strong>чная чувственная фантазия», утверждается и к<strong>о</strong>рректируется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

эксперимента. Цел<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сприятие прир<strong>о</strong>ды, в<strong>о</strong>зникающее из непредвзят<strong>о</strong>г<strong>о</strong> интереса и<br />

худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чутья, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет вещам сначала пр<strong>о</strong>явиться в существенных взаим<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

ут<strong>о</strong>чняются при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи эксперимента. Руд<strong>о</strong>льф Штайнер, предв<strong>о</strong>схитивший будущее, эти силы фантазии<br />

перевел в п<strong>о</strong>знавательные силы высшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка.<br />

В предлагаем<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>те сделана п<strong>о</strong>пытка дать предварительный набр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>ткрывает<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть для будущих п<strong>о</strong>зитивных сил завершить п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ение учения <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>.<br />

При чтении эт<strong>о</strong>й книги дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит иначе, чем при чтении других книг естественн<strong>о</strong>научн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держания. Вид изл<strong>о</strong>жения материала <strong>о</strong>буславливает не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть на первых п<strong>о</strong>рах в<strong>о</strong>здерживаться при<br />

чтении ее <strong>о</strong>т критики, п<strong>о</strong>ка не станет <strong>о</strong>б<strong>о</strong>зримым все здание целик<strong>о</strong>м. Т<strong>о</strong>гда с течением лет м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> будет<br />

сравнить, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря ей расширится с<strong>о</strong>держание с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта. Т<strong>о</strong>гда п<strong>о</strong>явится знание<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> является правильным.<br />

Для авт<strong>о</strong>ра был<strong>о</strong> чрезвычайн<strong>о</strong> тяжелым и б<strong>о</strong>лезненным т<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в перв<strong>о</strong>м издании не<br />

м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> быть сказан<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть сказан<strong>о</strong>.<br />

Так, теперь м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> уп<strong>о</strong>мянуть, чт<strong>о</strong> на заднем плане книги ст<strong>о</strong>ят результаты мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летней с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong>й<br />

раб<strong>о</strong>ты с врачебн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ллегией клиник<strong>о</strong>-терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> института в Арлесхайме близ Базеля, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

дали не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димую п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ту. Экспериментальные раб<strong>о</strong>ты авт<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщается в данн<strong>о</strong>й книге,<br />

также были пр<strong>о</strong>ведены в исслед<strong>о</strong>вательских лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>риях названн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> института. Авт<strong>о</strong>р прин<strong>о</strong>сит<br />

глуб<strong>о</strong>чайшую благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>сть медицинск<strong>о</strong>му <strong>о</strong>бществу и, прежде всег<strong>о</strong>, ведущему врачу г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>кт<strong>о</strong>ру<br />

Ите Вегман.<br />

Я с благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>стью всп<strong>о</strong>минаю мн<strong>о</strong>гие встречи и пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рные беседы с друзьями - Эренфрид<strong>о</strong>м<br />

2


Пфайффер<strong>о</strong>м (Д<strong>о</strong>рнах) и Руд<strong>о</strong>льф<strong>о</strong>м Шахтлебен<strong>о</strong>м (Мюнхен).<br />

Вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е издание - с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщей п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сти - д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> выйти в свет как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее,<br />

п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му пришл<strong>о</strong>сь <strong>о</strong>тказаться <strong>о</strong>т значительн<strong>о</strong>й перераб<strong>о</strong>тки и д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнения материала. И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т факт,<br />

чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>граничений, сдерживавших авт<strong>о</strong>ра в<strong>о</strong> время перв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> издания, б<strong>о</strong>льше нет, д<strong>о</strong>лжен найти в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

местах св<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тражение.<br />

В книге част<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рится <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> экспериментальные раб<strong>о</strong>ты с<strong>о</strong> всеми п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями будут в<br />

дальнейшем <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>ваны <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>. Авт<strong>о</strong>р не <strong>о</strong>ставил эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> намерения. Бурные и тяжелые с<strong>о</strong>бытия в<br />

судьбе авт<strong>о</strong>ра в п<strong>о</strong>следние г<strong>о</strong>ды привели, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, к значительным п<strong>о</strong>терям: пр<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<br />

эксперимент<strong>о</strong>в, замет<strong>о</strong>к и манускрипт<strong>о</strong>в. В<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вление п<strong>о</strong>терянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> материала <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в при абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong>й<br />

нехватке в наст<strong>о</strong>ящее время приб<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, химикалий и п<strong>о</strong>мещения в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> не сразу. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му авт<strong>о</strong>р д<strong>о</strong>лжен<br />

пр<strong>о</strong>сить, в эт<strong>о</strong>м смысле, <strong>о</strong> терпении и снисх<strong>о</strong>ждении.<br />

Мюнхен-Х<strong>о</strong>лльригельскр<strong>о</strong>йт, январь 1946 г.<br />

I. ТЕОРИИ ЕСТЕСТВЕННОНАУЧНОЙ ЭПОХИ ОТНОСИТЕЛЬНО ПРЕЭКЗИСТЕНЦИИ МАТЕРИИ<br />

В п<strong>о</strong>следнее ст<strong>о</strong>летие п<strong>о</strong>знание вещества развивал<strong>о</strong>сь нен<strong>о</strong>рмальными темпами. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ставить<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, чем вызван эт<strong>о</strong>т внезапный и лавин<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный р<strong>о</strong>ст т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> естеств<strong>о</strong>знания. Если мы будем<br />

изучать научных гер<strong>о</strong>ев п<strong>о</strong>следнег<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия, таких как Лавуазье, Берцелиус, Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, Либих, Велер и<br />

др., т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжны будем устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> ник<strong>о</strong>гда прежде такая сила наблюдения и л<strong>о</strong>гики не была направлена<br />

на изучение этих пр<strong>о</strong>блем. С<strong>о</strong>здается впечатление, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>трясающее развитие характеризуется<br />

в<strong>о</strong>зникшим н<strong>о</strong>вым с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янием с<strong>о</strong>знания чел<strong>о</strong>вечества. Уже в XV, XVI и XVII ст<strong>о</strong>летиях утренняя заря<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> склада была в<strong>о</strong>звещена Галилеем, Ньют<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м, Кеплер<strong>о</strong>м. Экспериментальные<br />

исслед<strong>о</strong>вания начинали все б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>граничиваться данными, выражаемыми мер<strong>о</strong>й, вес<strong>о</strong>м и числ<strong>о</strong>м.<br />

Научные исслед<strong>о</strong>вания все б<strong>о</strong>лее при<strong>о</strong>бретают к<strong>о</strong>личественный характер. С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, из<br />

экспериментальных факт<strong>о</strong>в делают заключения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми пытаются <strong>о</strong>бъяснить все в <strong>о</strong>бласти видим<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и,<br />

нак<strong>о</strong>нец, прих<strong>о</strong>дят к гип<strong>о</strong>тезам и те<strong>о</strong>риям, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые уже не м<strong>о</strong>гут б<strong>о</strong>льше быть д<strong>о</strong>казанными, исх<strong>о</strong>дя из<br />

видимых факт<strong>о</strong>в. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>зникает картина мира, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, <strong>о</strong>пираясь на гип<strong>о</strong>тезы и<br />

ум<strong>о</strong>заключения, является чист<strong>о</strong> механистическим и к<strong>о</strong>личественным.<br />

Исслед<strong>о</strong>вания Геккеля и те<strong>о</strong>рия Дарвина <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждении чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>чень х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> «вписались» в эту<br />

материалистическую картину мира.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы привыкли приписывать материи ат<strong>о</strong>мную структуру. С<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> ей, материя с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из<br />

ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в, и мы утверждаем, чт<strong>о</strong> эти ат<strong>о</strong>мы, или другие, еще б<strong>о</strong>лее мелкие элементарные частицы, вечны. Эт<strong>о</strong><br />

- <strong>о</strong>дин из фундаментальнейших прир<strong>о</strong>дных зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый утверждает, чт<strong>о</strong><br />

ни <strong>о</strong>дин из ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в не м<strong>о</strong>жет быть п<strong>о</strong>терян, и ни <strong>о</strong>дин из ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в не м<strong>о</strong>жет вн<strong>о</strong>вь <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться, как бы<br />

велики ни были химические и физические изменения. Как<strong>о</strong>ва же реальн<strong>о</strong>сть, лежащая в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

зак<strong>о</strong>на? Есть ли серьезные <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания, заставляющие нас признать существ<strong>о</strong>вание таких вечных ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в?<br />

Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткрыл, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д всегда с<strong>о</strong>единяются в <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении.<br />

2 <strong>о</strong>бъема в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да + 1 <strong>о</strong>бъем кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да = 2-м <strong>о</strong>бъемам в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пара. Каждый квант в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да или<br />

кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да сверх эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения в реакцию не вступает, <strong>о</strong>стается неизменным.<br />

Далее найден<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение связи м<strong>о</strong>жет быть увеличен<strong>о</strong> в неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> раз, так<br />

в<strong>о</strong>зникает зак<strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и мультипликативн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рций. Например, марганец с<strong>о</strong>единяется с кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м<br />

в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении 1: 1 Μn + О = МnО (закись марганца)<br />

2: 3 2Мn + 3O = Мn2О3. (<strong>о</strong>кись марганца)<br />

1: 2 Μn + 2O = МnО2 (дву<strong>о</strong>кись марганца)<br />

1: 3 Μn + 3O = МnО3 (марганц<strong>о</strong>вистая кисл<strong>о</strong>та)<br />

2: 7 2Мn +7O = Мn2О7 (марганц<strong>о</strong>вая кисл<strong>о</strong>та)<br />

Л<strong>о</strong>гический рассуд<strong>о</strong>к реагирует на эт<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: п<strong>о</strong> Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, например, 2 литра<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяются с <strong>о</strong>дним литр<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да; п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м 2 см 3 в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяются с 1<br />

см 3 кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, или 2 мм 3 в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяются с 1 мм 3 кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Если таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м брать все<br />

меньшие и меньшие <strong>о</strong>бъемы, п<strong>о</strong>ка не будет д<strong>о</strong>стигнута граница делим<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong>гда два неделимых<br />

элементарных к<strong>о</strong>личества (кванта) в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единятся с <strong>о</strong>дним элементарным к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да,<br />

или два ат<strong>о</strong>ма в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единятся с <strong>о</strong>дним ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да; иб<strong>о</strong> эти мельчайшие гип<strong>о</strong>тетические<br />

элементарные к<strong>о</strong>личества и называются ат<strong>о</strong>мами.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку мы м<strong>о</strong>жем устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> 2 литра в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да весят 2 · 0, 09 г, а 1 литр кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да весит 1,<br />

43 г, мы прих<strong>о</strong>дим к <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению вес<strong>о</strong>в 2 · 1 г в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да + 16 г кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да = 18 г в<strong>о</strong>ды. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение вес<strong>о</strong>в<br />

назван<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>мным или м<strong>о</strong>лекулярным вес<strong>о</strong>м. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, ат<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>является снабженным с<strong>о</strong>мнительн<strong>о</strong>й<br />

реальн<strong>о</strong>стью и <strong>о</strong>тяг<strong>о</strong>щенным характер<strong>о</strong>м вечн<strong>о</strong>сти. Удивительный ритмически-музыкальный<br />

динамический зак<strong>о</strong>н Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong> застывает, без <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бых на т<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний, в пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>-материальных<br />

представлениях ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шением чисел, фиксируется в<br />

статистическ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>нятии вещественных ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в.<br />

П<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти результаты и те<strong>о</strong>рии в п<strong>о</strong>пулярн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бличий п<strong>о</strong>будили к п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ению картины мира<br />

3


на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве вечн<strong>о</strong>й материи. Н<strong>о</strong> также и все серьезные научные исслед<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>пирались на эти п<strong>о</strong>нятия.<br />

Кант и Лаплас развили те<strong>о</strong>рию перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>й туманн<strong>о</strong>сти, причем в эту пратуманн<strong>о</strong>сть была вл<strong>о</strong>жена<br />

уже праматерия. В эт<strong>о</strong>й пратуманн<strong>о</strong>сти уже д<strong>о</strong>лжны были с<strong>о</strong>держаться все ат<strong>о</strong>мы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня<br />

<strong>о</strong>бразуют нашу Землю и Вселенную.<br />

Эти представления д<strong>о</strong>ставляли мал<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong>стей пр<strong>о</strong>шлым десятилетиям. Г<strong>о</strong>разд<strong>о</strong> труднее был<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бъяснить, как в эт<strong>о</strong>м материальн<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се в<strong>о</strong>зникает жизнь. Мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> те<strong>о</strong>рий был<strong>о</strong> предл<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> для<br />

<strong>о</strong>бъяснения эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и, нак<strong>о</strong>нец, д<strong>о</strong>лжны были принять, чт<strong>о</strong> жизнь в<strong>о</strong>зникла в результате сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й и<br />

случайн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нстелляции ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в (сам<strong>о</strong>зар<strong>о</strong>ждение).<br />

Жизнь, <strong>о</strong>днажды в<strong>о</strong>зникнув, д<strong>о</strong>лжна была, п<strong>о</strong> Геккелю и Дарвину, развиваться в<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее<br />

дифференцир<strong>о</strong>ванных ф<strong>о</strong>рмах, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>днажды не <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась нервная система и, тем самым, м<strong>о</strong>зг как<br />

<strong>о</strong>рганическая <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва тех св<strong>о</strong>йств, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня называются душевными и дух<strong>о</strong>вными.<br />

Эти идеи выступили не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> перед научным мир<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> в течение десятилетий <strong>о</strong>ни стали также<br />

<strong>о</strong>бщим д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янием нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, и каждый пр<strong>о</strong>фан ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вал св<strong>о</strong>ю картину мира на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения <strong>о</strong><br />

преэкзистенции вещества.<br />

Открытие радия и изучение связанных с ним фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в едва не п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебал<strong>о</strong> эту картину мира.<br />

Открыли, чт<strong>о</strong> радий не слушается зак<strong>о</strong>на с<strong>о</strong>хранения веществ. Он распадается в электричеств<strong>о</strong>, тепл<strong>о</strong>ту,<br />

свет и различные материальные к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>ненты, такие как свинец, гелий и другие вещества. Эти факты<br />

вначале п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебали веру в вечный ат<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> ради<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую развивали л<strong>о</strong>рд Резерф<strong>о</strong>рд и Б<strong>о</strong>р, нашла<br />

следующее <strong>о</strong>бъяснение: ат<strong>о</strong>м не является самым малым элементарным к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м материи, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из еще меньших к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нент<strong>о</strong>в. Он с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из материальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра, эвентуальн<strong>о</strong> несущег<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительный электрический заряд (пр<strong>о</strong>т<strong>о</strong>н, нейтр<strong>о</strong>н), <strong>о</strong>круженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> электрическими элементарными<br />

квантами, названными электр<strong>о</strong>нами.<br />

Излучение радия имеет тр<strong>о</strong>йственную прир<strong>о</strong>ду: различают альфа-, бета- и гамма-лучи. Альфа-лучи<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из частиц, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дящих из ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра, бета-лучи с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из электрических элементарных<br />

частиц (электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в) и гамма-лучи - эт<strong>о</strong> свет. Альфа-частицы при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят<br />

тепл<strong>о</strong>ту. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, распыление материи в нематериальные сущн<strong>о</strong>сти, такие как тепл<strong>о</strong>, свет,<br />

электричеств<strong>о</strong> и т. д., нашл<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м введения п<strong>о</strong>нятий электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в и ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра, и<br />

ат<strong>о</strong>мная структура материи, с<strong>о</strong>хранение массы, праздн<strong>о</strong>вала св<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зр<strong>о</strong>ждение на н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ступени.<br />

Дальнейшие <strong>о</strong>ткрытия, как, например, квант<strong>о</strong>вая те<strong>о</strong>рия Планка, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>на выражала не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как<br />

ритмические качества материи и ее пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, также немал<strong>о</strong> п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гли придать веса эт<strong>о</strong>й ат<strong>о</strong>мистическиэлектр<strong>о</strong>нистическ<strong>о</strong>й<br />

те<strong>о</strong>рии.<br />

Мн<strong>о</strong>гие серьезные студенты в университетах с истинным в<strong>о</strong><strong>о</strong>душевлением хранили в св<strong>о</strong>ем сердце<br />

эти <strong>о</strong>ткрытия, надеясь, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>днажды <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лят раскрыть тайны чел<strong>о</strong>века и Вселенн<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> зачастую <strong>о</strong>ни<br />

<strong>о</strong>бнаруживали, - ин<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>ведя жизнь в серьезнейших устремлениях, - чт<strong>о</strong> следуют путем, ведущим к в<br />

высшей степени <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нней истине. Эт<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в и электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, при всей ег<strong>о</strong> величественн<strong>о</strong>сти,<br />

был не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дать их душе уверенн<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая была им не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дима, чт<strong>о</strong>бы найти св<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong> в<strong>о</strong><br />

вселенн<strong>о</strong>й. Пыл их устремлений д<strong>о</strong>лжен был п<strong>о</strong>гаснуть при не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>м ум<strong>о</strong>заключении, чт<strong>о</strong><br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть не чем иным, как случайным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м блуждающих ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в и<br />

электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в - чт<strong>о</strong> казал<strong>о</strong>сь п<strong>о</strong>лным <strong>о</strong>трицанием всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инства. Эт<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инств<strong>о</strong> требует, п<strong>о</strong> крайней мере, не меньшег<strong>о</strong> внимания к друг<strong>о</strong>й, нед<strong>о</strong>стающей части истины,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую сег<strong>о</strong>дняшняя наука <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сит к сфере фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фии или религии.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>тдельные <strong>о</strong>бласти знания все б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тдаляются друг <strong>о</strong>т друга вмест<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы<br />

идти навстречу друг другу, чт<strong>о</strong>бы с<strong>о</strong>здать гарм<strong>о</strong>нически <strong>о</strong>свещенную с<strong>о</strong> всех ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н картину мира.<br />

II. АНТИЧНЫЕ ИДЕИ О СУЩЕСТВЕ СУБСТАНЦИИ<br />

Обычн<strong>о</strong> мы скл<strong>о</strong>нны идеи древних <strong>о</strong> существе материи считать нед<strong>о</strong>развитыми и детскими. Нередк<strong>о</strong><br />

мы <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рдимся тем, чт<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ей культуре и в св<strong>о</strong>их знаниях мы значительн<strong>о</strong> перер<strong>о</strong>сли прежнее. Н<strong>о</strong><br />

если мы действительн<strong>о</strong> серьезн<strong>о</strong> изучаем эти древние культуры, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>хранившиеся<br />

д<strong>о</strong>кументы, такие как здания, скульптуры и письмена, мы бываем удивлены б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong>м мудр<strong>о</strong>сти и<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей, лежащих в их <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве.<br />

Египетские храмы и пирамиды, например, <strong>о</strong>ткрывают нам, п<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> их бессп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й<br />

выс<strong>о</strong>ты, такую ступень математических и технических в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей, чт<strong>о</strong> нам кажется немыслимым,<br />

чт<strong>о</strong>бы с<strong>о</strong>здателем их м<strong>о</strong>г быть примитивный, ст<strong>о</strong>ящий на ступени детства нар<strong>о</strong>д. В этих стр<strong>о</strong>ениях<br />

нах<strong>о</strong>дим мы к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>нны, статуи и стенную кладку из <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мных гранитных бл<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в, вес к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых д<strong>о</strong>стигает 500<br />

центнер<strong>о</strong>в. Для нашей сег<strong>о</strong>дняшней инженерн<strong>о</strong>й <strong>науки</strong> с<strong>о</strong> всем ее техническим <strong>о</strong>снащением был<strong>о</strong> бы<br />

нелегк<strong>о</strong> изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вить такие <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные бл<strong>о</strong>ки и трансп<strong>о</strong>ртир<strong>о</strong>вать их. В высшей степени удивительным<br />

представляется факт, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> с<strong>о</strong>седству с пирамидами и храмами гранита нет. Ближайшие залежи нах<strong>о</strong>дятся<br />

близ Асуана, примерн<strong>о</strong> в 1000 км вверх п<strong>о</strong> течению Нила. Нас д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>трясать, чт<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на такие<br />

б<strong>о</strong>льшие расст<strong>о</strong>яния, гранитные бл<strong>о</strong>ки все же трансп<strong>о</strong>ртир<strong>о</strong>вались. И мы д<strong>о</strong>лжны с<strong>о</strong>гласиться, чт<strong>о</strong><br />

египтяне <strong>о</strong>бладали сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые для нас сег<strong>о</strong>дня п<strong>о</strong>теряны.<br />

4


Чем дальше мы всматриваемся в ист<strong>о</strong>рию нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, тем б<strong>о</strong>лее мы нах<strong>о</strong>дим свидетельств деяний,<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым нет в с<strong>о</strong>временную эп<strong>о</strong>ху. Остр<strong>о</strong>в Пасхи (в Тих<strong>о</strong>м Океане) дает нам друг<strong>о</strong>й пример. На<br />

эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ве нах<strong>о</strong>дят к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные статуи из цельных каменных бл<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>тличается <strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>ят статуи. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, эти к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссы, вес к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых д<strong>о</strong>стигает 100<br />

центнер<strong>о</strong>в, д<strong>о</strong>ставлены из камен<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мен, расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>женных в <strong>о</strong>тдаленн<strong>о</strong>й части <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>в. Кр<strong>о</strong>ме<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, эти статуи дем<strong>о</strong>нстрируют исключительн<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>развит<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong> статики у их исп<strong>о</strong>лнителей, иб<strong>о</strong> у<br />

мн<strong>о</strong>гих из этих статуй п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение центра тяжести, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжен учитывать каждый скульпт<strong>о</strong>р, не м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong><br />

бы быть лучше п<strong>о</strong>считан<strong>о</strong> и с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью наших с<strong>о</strong>временных мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в. При эт<strong>о</strong>м следует задуматься, чт<strong>о</strong><br />

эти статуи с<strong>о</strong>зданы были в д<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>рические времена, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, в делювии. Они представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>истине первые д<strong>о</strong>кументы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти.<br />

Разве не д<strong>о</strong>лжны мы пересм<strong>о</strong>треть нашу веру в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> развивал<strong>о</strong>сь в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

направлении <strong>о</strong>т примитивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, быть м<strong>о</strong>жет, звер<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния д<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>ты нашей с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й<br />

научн<strong>о</strong>й эп<strong>о</strong>хи? Разве немыслим<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> с этими древними нар<strong>о</strong>дами были связаны силы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зже были п<strong>о</strong>теряны нами и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> теперь сн<strong>о</strong>ва начинаем исслед<strong>о</strong>вать, п<strong>о</strong>льзуясь<br />

сил<strong>о</strong>й нашег<strong>о</strong> рассудка?<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, мы имеем все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания признать, чт<strong>о</strong> прачел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> жил<strong>о</strong> в других с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях<br />

с<strong>о</strong>знания и в высшей степени был<strong>о</strong> <strong>о</strong>держим<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>выми силами, и чт<strong>о</strong> мудр<strong>о</strong>сть и сила их деянии далек<strong>о</strong><br />

прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дила наше с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>е мышление. Так мы узнаем, чт<strong>о</strong> в х<strong>о</strong>де развития чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

при<strong>о</strong>брел<strong>о</strong> нечт<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня мы называем сил<strong>о</strong>й мышления, н<strong>о</strong> также и утратил<strong>о</strong> нечт<strong>о</strong> из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong> этим древним нар<strong>о</strong>дам.<br />

Нельзя не предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>битатели Земли, жившие в эп<strong>о</strong>ху, п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вавшую за п<strong>о</strong>следней<br />

велик<strong>о</strong>й земн<strong>о</strong>й катастр<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую ин<strong>о</strong>гда называют всемирным п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>п<strong>о</strong>м, а ин<strong>о</strong>гда ледник<strong>о</strong>вым<br />

пери<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дились в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии с<strong>о</strong>знания, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>т нашег<strong>о</strong>. Эти люди не <strong>о</strong>бладали<br />

интеллектуальными сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями, н<strong>о</strong> вмест<strong>о</strong> них <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бладали сил<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>сприятия сверхматериальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мира, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сег<strong>о</strong>дня лежит вне нашег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>знания. Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> время д<strong>о</strong> написания Вед, к<strong>о</strong>гда праарийцы из<br />

к<strong>о</strong>лыбели нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в внутренней Азии принесли первые культурные импульсы в страну, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сег<strong>о</strong>дня<br />

называется Индией. Т<strong>о</strong>гда сверхчувственный мир с ег<strong>о</strong> существами переживался еще так же реальн<strong>о</strong>, как<br />

сег<strong>о</strong>дня мы переживаем <strong>о</strong>кружающий нас физический мир. Эта сфера чист<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

заключала в себе всю реальн<strong>о</strong>сть, т<strong>о</strong>гда как Земля ее прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>спринималась как нереальная. Она была<br />

«майей», иллюзией, наименее ценн<strong>о</strong>й ступенью тв<strong>о</strong>рения. Азия, физическая земля, представляла с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й как<br />

бы нижнее неб<strong>о</strong>. Эти древние индусы не имели также сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания в т<strong>о</strong>м смысле, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м мы имеем ег<strong>о</strong><br />

сег<strong>о</strong>дня. Они чувств<strong>о</strong>вали себя ск<strong>о</strong>рее едиными с б<strong>о</strong>жественным, <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong>спринимали себя как инструмент,<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пульсирует б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е дыхание. Эти времена нашли затем св<strong>о</strong>е выражение в<br />

Ведах, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку п<strong>о</strong>следние, так же как и другие миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические предания (Эдда, Калевала), были<br />

записаны значительн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зднее. П<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му древние индусы не имели также п<strong>о</strong>нятия <strong>о</strong> личн<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>де, т. е.<br />

<strong>о</strong>ни были не сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны делать заключения, исх<strong>о</strong>дя из с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>й силы суждения. Они чувств<strong>о</strong>вали себя<br />

ск<strong>о</strong>рее <strong>о</strong>держимыми дух<strong>о</strong>вными силами и пр<strong>о</strong>низанными ими. Не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> их, п<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дняшним п<strong>о</strong>нятиям,<br />

«сн<strong>о</strong>видческие мысли » являлись <strong>о</strong>тпечатк<strong>о</strong>м б<strong>о</strong>жественных сил, н<strong>о</strong> и их деяния.<br />

П<strong>о</strong>следующие культурные пери<strong>о</strong>ды были <strong>о</strong>тмечены в<strong>о</strong>зрастанием интереса к Земле и <strong>о</strong>кружающей<br />

чел<strong>о</strong>века прир<strong>о</strong>де. П<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> и ступенчат<strong>о</strong> шл<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>ждение в материю. Так, например, в персидскую<br />

эп<strong>о</strong>ху раб<strong>о</strong>та над землей выразилась в первых зачатках земледелия. Заратустра, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вся эп<strong>о</strong>ха<br />

см<strong>о</strong>трела как на св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> учителя, учил св<strong>о</strong>й нар<strong>о</strong>д выращивать питательные растения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые также и<br />

сег<strong>о</strong>дня являются важнейшими культурными растениями. Зенд-Авеста м<strong>о</strong>жет рассматриваться как<br />

праучебник земледелия. Н<strong>о</strong> чем б<strong>о</strong>лее в<strong>о</strong>зрастал интерес к земным вещам, тем слабее стан<strong>о</strong>вился к<strong>о</strong>нтакт с<br />

дух<strong>о</strong>вным мир<strong>о</strong>м, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н был, п<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дняшним п<strong>о</strong>нятиям, еще д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> тесным и <strong>о</strong>пределяющим для<br />

всех земных деяний.<br />

В п<strong>о</strong>следующую эп<strong>о</strong>ху лишь <strong>о</strong>чень немн<strong>о</strong>гие избранные личн<strong>о</strong>сти, такие как жреческие в<strong>о</strong>жди, еще<br />

были сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны в<strong>о</strong>спринимать б<strong>о</strong>жественную мудр<strong>о</strong>сть и <strong>о</strong>существлять ее на Земле. Их сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти в эт<strong>о</strong>м<br />

направлении с<strong>о</strong>хранялись путем регулир<strong>о</strong>вания р<strong>о</strong>ждения, заб<strong>о</strong>тлив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спитания и <strong>о</strong>пределенных<br />

упражнений в местах дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бучения.<br />

Эт<strong>о</strong> развитие пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжал<strong>о</strong>сь далее в эп<strong>о</strong>ху греческ<strong>о</strong>й культуры. Все б<strong>о</strong>лее замутнялся взгляд — даже<br />

«п<strong>о</strong>священных» — в местах мистерий.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы с<strong>о</strong>всем утратили внутренний к<strong>о</strong>нтакт с<strong>о</strong> сверхчувственным мир<strong>о</strong>м. Единственн<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong><br />

еще <strong>о</strong>стал<strong>о</strong>сь, эт<strong>о</strong> смутн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>минание, ф<strong>о</strong>рму к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мы нах<strong>о</strong>дим в различных д<strong>о</strong>кументах, в мифах и<br />

сагах, сказках и грезах. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня мы нах<strong>о</strong>дим у примитивных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в или также в Евр<strong>о</strong>пе т<strong>о</strong> там, т<strong>о</strong><br />

здесь как «вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е зрение» или п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е эт<strong>о</strong>му, является еле мерцающим <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong><br />

величественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> видения дух<strong>о</strong>вных связей, ст<strong>о</strong>ящих за чувственными явлениями. Н<strong>о</strong> эти сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти<br />

сег<strong>о</strong>дня являются атавизм<strong>о</strong>м и практик<strong>о</strong>вать их не с<strong>о</strong>звучн<strong>о</strong> времени.<br />

Взгляд на эт<strong>о</strong>т гранди<strong>о</strong>зный пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественные силы, нек<strong>о</strong>гда нисх<strong>о</strong>дившие<br />

извне из дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са на чел<strong>о</strong>века и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>н, естественн<strong>о</strong>, след<strong>о</strong>вал, претерпели метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зу и<br />

5


стали сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны развиваться внутри сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>лжен черпать<br />

из св<strong>о</strong>их суждений. Мы имеем развитую мыслительную силу, сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знание, личную дух<strong>о</strong>вную св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ду и<br />

заплатили за эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>терей б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й мудр<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая «ясн<strong>о</strong>видяще » с<strong>о</strong>зерцалась в прежние времена.<br />

Следы эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития мы нах<strong>о</strong>дим п<strong>о</strong>всюду. С<strong>о</strong>циальный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к и <strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, их<br />

взаим<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения, как внешние, так и внутренние, были устан<strong>о</strong>влены п<strong>о</strong>д неп<strong>о</strong>средственным в<strong>о</strong>сприятием<br />

в<strong>о</strong>ли дух<strong>о</strong>вных в<strong>о</strong>ждей и их завет<strong>о</strong>в. Древние индусы и персы в<strong>о</strong>спринимали б<strong>о</strong>жественную в<strong>о</strong>лю и<br />

след<strong>о</strong>вали ей. Жрецы Халдеи и первых времен Египта п<strong>о</strong> звездам читали в<strong>о</strong>лю б<strong>о</strong>жества, и все <strong>о</strong>бласти<br />

с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й жизни уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивались с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> ей. Еще в<strong>о</strong> времена ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

значения Греции м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>видяще в<strong>о</strong>спринимать, как эринии или фурии преслед<strong>о</strong>вали тех, кт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>казывался вин<strong>о</strong>вным в неп<strong>о</strong>дчинении б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ле. Сег<strong>о</strong>дня же мы не видим эриний, н<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ей<br />

груди мы чувствуем нечистую с<strong>о</strong>весть, если мы делаем чт<strong>о</strong>-либ<strong>о</strong> нес<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong>е с нашими внутренними<br />

убеждениями. Если мы сег<strong>о</strong>дня читаем Г<strong>о</strong>мера, где представлен<strong>о</strong>, как Афина Паллада выступает сзади<br />

Ахиллеса и нашептывает ему, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>лжен делать, а также как гер<strong>о</strong>и в<strong>о</strong>спринимают указания б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, мы<br />

не м<strong>о</strong>жет удержаться <strong>о</strong>т впечатления, чт<strong>о</strong> Тр<strong>о</strong>янская в<strong>о</strong>йна была в<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, б<strong>о</strong>рьб<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вных сил,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую люди лишь представляли на Земле, п<strong>о</strong>чти как мари<strong>о</strong>нетки.<br />

Дифференцир<strong>о</strong>ванные в макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>сме силы, издавна в<strong>о</strong>спринимавшиеся как <strong>о</strong>тдельные б<strong>о</strong>жественные<br />

<strong>о</strong>блики, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в прежние времена действ<strong>о</strong>вали в чел<strong>о</strong>веке и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>века, были в х<strong>о</strong>де развития<br />

как бы неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вывернуты наизнанку и в<strong>о</strong>сприняты внутрь души чел<strong>о</strong>века. Вмест<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

действ<strong>о</strong>вать на нег<strong>о</strong>, как прежде, извне, <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>братились к внутренней активн<strong>о</strong>сти чел<strong>о</strong>века. Эт<strong>о</strong>т перех<strong>о</strong>д<br />

для различных <strong>о</strong>бластей Земли, естественн<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил в разн<strong>о</strong>е время. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заметить в<br />

эп<strong>о</strong>ху Греции. Плат<strong>о</strong>н п<strong>о</strong>истине м<strong>о</strong>жет рассматриваться как п<strong>о</strong>следний п<strong>о</strong>священный античн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

св<strong>о</strong>и идеи переживал еще как неп<strong>о</strong>средственные дух<strong>о</strong>вные в<strong>о</strong>сприятия. Например, п<strong>о</strong>нятие гарм<strong>о</strong>нии сфер<br />

был<strong>о</strong> для нег<strong>о</strong> не абстракцией, а также <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не представлялась ему п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бием как<strong>о</strong>й-либ<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>й<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти. Эт<strong>о</strong> была реальная дух<strong>о</strong>вная музыка. Для нег<strong>о</strong> мир развивался, так сказать, сверху, из<br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, нисх<strong>о</strong>дя в материальн<strong>о</strong>е.<br />

Эт<strong>о</strong>т факт <strong>о</strong>тразился как квинтэссенция в мифах <strong>о</strong> с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рении мира у всех нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в. Б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>писание эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не является задачей наст<strong>о</strong>ящей книги. Существенн<strong>о</strong>й же является мысль, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>ззрение <strong>о</strong><br />

ступенчат<strong>о</strong>м упл<strong>о</strong>тнении нашл<strong>о</strong> св<strong>о</strong>е выражение также в греческ<strong>о</strong>й фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фии. Эт<strong>о</strong>т нисх<strong>о</strong>дящий <strong>о</strong>т<br />

т<strong>о</strong>нких ступеней (<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, свет, в<strong>о</strong>здух) пр<strong>о</strong>цесс развития п<strong>о</strong>нимался как развертывание б<strong>о</strong>жественных<br />

качеств в материи и переживался в величественных <strong>о</strong>бразах. Н<strong>о</strong> уже Плат<strong>о</strong>н чувств<strong>о</strong>вал, чт<strong>о</strong> прежние<br />

ф<strong>о</strong>рмы представления б<strong>о</strong>льше не были уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рительными, и ег<strong>о</strong> ученик Арист<strong>о</strong>тель действительн<strong>о</strong> был<br />

первым, кт<strong>о</strong> эту древнюю имагинативную мудр<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая в ег<strong>о</strong> время существ<strong>о</strong>вала т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>трыв<strong>о</strong>чных картинах, см<strong>о</strong>г <strong>о</strong>тлить в ф<strong>о</strong>рму л<strong>о</strong>гических мыслей. Эт<strong>о</strong> и есть пра<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва учения Арист<strong>о</strong>теля<br />

и, прежде всег<strong>о</strong>, ег<strong>о</strong> учения <strong>о</strong>б элементах.<br />

Если рассматривать вещи в их дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>й связи, т<strong>о</strong> станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> Арист<strong>о</strong>тель, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<br />

г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит <strong>о</strong> в<strong>о</strong>здухе, имеет в виду не т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы сег<strong>о</strong>дня представляем как смесь кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, аз<strong>о</strong>та и других<br />

газ<strong>о</strong>в. Ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятие был<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>бширным. Он включил в нег<strong>о</strong> все т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> как сила действ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> в<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще, в газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>м. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рил <strong>о</strong> в<strong>о</strong>де, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н имел в виду не Н2О с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й<br />

химии, н<strong>о</strong> всю третью ступень упл<strong>о</strong>тнения, а именн<strong>о</strong>, жидк<strong>о</strong>е в сам<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бщем смысле сл<strong>о</strong>ва, и все<br />

действующие в нем химические силы. Ог<strong>о</strong>нь, в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>да и земля — эт<strong>о</strong> были великие этапы стан<strong>о</strong>вления<br />

материи.<br />

Эт<strong>о</strong>, так сказать, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>ззрение д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> в течение п<strong>о</strong>следующих 2000 лет<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>му стан<strong>о</strong>влению мышления и <strong>о</strong>тделению ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>т знания к<strong>о</strong>смических<br />

взаим<strong>о</strong>связей все б<strong>о</strong>лее абстрагир<strong>о</strong>ваться. От нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>стались т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> наши агрегатные с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, мыслимые<br />

чист<strong>о</strong> физически, причем <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь уже не причисляется к ним. Мир качеств и активн<strong>о</strong>сти, связанный с<br />

элементами, д<strong>о</strong>лжен был теперь п<strong>о</strong>грузиться в невед<strong>о</strong>м<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong>бы интеллект м<strong>о</strong>г быть вышк<strong>о</strong>лен на чист<strong>о</strong><br />

чувственных в<strong>о</strong>сприятиях.<br />

<strong>Учение</strong> Арист<strong>о</strong>теля с<strong>о</strong>ставлял<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву знаний впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> средневек<strong>о</strong>вья, н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятия<br />

стан<strong>о</strong>вились все б<strong>о</strong>лее бесс<strong>о</strong>держательными и материальными. Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

мышления, <strong>о</strong>владевающег<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>й материей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в наше время действительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигл<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>чайших<br />

вершин.<br />

Наряду с <strong>о</strong>бщим направлением развития т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й нитью пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> знание <strong>о</strong> тайнах прир<strong>о</strong>ды, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

еще считал<strong>о</strong>сь с силами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым в те времена уже не придавали б<strong>о</strong>льше никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> значения. Этим<br />

<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м знания была истинная алхимия.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дразумеваем п<strong>о</strong>д алхимией, дает т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> смутный и искаженный <strong>о</strong>браз<br />

истинных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений. Обычн<strong>о</strong> мы думаем, чт<strong>о</strong> были алхимические шарлатаны, неученые и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

п<strong>о</strong>дверженные всяким предрассудкам люди, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, стремились к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы<br />

д<strong>о</strong>биться превращения неблаг<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных металл<strong>о</strong>в в з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>. Естественн<strong>о</strong>, такие шарлатаны и дилетанты<br />

были т<strong>о</strong>гда, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>зднейшие времена, и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му их <strong>о</strong>суждение был<strong>о</strong> част<strong>о</strong> справедливым. Н<strong>о</strong><br />

истинные алхимики, такие как Василий Валентин, Агриппа Нетесгеймский, Райм<strong>о</strong>нд Саундский и,<br />

6


к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, Парацельс, <strong>о</strong>ткрывали светл<strong>о</strong>е знание, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как п<strong>о</strong>следнюю искру<br />

древнег<strong>о</strong> учения мудр<strong>о</strong>сти. Для п<strong>о</strong>знания т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чем является истинная алхимия, требуется <strong>о</strong>чень<br />

интенсивн<strong>о</strong>е и б<strong>о</strong>лее интимн<strong>о</strong>е изучение. При эт<strong>о</strong>м следует учитывать, чт<strong>о</strong> истинн<strong>о</strong>е мнение в писаниях<br />

алхимик<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, предусм<strong>о</strong>трительн<strong>о</strong> скрыт<strong>о</strong>, и чт<strong>о</strong> част<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> бывает вначале найти ключ,<br />

чт<strong>о</strong>бы разгадать смысл сл<strong>о</strong>в. Сег<strong>о</strong>дня эта <strong>о</strong>бъемлющая к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с, землю и чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>бширная мудр<strong>о</strong>сть,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая еще не так давн<strong>о</strong> была д<strong>о</strong>ступна, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью забыта.<br />

И как арист<strong>о</strong>телевская мудр<strong>о</strong>сть была кристаллизацией древнег<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>видения, так для алхимик<strong>о</strong>в<br />

действие прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти кристаллиз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь в физических и химических фен<strong>о</strong>менах, п<strong>о</strong>лучаемых<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м эксперимент<strong>о</strong>в. Их эксперименты были в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сами, задаваемыми ими б<strong>о</strong>гине Прир<strong>о</strong>де, <strong>о</strong>тветы<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>ни выслушивали с благ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вением. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>ни еще не имели <strong>о</strong>тдельных знаний <strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>й<br />

структуре субстанций, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые нах<strong>о</strong>дятся в нашем расп<strong>о</strong>ряжении, н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни умели п<strong>о</strong>грузить<br />

субстанцию в<strong>о</strong> все земные и внеземные силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong> действ<strong>о</strong>вать при ее<br />

в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>влении.<br />

Мы скл<strong>о</strong>нны думать сег<strong>о</strong>дня, чт<strong>о</strong> наша с<strong>о</strong>временная химия имеет к<strong>о</strong>рни в древней алхимии, и чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>на развилась из тех прежних «примитивных» идей. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> неверн<strong>о</strong>. Алхимия была <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчанием славн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пути развития пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>на также была, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>нце, <strong>о</strong>хвачена декаданс<strong>о</strong>м и<br />

шарлатанств<strong>о</strong>м. С<strong>о</strong>временная же химия — эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вый импульс в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке п<strong>о</strong>знавательных устремлений.<br />

III. НОВЫЕ ИДЕИ О ПРЕЭКЗИСТЕНЦИИ ДУХА<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы найти п<strong>о</strong>терянную и сег<strong>о</strong>дня нед<strong>о</strong>стающую часть истины в естеств<strong>о</strong>знании, нет<br />

не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти пытаться сн<strong>о</strong>ва в<strong>о</strong>скресить давн<strong>о</strong> ушедшую мудр<strong>о</strong>сть в прежней ф<strong>о</strong>рме. Такая п<strong>о</strong>пытка<br />

была бы нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна без <strong>о</strong>бращения к вере. Н<strong>о</strong> дух н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени стремится <strong>о</strong>т веры к знанию. И встает<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: существуют ли мет<strong>о</strong>ды исслед<strong>о</strong>вания, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляющие сделать д<strong>о</strong>ступными знанию истины, <strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых п<strong>о</strong>вествуют древние мифы? П<strong>о</strong> меньшей мере, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли все б<strong>о</strong>лее пр<strong>о</strong>никаться внутренней<br />

уверенн<strong>о</strong>стью в существ<strong>о</strong>вании сверхчувственн<strong>о</strong>й реальн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая м<strong>о</strong>жет также уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить и нашу<br />

научную с<strong>о</strong>весть?<br />

Древние сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти ясн<strong>о</strong>видения превратились в чел<strong>о</strong>веческий интеллект. Силы макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>сма, извне<br />

управляющие чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>тступили перед нашими в<strong>о</strong>зрастающими внутренними душевными силами. Н<strong>о</strong> с<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием критическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рассудка не д<strong>о</strong>стигнут ли к<strong>о</strong>нец чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития? Или эт<strong>о</strong><br />

лишь скр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е начал<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры? Не кажется ли, будт<strong>о</strong> бы д<strong>о</strong>лжны пр<strong>о</strong>расти семена<br />

с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вых чел<strong>о</strong>веческих сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей?<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> дать дальнейшее <strong>о</strong>свещение этим фактам п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м примера. Х<strong>о</strong>тя б<strong>о</strong>лее чем ст<strong>о</strong>летие<br />

минул<strong>о</strong> с<strong>о</strong> времени <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчания деятельн<strong>о</strong>сти Гете, следует признать, чт<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении глуб<strong>о</strong>чайших<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в жизни Гете <strong>о</strong>бладал б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>ким в<strong>о</strong>ззрением, чем эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти в сег<strong>о</strong>дняшних<br />

естественн<strong>о</strong>научных изысканиях. Материалистам из среды ученых м<strong>о</strong>жет казаться, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>вергнуть, н<strong>о</strong> гений част<strong>о</strong> бывает п<strong>о</strong>нят спустя ст<strong>о</strong>летия п<strong>о</strong>сле св<strong>о</strong>ей смерти. Ег<strong>о</strong> так <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><br />

критикуем<strong>о</strong>е учение <strong>о</strong> цвете, а также другие ег<strong>о</strong> естественн<strong>о</strong>научные <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающие труды <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>казывают р<strong>о</strong>ждение эт<strong>о</strong>й н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти.<br />

С редк<strong>о</strong>й для нег<strong>о</strong> резк<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>нирует <strong>о</strong>н Ньют<strong>о</strong>ну, б<strong>о</strong>рясь пр<strong>о</strong>тив ег<strong>о</strong> чист<strong>о</strong> интеллектуальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба <strong>о</strong>бъяснения света. Представление Ньют<strong>о</strong>на, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткрытые в<strong>о</strong>лны и есть сам свет, и ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение,<br />

чт<strong>о</strong> свет с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из цвет<strong>о</strong>в, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> вызвать у Гете г<strong>о</strong>рячий пр<strong>о</strong>тест. Для нег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>лны были лишь<br />

физическ<strong>о</strong>й манифестацией света, вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, неделим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, взаим<strong>о</strong>действуя с тьм<strong>о</strong>й,<br />

являющейся также сущн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>й, а не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> пассивным <strong>о</strong>тсутствием света, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит цвет. Как<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong>, <strong>о</strong>писываем<strong>о</strong>е анат<strong>о</strong>мами, является лишь физическ<strong>о</strong>й частью вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

существа, так существ<strong>о</strong> света для Гете далек<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звышал<strong>о</strong>сь над сфер<strong>о</strong>й, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>гут быть измерены<br />

в<strong>о</strong>лны. Он знал также <strong>о</strong> м<strong>о</strong>ральных качествах света, <strong>о</strong> ег<strong>о</strong> «деянии и страдании», результат<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых как<br />

раз является цвет.<br />

Гете сн<strong>о</strong>ва рассматривает т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сть. Ег<strong>о</strong> наблюдения всегда направлены на прир<strong>о</strong>ду в цел<strong>о</strong>м. Он<br />

мыслит не статичн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> динамичн<strong>о</strong>, в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стях и метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах. С<strong>о</strong> всей сил<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>их чувственных<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей <strong>о</strong>н изучает, так сказать, физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мию прир<strong>о</strong>ды, и <strong>о</strong>на <strong>о</strong>ткрывает ему б<strong>о</strong>льше, чем м<strong>о</strong>жет<br />

дать изучение ее п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м меры, числа и веса. К<strong>о</strong>гда мы видим улыбку на лице друга, нам п<strong>о</strong>казал<strong>о</strong>сь<br />

бы странным измерять у нег<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>вян<strong>о</strong>е давление или пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить анализ м<strong>о</strong>чи, чт<strong>о</strong>бы разгадать тайну эт<strong>о</strong>й<br />

улыбки. Н<strong>о</strong> если мы с<strong>о</strong>зерцательн<strong>о</strong> вживемся в физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мию нашег<strong>о</strong> друга, т<strong>о</strong> мы неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>ймем причину ег<strong>о</strong> улыбки. Так<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>зиция Гете п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к прир<strong>о</strong>де. Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> ег<strong>о</strong><br />

«с<strong>о</strong>зерцательн<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й суждения».<br />

В<strong>о</strong> времена Гете был<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> людей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>тив наступающег<strong>о</strong> материализма в<strong>о</strong> всех <strong>о</strong>бластях<br />

знания в<strong>о</strong>здвигали и пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>вед<strong>о</strong>вали идеализм, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый нашел св<strong>о</strong>е выражение не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в искусстве и<br />

фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фии, н<strong>о</strong> и благ<strong>о</strong>даря Гете и ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вателям зал<strong>о</strong>жил н<strong>о</strong>вые замечательные семена также и в<br />

науке.<br />

«Пр<strong>о</strong>свещение» п<strong>о</strong>всеместн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спринимал<strong>о</strong>сь как атака, направленная на глуб<strong>о</strong>чайшие силы<br />

7


чел<strong>о</strong>вечества. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>бсуждение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> всех науках <strong>о</strong>щущал<strong>о</strong>сь как задачей немецк<strong>о</strong>й культуры. Так, в св<strong>о</strong>ей<br />

статье «Христианств<strong>о</strong> или Евр<strong>о</strong>па» Н<strong>о</strong>валис написал исп<strong>о</strong>лненные д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инства сл<strong>о</strong>ва: «Результат<br />

с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба мышления назвали "фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фией" и причислили сюда все, чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong><br />

древним,... раск<strong>о</strong>ванную фантазию и чувств<strong>о</strong>, нравственн<strong>о</strong>сть и люб<strong>о</strong>вь к искусству, будущее и пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>е,<br />

п<strong>о</strong>ставили чел<strong>о</strong>века с не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стью в ряд прир<strong>о</strong>дных существ и превратили беск<strong>о</strong>нечную тв<strong>о</strong>рческую<br />

музыку мир<strong>о</strong>здания в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный стук <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й мельницы, вращаем<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м случайн<strong>о</strong>стей и<br />

плывущей в нем, мельницы сам<strong>о</strong>й п<strong>о</strong> себе, без стр<strong>о</strong>ителя и мельника, истинн<strong>о</strong> perpetuum mobile, мельницы,<br />

перемалывающей сам<strong>о</strong>е себя».<br />

Этим <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ван сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б мышления, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый х<strong>о</strong>чет рассматривать т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>дин аспект мира, а<br />

именн<strong>о</strong>, механический, и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му гетеанисты пытаются пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставить б<strong>о</strong>лее жив<strong>о</strong>й, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>знавать<br />

прир<strong>о</strong>ду не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как физически-материальный <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к. Их целью является б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е исслед<strong>о</strong>вание<br />

жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й и чел<strong>о</strong>веке, впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> видимых фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в.<br />

П<strong>о</strong>след<strong>о</strong>ватели Гете пытались эти мет<strong>о</strong>ды исслед<strong>о</strong>вания развивать дальше. Фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ф Пр<strong>о</strong>йсс,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> к ним причислить, учил <strong>о</strong> единстве духа и вещества. П<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> представлению, веществ<strong>о</strong> —<br />

эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как дух на б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне бытия. В св<strong>о</strong>ем с<strong>о</strong>чинении «Дух и веществ<strong>о</strong>» <strong>о</strong>н<br />

указывает на эксперименты бар<strong>о</strong>на ф<strong>о</strong>н Герцеле, частн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> учен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из Ганн<strong>о</strong>вера, с<strong>о</strong>чинение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

«В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение не<strong>о</strong>рганических веществ» д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казывать, чт<strong>о</strong> в жив<strong>о</strong>м растении непрерывн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бразуется материя.<br />

Герцеле в эт<strong>о</strong>й и еще в других книгах прив<strong>о</strong>дит примерн<strong>о</strong> 500 анализ<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми <strong>о</strong>н п<strong>о</strong>казывает,<br />

чт<strong>о</strong> минеральн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание семени (калий, магний, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, кальций, сера) увеличивается при<br />

пр<strong>о</strong>ращивании семени в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Опыты пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились в фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде, в<strong>о</strong>здушный<br />

фильтр к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> для защиты <strong>о</strong>т пыли был закрыт стеклянным к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>м. С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну<br />

с<strong>о</strong>хранения материи нужн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> растение, пр<strong>о</strong>растающее в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>хранить т<strong>о</strong> же с<strong>о</strong>держание минеральных веществ, как<strong>о</strong>е был<strong>о</strong> в семени, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong><br />

анализы Герцеле <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казывают в<strong>о</strong>зрастание как <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держания пепла, так и ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельных<br />

с<strong>о</strong>ставляющих.<br />

В п<strong>о</strong>следующих <strong>о</strong>пытах Герцеле заменяет дистиллир<strong>о</strong>ванную в<strong>о</strong>ду раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м с <strong>о</strong>пределенным<br />

с<strong>о</strong>держанием с<strong>о</strong>ли. Он <strong>о</strong>бнаруживает, например, чт<strong>о</strong> р<strong>о</strong>стки, пр<strong>о</strong>растающие в раств<strong>о</strong>ре с <strong>о</strong>пределенным<br />

с<strong>о</strong>держанием ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, уменьшают с<strong>о</strong>держание ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра в раств<strong>о</strong>ре, в них самих ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра не<br />

прибавляется, вмест<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в них наблюдается значительный р<strong>о</strong>ст с<strong>о</strong>держания серы. Кажется, г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит<br />

Герцеле, чт<strong>о</strong> растение в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р в серу. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н нах<strong>о</strong>дит, чт<strong>о</strong> в<br />

растении в<strong>о</strong>зрастает с<strong>о</strong>держание ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, если <strong>о</strong>н<strong>о</strong> растет в питательн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>лей кальция, и чт<strong>о</strong> в<br />

растении в<strong>о</strong>зрастает с<strong>о</strong>держание кальция, если <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>растает в питательн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>лей магния. Для<br />

в<strong>о</strong>зрастания с<strong>о</strong>держания магния исп<strong>о</strong>льзуется углекисл<strong>о</strong>та. В п<strong>о</strong>следнем случае семена пр<strong>о</strong>растали на<br />

сетке из платин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ки, п<strong>о</strong>мещаем<strong>о</strong>й в камере, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую был<strong>о</strong> введен<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

углекисл<strong>о</strong>ты. В с<strong>о</strong>суд при эт<strong>о</strong>м была налита дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да. Из <strong>о</strong>бширн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> статистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

материала, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в ряде этих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, для иллюстрации сказанн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> привести следующие<br />

цифры.<br />

Герцеле п<strong>о</strong>лагает, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в найден генетический ряд <strong>о</strong>т углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа<br />

через магний, кальций, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р к сере.<br />

CO2—>Mg—>Ca—>P—>S<br />

Из других серий <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в Герцеле делает выв<strong>о</strong>д <strong>о</strong>б <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании калия из аз<strong>о</strong>та<br />

N—>К<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, представляется, чт<strong>о</strong> растение сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать вещества, н<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание веществ является п<strong>о</strong>вседневным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Идя далее, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать,<br />

чт<strong>о</strong> апри<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мертв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>. «Жив<strong>о</strong>е умирает, н<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>е не<br />

с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряется». - «Не п<strong>о</strong>чва пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит растение, н<strong>о</strong> растение п<strong>о</strong>чву».<br />

Пр<strong>о</strong>йсс г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит <strong>о</strong>б этих исслед<strong>о</strong>ваниях следующее: «Герцеле д<strong>о</strong>казал св<strong>о</strong>ими <strong>о</strong>пытами, чт<strong>о</strong><br />

неизменн<strong>о</strong>сть химических элемент<strong>о</strong>в является фикцией, <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>тмежеваться, если х<strong>о</strong>тим<br />

пр<strong>о</strong>двинуться вперед в п<strong>о</strong>знании прир<strong>о</strong>ды».<br />

Эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> наст<strong>о</strong>ящей трагедией, к<strong>о</strong>гда книги Герцеле, п<strong>о</strong>явившиеся в 1876-83 г<strong>о</strong>дах, были встречены<br />

гр<strong>о</strong>б<strong>о</strong>вым м<strong>о</strong>лчанием, и, нак<strong>о</strong>нец, эти книги исчезли в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще. Вряд ли <strong>о</strong>стал<strong>о</strong>сь б<strong>о</strong>льше <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> экземпляра.<br />

Если п<strong>о</strong>думать <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> время был<strong>о</strong> временем великих <strong>о</strong>ткрытий, временем, к<strong>о</strong>гда Либих и Велер<br />

8


развивали св<strong>о</strong>и те<strong>о</strong>рии, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых фен<strong>о</strong>мены би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии нашли св<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бъяснение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

ат<strong>о</strong>мистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браза представлений, стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>нятным, чт<strong>о</strong> никт<strong>о</strong> не х<strong>о</strong>тел б<strong>о</strong>льше слушать т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

х<strong>о</strong>тел сказать Герцеле.<br />

П<strong>о</strong> результатам <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>димых в течение десяти лет авт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>казательства Герцеле в цел<strong>о</strong>м вп<strong>о</strong>лне научны и ни в к<strong>о</strong>ем случае не так фантастичны, как эт<strong>о</strong> кажется на<br />

первый взгляд. Мн<strong>о</strong>гие из ряда <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в Герцеле были п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рены, и факты, устан<strong>о</strong>вленные Герцеле, нашли<br />

св<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>дтверждение. В<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong> приращение минеральн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, н<strong>о</strong> был<strong>о</strong><br />

устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> также т<strong>о</strong>, <strong>о</strong> чем в раб<strong>о</strong>тах Герцеле ник<strong>о</strong>гда не уп<strong>о</strong>минал<strong>о</strong>сь. А именн<strong>о</strong>, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых случаях<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> <strong>субстанции</strong> уменьшал<strong>о</strong>сь. Тем самым результаты раб<strong>о</strong>ты Герцеле м<strong>о</strong>гут быть расширены, и<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong> растение как пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит субстанцию из нек<strong>о</strong>й нематериальн<strong>о</strong>й сферы, так же, при<br />

<strong>о</strong>пределенных <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельствах, св<strong>о</strong>ю субстанцию сн<strong>о</strong>ва перев<strong>о</strong>дит в нематериальную сферу.<br />

Опыты Герцеле, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>ставляют <strong>о</strong>ткрытым в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с,<br />

действительн<strong>о</strong> ли пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание материи, или же т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание веществ, усваиваемых растением из углекисл<strong>о</strong>ты и<br />

аз<strong>о</strong>та и принятых в минеральный с<strong>о</strong>став растения. М<strong>о</strong>и с<strong>о</strong>бственные<br />

<strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> здесь дел<strong>о</strong> в действительн<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рческ<strong>о</strong>м<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании материи.<br />

М<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ращиванию пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились уже б<strong>о</strong>лее не в<br />

<strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде, н<strong>о</strong> в лишенных д<strong>о</strong>ступа в<strong>о</strong>здуха закрытых к<strong>о</strong>лбах,<br />

п<strong>о</strong>зже даже в запаянных ампулах, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не м<strong>о</strong>г пр<strong>о</strong>никнуть ни<br />

углекислый газ, ни аз<strong>о</strong>т, ни как<strong>о</strong>й-либ<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>й вещественный агент.<br />

К<strong>о</strong>лбы, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> ампулы, теперь взвешивались на<br />

анат<strong>о</strong>мических весах.<br />

Если действительн<strong>о</strong> растение <strong>о</strong>бразует материю, т<strong>о</strong> следует<br />

<strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>суд с р<strong>о</strong>стк<strong>о</strong>м станет тяжелее, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку растение<br />

имеет вес. С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, если верн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в растении исчезает материя, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>суд с растением станет<br />

легче. Х<strong>о</strong>тя мы планируем <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вать т<strong>о</strong>чные усл<strong>о</strong>вия <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в и все п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти, будет не лишним дать<br />

здесь нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые предварительные с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщения.<br />

Не ст<strong>о</strong>ит и г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить, чт<strong>о</strong> все <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> взвешиванию пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились с<strong>о</strong> всей не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>стью.<br />

С 1935 г<strong>о</strong>да для раб<strong>о</strong>ты исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались весы фирмы Kaiser@Sievers, Гамбург, м<strong>о</strong>дель РвР11 с<br />

пр<strong>о</strong>екци<strong>о</strong>нным считыванием и вентиляцией; чувствительн<strong>о</strong>сть 0, 01мг. Для к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>ля изменения веса<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался к<strong>о</strong>мпенсаци<strong>о</strong>нный груз. Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы взвешивание сделать независимым <strong>о</strong>т вакуумн<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>вки — и, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния давления, температуры и влажн<strong>о</strong>сти в<strong>о</strong>здуха — в<br />

качестве пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>веса исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался стеклянный стакан так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же <strong>о</strong>бъема (рис. 1). Отшлиф<strong>о</strong>ванные<br />

крышки бюкс пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> приклеивалась к ним п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м рамзай-фетта. П<strong>о</strong>зднее бюксы были заменены 20 сс -<br />

ампулами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>сле их загрузки запаивались.<br />

Предел п<strong>о</strong>грешн<strong>о</strong>сти был <strong>о</strong>пределен тем, чт<strong>о</strong> пустая тарир<strong>о</strong>ванная бюкса так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же <strong>о</strong>бъема<br />

сравнивалась п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>мпенсаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> взвешивания с <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуемым пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>вес<strong>о</strong>м. В<strong>о</strong> всех<br />

случаях предел п<strong>о</strong>грешн<strong>о</strong>сти не превышал ± 0, 01 мг. Пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>пыта <strong>о</strong>граничивалась, в <strong>о</strong>бщем,<br />

14-ю днями, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку р<strong>о</strong>ст без п<strong>о</strong>мех при н<strong>о</strong>рмальных усл<strong>о</strong>виях заключался в эт<strong>о</strong>м временн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>трезке.<br />

Взвешивание п<strong>о</strong>казал<strong>о</strong> действительн<strong>о</strong> прибавку, а также нед<strong>о</strong>стачу веса — а именн<strong>о</strong>, в таких<br />

размерах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые значительн<strong>о</strong> превышали предел п<strong>о</strong>грешн<strong>о</strong>сти.<br />

Прибавление и убавление веса или, другими сл<strong>о</strong>вами, в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение и прех<strong>о</strong>ждение <strong>субстанции</strong><br />

пр<strong>о</strong>является в ритмическ<strong>о</strong>й смене как функция времени. На рис. 2 п<strong>о</strong>казаны два результата <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в в ф<strong>о</strong>рме<br />

графика, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м время (в днях <strong>о</strong>т 26 января 1934 г<strong>о</strong>да д<strong>о</strong> 22 февраля 1934 г<strong>о</strong>да) <strong>о</strong>тл<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>риз<strong>о</strong>нтальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>си (абсцисс), а изменение веса, в миллиграммах, п<strong>о</strong> вертикальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>си (<strong>о</strong>рдинат), причем<br />

исх<strong>о</strong>дный вес <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значен нулем.<br />

Интересн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> первый <strong>о</strong>пыт с прибавлением веса д<strong>о</strong> 3, 2 мг пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дился в пери<strong>о</strong>д п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния, т<strong>о</strong>гда<br />

как вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>пыт, начатый 11. 2, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дившийся в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луние, п<strong>о</strong>казал убывание веса д<strong>о</strong> 3, 4 мг. Такие же<br />

или п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные эт<strong>о</strong>му результаты п<strong>о</strong>казали следующие <strong>о</strong>пыты, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дившиеся с 1934 п<strong>о</strong> 1940 г<strong>о</strong>ды, в эт<strong>о</strong>т<br />

пери<strong>о</strong>д к<strong>о</strong> времени кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния и н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния велись два, ин<strong>о</strong>гда четыре параллельных <strong>о</strong>пыта.<br />

Результаты <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в 1934 г<strong>о</strong>да представлены на рис. 3. Из нег<strong>о</strong> видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ритм, вызванный<br />

черед<strong>о</strong>ванием фаз Луны, нах<strong>о</strong>дится п<strong>о</strong>д властью ритма б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка (ритма смены времен г<strong>о</strong>да<br />

или с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма). Лет<strong>о</strong>м (в середине г<strong>о</strong>да), как ни странн<strong>о</strong>, динамика кривых угасает.<br />

На рис. 4 приведены семь г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>вых кривых с 1934 п<strong>о</strong> 1940 г<strong>о</strong>д в ф<strong>о</strong>рме максимальн<strong>о</strong>-минимальных<br />

кривых. Они вычерчены таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рдинаты максимальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и минимальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения веса<br />

крив<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния и с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния прив<strong>о</strong>дятся к временным т<strong>о</strong>чкам пр<strong>о</strong>ведения<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в. Удивительный размах крив<strong>о</strong>й, представляющей 1934 г<strong>о</strong>д, не м<strong>о</strong>жет служить<br />

предмет<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бсуждения в рамках эт<strong>о</strong>й книги. Очевидн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> как лунный ритм п<strong>о</strong>дчинен<br />

с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>му, так <strong>о</strong>ба также <strong>о</strong>хвачены еще б<strong>о</strong>льшим ритм<strong>о</strong>м.<br />

9


При изучении растения мы касаемся сферы, где пр<strong>о</strong>цессы эмансипир<strong>о</strong>ваны <strong>о</strong>т механическ<strong>о</strong>й и<br />

химическ<strong>о</strong>й зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти и п<strong>о</strong>двержены другим, к<strong>о</strong>смическим, влияниям и зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>стям.<br />

Ряд других <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в авт<strong>о</strong>ра п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> даже минеральная материя в св<strong>о</strong>их физических и<br />

химических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях <strong>о</strong>тражает планетарные с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния. Шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>ле применения капиллярн<strong>о</strong>динамическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мет<strong>о</strong>да п<strong>о</strong>казывает р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> земных субстанций с планетарными явлениями.<br />

Пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>димый при эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыт с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пределенным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>питывается<br />

капиллярная сеть непр<strong>о</strong>клеенн<strong>о</strong>й бумаги (фильтр<strong>о</strong>вальн<strong>о</strong>й бумаги). Силы, св<strong>о</strong>йственные нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>, в капиллярн<strong>о</strong>-динамическ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>ле м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>бнаруживать себя в цвете и ф<strong>о</strong>рме. Эт<strong>о</strong>т сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б дает<br />

значительн<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше, чем все пр<strong>о</strong>чие физические или химические анализы и мет<strong>о</strong>ды (К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>).<br />

Следует д<strong>о</strong>бавить, чт<strong>о</strong> результаты этих исслед<strong>о</strong>ваний не м<strong>о</strong>гут быть выражены п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м числа,<br />

меры и веса, и чт<strong>о</strong> чтение фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в требует развит<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чувства для в<strong>о</strong>сприятия качественн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны<br />

явлений. Н<strong>о</strong>, к с<strong>о</strong>жалению, мы скл<strong>о</strong>нны т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong> считать реальн<strong>о</strong>стью, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет быть выражен<strong>о</strong> мер<strong>о</strong>й,<br />

числ<strong>о</strong>м и вес<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает <strong>о</strong>тдавать предп<strong>о</strong>чтение Ньют<strong>о</strong>ну перед Гете.<br />

На <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании раб<strong>о</strong>т Герцеле и пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжающих их раб<strong>о</strong>т авт<strong>о</strong>ра м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать следующее:<br />

Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи справедлив т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в <strong>о</strong>пределенных границах для минеральн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды, и<br />

<strong>о</strong>н не м<strong>о</strong>жет быть неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжен в <strong>о</strong>бласть жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. И п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы не в праве св<strong>о</strong>йства бытия<br />

материи в ближайшем к нам <strong>о</strong>кружении пр<strong>о</strong>ецир<strong>о</strong>вать ни в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>е или будущее, ни в<br />

пр<strong>о</strong>странственную беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть. П<strong>о</strong>жалуй, мы имеем все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> материя в<strong>о</strong>зникла<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к жизни.<br />

Разве не м<strong>о</strong>гла жизнь существ<strong>о</strong>вать раньше, чем п<strong>о</strong>явилась материя, жизнь как результат<br />

существ<strong>о</strong>вавшег<strong>о</strong> д<strong>о</strong> нее дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са? Разве не представляется не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым д<strong>о</strong>гме <strong>о</strong><br />

преэкзистенции материи пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставить, нак<strong>о</strong>нец, идею <strong>о</strong> преэкзистенции духа?<br />

IV. РАСТЕНИЕ<br />

Гете видел в радуге действие п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей света и тьмы, причем желт<strong>о</strong>е и г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>е нах<strong>о</strong>дят<br />

гарм<strong>о</strong>ническ<strong>о</strong>е разрешение в зелен<strong>о</strong>м. Примиряющий элемент с<strong>о</strong>держится в свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м спектре, <strong>о</strong>н<br />

связывает небесный свет и земную тьму. Та же п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве растения. Св<strong>о</strong>ими к<strong>о</strong>рнями <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>гружается в земную тьму, св<strong>о</strong>ими цветами <strong>о</strong>н<strong>о</strong> устремляется к с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>му свету, и в зелен<strong>о</strong>й<br />

центральн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти цветка устанавливается гарм<strong>о</strong>ния пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, там даже нах<strong>о</strong>дится сам прафен<strong>о</strong>мен<br />

растения, п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рме и существу.<br />

Мы знаем, чт<strong>о</strong> в результате ассимиляции в растении <strong>о</strong>бразуется крахмал. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<br />

средней части растения, в зелен<strong>о</strong>м листе п<strong>о</strong>д влиянием с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света из в<strong>о</strong>ды и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа.<br />

Физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия растения предлагает для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> следующую ф<strong>о</strong>рмулу:<br />

6 СО2 + 5 Н2О = С6Н10О5 (крахмал) + 6 02<br />

Эта ф<strong>о</strong>рмула или какая-нибудь другая ее м<strong>о</strong>дификация, без с<strong>о</strong>мнения, уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить не м<strong>о</strong>жет.<br />

Чудесн<strong>о</strong>е стан<strong>о</strong>вление эт<strong>о</strong>й юн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> не<strong>о</strong>бъясним<strong>о</strong> на ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве. Где здесь свет? Где в эт<strong>о</strong>й<br />

застывшей ф<strong>о</strong>рмуле живая ткань из света и тьмы?<br />

Внимательн<strong>о</strong>му наблюдателю сама прир<strong>о</strong>да ин<strong>о</strong>гда даст св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да <strong>о</strong>твет. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в бурн<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>ре<br />

испытал мусс<strong>о</strong>н, шт<strong>о</strong>рм при с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>м свете, к<strong>о</strong>гда к<strong>о</strong>рабль <strong>о</strong>кружен брызгами и в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>й пылью, к<strong>о</strong>гда<br />

падающий скв<strong>о</strong>зь нее с<strong>о</strong>лнечный свет пр<strong>о</strong>является в сверкающем цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м <strong>о</strong>брамлении, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наблюдение<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фен<strong>о</strong>мена м<strong>о</strong>жет приблизить к в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>су <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания жив<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. Свет, в<strong>о</strong>здух и в<strong>о</strong>да — эт<strong>о</strong><br />

элементы так<strong>о</strong>й игры прир<strong>о</strong>ды. Пр<strong>о</strong>низанная в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>да или пр<strong>о</strong>низанный в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здух - суть т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

10


при падении с<strong>о</strong>лнечных лучей пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит радугу. Свет, в<strong>о</strong>здух и в<strong>о</strong>да — эт<strong>о</strong> элементы цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й игры,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы м<strong>о</strong>жем наблюдать у ф<strong>о</strong>нтана или в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>пада. Н<strong>о</strong> как част<strong>о</strong> наблюдают <strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>вение тайны,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е ничег<strong>о</strong> не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит наблюдателю. Иб<strong>о</strong> те же элементы, свет, в<strong>о</strong>здух и в<strong>о</strong>да, действуют при<br />

ассимиляции и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании крахмала. При ассимиляции мы п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> имеем дел<strong>о</strong> с <strong>о</strong>бычным<br />

атм<strong>о</strong>сферным в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м и «тяжелым в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м» (углекислым газ<strong>о</strong>м). Углекислый газ наиб<strong>о</strong>лее тяжелый в<br />

прир<strong>о</strong>де. Ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> из <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стакана перелить в друг<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> жидк<strong>о</strong>сти. Всп<strong>о</strong>мните, например, <strong>о</strong><br />

С<strong>о</strong>бачьем гр<strong>о</strong>те в Неап<strong>о</strong>ле, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый является не чем иным, как п<strong>о</strong>дземным <strong>о</strong>зер<strong>о</strong>м углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа. К<strong>о</strong>гда<br />

с<strong>о</strong>бака п<strong>о</strong>падает в эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>зер<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>гибает. Отсюда название гр<strong>о</strong>та. Чел<strong>о</strong>век, идущий п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>зеру,<br />

плывет п<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти.<br />

П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, эт<strong>о</strong>т тяжелый в<strong>о</strong>здух стан<strong>о</strong>вится причин<strong>о</strong>й для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы ассимиляция была не<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> драм<strong>о</strong>й цвета, н<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дила в материальн<strong>о</strong>е явление <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания крахмала. Мы м<strong>о</strong>жем сказать,<br />

чт<strong>о</strong> крахмал - эт<strong>о</strong> зачар<strong>о</strong>ванная радуга, т<strong>о</strong> есть радуга, в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щенная в материю п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

жизнедеятельн<strong>о</strong>сти растения.<br />

Крахмал в растении претерпевает разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразнейшие метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. Прежде всег<strong>о</strong>, вверху, п<strong>о</strong>д<br />

действием с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тепла, <strong>о</strong>н превращается в сахар, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы нах<strong>о</strong>дим в нектаре, затем в дальнейшем<br />

<strong>о</strong>н <strong>о</strong>чищается д<strong>о</strong> глик<strong>о</strong>зид<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>крашивающих цвет<strong>о</strong>к. Не есть ли эт<strong>о</strong> как бы привет с неба, к<strong>о</strong>гда нам на<br />

цветущем лугу высвечивается раск<strong>о</strong>лд<strong>о</strong>ванная радуга?<br />

Образ растения на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве радуги - эт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее чем <strong>о</strong>браз. Эт<strong>о</strong> реальн<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>на касается п<strong>о</strong>следних<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в стан<strong>о</strong>вления <strong>субстанции</strong>.<br />

Част<strong>о</strong> г<strong>о</strong>дами мы н<strong>о</strong>сим в себе предчувствие, еще не<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е и невыразим<strong>о</strong>е, каких-либ<strong>о</strong><br />

мыслей, прежде чем <strong>о</strong>ни примут п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тчетливые к<strong>о</strong>нтуры, станут пр<strong>о</strong>зрачными и ясными, чт<strong>о</strong>бы, в<br />

к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, сгуститься д<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы их м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> выразить или написать. Н<strong>о</strong> тем самым <strong>о</strong>ни<br />

стан<strong>о</strong>вятся <strong>о</strong>ткрытыми для других. Эт<strong>о</strong>т путь <strong>о</strong>т предчувствия д<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рения испытывает, п<strong>о</strong>-св<strong>о</strong>ему, каждый<br />

худ<strong>о</strong>жник; и т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> вн<strong>о</strong>вь переживает с<strong>о</strong>держание худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изведения, в<strong>о</strong>скрешает умершие в<br />

зрим<strong>о</strong>м мысли худ<strong>о</strong>жника.<br />

Так пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>век мыслит и тв<strong>о</strong>рит видим<strong>о</strong>е царств<strong>о</strong>, царств<strong>о</strong> культуры.<br />

Не следует ли нам мыслить тв<strong>о</strong>рения велик<strong>о</strong>й худ<strong>о</strong>жницы прир<strong>о</strong>ды в<strong>о</strong>зникающими таким же<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м? Не д<strong>о</strong>лжна ли в Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се развертываться деятельн<strong>о</strong>сть, анал<strong>о</strong>гичная чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му<br />

мышлению, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая стр<strong>о</strong>ит в<strong>о</strong>круг нас п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ту прир<strong>о</strong>дных ф<strong>о</strong>рм п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>нам, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> начинаем<br />

п<strong>о</strong>знавать? Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда мыслит высшее существ<strong>о</strong>? Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда действуют мир<strong>о</strong>вые<br />

мысли?<br />

Для тех, кт<strong>о</strong> признает высший п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, такие в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы являются сердечн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стью. Также как<br />

чел<strong>о</strong>век св<strong>о</strong>и первые замутненные предчувствия <strong>о</strong>днажды п<strong>о</strong>знает в четк<strong>о</strong> <strong>о</strong>черченных к<strong>о</strong>нтурах и<br />

выражает их письменн<strong>о</strong> или в худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изведении, так и б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е мышление пр<strong>о</strong>является<br />

в прир<strong>о</strong>де, в видим<strong>о</strong>м мире.<br />

Из таких <strong>о</strong>щущений и мыслей в радуге м<strong>о</strong>жет высветиться первая ступень б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>вения, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бщие зак<strong>о</strong>ны тв<strong>о</strong>рения присутствуют еще в величественн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сти, те<br />

зак<strong>о</strong>ны, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни действуют в сфере жизни, начар<strong>о</strong>вывают растение. В древние времена радугу<br />

рассматривали как м<strong>о</strong>ст, п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>браться к б<strong>о</strong>гам. Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз еще сег<strong>о</strong>дня м<strong>о</strong>жет служить<br />

нап<strong>о</strong>минанием исслед<strong>о</strong>вателям для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы б<strong>о</strong>лее активн<strong>о</strong> заниматься этим фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м. Если вникнуть<br />

в<strong>о</strong> внутреннее с<strong>о</strong>держание <strong>о</strong>браза, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять, на чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н указывает: чт<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рческ<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

радужн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ста нисх<strong>о</strong>дит в прир<strong>о</strong>дный мир.<br />

Как чел<strong>о</strong>веческие мысли, нашедшие видим<strong>о</strong>е выражение в худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изведении,<br />

в<strong>о</strong>скресают в п<strong>о</strong>нимающей душе чел<strong>о</strong>века, так и мир<strong>о</strong>вые мысли в<strong>о</strong>скресают в нас, к<strong>о</strong>гда мы д<strong>о</strong>стигаем<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м приблизиться к прир<strong>о</strong>де и ее тв<strong>о</strong>рениям.<br />

V. УГЛЕВОДЫ<br />

Если мы разрушим растение, например, сжигая ег<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>станется труп, и эт<strong>о</strong>т труп в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м из<br />

угля и в<strong>о</strong>ды. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нам нужн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> какую-нибудь растительную субстанцию, цвет<strong>о</strong>к, лист или<br />

к<strong>о</strong>рень, пр<strong>о</strong>калить в пр<strong>о</strong>бирке; т<strong>о</strong>гда мы увидим, как в<strong>о</strong>да <strong>о</strong>саждается на стенках пр<strong>о</strong>бирки, и уг<strong>о</strong>ль, еще<br />

с<strong>о</strong>храняющий ф<strong>о</strong>рму сг<strong>о</strong>ревшей <strong>субстанции</strong>, <strong>о</strong>станется на дне пр<strong>о</strong>бирки. Уг<strong>о</strong>ль и в<strong>о</strong>да, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

являются <strong>о</strong>статками растительн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, <strong>о</strong>тсюда пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит ее название - углев<strong>о</strong>ды.<br />

Н<strong>о</strong> нам нужн<strong>о</strong> принять в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> название — называние трупа, иб<strong>о</strong> ник<strong>о</strong>гда мы не<br />

см<strong>о</strong>жем из угля и в<strong>о</strong>ды в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить крахмал или другую растительную субстанцию. Эт<strong>о</strong> различие между<br />

жив<strong>о</strong>й и мертв<strong>о</strong>й субстанцией част<strong>о</strong> затушевывается. Здесь не м<strong>о</strong>жет идти речи <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>живить<br />

переживший себя витализм, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Велер, - в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, справедлив<strong>о</strong>, - лишил права на существ<strong>о</strong>вание,<br />

к<strong>о</strong>гда ему удал<strong>о</strong>сь п<strong>о</strong>лучить синтетическую м<strong>о</strong>чевину. Смутная жизненная сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую принимает<br />

витализм, не м<strong>о</strong>жет уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить научную с<strong>о</strong>весть. Н<strong>о</strong> с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, Велер впал в заблуждение,<br />

рассматривая м<strong>о</strong>чевину как типичный пр<strong>о</strong>дукт <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни, не замечая т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на является<br />

п<strong>о</strong>следним, п<strong>о</strong>чти не<strong>о</strong>рганическим шлак<strong>о</strong>м жизни. П<strong>о</strong>зже стал<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> все наши сег<strong>о</strong>дняшние<br />

11


химические элементы являются в б<strong>о</strong>льшей или меньшей мере шлаками или трупами <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни.<br />

Крахмал<br />

Крахмал, в<strong>о</strong>зникающий п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ассимиляции в зелен<strong>о</strong>м листе, вначале существует в<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м, жидк<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>ставляется в места ег<strong>о</strong> складир<strong>о</strong>вания, к к<strong>о</strong>рням или<br />

пл<strong>о</strong>дам. В эт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии ег<strong>о</strong> называют резервным крахмал<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый характеризуется тем, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong><br />

нах<strong>о</strong>дят в <strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмленных элементах, в зернах с<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>й структур<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме крахмал<br />

д<strong>о</strong>ступен техническ<strong>о</strong>му исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванию. Эт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>мывания, причем тяжелый<br />

крахмал <strong>о</strong>пускается на дн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>суда, т<strong>о</strong>гда как легкие с<strong>о</strong>ставные части, такие как мякина, частицы <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки,<br />

белк<strong>о</strong>вые вещества (например, в пшеничн<strong>о</strong>м зерне) вымываются легк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>леблющейся в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Высушенный<br />

<strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>ступает в т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>влю как пр<strong>о</strong>дукт питания.<br />

Для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растения характерна св<strong>о</strong>я ф<strong>о</strong>рма крахмальных зерен. Ф<strong>о</strong>рмирующий принцип цел<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

растения сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>тражается в мельчайших ег<strong>о</strong> элементах. Да, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> идти еще дальше: <strong>о</strong>пределенная<br />

<strong>о</strong>бласть, <strong>о</strong>пределенный ландшафт имеет с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующую фл<strong>о</strong>ру. Структура п<strong>о</strong>чвы, ге<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение, вместе с влиянием Вселенн<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>бразуют <strong>о</strong>пределенный ландшафт. Если мы п<strong>о</strong>см<strong>о</strong>трим на<br />

Запад, на Америку, мы найдем там<br />

мам<strong>о</strong>нт<strong>о</strong><strong>о</strong>бразную растительн<strong>о</strong>сть. Всп<strong>о</strong>мните<br />

<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные деревья Канады, к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные кактусы<br />

Мексики, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с их разветвленными ф<strong>о</strong>рмами<br />

<strong>о</strong>бразуют гр<strong>о</strong>тескный ландшафт. Дитя эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Запада<br />

- наш карт<strong>о</strong>фель. Карт<strong>о</strong>фельный крахмал имеет<br />

<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные зерна, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в св<strong>о</strong>ем группир<strong>о</strong>вании<br />

в<strong>о</strong>круг эксцентрическ<strong>о</strong>й центральн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки имеют<br />

стиснутый, гн<strong>о</strong>м<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный вид. Н<strong>о</strong> если мы<br />

взглянем на В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к, т<strong>о</strong> там, в Азии, ландшафт<br />

имеет б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждающий характер. Среди<br />

вулканическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды пальмы распускают св<strong>о</strong>и<br />

<strong>о</strong>пахала, все шатк<strong>о</strong>. Раств<strong>о</strong>рение, излучение. Дитя<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ка — рис. Т<strong>о</strong>гда как карт<strong>о</strong>фель ищет<br />

земн<strong>о</strong>й темн<strong>о</strong>ты, метелки риса в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сятся св<strong>о</strong>ими св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дными пл<strong>о</strong>дами к свету. Кр<strong>о</strong>шечный кристалл<br />

рис<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> крахмала дает излучающуюся, п<strong>о</strong>лиг<strong>о</strong>нальную ф<strong>о</strong>рму, сл<strong>о</strong>еная структура в<strong>о</strong>круг центра исчезает<br />

с<strong>о</strong>всем, тем самым пр<strong>о</strong>являются черты бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Д<strong>о</strong> малейшег<strong>о</strong> зерна крахмала пр<strong>о</strong>является <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть и тем самым <strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сть Запада и<br />

В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ка; а именн<strong>о</strong>, на Западе свертывание бытия в веществ<strong>о</strong>, на В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ке распыление в бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>м.<br />

Зерна крахмала пшеницы, ржи, ячменя п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рме и величине представляют гарм<strong>о</strong>нию между <strong>о</strong>беими<br />

п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями. Зерна крахмала растений нашей евр<strong>о</strong>пейск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сы п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рме п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бны маленьким<br />

с<strong>о</strong>лнцам с к<strong>о</strong>нцентрическими сл<strong>о</strong>ями в<strong>о</strong>круг центра.<br />

Если крахмал <strong>о</strong>пустить в в<strong>о</strong>ду и нагреть ее, т<strong>о</strong> в микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>п м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть, чт<strong>о</strong> зерна крахмала<br />

теряют св<strong>о</strong>ю ф<strong>о</strong>рму. Отслаиваются <strong>о</strong>дин сл<strong>о</strong>й за другим, и субстанция крахмала п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щается <strong>о</strong>кружающей<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> не является раств<strong>о</strong>рением, как мы наблюдаем ег<strong>о</strong> у с<strong>о</strong>ли и сахара. П<strong>о</strong>лучившаяся<br />

крахмальная жидк<strong>о</strong>сть непр<strong>о</strong>зрачна, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>пускает лучи; <strong>о</strong>на имеет замечательную к<strong>о</strong>нсистенцию, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

не является ни жидк<strong>о</strong>стью, ни твердым тел<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>чему <strong>о</strong>на и называется клейстер<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние между твердым и жидким, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>машние х<strong>о</strong>зяйки исп<strong>о</strong>льзуют для пудинга, физическая<br />

химия называет к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идными раств<strong>о</strong>рами, а вещества, скл<strong>о</strong>нные к эт<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию, называются<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идами. П<strong>о</strong>чти всякая жизнь существует в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, и субстанция, несущая жизнь<br />

<strong>о</strong>рганизма, является к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>м. О к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дальше еще будет идти речь.<br />

Характерным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м крахмала является сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>д действием й<strong>о</strong>да принимать синюю<br />

<strong>о</strong>краску. Эт<strong>о</strong>т фен<strong>о</strong>мен имеет глуб<strong>о</strong>кие <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы в существе крахмала. Этим представлена свет<strong>о</strong>вая прир<strong>о</strong>да<br />

крахмала, н<strong>о</strong> нам нужн<strong>о</strong> знать характер й<strong>о</strong>да, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять эту реакцию. Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> й<strong>о</strong>д крадет свет.<br />

Если на пути луча с шир<strong>о</strong>ким спектр<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>ставить раств<strong>о</strong>р й<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>тится вся видимая часть спектра.<br />

Остаются невидимый ультрафи<strong>о</strong>лет и инфракрасные лучи. Эта субстанция, приведенная в<br />

с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение с исп<strong>о</strong>лненным света крахмал<strong>о</strong>м, ведет себя так же, как в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении спектра; <strong>о</strong>на<br />

<strong>о</strong>тбирает свет<strong>о</strong>вую прир<strong>о</strong>ду крахмала.<br />

ЭТУ й<strong>о</strong>дную реакцию мы м<strong>о</strong>жем исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы изучить превращения крахмала, если<br />

мы будем действ<strong>о</strong>вать на нег<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й. Кисл<strong>о</strong>та - эт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряющий реагент. Она р<strong>о</strong>дственна <strong>о</strong>гню и ег<strong>о</strong><br />

раств<strong>о</strong>ряющей силе. С<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, например, п<strong>о</strong>павшая на к<strong>о</strong>жу, <strong>о</strong>ставляет рану как <strong>о</strong>т <strong>о</strong>ж<strong>о</strong>га; если мы<br />

капнем ею на скатерть, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>на пр<strong>о</strong>жжет дыру; если мы <strong>о</strong>пустим в нее металл, <strong>о</strong>на ег<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рит.<br />

Крахмальный клейстер при д<strong>о</strong>бавлении неск<strong>о</strong>льких капель с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты и слегка п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>гретый<br />

претерпевает замечательные превращения: к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идная, клейстер<strong>о</strong><strong>о</strong>бразная жидк<strong>о</strong>сть перех<strong>о</strong>дит в<br />

пр<strong>о</strong>зрачнейший как в<strong>о</strong>да, светлый раств<strong>о</strong>р. Й<strong>о</strong>дная реакция стан<strong>о</strong>вится теперь не синей, н<strong>о</strong> винн<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>й;<br />

12


при дальнейшем нагревании <strong>о</strong>на стан<strong>о</strong>вится все светлее, и перех<strong>о</strong>дит через красный и <strong>о</strong>ранжевый цвет в<br />

желтый. Химические <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> крахмал превратился в сахар. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс в б<strong>о</strong>льших<br />

масштабах исп<strong>о</strong>льзуется в индустрии. П<strong>о</strong>сле удаления кисл<strong>о</strong>ты, <strong>о</strong>чистки и выпаривания раств<strong>о</strong>ра мы<br />

п<strong>о</strong>лучаем т<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>дукт, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>вле называется крахмальным сахар<strong>о</strong>м, глюк<strong>о</strong>з<strong>о</strong>й, декстр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>й,<br />

вин<strong>о</strong>градным сахар<strong>о</strong>м.<br />

Сахар<br />

Осахаривание крахмала в пр<strong>о</strong>бирке п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>ты - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дражание т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнце делает<br />

в жив<strong>о</strong>м растении с крахмал<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, как в пр<strong>о</strong>бирке п<strong>о</strong>д действием <strong>о</strong>гненных сил кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бразуется сахар, так же крахмал, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшийся в листе в х<strong>о</strong>де <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в растении, п<strong>о</strong>д<br />

действием <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й силы С<strong>о</strong>лнца нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сублимируется в сахар, б<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вый с<strong>о</strong>бирается в<br />

нектаре цветка. Сахар, как и крахмал, является углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>чищенным. Химическая ф<strong>о</strong>рмула крахмала<br />

и сахара п<strong>о</strong>чти <strong>о</strong>дна и та же, н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>лекулярный вес крахмала значительн<strong>о</strong> превышает м<strong>о</strong>лекулярный вес<br />

сахара. Крахмал пл<strong>о</strong>тнее.<br />

При <strong>о</strong>сахаривании крахмала п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>ты м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через<br />

неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ступеней. Одн<strong>о</strong>й из таких пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чных ступеней, к<strong>о</strong>гда сахар еще не <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вался, н<strong>о</strong> уже<br />

й<strong>о</strong>дная реакция нейтральна, является декстрин. Эт<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> технически в б<strong>о</strong>льших масштабах п<strong>о</strong>лучают<br />

пр<strong>о</strong>стым пр<strong>о</strong>жариванием крахмала. Огненн<strong>о</strong>е действие кисл<strong>о</strong>ты здесь заменен<strong>о</strong> физическим тепл<strong>о</strong>м,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е как раз скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong> крахмал пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать в декстрин. К<strong>о</strong>рка нашег<strong>о</strong> хлеба преимущественн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит их декстрин<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных веществ. Такие пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чные стадии между крахмал<strong>о</strong>м и сахар<strong>о</strong>м<br />

существуют также в жив<strong>о</strong>м растении в ф<strong>о</strong>рме растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> декстрина и клейк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му как крахмал в <strong>о</strong>пределенных <strong>о</strong>рганах растения <strong>о</strong>ткладывается в качестве резервн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

крахмала, также и сахар мы нах<strong>о</strong>дим не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в цветке и пл<strong>о</strong>де, н<strong>о</strong> также и в листах, и в к<strong>о</strong>рне. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>ставить в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: имеет ли сахар, п<strong>о</strong>лученный из к<strong>о</strong>рня, из листа и из цветка, иными сл<strong>о</strong>вами, свек<strong>о</strong>льный<br />

сахар, тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар и мед <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е качеств<strong>о</strong>? Или наблюдаются ли серьезные качественные<br />

различия при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании ег<strong>о</strong> как пр<strong>о</strong>дукта питания? В<strong>о</strong>круг эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са в нашем веке велась<br />

<strong>о</strong>жест<strong>о</strong>ченная б<strong>о</strong>рьба. В<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы реф<strong>о</strong>рмы жизни и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные устремления нах<strong>о</strong>дятся в центре дискуссии. В<br />

дальнейшем мы п<strong>о</strong>пытаемся <strong>о</strong>бъяснить существ<strong>о</strong> этих вид<strong>о</strong>в сахара на ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве.<br />

Химически между свек<strong>о</strong>льным сахар<strong>о</strong>м, тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м и мед<strong>о</strong>м, или, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>,<br />

вин<strong>о</strong>градным и фрукт<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м нет или п<strong>о</strong>чти нет различия. Свек<strong>о</strong>льный и тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар суть<br />

би<strong>о</strong>зы (С12 H22O11), a мед, вин<strong>о</strong>градный сахар и фрукт<strong>о</strong>вый сахар суть м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>зы (С6 Н12О6). П<strong>о</strong> химическим<br />

представлениям, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, первые имеют дв<strong>о</strong>йную м<strong>о</strong>лекулу п<strong>о</strong> сравнению с<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>рыми. Мед - эт<strong>о</strong><br />

смесь вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара с тем, чт<strong>о</strong> в химии называют фрукт<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м. Оба <strong>о</strong>тличаются друг <strong>о</strong>т<br />

друга п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей химическ<strong>о</strong>й структуре, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку вин<strong>о</strong>градный сахар — эт<strong>о</strong> альд<strong>о</strong>за, а фрукт<strong>о</strong>вый сахар —<br />

кет<strong>о</strong>за.<br />

Оба различаются также физически друг <strong>о</strong>т друга различным<br />

п<strong>о</strong>ведением св<strong>о</strong>их раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к п<strong>о</strong>ляриз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>му<br />

свету. Вин<strong>о</strong>градный сахар п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рачивает пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>ляризации<br />

направ<strong>о</strong>, фрукт<strong>о</strong>вый сахар налев<strong>о</strong>. Отсюда пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит и название<br />

«декстр<strong>о</strong>за», с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> «лавул<strong>о</strong>за». Сахар, с<strong>о</strong>держащийся в<br />

пл<strong>о</strong>дах, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> меду, является смесью <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их вид<strong>о</strong>в сахара.<br />

Свек<strong>о</strong>льный и тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> различить ни<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м химических, ни п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м физических мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> капиллярн<strong>о</strong>-динамические мет<strong>о</strong>ды и би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические тесты<br />

д<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й степени п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют, х<strong>о</strong>тя также не <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong>,<br />

различить <strong>о</strong>ба вида сахара.<br />

Зад<strong>о</strong>лг<strong>о</strong> д<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда с<strong>о</strong>знание вкуса в<strong>о</strong>звысил<strong>о</strong>сь<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ли, уже знали сахар. В древнейших преданиях уп<strong>о</strong>минается мед. Эт<strong>о</strong> та ф<strong>о</strong>рма сахара,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую знал<strong>о</strong> древнейшее чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong>. Как в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чные, так и древнегерманские ф<strong>о</strong>рмы жизни были<br />

так<strong>о</strong>вы, чт<strong>о</strong> мед был важным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м питания и лак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong>м. У Плутарха и Арист<strong>о</strong>теля мы нах<strong>о</strong>дим<br />

мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> <strong>о</strong>писаний на эту тему.<br />

Затем вмешался н<strong>о</strong>вый импульс благ<strong>о</strong>даря п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дам Александра. Александр Великий с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ими<br />

гер<strong>о</strong>ями двигался через Персию на в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к в Индию, и здесь греки нашли «камыш, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дящий мед без<br />

вмешательства пчел». Эт<strong>о</strong> был сахарный тр<strong>о</strong>стник, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в т<strong>о</strong> время в Индии в<strong>о</strong>зделывался как<br />

культурн<strong>о</strong>е растение. Сахарный тр<strong>о</strong>стник вск<strong>о</strong>ре распр<strong>о</strong>странился в Персии и Египте; <strong>о</strong>н быстр<strong>о</strong> стал<br />

известен в т<strong>о</strong>гдашнем цивилиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м мире. Арабы <strong>о</strong>владели искусств<strong>о</strong>м из с<strong>о</strong>ка сахарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стника<br />

п<strong>о</strong>лучать кристаллический сахар и уже в в<strong>о</strong>сьм<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>летии имели весьма развитую сахарную индустрию.<br />

С<strong>о</strong>бранная и сваренная кристаллизующаяся масса закатывалась в пальм<strong>о</strong>вые листья. Застывшие таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сахарные тюки были пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м наших сахарных г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в.<br />

Карл Великий весьма п<strong>о</strong><strong>о</strong>щрил т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>влю с В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м прян<strong>о</strong>стями, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сился и сахар.<br />

13


Также крест<strong>о</strong>вые п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ды сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вали распр<strong>о</strong>странению в Евр<strong>о</strong>пе сахара. Христ<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>р К<strong>о</strong>лумб завез<br />

сахарный тр<strong>о</strong>стник в Америку, и благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> начал<strong>о</strong> <strong>о</strong>бширным плантациям сахарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

тр<strong>о</strong>стника на Кубе, где сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 80% приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й для в<strong>о</strong>зделывания земли заняты сахарным<br />

тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>м, или в Сан-Д<strong>о</strong>минг<strong>о</strong>.<br />

Н<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на эт<strong>о</strong>, в средние века сахар служил ск<strong>о</strong>рее лак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong>м, чем пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м питания.<br />

Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> Фридрих Великий, Мария Терезия и И<strong>о</strong>сиф II, «<strong>о</strong>тъявленные десп<strong>о</strong>ты», на заре н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени<br />

декретир<strong>о</strong>вали сахар как пр<strong>о</strong>дукт питания и <strong>о</strong>блегчили ег<strong>о</strong> вв<strong>о</strong>з там<strong>о</strong>женными льг<strong>о</strong>тами и нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong>выми<br />

мер<strong>о</strong>приятиями. Сахарная индустрия п<strong>о</strong>лучила внезапн<strong>о</strong>е распр<strong>о</strong>странение п<strong>о</strong> мере т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как вв<strong>о</strong>зимый<br />

к<strong>о</strong>ричневый тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар стали в рафинир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й Евр<strong>о</strong>пе перерабатывать в белый<br />

кристаллический сахар.<br />

«Т<strong>о</strong>гда на пути дальнейшег<strong>о</strong> развития встал искусственный пр<strong>о</strong>дукт», - так эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значен<strong>о</strong> в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

из хр<strong>о</strong>ник эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени. В 1800 г<strong>о</strong>ду немецкий ученый Ф. А. Архард <strong>о</strong>бнаружил в свекле приг<strong>о</strong>дный для<br />

перераб<strong>о</strong>тки сахар. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>над<strong>о</strong>бил<strong>о</strong>сь 20 лет, п<strong>о</strong>ка не начали разв<strong>о</strong>дить сахарную свеклу, п<strong>о</strong>ставляя ее для<br />

пр<strong>о</strong>мышленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства сахара. Н<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на всю из<strong>о</strong>бретательн<strong>о</strong>сть и все ухищрения немецких<br />

инженер<strong>о</strong>в и химик<strong>о</strong>в, сахарная индустрия не п<strong>о</strong>шла бы этим путем, если бы не принудила к эт<strong>о</strong>му<br />

ситуация в мире.<br />

Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>н предпринял к<strong>о</strong>нтинентальную бл<strong>о</strong>каду, и тем самым был прерван зав<strong>о</strong>з сахарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

тр<strong>о</strong>стника. Вследствие таких <strong>о</strong>граничений удв<strong>о</strong>илась п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть заменить тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар<br />

равн<strong>о</strong>ценным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м из сахарн<strong>о</strong>й свеклы. Сам Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>н принимал участие в развитии индустрии<br />

свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара, и в 1811 г<strong>о</strong>ду уже существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фабрик, перерабатывающих сахарную свеклу.<br />

П<strong>о</strong>сле падения Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>на эта м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дая индустрия укрепила св<strong>о</strong>и п<strong>о</strong>зиции благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем<br />

техническ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>снащении <strong>о</strong>на значительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гнала пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара. Также и сег<strong>о</strong>дня<br />

едва ли какая-нибудь другая индустрия д<strong>о</strong> таких мел<strong>о</strong>чей л<strong>о</strong>гически пр<strong>о</strong>думана и раци<strong>о</strong>нализир<strong>о</strong>вана, как<br />

фабрика п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дству свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара. Казал<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> свек<strong>о</strong>льный сахар в б<strong>о</strong>льшей части Стар<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

Н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Света, в к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, вытеснит тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар.<br />

Н<strong>о</strong> вн<strong>о</strong>вь разразившаяся великая в<strong>о</strong>йна дала н<strong>о</strong>вый импульс. В х<strong>о</strong>де мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны страны,<br />

принимавшие в ней участие, перерабатывали сахар в нитр<strong>о</strong>глицерин и другие взрывчатые вещества.<br />

Нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к сахара у населения в<strong>о</strong>змещался синтетическим, п<strong>о</strong>лучаемым из каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля сахарин<strong>о</strong>м. Об<br />

эт<strong>о</strong>м сахарине еще будет идти речь. П<strong>о</strong>сле в<strong>о</strong>йны нар<strong>о</strong>ды не п<strong>о</strong>шли дальше п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>му неверн<strong>о</strong>му пути<br />

питания.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, мир<strong>о</strong>вая в<strong>о</strong>йна и д<strong>о</strong>- и п<strong>о</strong>слев<strong>о</strong>енн<strong>о</strong>е время сн<strong>о</strong>ва выдвинули на перв<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть интенсивн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тки свек<strong>о</strong>льных п<strong>о</strong>лей и<br />

в<strong>о</strong>зрастающее неблаг<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучие пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дственных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений в сельск<strong>о</strong>м х<strong>о</strong>зяйстве, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, а<br />

также ист<strong>о</strong>щение земель, исп<strong>о</strong>льзуемых п<strong>о</strong>д свеклу (немат<strong>о</strong>да), вместе с<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее распр<strong>о</strong>страняющимися<br />

б<strong>о</strong>лезнями и вредителями свеклы, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, заставили <strong>о</strong>граничить пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

сахара. Свек<strong>о</strong>льный сахар, п<strong>о</strong> сравнению с дешевым тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вым сахар<strong>о</strong>м, стан<strong>о</strong>вился все менее<br />

к<strong>о</strong>нкурент<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бным, и на пр<strong>о</strong>тяжении десятилетий п<strong>о</strong>сле мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны удерживался т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря<br />

казенным мер<strong>о</strong>приятиям.<br />

Следующая таблица <strong>о</strong>чень наглядн<strong>о</strong> представляет эту тенденцию пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства сахара в мире.<br />

С<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение в пр<strong>о</strong>центах пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства<br />

свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара в мире<br />

(п<strong>о</strong> данным Ульмана, Энцикл<strong>о</strong>педия техническ<strong>о</strong>й химии):<br />

1900 1906 1913 1918 1920<br />

Тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар 65% 50% 47% 29% 22%<br />

Свек<strong>о</strong>льный сахар 35% 50% 53% 71% 78%<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы нам вернуться к <strong>о</strong>бсуждению качественных различий вид<strong>о</strong>в сахара, мы д<strong>о</strong>лжны<br />

углубиться в рассм<strong>о</strong>трение ист<strong>о</strong>рических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений. Мы знаем, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>т меда через тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар мы<br />

пришли к свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>му сахару, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>т цветка, через стебель, к к<strong>о</strong>рню:<br />

Цветы, стебель и к<strong>о</strong>рень — эт<strong>о</strong> три части растения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые как п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему стр<strong>о</strong>ению, так и п<strong>о</strong><br />

веществу, а также п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им функциям, резк<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличаются друг <strong>о</strong>т друга. Как три члена <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма,<br />

<strong>о</strong>ни взаимн<strong>о</strong> принадлежат друг другу - н<strong>о</strong> каждая часть в св<strong>о</strong>ем существе является н<strong>о</strong>сителем <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

направления действия. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м цветка растение связан<strong>о</strong> с <strong>о</strong>кружающим К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

к<strong>о</strong>рня - с Землей; в стебле (листе) неб<strong>о</strong> и Земля встречаются в гарм<strong>о</strong>ничн<strong>о</strong>й связи.<br />

Как мед является неп<strong>о</strong>средственным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> влияния, так<strong>о</strong>й же была жизнь в<br />

14


патриархальные времена, как был<strong>о</strong> уже представлен<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>низанная импульсами б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые прям<strong>о</strong> действ<strong>о</strong>вали в в<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й жизни чел<strong>о</strong>века.<br />

Время распр<strong>о</strong>странения тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара с<strong>о</strong>впадает с эп<strong>о</strong>х<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нс<strong>о</strong>лидации Центральн<strong>о</strong>й<br />

Евр<strong>о</strong>пы, развитием г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в и стремлением к с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>рядку. Все эт<strong>о</strong>, преимущественн<strong>о</strong>, исх<strong>о</strong>дит из<br />

сил сердца.<br />

И также как свекла пр<strong>о</strong>растает в земн<strong>о</strong>е царств<strong>о</strong>, так и мышление чел<strong>о</strong>века в эп<strong>о</strong>ху материализма<br />

связан<strong>о</strong> с земными вещами. Наше мышление имеет к<strong>о</strong>рнев<strong>о</strong>й характер, и мир<strong>о</strong>вые усл<strong>о</strong>вия сег<strong>о</strong>дня<br />

уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чиваются интеллект<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ка не забрезжит в наши дни заря н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эп<strong>о</strong>хи.<br />

В т<strong>о</strong> время как для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства меда не требуется никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> техническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>руд<strong>о</strong>вания, и<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара в средние века был<strong>о</strong> еще близким к прир<strong>о</strong>де - всп<strong>о</strong>мните х<strong>о</strong>тя бы <strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>рмах-кулях из пальм<strong>о</strong>вых листьев, - пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> свек<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара требует рафинир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й техники.<br />

Так м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заметить, чт<strong>о</strong> развертывание различных м<strong>о</strong>дификаций с<strong>о</strong>знания в х<strong>о</strong>де ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается переменами в питании, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вступают в св<strong>о</strong>и права различные<br />

к<strong>о</strong>смические силы. Пример с сахар<strong>о</strong>м всег<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>дин из мн<strong>о</strong>гих.<br />

При так<strong>о</strong>м рассм<strong>о</strong>трении ист<strong>о</strong>рия сахара выступает в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете. Мед, тр<strong>о</strong>стник<strong>о</strong>вый сахар,<br />

свек<strong>о</strong>льный сахар, представляющие трехчленн<strong>о</strong>е растение,<br />

с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждают чел<strong>о</strong>века в<strong>о</strong> времени.<br />

Н<strong>о</strong> как <strong>о</strong>браз трехчленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растения вписывается в<br />

чел<strong>о</strong>веческую ист<strong>о</strong>рию, так же <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит дел<strong>о</strong> и внутри чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганизма. Из рассм<strong>о</strong>трения м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических и физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м теле те же самые <strong>о</strong>бразующие силы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые ф<strong>о</strong>рмирует к<strong>о</strong>рень растения, мы узнаем в нервн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>рганизации г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы. Силы, <strong>о</strong>бразующие цвет<strong>о</strong>к, действуют в п<strong>о</strong>люсе<br />

<strong>о</strong>бмена веществ и в<strong>о</strong>ли; а в центре между г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й и к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стями, в<br />

ритмическ<strong>о</strong>й системе, в <strong>о</strong>бласти сердца, действуют силы реги<strong>о</strong>на<br />

листа и стебля.<br />

При наличии действительн<strong>о</strong> таких <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений следует принять, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>рень в питании действует<br />

в<strong>о</strong>збуждающе на г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву и ее <strong>о</strong>рганизацию, чт<strong>о</strong> цвет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>збуждать <strong>о</strong>бмен веществ, и лист будет<br />

действ<strong>о</strong>вать на кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение и дыхание.<br />

Так п<strong>о</strong>лучаем мы т<strong>о</strong>чку зрения для <strong>о</strong>бсуждения метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы сахара, а также ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му <strong>о</strong>рганизму и с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации чел<strong>о</strong>вечества в х<strong>о</strong>де времени.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи интересн<strong>о</strong> сравнить п<strong>о</strong>требление сахара у различных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в. Замечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

именн<strong>о</strong> интеллектуальный Запад п<strong>о</strong>требляет сахара намн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше, чем все еще патриархальный В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>к.<br />

Д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> с этими представлениями не связан<strong>о</strong> никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> партийн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>чтения<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> или ин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вида сахара. Прир<strong>о</strong>да <strong>о</strong>тдельных вид<strong>о</strong>в сахара д<strong>о</strong>лжна быть <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>вана так, чт<strong>о</strong>бы<br />

каждый м<strong>о</strong>г знать те силы <strong>о</strong>кружающег<strong>о</strong> мира, с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми <strong>о</strong>н вступает в<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>действие в пр<strong>о</strong>цессе<br />

питания. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т индивидуальных <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стей, имея в виду сказанн<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>трегулир<strong>о</strong>вать<br />

питание. Нужн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тказаться <strong>о</strong>т всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фанатизма в в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сах питания. Фанатизм п<strong>о</strong>является т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> там,<br />

где взгляду мешает узкий г<strong>о</strong>риз<strong>о</strong>нт.<br />

Целлюл<strong>о</strong>за<br />

Был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>т центра растения крахмал п<strong>о</strong>днимается вверх п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смических сил,<br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаясь к сахару. В п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>м направлении действуют упл<strong>о</strong>тняющие силы Земли и<br />

сгущают крахмал внизу к целлюл<strong>о</strong>зе, к древесине и к<strong>о</strong>рню. Химически целлюл<strong>о</strong>за <strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жа на сахар.<br />

Она также является углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м <strong>о</strong>твердевшим.<br />

И как сахар присутствует не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в цветке, так и целлюл<strong>о</strong>за распр<strong>о</strong>страняется п<strong>о</strong> всему растению.<br />

Х<strong>о</strong>тя с<strong>о</strong>держание целлюл<strong>о</strong>зы в к<strong>о</strong>рне наиб<strong>о</strong>льшее, все т<strong>о</strong> в растении, чт<strong>о</strong> имеет ф<strong>о</strong>рму, будь эт<strong>о</strong> лист или<br />

цвет<strong>о</strong>к, имеет к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>чку т<strong>о</strong>нчайшей сетки целлюл<strong>о</strong>зы. Целлюл<strong>о</strong>за - эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика<br />

растения, всег<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше не включен<strong>о</strong> в жизненный пр<strong>о</strong>цесс, н<strong>о</strong> принимает п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янную ф<strong>о</strong>рму.<br />

Она р<strong>о</strong>дственна к<strong>о</strong>рневым силам, и центр ее действия в к<strong>о</strong>рне. Сахар, на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т, н<strong>о</strong>ситель пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в<br />

превращений в растении, <strong>о</strong>н ст<strong>о</strong>ит в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый движется <strong>о</strong>т крахмала к<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нким<br />

субстанциям, как, например, запах, цвет, цвет<strong>о</strong>чная пыльца.<br />

15


Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как крахмал, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н является резервным крахмал<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>бладает ф<strong>о</strong>рмирующим<br />

элемент<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый раств<strong>о</strong>ряется при превращении в сахар. Превращение крахмала в целлюл<strong>о</strong>зу<br />

м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически мы пр<strong>о</strong>следить не м<strong>о</strong>жем, н<strong>о</strong> как результат превращения мы видим твердый<br />

ф<strong>о</strong>рмирующий элемент в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>кна. Целлюл<strong>о</strong>за имеет в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>книстую структуру.<br />

Тверд<strong>о</strong>сть целлюл<strong>о</strong>зы п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических или химических средств раств<strong>о</strong>рить всю<br />

<strong>о</strong>стальную растительную субстанцию, так чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается <strong>о</strong>дна целлюл<strong>о</strong>за. Ок<strong>о</strong>нчательная механическая<br />

<strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тка (л<strong>о</strong>мка, <strong>о</strong>тстукивание, расчесывание) удаляет пр<strong>о</strong>дукты распада, и <strong>о</strong>стается целлюл<strong>о</strong>за в виде<br />

нитей. Свет с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им лучевым характер<strong>о</strong>м, вступающий в пр<strong>о</strong>цессе ассимиляции в жизненн<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> растения, с<strong>о</strong>храняет св<strong>о</strong>й характер также на эт<strong>о</strong>й ступени <strong>о</strong>твердения, приближающей<br />

субстанцию к минеральн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию, целлюл<strong>о</strong>зе. Здесь лучев<strong>о</strong>й характер стан<strong>о</strong>вится видимым также<br />

физически. Не является ли связка блестящих льняных нитей физическим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>лнечных лучей,<br />

падающих на Землю?<br />

В сам<strong>о</strong>м чист<strong>о</strong>м виде, без <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й примеси, выступает целлюл<strong>о</strong>за в в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сках на пл<strong>о</strong>дах.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му хл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>к является ценнейшим растением для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства целлюл<strong>о</strong>зных нитей.<br />

Н<strong>о</strong> есть еще <strong>о</strong>дна в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>днять затвердевшую целлюл<strong>о</strong>зу в <strong>о</strong>бласть крахмала и даже сахара.<br />

Целлюл<strong>о</strong>за сама п<strong>о</strong> себе не дает й<strong>о</strong>дист<strong>о</strong>й реакции, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>твердение превратившег<strong>о</strong>ся в веществ<strong>о</strong><br />

света слишк<strong>о</strong>м велик<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> если к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чку хл<strong>о</strong>пка см<strong>о</strong>чить к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>бщей массе м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть <strong>о</strong>тдельные нити, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время дают п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительную реакцию на<br />

й<strong>о</strong>д, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>крашиваются в синий цвет. Целлюл<strong>о</strong>за п<strong>о</strong>д действием <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й силы кисл<strong>о</strong>ты претв<strong>о</strong>ряется в<br />

крахмал. Н<strong>о</strong> спустя нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть, как исчезает й<strong>о</strong>дистая реакция, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дя через<br />

фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый, винн<strong>о</strong>-красный, <strong>о</strong>ранжевый. П<strong>о</strong>путн<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванный крахмал далее претв<strong>о</strong>ряется в сахар.<br />

В<strong>о</strong> время мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны начали индустриальн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс перераб<strong>о</strong>тки<br />

древесины в сахар. П<strong>о</strong>лученный сахар п<strong>о</strong>казал х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шие св<strong>о</strong>йства при бр<strong>о</strong>жении и затем далее<br />

перерабатывался в спирт.<br />

На т<strong>о</strong>м же пути лежит пр<strong>о</strong>цесс клейстеризации целлюл<strong>о</strong>зы. Клейстеризация целлюл<strong>о</strong>зы играет<br />

б<strong>о</strong>льшую р<strong>о</strong>ль при пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве бумаги. Бумага — эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как сеть целлюл<strong>о</strong>зных нитей, видимых<br />

<strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> на пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаге. Если х<strong>о</strong>тят сделать из нее писчую бумагу, т<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>питать эт<strong>о</strong>т<br />

скелет клеем и нап<strong>о</strong>лнителями (<strong>о</strong>кись бария и др. ). Н<strong>о</strong> если х<strong>о</strong>тят изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вить непр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>каемую бумагу,<br />

нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие пергамента, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты нужн<strong>о</strong> целлюл<strong>о</strong>зную сеть частичн<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рить в<br />

клейстер, благ<strong>о</strong>даря чему бумага теряет св<strong>о</strong>ю нитяную структуру и превращается в пр<strong>о</strong>зрачную<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>непр<strong>о</strong>ницаемую г<strong>о</strong>м<strong>о</strong>генную массу.<br />

VI. УГЛЕРОД, ВОДОРОД И КИСЛОРОД<br />

Крахмал, сахар и целлюл<strong>о</strong>за, — сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м, типичные растительные <strong>субстанции</strong>, - эт<strong>о</strong> углев<strong>о</strong>ды. Каждая<br />

из этих трех субстанций, распадаясь п<strong>о</strong>д действием жара, дает уг<strong>о</strong>ль и в<strong>о</strong>ду. Далее мы знаем, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>да при<br />

сильн<strong>о</strong>м нагревании или п<strong>о</strong>д действием электрическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> т<strong>о</strong>ка распадается на в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Так чт<strong>о</strong> в<br />

качестве элемент<strong>о</strong>в углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в мы м<strong>о</strong>жем рассматривать три вещества: углер<strong>о</strong>д, в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. П<strong>о</strong><br />

существу, уп<strong>о</strong>требленн<strong>о</strong>е нами выражение неверн<strong>о</strong>, иб<strong>о</strong> из этих элемент<strong>о</strong>в мы не м<strong>о</strong>жем сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>лучить<br />

углев<strong>о</strong>д и п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ить растение, как эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>жидать, уп<strong>о</strong>требляя сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «элемент». Напр<strong>о</strong>тив мы<br />

всегда д<strong>о</strong>лжны иметь в виду, чт<strong>о</strong> здесь идет речь <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>дуктах распада - в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле <strong>о</strong> трупе — и<br />

чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е их <strong>о</strong>пределение был<strong>о</strong> бы б<strong>о</strong>лее к месту, чем сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «элемент».<br />

Несм<strong>о</strong>тря на эт<strong>о</strong>, в этих веществах и в их химически-физических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях мы сн<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жем найти<br />

следы прежней жизни. В п<strong>о</strong>следующем <strong>о</strong>ни д<strong>о</strong>лжны быть <strong>о</strong>писаны, чт<strong>о</strong>бы стал<strong>о</strong> наглядным их вчленение в<br />

связи высшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка.<br />

Углер<strong>о</strong>д<br />

Уг<strong>о</strong>ль, <strong>о</strong>стающийся при <strong>о</strong>бугливании всяк<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, в св<strong>о</strong>ей структуре имеет<br />

черты <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ва (каркаса). Кус<strong>о</strong>к древесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> с<strong>о</strong>храняет на распиле нитян<strong>о</strong>е стр<strong>о</strong>ение и <strong>о</strong>бщую<br />

<strong>о</strong>рганизацию прежней древесины. В сам<strong>о</strong>м деле, углер<strong>о</strong>д — <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва стр<strong>о</strong>ения всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды.<br />

Всякая <strong>о</strong>рганическая субстанция <strong>о</strong>ставляет п<strong>о</strong>сле себя углер<strong>о</strong>дный скелет.<br />

В химии характер углер<strong>о</strong>да пр<strong>о</strong>является <strong>о</strong>чень наглядн<strong>о</strong>. Каждый еще из шк<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> курса знает, чт<strong>о</strong><br />

вся <strong>о</strong>рганическая химия п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ена на углер<strong>о</strong>де. Эт<strong>о</strong>т факт <strong>о</strong>бъясняется структурн<strong>о</strong>й химией таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>д сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен с<strong>о</strong>единяться с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й. Каждый ат<strong>о</strong>м снабжен сил<strong>о</strong>выми связями.<br />

Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д имеет, например, две так называемые валентн<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong> есть две сил<strong>о</strong>вые связи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые дают ему<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>единяться, например, с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, а не с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучается<br />

структурная ф<strong>о</strong>рмула в<strong>о</strong>ды:<br />

H - О - H (H2O).<br />

Углер<strong>о</strong>д снабжен четырьмя сил<strong>о</strong>выми связями, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>дин ат<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен с<strong>о</strong>единяться с<br />

четырьмя ат<strong>о</strong>мами в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>бразуя м<strong>о</strong>лекулу углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да (метана):<br />

16


Н<strong>о</strong> ат<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да имеет исключительнейшую сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>единяться не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м и<br />

другими элементами, н<strong>о</strong> и самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> есть ат<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>единяется с таким же ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>да.<br />

Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> бесчисленн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> вариаций и к<strong>о</strong>мбинаций м<strong>о</strong>лекулярных<br />

структур. Здесь м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> привести т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> четыре примера известных веществ, чт<strong>о</strong>бы увидеть, как эта<br />

св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразная сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть углер<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>здает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания цеп<strong>о</strong>чек, к<strong>о</strong>лец и для<br />

всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жных разветвлений м<strong>о</strong>лекулярн<strong>о</strong>й структуры.<br />

Углер<strong>о</strong>д действительн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являет себя как скелет всех этих <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний. Об<strong>о</strong>значение «углер<strong>о</strong>дный<br />

скелет» уп<strong>о</strong>требительн<strong>о</strong> также в структурн<strong>о</strong>й химии.<br />

Интересн<strong>о</strong> сравнить числ<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванных таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>дных с<strong>о</strong>единений с числ<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>единений <strong>о</strong>стальных 72 или б<strong>о</strong>лее элемент<strong>о</strong>в. Углер<strong>о</strong>д, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый кр<strong>о</strong>ме с<strong>о</strong>единений с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й<br />

с<strong>о</strong>единяется еще п<strong>о</strong>чти т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м и аз<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м, дает неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> милли<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в различных<br />

веществ, т<strong>о</strong>гда как <strong>о</strong>бщая не<strong>о</strong>рганическая химия <strong>о</strong>стальных элемент<strong>о</strong>в, - т<strong>о</strong> есть весь минеральный мир, -<br />

неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> десятк<strong>о</strong>в тысяч. Эт<strong>о</strong>т удивительный факт <strong>о</strong>тсылает нас к не<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизующей и<br />

структурирующей силе углер<strong>о</strong>да, иб<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> как уг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> думать <strong>о</strong>б ат<strong>о</strong>мах и структурн<strong>о</strong>й химии: как<br />

реальн<strong>о</strong>сть за ними ст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>бразующая сила углер<strong>о</strong>да.<br />

Не кт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>й, как сам Кекуле, тв<strong>о</strong>рец с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й структурн<strong>о</strong>й химии, с д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>сти<br />

ясн<strong>о</strong>стью д<strong>о</strong>вел д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>знания химик<strong>о</strong>в границы между гип<strong>о</strong>тезами и фактами в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к ф<strong>о</strong>рмулам. Он<br />

п<strong>о</strong>казал, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительные числа с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения вес<strong>о</strong>в в с<strong>о</strong>единениях (Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>) имеют сами п<strong>о</strong> себе<br />

ценн<strong>о</strong>сть факта, и чт<strong>о</strong> буквы химических ф<strong>о</strong>рмул м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как пр<strong>о</strong>стейшее выражение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

факта. «Н<strong>о</strong> если буквам, вх<strong>о</strong>дящим в ф<strong>о</strong>рмулу, придать друг<strong>о</strong>е значение, если рассматривать их как<br />

выражение ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в и ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в элемент<strong>о</strong>в, как эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части сейчас и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, т<strong>о</strong>гда<br />

встает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: как велики или как тяжелы ат<strong>о</strong>мы? П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ат<strong>о</strong>мы не м<strong>о</strong>гут быть ни взвешены, ни<br />

измерены, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> спекуляции м<strong>о</strong>гут привести к принятию <strong>о</strong>пределенных ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в».<br />

Мы будем нах<strong>о</strong>диться в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>гласии с Кекуле, если химическую ф<strong>о</strong>рмулу мы будем<br />

рассматривать как <strong>о</strong>браз ритмических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в и сил и, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти, в химии углер<strong>о</strong>да будем видеть в<br />

<strong>о</strong>бразе структурн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмулы <strong>о</strong>тражение ф<strong>о</strong>рмирующих сил углер<strong>о</strong>да.<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, углер<strong>о</strong>д имеет <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong> примечательн<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к железу. Эт<strong>о</strong> металл,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>их центр<strong>о</strong>стремительных сил <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> связан с Землей. Эт<strong>о</strong> будет еще ут<strong>о</strong>чнен<strong>о</strong><br />

в п<strong>о</strong>следующих главах. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку углер<strong>о</strong>д является земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й всяк<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>, не удивительн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> есть р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> между углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м и желез<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong><strong>о</strong>бще известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> расплавленн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рить в себе б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

углер<strong>о</strong>да, как чай - сахар. Н<strong>о</strong> уже неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>да пре<strong>о</strong>бразует желез<strong>о</strong> и из мягк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

к<strong>о</strong>вк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа делает хрупкий и к<strong>о</strong>лкий чугун или эластичную сталь. От величины д<strong>о</strong>бавки углер<strong>о</strong>да и<br />

вида <strong>о</strong>хлаждения зависит, как<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>рт железа мы при эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучим. Замечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> и здесь углер<strong>о</strong>д<br />

вып<strong>о</strong>лняет функции <strong>о</strong>твердения и фиксир<strong>о</strong>вания ф<strong>о</strong>рмы.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях желез<strong>о</strong> превращает углер<strong>о</strong>д в алмаз. Если углер<strong>о</strong>д<br />

раств<strong>о</strong>рить в раскаленн<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бела железе, а п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м резк<strong>о</strong> <strong>о</strong>студить, т<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ренный углер<strong>о</strong>д выделится в<br />

виде маленьких алмаз<strong>о</strong>в. Алмаз - эт<strong>о</strong> чистый углер<strong>о</strong>д, твердейшая, н<strong>о</strong> также пр<strong>о</strong>зрачнейшая субстанция на<br />

Земле.<br />

Углер<strong>о</strong>д, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дитель ф<strong>о</strong>рм, нах<strong>о</strong>дится также в в<strong>о</strong>здухе в виде углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа. Эт<strong>о</strong> тяжелейшая<br />

часть нашей атм<strong>о</strong>сферы. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н нах<strong>о</strong>дится, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, в глуб<strong>о</strong>ких расселинах, и част<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<br />

п<strong>о</strong>крывает — как в С<strong>о</strong>бачьем <strong>о</strong>зере — п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть земли п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> <strong>о</strong>зеру.<br />

17


Растение усваивает эт<strong>о</strong>т углер<strong>о</strong>д и исп<strong>о</strong>льзует ег<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ения св<strong>о</strong>ей ф<strong>о</strong>рмы. П<strong>о</strong>всюду мы видим,<br />

как углер<strong>о</strong>д благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей активн<strong>о</strong>сти все пр<strong>о</strong>цессы фиксирует в ф<strong>о</strong>рмы. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му углер<strong>о</strong>д в истинн<strong>о</strong>м<br />

смысле сл<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жет быть назван земным веществ<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, напр<strong>о</strong>тив, известен как легчайшее веществ<strong>о</strong> на Земле, стремящееся в высшие реги<strong>о</strong>ны<br />

атм<strong>о</strong>сферы. С<strong>о</strong>держание в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да в низших сл<strong>о</strong>ях в<strong>о</strong>здуха минимальн<strong>о</strong>; <strong>о</strong>н<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ставляет в <strong>о</strong>бщем 0, 02 %.<br />

Исслед<strong>о</strong>вания страт<strong>о</strong>сферы п<strong>о</strong>казали, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с выс<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>зрастает. На выс<strong>о</strong>те 150 км<br />

с<strong>о</strong>держание в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да д<strong>о</strong>стигает 99, 5 %. Эта п<strong>о</strong>дъемная сила в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да была технически исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вана при<br />

к<strong>о</strong>нструир<strong>о</strong>вании аэр<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>в и цеппелин<strong>о</strong>в.<br />

В химических св<strong>о</strong>йствах в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да также наблюдается эта «п<strong>о</strong>дъемная сила ». Даже самые тяжелые<br />

вещества, как, например, свинец, с<strong>о</strong>единяясь с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, стан<strong>о</strong>вятся газами.<br />

Дальнейшими примерами эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются:<br />

Б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тный газ (метан), углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д СН4<br />

Блуждающие <strong>о</strong>г<strong>о</strong>ньки, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ристый в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д РН2<br />

Запах тухлых яиц, сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д SH2<br />

и мн<strong>о</strong>гие другие.<br />

В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д имеет также замечательные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к теплу. При г<strong>о</strong>рении <strong>о</strong>н выделяет максимальн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> тепла; дутье из гремучег<strong>о</strong> газа (смесь в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да) расплавляет желез<strong>о</strong> и сталь, а<br />

также в <strong>о</strong>пытах авт<strong>о</strong>генн<strong>о</strong>й плавки в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является н<strong>о</strong>сителем тепла. Все пр<strong>о</strong>цессы, связанные с<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждаются выделением тепла.<br />

К<strong>о</strong>гда мы цинк раств<strong>о</strong>ряем в с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те и при эт<strong>о</strong>м вверх п<strong>о</strong>днимаются пузырьки в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> в химии мы <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значаем эт<strong>о</strong> следующей ф<strong>о</strong>рмул<strong>о</strong>й:<br />

Zn + 2 НС1------> Zn Cl2 + Н2<br />

Н<strong>о</strong> если в реакции участвует вмест<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й серная кисл<strong>о</strong>та, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е. Цинк исчезает<br />

и кверху п<strong>о</strong>днимаются пузырьки в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>писывается следующей ф<strong>о</strong>рмул<strong>о</strong>й:<br />

Zn + Н2 SO4------> ZnSO4 + Н2<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м вмест<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты м<strong>о</strong>жет участв<strong>о</strong>вать в реакции любая другая кисл<strong>о</strong>та;<br />

всегда при эт<strong>о</strong>м выделяется в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является <strong>о</strong>бщим элемент<strong>о</strong>м всех кисл<strong>о</strong>т, а именн<strong>о</strong>, активный<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, названный в химии и<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>буславливающий характер кисл<strong>о</strong>ты как так<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й.<br />

Вышеприведенные ф<strong>о</strong>рмулы п<strong>о</strong>буждают предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> существует нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е ср<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> между цинк<strong>о</strong>м<br />

и хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> между цинк<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м <strong>о</strong>т серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, являющееся первичным, и чт<strong>о</strong><br />

выделение при эт<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да является вт<strong>о</strong>ричным. Эт<strong>о</strong>му взгляду пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речит и<strong>о</strong>нная те<strong>о</strong>рия.<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы уже узнали <strong>о</strong> качествах в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать: в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д — эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель<br />

п<strong>о</strong>дъемн<strong>о</strong>й силы и раств<strong>о</strong>ряющег<strong>о</strong> тепла, с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждающег<strong>о</strong> весь пр<strong>о</strong>цесс раств<strong>о</strong>рения металла.<br />

Т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: является ли эт<strong>о</strong> качеств<strong>о</strong> «п<strong>о</strong>дъемн<strong>о</strong>й силы» и «раств<strong>о</strong>ряющей тепл<strong>о</strong>ты»<br />

чист<strong>о</strong> физическим фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м антигравитации, или эт<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее п<strong>о</strong>следний видимый след мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гня,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый как раств<strong>о</strong>ряющая, дематериализующая сила пр<strong>о</strong>низывает Универсум?<br />

Уже нами были <strong>о</strong>писаны св<strong>о</strong>йства тепл<strong>о</strong>ты, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые разрыхляют растение <strong>о</strong>т середины, раств<strong>о</strong>ряют<br />

крахмал в сахар, пре<strong>о</strong>бразуют сахар далее в еще б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нкие вещества, к<strong>о</strong>гда лет<strong>о</strong>м наступает жарк<strong>о</strong>е<br />

время г<strong>о</strong>да, и, нак<strong>о</strong>нец, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть, как растение излучается в Универсум п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м запаха, цветка и<br />

цвета пыльцы.<br />

Материализующая, тяг<strong>о</strong>теющая к пр<strong>о</strong>явлению сила весны, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>ю высшую т<strong>о</strong>чку<br />

развития в р<strong>о</strong>стках и п<strong>о</strong>бегах, в с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рении всей лиственн<strong>о</strong>й кр<strong>о</strong>ны растения, с<strong>о</strong> смен<strong>о</strong>й времени г<strong>о</strong>да<br />

перех<strong>о</strong>дит в раств<strong>о</strong>ряющий жар лета, выражением к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является эфирн<strong>о</strong>е явление цветка. Цвет<strong>о</strong>к - эт<strong>о</strong><br />

та часть растения, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й вещественн<strong>о</strong>сть раств<strong>о</strong>ряется и эманирует. Запах и пыльца п<strong>о</strong>днимаются к<br />

С<strong>о</strong>лнцу и распыляются в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти. В смысле Гете существ<strong>о</strong> растения - эт<strong>о</strong> реальн<strong>о</strong>сть. И к<strong>о</strong>гда<br />

растение вещественн<strong>о</strong> прех<strong>о</strong>дит, существ<strong>о</strong> растения, идея растения д<strong>о</strong>стигает мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й периферии.<br />

Маленьк<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>ставшееся, п<strong>о</strong>чти минеральн<strong>о</strong>е семя - эт<strong>о</strong> зал<strong>о</strong>г, гарантия т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>пределенных<br />

усл<strong>о</strong>виях идея растения сн<strong>о</strong>ва выступит как явление. И мы, в св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>чередь, <strong>о</strong>бязаны исслед<strong>о</strong>ваниям<br />

страт<strong>о</strong>сферы, <strong>о</strong>бнаружившим, чт<strong>о</strong> на мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>кил<strong>о</strong>метр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й выс<strong>о</strong>те еще встречаются <strong>о</strong>блака цвет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й<br />

пыльцы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые движутся вверх, к С<strong>о</strong>лнцу.<br />

Если дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, не играет ли <strong>о</strong>пределенную ль при эт<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д? В сам<strong>о</strong>м деле,<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить, чт<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>цессе цветения все б<strong>о</strong>лее на перв<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong> выдвигаются в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дные<br />

пр<strong>о</strong>цессы, чт<strong>о</strong> легкие, летучие вещества устремляются вверх к<strong>о</strong>лышущейся масс<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Об эт<strong>о</strong>м в<br />

дальнейшем еще будет идти речь.<br />

Мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рим <strong>о</strong> «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де». В эт<strong>о</strong>й связи при пр<strong>о</strong>изнесении сл<strong>о</strong>ва «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д» м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить,<br />

наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> название действует неистинн<strong>о</strong>. Откуда же взял<strong>о</strong>сь эт<strong>о</strong> название «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д»? В 1783 г<strong>о</strong>ду<br />

Лавуазье впервые п<strong>о</strong>лучил из в<strong>о</strong>ды газ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н дал имя — п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н был п<strong>о</strong>лучен из в<strong>о</strong>ды —<br />

18


«в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д». Кавендиш и Ватт устан<strong>о</strong>вили, чт<strong>о</strong> при сг<strong>о</strong>рании в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да п<strong>о</strong>лучается в<strong>о</strong>да -<strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>правдание для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> названия. Н<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>е изучение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> в<br />

действительн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>н имеет мал<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к в<strong>о</strong>де. Даже чист<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

играет незначительную р<strong>о</strong>ль в с<strong>о</strong>ставе в<strong>о</strong>ды. К<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>ставляет в в<strong>о</strong>де примерн<strong>о</strong> 11<br />

пр<strong>о</strong>цент<strong>о</strong>в. Однак<strong>о</strong> и в таких малых к<strong>о</strong>личествах эт<strong>о</strong>т элемент передает в<strong>о</strong>де нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>т характерн<strong>о</strong>й для нег<strong>о</strong><br />

«п<strong>о</strong>дъемн<strong>о</strong>й силы» и «раств<strong>о</strong>ряющей тепл<strong>о</strong>ты». Так в<strong>о</strong>да стан<strong>о</strong>вится раств<strong>о</strong>рителем с<strong>о</strong>лей, сахара и других<br />

субстанций.<br />

Если бы в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д <strong>о</strong>крестить п<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> внутренним св<strong>о</strong>йствам, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н д<strong>о</strong>лжен бы называться «<strong>о</strong>гненным<br />

веществ<strong>о</strong>м».<br />

Также дух<strong>о</strong>вный <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение, если чел<strong>о</strong>век реагирует на нег<strong>о</strong> физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически, д<strong>о</strong>лжен<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вываться на в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цессах. К<strong>о</strong>гда мы <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряемся, в нас действует некий <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый,<br />

п<strong>о</strong>днимаясь <strong>о</strong>т сердца, с<strong>о</strong>гревает все наше существ<strong>о</strong>, и мы чувствуем, как будт<strong>о</strong> наша кр<strong>о</strong>вь стала легче.<br />

Дух языка выражает эт<strong>о</strong> так: мы в<strong>о</strong>спламеняемся и т. п. Одух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сит нас над затруднениями,<br />

над всеми п<strong>о</strong>вседневными заб<strong>о</strong>тами и даже над вещественными препятствиями. Сердце — центр эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>левает также физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические затруднения <strong>о</strong>рганизма. Как пр<strong>о</strong>является эт<strong>о</strong><br />

при медицинск<strong>о</strong>м применении б<strong>о</strong>гатых в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м масел и семян, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых сильн<strong>о</strong> выявлен эт<strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>гненный пр<strong>о</strong>цесс! Несм<strong>о</strong>тря на все различия в их исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании, <strong>о</strong>ни имеют <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщее, чт<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>е из<br />

них на св<strong>о</strong>ем месте в<strong>о</strong>спламеняет функции и <strong>о</strong>блегчает устан<strong>о</strong>вление г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дства души над тел<strong>о</strong>м.<br />

Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

На в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, где мы нах<strong>о</strong>дим кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, мы т<strong>о</strong>тчас даем <strong>о</strong>твет: в в<strong>о</strong>здухе. У нас в кр<strong>о</strong>ви зал<strong>о</strong>жен<strong>о</strong><br />

стремление к кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду, и мы думаем, чт<strong>о</strong> мы усваиваем ег<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> из в<strong>о</strong>здуха п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дыхания. Н<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держание кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да в в<strong>о</strong>здухе всег<strong>о</strong> 20 %, и п<strong>о</strong>зже мы п<strong>о</strong>кажем, чт<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>ставляющее<br />

80% всег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>става в<strong>о</strong>здуха, не менее важн<strong>о</strong> для дыхания. Стремление к кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду имеет в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

стремление к жизни, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку без кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна никакая жизнь. Н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ли в в<strong>о</strong>здухе нах<strong>о</strong>дим<br />

мы эт<strong>о</strong>т н<strong>о</strong>ситель жизни, где <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>держится в ст<strong>о</strong>ль малых к<strong>о</strong>личествах? Если мы всм<strong>о</strong>тримся в в<strong>о</strong>дные<br />

массы Земли, м<strong>о</strong>ря, б<strong>о</strong>льшие и малые реки, т<strong>о</strong> мы найдем в них к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальный резервуар кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>держит 89 % кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Здесь мы нах<strong>о</strong>дим ист<strong>о</strong>чник жизни для всег<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>ва Земли. Пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рный д<strong>о</strong>ждь, <strong>о</strong>живляющие ландшафт п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки в<strong>о</strong>ды в ручьях <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>ими<br />

жизнен<strong>о</strong>сными св<strong>о</strong>йствами с<strong>о</strong>держанию в в<strong>о</strong>де кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Без в<strong>о</strong>ды на Земле не был<strong>о</strong> бы жизни. Растение,<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящее п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части из в<strong>о</strong>ды, сам<strong>о</strong> является, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле, <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> есть<br />

<strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й жизнью. Также жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е и чел<strong>о</strong>век, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни суть живые существа, участвуют в<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й жизни, н<strong>о</strong>сителем к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й является в<strong>о</strong>да, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д.<br />

Н<strong>о</strong> как<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да эта жизнь? П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку здесь г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рится <strong>о</strong> жизни, имеется в виду жив<strong>о</strong>е стр<strong>о</strong>ение, как<br />

<strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в прир<strong>о</strong>де в р<strong>о</strong>стках и п<strong>о</strong>бегах. Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является н<strong>о</strong>сителем эт<strong>о</strong>й земн<strong>о</strong>й жизни. К<strong>о</strong>гда<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жденный с первым вд<strong>о</strong>х<strong>о</strong>м сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong> усваивает кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, <strong>о</strong>н стан<strong>о</strong>вится гражданин<strong>о</strong>м Земли.<br />

Так кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д «<strong>о</strong>живляет» все <strong>о</strong>бласти земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Он - выражение материализаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й силы в жив<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>гда<br />

весн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>являются р<strong>о</strong>стки и п<strong>о</strong>беги, с<strong>о</strong>к в деревьях устремляется вверх и пр<strong>о</strong>является мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие<br />

листвы и травы.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д выступает как антип<strong>о</strong>д «<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества», мы п<strong>о</strong>знаем «<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>» как н<strong>о</strong>ситель «существа», п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку на ег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>лнах пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит истечение и распыление<br />

растения в мир<strong>о</strong>вые дали. П<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>д действием кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, желая г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить ~ <strong>о</strong>пять же в смысле Гете — на языке существа и явления, кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д является<br />

н<strong>о</strong>сителем тех сил, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые существ<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дят к пр<strong>о</strong>явлению. Весн<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>гда все в прир<strong>о</strong>де пр<strong>о</strong>растает и<br />

пускает п<strong>о</strong>беги, идея растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира начинает в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щаться, и лет<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>гда растение цветет и<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сит, <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>стигает высшей т<strong>о</strong>чки видим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> бытия. Существ<strong>о</strong> исчерпывает себя в явлении. К<strong>о</strong>гда<br />

же растение <strong>о</strong>тцветает, прех<strong>о</strong>дит, высыхает, и, нак<strong>о</strong>нец, <strong>о</strong> нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> семя, существ<strong>о</strong> растения<br />

п<strong>о</strong>кидает видим<strong>о</strong>е бытие для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы следующей весн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> семени сн<strong>о</strong>ва вступить в<br />

явление.<br />

Эт<strong>о</strong>т удивительный ритм между существ<strong>о</strong>м и явлением, между цветением и пр<strong>о</strong>растанием семени,<br />

между расширением и сжатием есть прафен<strong>о</strong>мен гетевск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> учения <strong>о</strong> метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зе. Х<strong>о</strong>тя сам <strong>о</strong>н эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<br />

высказывал, н<strong>о</strong> нетрудн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>знать, чт<strong>о</strong> гетевская метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>за листа, разыгрывающаяся в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>м<br />

ритме <strong>о</strong>т сжатия к развертыванию, является малым ритм<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый заключен в гранди<strong>о</strong>зный ритм между<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями существа и явления.<br />

Эт<strong>о</strong>т ритм, инструмент<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются действующие силы <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да,<br />

также <strong>о</strong>тражается в эт<strong>о</strong>м фен<strong>о</strong>мене, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый связан с взаимным перех<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м друг в друга красящег<strong>о</strong><br />

вещества и лейк<strong>о</strong>тела. Как<strong>о</strong>е-либ<strong>о</strong> красящее веществ<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>мещенн<strong>о</strong>е в пр<strong>о</strong>бирку, мы м<strong>о</strong>жем нейтрализ<strong>о</strong>вать<br />

19


п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>кислый раств<strong>о</strong>р хл<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва). Раств<strong>о</strong>р красящег<strong>о</strong> вещества<br />

стан<strong>о</strong>вится бесцветным. Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>?<br />

Существует две в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти: либ<strong>о</strong> разрушил<strong>о</strong>сь красящее веществ<strong>о</strong> - как эт<strong>о</strong>, например, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

при <strong>о</strong>бесцвечивании хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, - либ<strong>о</strong> цвет перешел на невидимую ступень существ<strong>о</strong>вания. Если эт<strong>о</strong><br />

справедлив<strong>о</strong>, и <strong>о</strong>бесцвечивание <strong>о</strong>бусл<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да<br />

или кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тдающих реагент<strong>о</strong>в, как, например, перекись в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, сн<strong>о</strong>ва в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить цвет. Эт<strong>о</strong><br />

действительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м капли перекиси в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. Цвет<strong>о</strong>вая химия г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит в эт<strong>о</strong>м случае <strong>о</strong><br />

лейк<strong>о</strong>теле, бесцветн<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бразуется из красящег<strong>о</strong> вещества п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вителя.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>кисления из лейк<strong>о</strong>тела в<strong>о</strong>сстанавливается сн<strong>о</strong>ва красящее веществ<strong>о</strong>. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс нах<strong>о</strong>дит<br />

техническ<strong>о</strong>е применение при куб<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м крашении. Если, например, мы х<strong>о</strong>тим выкрасить в цвет индиг<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong><br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>, из-за нераств<strong>о</strong>рим<strong>о</strong>сти индиг<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му сначала делают куб<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

индиг<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> есть в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вители перев<strong>о</strong>дят индиг<strong>о</strong> в раств<strong>о</strong>римую и бесцветную ф<strong>о</strong>рму. Затем льняную<br />

материю пр<strong>о</strong>питывают этим бесцветным раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м индиг<strong>о</strong> и вывешивают на пр<strong>о</strong>ветриваем<strong>о</strong>м месте. Т<strong>о</strong>гда<br />

благ<strong>о</strong>даря кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду в<strong>о</strong>здуха вначале бесцветный лен п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится г<strong>о</strong>лубым.<br />

С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему характеру н<strong>о</strong>сителя жизни, сам кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д вн<strong>о</strong>сит в минеральную прир<strong>о</strong>ду<br />

движение, т<strong>о</strong> есть химическую активн<strong>о</strong>сть. Он с<strong>о</strong>единяется п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong> всеми веществами и т<strong>о</strong>гда т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни<br />

стан<strong>о</strong>вятся приг<strong>о</strong>дными для химических реакций. Кремний, кальций и другие элементы, например,<br />

стан<strong>о</strong>вятся химически активными т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вав с<strong>о</strong>единения с кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен<br />

перев<strong>о</strong>дить их в силикаты, известь и другие вещества.<br />

Откуда кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д п<strong>о</strong>лучил св<strong>о</strong>е название? П<strong>о</strong>чему <strong>о</strong>н называется кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м? Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пределенные вещества на высшей ступени <strong>о</strong>кисления при<strong>о</strong>бретают кислый характер. Так, например,<br />

<strong>о</strong>кись марганца является металлическим <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в с<strong>о</strong>единении с серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бразует<br />

сульфат марганца:<br />

МnО + H2SO4 = MnSO4 + Н2O<br />

Напр<strong>о</strong>тив, марганцевый ангидрид является кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й (правильней сказать, кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующим<br />

веществ<strong>о</strong>м) и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му, с<strong>о</strong>единяясь с щел<strong>о</strong>чами (калийный щел<strong>о</strong>к), <strong>о</strong>бразует марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кислый калий:<br />

Мn2О7 + 2 КОН = К2Мn2O8 + Н2О<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> явление практически <strong>о</strong>граничен<strong>о</strong> металлами, принадлежащими группе железа,<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из сильных кисл<strong>о</strong>т, как, например, с<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, не с<strong>о</strong>держат кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му неясн<strong>о</strong>,<br />

п<strong>о</strong>чему кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д из-за эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> несущественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать кисл<strong>о</strong>ты д<strong>о</strong>лжен иметь так<strong>о</strong>е<br />

характерн<strong>о</strong>е имя? Как<strong>о</strong>в<strong>о</strong> же д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть истинн<strong>о</strong>е ег<strong>о</strong> имя? С учет<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> факта, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>ставляет<br />

б<strong>о</strong>льшую часть (90%) веществ, с<strong>о</strong>держащихся в в<strong>о</strong>де, и является ее действующим элемент<strong>о</strong>м, именн<strong>о</strong> для<br />

кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> бы название «в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да>>. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы привести к путанице, пусть <strong>о</strong>н<br />

будет называться «жизненным веществ<strong>о</strong>м ». Жизнь и в<strong>о</strong>да неразрывн<strong>о</strong> связаны друг с друг<strong>о</strong>м на Земле.<br />

В углев<strong>о</strong>дах ритм взаим<strong>о</strong>действия между <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м и жизненным веществ<strong>о</strong>м, между<br />

существ<strong>о</strong>м и явлением, между расширением и сжатием, в кажд<strong>о</strong>й стадии б<strong>о</strong>лее или менее фиксируется<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (углер<strong>о</strong>да). К<strong>о</strong>гда земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает максимума св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> действия,<br />

т<strong>о</strong> ритм прекращается и углев<strong>о</strong>д застывает, как эт<strong>о</strong> мы видим в целлюл<strong>о</strong>зе, в <strong>о</strong>деревеневших частях<br />

растения. Если, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает максимума св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> действия, т<strong>о</strong>гда углев<strong>о</strong>д<br />

стан<strong>о</strong>вится б<strong>о</strong>лее или менее бесф<strong>о</strong>рменным, как мы эт<strong>о</strong> наблюдаем в сахаре и п<strong>о</strong>следующих св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дных<br />

ф<strong>о</strong>рмах; <strong>о</strong>н излучает, ист<strong>о</strong>чает ар<strong>о</strong>мат, расширяется.<br />

К<strong>о</strong>гда мы рассматриваем углев<strong>о</strong>д как взаим<strong>о</strong>действие углер<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества, т<strong>о</strong> следует еще раз п<strong>о</strong>дчеркнуть, чт<strong>о</strong> речь идет не <strong>о</strong>б ат<strong>о</strong>мистическ<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>мбинации этих трех<br />

веществ, н<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее <strong>о</strong> взаимн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вении мир<strong>о</strong>вых св<strong>о</strong>йств, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е является п<strong>о</strong>следней причин<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания единства: крахмала и ег<strong>о</strong> метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. Лишь к<strong>о</strong>гда эт<strong>о</strong> единств<strong>о</strong> разрушен<strong>о</strong>, из жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганизма как «трупы» выпадают эти три вещества. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рим в эт<strong>о</strong>й связи <strong>о</strong>б<br />

углер<strong>о</strong>де, жизненн<strong>о</strong>м веществе и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>м веществе, мы имеем в виду дух<strong>о</strong>вные праф<strong>о</strong>рмы этих веществ:<br />

мир<strong>о</strong>вые <strong>о</strong>бразующие силы, мир<strong>о</strong>вую жизнь и мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> вещества<br />

Земли представляют лишь материальную ф<strong>о</strong>рму бытия их существа и чт<strong>о</strong> в них вступила в явление также<br />

идея, нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как идея прарастения выступила в метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зе наших земных растительных ф<strong>о</strong>рм.<br />

Химически-сил<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й симв<strong>о</strong>л углев<strong>о</strong>да м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить в следующей ф<strong>о</strong>рме:<br />

Жизнь раскачивается между <strong>о</strong>блик<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>гнем, между застыванием и раств<strong>о</strong>рением. К<strong>о</strong>гда жизнь<br />

скл<strong>о</strong>няется к раств<strong>о</strong>рению и связывает себя п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью с ним, мы п<strong>о</strong>лучаем в<strong>о</strong>ду, «раств<strong>о</strong>ряющую жизнь»<br />

(Н2О); к<strong>о</strong>гда жизнь скл<strong>о</strong>няется к <strong>о</strong>твердению и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью связывается с земным веществ<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда мы<br />

20


имеем углекислый газ (СО2) как «застывшую жизнь». Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, наши химические ф<strong>о</strong>рмулы<br />

п<strong>о</strong>лучают н<strong>о</strong>вую реальн<strong>о</strong>сть.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле углев<strong>о</strong>ды мы м<strong>о</strong>жем назвать «сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванная, <strong>о</strong>паленная мир<strong>о</strong>вая жизнь».<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> три мир<strong>о</strong>вых качества, взаим<strong>о</strong>действующие в углев<strong>о</strong>дах, с различн<strong>о</strong>й<br />

интенсивн<strong>о</strong>стью пр<strong>о</strong>являются в трех св<strong>о</strong>их метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах: крахмале, сахаре и целлюл<strong>о</strong>зе. Эта мысль не<br />

н<strong>о</strong>ва, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>на устан<strong>о</strong>влена п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м фен<strong>о</strong>мена алл<strong>о</strong>тр<strong>о</strong>пных м<strong>о</strong>дификаций различных не<strong>о</strong>рганических<br />

веществ. Например, белый ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р активен, сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рается на в<strong>о</strong>здухе, яд<strong>о</strong>вит, светится, в т<strong>о</strong> время как<br />

красный ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р неактивен, неяд<strong>о</strong>вит, так сказать, мертв. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>м примере в видим<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме<br />

в<strong>о</strong>спринимается в не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м веществе, в еще б<strong>о</strong>льшей степени справедлив<strong>о</strong> для флуктуирующей<br />

ткани еще не материальных сущн<strong>о</strong>стей. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му крахмал мы м<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>пределить как углев<strong>о</strong>д, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м на<br />

передний план выступает жизнь, т<strong>о</strong>гда как в сахаре перевешивает активн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества; и,<br />

нак<strong>о</strong>нец, в целлюл<strong>о</strong>зе перевес <strong>о</strong>стается на ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не сил, ф<strong>о</strong>рмирующих мир. Эти три метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

выразить п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м следующих симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в:<br />

К<strong>о</strong>гда сег<strong>о</strong>дняшняя химия <strong>о</strong>писывает целлюл<strong>о</strong>зу как приумн<strong>о</strong>жение м<strong>о</strong>лекул крахмала, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лимериции, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> также является выражением первичн<strong>о</strong> присутствующей реальн<strong>о</strong>сти<br />

упл<strong>о</strong>тняющих мир<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмирующих сил.<br />

VII. АРОМАТИЧЕСКИЕ ВЕЩЕСТВА<br />

(ЭФИРНЫЕ МАСЛА) И СМОЛЫ<br />

Сахар, <strong>о</strong>бразующийся из крахмала п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м активн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, с<strong>о</strong>храняет<br />

тенденцию движения в эт<strong>о</strong>м направлении. Если раств<strong>о</strong>р сахара, например вин<strong>о</strong>градный с<strong>о</strong>к, пред<strong>о</strong>ставить<br />

сам<strong>о</strong>му себе, пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет бр<strong>о</strong>жение, и сахар расщепится на уг<strong>о</strong>льную кисл<strong>о</strong>ту и спирт. Если мы<br />

рассм<strong>о</strong>трим теперь <strong>о</strong>ба эти пр<strong>о</strong>дукта с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> их прир<strong>о</strong>де, т<strong>о</strong> жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> <strong>о</strong>кажется прик<strong>о</strong>ванным<br />

к углер<strong>о</strong>ду в ф<strong>о</strong>рме углекисл<strong>о</strong>ты, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в спирте <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гатится д<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее<br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> градуса. Спирт - эт<strong>о</strong> весьма примечательная субстанция: летучая, с ар<strong>о</strong>матическим запах<strong>о</strong>м,<br />

легк<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спламеняющаяся - все эт<strong>о</strong> указывает на перевес мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гня. Очень выразительн<strong>о</strong> у нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в спирт назван «<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й». Мы знаем, чт<strong>о</strong> с этим пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м бр<strong>о</strong>жения связана ар<strong>о</strong>матическая<br />

прир<strong>о</strong>да спирта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую знат<strong>о</strong>ки вин называют букет<strong>о</strong>м.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>дземных п<strong>о</strong>гребах разыгрывается в б<strong>о</strong>чках как п<strong>о</strong>дземный букет, является карикатур<strong>о</strong>й<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в кажд<strong>о</strong>м цветке удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит между Землей и К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м. Ар<strong>о</strong>матические<br />

вещества, развивающиеся в цветке, называемые химиками эфирными маслами, все характеризуются<br />

п<strong>о</strong>вышенным с<strong>о</strong>держанием <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Отсюда п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем существе <strong>о</strong>ни приближаются<br />

к существу <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Они <strong>о</strong>чень летучи, в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сятся вверх, так сказать, на в<strong>о</strong>лнах <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества. Они легк<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спламеняются; кт<strong>о</strong> не испытывал рад<strong>о</strong>сти, впрыскивая эфирн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong><br />

апельсин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>рки в пламя свечи, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>дивиться на велик<strong>о</strong>лепный фейерверк, или пр<strong>о</strong>делывая эт<strong>о</strong> же<br />

с ветками р<strong>о</strong>ждественск<strong>о</strong>й ели.<br />

Известен факт, чт<strong>о</strong> эти ар<strong>о</strong>матические вещества пахнут тем приятней, чем б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>ни приближаются<br />

к св<strong>о</strong>ему существу, т<strong>о</strong> есть чем менее <strong>о</strong>ни к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ваны. Запах, например, к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла, или масла лаванды, или масла, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из ел<strong>о</strong>вых игл, неприятен. Лучший запах дают<br />

вещества в мал<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрации. Учет эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к искусству парфюмерии.<br />

Как в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще п<strong>о</strong>лучают эти масла? М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>йти двумя путями: путем дистилляции в парах в<strong>о</strong>ды или<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м анфлеража. Б<strong>о</strong>лгарск<strong>о</strong>е р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, например, п<strong>о</strong>лучают путем дистилляции в парах в<strong>о</strong>ды,<br />

причем лепестки р<strong>о</strong>зы растирают в в<strong>о</strong>де и п<strong>о</strong>мещают в дистиллят<strong>о</strong>р для варки. Вых<strong>о</strong>дящий в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>й пар<br />

насыщен ар<strong>о</strong>матическими веществами р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>вых лепестк<strong>о</strong>в. При <strong>о</strong>хлаждении пара р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>саждается<br />

на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти к<strong>о</strong>нденсирующейся в<strong>о</strong>ды, и с<strong>о</strong>бирается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующег<strong>о</strong> присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бления.<br />

Так п<strong>о</strong>лучают р<strong>о</strong>змарин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, масл<strong>о</strong> лаванды, масл<strong>о</strong> из ел<strong>о</strong>вых игл, из г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>сны и т. п. Эти<br />

эфирные масла п<strong>о</strong>лучают в смеси с жирными маслами, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых будет идти речь в дальнейшем,<br />

предварительн<strong>о</strong> же <strong>о</strong>тметим нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые их св<strong>о</strong>йства: <strong>о</strong>ни плавают на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти в<strong>о</strong>ды, на бумаге<br />

<strong>о</strong>ставляют видимые жирные пятна и т. п.<br />

Для п<strong>о</strong>лучения б<strong>о</strong>лее нежных запах<strong>о</strong>в, например, сирени, жасмина, вербены и т. п., пр<strong>о</strong>делывают<br />

б<strong>о</strong>лее сл<strong>о</strong>жную пр<strong>о</strong>цедуру. Для их п<strong>о</strong>лучения п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть стеклянных плит<strong>о</strong>к смазывают масл<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, част<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение ст<strong>о</strong>летий хранения на внешней п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти превращается в<br />

глицерин<strong>о</strong><strong>о</strong>бразную или желе<strong>о</strong>бразную массу. В «масляный сл<strong>о</strong>й» складываются цветы, для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

21


<strong>о</strong>ни передали ему св<strong>о</strong>й запах. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вленн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> вбирает в себя эфирные масла.<br />

Пр<strong>о</strong>питанная ар<strong>о</strong>мат<strong>о</strong>м маслянистая масса п<strong>о</strong>двергается дистилляции, причем ар<strong>о</strong>матические вещества<br />

перег<strong>о</strong>няются, а масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается и в<strong>о</strong>звращается в техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический цикл. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс назван анфлеражем.<br />

Естественн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е стар<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> драг<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong> и п<strong>о</strong>купается на вес з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. Эт<strong>о</strong> ценнейшая с<strong>о</strong>ставная<br />

часть капитала таких парфюмерных фабрик.<br />

Н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цессу излучения, распыления растения в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

см<strong>о</strong>л. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жный распылению, т<strong>о</strong> есть пр<strong>о</strong>цесс упл<strong>о</strong>тнения. Н<strong>о</strong>сителем эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

упл<strong>о</strong>тнения является, в св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>чередь, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. Если мы рассм<strong>о</strong>трим химический с<strong>о</strong>став см<strong>о</strong>л<br />

и сравним ег<strong>о</strong> с с<strong>о</strong>став<strong>о</strong>м эфирных масел, т<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие <strong>о</strong>беих групп веществ, мы <strong>о</strong>бнаружим<br />

насыщенн<strong>о</strong>сть см<strong>о</strong>лы жизненным веществ<strong>о</strong>м.<br />

Обладатель эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла через нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время <strong>о</strong>бнаружит, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>бирка пузырька стан<strong>о</strong>вится<br />

все б<strong>о</strong>лее клейк<strong>о</strong>й и, нак<strong>о</strong>нец, на краю пузырька <strong>о</strong>бразуется к<strong>о</strong>рка из см<strong>о</strong>лы. Также усилится терпкий запах<br />

см<strong>о</strong>лы. Т<strong>о</strong>т же пр<strong>о</strong>цесс м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать, если немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла <strong>о</strong>ставить <strong>о</strong>ткрытым на в<strong>о</strong>здухе.<br />

Окажется, чт<strong>о</strong> жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> заставляет <strong>о</strong>сесть в виде см<strong>о</strong>лы вверх п<strong>о</strong>днимающийся п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к ар<strong>о</strong>мата.<br />

К таким см<strong>о</strong>листым субстанциям <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится также млечный с<strong>о</strong>к нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых растений, например,<br />

львин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зева или каучук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дерева.<br />

См<strong>о</strong>ла хв<strong>о</strong>йных деревьев с<strong>о</strong>бирается в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах; для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на к<strong>о</strong>ре делают надрез и<br />

вытекающую см<strong>о</strong>лу с<strong>о</strong>бирают в неб<strong>о</strong>льшие ведерки. П<strong>о</strong>лученная таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>чищенная см<strong>о</strong>ла в<br />

пр<strong>о</strong>даже называется терпентин<strong>о</strong>м. См<strong>о</strong>ла лиственницы называется венецианским терпентин<strong>о</strong>м.<br />

Н<strong>о</strong> самый ценный пр<strong>о</strong>дукт п<strong>о</strong>лучается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дистилляции: первая легк<strong>о</strong> перег<strong>о</strong>няемая часть<br />

при п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>гревании терпентина ближе всег<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ит к эфирным маслам, представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й легк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>движную<br />

и летучую субстанцию, названную терпентин<strong>о</strong>вым дух<strong>о</strong>м (спирт<strong>о</strong>м) (Terpentingeist). Следующая фракция -<br />

эт<strong>о</strong> терпентин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, и т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается в <strong>о</strong>садке - эт<strong>о</strong> каниф<strong>о</strong>ль. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м другие см<strong>о</strong>лы<br />

дают «дух», масл<strong>о</strong> и <strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к. Так, <strong>о</strong>каменелая см<strong>о</strong>ла, например, янтарь, дает выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> ценимый в медицине<br />

«дух янтаря» или янтарн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>.<br />

Если с эт<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения рассматривать <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание см<strong>о</strong>лы, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны растения эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да<br />

<strong>о</strong>тречение, жертва, <strong>о</strong>тказ <strong>о</strong>т св<strong>о</strong>ей <strong>субстанции</strong> в п<strong>о</strong>льзу Земли. Чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тречение для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

семени, мы п<strong>о</strong>ясним в дальнейшем. Отсюда стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>нятным, п<strong>о</strong>чему античный мир, чувств<strong>о</strong>вавший<br />

эти связи, именн<strong>о</strong> см<strong>о</strong>лу исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вал в качестве жертвенн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. К<strong>о</strong>гда жертвенный дым<br />

п<strong>о</strong>днимался с алтаря п<strong>о</strong>священия, т<strong>о</strong> жрецы в эт<strong>о</strong>м жертвенн<strong>о</strong>м дыме м<strong>о</strong>гли испытывать гарм<strong>о</strong>нию между<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей.<br />

Жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> низв<strong>о</strong>дит запах в см<strong>о</strong>лу, мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь сн<strong>о</strong>ва в<strong>о</strong>сстанавливает см<strong>о</strong>лу в запах.<br />

VIII. ЖИРНЫЕ МАСЛА<br />

Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> масла нах<strong>о</strong>дятся п<strong>о</strong>чти т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в единственн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ргане растения, а именн<strong>о</strong> в<br />

семени. В наших шир<strong>о</strong>тах ввиду выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цента с<strong>о</strong>держания масла в семенах <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> культивируют<br />

рапс, к<strong>о</strong>н<strong>о</strong>плю, лен, мак, п<strong>о</strong>дс<strong>о</strong>лнечник и др. Южные и прибрежные масличные - эт<strong>о</strong>, например, <strong>о</strong>лива,<br />

хл<strong>о</strong>пчатник, землян<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рех, из пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в и семян к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых п<strong>о</strong>лучают масл<strong>о</strong>.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, <strong>о</strong>ткуда берется эт<strong>о</strong> масл<strong>о</strong>. Он<strong>о</strong> не является линейным пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжением развития<br />

крахмала и сахара, в<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, химически эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить нельзя. Н<strong>о</strong> если принять в<strong>о</strong> внимание,<br />

чт<strong>о</strong> масл<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуется в с<strong>о</strong>зревающем семени, т<strong>о</strong> есть к<strong>о</strong> времени, к<strong>о</strong>гда растение перешагнул<strong>о</strong> высшую<br />

т<strong>о</strong>чку св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> развития, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> излучил<strong>о</strong>сь в запахе и цвет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й пыльце и <strong>о</strong>кутывает <strong>о</strong>бразующееся семя<br />

летним тепл<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> суть ритмическ<strong>о</strong>е сгущение в ряду мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

расширения и стягивания, ритмически пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дящег<strong>о</strong> через растение в х<strong>о</strong>де ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ста. Эт<strong>о</strong> сгущение<br />

предназначен<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы пр<strong>о</strong>нести через зиму земн<strong>о</strong>е растительн<strong>о</strong>е семя.<br />

Мы <strong>о</strong>писали, как ар<strong>о</strong>матические вещества на в<strong>о</strong>лнах <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества распыляют существ<strong>о</strong><br />

растения в мир<strong>о</strong>вых далях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е весн<strong>о</strong>й на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве <strong>о</strong>ставленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> семени сн<strong>о</strong>ва вступает в явление. Эт<strong>о</strong>т<br />

фен<strong>о</strong>мен пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в рамках универсальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>на метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. Ритм п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей, расширение и<br />

стягивание, существ<strong>о</strong> и явление, лежат в следующем: расширение и сжатие с т<strong>о</strong>чки зрения существа<br />

растения, н<strong>о</strong> стягивание и расширение с т<strong>о</strong>чки зрения явления. Иб<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м является<br />

расширением, для физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является стягиванием, и на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т. К<strong>о</strong>гда существ<strong>о</strong> растения распыляется<br />

в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й, физическ<strong>о</strong>е явление растения стягивается в семя. К<strong>о</strong>гда в семени благ<strong>о</strong>даря летнему теплу<br />

<strong>о</strong>бразуется масл<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> является рефлексией распыляющег<strong>о</strong>ся в мир<strong>о</strong>вые дали существа растения,<br />

22


к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м нисх<strong>о</strong>дящей летней тепл<strong>о</strong>ты сгущает масл<strong>о</strong> в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, как бы к<strong>о</strong>нцентрируя<br />

физические силы расширения для пр<strong>о</strong>цесса пр<strong>о</strong>растания следующей весн<strong>о</strong>й.<br />

При химическ<strong>о</strong>м исслед<strong>о</strong>вании масла м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, прежде всег<strong>о</strong>, устан<strong>о</strong>вить б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание<br />

<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> из следующих ф<strong>о</strong>рмул <strong>о</strong>ливк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла:<br />

главная с<strong>о</strong>ставная часть С3 Н5 (ОС18Н, 33О)О3<br />

или рапс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла:<br />

главная с<strong>о</strong>ставная часть: С3 Н5 (ОС22Н41О)О3<br />

Также <strong>о</strong>казывается, чт<strong>о</strong> масл<strong>о</strong> п<strong>о</strong>д действием на нег<strong>о</strong>, например, спирта разлагается на две части.<br />

При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуется кисл<strong>о</strong>тная к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нента, так называемая масляная или жирная кисл<strong>о</strong>та, и спирт<strong>о</strong>вая<br />

к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нента, глицерин. Не лежит ли в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в расщепления как реальн<strong>о</strong>сть также<br />

к<strong>о</strong>смически-би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический пр<strong>о</strong>цесс?<br />

Нами был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как из сахара п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м бр<strong>о</strong>жения <strong>о</strong>бразуются спирт и углекисл<strong>о</strong>та, т<strong>о</strong> есть<br />

развитие идет п<strong>о</strong> двум направлениям, в направлении <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащения <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м и в направлении<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащения жизненным веществ<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в цветке при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла,<br />

устремляющег<strong>о</strong>ся вверх, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный же пр<strong>о</strong>цесс, т<strong>о</strong> где-нибудь в растении д<strong>о</strong>лжна найтись<br />

также б<strong>о</strong>гатая жизненным веществ<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>тная с<strong>о</strong>ставляющая. В сам<strong>о</strong>м деле, мы нах<strong>о</strong>дим эту<br />

растительную кисл<strong>о</strong>ту в набухающей пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>чке. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, мы м<strong>о</strong>жем сказать: растительная<br />

кисл<strong>о</strong>та в <strong>о</strong>бразующемся зачатке цветка представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>суд, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>бирается <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>т<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й периферии ар<strong>о</strong>матическ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong>. Огненная сила эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> существа пр<strong>о</strong>гревает и пр<strong>о</strong>низывает<br />

стан<strong>о</strong>вящееся <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание; как выражение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>действия, <strong>о</strong>бразуется субстанция масла. В эт<strong>о</strong>м<br />

смысле масл<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы назвать «с<strong>о</strong>вершеннейшей растительн<strong>о</strong>й субстанцией». Мы исх<strong>о</strong>дили <strong>о</strong>т<br />

крахмала, «юн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>», и через сахар и ар<strong>о</strong>матические вещества д<strong>о</strong>брались д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следнег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>смически-би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза, д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершеннейшей <strong>субстанции</strong> масла.<br />

Об эт<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе люди античн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира имели <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда п<strong>о</strong>мазывали масл<strong>о</strong>м<br />

св<strong>о</strong>их царей и жрец<strong>о</strong>в, представлявшим, п<strong>о</strong> их п<strong>о</strong>нятиям, с<strong>о</strong>вершеннейшее, высшее единств<strong>о</strong>.<br />

При п<strong>о</strong>лучении масел из семян (пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в) при низк<strong>о</strong>й температуре <strong>о</strong>тжимают удивительн<strong>о</strong> ясную,<br />

пр<strong>о</strong>зрачную п<strong>о</strong>чти как в<strong>о</strong>да масляную субстанцию, представляющую идеал пищев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла. В технике п<strong>о</strong>немецки<br />

<strong>о</strong>на называется Jungfernöl, девственным масл<strong>о</strong>м. Для б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания с<strong>о</strong>держания<br />

масла за первым <strong>о</strong>тжим<strong>о</strong>м следуют вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й и третий, при п<strong>о</strong>вышенн<strong>о</strong>й температуре, при эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучается<br />

пр<strong>о</strong>дукт <strong>о</strong>т желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ричнев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цвета, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следующим рафинир<strong>о</strong>ванием и <strong>о</strong>тбеливанием<br />

п<strong>о</strong>лучают пищев<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>дукт. П<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>тжатую массу затем<br />

<strong>о</strong>брабатывают раств<strong>о</strong>рителями масла (бензин, тетрахл<strong>о</strong>руглер<strong>о</strong>д) и<br />

п<strong>о</strong>лученные в результате эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> экстрагир<strong>о</strong>ванные масла исп<strong>о</strong>льзуют для<br />

технических нужд.<br />

Наряду с пищевым масл<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>лученным прежде всег<strong>о</strong> из <strong>о</strong>ливы,<br />

рапса и землян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>реха, есть также масла, имеющие св<strong>о</strong>йства на в<strong>о</strong>здухе<br />

превращаться в см<strong>о</strong>лу. Как мы уже знаем, эфирные масла также п<strong>о</strong>д<br />

действием в<strong>о</strong>здуха превращаются в см<strong>о</strong>лы. Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как благ<strong>о</strong>даря<br />

излучению существа растения п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м запаха эфирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла<br />

с<strong>о</strong>здается усл<strong>о</strong>вие для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания жирных масел. Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

см<strong>о</strong>л мы, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жем рассматривать как св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>хранившееся <strong>о</strong>т<br />

эт<strong>о</strong>й ранней ступени Развития масла. Их называют с<strong>о</strong>хнущими маслами,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку на <strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти их <strong>о</strong>бразуется см<strong>о</strong>ляная пленка.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му их исп<strong>о</strong>льзуют при <strong>о</strong>крашивании (в жив<strong>о</strong>писи). Их п<strong>о</strong>лучают,<br />

главным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, из льна, мака, п<strong>о</strong>дс<strong>о</strong>лнечника.<br />

Раньше <strong>о</strong>гненная прир<strong>о</strong>да масла исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>валась для <strong>о</strong>свещения и <strong>о</strong>т<strong>о</strong>пления. Для этих целей<br />

применял<strong>о</strong>сь, главным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, рапс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>.<br />

Об <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании жив<strong>о</strong>тных масел и жир<strong>о</strong>в, таких как слив<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, сал<strong>о</strong>, смальц или в<strong>о</strong>рвань, мы<br />

будем еще г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить. П<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему характеру <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бны растительн<strong>о</strong>му маслу, н<strong>о</strong> тверже. П<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть<br />

чел<strong>о</strong>вечества в таких твердых маслах и жирах привела к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах масла при<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи техники перерабатываются в пл<strong>о</strong>тную, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную слив<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>му маслу или салу к<strong>о</strong>нсистенцию.<br />

Исх<strong>о</strong>дным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м для эт<strong>о</strong>й перераб<strong>о</strong>тки является растительн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> или в<strong>о</strong>рвань, к<strong>о</strong>нечный пр<strong>о</strong>дукт<br />

— маргарин.<br />

При разрушении или расщеплении жив<strong>о</strong>тных жир<strong>о</strong>в наряду с глицерин<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуется жирная<br />

кисл<strong>о</strong>та, <strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жая на масляную кисл<strong>о</strong>ту, н<strong>о</strong> тверже и пл<strong>о</strong>тнее, даже сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бная к кристаллизации.<br />

Так<strong>о</strong>й жирн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й является, например, стеарин, п<strong>о</strong>лучаемый из г<strong>о</strong>вяжьег<strong>о</strong> сала.<br />

Спирт<strong>о</strong>вая с<strong>о</strong>ль этих масляных и жирных кисл<strong>о</strong>т является мыл<strong>о</strong>м. Калийн<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong> имеет<br />

к<strong>о</strong>нсистенцию мази и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му называется жидким мыл<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда как натр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее тверд<strong>о</strong>е и м<strong>о</strong>жет<br />

быть п<strong>о</strong>резан<strong>о</strong> на куски. Если масл<strong>о</strong> или жир мы будем варить в щел<strong>о</strong>чи, <strong>о</strong>бразуется мыл<strong>о</strong><strong>о</strong>бразная масса,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая наряду с мыл<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>держит также глицерин. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>на н<strong>о</strong>сит название глицерин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong>. Из<br />

23


так<strong>о</strong>й смеси при д<strong>о</strong>бавлении п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли м<strong>о</strong>жет быть п<strong>о</strong>лучен<strong>о</strong> чист<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong>. В эт<strong>о</strong>м случае<br />

п<strong>о</strong>варенная с<strong>о</strong>ль действует п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м присущей ей сжимающей силы. Она действует так, чт<strong>о</strong> в<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре - а мыльный раств<strong>о</strong>р является так<strong>о</strong>вым - пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит разделение на тверд<strong>о</strong>е и<br />

жидк<strong>о</strong>е. П<strong>о</strong>сле удаления тверд<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ставляющей из <strong>о</strong>статка п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дистилляции м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить<br />

глицерин.<br />

Всяк<strong>о</strong>е мыл<strong>о</strong> разлагается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кисл<strong>о</strong>т б<strong>о</strong>лее сильных, чем масляные кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> есть,<br />

например, с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й или серн<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong> также уже и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м уксусн<strong>о</strong>й. Если мы в мыльный раств<strong>о</strong>р<br />

д<strong>о</strong>бавим кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти жидк<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>бразуются<br />

<strong>о</strong>леин<strong>о</strong>вые или жирные кисл<strong>о</strong>ты. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, масл<strong>о</strong><br />

или жив<strong>о</strong>тный жир были исх<strong>о</strong>дными пр<strong>о</strong>дуктами при варке<br />

мыла, выделившийся пр<strong>о</strong>дукт является либ<strong>о</strong> маслянист<strong>о</strong>й<br />

жидк<strong>о</strong>стью (<strong>о</strong>леин<strong>о</strong>вая кисл<strong>о</strong>та, так называемый <strong>о</strong>леин) или<br />

тверд<strong>о</strong>й, кристаллическ<strong>о</strong>й субстанцией, например, стеарин<strong>о</strong>м.<br />

С<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>е техническ<strong>о</strong>е расщепление жира уже не<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится б<strong>о</strong>лее с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием мыла, а прям<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дится<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м катализат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, фермент<strong>о</strong>в и перегрет<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пара.<br />

Задумывались ли мы к<strong>о</strong>гда-нибудь <strong>о</strong>б <strong>о</strong>чищающих силах<br />

мыла? Весьма удивительн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> эта субстанция<br />

<strong>о</strong>бладает таким св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, здесь б<strong>о</strong>льшую р<strong>о</strong>ль<br />

играет п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е натяжение, лежащее в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания пены. Образ<strong>о</strong>вание пены в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии мыла, т<strong>о</strong> есть в раств<strong>о</strong>ре мыла, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

благ<strong>о</strong>даря щел<strong>о</strong>чи. Однак<strong>о</strong> пен<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующих к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>в мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни не <strong>о</strong>бладают в равн<strong>о</strong>й мере<br />

<strong>о</strong>чистительными св<strong>о</strong>йствами. Не является ли <strong>о</strong>чищающая сила мыла п<strong>о</strong>следним след<strong>о</strong>м тепл<strong>о</strong>раств<strong>о</strong>ряющих<br />

сил <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, заключенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в масле?<br />

IX. БЕЛОК<br />

Типичная субстанция телесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ения жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - бел<strong>о</strong>к - так же характерна для жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как<br />

для растения углев<strong>о</strong>ды. Н<strong>о</strong> и растение на <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м этапе развития <strong>о</strong>бразует бел<strong>о</strong>к, а именн<strong>о</strong>, при<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании семени, т<strong>о</strong> есть именн<strong>о</strong> там, где жив<strong>о</strong>тная сфера с<strong>о</strong>прикасается с растением.<br />

В стадии ар<strong>о</strong>матизации растения в <strong>о</strong>бласти цветка развертывается<br />

жизнь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая привлекает наше внимание. Сюда устремляются<br />

баб<strong>о</strong>чки, влек<strong>о</strong>мые истекающим <strong>о</strong>т растения ар<strong>о</strong>мат<strong>о</strong>м, пчелы,<br />

с<strong>о</strong>бирающие нектар, различные жучки, все <strong>о</strong>ни чувствуют себя х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong><br />

в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке запах<strong>о</strong>в. Баб<strong>о</strong>чки, пчелы, жуки прилетают, улетают, п<strong>о</strong>сещают<br />

другие цветы и <strong>о</strong>существляют <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение. Здесь устанавливается<br />

вечный ритм прилета и <strong>о</strong>тлета, приманивания и <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения,<br />

включенный в великий ритм ар<strong>о</strong>матизации и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания семени.<br />

П<strong>о</strong>движный, ритмический элемент мира насек<strong>о</strong>мых нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>нденсат в веществе семени, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е мы называем белк<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> не<br />

следует п<strong>о</strong>нимать так, как будт<strong>о</strong> бы жив<strong>о</strong>тная субстанция<br />

неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> вн<strong>о</strong>силась насек<strong>о</strong>мыми в семя, н<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рее сила<br />

движения, развертывающаяся между физическим растением и<br />

к<strong>о</strong>смическим мир<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение в белке. При эт<strong>о</strong>м<br />

безразличн<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит ли <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ветра или эт<strong>о</strong> движение представлен<strong>о</strong><br />

жив<strong>о</strong>тными, вызывающими <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рение.<br />

К<strong>о</strong>гда пшеничную муку растирают в пр<strong>о</strong>т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, не переставая месить п<strong>о</strong>лучившееся тест<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong>бы вымыть из нег<strong>о</strong> крахмал, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается липкая, тягучая масса, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й уже нет крахмала или друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

углев<strong>о</strong>да, н<strong>о</strong> эта клейкая субстанция и есть бел<strong>о</strong>к. В<strong>о</strong> всех семенах с<strong>о</strong>держится бел<strong>о</strong>к.<br />

Ранее был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как п<strong>о</strong>д действием жара разрушается углев<strong>о</strong>д и <strong>о</strong>стается углекислый скелет.<br />

Также и при сжигании белка п<strong>о</strong>лучается <strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к, н<strong>о</strong> весь пр<strong>о</strong>цесс значительн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>движнее: <strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит с<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием пены и пузырьк<strong>о</strong>в газа и выделением неприятн<strong>о</strong> пахнущег<strong>о</strong> газа. Кт<strong>о</strong> не знает запаха<br />

паленых в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с или п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>ревшег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ка? Эт<strong>о</strong> бел<strong>о</strong>к. Жив<strong>о</strong>тный бел<strong>о</strong>к (в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сы, м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чный бел<strong>о</strong>к, мяс<strong>о</strong>,<br />

шерсть, шелк, клей) ведет себя так же, как растительный бел<strong>о</strong>к. Субстанция растения - эт<strong>о</strong> углев<strong>о</strong>д,<br />

субстанция жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> — бел<strong>о</strong>к. В семени растения выражен<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение растения и жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Мы м<strong>о</strong>жем сделать нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выв<strong>о</strong>ды <strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де белка, если мы разрушим ег<strong>о</strong>; а<br />

именн<strong>о</strong>, мы ег<strong>о</strong> разрушим, как в случае с маслами, раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра. При пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>м<br />

нагревании из <strong>субстанции</strong> белка начнет выделяться пр<strong>о</strong>нзительный запах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы знаем как запах<br />

аммиака (NH2). Эт<strong>о</strong>т аммиак - суть с<strong>о</strong>единение аз<strong>о</strong>та. Мы здесь напали на след элемента, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый еще не<br />

встречался нам в растительн<strong>о</strong>м мире.<br />

Если бел<strong>о</strong>к разрушить п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м металлическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия и пр<strong>о</strong>дукт разрушения п<strong>о</strong>местить в в<strong>о</strong>ду,<br />

24


т<strong>о</strong>гда п<strong>о</strong>лучится в<strong>о</strong>дный раств<strong>о</strong>р, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый при д<strong>о</strong>бавлении с<strong>о</strong>лей железа дает красивый интенсивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й<br />

цвет. Эт<strong>о</strong>т г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й цвет назван берлинск<strong>о</strong>й лазурью. Уже представляет интерес, каким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит: п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м калия из белка извлекаются элементы в<strong>о</strong>ды, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и<br />

жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, иб<strong>о</strong> калий имеет сильн<strong>о</strong>е ср<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с жизненным элемент<strong>о</strong>м. Остаются углер<strong>о</strong>д и<br />

аз<strong>о</strong>т, <strong>о</strong>бразующие вместе циан. Он <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к самым яд<strong>о</strong>витым веществам из числа нам известных.<br />

Цианистый калий в с<strong>о</strong>единении с с<strong>о</strong>лями железа дает неяд<strong>о</strong>витую «берлинскую лазурь»:<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, желез<strong>о</strong>, так сказать, излечивает <strong>о</strong>т яда, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>бразует ег<strong>о</strong> в неяд<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>. Если бы желез<strong>о</strong> не <strong>о</strong>бладал<strong>о</strong> этим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ядия, мы бы <strong>о</strong>травлялись каждую секунду,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в пр<strong>о</strong>цессе пищеварения п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуются цианистые с<strong>о</strong>единения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в м<strong>о</strong>мент их<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>безвреживаются желез<strong>о</strong>м, вх<strong>о</strong>дящим в с<strong>о</strong>став кр<strong>о</strong>ви (Ср. гл. XXIX. Желез<strong>о</strong>).<br />

Б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>чный химический анализ п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> бел<strong>о</strong>к с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из четырех элемент<strong>о</strong>в: земн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> (углер<strong>о</strong>д), <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> и аз<strong>о</strong>т. Химики дают следующую ф<strong>о</strong>рмулу:<br />

C720H1134N218O248<br />

Н<strong>о</strong> структура эт<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>лекулы далек<strong>о</strong> еще не ясна. Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> бел<strong>о</strong>к в результате ег<strong>о</strong> разрушения,<br />

например, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м фермент<strong>о</strong>в пищев<strong>о</strong>да и кишечника (пепсина), расщепляется на малые к<strong>о</strong>мплексы,<br />

называемые пепт<strong>о</strong>нами. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кишечных фермент<strong>о</strong>в (трипсин) <strong>о</strong>ни расщепляются далее на еще<br />

меньшие к<strong>о</strong>мплексы, называемые пептидами; затем, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м панкреатических фермент<strong>о</strong>в, при<br />

предварительн<strong>о</strong>м переваривании с кисл<strong>о</strong>тами и щел<strong>о</strong>чами, <strong>о</strong>ни разлагаются на так называемые<br />

стр<strong>о</strong>ительные камни белка, амин<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>ты. Эт<strong>о</strong> все крайне интересн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть белка перех<strong>о</strong>дит<br />

границы представим<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. В<strong>о</strong>зникает мысль, не <strong>о</strong>казывается ли бел<strong>о</strong>к таким сл<strong>о</strong>жным, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ег<strong>о</strong><br />

анализируют, т<strong>о</strong> есть разрушают? Ведь всякий анализ - эт<strong>о</strong> разрушение. Быть м<strong>о</strong>жет, естественный, жив<strong>о</strong>й<br />

бел<strong>о</strong>к в св<strong>о</strong>ем существе не так сл<strong>о</strong>жен?<br />

Прежде всег<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вим, чт<strong>о</strong> в белке, кр<strong>о</strong>ме уже <strong>о</strong>тмеченных качеств, а именн<strong>о</strong>, ф<strong>о</strong>рмирующей силы<br />

жизни и <strong>о</strong>гня, д<strong>о</strong>бавляется еще четверт<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, нашедшее св<strong>о</strong>е выражение в аз<strong>о</strong>те.<br />

X. АЗОТ<br />

Где в прир<strong>о</strong>де мы нах<strong>о</strong>дим аз<strong>о</strong>т? В св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии практически нигде, кр<strong>о</strong>ме как в в<strong>о</strong>здухе, п<strong>о</strong><br />

существу <strong>о</strong>н является <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вным н<strong>о</strong>сителем в<strong>о</strong>здуха, иб<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>центн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание 80%, т<strong>о</strong>гда как<br />

жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ставляет 20%. Остается устан<strong>о</strong>вить, не является ли аз<strong>о</strong>т п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему существу также<br />

н<strong>о</strong>сителем элемента в<strong>о</strong>здуха.<br />

Если мы рассм<strong>о</strong>трим наше дыхание, т<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вим, чт<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>т, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы вдыхаем с в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, сн<strong>о</strong>ва<br />

выдыхается вместе с уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и в<strong>о</strong>дными парами. При эт<strong>о</strong>м не пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит видим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения<br />

сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>та, а также не <strong>о</strong>бнаруживается существенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения. Зачем же нужен аз<strong>о</strong>т,<br />

если <strong>о</strong>н вдыхается и выдыхается без всяких изменений? Если мы пр<strong>о</strong>следим движение, с<strong>о</strong>вершаем<strong>о</strong>е при<br />

вдыхании и выдыхании, т<strong>о</strong> мы <strong>о</strong>бнаружим при эт<strong>о</strong>м как бы к<strong>о</strong>лебание маятника между внешним и<br />

внутренним. В ритмическ<strong>о</strong>м движении аз<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>леблется туда и сюда. Он предстает нам действительн<strong>о</strong> как<br />

н<strong>о</strong>ситель движения и ритма, и при эт<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>лебании вдыхается и выдыхается жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>.<br />

Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> бы, если бы в в<strong>о</strong>здухе не хватал<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>та? Мы сг<strong>о</strong>рели бы т<strong>о</strong>гда в интенсивн<strong>о</strong>сти<br />

жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Аз<strong>о</strong>т, в известн<strong>о</strong>м смысле, д<strong>о</strong>зирует жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы в<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дышать, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>существлять ритмический пр<strong>о</strong>цесс, называемый нами дыханием. Уже<br />

неб<strong>о</strong>льшие <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения <strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>центн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держания аз<strong>о</strong>та в в<strong>о</strong>здухе удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м уск<strong>о</strong>ряют или<br />

замедляют ритм нашег<strong>о</strong> дыхания, и медицине известн<strong>о</strong>, как<strong>о</strong>е б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е значение для зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья имеет<br />

н<strong>о</strong>рмальный ритм дыхания.<br />

Н<strong>о</strong>рмальный зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вый чел<strong>о</strong>век делает примерн<strong>о</strong> 18 дыхательных цикл<strong>о</strong>в в минуту, в час 1080 и за<br />

день 25 920. Эт<strong>о</strong> числ<strong>о</strong> известн<strong>о</strong> как к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е числ<strong>о</strong>.<br />

В течение г<strong>о</strong>да С<strong>о</strong>лнце <strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дит З<strong>о</strong>диак. 21 марта <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong>чку весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сег<strong>о</strong>дня лежит в с<strong>о</strong>звездии Рыб. Каждый день т<strong>о</strong>чка в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>да С<strong>о</strong>лнца передвигается, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дя через<br />

с<strong>о</strong>звездия Овна, Тельца, Близнец<strong>о</strong>в и т. д., п<strong>о</strong>ка спустя г<strong>о</strong>д не вернется сн<strong>о</strong>ва в с<strong>о</strong>звездие Рыб. Н<strong>о</strong> 21 марта<br />

25


С<strong>о</strong>лнце вернется не в ту же самую т<strong>о</strong>чку, как в предыдущем г<strong>о</strong>ду, н<strong>о</strong> немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тстанет. Итак, в течение<br />

тысячелетий т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия сдвигается п<strong>о</strong> З<strong>о</strong>диаку в<br />

направлении, <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>м г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му движению С<strong>о</strong>лнца. К началу<br />

христианск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>счисления С<strong>о</strong>лнце в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> 21 марта в<br />

с<strong>о</strong>звездии Овна, п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шествии с тех п<strong>о</strong>р 2000 лет т<strong>о</strong>чка<br />

равн<strong>о</strong>денствия сместилась на цел<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие. За 25<br />

920 лет т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит весь З<strong>о</strong>диак. Эт<strong>о</strong>т<br />

пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>к времени называется Плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>вым г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м.<br />

Мы видим, чт<strong>о</strong> мы с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им дыханием вписаны в гранди<strong>о</strong>зный<br />

с<strong>о</strong>лнечный ритм, как в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м взд<strong>о</strong>хе выражается с<strong>о</strong>лнечный г<strong>о</strong>д, и в<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м дне — мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й г<strong>о</strong>д.<br />

Н<strong>о</strong> в т<strong>о</strong> же время ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>т как н<strong>о</strong>ситель в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

элемента <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> является н<strong>о</strong>сителем ритма и движения, и как<br />

к<strong>о</strong>смические ритмы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряются в микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>сме.<br />

Мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>явится еще б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong>, если мы будем изучать в<strong>о</strong>здушные п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки в атм<strong>о</strong>сфере<br />

Земли. В<strong>о</strong>здушная атм<strong>о</strong>сфера Земли нах<strong>о</strong>дится в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>м ритмическ<strong>о</strong>м движении. Не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> пассаты,<br />

мусс<strong>о</strong>ны и другие известные ветры <strong>о</strong>бразуют зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерные ритмы, н<strong>о</strong> вся земная атм<strong>о</strong>сфера представляет<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й как бы мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> расчлененный <strong>о</strong>рганизм движения. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> в известн<strong>о</strong>й степени<br />

дышит Земля. Н<strong>о</strong>сителем эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дыхания, выраженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в ветре, шт<strong>о</strong>рмах и неп<strong>о</strong>г<strong>о</strong>де, <strong>о</strong>пять же<br />

является аз<strong>о</strong>т.<br />

И сн<strong>о</strong>ва мы сталкиваемся с бессмысленным названием «аз<strong>о</strong>та». Он д<strong>о</strong>лжен называться «двигательн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>» или «в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>»!<br />

В существе эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества зал<strong>о</strong>жена сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть быть н<strong>о</strong>сителем душевн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента.<br />

Всякий знает, чт<strong>о</strong> дыхание ст<strong>о</strong>ит в<strong>о</strong> внутренней связи с душевными с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниями. Если рад<strong>о</strong>сть нап<strong>о</strong>лняет<br />

нашу душу, дыхание стан<strong>о</strong>вится уск<strong>о</strong>ренным, если мы испытываем печаль, дыхание делается б<strong>о</strong>лее<br />

медленным, затянутым. У сангвиника ритм дыхания и пульса быстрее, чем у меланх<strong>о</strong>лика. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

дыхания мы нах<strong>о</strong>димся в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янных ритмических взаим<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях с внешним мир<strong>о</strong>м. Наше дыхание -<br />

эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рган в<strong>о</strong>сприятия, с каждым вд<strong>о</strong>х<strong>о</strong>м мы вв<strong>о</strong>дим внутрь часть внешнег<strong>о</strong> мира, и как мы нашими<br />

пальцами и глазами <strong>о</strong>щупываем внешний мир, и как мы «схватываем» ег<strong>о</strong> нашим мышлением, так<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дыхания в чувствах мы <strong>о</strong>щупываем внешний мир. Одним из существенных результат<strong>о</strong>в<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Руд<strong>о</strong>льф<strong>о</strong>м Штайнер<strong>о</strong>м учения <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веке является знание, чт<strong>о</strong> дыхание является<br />

физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й чувства, также как нервная система - эт<strong>о</strong> физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическая <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва мышления.<br />

Св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразный с<strong>о</strong>циальный элемент с<strong>о</strong>держится в т<strong>о</strong>м факте, чт<strong>о</strong> все люди вдыхают <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же<br />

в<strong>о</strong>здух. Ничег<strong>о</strong> нет б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> между людьми, чем <strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть в дыхании. Все <strong>о</strong>стальн<strong>о</strong>е каждый имеет<br />

б<strong>о</strong>лее или менее для себя сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и стремится, п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти, ни с кем не делить предметы ежедневн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бих<strong>о</strong>да. Сег<strong>о</strong>дня уже чел<strong>о</strong>веку пр<strong>о</strong>тивн<strong>о</strong> есть с другими из <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>тла, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м наслаждаются все<br />

вместе. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, есть фанатики свежег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здуха, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые х<strong>о</strong>тели бы иметь св<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>бственный в<strong>о</strong>здух и<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не м<strong>о</strong>гут вын<strong>о</strong>сить пребывание в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>мещении с<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гими людьми. Эт<strong>о</strong> характерн<strong>о</strong> в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти для англичан. Н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> значит? Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>пределенную степень эг<strong>о</strong>изма. Разве факт,<br />

чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здуха, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым я дышу, я в<strong>о</strong>спринимаю в себя часть друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века, не является<br />

физическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> я чувствую также вместе с другими людьми? Люб<strong>о</strong>вн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>чувствую?<br />

Углев<strong>о</strong>д - эт<strong>о</strong> субстанция растения, растение п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му зафиксир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>чве и не имеет<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения и <strong>о</strong>щущения. Субстанция жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - бел<strong>о</strong>к,<br />

в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тражен<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение, физическим выражением<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. И там, где растение<br />

с<strong>о</strong>прикасается с жив<strong>о</strong>тным мир<strong>о</strong>м — в цветке, там как пр<strong>о</strong>явление<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения в семени <strong>о</strong>бразуется растительный бел<strong>о</strong>к.<br />

Здесь и сам<strong>о</strong> растение стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>движным, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку семя<br />

<strong>о</strong>трывается <strong>о</strong>т материнск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растения и ищет н<strong>о</strong>вую п<strong>о</strong>чву.<br />

Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де встречается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, т. е. не в химических с<strong>о</strong>единениях. Веществ<strong>о</strong>, являющееся н<strong>о</strong>сителем движения, как в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>, в сам<strong>о</strong>м деле не д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть связан<strong>о</strong>. Он<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дным, чт<strong>о</strong>бы быть н<strong>о</strong>сителем<br />

движения. Н<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческая техника, п<strong>о</strong>льзуясь к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>й энергией, д<strong>о</strong>стигла т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> связать с жизненным веществ<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>д давлением <strong>о</strong>ба вещества спекаются в пламени<br />

электрическ<strong>о</strong>й дуги (мет<strong>о</strong>ды Биркеланд-Эйде, Шенхерр). Результат<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цедуры является селитра,<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та. Аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та - эт<strong>о</strong> исх<strong>о</strong>дный материал для п<strong>о</strong>лучения нитр<strong>о</strong>целлюл<strong>о</strong>зы,<br />

нитр<strong>о</strong>глицерина, пикрин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, а также всех с<strong>о</strong>временных взрывчатых веществ. Также старый<br />

дымный п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>х м<strong>о</strong>наха Шварца с<strong>о</strong>держал как существенную с<strong>о</strong>ставную часть селитру. Чем же является<br />

взрывчат<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, кр<strong>о</strong>ме как ск<strong>о</strong>ванным движением? В сам<strong>о</strong>м деле, вряд ли есть взрывчат<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>,<br />

не с<strong>о</strong>держащее в себе в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в ск<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м виде.<br />

26


XI. КОСМИЧЕСКАЯ СУЩНОСТЬ ЗЕМНЫХ ВЕЩЕСТВ<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, м<strong>о</strong>жем ли мы силы, следы к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы м<strong>о</strong>жем найти в веществах, как мы видели,<br />

м<strong>о</strong>жем ли мы их пр<strong>о</strong>следить впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й - иными сл<strong>о</strong>вами: где в<strong>о</strong> Вселенн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ренятся сущн<strong>о</strong>сти,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы <strong>о</strong>пределили как мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, мир<strong>о</strong>вая жизнь, ф<strong>о</strong>рмирующие мир силы и мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые нах<strong>о</strong>дят св<strong>о</strong>е физическ<strong>о</strong>е выражение в <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>м веществе, жизненн<strong>о</strong>м веществе, в углер<strong>о</strong>де и в<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м веществе? А также являются ли другие известные нам земные вещества т<strong>о</strong>же выражением<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>да и м<strong>о</strong>гут ли <strong>о</strong>ни быть в нег<strong>о</strong> вчленены?<br />

Если мы уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чим химические элементы с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> их ат<strong>о</strong>мным весам, мы <strong>о</strong>бнаружим, чт<strong>о</strong><br />

характерные св<strong>о</strong>йства этих элемент<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряются через <strong>о</strong>пределенные интервалы. Так, например, первый<br />

ряд из семи элемент<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong>лученный таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, характеризуется тем, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являющиеся в нем<br />

вещества не имеют между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дства.<br />

Если мы перешагнем через фт<strong>о</strong>р, т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> с<strong>о</strong> следующим ат<strong>о</strong>мным вес<strong>о</strong>м будет натрием, и мы<br />

т<strong>о</strong>тчас замечаем, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н, в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряет св<strong>о</strong>йства лития. Также следующий в ряду магний имеет<br />

р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с бериллием, алюминий — с б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, кремний - с углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р — с в<strong>о</strong>здушным веществ<strong>о</strong>м,<br />

сера — с жизненным веществ<strong>о</strong>м, хл<strong>о</strong>р — с фт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м.<br />

Следующее веществ<strong>о</strong> в ряду ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в - калий, и мы м<strong>о</strong>жем т<strong>о</strong>тчас устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства<br />

калия п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бны св<strong>о</strong>йствам натрия и лития. Так начинается третья <strong>о</strong>ктава, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> калию с<br />

натрием, кальций имеет р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с магнием, скандий с алюминием и т. д.<br />

Пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжая таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, мы п<strong>о</strong>лучим 12 таких <strong>о</strong>ктав. Об <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нениях <strong>о</strong>т зак<strong>о</strong>на и <strong>о</strong>тдельных<br />

частн<strong>о</strong>стях будет идти речь в дальнейшем. Существенным, чт<strong>о</strong> мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>черпнуть из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка<br />

вес<strong>о</strong>в, является факт, чт<strong>о</strong> материя п<strong>о</strong>двержена ритмическ<strong>о</strong>му зак<strong>о</strong>ну. Сам ат<strong>о</strong>мный вес является<br />

выражением ритма.<br />

С<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, нет ничег<strong>о</strong> удивительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции (Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>),<br />

<strong>о</strong>пределяющий ритмический характер <strong>субстанции</strong>, пр<strong>о</strong>является в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы<br />

называем зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ктав (Ньюланд). Эт<strong>о</strong>т зак<strong>о</strong>н <strong>о</strong>ктав в дальнейшем был развит в пери<strong>о</strong>дическую систему<br />

элемент<strong>о</strong>в (Майер и Менделеев).<br />

Так же как ритмический зак<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>ткрытый Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, дал п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д к с<strong>о</strong>зданию пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браза<br />

ат<strong>о</strong>ма, так и ритмическая зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сть, выраженная в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системе, укл<strong>о</strong>нилась в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну<br />

пр<strong>о</strong>странственных представлений, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми ритмические качества веществ <strong>о</strong>бъясняются<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, вращающихся в<strong>о</strong>круг ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ядра. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>лагают, чт<strong>о</strong> дифференциацию<br />

материи п<strong>о</strong> ее различным качествам следует <strong>о</strong>бъяснить к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong> таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> существует<br />

ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е праядр<strong>о</strong>, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му различным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м и в разных к<strong>о</strong>личествах прис<strong>о</strong>единяются электр<strong>о</strong>ны,<br />

благ<strong>о</strong>даря чему в<strong>о</strong>зникает пери<strong>о</strong>дичн<strong>о</strong>сть качеств элемент<strong>о</strong>в.<br />

Нет не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти стан<strong>о</strong>виться в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зицию к эт<strong>о</strong>й н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й гип<strong>о</strong>тезе, если нам известн<strong>о</strong>, какая<br />

реальн<strong>о</strong>сть ст<strong>о</strong>ит за ней. Гете не б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>лся с в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й те<strong>о</strong>рией Ньют<strong>о</strong>на как так<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с вер<strong>о</strong>й, чт<strong>о</strong><br />

тем самым исчерпан<strong>о</strong> существ<strong>о</strong> цвета. Сдерживание п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит всегда ритмически. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> сглаживание света и тьмы м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дить в ритмическ<strong>о</strong>м качестве, как выражение<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет рассматриваться в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>вая прир<strong>о</strong>да света. Н<strong>о</strong> также как т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>писывает анат<strong>о</strong>м, не является<br />

чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м, так и к<strong>о</strong>лебания цвета являются лишь физическ<strong>о</strong>й манифестацией ег<strong>о</strong> существа. Также<br />

гип<strong>о</strong>тетические <strong>о</strong>бразы прир<strong>о</strong>ды вещества, как их излагают ат<strong>о</strong>мная и электр<strong>о</strong>нная те<strong>о</strong>рия, имеют ценн<strong>о</strong>сть<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как ф<strong>о</strong>рма выражения в физическ<strong>о</strong>м, за к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть сущн<strong>о</strong>сть вещества и<br />

изучить ее.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли чт<strong>о</strong>-либ<strong>о</strong> уже сказать <strong>о</strong>б эт<strong>о</strong>й реальн<strong>о</strong>сти? Без с<strong>о</strong>мнения, ритмическая прир<strong>о</strong>да вещества и<br />

пр<strong>о</strong>цессы, нах<strong>о</strong>дящие св<strong>о</strong>е выражение в химии, <strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жи на ритмические зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти в музыке.<br />

<strong>Учение</strong> <strong>о</strong> гарм<strong>о</strong>нии раскрывает также ритмическ<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рение характерных св<strong>о</strong>йств звука в <strong>о</strong>пределенных<br />

интервалах, прежде всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>ктавы. Пери<strong>о</strong>дическая система элемент<strong>о</strong>в - эт<strong>о</strong> выражение т<strong>о</strong>й же сам<strong>о</strong>й<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти.<br />

С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствия химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и музыкальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в мы встречаем на кажд<strong>о</strong>м шагу. П<strong>о</strong> Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>,<br />

химические элементы с<strong>о</strong>единяются друг с друг<strong>о</strong>м в пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции. Если <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> мы примем за <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вную субстанцию, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, например, даст <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение 1: 1. В в<strong>о</strong>де<br />

Н2О мы нах<strong>о</strong>дим <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение 1: 2 (в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>му веществу). Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, жизненн<strong>о</strong>е<br />

27


веществ<strong>о</strong> мы <strong>о</strong>пределяем как двухвалентн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. Как уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рил<strong>о</strong>сь, существуют вещества,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в различных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях вх<strong>о</strong>дят в с<strong>о</strong>единения, например, марганец, <strong>о</strong>кислы к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуют<br />

ряд д<strong>о</strong> марганцев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гепт<strong>о</strong><strong>о</strong>кисла. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> двухвалентн<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нный ряд<br />

<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пересчитать для <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, как п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> ниже.<br />

Другие вещества, например желез<strong>о</strong>, предп<strong>о</strong>читают <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения 1: 2 и 1: 3, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р 1: 3 и 1: 5; сера 1: 2,<br />

1: 4 и 1: 6. Все эти пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции движутся внутри <strong>о</strong>ктавы впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения 1: 7. Эти пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции<br />

существуют также в музыкальных интервалах внутри <strong>о</strong>ктавы: прима, секунда, терция, кварта, квинта,<br />

секста, септима. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, мы найдем правильн<strong>о</strong>е выражение, если, например, для хл<strong>о</strong>рата железа (Fe Cl2)<br />

скажем: <strong>о</strong>н звучит в интервале секунды, т<strong>о</strong>гда как хл<strong>о</strong>рид железа (Fe Cl3) <strong>о</strong>пределим как хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>-железист<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>единение в ф<strong>о</strong>рме терции.<br />

Мы м<strong>о</strong>жем сказать, чт<strong>о</strong> химия - эт<strong>о</strong> музыка в материи. Музыка - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к: <strong>о</strong>на уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивает в<br />

<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении, так как <strong>о</strong>на дает к<strong>о</strong>нфигурацию душам, в<strong>о</strong>спринимающим ее. Всякий<br />

чувств<strong>о</strong>вал, как при слушании симф<strong>о</strong>нии или как<strong>о</strong>й-нибудь х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шей музыкальн<strong>о</strong>й пьесы в<strong>о</strong>зникает<br />

<strong>о</strong>щущение внутреннег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка; впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить, как<br />

ф<strong>о</strong>рмирующе и уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивающе действует музыка. Б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>: фен<strong>о</strong>мен хладниевых звук<strong>о</strong>вых фигур<br />

п<strong>о</strong>казывает, как звук уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивает саму материю. Эт<strong>о</strong>т фен<strong>о</strong>мен, д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льн<strong>о</strong> част<strong>о</strong> дем<strong>о</strong>нстрируемый,<br />

вызывается следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: металлическая пластина п<strong>о</strong>крывается пыльц<strong>о</strong>й бузины и затем<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м смычка вызывают звучание. Т<strong>о</strong>гда пыльца начинает складываться в фигуры. Вид фигуры<br />

зависит <strong>о</strong>т звука. Если эту <strong>о</strong>рганизующую силу музыки мы пр<strong>о</strong>следим д<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>й материи - чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит,<br />

к<strong>о</strong>гда материя внутренне <strong>о</strong>рганизуется в ритмическ<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>единении и разъединении? Химизм! Сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> химия<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из Египта и <strong>о</strong>значает «с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>е» - химия в сам<strong>о</strong>м деле не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как скрытая в материи<br />

музыка.<br />

Если мы <strong>о</strong>братим вз<strong>о</strong>р <strong>о</strong>т музыки к сфере, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая лежит на ступень выше, если мы в звездную н<strong>о</strong>чь<br />

выйдем на свежий в<strong>о</strong>здух, т<strong>о</strong> нас м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>хватить благ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вение при виде эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> величественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка на<br />

звездн<strong>о</strong>м небе, где на ф<strong>о</strong>не гранди<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации неп<strong>о</strong>движных звезд п<strong>о</strong> чудесным кривым направляют<br />

св<strong>о</strong>й путь планеты. Если мы при виде эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неба испытываем благ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вение, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е, кажд<strong>о</strong>му чел<strong>о</strong>веку св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в прежние времена, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>щущал<strong>о</strong> еще с<strong>о</strong>всем иначе, был<strong>о</strong> еще б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>ким.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы м<strong>о</strong>жем рассчитывать звезды и их <strong>о</strong>рбиты, мы м<strong>о</strong>жем на десятки и с<strong>о</strong>тни лет<br />

предсказывать, к<strong>о</strong>гда и где звезды станут в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зицию или к<strong>о</strong>нъюнкцию. Древние эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не умели. Зат<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни<br />

имели чувств<strong>о</strong> звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый еще Плат<strong>о</strong>н выразил сл<strong>о</strong>вами «музыка сфер» или «гарм<strong>о</strong>ния<br />

сфер». Сег<strong>о</strong>дня мы мыслим абстрактн<strong>о</strong>, связываем с этими сл<strong>о</strong>вами другие п<strong>о</strong>нятия и <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> скл<strong>о</strong>няемся к<br />

т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы и эту гарм<strong>о</strong>нию сфер рассматривать как субъективн<strong>о</strong>е выражение худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>щущения<br />

Плат<strong>о</strong>на. Н<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е исслед<strong>о</strong>вание п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> прежним культурным эп<strong>о</strong>хам еще был<strong>о</strong> присуще<br />

друг<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м действительн<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>слышание представлял<strong>о</strong> звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к в виде<br />

музыкальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> переживания. Не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря уже <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> звездн<strong>о</strong>е неб<strong>о</strong> вычеканивает св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>рганизующую<br />

силу в<strong>о</strong> всем земн<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м, — жреческая мудр<strong>о</strong>сть в Халдее, Вавил<strong>о</strong>не и Египте черпала<br />

указания для г<strong>о</strong>сударственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка или с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й структуры и мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е друг<strong>о</strong>е из изучения п<strong>о</strong>рядка<br />

на звездн<strong>о</strong>м небе, — неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма на Земле лежат звездные<br />

ритмы. Они <strong>о</strong>пределяют п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти времен: минуты, часы, месяцы, г<strong>о</strong>ды; эп<strong>о</strong>хи и в<strong>о</strong>зраст мира.<br />

Элементы времени играют б<strong>о</strong>льшую р<strong>о</strong>ль в музыке. Здесь сн<strong>о</strong>ва<br />

астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мические зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сти ср<strong>о</strong>дственны музыкальным<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>стям. Интервалы и гарм<strong>о</strong>ния в музыке м<strong>о</strong>гут п<strong>о</strong>знаваться<br />

как выражение к<strong>о</strong>смических ритм<strong>о</strong>в. Отн<strong>о</strong>шение семи планетарных<br />

сфер к неп<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>й звездн<strong>о</strong>й сфере, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> к двенадцатиричн<strong>о</strong><br />

разделенн<strong>о</strong>му З<strong>о</strong>диаку, <strong>о</strong>ткрывает ритмический зак<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>тражающийся<br />

в семи интервалах и двенадцати п<strong>о</strong>лут<strong>о</strong>нах <strong>о</strong>ктавы.<br />

Сег<strong>о</strong>дня не принят<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить <strong>о</strong> семи планетарных, <strong>о</strong>кружающих<br />

Землю сферах. С <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, Луну причисляют к планетам, равн<strong>о</strong><br />

как С<strong>о</strong>лнце рассматривается как неп<strong>о</strong>движная звезда, а не планета. С<br />

друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, если мы в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с ге<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й систем<strong>о</strong>й<br />

Пт<strong>о</strong>лемея будем рассматривать Луну, Венеру, Меркурий, С<strong>о</strong>лнце,<br />

Марс, Юпитер и Сатурн как планеты, т<strong>о</strong>гда, п<strong>о</strong> с<strong>о</strong>временным<br />

28


представлениям, не будет хватать Урана, Нептуна и нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых планет<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>в.<br />

Н<strong>о</strong> если мы п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>йдем с т<strong>о</strong>чки зрения чист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>зерцания, как мы ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жем иметь, нах<strong>о</strong>дясь на<br />

Земле - без абстрагир<strong>о</strong>вания, т<strong>о</strong>гда мы не см<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>трицать, чт<strong>о</strong> Луна и С<strong>о</strong>лнце, даже чист<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>, имеют св<strong>о</strong>и сферы влияния в<strong>о</strong>круг Земли, как и все другие планеты. С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны,<br />

есть астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мические предп<strong>о</strong>сылки для предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения, чт<strong>о</strong> Уран и Нептун прис<strong>о</strong>единились к нашей<br />

планетн<strong>о</strong>й системе сравнительн<strong>о</strong> недавн<strong>о</strong>.<br />

Рассм<strong>о</strong>трение планетных сфер, <strong>о</strong>кружающих Землю, - если см<strong>о</strong>треть с нее, — п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет п<strong>о</strong>лучить<br />

с<strong>о</strong>звучн<strong>о</strong>е времени п<strong>о</strong>нимание ге<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й системы Пт<strong>о</strong>лемея. П<strong>о</strong>чти непре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лим<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речие<br />

между ге<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й и гели<strong>о</strong>центрическ<strong>о</strong>й мир<strong>о</strong>выми системами исчезает при рассм<strong>о</strong>трении с т<strong>о</strong>чки<br />

зрения сфер.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, также и значим<strong>о</strong>сть системы К<strong>о</strong>перника уже б<strong>о</strong>льше не является неп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лебим<strong>о</strong>й.<br />

Английский астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м Дж<strong>о</strong>йс см<strong>о</strong>г устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> планетная система, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бная нашей, уникальна. В<br />

цел<strong>о</strong>м мире нет друг<strong>о</strong>й планетн<strong>о</strong>й системы. Есть звезды-близнецы, н<strong>о</strong> нет планетн<strong>о</strong>й системы.<br />

Уникальн<strong>о</strong>сть нашей с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>й системы привела научный мир к <strong>о</strong>тказу <strong>о</strong>т те<strong>о</strong>рии затерянн<strong>о</strong>й в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>странстве пылинки и замене ее друг<strong>о</strong>й, где нашей планете Земле придается б<strong>о</strong>льшее значение. Земля -<br />

эт<strong>о</strong> не пылинка, равн<strong>о</strong>значная другим мир<strong>о</strong>вым пылинкам в пр<strong>о</strong>странстве, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>век<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й еще меньшую, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> не имеющую значения пылинку.<br />

П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении верны <strong>о</strong>бе системы, ге<strong>о</strong>центрическая и<br />

гели<strong>о</strong>центрическая. Н<strong>о</strong>вые в<strong>о</strong>ззрения <strong>о</strong> движении С<strong>о</strong>лнца п<strong>о</strong> лемнискате <strong>о</strong>правдывают <strong>о</strong>бе системы.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы с прав<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жем г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить <strong>о</strong> Земле и <strong>о</strong>кружающих ее семи планетных сферах.<br />

Звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, музыка и химия — эт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмы выражения <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й и т<strong>о</strong>й же <strong>о</strong>рганизующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

силы. К<strong>о</strong>гда астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия минувших ст<strong>о</strong>летий превратила звездный к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с в математически исчислимый<br />

механизм, эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> так же неверн<strong>о</strong>, как сведение цвет<strong>о</strong>вых фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в к длине в<strong>о</strong>лны или существа<br />

чел<strong>о</strong>века к анат<strong>о</strong>мически <strong>о</strong>писываем<strong>о</strong>му физическ<strong>о</strong>му телу. Высший мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к пр<strong>о</strong>низывает<br />

Вселенную и ступенчат<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>дит д<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>явления земных субстанций, характер к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых н<strong>о</strong>сит<br />

<strong>о</strong>тпечат<strong>о</strong>к звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: как в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, чт<strong>о</strong> сущее вступает в материальн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>явление?<br />

Был<strong>о</strong> даже <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как, например, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong><br />

прив<strong>о</strong>дит идею растения к земн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>явлению, и как<br />

углер<strong>о</strong>д дает ему ф<strong>о</strong>рму. Н<strong>о</strong> так же как растение - эт<strong>о</strong><br />

пришедшая к <strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>вению идея, так и кажд<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong><br />

фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е явление пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>смически сущег<strong>о</strong>. Сущее<br />

живет в звездных мирах, н<strong>о</strong> следы ег<strong>о</strong> мы нах<strong>о</strong>дим в пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м, фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м, мертв<strong>о</strong>м веществе.<br />

Если мы спр<strong>о</strong>сим <strong>о</strong> причинах упл<strong>о</strong>тнения и фиксации, т<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>братить внимание на<br />

электричеств<strong>о</strong>. Давайте изучим пламя свечи и пр<strong>о</strong>следим убыль <strong>субстанции</strong> г<strong>о</strong>рящей свечи. Вначале<br />

твердый в<strong>о</strong>ск перех<strong>о</strong>дит в маслянистую жидк<strong>о</strong>сть, п<strong>о</strong>следняя впитывается фитилем и превращается в газ.<br />

Газ при сг<strong>о</strong>рании дает свет и тепл<strong>о</strong>. В пламени свечи м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть <strong>о</strong>браз дематериализации, прех<strong>о</strong>ждения<br />

<strong>субстанции</strong>. Н<strong>о</strong> если в пламя свечи с двух ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н мы введем два к<strong>о</strong>нца пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>да, с<strong>о</strong>единенные с <strong>о</strong>дним и<br />

тем же ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>м питания, так чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>т <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к электрических искр, т<strong>о</strong><br />

весь пр<strong>о</strong>цесс перевернется. Пламя вывернется наизнанку, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> света и тепла прекратится п<strong>о</strong>чти<br />

п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью, и между <strong>о</strong>беими пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ками нарастет черный уг<strong>о</strong>льный скелет. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет служить <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

материализации.<br />

Электричеств<strong>о</strong> везде и всюду играет р<strong>о</strong>ль сгущающег<strong>о</strong> и материализующег<strong>о</strong> агента. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong><br />

эксплуатир<strong>о</strong>вал электрические машины или индукт<strong>о</strong>ры, знает св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразный запах, п<strong>о</strong>являющийся при<br />

пр<strong>о</strong>бегании электрических искр. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т запах нап<strong>о</strong>минает запах ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра или серы,<br />

н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> заблуждение. Приписывание эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> запаха сере <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на представлении <strong>о</strong> серных спичках. Н<strong>о</strong><br />

также и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ру нельзя приписать эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> запаха. Пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> с ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong> и с<br />

электрическ<strong>о</strong>й искр<strong>о</strong>й. Оба сгущают жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здуха в <strong>о</strong>з<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>бладающий этим характерным<br />

запах<strong>о</strong>м:<br />

Итак, электричеств<strong>о</strong> упл<strong>о</strong>тняет. Т<strong>о</strong>гда как свет излучает, электричеств<strong>о</strong> <strong>о</strong>бладает упл<strong>о</strong>тняющей и<br />

материализующей сил<strong>о</strong>й. Ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть света, как антисвет,<br />

св<strong>о</strong>йственный земле. Отсюда п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> существа и <strong>о</strong>бразы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми нап<strong>о</strong>лнена Вселенная,<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м электричества сгущаются в земные <strong>о</strong>блики.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс сг<strong>о</strong>рания свечи п<strong>о</strong>казывает, как дематериализация и материализация пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят через ступень<br />

тепла. Ранее был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие мантии <strong>о</strong>бертывает нашу атм<strong>о</strong>сферу и как на<br />

в<strong>о</strong>лнах эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества устанавливается ритм между существ<strong>о</strong>м и явлением. Сгущенн<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong><br />

29


лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве всех прир<strong>о</strong>дных явлений. Н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы, если бы в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве существа материи лежал<strong>о</strong> бы<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> сгущенн<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong>? Она в каждый м<strong>о</strong>мент испытывала бы прех<strong>о</strong>ждение, <strong>о</strong>на не м<strong>о</strong>гла бы<br />

существ<strong>о</strong>вать на Земле. Для ее существ<strong>о</strong>вания не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> действие электричества.<br />

Образы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении предлагает нам ат<strong>о</strong>мная физика, чрезвычайн<strong>о</strong> интересны. Так,<br />

мы имеем ат<strong>о</strong>мные ядра, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях развивается тепл<strong>о</strong>. Эти ядра <strong>о</strong>кружены<br />

венц<strong>о</strong>м вращающихся электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в. Какая же реальн<strong>о</strong>сть ст<strong>о</strong>ит за этим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м? Ск<strong>о</strong>ванная п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

электричества, сгущенная тепл<strong>о</strong>та, или иными сл<strong>о</strong>вами: п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м электричества ск<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е влияние<br />

звезд.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле мы действительн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жем г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить <strong>о</strong> материи как <strong>о</strong> письменах Вселенн<strong>о</strong>й. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

испытать различным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, если мы д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> зрелы для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы видеть физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мию прир<strong>о</strong>ды.<br />

XII. ЗВЕЗДНЫЙ ПОРЯДОК И ЗЕМНЫЕ СУБСТАНЦИИ<br />

Исслед<strong>о</strong>вания, <strong>о</strong>писанные в третьей главе эт<strong>о</strong>й книги, указывают на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> наблюдается зависим<strong>о</strong>сть<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания субстанций <strong>о</strong>т С<strong>о</strong>лнца, Луны и их <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений к звездн<strong>о</strong>му<br />

небу. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании веществ в живых существах, т<strong>о</strong> есть в растениях, жив<strong>о</strong>тных и в чел<strong>о</strong>веке,<br />

<strong>о</strong>пределяющими являются внеземные влияния, знает каждый чел<strong>о</strong>век. В х<strong>о</strong>де смены времен г<strong>о</strong>да эт<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать яснее всег<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> всег<strong>о</strong> лишь индивидуальный случай мн<strong>о</strong>жества в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей,<br />

с<strong>о</strong>здаваемых земными усл<strong>о</strong>виями бытия благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> Земля, двигаясь в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве<br />

между другими небесными телами, вступает с ними в различные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения. Здесь вступает в действие<br />

весь круг <strong>о</strong>бразующихся и сн<strong>о</strong>ва прех<strong>о</strong>дящих субстанций. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение и прех<strong>о</strong>ждение<br />

касается также минеральн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р еще не исслед<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> правильным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

взгляд <strong>науки</strong> был ск<strong>о</strong>ван зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>хранения веществ.<br />

С п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью еще <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта авт<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>пытался п<strong>о</strong>казать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>следить <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения впл<strong>о</strong>ть<br />

д<strong>о</strong> мельчайших п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей.<br />

Химический анализ семени кл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>вника п<strong>о</strong>казывает с<strong>о</strong>держание в нем калия, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, извести,<br />

магния, серы и кремниевых кисл<strong>о</strong>т. При эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лучается:<br />

Эти анализы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рялись каждые две недели, и если семена хранились в х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> закрыт<strong>о</strong>м стакане,<br />

числа <strong>о</strong>ставались п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янными.<br />

Такие же семена в чашках из г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хрусталя, защищенные <strong>о</strong>т пыли стеклянным стакан<strong>о</strong>м,<br />

пр<strong>о</strong>ращивались в дважды дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Через 14 дней <strong>о</strong>ни были выс<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й 4-5 см.<br />

В эт<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>мент р<strong>о</strong>ст их был прерван, все с<strong>о</strong>держим<strong>о</strong>е чашек высушен<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>жжен<strong>о</strong> и п<strong>о</strong>двергнут<strong>о</strong><br />

анализу. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку никаких минеральных с<strong>о</strong>ставляющих не был<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong> к пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сшим семенам, и <strong>о</strong>ни не м<strong>о</strong>гли также исчезнуть из<br />

пр<strong>о</strong>ращиваемых семян, - если зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи верен, -<br />

след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> анализ даст те же числа, как и предыдущий<br />

анализ семян. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не случил<strong>о</strong>сь. На рис. 12 п<strong>о</strong>казаны<br />

характеристики <strong>субстанции</strong> для ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и калия, п<strong>о</strong>лученные за<br />

пери<strong>о</strong>д 6 месяцев.<br />

Из этих характеристик видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и калия<br />

убывает и прибавляется в <strong>о</strong>пределенные интервалы времени, т<strong>о</strong> есть<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит стан<strong>о</strong>вление этих субстанций из нематериальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы<br />

бытия и прех<strong>о</strong>ждение их с материальн<strong>о</strong>й ступени бытия в<br />

нематериальную, эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в ритме смены лунных фаз. Н<strong>о</strong> Луна<br />

- эт<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> спутник Земли, <strong>о</strong>на - <strong>о</strong>тражение всег<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, прежде<br />

всег<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнца и ег<strong>о</strong> активн<strong>о</strong>сти при пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении им З<strong>о</strong>диака.<br />

На <strong>о</strong>беих представленных кривых в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м месте в<strong>о</strong>зникает<br />

прерывание ритмическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цикла вследствие т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong><br />

вызывающая приращение <strong>субстанции</strong> п<strong>о</strong>лная Луна действует<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, а вызывающая прех<strong>о</strong>ждение <strong>субстанции</strong><br />

н<strong>о</strong>вая Луна вызвала приращение <strong>субстанции</strong>. Для ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра эт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> в августе, для калия, ритм к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>текает в<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>фазе, в сентябре. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, для кажд<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> назвать время, к<strong>о</strong>гда н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луние <strong>о</strong>казывает так<strong>о</strong>е же действие,<br />

как<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> <strong>о</strong>казывает п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луние, и на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т. Эт<strong>о</strong>т временн<strong>о</strong>й пункт м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>вать<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жением С<strong>о</strong>лнца в различных знаках З<strong>о</strong>диака, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е изменяется каждый месяц.<br />

30


Тем самым не сказан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>гли быть экспериментальн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>влены все связи<br />

земных веществ с<strong>о</strong> знаками З<strong>о</strong>диака. Эти исслед<strong>о</strong>вания нах<strong>о</strong>дятся еще в сам<strong>о</strong>м начале. Н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть<br />

указан<strong>о</strong> на в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти, лежащие в так<strong>о</strong>м направлении исслед<strong>о</strong>ваний. Предварительн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщение <strong>о</strong>б<br />

<strong>о</strong>тдельных результатах этих экспериментальных раб<strong>о</strong>т предусм<strong>о</strong>трен<strong>о</strong> сделать в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>зрим<strong>о</strong>м будущем.<br />

Для устранения г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствующей сег<strong>о</strong>дня неясн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>нятий «знаки З<strong>о</strong>диака» и «з<strong>о</strong>диакальные<br />

<strong>о</strong>бразы» предварительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжны быть даны нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые разъяснения. В начале нашег<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>счисления в<br />

начале весны С<strong>о</strong>лнце всх<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> 21 марта в с<strong>о</strong>звездии Овна. Эту т<strong>о</strong>чку в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>да на г<strong>о</strong>риз<strong>о</strong>нте называют<br />

весенней т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й (т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия). Уже при <strong>о</strong>бсуждении аз<strong>о</strong>та был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эта т<strong>о</strong>чка<br />

<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дит весь З<strong>о</strong>диак за <strong>о</strong>дин плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д (25 920 с<strong>о</strong>лнечных лет). В х<strong>о</strong>де эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения сег<strong>о</strong>дня, т<strong>о</strong> есть<br />

спустя 2 000 лет, <strong>о</strong>на переместилась в с<strong>о</strong>звездие Рыб. В<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>д С<strong>о</strong>лнца в начале весны пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит сег<strong>о</strong>дня<br />

уже не в Овне, н<strong>о</strong> в с<strong>о</strong>звездии Рыб. Несм<strong>о</strong>тря на эт<strong>о</strong>, астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия связывает эту весеннюю т<strong>о</strong>чку с начал<strong>о</strong>м<br />

знака Овна. Да, даже устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>чка начала весны навсегда закрепляется в начале з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

знака Овна. Н<strong>о</strong> тем самым для так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба рассм<strong>о</strong>трения т<strong>о</strong>чка начала весны представляет не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е,<br />

как начал<strong>о</strong> к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинатн<strong>о</strong>й системы. На эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве базирующаяся математическая двенадцатиричн<strong>о</strong>сть,<br />

для к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й традиция с<strong>о</strong>хранила название «з<strong>о</strong>диакальных <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в», теперь называется «знаками З<strong>о</strong>диака».<br />

Отсюда видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> знаки З<strong>о</strong>диака, в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении действительных сущих з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездий, уже<br />

сдвинулись на цел<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие и пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают сдвигаться дальше.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, следует заметить, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>звездия З<strong>о</strong>диака пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong> <strong>о</strong>чень различаются п<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъему<br />

и ни в к<strong>о</strong>ем случае не вмещаются в 12 равных частей. И если в п<strong>о</strong>следующем изл<strong>о</strong>жении с двенадцатью<br />

з<strong>о</strong>диакальными с<strong>о</strong>звездиями с<strong>о</strong><strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сятся двенадцать месяцев, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> является лишь весь грубым<br />

приближением.<br />

Ранее был<strong>о</strong> представлен<strong>о</strong>, как в крахмале переплетены друг с<br />

друг<strong>о</strong>м мир<strong>о</strong>вые силы.<br />

Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, мир<strong>о</strong>вая жизнь и мир<strong>о</strong>вые <strong>о</strong>бразующие силы<br />

сплетены в <strong>субстанции</strong> крахмала. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> при разрушении крахмала<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> трупам выпадают три вещества: <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> и земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, в физик<strong>о</strong>-химических св<strong>о</strong>йствах к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>пытаться найти следы их мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>дины.<br />

Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м бел<strong>о</strong>к мы м<strong>о</strong>жем рассматривать как сплетение<br />

четырех мир<strong>о</strong>вых направлений.<br />

Куда указывают эти мир<strong>о</strong>вые направления? Где к<strong>о</strong>нкретн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится мир<strong>о</strong>вая р<strong>о</strong>дина этих веществ,<br />

представляющихся нам элементами всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды?<br />

Если мы пр<strong>о</strong>следим прир<strong>о</strong>ду <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества на пр<strong>о</strong>тяжении<br />

всег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>кажется, чт<strong>о</strong> максимальная активн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в<br />

<strong>о</strong>бласти жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прих<strong>о</strong>дится на к<strong>о</strong>нец лета. В эт<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>е жарк<strong>о</strong>е время<br />

г<strong>о</strong>да растения б<strong>о</strong>лее всег<strong>о</strong> излучают, начинается с<strong>о</strong>зревание семян, и в<br />

них <strong>о</strong>бразуются масла, как сгущенный к<strong>о</strong>смический <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь.<br />

С<strong>о</strong>лнце в к<strong>о</strong>нце лета, в августе, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Льва.<br />

Лев всегда был <strong>о</strong>бразц<strong>о</strong>м пламенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мужества, <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> настр<strong>о</strong>я души.<br />

В древнем в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>м представлении эт<strong>о</strong>т характер льва был п<strong>о</strong>дчеркнут лучащейся<br />

грив<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая как з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тая аура или лучи С<strong>о</strong>лнца <strong>о</strong>кружала ег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву. В<strong>о</strong><strong>о</strong>бще нужн<strong>о</strong> учесть, чт<strong>о</strong><br />

представления <strong>о</strong> з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездиях, какими мы нах<strong>о</strong>дим их в старых календарях, являются<br />

нет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й передачей древней скрыт<strong>о</strong>й в <strong>о</strong>бразах мудр<strong>о</strong>сти. Эти <strong>о</strong>бразы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые рис<strong>о</strong>вал античный жрец,<br />

излагая св<strong>о</strong>е знание <strong>о</strong> З<strong>о</strong>диаке, ник<strong>о</strong>гда не были пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>льными. Древние представления сил З<strong>о</strong>диака<br />

м<strong>о</strong>гут стать п<strong>о</strong>нятными, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> если п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти дальше <strong>о</strong>т<strong>о</strong>йти <strong>о</strong>т их тривиализации. Здесь<br />

из<strong>о</strong>бражались не физические жив<strong>о</strong>тные. Их ск<strong>о</strong>рее следует рассматривать как <strong>о</strong>бразы, в худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й и<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> сущей ф<strong>о</strong>рме представлявшие пр<strong>о</strong>цессы и <strong>о</strong>браз действия. Ранее эти <strong>о</strong>бразы были<br />

переживаниями.<br />

П<strong>о</strong> двенадцати ступеням пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит действие Вселенн<strong>о</strong>й и двенадцатиричн<strong>о</strong> древние характериз<strong>о</strong>вали<br />

небесные силы. Х<strong>о</strong>тя с т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени и п<strong>о</strong>теряны сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти, на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых были сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ваны эти<br />

<strong>о</strong>бразы, н<strong>о</strong>, если п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>йти к ним без предвзят<strong>о</strong>сти, их внутреннюю истинн<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м худ<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чутья.<br />

В эт<strong>о</strong>м смысле Лев - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз для струящихся из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления, р<strong>о</strong>дственных <strong>о</strong>гню сил,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на всех пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стях явлений — дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-душевн<strong>о</strong>й, би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>й и минеральн<strong>о</strong>й -пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят<br />

р<strong>о</strong>дственн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>гню. И, нак<strong>о</strong>нец, <strong>о</strong>ни действуют на Земле на <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> и вызывают ег<strong>о</strong> к<br />

активн<strong>о</strong>сти. В <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества весь эт<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>щный пр<strong>о</strong>цесс прих<strong>о</strong>дит к п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ю.<br />

Нап<strong>о</strong>мним сл<strong>о</strong>ва: «Материя - эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нец пути Б<strong>о</strong>га».<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает максимума св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> действия в прир<strong>о</strong>де т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рная в<strong>о</strong>да тающих снег<strong>о</strong>в и весенних д<strong>о</strong>ждей пр<strong>о</strong>питывает землю, к<strong>о</strong>гда в к<strong>о</strong>рнях и ств<strong>о</strong>лах<br />

деревьев <strong>о</strong>живляются с<strong>о</strong>ки и начинается р<strong>о</strong>ст п<strong>о</strong>бег<strong>о</strong>в.<br />

31


Эт<strong>о</strong> время начала весны, к<strong>о</strong>гда в к<strong>о</strong>нце февраля С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея. Эт<strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>браз В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея является не чем иным как симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дия, в древних представлениях <strong>о</strong>н<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался как выражение для <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения и благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вения земли. Здесь на землю льются п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки<br />

<strong>о</strong>живляющей в<strong>о</strong>ды и призывают все к земн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>явлению, к жив<strong>о</strong>му ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванию. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс,<br />

п<strong>о</strong>лярный <strong>о</strong>писанн<strong>о</strong>му перед этим <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>цессу Льва. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е время г<strong>о</strong>да. К<strong>о</strong>гда действует жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, начинается втягивание жизни п<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряющим путям в<strong>о</strong>ды в физическую ф<strong>о</strong>рму, т<strong>о</strong>гда как в к<strong>о</strong>нце лета, в августе, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение существа <strong>о</strong>т ф<strong>о</strong>рмы п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Так пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят друг другу<br />

<strong>о</strong>ба прир<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цесса, как Лев пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лею в З<strong>о</strong>диаке.<br />

В<strong>о</strong>зражение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е наверняка сделает каждый, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> в тр<strong>о</strong>пиках, на южн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>лусфере<br />

Земли и на п<strong>о</strong>люсах различные стадии жизни растения прих<strong>о</strong>дятся на с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>е время. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

нужн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>думать <strong>о</strong> следующем:<br />

Так называем<strong>о</strong>е классическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>текание времен г<strong>о</strong>да справедлив<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> для умеренн<strong>о</strong>й з<strong>о</strong>ны, т<strong>о</strong><br />

есть для культурных <strong>о</strong>бластей. И эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>текание <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> земные силы и<br />

внеземные излучения в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении с<strong>о</strong>храняют равн<strong>о</strong>весие, так чт<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>й гарм<strong>о</strong>нии<br />

фен<strong>о</strong>мены переменных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между Землей и С<strong>о</strong>лнцем (С<strong>о</strong>лнцем как представителем всег<strong>о</strong><br />

неземн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>) выражаются чист<strong>о</strong> как ритм. Если земные силы выдвигаются на передний план или вся жизнь<br />

<strong>о</strong>казывается пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения, как эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит на п<strong>о</strong>люсе и<br />

экват<strong>о</strong>ре, т<strong>о</strong>гда имеют мест<strong>о</strong> исключительные фен<strong>о</strong>мены, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>ткрывают<br />

другие взаим<strong>о</strong>связи.<br />

Гете в св<strong>о</strong>ем учении <strong>о</strong> цвете, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пере<strong>о</strong>ценить, дал ключ к с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му<br />

рассм<strong>о</strong>трению всех фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в. Между свет<strong>о</strong>м и тьм<strong>о</strong>й<br />

в<strong>о</strong>зникает ритмическая прир<strong>о</strong>да цвета, между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и<br />

Землей в<strong>о</strong>зникают ритмические фен<strong>о</strong>мены п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти Земли,<br />

между п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м и экват<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникает ритмическая смена<br />

времен г<strong>о</strong>да. В аспекте гетевских п<strong>о</strong>нятий п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти и<br />

в<strong>о</strong>сс<strong>о</strong>единения их в нечт<strong>о</strong> третье, н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е, имеющее ритмический<br />

характер, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му пере<strong>о</strong>смыслить все<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е. Свет и тьма вызывают цвет, Земля и К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с -<br />

жизнь на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти Земли.<br />

Также Земля, как эт<strong>о</strong> знал еще Кеплер, является<br />

<strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м. Между п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м и экват<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м есть з<strong>о</strong>ны, где с выявленных ритмических фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

считывать к<strong>о</strong>смические ритмы.<br />

Регулярная смена времен г<strong>о</strong>да для Земли <strong>о</strong>значает т<strong>о</strong> же, чт<strong>о</strong> дыхание для чел<strong>о</strong>века. Ритм дыхания,<br />

как уже был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, регулируется к<strong>о</strong>смически; <strong>о</strong>н <strong>о</strong>тражает с<strong>о</strong>лнечный ритм плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>ва г<strong>о</strong>да. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<br />

чел<strong>о</strong>веке с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствует п<strong>о</strong>люсу и экват<strong>о</strong>ру, жизнь г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы и жизнь <strong>о</strong>бмена веществ, имеет св<strong>о</strong>й<br />

с<strong>о</strong>бственный, св<strong>о</strong>ев<strong>о</strong>льный ритм. Отражение К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са д<strong>о</strong>ступн<strong>о</strong> для наблюдения т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в середине —<br />

к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, в <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения крайне сл<strong>о</strong>жны, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда мы их рассматриваем, не теряя из<br />

виду цел<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> будет зан<strong>о</strong>в<strong>о</strong> расшифр<strong>о</strong>вать земные и к<strong>о</strong>смические фен<strong>о</strong>мены.<br />

Н<strong>о</strong> вернемся к нашей теме: где и к<strong>о</strong>гда действует интенсивнее всег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>?<br />

Всп<strong>о</strong>мним <strong>о</strong>б <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании белка, как <strong>о</strong>н<strong>о</strong> начинается вслед за п<strong>о</strong>сещением растения баб<strong>о</strong>чками, пчелами и<br />

жуками, - как в реги<strong>о</strong>не цветка благ<strong>о</strong>даря импульсам движения в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества стан<strong>о</strong>вится<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание семян. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, к<strong>о</strong>гда растение начинает цвести, к<strong>о</strong>гда<br />

<strong>о</strong>живляется царств<strong>о</strong> насек<strong>о</strong>мых и ветер разн<strong>о</strong>сит п<strong>о</strong> земле цвет<strong>о</strong>чную пыльцу трав и цветущих злак<strong>о</strong>в.<br />

В к<strong>о</strong>нце мая, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце движется через с<strong>о</strong>звездие Тельца, эти явления выступают на передний<br />

план. Мы сн<strong>о</strong>ва прих<strong>о</strong>дим к с<strong>о</strong>гласию с в<strong>о</strong>ззрениями античн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые перв<strong>о</strong><strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву сил движения<br />

выразили в <strong>о</strong>бразе тельца. Нигде не найдем мы в античных представлениях тельца, сп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йн<strong>о</strong> лежащег<strong>о</strong> на<br />

лугу. Всегда телец представлен в прыжке или в друг<strong>о</strong>й активн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме движения. И ни в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м из<br />

двенадцати представлений <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездий так не п<strong>о</strong>дчеркнут<strong>о</strong> движение, как в <strong>о</strong>бразе<br />

Тельца. Сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз Тельца — эт<strong>о</strong> выражение все<strong>о</strong>бщих универсальных сил<br />

движения. Они ступенчат<strong>о</strong> действуют в<strong>о</strong> всех сферах, п<strong>о</strong>ка на ступени <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>субстанции</strong>, в<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м веществе, импульсы движения нах<strong>о</strong>дят св<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>следнее выражение. Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е направление, из<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действует «движение» - эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>звездие Тельца.<br />

П<strong>о</strong>лярным к движению является фиксация. И как в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> является н<strong>о</strong>сителем движения,<br />

так земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (углер<strong>о</strong>д) представляет н<strong>о</strong>ситель ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания. Углер<strong>о</strong>д - эт<strong>о</strong> великий фиксат<strong>о</strong>р<br />

в прир<strong>о</strong>де, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>всюду в растении, жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>веке стр<strong>о</strong>ит к<strong>о</strong>рк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е при<br />

разрушении или с<strong>о</strong> смертью <strong>о</strong>ставляет п<strong>о</strong>всюду скелет. К<strong>о</strong>гда в н<strong>о</strong>ябре первые м<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зы убивают<br />

п<strong>о</strong>следнюю жизнь в прир<strong>о</strong>де, к<strong>о</strong>гда на лугах <strong>о</strong>стаются выс<strong>о</strong>хшие <strong>о</strong>статки растений и в лесу г<strong>о</strong>лые деревья<br />

выстраиваются как скелеты, т<strong>о</strong>гда вступают в св<strong>о</strong>и права силы, н<strong>о</strong>сителем к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых является углер<strong>о</strong>д.<br />

В эт<strong>о</strong> время С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на. Выс<strong>о</strong>хший, п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий из <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

32


т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> скелета ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>н с ег<strong>о</strong> смертельным жал<strong>о</strong>м - древнейший <strong>о</strong>браз для этих сил.<br />

В древн<strong>о</strong>сти существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> еще <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> наимен<strong>о</strong>вание для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> знака. Эт<strong>о</strong> был <strong>о</strong>рел, и эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз<br />

п<strong>о</strong>казывал т<strong>о</strong>т аспект мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый лежит в высших пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стях. Не в груб<strong>о</strong>физическ<strong>о</strong>м<br />

мыслится действующим Орел, н<strong>о</strong> силы Орла действуют мысле<strong>о</strong>бразующе. Об<strong>о</strong>зревающий<br />

мир, стремящийся к С<strong>о</strong>лнцу <strong>о</strong>рел был <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м для эт<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й мысле<strong>о</strong>бразующей силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>дарен т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>век для п<strong>о</strong>знания высшег<strong>о</strong>. Эт<strong>о</strong> является симпт<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м материализма, чт<strong>о</strong> Орел предан<br />

забвению и теперь известен лишь Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>н, симв<strong>о</strong>л смерти.<br />

Также углер<strong>о</strong>д, п<strong>о</strong>следняя ступень сил Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на-Орла,<br />

имеет мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>дификаций. Как Орел в<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>сится над<br />

Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м, так алмаз прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дит черный уг<strong>о</strong>ль. В нем<br />

выражен аспект <strong>субстанции</strong> Орла. В эт<strong>о</strong>м знаке зал<strong>о</strong>жен дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й<br />

жест: смерть в Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>не и в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дящая сила в Орле. В цел<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong><br />

представляет м<strong>о</strong>тив феникса. Также смерти в прир<strong>о</strong>де мы<br />

д<strong>о</strong>лжны пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставить, вместе с Гете, в<strong>о</strong>звращение к<br />

сущн<strong>о</strong>сти. К<strong>о</strong>гда умершее растение <strong>о</strong>ставляет св<strong>о</strong>й скелет, ег<strong>о</strong><br />

существ<strong>о</strong> из явления в<strong>о</strong>звращается в св<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>бственный,<br />

невидимый для нас мир.<br />

Кажд<strong>о</strong>й смерти с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствует высшая жизнь. К<strong>о</strong>гда<br />

существ<strong>о</strong> весн<strong>о</strong>й сн<strong>о</strong>ва прих<strong>о</strong>дит к явлению, растущий и распускающийся мир уже несет в себе семя<br />

смерти, без к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н ник<strong>о</strong>гда бы не см<strong>о</strong>г принять видимую ф<strong>о</strong>рму и <strong>о</strong>блик. Инв<strong>о</strong>люция и эв<strong>о</strong>люция,<br />

существ<strong>о</strong> и явление, смерть и в<strong>о</strong>скрешение, эти <strong>о</strong>бе п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в т<strong>о</strong> же время едины, лежат в<br />

существе Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на-Орла, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м лежит перв<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>чник <strong>о</strong>бращенн<strong>о</strong>й в<br />

субстанцию силы углер<strong>о</strong>да.<br />

«Если ты не знаешь эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> умирания и стан<strong>о</strong>вления,<br />

Ты т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>рбный г<strong>о</strong>сть на эт<strong>о</strong>й темн<strong>о</strong>й Земле».<br />

При изучении этих четырех мир<strong>о</strong>вых направлений, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых прих<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>бразующие импульсы для<br />

<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, <strong>о</strong>казывается, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>писанные п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти существа <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, так же как мир<strong>о</strong>вые<br />

направления Льва и В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея нах<strong>о</strong>дятся в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции друг к другу. Также п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества<br />

(движение) и земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (фиксация) к<strong>о</strong>ренится в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти мир<strong>о</strong>вых направлений Тельца и<br />

Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на, и все четыре вместе <strong>о</strong>бразуют мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й крест.<br />

Из предыдущег<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> четыре <strong>о</strong>писанных вещества <strong>о</strong>тражаются в четырех элементах<br />

Арист<strong>о</strong>теля: <strong>о</strong>гне, в<strong>о</strong>де, в<strong>о</strong>здухе и земле. В т<strong>о</strong> же время примечательным является факт, чт<strong>о</strong> все четыре<br />

элемента с<strong>о</strong>держатся в нашей атм<strong>о</strong>сфере и являются <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вными элементами всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды.<br />

Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й крест, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий из с<strong>о</strong>звездий Льва, В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея, Тельца и Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на, м<strong>о</strong>жет быть назван<br />

атм<strong>о</strong>сферным крест<strong>о</strong>м или <strong>о</strong>рганическим мир<strong>о</strong>вым крест<strong>о</strong>м.<br />

Уже из предшествующих представлений м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть, чт<strong>о</strong> есть в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть в с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong>м с<br />

с<strong>о</strong>временным с<strong>о</strong>знанием виде <strong>о</strong>писать взаим<strong>о</strong>связи между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей, макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>м и<br />

микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>м. К<strong>о</strong>гда мы <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няем древние, неп<strong>о</strong>нятные нам представления, мы делаем правильн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ка<br />

мы не м<strong>о</strong>жем связать с ними н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е, разумн<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание. Найти ег<strong>о</strong> является задачей н<strong>о</strong>вых<br />

исслед<strong>о</strong>ваний. Не придавать никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> значения гигантск<strong>о</strong>му, вечн<strong>о</strong>му звездн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>рядку, не имея<br />

глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>щущения для р<strong>о</strong>дства Неба и Земли, верхнег<strong>о</strong> и нижнег<strong>о</strong>, был<strong>о</strong> акт<strong>о</strong>м неверн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к нашему немецк<strong>о</strong>му дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>му наследию. Как раз в тв<strong>о</strong>рениях лучших дух<strong>о</strong>вных личн<strong>о</strong>стей<br />

немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>всюду зал<strong>о</strong>жены семена для н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трения мир<strong>о</strong>вых взаим<strong>о</strong>связей.<br />

Четыре названных здесь представителя З<strong>о</strong>диака с древних времен занимают перв<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>.<br />

Эти четвер<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дят к физическ<strong>о</strong>й ступени бытия сущн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества,<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и углер<strong>о</strong>да. Их взаим<strong>о</strong>действие и с<strong>о</strong>звучие <strong>о</strong>бразуют белк<strong>о</strong>вую субстанцию, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву<br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong><strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й жизни.<br />

Чудесным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ткрывается разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей белка, к<strong>о</strong>гда мы<br />

ег<strong>о</strong> видим п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>енным из этих четырех элемент<strong>о</strong>в, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых каждый сам п<strong>о</strong> себе<br />

<strong>о</strong>бладает <strong>о</strong>пределенными и далек<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стирающимися действенными<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые вместе <strong>о</strong>бразуют матрицу для развертывания жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

<strong>о</strong>душевленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. Мы узнали: жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

вн<strong>о</strong>сит жизнь в физические явления; в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> как н<strong>о</strong>сителя т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>низать <strong>о</strong>щущением и движением эт<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>е; <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> как<br />

33


сильнейшую п<strong>о</strong>днимающую силу из материи к дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>му; и углер<strong>о</strong>д как ту силу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая м<strong>о</strong>жет<br />

кристаллиз<strong>о</strong>вать дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>душевленн<strong>о</strong>е и <strong>о</strong>живленн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика.<br />

В св<strong>о</strong>их различных дифференцир<strong>о</strong>ванных с<strong>о</strong>единениях эти вещества имеют в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вать действию к<strong>о</strong>смических импульс<strong>о</strong>в и все сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва вызывать в мал<strong>о</strong>м <strong>о</strong>траженный °6раз<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са. В семени эта сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть выражена яснее всег<strong>о</strong>, где бел<strong>о</strong>к сн<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жет вызвать к явлению<br />

запечатленный в нем <strong>о</strong>браз.<br />

XIII. ЖИВОТНОЕ<br />

Субстанция растения — углев<strong>о</strong>ды, субстанция жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> -бел<strong>о</strong>к. И там, где растение вступает в<br />

с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение с<strong>о</strong> сфер<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как физическ<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тражение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения <strong>о</strong>бразуется в<br />

семени бел<strong>о</strong>к.<br />

Отличается ли эт<strong>о</strong>т растительный бел<strong>о</strong>к <strong>о</strong>т жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> белка? Химически нелегк<strong>о</strong> решить эт<strong>о</strong>т<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, иб<strong>о</strong> различие не всегда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

анализа. И, тем не менее, мн<strong>о</strong>гие люди на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

естественн<strong>о</strong>й чувствительн<strong>о</strong>сти нах<strong>о</strong>дят существенн<strong>о</strong>е<br />

различие в качестве, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е ясн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в т<strong>о</strong>м, как<br />

бел<strong>о</strong>к действует в пищеварении. Для решения эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са<br />

следует далее <strong>о</strong>братиться к сущн<strong>о</strong>сти жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>:<br />

Развитие жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из зар<strong>о</strong>дыша пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит вначале<br />

п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью вегетативным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м; п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м деления<br />

клетки в<strong>о</strong>зникает нагр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>ждение клет<strong>о</strong>к (м<strong>о</strong>рула), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

затем <strong>о</strong>рганизуются сферически (бластула). Н<strong>о</strong> здесь в развитие вступает нечт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е. В бластуле начинает<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вываться вмятина, вначале <strong>о</strong>на принимает ф<strong>о</strong>рму чаши, далее б<strong>о</strong>лее, п<strong>о</strong>ка не <strong>о</strong>бразуется<br />

с<strong>о</strong>вершенная <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>тделяет внутреннее <strong>о</strong>т внешнег<strong>о</strong> мира (гаструла). Эт<strong>о</strong> решающий м<strong>о</strong>мент.<br />

Развитие жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> идет растительным путем впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания гаструлы. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание<br />

гаструлы представляет нечт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к растительн<strong>о</strong>му развитию, и <strong>о</strong>на является<br />

перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и праф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й всех мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>клет<strong>о</strong>чных жив<strong>о</strong>тных.<br />

Внутренний зар<strong>о</strong>дыш (внутренний зар<strong>о</strong>дышевый лист<strong>о</strong>к или энт<strong>о</strong>дерма) - эт<strong>о</strong> пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, из<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развиваются все внутренние <strong>о</strong>рганы жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Из внешнег<strong>о</strong> клет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>я (внешний<br />

зар<strong>о</strong>дышевый лист<strong>о</strong>к или экт<strong>о</strong>дерма) развивается чувственн<strong>о</strong>-нервная система <strong>о</strong>рганизма жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>зникает внутреннее и внешнее. Эт<strong>о</strong> представляет существенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вый принцип в<br />

пр<strong>о</strong>цессе развития.<br />

Если растение из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прямым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м вступает в физическ<strong>о</strong>е явление, т<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> присутствует импульс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>граничивает нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый анклав <strong>о</strong>т внешнег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са и в эт<strong>о</strong>м<br />

анклаве начинается с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е, внутреннее развитие <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в.<br />

Мы знаем, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании белка к веществам, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ены углев<strong>о</strong>ды, прис<strong>о</strong>единяется<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. След<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы исслед<strong>о</strong>вать, не благ<strong>о</strong>даря ли эт<strong>о</strong>му д<strong>о</strong>бавлению аз<strong>о</strong>та все <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание<br />

так переф<strong>о</strong>рмируется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуется гаструла. В <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле уже при зар<strong>о</strong>ждении<br />

растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> семени намечается <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки, т<strong>о</strong> есть к<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> впервые<br />

вступает в пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни, прив<strong>о</strong>дя их к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию белка. Все семена <strong>о</strong>бразуются в<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве. Если учесть эт<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> прийти к п<strong>о</strong>знанию б<strong>о</strong>лее тесных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между<br />

в<strong>о</strong>здушным веществ<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием гаструлы.<br />

В<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> выступает как п<strong>о</strong>средник движения. Он<strong>о</strong> является так<strong>о</strong>вым еще в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м<br />

смысле. Рассм<strong>о</strong>трим еще раз растение. Он<strong>о</strong> живет в свете, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>спринимает <strong>о</strong>бразующие импульсы из<br />

Вселенн<strong>о</strong>й и д<strong>о</strong>стигает св<strong>о</strong>им существ<strong>о</strong>м звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. Он<strong>о</strong> целик<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ен<strong>о</strong> извне. Ему в цел<strong>о</strong>м<br />

д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> быть т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> н<strong>о</strong>сителем жизни, ф<strong>о</strong>рмирующейся п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и прех<strong>о</strong>дящей<br />

благ<strong>о</strong>даря <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>му веществу жизни; т<strong>о</strong> есть ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>й субстанцией являются углев<strong>о</strong>ды.<br />

С<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> иначе д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ять дел<strong>о</strong> при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании тела жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Ведь жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е является<br />

н<strong>о</strong>сителем с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения и <strong>о</strong>щущения. Ощущение, в эт<strong>о</strong>м смысле, представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й движение<br />

на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сти, движение души. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong><br />

действ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> извне, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть усв<strong>о</strong>ен<strong>о</strong> внутри всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, чт<strong>о</strong>бы жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong><br />

представлять независим<strong>о</strong>е <strong>о</strong>т К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е движение. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е усваивает внутри<br />

себя часть к<strong>о</strong>смических <strong>о</strong>бразующих импульс<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ит внутренние системы <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>бразует сердце,<br />

п<strong>о</strong>чки, легкие, печень и т. д. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растение <strong>о</strong>бразует как св<strong>о</strong>ю<br />

с<strong>о</strong>бственную субстанцию, п<strong>о</strong>двержен<strong>о</strong> прям<strong>о</strong>му действию<br />

к<strong>о</strong>смических сил, связан<strong>о</strong> с внешним свет<strong>о</strong>м. Однак<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> белка, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дящее внутри, в<strong>о</strong>спринимает <strong>о</strong>бразующие<br />

импульсы из «вывернут<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наизнанку К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са». Внутренняя<br />

система <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в - не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рение внеземных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в<br />

и сил. Она является сил<strong>о</strong>вым центр<strong>о</strong>м внутренней Вселенн<strong>о</strong>й. На эт<strong>о</strong><br />

34


уже давн<strong>о</strong> указывал Парацельс. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му если мы х<strong>о</strong>тим выразить различие между растительным и<br />

жив<strong>о</strong>тным белк<strong>о</strong>м сил<strong>о</strong>-химическим симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны сделать эт<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м:<br />

Также и эт<strong>о</strong> велик<strong>о</strong>е движение, <strong>о</strong>пр<strong>о</strong>кидывающее внешнее в<strong>о</strong>внутрь, выв<strong>о</strong>рачивание наизнанку,<br />

физически пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Так чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> является<br />

н<strong>о</strong>сителем движения еще и п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>льку, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии заставить земные пр<strong>о</strong>цессы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рять<br />

к<strong>о</strong>смические движения и ритмы в замкнут<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. Пример<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является уже рассм<strong>о</strong>тренн<strong>о</strong>е<br />

ранее дыхание. Дыхательн<strong>о</strong>е движение - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>е в микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се движение С<strong>о</strong>лнца п<strong>о</strong> З<strong>о</strong>диаку.<br />

Мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>е заслуживал<strong>о</strong> бы серьезн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изучения из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> здесь т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> намечен<strong>о</strong> в аспекте <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

<strong>субстанции</strong>.<br />

XIV. РАСТИТЕЛЬНЫЕ ЯДЫ (АЛКАЛОИДЫ)<br />

Субстанцией растения являются углев<strong>о</strong>ды, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> там, где <strong>о</strong>н<strong>о</strong> касается сферы жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в<br />

семени <strong>о</strong>бразуется растительный бел<strong>о</strong>к. Сам цвет<strong>о</strong>к растения уже п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>краске и в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й<br />

хрупк<strong>о</strong>сти является как бы прик<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й баб<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й; и баб<strong>о</strong>чка кажется как бы п<strong>о</strong>рхающим в в<strong>о</strong>здухе<br />

цветк<strong>о</strong>м (Р. Штайнер). В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе выражен<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит между растением и жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й.<br />

Легким и нежным является эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е физически выражается в виде белка в семени.<br />

Так пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong> всех цветках, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бращены к С<strong>о</strong>лнцу. Н<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тдельных семействах<br />

есть и исключения: растения, б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>ткрытые жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й сфере, чем эт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть. Эт<strong>о</strong> выражается даже<br />

в ф<strong>о</strong>рме их цветка, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н имеет вид гаструл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания. Всп<strong>о</strong>мним, например,<br />

наперстянку, <strong>о</strong>тдельные лилии (безвременник <strong>о</strong>сенний), ак<strong>о</strong>нит, белену, табак и другие н<strong>о</strong>чные растения.<br />

Цветы их имеют чаше<strong>о</strong>бразную, п<strong>о</strong>чти закрытую цвет<strong>о</strong>чную п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сть.<br />

М<strong>о</strong>тыльк<strong>о</strong>вые занимают пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение, <strong>о</strong>ни<br />

п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части не яд<strong>о</strong>виты. Однак<strong>о</strong> у всех м<strong>о</strong>тыльк<strong>о</strong>вых мы<br />

нах<strong>о</strong>дим нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>е; у них наблюдаем мы нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание белка. П<strong>о</strong>х<strong>о</strong>же, как будт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание белка<br />

играет р<strong>о</strong>ль клапана для растения. Если бы <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать бел<strong>о</strong>к в так<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>личестве, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> был<strong>о</strong><br />

бы яд<strong>о</strong>витым.<br />

В чем с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит стан<strong>о</strong>вление яда в растении? Т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong>,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> как результат с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения растения с<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться в семени, а именн<strong>о</strong>,<br />

растительный бел<strong>о</strong>к, пр<strong>о</strong>является, если жив<strong>о</strong>тная сфера<br />

глубже пр<strong>о</strong>никнет в существ<strong>о</strong> растения, как искаженный<br />

бел<strong>о</strong>к, как яд. К<strong>о</strong>гда растение пытается <strong>о</strong>существить пр<strong>о</strong>цессы, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые имеет прав<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е,<br />

т<strong>о</strong> есть пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>рганизации, для к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>блен<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> выражается в вытеснении<br />

элемента жизни из сам<strong>о</strong>й белк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. Где в<strong>о</strong>зникает <strong>о</strong>щущение и с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е движение, там<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дить разрушение белка. С<strong>о</strong>знание всегда д<strong>о</strong>стигается за счет чист<strong>о</strong> синтезирующей,<br />

вегетативн<strong>о</strong>й жизни. Так, например, нашей нервн<strong>о</strong>й системе т<strong>о</strong>же не хватает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти к регенерации.<br />

Так чт<strong>о</strong> разрушение белка в теле жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>рмальный жив<strong>о</strong>тный пр<strong>о</strong>цесс. Н<strong>о</strong> в растении эт<strong>о</strong>т<br />

пр<strong>о</strong>цесс, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н не является растительным, ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию яда.<br />

Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет, если из <strong>субстанции</strong> белка удалить элементы жизни, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>живляющей в<strong>о</strong>ды,<br />

жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества? К<strong>о</strong>гда удалена вся жизнь без <strong>о</strong>статка, <strong>о</strong>стается циан.<br />

Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>делать и в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии, если бел<strong>о</strong>к разрушить<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м натрия. Натрий, как известн<strong>о</strong>, с б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й жадн<strong>о</strong>стью вбирает<br />

в себя в<strong>о</strong>ду, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ег<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> хранить п<strong>о</strong>д сл<strong>о</strong>ем кер<strong>о</strong>сина. В яд<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>м<br />

растении эт<strong>о</strong> разрушение, эт<strong>о</strong> вытеснение элемента жизни пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит<br />

ступенчат<strong>о</strong> и п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуется целый наб<strong>о</strong>р растительных<br />

яд<strong>о</strong>в, субстанций между белк<strong>о</strong>м и циан<strong>о</strong>м. Сравнение эмпирических ф<strong>о</strong>рмул различных растительных яд<strong>о</strong>в<br />

с эмпирическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмул<strong>о</strong>й белка дает наглядную картину п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>й дегенерации белка. Для эт<strong>о</strong>й цели<br />

эмпирическую ф<strong>о</strong>рмулу белка C720H1134O248N218 упр<strong>о</strong>стим д<strong>о</strong> C7H11O2, 5 N2 и приведем таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствие с ней ф<strong>о</strong>рмулы растительных яд<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>лучим:<br />

35


Из этих немн<strong>о</strong>гихпример<strong>о</strong>в стан<strong>о</strong>вится ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> между <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими крайними членами ряда, между<br />

белк<strong>о</strong>м и смерт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>снейшим циан<strong>о</strong>м, лежат все ступени дегенерации белка. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание яд<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

рассматривать как ступенчатый пр<strong>о</strong>цесс смерти, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> если пр<strong>о</strong>вести сравнение с жив<strong>о</strong>тным белк<strong>о</strong>м.<br />

Как ведет себя жив<strong>о</strong>тный бел<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н выпадает из <strong>о</strong>бласти жизни и п<strong>о</strong>гибает? Он стан<strong>о</strong>вится<br />

падалью. Вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуются при эт<strong>о</strong>м, называются пт<strong>о</strong>маинами (трупным яд<strong>о</strong>м). Эт<strong>о</strong>т<br />

трупный яд чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ж на растительные яды.<br />

В греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии существ<strong>о</strong>вал в<strong>о</strong>лшебный сад яд<strong>о</strong>витых растений. Осенний безвременник еще<br />

сег<strong>о</strong>дня н<strong>о</strong>сит название эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> места, где д<strong>о</strong>лжен был нах<strong>о</strong>диться эт<strong>о</strong>т сад: «Colchicum». В К<strong>о</strong>лхиде, эт<strong>о</strong>м<br />

древнем месте мистерий, куда <strong>о</strong>тправились арг<strong>о</strong>навты, у п<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>жья Кавказа, на п<strong>о</strong>бережье Черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря,<br />

нах<strong>о</strong>дился в<strong>о</strong>лшебный сад Гекаты.<br />

Черн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>ре <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> впечатляюще и св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> из-за к<strong>о</strong>нтраст<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сталкиваются там.<br />

Среди беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неба и залит<strong>о</strong>г<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнцем п<strong>о</strong>бережья м<strong>о</strong>жет в неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мгн<strong>о</strong>вений<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться черная туча и начаться буря и в<strong>о</strong>лнение. В<strong>о</strong>да Черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> б<strong>о</strong>гата й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> также<br />

не<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. Прибрежный скалистый ландшафт неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> перемежается с<br />

райскими садами. Древние называли ег<strong>о</strong> «нег<strong>о</strong>степриимным м<strong>о</strong>рем ».<br />

Ряд<strong>о</strong>м с мрачным в<strong>о</strong>лшебным сад<strong>о</strong>м Гекаты, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>держал силы, несущие смерть, н<strong>о</strong> также<br />

силы, дающие мудр<strong>о</strong>сть, ст<strong>о</strong>ял храм Дианы, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м вымаливали пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>сть, жизнь и земн<strong>о</strong>е<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дие. Т<strong>о</strong>гда была еще известна глуб<strong>о</strong>кая связь между с<strong>о</strong>знанием и смерт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>-разрушительными<br />

пр<strong>о</strong>цессами.<br />

Яд<strong>о</strong>витые и питательные растения существуют ряд<strong>о</strong>м, част<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни р<strong>о</strong>дственны. Смерть и жизнь также<br />

п<strong>о</strong>лярны, как третье ст<strong>о</strong>ит между ними все чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие.<br />

XV. ВИТАМИНЫ<br />

К<strong>о</strong>гда в предыдущем ст<strong>о</strong>летии исслед<strong>о</strong>вания Либиха, Велера и Петтенк<strong>о</strong>фера гранди<strong>о</strong>зные<br />

естественн<strong>о</strong>научные знания внесли также в <strong>о</strong>бласть жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (так, п<strong>о</strong> высказыванию сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Велера,<br />

благ<strong>о</strong>даря п<strong>о</strong>лучению синтетическ<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>чевины, прежнюю «силу жизни» лишили жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света), т<strong>о</strong>гда<br />

и на питание начали см<strong>о</strong>треть с физическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения. Чел<strong>о</strong>веческий <strong>о</strong>рганизм стал рассматриваться<br />

как тепл<strong>о</strong>вая машина, и также как пар<strong>о</strong>вая машина д<strong>о</strong>лжна быть <strong>о</strong>беспечена т<strong>о</strong>плив<strong>о</strong>м, так и пища<br />

рассматривалась как н<strong>о</strong>ситель энергии для <strong>о</strong>т<strong>о</strong>пления. Углев<strong>о</strong>ды, жиры и белки были исслед<strong>о</strong>ваны п<strong>о</strong> их<br />

тепл<strong>о</strong><strong>о</strong>тдаче, выражаем<strong>о</strong>й в кал<strong>о</strong>риях. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м питательн<strong>о</strong>сть была приравнена к тепл<strong>о</strong><strong>о</strong>тдаче. Эта<br />

научная устан<strong>о</strong>вка в <strong>о</strong>деянии п<strong>о</strong>пулярн<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>никла в шир<strong>о</strong>кие круги дилетант<strong>о</strong>в. Мн<strong>о</strong>гие пытались<br />

узнать т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е значение, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> грамм-кал<strong>о</strong>рий углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, белк<strong>о</strong>в и жир<strong>о</strong>в не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> для ежедневн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

раци<strong>о</strong>на, и мн<strong>о</strong>гие д<strong>о</strong>машние х<strong>о</strong>зяйства нах<strong>о</strong>дились п<strong>о</strong>д властью эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> призрака. На витринах<br />

дем<strong>о</strong>нстрир<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь и дем<strong>о</strong>нстрируется еще теперь ин<strong>о</strong>гда знаменит<strong>о</strong>е представление чел<strong>о</strong>века как<br />

фабрики, где директ<strong>о</strong>р сидит в г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ве и <strong>о</strong>ттуда п<strong>о</strong> телеф<strong>о</strong>нным и другим пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дам дает указания в<br />

<strong>о</strong>тделения на нижних этажах. В гл<strong>о</strong>тку пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил трансп<strong>о</strong>ртер, загружающий в жив<strong>о</strong>т пищу в виде<br />

каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля. Там была устр<strong>о</strong>ена <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мная д<strong>о</strong>менная печь. Отраб<strong>о</strong>танные газы п<strong>о</strong>кидают эт<strong>о</strong> сказ<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>ружение через трубу - н<strong>о</strong>с.<br />

Этим представлениям нанесли ущерб наблюдения, сделанные базельским физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>г<strong>о</strong>м Бунге и ег<strong>о</strong><br />

учениками. Были п<strong>о</strong>ставлены <strong>о</strong>пыты на жив<strong>о</strong>тных: <strong>о</strong>дна группа жив<strong>о</strong>тных п<strong>о</strong>лучала в качестве питания<br />

м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>. Кажд<strong>о</strong>е жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>лучал<strong>о</strong> <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вую п<strong>о</strong>рцию, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> тепл<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти в кал<strong>о</strong>риях. Ряд<strong>о</strong>м с ней с<strong>о</strong>держалась вт<strong>о</strong>рая группа жив<strong>о</strong>тных, п<strong>о</strong>лучавшая т<strong>о</strong> же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

синтетическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ка — т<strong>о</strong> есть смесь м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> белка, м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара, м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> жира и с<strong>о</strong>лей. П<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong>вавшим в<strong>о</strong>ззрениям, чт<strong>о</strong> питательн<strong>о</strong>сть вещества исчерпывается ег<strong>о</strong> тепл<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>стью, <strong>о</strong>бе<br />

группы жив<strong>о</strong>тных д<strong>о</strong>лжны были чувств<strong>о</strong>вать себя <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е. В т<strong>о</strong> время<br />

как жив<strong>о</strong>тные, питавшиеся свежим м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м, были свежи и весел<strong>о</strong> р<strong>о</strong>сли, жив<strong>о</strong>тные, питавшиеся<br />

синтетическим м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>гибали.<br />

Л<strong>о</strong>гический рассуд<strong>о</strong>к т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени (1882) <strong>о</strong>пределил эт<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: в свежем м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ке<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держаться еще как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е уск<strong>о</strong>льзнул<strong>о</strong> <strong>о</strong>т химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> анализа. Эт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong><br />

быть весьма сл<strong>о</strong>жным веществ<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> если <strong>о</strong>братить на п<strong>о</strong>иски ег<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нкие и тщательные мет<strong>о</strong>ды<br />

исслед<strong>о</strong>вания, т<strong>о</strong> наступит день, к<strong>о</strong>гда удастся ег<strong>о</strong> найти. Эт<strong>о</strong> гип<strong>о</strong>тетическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зже (1912) в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с ег<strong>о</strong> важн<strong>о</strong>стью для жизни назвали «витамин<strong>о</strong>м».<br />

Были предприняты к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные исслед<strong>о</strong>вания. В<strong>о</strong>зникла не<strong>о</strong>хватная литература п<strong>о</strong> витаминам.<br />

П<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> изучались б<strong>о</strong>лезни нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти, авитамин<strong>о</strong>зы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в<strong>о</strong>зникали из-за нехватки в пище<br />

этих витамин<strong>о</strong>в. Учились их дифференцир<strong>о</strong>вать (А, В, С, D) и <strong>о</strong>тсюда выв<strong>о</strong>дились гип<strong>о</strong>тетические А, В, С,<br />

D - витамины. П<strong>о</strong>зже стали различать еще б<strong>о</strong>льше витамин<strong>о</strong>в: Е, F, G, H. В н<strong>о</strong>вейшее время вернулись к<br />

представлениям, чт<strong>о</strong> эти дальнейшие витамины являются лишь разн<strong>о</strong>видн<strong>о</strong>стями первых, и частичн<strong>о</strong> их<br />

также п<strong>о</strong>двели п<strong>о</strong>д рубрики классических витамин<strong>о</strong>в А, В, С, D.<br />

П<strong>о</strong>иск гип<strong>о</strong>тетических витамин<strong>о</strong>в, несм<strong>о</strong>тря на все старания и весь уп<strong>о</strong>требленный для эт<strong>о</strong>й цели<br />

интеллект, <strong>о</strong>ставался б<strong>о</strong>лее или менее пр<strong>о</strong>блем<strong>о</strong>й. Речь шла <strong>о</strong> самых различных субстанциях как н<strong>о</strong>сителях<br />

36


витамин<strong>о</strong>в. Например, м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> случиться, чт<strong>о</strong> именитым исслед<strong>о</strong>вателям в эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти п<strong>о</strong>сле мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летних<br />

кр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>тливых труд<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м фракци<strong>о</strong>нирующих пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в удавал<strong>о</strong>сь выделить экстракт, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый на<br />

единицу веса <strong>о</strong>казывал сильн<strong>о</strong>е витаминизирующее действие. Н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни принимались за т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы из<br />

п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из растительн<strong>о</strong>й вытяжки к<strong>о</strong>нцентрата выделить <strong>о</strong>пределенную субстанцию, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучали, в<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении структуры, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> различные вещества. Один исслед<strong>о</strong>ватель <strong>о</strong>писывал св<strong>о</strong>ю субстанцию<br />

как пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е ник<strong>о</strong>тина. Друг<strong>о</strong>й представлял ее как алифатическ<strong>о</strong>е, р<strong>о</strong>дственн<strong>о</strong>е сахару веществ<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong><br />

для <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их веществ с<strong>о</strong>хранял<strong>о</strong>сь название витамина С.<br />

Так случил<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> были найдены две <strong>субстанции</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> являлись н<strong>о</strong>сителями<br />

действия витамина С, химически п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью различные. Наглядн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> представлен<strong>о</strong> структурными<br />

ф<strong>о</strong>рмулами этих веществ.<br />

Эт<strong>о</strong>т случай, к<strong>о</strong>гда два ученых искали <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же витамин и<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> нашли с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> различные <strong>субстанции</strong>, не<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бсуждался в литературе <strong>о</strong> витаминах. Сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва витамины уск<strong>о</strong>льзали<br />

при химическ<strong>о</strong>м анализе. При изучении литературы п<strong>о</strong> витаминам<br />

складывается впечатление, чт<strong>о</strong> витамин — эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, присущее<br />

<strong>субстанции</strong>, чт<strong>о</strong> сам <strong>о</strong>н является не субстанцией, а сил<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая действует<br />

в <strong>субстанции</strong>. П<strong>о</strong>ступающие сег<strong>о</strong>дня в пр<strong>о</strong>дажу синтетические витамины,<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, и являются <strong>о</strong>птимальными н<strong>о</strong>сителями, н<strong>о</strong> существуют и сег<strong>о</strong>дня<br />

расх<strong>о</strong>ждения в<strong>о</strong> мнениях <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> их терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия; т<strong>о</strong><br />

есть в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с н<strong>о</strong>сителя витамин<strong>о</strong>в еще ни в к<strong>о</strong>ем случае д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца не ясен.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> привести следующее сравнение: грамм<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>нная пластинка м<strong>о</strong>жет быть сделана из тверд<strong>о</strong>й<br />

резины, искусственн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы или из как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-нибудь друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> материала. Н<strong>о</strong> существенным является<br />

музыка, записанная на ней, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях м<strong>о</strong>жет быть в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изведена. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

существенн<strong>о</strong>й является не ф<strong>о</strong>рмула вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть н<strong>о</strong>сителем действия витамина, н<strong>о</strong><br />

существенна сама сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая нах<strong>о</strong>дит или <strong>о</strong>бразует веществ<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на м<strong>о</strong>жет действ<strong>о</strong>вать.<br />

Какими же силами <strong>о</strong>бладают витамины А, В, С, D? Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы увидеть эти взаим<strong>о</strong>связи, нужн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бразы б<strong>о</strong>лезней при авитамин<strong>о</strong>зах в их <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных чертах рассм<strong>о</strong>треть физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мически, физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мически<br />

в т<strong>о</strong>м смысле, как эт<strong>о</strong> дан<strong>о</strong> при <strong>о</strong>писании мет<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>зерцания Гете. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>тметим т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> важнейшие<br />

черты. Если <strong>о</strong>ни правильн<strong>о</strong> будут <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ваны, т<strong>о</strong> также и <strong>о</strong>стальные черты впишутся в цел<strong>о</strong>е.<br />

Одн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трим прир<strong>о</strong>дные <strong>субстанции</strong>, являющиеся н<strong>о</strong>сителями витамин<strong>о</strong>в, как <strong>о</strong>ни<br />

участвуют в живых прир<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цессах. Не изучение из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванных витамин<strong>о</strong>в ведет к п<strong>о</strong>знанию<br />

взаим<strong>о</strong>связей, н<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong>е наблюдение прир<strong>о</strong>дных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в.<br />

Витамин А с<strong>о</strong>держится в маслах, жирах, цветах и пл<strong>о</strong>дах и, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти, в свежем к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вьем масле.<br />

Эти вещества имеют р<strong>о</strong>дственн<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong>. Цветы и пл<strong>о</strong>ды указывают нам на те пр<strong>о</strong>цессы в растительн<strong>о</strong>й<br />

прир<strong>о</strong>де, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в жарк<strong>о</strong>е время г<strong>о</strong>да разыгрываются в тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м элементе. Сами масла, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы<br />

<strong>о</strong>пределили как сгущенный мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, чаще всег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являют тепл<strong>о</strong>вые качества. Химически <strong>о</strong>ни<br />

представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как углер<strong>о</strong>дный скелет, <strong>о</strong>хваченный венц<strong>о</strong>м <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества.<br />

Растительн<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рит и в пр<strong>о</strong>цессе г<strong>о</strong>рения прив<strong>о</strong>дит к явлению скрыт<strong>о</strong>е в нем <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>.<br />

Жив<strong>о</strong>тные жиры и масла в св<strong>о</strong>ей жив<strong>о</strong>й сфере имеют т<strong>о</strong>т же самый характер. Млек<strong>о</strong>питающие Арктики,<br />

кит<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные, тюлени и др. <strong>о</strong>кружены жир<strong>о</strong>вым панцирем, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый регулирует тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й баланс этих<br />

<strong>о</strong>битателей Лед<strong>о</strong>вит<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>кеана. Чт<strong>о</strong> является существенным в тепл<strong>о</strong>те? В прафен<strong>о</strong>мене мы м<strong>о</strong>жем<br />

наблюдать эт<strong>о</strong> в распыляющемся в тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м элементе д<strong>о</strong> высших сл<strong>о</strong>ев атм<strong>о</strong>сферы растении. На в<strong>о</strong>лнах<br />

<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества растение излучается впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> верхней границы нашей в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки. Эт<strong>о</strong>т<br />

прафен<strong>о</strong>мен п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряется также в<strong>о</strong> всех физических тепл<strong>о</strong>вых явлениях. Все, чт<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>гружаем в тепл<strong>о</strong>,<br />

будь эт<strong>о</strong> газ, жидк<strong>о</strong>сть или тверд<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong>, все эт<strong>о</strong> начинает излучаться. Тепл<strong>о</strong> — эт<strong>о</strong> элемент развертывания,<br />

расширения как в минеральн<strong>о</strong>м, так и в жив<strong>о</strong>м, эт<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ст.<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> «б<strong>о</strong>лезни нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти», в<strong>о</strong>зникающие при нед<strong>о</strong>статке в пище витамина А,<br />

пр<strong>о</strong>являются симпт<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м карлик<strong>о</strong>в<strong>о</strong>сти, задержки р<strong>о</strong>ста. В дальнейшем х<strong>о</strong>де эт<strong>о</strong> ведет к <strong>о</strong>слаблению,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> зрения, и к другим расстр<strong>о</strong>йствам в <strong>о</strong>рганизме, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> на периферии, в эпителии. Н<strong>о</strong> самым<br />

бр<strong>о</strong>сающимся в глаза является задержка р<strong>о</strong>ста.<br />

Итак, если в пище нед<strong>о</strong>стает стимуляции п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м масел, жир<strong>о</strong>в, цвет<strong>о</strong>в и пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong>гда<br />

внутреннее развертывание, иск<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong> и тем самым р<strong>о</strong>ст <strong>о</strong>рганизма <strong>о</strong>казываются п<strong>о</strong>давленными.<br />

С<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при эт<strong>о</strong>м хуже всег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит снабжение периферии, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му к<strong>о</strong>жа и<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дные к<strong>о</strong>жи прежде всег<strong>о</strong> испытывают изменения. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> считать, чт<strong>о</strong> витамин А - эт<strong>о</strong> не как<strong>о</strong>енибудь<br />

химическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н и <strong>о</strong>пирается на веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> ткущее жив<strong>о</strong>е тепл<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нашл<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>е <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>явление в цветах и пл<strong>о</strong>дах.<br />

Витамин С, напр<strong>о</strong>тив, с<strong>о</strong>держится в зелен<strong>о</strong>м растении. Зеленый лист — эт<strong>о</strong> праист<strong>о</strong>чник<br />

растительн<strong>о</strong>й жизни. В нем на свету пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит ассимиляция. Зеленый лист с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей субстанцией из<br />

м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>д<strong>о</strong>г<strong>о</strong> крахмала - эт<strong>о</strong> тв<strong>о</strong>рение света. Он <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ван и сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ван свет<strong>о</strong>м. Субстанция листа была<br />

<strong>о</strong>писана как зачар<strong>о</strong>ванная радуга, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, развертываясь и <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаясь вверх, сн<strong>о</strong>ва пр<strong>о</strong>является в<br />

37


<strong>о</strong>краске цветка. Итак, мы м<strong>о</strong>жем пр<strong>о</strong>следить эту метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зу света, начиная <strong>о</strong>т ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>гружения в материю,<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания листа, д<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> излучения в звездах-цветах. Зеленый лист -эт<strong>о</strong> скрытый свет.<br />

Авитамин<strong>о</strong>з, вызванный нед<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м в пище зеленых <strong>о</strong>в<strong>о</strong>щей, — эт<strong>о</strong> цинга.<br />

Непредвзят<strong>о</strong>е рассм<strong>о</strong>трение б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цинг<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>жет вызвать неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>щущение, чт<strong>о</strong><br />

б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й страдает нед<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м света в <strong>о</strong>рганизме. Если вы х<strong>о</strong>тите знать, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает для <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

свет, т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть лишенн<strong>о</strong>е света растение. Он<strong>о</strong> «лишен<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы», слаб<strong>о</strong> структурир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong>,<br />

быстр<strong>о</strong> увядает. Он<strong>о</strong> не занимает б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства, н<strong>о</strong> далек<strong>о</strong> вытягивает св<strong>о</strong>и части. Отн<strong>о</strong>шения у<br />

б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong><strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванных существ, как у жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и у чел<strong>о</strong>века, естественн<strong>о</strong>, другие, н<strong>о</strong> мы уже<br />

знаем, чт<strong>о</strong> характер излучения изнутри наружу присущ всем высшим существам, пр<strong>о</strong>истекает из<br />

внутреннег<strong>о</strong> свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Я нап<strong>о</strong>мню <strong>о</strong>б <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании гаструлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая все действующее на нее<br />

извне вбирает внутрь себя. У высших <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>в внешнему свету пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит внутренний свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

пр<strong>о</strong>цесс.<br />

К<strong>о</strong>жа чел<strong>о</strong>века - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рган, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>ддерживает равн<strong>о</strong>весие между внешним и внутренним свет<strong>о</strong>м.<br />

Внешний свет и внутренний свет у зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века нах<strong>о</strong>дятся в равн<strong>о</strong>весии. Зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вая пр<strong>о</strong>низанн<strong>о</strong>сть<br />

лучами изнутри выражается в свежем цвете к<strong>о</strong>жи, х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шей упруг<strong>о</strong>сти, х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шей структуре к<strong>о</strong>жи. И,<br />

нак<strong>о</strong>нец, т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> светит нам из глаз любим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века, эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>же внутренний свет. Если внешний свет<br />

п<strong>о</strong>лучает перевес, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизм защищается <strong>о</strong>т нег<strong>о</strong> загар<strong>о</strong>м. Нарушения равн<strong>о</strong>весия, вызванные<br />

пре<strong>о</strong>бладанием внешнег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света, м<strong>о</strong>жет иметь причин<strong>о</strong>й также нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к внутреннег<strong>о</strong>,<br />

перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света. Т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>бщее впечатление сравним<strong>о</strong> с впечатлением <strong>о</strong>т спящег<strong>о</strong>, увядающег<strong>о</strong><br />

растения. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й цинг<strong>о</strong>й имеет к<strong>о</strong>ричневую к<strong>о</strong>жу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая вследствие пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжающег<strong>о</strong>ся<br />

нарушения равн<strong>о</strong>весия сама п<strong>о</strong>двергается разрушению. Пл<strong>о</strong>хая структура ведет к кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>излияниям на к<strong>о</strong>же,<br />

у б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цинг<strong>о</strong>й разрушаются также другие <strong>о</strong>рганы, играющие <strong>о</strong>пределенную р<strong>о</strong>ль в свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м балансе<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, как, например, п<strong>о</strong>чки и надп<strong>о</strong>чечники.<br />

Итак, ни нарк<strong>о</strong>тин, ни аск<strong>о</strong>рбин<strong>о</strong>вая кисл<strong>о</strong>та не являются существенными с<strong>о</strong>ставляющими витамина<br />

С, н<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>й свет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в зелен<strong>о</strong>м растении стан<strong>о</strong>вится субстанцией. И если эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скрыт<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong>ся в зеленых частях растения света не хватает в пище, т<strong>о</strong>гда не хватает также усл<strong>о</strong>вий для<br />

излучения внутреннег<strong>о</strong> света в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации.<br />

Витамин В с<strong>о</strong>держится в к<strong>о</strong>же пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, прежде всег<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>же пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в злак<strong>о</strong>вых, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в рисе.<br />

В культурн<strong>о</strong>-ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>м плане интересн<strong>о</strong>, как д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>е время страны и целые к<strong>о</strong>нтиненты д<strong>о</strong>лжны<br />

были страдать, п<strong>о</strong>ка чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> не пришл<strong>о</strong> к не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым в<strong>о</strong>ззрениям. Рис — эт<strong>о</strong> главный пр<strong>о</strong>дукт<br />

питания в в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й Азии, население там, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, питается исключительн<strong>о</strong> рис<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>ка рис<br />

уп<strong>о</strong>требляли в т<strong>о</strong>м виде, в как<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>брали с п<strong>о</strong>ля, серьезных нарушений в питании не в<strong>о</strong>зникал<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

мере пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вения евр<strong>о</strong>пейск<strong>о</strong>й цивилизации рис стали перемалывать в с<strong>о</strong>временных мельницах с<br />

с<strong>о</strong>временными мет<strong>о</strong>дами <strong>о</strong>чистки и, например, малайцы стали п<strong>о</strong>лучать б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>чищенный рис. Следствием<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> был<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение б<strong>о</strong>лезни бери-бери, прир<strong>о</strong>да к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й вначале была не ясна. Она <strong>о</strong>хватила массы<br />

людей. Вначале ее приняли за эпидемию, некий вид чумы. Случайн<strong>о</strong> <strong>о</strong>дин г<strong>о</strong>лландский врач в<br />

нидерландск<strong>о</strong>й Индии, лечивший б<strong>о</strong>льных б<strong>о</strong>лезнью бери-бери, имел еще и куриную ферму. Куры<br />

питались <strong>о</strong>чищенным рис<strong>о</strong>м, и <strong>о</strong>днажды врач <strong>о</strong>бнаружил, чт<strong>о</strong> среди них в<strong>о</strong>зникл<strong>о</strong> заб<strong>о</strong>левание, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е<br />

т<strong>о</strong>му, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>н наблюдал у б<strong>о</strong>льных бери-бери. П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжал<strong>о</strong>сь, <strong>о</strong>днажды из-за нед<strong>о</strong>статка риса <strong>о</strong>н нак<strong>о</strong>рмил кур <strong>о</strong>трубями. К ег<strong>о</strong> изумлению, куры сн<strong>о</strong>ва<br />

стали зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>выми. С таким же успех<strong>о</strong>м экстракт из рис<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>трубей был применен в б<strong>о</strong>льницах. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м был<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лезнь бери-бери является «б<strong>о</strong>лезнью нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти ».<br />

К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>чищенный рис ели евр<strong>о</strong>пейцы, эт<strong>о</strong> еще не вел<strong>о</strong> к катастр<strong>о</strong>фе, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни уп<strong>о</strong>требляли в<br />

пищу черный или, п<strong>о</strong> крайней мере, серый хлеб, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м еще с<strong>о</strong>держатся частички к<strong>о</strong>жицы зерен. Кр<strong>о</strong>ме<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, мы едим ябл<strong>о</strong>ки с к<strong>о</strong>жур<strong>о</strong>й и другие не<strong>о</strong>чищенные фрукты. Н<strong>о</strong> азиаты, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые питаются<br />

исключительн<strong>о</strong> рис<strong>о</strong>м, заб<strong>о</strong>левают, если им давать не<strong>о</strong>чищенный рис.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в к<strong>о</strong>журе лежат скрытыми какие-т<strong>о</strong> силы. Чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять, <strong>о</strong> чем здесь идет речь,<br />

п<strong>о</strong>пытаемся представить себе распр<strong>о</strong>страняющееся в<strong>о</strong> все ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, ух<strong>о</strong>дящее в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть ха<strong>о</strong>тическ<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>. Представим себе далее, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>кругл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> замкнут<strong>о</strong>г<strong>о</strong> жеста м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> вычленить из<br />

ха<strong>о</strong>са нечт<strong>о</strong> вр<strong>о</strong>де к<strong>о</strong>жицы шара. Чт<strong>о</strong> мы сделали тем самым? Мы сделали первый шаг к п<strong>о</strong>рядку!<br />

Эт<strong>о</strong>т жест мы нах<strong>о</strong>дим выраженным в<strong>о</strong> всех мифах тв<strong>о</strong>рения, к<strong>о</strong>гда рассказывают, чт<strong>о</strong> первым<br />

деянием Б<strong>о</strong>га был<strong>о</strong> <strong>о</strong>тделение Неба <strong>о</strong>т Земли. Образ<strong>о</strong>вание небесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>да в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти равн<strong>о</strong>сильн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию шар<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>журки в к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>м. «Пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> » не <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> мыслиться<br />

не<strong>о</strong>граниченным. Границы м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> раздвинуть еще дальше, в п<strong>о</strong>нятиях пр<strong>о</strong>странства и пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>рядка лежит представление к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти. Является еще в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи наших физических пр<strong>о</strong>странственных представлений. Древние,<br />

в<strong>о</strong>спринимавшие ег<strong>о</strong> как шар, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м закреплены звезды, не выражали ли <strong>о</strong>ни в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе <strong>о</strong>дну из<br />

истин <strong>о</strong> мире, а именн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странственный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жен т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в замкнут<strong>о</strong>м. Вп<strong>о</strong>лне м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

представить, чт<strong>о</strong> в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве есть сфера, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую рефлектируются все в<strong>о</strong>здействия, не<br />

являющиеся физическ<strong>о</strong>й границей пр<strong>о</strong>странства. В эт<strong>о</strong>м «пр<strong>о</strong>странстве» действует звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к,<br />

38


к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый древние в<strong>о</strong>спринимали как гарм<strong>о</strong>нию сфер. Мы уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, как зак<strong>о</strong>ны звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>рядка через музыку действуют в химизме <strong>субстанции</strong>, и звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, музыка и химизм<br />

выражают <strong>о</strong>дну и ту же мир<strong>о</strong>вую силу, прафен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й является <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сферы. Силы<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизующие силы, — <strong>о</strong>ни суть химизм.<br />

Если этих сил нед<strong>о</strong>стает в питании, т<strong>о</strong>гда перв<strong>о</strong>начальный химизм, перв<strong>о</strong>начальный внутренний<br />

п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>давлен. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в перв<strong>о</strong>м симпт<strong>о</strong>ме б<strong>о</strong>лезни бери-бери. Мышца г<strong>о</strong>лен<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>пн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

сустава теряет сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>кращаться. Если ее исслед<strong>о</strong>вать, <strong>о</strong>кажется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>теряла св<strong>о</strong>ю<br />

н<strong>о</strong>рмальную структуру, св<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к. Мускульные нити и узлы п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряются и превращаются<br />

в <strong>о</strong>бщую мускульную массу, наступает паралич и дегенерация нерв<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му витамин действует также<br />

антиневр<strong>о</strong>тически.<br />

И сн<strong>о</strong>ва м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong> витамин В эт<strong>о</strong> не как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н и <strong>о</strong>пирается на<br />

нег<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизующая сила, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву и выражение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й нах<strong>о</strong>дим мы в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чке: эт<strong>о</strong> химизм, п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к<br />

внутри <strong>о</strong>рганизма.<br />

Витамин D присутствует в рыбьем жире, а также ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и м<strong>о</strong>рская с<strong>о</strong>ль являются н<strong>о</strong>сителями<br />

действия витамина D. Был<strong>о</strong> бы трудн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять рыбий жир как н<strong>о</strong>ситель витамина D, если бы не знали, чт<strong>о</strong> в<br />

эт<strong>о</strong>м масле раств<strong>о</strong>рены <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванные в печени х<strong>о</strong>лестерин и липиды. Мы знаем <strong>о</strong>б этих веществах, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни<br />

с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью углер<strong>о</strong>да <strong>о</strong>бразуют каркасн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в<strong>о</strong> всем <strong>о</strong>рганизме. Все перег<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дки и клет<strong>о</strong>чки<br />

мембраны п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ены из этих веществ. Был<strong>о</strong> бы даже правильным рассматривать их как пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чную<br />

ступень при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>сти. При артери<strong>о</strong>склер<strong>о</strong>зе на стенках артерий вначале п<strong>о</strong>являются <strong>о</strong>тл<strong>о</strong>жения<br />

х<strong>о</strong>лестерина, затем пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит их <strong>о</strong>бызвествление.<br />

Эти х<strong>о</strong>лестерины и липиды с<strong>о</strong>держат ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р. Сам ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, с эт<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения, исключительн<strong>о</strong><br />

интересн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>зже будет <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>н вн<strong>о</strong>сит импульс упл<strong>о</strong>тнения и минерализации в<br />

прир<strong>о</strong>ду.<br />

В с<strong>о</strong>ли, выкристаллиз<strong>о</strong>вавшейся из раств<strong>о</strong>ра, мы имеем пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания скелета. Так же как<br />

скелет с<strong>о</strong>ли из материнск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра принимает св<strong>о</strong>ю ф<strong>о</strong>рму, так в жидк<strong>о</strong>м эмбри<strong>о</strong>не<br />

«выкристаллиз<strong>о</strong>вывается» к<strong>о</strong>стный скелет чел<strong>о</strong>века. Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит, естественн<strong>о</strong>, в <strong>о</strong>чень сл<strong>о</strong>жных<br />

пр<strong>о</strong>цессах; н<strong>о</strong> результат<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, нак<strong>о</strong>нец, является жесткая, твердая, минеральная к<strong>о</strong>сть. Упл<strong>о</strong>тняющие<br />

силы суть те, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые разыгрываются на этих субстанциях или действуют в них.<br />

Если этих сил не хватает в питании, в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме <strong>о</strong>стаются п<strong>о</strong>давленными первичные<br />

<strong>о</strong>бразующие силы. В таких случаях к<strong>о</strong>стный скелет <strong>о</strong>бразуется неправильн<strong>о</strong> и выступает на сцену б<strong>о</strong>лезнь<br />

нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти, называемая рахит<strong>о</strong>м.<br />

Также и витамин D суть не как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующая мир<strong>о</strong>вая сила, пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й представляет выкристаллиз<strong>о</strong>вавшаяся с<strong>о</strong>ль.<br />

Эти связи нап<strong>о</strong>минают другие, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых четыре вещества: <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>,<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> и углер<strong>о</strong>д представляют <strong>о</strong>тражение элемент<strong>о</strong>в Арист<strong>о</strong>теля. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, даже<br />

сказать, чт<strong>о</strong> четыре витамина на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне р<strong>о</strong>дственны четырем названным веществам.<br />

Витамины м<strong>о</strong>гут рассматриваться как сил<strong>о</strong>вые п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые еще<br />

не фиксир<strong>о</strong>ваны в <strong>субстанции</strong>, сил<strong>о</strong>вые п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, взаимн<strong>о</strong><br />

переплетаясь, м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>ткрыть путь к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong>-зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию белка.<br />

В течение д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени авт<strong>о</strong>р пытался экспериментальн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>дтвердить сказанн<strong>о</strong>е здесь <strong>о</strong> витаминах.<br />

Выбранная для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вка <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в д<strong>о</strong>лжна была быть<br />

с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>вана с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й витамин<strong>о</strong>в, с флуктуирующей сил<strong>о</strong>й<br />

излучения.<br />

Если через призму пр<strong>о</strong>пустить луч света, на бел<strong>о</strong>й стене, нах<strong>о</strong>дящейся за ней, п<strong>о</strong>явится спектр.<br />

Видимый спектр м<strong>о</strong>жет быть расширен в <strong>о</strong>бе ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны в невидимую<br />

<strong>о</strong>бласть. За красным будет нах<strong>о</strong>диться инфракрасный, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью терм<strong>о</strong>метра м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>бнаружен как тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

в<strong>о</strong>здействие. За фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вым лежит ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

также невидим, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>бнаруживается п<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>му<br />

в<strong>о</strong>здействию на ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическую пластину. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы<br />

ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графируем, п<strong>о</strong> существу невидим<strong>о</strong>, иб<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> на<br />

ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>й пластинке вызывает химические изменения,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>сле пр<strong>о</strong>явления и фиксации дают <strong>о</strong>браз, эт<strong>о</strong> невидимые<br />

ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вые лучи.<br />

39


Если в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке этих лучей п<strong>о</strong>местить с<strong>о</strong>суд, нап<strong>о</strong>лненный раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м квасц<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> исчезнет теплая<br />

часть спектра. Инфракрасный будет п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щен, т<strong>о</strong>гда как свет<strong>о</strong>вая и химическая часть спектра пр<strong>о</strong>йдет<br />

беспрепятственн<strong>о</strong>. Если же п<strong>о</strong>местить стеклянный с<strong>о</strong>суд с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м й<strong>о</strong>да, т<strong>о</strong> будет п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щена вся<br />

свет<strong>о</strong>вая часть спектра, т<strong>о</strong>гда как тепл<strong>о</strong> и химизм пр<strong>о</strong>йдут беспрепятственн<strong>о</strong>. Й<strong>о</strong>д, как п<strong>о</strong>хититель света, в<br />

эт<strong>о</strong>й связи нами уже уп<strong>о</strong>минался. Если же, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>ставить с<strong>о</strong>суд с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м эскулина, глик<strong>о</strong>зида<br />

к<strong>о</strong>ры каштана, т<strong>о</strong>гда будет п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щена ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вая часть спектра, т<strong>о</strong>гда как свет<strong>о</strong>вая и тепл<strong>о</strong>вая<br />

пр<strong>о</strong>йдут беспрепятственн<strong>о</strong>.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> дифференцир<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>бъединенные в спектре мир<strong>о</strong>вые силы и прийти к так<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вке <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет исключить <strong>о</strong>тдельные к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>ненты. Исп<strong>о</strong>льзуемый стеклянный<br />

с<strong>о</strong>суд п<strong>о</strong>лучил ф<strong>о</strong>рму дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> шара. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, нап<strong>о</strong>лнен<strong>о</strong> ли пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> между двумя<br />

к<strong>о</strong>нцентрическими шарами раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м квасц<strong>о</strong>в, раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м й<strong>о</strong>да или раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м эскулина, с<strong>о</strong>здаются три<br />

пр<strong>о</strong>странства <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м случае выделяется излучающаяся мир<strong>о</strong>вая тепл<strong>о</strong>та, затем свет<br />

и, нак<strong>о</strong>нец, к<strong>о</strong>смический химизм, мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к (рис 18).<br />

Рис. 19.<br />

Гетевский цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг: желтый и синий представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й чистые, несмешанные и нев<strong>о</strong>сшедшие цвета.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м смешения <strong>о</strong>ни дают внизу зеленый и в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дят к желт<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>му (<strong>о</strong>ранжев<strong>о</strong>му) и сине-красн<strong>о</strong>му (фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му),<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бъединяются в пурпуре. Земн<strong>о</strong>му зелен<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит «небесный пурпур».<br />

Еще нам не хватает п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вки <strong>о</strong>пыта для выделения ф<strong>о</strong>рмирующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й силы. Н<strong>о</strong> ее мы не<br />

м<strong>о</strong>жем найти в земн<strong>о</strong>м спектре. Если мы будем изучать гетевский цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг, т<strong>о</strong> мы увидим, чт<strong>о</strong><br />

земн<strong>о</strong>му спектру, <strong>о</strong>т красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит небесный спектр. Между желтым и г<strong>о</strong>лубым<br />

мы нах<strong>о</strong>дим в спектре земн<strong>о</strong>й зеленый. Однак<strong>о</strong> Гете п<strong>о</strong>мещает напр<strong>о</strong>тив зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> небесный пурпур.<br />

Расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение цвет<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> кругу или в двух треуг<strong>о</strong>льниках, как делал эт<strong>о</strong> Гете, явил<strong>о</strong>сь т<strong>о</strong>й пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

идеей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сразу же вн<strong>о</strong>сит в<strong>о</strong> все жизнь и <strong>о</strong>смысленный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к. Линейный спектр скрывает<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> цвета, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нах<strong>о</strong>дится между материальным и нематериальным мир<strong>о</strong>м (рис 19).<br />

Пурпур нельзя п<strong>о</strong>лучить смешением красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как зелен<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м смеси<br />

желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Гете п<strong>о</strong>лучил пурпур, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н красный к<strong>о</strong>нец <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> спектра заставил падать на<br />

фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый к<strong>о</strong>нец друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, здесь в <strong>субстанции</strong> не пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит смешения, как эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

при смешении г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в зелен<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>е взаим<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вение бессубстанци<strong>о</strong>нных<br />

излучений. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му пурпур занимает исключительн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>. Если раств<strong>о</strong>рим пурпур д<strong>о</strong> нежнейших<br />

т<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучим цвет инкарнат, цвет к<strong>о</strong>жи жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века. Инкарнат, без с<strong>о</strong>мнения, - эт<strong>о</strong> высшее<br />

в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждение и синтез, цвет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый не фиксируется, н<strong>о</strong> разыгрывается в жив<strong>о</strong>м. Он т<strong>о</strong>тчас меняет св<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>гда меняется <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение души к телу. К<strong>о</strong>гда душа п<strong>о</strong>кидает тел<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> цвет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>н т<strong>о</strong>тчас<br />

меняется на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жный, зеленый. Инкарнат р<strong>о</strong>дственен пурпуру.<br />

Итак, если спектр представлять линейным, т<strong>о</strong> мы знаем, чт<strong>о</strong> эта<br />

линия вправ<strong>о</strong> и влев<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стирается д<strong>о</strong> беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong> есть видимая<br />

линия слева через инфракрасный ух<strong>о</strong>дит в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть, справа<br />

через ультрафи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый также теряется в беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>м. Н<strong>о</strong> из<br />

математики мы знаем, чт<strong>о</strong> беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть слева та же самая, как и<br />

справа. И эта беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сть зал<strong>о</strong>жена в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг. Стягивая ег<strong>о</strong> в<br />

земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браз, мы м<strong>о</strong>жем представить мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й круг следующим<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м (рис. 20).<br />

T. e. мест<strong>о</strong> пурпура в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м кругу лежит напр<strong>о</strong>тив зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Н<strong>о</strong> как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сферу пурпура внести в земную п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вку<br />

<strong>о</strong>пыта? Для эт<strong>о</strong>й сферы все, чт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>рмальным является для земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, не<br />

имеет значения. Все, так сказать, перевернут<strong>о</strong>. В земн<strong>о</strong>м имеет<br />

значение нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>странства. С<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е<br />

нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>странства — вакуум. Если мы нап<strong>о</strong>лним наш дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й шар не квасцами, й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м или<br />

эскулин<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> выкачаем из нег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здух, с<strong>о</strong>здав пуст<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> внутри эт<strong>о</strong>й сферы <strong>о</strong>бразуется<br />

<strong>о</strong>пытн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м будет исключен<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующее излучение.<br />

В эт<strong>о</strong>м месте следует п<strong>о</strong>дчеркнуть, чт<strong>о</strong> при <strong>о</strong>писываемых здесь <strong>о</strong>пытах речь идет исключительн<strong>о</strong> <strong>о</strong><br />

качествах жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые действуют не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> внутри сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, и чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

эксперимента их бытие д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> быть устан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> как мир<strong>о</strong>вые качества.<br />

40


Отн<strong>о</strong>шение вакуума к ф<strong>о</strong>рмирующим силам уясняется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м следующег<strong>о</strong> рассуждения:<br />

вакуум — эт<strong>о</strong> всасывающая п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сть. Эт<strong>о</strong> всасывающее устр<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> суть не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как та стягивающая<br />

сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы д<strong>о</strong>лжны мыслить в кажд<strong>о</strong>й зап<strong>о</strong>лняющей пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> сфере и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong><br />

называем сил<strong>о</strong>й сцепления м<strong>о</strong>лекул. П<strong>о</strong>чему земн<strong>о</strong>й шар не распыляется в пр<strong>о</strong>странстве на мелкие<br />

частички? П<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> существует та всасывающая сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы называем сил<strong>о</strong>й тяжести, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве является выражением ф<strong>о</strong>рмирующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й силы, как и сцепление м<strong>о</strong>лекул.<br />

Итак, к<strong>о</strong>гда мы внутри вакуумн<strong>о</strong>й сферы наблюдаем фен<strong>о</strong>мены ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания, т<strong>о</strong> следует <strong>о</strong>жидать,<br />

— если сказанн<strong>о</strong>е выше правильн<strong>о</strong>, - чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни каким-либ<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>лжны разрушаться. Иб<strong>о</strong> так же, как<br />

квасцы п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щают тепл<strong>о</strong>, эскулин - химизм, свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>р й<strong>о</strong>д - свет, так же м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> вакуум<br />

п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щает к<strong>о</strong>смические ф<strong>о</strong>рмирующие силы.<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> выкристаллиз<strong>о</strong>вавшаяся с<strong>о</strong>ль, пра<strong>о</strong>браз <strong>о</strong>бразующих сил<br />

ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания, в вакуумн<strong>о</strong>й сфере ведет себя иначе, чем в <strong>о</strong>бычных усл<strong>о</strong>виях.<br />

Д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р при кристаллизации мы всегда изучали т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>блик <strong>о</strong>тдельных кристалл<strong>о</strong>в: ребра,<br />

вершины, грани. Н<strong>о</strong> важн<strong>о</strong> также рассм<strong>о</strong>треть, в каких пр<strong>о</strong>странственных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях друг к другу<br />

нах<strong>о</strong>дятся выкристаллиз<strong>о</strong>вавшиеся из раств<strong>о</strong>ра <strong>о</strong>тдельные ф<strong>о</strong>рмы. Если насыщенный раств<strong>о</strong>р нитрата<br />

калия <strong>о</strong>ставить на нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время в кристаллизаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й камере, т<strong>о</strong> примерн<strong>о</strong> через 10 минут<br />

выкристаллиз<strong>о</strong>вавшиеся иглы кристалл<strong>о</strong>в дадут следующую картину (ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong> рис 21).<br />

В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе трудн<strong>о</strong> выделить как<strong>о</strong>е-либ<strong>о</strong> направление; расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение весьма ха<strong>о</strong>тичн<strong>о</strong>.<br />

Н<strong>о</strong> если кристаллизация пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дится в <strong>о</strong>пытн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>странстве, <strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong>м вакуумн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>е время кристаллизация в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще не пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> спустя неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> час<strong>о</strong>в на дне<br />

кристаллизаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й камеры п<strong>о</strong>являются маленькие бесф<strong>о</strong>рменные, круглые к<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чки п<strong>о</strong>чти ам<strong>о</strong>рфн<strong>о</strong>й<br />

массы. Спустя еще неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> час<strong>о</strong>в эти мягкие к<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чки при<strong>о</strong>бретают <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> квадратичный вид, а<br />

также ф<strong>о</strong>рму п<strong>о</strong>лумесяца. В т<strong>о</strong> мгн<strong>о</strong>вение, к<strong>о</strong>гда камера разгерметизируется и впускается в<strong>о</strong>здух в<br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> между <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими шарами, <strong>о</strong>т <strong>о</strong>писанных <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний начинают расх<strong>о</strong>диться кристаллические<br />

лучи нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны (рис. 22).<br />

Кристаллы, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшиеся внутри вакуумн<strong>о</strong>й сферы, имеющие вид бесф<strong>о</strong>рменных к<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>в из-за<br />

41


нед<strong>о</strong>статка ф<strong>о</strong>рмирующих сил, названы «рахитичными кристаллами». Этим пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> выражен т<strong>о</strong>т факт, чт<strong>о</strong>,<br />

исключив ф<strong>о</strong>рмирующие мир<strong>о</strong>вые силы, мы вызвали нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> имеет<br />

мест<strong>о</strong> в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме, ведет к рахиту.<br />

Если эт<strong>о</strong> правильн<strong>о</strong>, т<strong>о</strong> при д<strong>о</strong>бавлении вещества, с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> витамин D, так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как рыбий жир,<br />

эт<strong>о</strong> нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> исправить. Опыты в эт<strong>о</strong>м направлении д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>е время <strong>о</strong>ставались<br />

безуспешными, п<strong>о</strong>ка эмульсию рыбьег<strong>о</strong> жира или раств<strong>о</strong>р ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра д<strong>о</strong>бавляли неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> в раств<strong>о</strong>р<br />

с<strong>о</strong>ли. И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда была сделана п<strong>о</strong>пытка дать пр<strong>о</strong>явиться сияющему действию эт<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, был<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>стигнут<strong>о</strong> «лечение» рахитичн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кристалла.<br />

Для эт<strong>о</strong>й цели вмест<strong>о</strong> дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> шара был исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ван тр<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрический шар, причем между<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими внешними шарами, как <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>, нах<strong>о</strong>дилась вакуумная сфера. Между <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими внутренними<br />

шарами нах<strong>о</strong>дился сильн<strong>о</strong> разбавленный раств<strong>о</strong>р ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

При так<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вке <strong>о</strong>пыта кристаллизация из раств<strong>о</strong>ра нитрата калия пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дила в течение десяти<br />

минут и при<strong>о</strong>брела правильный и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценный <strong>о</strong>блик - <strong>о</strong>браз «исцеленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рахита».<br />

При п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рении эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта, при дальнейшем исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра,<br />

<strong>о</strong>казал<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> времени, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> для кристаллизации, треб<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь с каждым раз<strong>о</strong>м все б<strong>о</strong>льше и<br />

кристаллизация пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дила все ха<strong>о</strong>тичнее; эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает,<br />

чт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>р ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра при эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>беднялся. При<br />

седьм<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыте, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение мн<strong>о</strong>гих час<strong>о</strong>в тщетн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>жидали признак<strong>о</strong>в кристаллизации, все с<strong>о</strong><strong>о</strong>ружение (также и<br />

вакуум) <strong>о</strong>ставили на н<strong>о</strong>чь На следующее утр<strong>о</strong> из п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong> сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>явились квадрат и п<strong>о</strong>лумесяц (ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong> 25).<br />

Ф<strong>о</strong>рмирующие и <strong>о</strong>рганизующие мир<strong>о</strong>вые силы, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дя через<br />

вакуумную сферу, не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать правильную ф<strong>о</strong>рму<br />

кристалла. Н<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> представить себе, чт<strong>о</strong>, тем не менее,<br />

<strong>о</strong>пределенные минимальные влияния пр<strong>о</strong>никают в раств<strong>о</strong>р с<strong>о</strong>ли, н<strong>о</strong><br />

их нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы вызвать кристаллизацию. Их хватает т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong>бы выделившуюся п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong><strong>о</strong>бразную массу сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вать в<br />

квадрат и п<strong>о</strong>лумесяц. Квадрат и п<strong>о</strong>лумесяц, в эт<strong>о</strong>й связи,<br />

представляются мне «визитн<strong>о</strong>й карт<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й» <strong>о</strong>бразующих и<br />

<strong>о</strong>рганизующих сил, карт<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>сещения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>ставляется, к<strong>о</strong>гда дверь д<strong>о</strong>ма закрыта.<br />

Квадрат - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стейшее выражение чистейшей минеральн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующей силы.<br />

Пр<strong>о</strong>странственный крест чище всег<strong>о</strong> выступает в пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме куба. В растительн<strong>о</strong>м царстве,<br />

там, где ф<strong>о</strong>рмирующая сила действует <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> сильн<strong>о</strong>, так сильн<strong>о</strong>, как эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> на примере<br />

губ<strong>о</strong>цветных, у к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых излучение в запахе захватывает листья и стебель, мы нах<strong>о</strong>дим в п<strong>о</strong>перечн<strong>о</strong>м<br />

сечении стебля квадрат. У растений, у к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых на перв<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong> выступает <strong>о</strong>рганизующая мир<strong>о</strong>вая сила<br />

химизма, имеющая <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к <strong>о</strong>рганизмам с б<strong>о</strong>льшим с<strong>о</strong>держанием в<strong>о</strong>ды, как, например, у калужницы<br />

б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й или мать-и-мачехи, мы нах<strong>о</strong>дим листья в ф<strong>о</strong>рме п<strong>о</strong>лумесяца. П<strong>о</strong>лумесяц - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>стейшее<br />

выражение для действующей <strong>о</strong>рганизующей силы, ф<strong>о</strong>рмирующей в жидк<strong>о</strong>м (химизм).<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м исключения к<strong>о</strong>смических ф<strong>о</strong>рмирующих сил, вызывается<br />

нен<strong>о</strong>рмальный пр<strong>о</strong>цесс, сравнимый с пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый у чел<strong>о</strong>века ведет к рахиту. Эт<strong>о</strong>т нен<strong>о</strong>рмальный<br />

пр<strong>о</strong>цесс м<strong>о</strong>жет быть введен в н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е русл<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здействия веществ, являющихся<br />

н<strong>о</strong>сителями витамина D. Тем самым замыкается цепь д<strong>о</strong>казательств, чт<strong>о</strong> витамин D является не<br />

с<strong>о</strong>единением, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить химическим путем, н<strong>о</strong> первичн<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующей мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дились наблюдения за п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>дящими тест-<strong>о</strong>бъектами в сферах<br />

квасц<strong>о</strong>в, й<strong>о</strong>да или эскулина. Очень п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>дящими для эт<strong>о</strong>й цели <strong>о</strong>казались др<strong>о</strong>жжи. Они представляют<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизм с легк<strong>о</strong> наблюдаемым жизненным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Они разлагают сахар на спирт и углекислый<br />

газ. Углекислый газ м<strong>о</strong>жет быть измерен и тем самым м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать выв<strong>о</strong>ды <strong>о</strong> жизненных пр<strong>о</strong>цессах<br />

др<strong>о</strong>жжей. Диаграмма рис. 26 п<strong>о</strong>казывает пр<strong>о</strong>текание <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дящее за единицу<br />

времени п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>здействием различных сфер.<br />

Др<strong>о</strong>жжи, растущие внутри сферы с квасцами и й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> есть без<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тепла или, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>, без света, дем<strong>о</strong>нстрируют б<strong>о</strong>лее<br />

сильн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание углекисл<strong>о</strong>ты п<strong>о</strong> сравнению с к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>льным <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><br />

сфер<strong>о</strong>й, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Внутри эскулин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й или вакуумн<strong>о</strong>й сферы, т<strong>о</strong><br />

есть без к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> химизма или, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>, без ф<strong>о</strong>рмирующих сил,<br />

растущие др<strong>о</strong>жжи п<strong>о</strong>казывают нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е уменьшение <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

углекисл<strong>о</strong>ты. Эти сильные <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й крив<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

ликвидир<strong>о</strong>вать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, как признан<strong>о</strong>,<br />

с<strong>о</strong>держат витамины А, С, В.<br />

В перв<strong>о</strong>м случае исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вали масляную эмульсию, капелька к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

была д<strong>о</strong>бавлена в бр<strong>о</strong>дильную к<strong>о</strong>лбу. Нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е развитие др<strong>о</strong>жжей в<br />

42


сфере, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, был<strong>о</strong> <strong>о</strong>стан<strong>о</strong>влен<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлением экстракта шпината. Нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>е развитие в<br />

сфере эскулина исправлен<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлением экстракта из рис<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>трубей. И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> нен<strong>о</strong>рмальная кривая<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты в вакуумн<strong>о</strong>й сфере м<strong>о</strong>жет быть исправлена лишь п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м применения<br />

излучающей энергии вещества, несущег<strong>о</strong> витамин D, т<strong>о</strong> есть так<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации <strong>о</strong>пыта, какая п<strong>о</strong>казана на<br />

рис. 23.<br />

Еще наглядней м<strong>о</strong>гут пр<strong>о</strong>дем<strong>о</strong>нстрир<strong>о</strong>вать б<strong>о</strong>лезненные явления микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пические <strong>о</strong>бразы<br />

др<strong>о</strong>жжей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>лучаются при исключении <strong>о</strong>тдельных к<strong>о</strong>смических<br />

сил<strong>о</strong>вых п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в. Рис. 27 п<strong>о</strong>казывает микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пический <strong>о</strong>браз н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong><br />

развитых др<strong>о</strong>жжей.<br />

В сфере, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й квасцами, т<strong>о</strong> есть при исключении мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

тепл<strong>о</strong>ты, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывались наст<strong>о</strong>ящие карлики (рис. 28). Они <strong>о</strong>чень<br />

активны, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни развивают не<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> сильную выдыхательную<br />

деятельн<strong>о</strong>сть (см. кривую). Здесь наглядн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вследствие нед<strong>о</strong>статка витамина А <strong>о</strong>пределяется как авитамин<strong>о</strong>з.<br />

В сфере, нап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>й й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> есть при исключении к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

света, развиваются <strong>о</strong>рганизмы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выглядят как бы выжатыми, без<br />

тург<strong>о</strong>ра и с ваку<strong>о</strong>лями в центре (рис. 29). Эт<strong>о</strong> увядшие выс<strong>о</strong>хшие ф<strong>о</strong>рмы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выделяют в жидк<strong>о</strong>сть, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>ни развивались, слизистую<br />

субстанцию. Анализ эт<strong>о</strong>й жидк<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>казывает нен<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>вышенн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>держание углекисл<strong>о</strong>ты. Все эт<strong>о</strong> вместе складывается в <strong>о</strong>браз<br />

цинг<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния.<br />

Рис. 30 п<strong>о</strong>казывает др<strong>о</strong>жжи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые развивались в эскулин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сфере, т<strong>о</strong> есть при исключении<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> химизма. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшие, н<strong>о</strong> слаб<strong>о</strong> <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нтуренные клетки без внутренней<br />

структуры. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни сталкиваются друг с друг<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>ни упл<strong>о</strong>щают друг<br />

друга и <strong>о</strong>бразуют к<strong>о</strong>нгл<strong>о</strong>мерат, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жий на пчелиные с<strong>о</strong>ты. Всегда в<br />

п<strong>о</strong>ле зрения микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>па нах<strong>о</strong>дятся <strong>о</strong>дна или неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> клет<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

л<strong>о</strong>паются или раств<strong>о</strong>ряются, вливаясь в <strong>о</strong>кружающую жидк<strong>о</strong>сть.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты сильн<strong>о</strong> замедлен (см. кривую). В<br />

цел<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>здается впечатление авт<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> распада, как<br />

наблюдается эт<strong>о</strong> при б<strong>о</strong>лезни бери-бери.<br />

В вакуумн<strong>о</strong>й сфере, т<strong>о</strong> есть при исключении к<strong>о</strong>смических<br />

ф<strong>о</strong>рмирующих сил, развиваются б<strong>о</strong>льшие шар<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные <strong>о</strong>рганизмы<br />

(рис. 31). В них не наблюдается никаких ядер, и мягкая<br />

бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>сть также и здесь <strong>о</strong>бразует к<strong>о</strong>нгл<strong>о</strong>мерат, нап<strong>о</strong>минающий<br />

пчелиные с<strong>о</strong>ты. Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания углекисл<strong>о</strong>ты исключительн<strong>о</strong><br />

вялый, при нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>пытах п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong>всем <strong>о</strong>тсутствует (см. кривую).<br />

Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет рассматриваться как <strong>о</strong>браз рахита.<br />

Описанные здесь б<strong>о</strong>лезненные ф<strong>о</strong>рмы, в<strong>о</strong>зникшие при<br />

исключении четырех к<strong>о</strong>смических прир<strong>о</strong>дных сил, см<strong>о</strong>гли быть исправлены п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления или<br />

активизации с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственных витамин<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащих веществ.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, характеризация четырех великих сил д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнена<br />

и данные представления <strong>о</strong> прир<strong>о</strong>де витамин<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>дкреплены.<br />

Раб<strong>о</strong>ты авт<strong>о</strong>ра, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые так ясн<strong>о</strong> выражают <strong>о</strong>писанные<br />

результаты, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились лет<strong>о</strong>м 1929 г<strong>о</strong>да при участии Г. Сухантке в<br />

Берлине. Пр<strong>о</strong>веденные п<strong>о</strong>зднее <strong>о</strong>пыты, в т<strong>о</strong>м числе в 1931 и 1932<br />

г<strong>о</strong>дах, также и в других местах, не дали таких же убедительных<br />

результат<strong>о</strong>в, х<strong>о</strong>тя статическ<strong>о</strong>е <strong>о</strong>б<strong>о</strong>бщение п<strong>о</strong>дтверждает <strong>о</strong>писанные<br />

первые результаты эксперимент<strong>о</strong>в. Уже неб<strong>о</strong>льшие изменения среды, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> в экспериментах не<br />

требуется принимать в<strong>о</strong> внимание, дают <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения в результатах <strong>о</strong>пыта. Также не был<strong>о</strong> безразличн<strong>о</strong>,<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дятся ли <strong>о</strong>пыты в п<strong>о</strong>двале или на верхнем этаже. Требуется еще длинный ряд <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, чт<strong>о</strong>бы далее<br />

пр<strong>о</strong>яснить пр<strong>о</strong>блемы, группирующиеся в<strong>о</strong>круг всег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>мплекса в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в.<br />

XVI. ХИМИЯ СМОЛ - ОТРАЖЕННАЯ ОБЛАСТЬ ПРИГОДНОГО СПЕКТРА СУБСТАНЦИЙ<br />

Из девственн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> крахмала в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну цветка развертывается б<strong>о</strong>гатый спектр субстанций,<br />

как был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> в предыдущих главах. В направлении к<strong>о</strong>рня крахмал упл<strong>о</strong>тняется в субстанцию каркаса -<br />

в целлюл<strong>о</strong>зу. Целлюл<strong>о</strong>за, древесина, представляет в растении принцип пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти. К<strong>о</strong>рень, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong><br />

все к<strong>о</strong>рнев<strong>о</strong>е, б<strong>о</strong>льше всег<strong>о</strong> эмансипируется <strong>о</strong>т г<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма. Листья и цветы прех<strong>о</strong>дят, к<strong>о</strong>рень же,<br />

перезим<strong>о</strong>вав, весн<strong>о</strong>й выпускает из себя н<strong>о</strong>вую жизнь. Н<strong>о</strong> даже к<strong>о</strong>гда все растение целик<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>гибает,<br />

целлюл<strong>о</strong>зные части пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают далее св<strong>о</strong>ю мумифицир<strong>о</strong>ванную жизнь. Определенные <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельства<br />

мете<strong>о</strong>р<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют эт<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>цессу мумификации. Так, в<br />

43


земных сл<strong>о</strong>ях мы нах<strong>о</strong>дим давн<strong>о</strong> исчезнувший растительный мир в виде залежей бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля.<br />

Древнейший уг<strong>о</strong>ль - эт<strong>о</strong> каменный уг<strong>о</strong>ль, ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение ух<strong>о</strong>дит в перв<strong>о</strong>бытные времена.<br />

П<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>сть, лежавшая в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля, нельзя сравнить с нашими<br />

сег<strong>о</strong>дняшними ф<strong>о</strong>рмами растений, и <strong>о</strong>стается п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м, были ли <strong>о</strong>ни и наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей<br />

структуре такими пл<strong>о</strong>тными и твердыми, как наши сег<strong>о</strong>дняшние физические растения.<br />

Если уг<strong>о</strong>ль не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> сжигать, н<strong>о</strong> нагревать без д<strong>о</strong>ступа в<strong>о</strong>здуха (сухая перег<strong>о</strong>нка), т<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>цессе<br />

п<strong>о</strong>лук<strong>о</strong>кс<strong>о</strong>вания, в зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т вида и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения угля, выделится б<strong>о</strong>льше или меньше газа. Уже в<br />

начале нашег<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия сначала в Англии, а затем п<strong>о</strong>всюду на к<strong>о</strong>нтиненте эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь<br />

для п<strong>о</strong>лучения светильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> газа. Светильный газ представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й смесь <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества и<br />

различных угле-<strong>о</strong>гненных веществ, таких как метан, этан, этилен, ацетилен и другие.<br />

Остатк<strong>о</strong>м при сух<strong>о</strong>й перег<strong>о</strong>нке является к<strong>о</strong>кс, исп<strong>о</strong>льзуемый для <strong>о</strong>б<strong>о</strong>грева д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong>зднее <strong>о</strong>н стал<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваться для плавки железн<strong>о</strong>й руды, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>лучения <strong>о</strong>пределенных с<strong>о</strong>рт<strong>о</strong>в железа.<br />

П<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чный пр<strong>о</strong>дукт, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>бразуется при этих пр<strong>о</strong>цессах, - эт<strong>о</strong> см<strong>о</strong>ла (дег<strong>о</strong>ть). Вначале см<strong>о</strong>ла<br />

рассматривалась т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> как бесп<strong>о</strong>лезный п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чный пр<strong>о</strong>дукт, п<strong>о</strong>ка техника не научилась исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать ее<br />

с<strong>о</strong>ставные части. Сег<strong>о</strong>дня см<strong>о</strong>ла не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> не является бесп<strong>о</strong>лезным п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> служит<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й для б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й части всей нашей химическ<strong>о</strong>й индустрии.<br />

При выделении <strong>о</strong>тдельных фракций из см<strong>о</strong>л п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м дистилляции п<strong>о</strong>лучают, наряду с твердым<br />

<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>тдельные пр<strong>о</strong>дукты дистилляции, <strong>о</strong>т фракций, кипящих при низких температурах (легкие<br />

масла), через средние масла к тяжелым маслам. В зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т вида и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения угля также и<br />

пр<strong>о</strong>дукты дистилляции п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей химическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де различны.<br />

См<strong>о</strong>ла бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля с<strong>о</strong>держит п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части парафины,<br />

т<strong>о</strong>гда как каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льная см<strong>о</strong>ла с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит п<strong>о</strong>чти исключительн<strong>о</strong><br />

из цикл<strong>о</strong>парафин<strong>о</strong>в. Эти химические различия важны для<br />

п<strong>о</strong>нимания п<strong>о</strong>следующег<strong>о</strong> и д<strong>о</strong>лжны быть здесь кратк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>яснены.<br />

Обеим группам веществ св<strong>о</strong>йственен характер химическ<strong>о</strong>й<br />

инертн<strong>о</strong>сти. Отсюда название парафина (parum affinis = без<br />

ср<strong>о</strong>дства). В сам<strong>о</strong>м деле, эти вещества так мертвы, чт<strong>о</strong> не<br />

п<strong>о</strong>двержены действию сильнейших химических агент<strong>о</strong>в. Их<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> кипятить в сильнейших раств<strong>о</strong>рах кисл<strong>о</strong>т, например, в<br />

к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те, без т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы в них чт<strong>о</strong>либ<strong>о</strong><br />

изменил<strong>о</strong>сь.<br />

Анализ п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из углер<strong>о</strong>да и <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества, т<strong>о</strong> есть являются угле-<strong>о</strong>гненными веществами<br />

(углев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дами). Однак<strong>о</strong> структура этих угле-<strong>о</strong>гненных веществ<br />

различна, в зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, из бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> или каменн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля<br />

<strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>лучены. Ранее мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили, чт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бычная ф<strong>о</strong>рмирующая<br />

сила угля в углер<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й химии нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бладающий четырьмя сил<strong>о</strong>выми связями углер<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>жет<br />

с<strong>о</strong>единяться с самим с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>тсюда в<strong>о</strong>зникает к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е<br />

разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие к<strong>о</strong>мбинаций структур. Так, парафины являются<br />

угле-<strong>о</strong>гненными веществами с <strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong>й цепью, т<strong>о</strong>гда как<br />

цикл<strong>о</strong>парафины имеют цепь Циклическ<strong>о</strong>й структуры, а именн<strong>о</strong><br />

шестичленн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong>.<br />

Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличия структур парафин<strong>о</strong>в и цикл<strong>о</strong>парафин<strong>о</strong>в <strong>о</strong>пределяется их приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>сть для<br />

химических пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний, как эт<strong>о</strong> станет ясным в дальнейшем. Вначале дадим предварительн<strong>о</strong>е<br />

представление, ни в к<strong>о</strong>ем случае не претендующее на п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ту, <strong>о</strong>бз<strong>о</strong>р <strong>о</strong>тдельных пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в дистилляции<br />

(см. на с<strong>о</strong>седней странице).<br />

Нефть (сырая нефть) п<strong>о</strong>казывает с<strong>о</strong>став, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный см<strong>о</strong>ле, п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>й из бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля. При<br />

фракци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й дистилляции <strong>о</strong>на также дает пр<strong>о</strong>дукты парафин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда: бензин, кер<strong>о</strong>син, парафин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

масл<strong>о</strong>, парафин. Нефть м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как естественную см<strong>о</strong>лу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась в<br />

результате к<strong>о</strong>кс<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>буглившихся растительных <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>в в результате земных катастр<strong>о</strong>ф.<br />

В т<strong>о</strong> время как см<strong>о</strong>ла, п<strong>о</strong>лученная из бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля, уже сравнительн<strong>о</strong> давн<strong>о</strong> перерабатывается в<br />

г<strong>о</strong>рючие вещества, смаз<strong>о</strong>чные вещества и парафин, и таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м превратилась в предп<strong>о</strong>сылку расцвета<br />

машинн<strong>о</strong>й техники, каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льные см<strong>о</strong>лы еще д<strong>о</strong> середины 19-г<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия были бесп<strong>о</strong>лезным<br />

п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чным пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>пуст<strong>о</strong>шавшим п<strong>о</strong>ля в <strong>о</strong>крестн<strong>о</strong>стях газ<strong>о</strong>вых фабрик и к<strong>о</strong>кс<strong>о</strong>химических<br />

44


к<strong>о</strong>мбинат<strong>о</strong>в. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с 1846 г<strong>о</strong>да начали исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>тдельные фракции для пр<strong>о</strong>питки железн<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жных<br />

шпал и п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще древесины, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong> бактерицидн<strong>о</strong>е, враждебн<strong>о</strong>е жизни действие<br />

этих фракций.<br />

Причина эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лежала в уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы при в<strong>о</strong>здействии как<br />

химических, так и <strong>о</strong>кисляющих агент<strong>о</strong>в. Пр<strong>о</strong>дукты каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы не так легк<strong>о</strong> сг<strong>о</strong>рали, как<br />

пр<strong>о</strong>дукты бур<strong>о</strong>г<strong>о</strong> угля, и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му не г<strong>о</strong>дились в качестве т<strong>о</strong>плива для двигателей внутреннег<strong>о</strong> сг<strong>о</strong>рания.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни не <strong>о</strong>бладали также вязк<strong>о</strong>стью парафин<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>ни не м<strong>о</strong>гли быть исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваны как смаз<strong>о</strong>чные<br />

материалы.<br />

И т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда удал<strong>о</strong>сь найти в смеси серн<strong>о</strong>й и аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты средств<strong>о</strong>, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>здейств<strong>о</strong>вать<br />

на цикл<strong>о</strong>парафины, лед был сл<strong>о</strong>ман. При <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке бенз<strong>о</strong>ла названн<strong>о</strong>й нитрирующей смесью п<strong>о</strong>лучался<br />

нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>л, названный также л<strong>о</strong>жным миндальным масл<strong>о</strong>м.<br />

Эт<strong>о</strong>т нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>л имеет выраженный ар<strong>о</strong>мат и исп<strong>о</strong>льзуется сег<strong>о</strong>дня для ар<strong>о</strong>матизации ваксы для<br />

паркета, сап<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> крема и т. п. Отсюда вся <strong>о</strong>бширная <strong>о</strong>бласть химии цикл<strong>о</strong>парафин<strong>о</strong>в названа<br />

«ар<strong>о</strong>матическ<strong>о</strong>й химией». В пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>му химия <strong>о</strong>ткрытых цепей названа «алифатическ<strong>о</strong>й<br />

химией », п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м предварительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>кисления этих пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>лучают вещества,<br />

имеющие характер жирных кисл<strong>о</strong>т (алифатическ<strong>о</strong>е = жирн<strong>о</strong>е).<br />

Нитрация бенз<strong>о</strong>ла действительн<strong>о</strong> была наст<strong>о</strong>ящим пр<strong>о</strong>рыв<strong>о</strong>м. Отсюда ар<strong>о</strong>матическая химия начала<br />

развиваться гигантскими шагами. Путем различных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в синтеза будут, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>лучены<br />

милли<strong>о</strong>ны н<strong>о</strong>вых веществ.<br />

Из нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>ла п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества п<strong>о</strong>лучают анилин<br />

К<strong>о</strong>гда удается при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи из<strong>о</strong>щренных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в (диаз<strong>о</strong>тир<strong>о</strong>вание и к<strong>о</strong>пулир<strong>о</strong>вание) д<strong>о</strong>биться<br />

нак<strong>о</strong>пления в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, в<strong>о</strong>зникают первые синтетические красители.<br />

В 1856 г<strong>о</strong>ду Перкин выпустил в пр<strong>о</strong>дажу первые анилин<strong>о</strong>вые красители. В 1866 г<strong>о</strong>ду Байер нашел<br />

мет<strong>о</strong>д техническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза индиг<strong>о</strong>, и вск<strong>о</strong>ре п<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ступили в пр<strong>о</strong>дажу куб<strong>о</strong>вые красители группы<br />

индантрена, бензантрена и т. д. и пр<strong>о</strong>чие с<strong>о</strong>временные красители.<br />

На эт<strong>о</strong> гранди<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>е техническ<strong>о</strong>е развитие был<strong>о</strong> направлен<strong>о</strong> к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е прилежание и сила<br />

рассудка. Непрекращающееся чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е сам<strong>о</strong>п<strong>о</strong>жертв<strong>о</strong>вание и не<strong>о</strong>бычные стечения <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств<br />

характерны для жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пути людей, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вавших эт<strong>о</strong>му развитию. П<strong>о</strong>трясает, например, судьба<br />

Рунге, как <strong>о</strong>н при тяжелых личных <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельствах сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>бращается к пр<strong>о</strong>блеме<br />

каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы, п<strong>о</strong>ка в 1834 г<strong>о</strong>ду ему удал<strong>о</strong>сь при <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке <strong>о</strong>пределенных фракций<br />

каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы хл<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й известью п<strong>о</strong>лучить г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>ват<strong>о</strong> <strong>о</strong>крашенный пр<strong>о</strong>дукт реакции. Н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong><br />

два ст<strong>о</strong>летия, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>стрый ум Г<strong>о</strong>фмана п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лили эт<strong>о</strong> наблюдение Рунге <strong>о</strong>братить на технические нужды.<br />

В 1858-1865 г<strong>о</strong>дах Кекуле с<strong>о</strong>здал н<strong>о</strong>вую структурную химию, чт<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>ваниям<br />

н<strong>о</strong>вых красителей. Пример т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, какую р<strong>о</strong>ль сыграла судьба: Кекуле сидел на крыше л<strong>о</strong>нд<strong>о</strong>нск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>мнибуса и задремал. Он пр<strong>о</strong>ехал св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вку, н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> увидел с<strong>о</strong>н, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ат<strong>о</strong>мы углер<strong>о</strong>да,<br />

взявшись за руки, кружились в<strong>о</strong>круг нег<strong>о</strong> х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м. Эт<strong>о</strong> вд<strong>о</strong>хн<strong>о</strong>вил<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> на с<strong>о</strong>здание структурн<strong>о</strong>й химии.<br />

Немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> времени, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>ткрыли, чт<strong>о</strong> вещества из эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти, пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чные пр<strong>о</strong>дукты<br />

при п<strong>о</strong>лучении синтетических красителей, <strong>о</strong>казывают в<strong>о</strong>здействие на чел<strong>о</strong>веческий <strong>о</strong>рганизм, и так<br />

началась эра синтетических лекарств. Из фен<strong>о</strong>ла стали п<strong>о</strong>лучать салицил<strong>о</strong>вые препараты, аспирин и др.<br />

В<strong>о</strong>зникла хими<strong>о</strong>терапия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пыталась применить <strong>о</strong>пыт исслед<strong>о</strong>ваний в химии красителей. Так<br />

же, как в химии красителей п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления б<strong>о</strong>к<strong>о</strong>вых цепей к бенз<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>му к<strong>о</strong>льцу п<strong>о</strong>лучают<br />

различные <strong>о</strong>ттенки цвета, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые даже м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассчитать заранее, так хими<strong>о</strong>терапия имеет ядр<strong>о</strong>,<br />

реагирующее с плазменным веществ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизма, и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных цепей д<strong>о</strong>стигается<br />

вариация ег<strong>о</strong> действия. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, например, в<strong>о</strong>зник препарат сальварсан, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>е научн<strong>о</strong>е название<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> следующее:<br />

45


Среди пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чных пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства красителей были <strong>о</strong>бнаружены сладкие на вкус<br />

вещества, т<strong>о</strong>гда начал<strong>о</strong>сь систематическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> синтетических веществ, максимальн<strong>о</strong> сладких на<br />

вкус. Так в<strong>о</strong>зникли сахарин, дульцин и другие синтетические сладкие вещества.<br />

Прасубстанцией всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития является нитр<strong>о</strong>бенз<strong>о</strong>л, имеющий, как был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong>,<br />

ар<strong>о</strong>матический характер; н<strong>о</strong> здесь также п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м план<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучен<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong><br />

других ар<strong>о</strong>матических веществ. Развилась целая ветвь парфюмерн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>мышленн<strong>о</strong>сти, знающая сег<strong>о</strong>дня<br />

целый ряд синтетических с<strong>о</strong>единений, имитирующих различные ар<strong>о</strong>маты растений.<br />

Нельзя <strong>о</strong>трицать, чт<strong>о</strong> все развитие химии см<strong>о</strong>л представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальный триумф<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> интеллекта. Н<strong>о</strong> какая мир<strong>о</strong>вая дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сть ст<strong>о</strong>ит за всеми этими явлениями и чт<strong>о</strong><br />

представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й эти <strong>субстанции</strong> в связи с мир<strong>о</strong>вым целым?<br />

Давайте еще раз <strong>о</strong>глянемся на путь стан<strong>о</strong>вления естественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

спектра субстанций, исх<strong>о</strong>дя <strong>о</strong>т крахмала, представив ег<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бразе: как<br />

в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м дыхании разрыхляется субстанция крахмала и след<strong>о</strong>м за<br />

сахар<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникает <strong>о</strong>краска цветка, ар<strong>о</strong>матические вещества, мед,<br />

масла и лекарственные вещества растения. Развитие вниз идет в<br />

направлении упл<strong>о</strong>тнения и минерализации, через целлюл<strong>о</strong>зу, через<br />

би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический нулев<strong>о</strong>й пункт, т<strong>о</strong> есть уг<strong>о</strong>ль и с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong><br />

уг<strong>о</strong>льные см<strong>о</strong>лы. В них чел<strong>о</strong>веческий интеллект начар<strong>о</strong>вывает<br />

<strong>о</strong>траженную <strong>о</strong>бласть синтетических красителей, синтетических<br />

ар<strong>о</strong>матических веществ, сахарина и других синтетических слад<strong>о</strong>стей,<br />

<strong>о</strong>бласть минеральных масел и синтетических лекарственных средств.<br />

К<strong>о</strong>гда мы с<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставим <strong>о</strong>бе <strong>о</strong>бласти, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здается впечатление,<br />

чт<strong>о</strong> вверху, в вечн<strong>о</strong>м сглаживании между живыми действенными<br />

п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями, в беск<strong>о</strong>нечных метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах между Неб<strong>о</strong>м и Землей, лежит би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическая <strong>о</strong>бласть<br />

динамическ<strong>о</strong>й действительн<strong>о</strong>сти. Напр<strong>о</strong>тив, <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, п<strong>о</strong>дземн<strong>о</strong>е царств<strong>о</strong> химии см<strong>о</strong>л<br />

представляется нам фант<strong>о</strong>мным <strong>о</strong>тражением т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с с<strong>о</strong>здает динамически. В эт<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>дземн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует не динамика, а статика ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира, исчислимые явления. Несм<strong>о</strong>тря на<br />

исчислим<strong>о</strong>сть явлений, нам эт<strong>о</strong>т мир не м<strong>о</strong>жет казаться б<strong>о</strong>лее реальным, чем зеленеющий, цветущий и<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сящий растительный мир.<br />

XVII. МАЛЫЕ КОНЦЕНТРАЦИИ И ИХ ВОЗДЕЙСТВИЕ<br />

Если как<strong>о</strong>е-нибудь веществ<strong>о</strong>, например, п<strong>о</strong>варенную с<strong>о</strong>ль, раств<strong>о</strong>рить в в<strong>о</strong>де, т<strong>о</strong> прежде всег<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью исчезнет ее телесный <strong>о</strong>блик. Ег<strong>о</strong> нельзя ни увидеть, ни <strong>о</strong>сязать. Единственный <strong>о</strong>рган чувств,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый еще м<strong>о</strong>жет т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>спринять п<strong>о</strong>варенную с<strong>о</strong>ль, эт<strong>о</strong> язык, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м вкуса. Чт<strong>о</strong> же так<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> с веществ<strong>о</strong>м, есть ли <strong>о</strong>н<strong>о</strong> там и в как<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме нах<strong>о</strong>дится?<br />

Г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> существует в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить ег<strong>о</strong> вкус и <strong>о</strong>бнаружить ег<strong>о</strong> наличие<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м химических агент<strong>о</strong>в. В раств<strong>о</strong>ре п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ра<br />

нитрата серебра. При эт<strong>о</strong>м выпадает густ<strong>о</strong>й белый тв<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жистый <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий из хл<strong>о</strong>рида серебра, <strong>о</strong>н<br />

указывает на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в раств<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>держался сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бный к реакции хл<strong>о</strong>р (из п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли). В в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

раств<strong>о</strong>ре разыгралась, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, реакция, результат<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й является выпавший в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к хл<strong>о</strong>рид<br />

серебра, являющийся видимым выражением невидим<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли.<br />

В как<strong>о</strong>й же ф<strong>о</strong>рме с<strong>о</strong>держится п<strong>о</strong>варенная с<strong>о</strong>ль в раств<strong>о</strong>ре? Если в цилиндрический с<strong>о</strong>суд налить<br />

раств<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли и чист<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды, разделив их препарир<strong>о</strong>ванным пергамент<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> через нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

время <strong>о</strong>бнаружится, чт<strong>о</strong> пергамент в результате д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льн<strong>о</strong> сильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> давления выгнется в <strong>о</strong>дну ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну.<br />

Причину эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> явления называют <strong>о</strong>см<strong>о</strong>тическим давлением. Пергамент <strong>о</strong>бразует п<strong>о</strong>лупр<strong>о</strong>ницаемую<br />

перег<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дку, пр<strong>о</strong>пускающую в<strong>о</strong>ду, н<strong>о</strong> не веществ<strong>о</strong>. Опыт п<strong>о</strong>казывает, чт<strong>о</strong> величина эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> давления<br />

пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нальна к<strong>о</strong>нцентрации раств<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, и чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дчиняется<br />

46


газ<strong>о</strong>вым зак<strong>о</strong>нам. Осм<strong>о</strong>тическ<strong>о</strong>е давление вп<strong>о</strong>лне м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сравнить с давлением газа в замкнут<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бъеме.<br />

При п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>м уменьшении к<strong>о</strong>нцентрации раств<strong>о</strong>ра веществ<strong>о</strong> расширяется, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> газу, и,<br />

нак<strong>о</strong>нец, к<strong>о</strong>нцентрация ег<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится так мала, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong><br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить ни на вкус, ни химическими<br />

мет<strong>о</strong>дами. Даже т<strong>о</strong>нчайшие химические реакции, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить наличие слабейших к<strong>о</strong>нцентраций,<br />

п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тказывают. Даже так<strong>о</strong>й чувствительный<br />

спектральный анализ д<strong>о</strong>стигает границ св<strong>о</strong>их в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей.<br />

При уменьшении к<strong>о</strong>нцентрации д<strong>о</strong> 1: 10 17 , нак<strong>о</strong>нец,<br />

д<strong>о</strong>стигается с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м п<strong>о</strong> представлениям <strong>о</strong><br />

величинах ат<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в б<strong>о</strong>льше нет ни <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>лекулы п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й<br />

с<strong>о</strong>ли в 1 см 3 эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра. (П<strong>о</strong> Л<strong>о</strong>шмиту в 1 см 3 газа с<strong>о</strong>держится 4, 5 x 10 16 м<strong>о</strong>лекул). Эт<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>сильн<strong>о</strong><br />

раств<strong>о</strong>рению 1 мг п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли в 10 милли<strong>о</strong>нах т<strong>о</strong>нн в<strong>о</strong>ды.<br />

Если дальше уменьшать к<strong>о</strong>нцентрацию эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра, т<strong>о</strong>гда, Даже на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании те<strong>о</strong>ретических<br />

представлений, нельзя предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> и в б<strong>о</strong>льшем <strong>о</strong>бъеме так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра м<strong>о</strong>жет с<strong>о</strong>держаться х<strong>о</strong>тя бы<br />

<strong>о</strong>дна м<strong>о</strong>лекула вещества. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му сег<strong>о</strong>дняшним научн<strong>о</strong> вышк<strong>о</strong>ленным химикам или врачам так трудн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>верить в действие таких малых к<strong>о</strong>нцентраций.<br />

И, тем не менее, в течение ст<strong>о</strong>летий развивающаяся г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патия п<strong>о</strong>казала, чт<strong>о</strong> такие и еще меньшие<br />

к<strong>о</strong>нцентрации <strong>о</strong>бладают терапевтическим эффект<strong>о</strong>м.<br />

Первый, кт<strong>о</strong> ввел в терапию слабые к<strong>о</strong>нцентрации, был Ганеманн. Исп<strong>о</strong>льзуемые им к<strong>о</strong>нцентрации<br />

д<strong>о</strong>стигались <strong>о</strong>пределенным сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м, и лекарственные средства, применяемые сег<strong>о</strong>дня в г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патии, в<br />

св<strong>о</strong>ем приг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>влении <strong>о</strong>пираются в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м на мет<strong>о</strong>дику Ганеманна. Уменьшения к<strong>о</strong>нцентрации таким<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенным сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м были названы п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>ванием. Они п<strong>о</strong>лучались следующим сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м.<br />

Если мы пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим так<strong>о</strong>е разбавление, например, с сульфат<strong>о</strong>м меди, т<strong>о</strong> начинаем с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> грамма<br />

сульфата меди, раств<strong>о</strong>ряем ег<strong>о</strong> в 9 г в<strong>о</strong>ды, п<strong>о</strong>лучая 10 г 10% раств<strong>о</strong>ра сульфата меди, и эт<strong>о</strong>т раств<strong>о</strong>р в<br />

течение <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени ритмически встряхивается. Эт<strong>о</strong> дает первую п<strong>о</strong>тенцию. Н<strong>о</strong>вейшие<br />

исслед<strong>о</strong>вания уже дают исх<strong>о</strong>дную т<strong>о</strong>чку для <strong>о</strong>птимума времени и наиб<strong>о</strong>лее эффективн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ритма<br />

встряхивания.<br />

Далее берем 1 см 3 п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ра и разбавляем в в<strong>о</strong>де д<strong>о</strong> 10 см 3 , сн<strong>о</strong>ва<br />

встряхиваем и п<strong>о</strong>лучаем вт<strong>о</strong>рую п<strong>о</strong>тенцию. 1 см 3 п<strong>о</strong>следнег<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра сн<strong>о</strong>ва разбавляем в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й д<strong>о</strong> 10 см 3 и<br />

встряхиваем таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, как прежде. Эт<strong>о</strong> третья п<strong>о</strong>тенция.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в предлагаем<strong>о</strong>м случае речь идет <strong>о</strong> ритмическ<strong>о</strong>м разбавлении в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении 1: 10, в<br />

фармак<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят <strong>о</strong> децимальных п<strong>о</strong>тенциях, <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значая их с<strong>о</strong>кращенн<strong>о</strong> индекс<strong>о</strong>м D, д<strong>о</strong>бавляя числ<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>тенций, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, например, D3 (= третья децимальная п<strong>о</strong>тенция). В <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к исх<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong> степень к<strong>о</strong>нцентрации с<strong>о</strong>ставляет 1: 10 3 или 10 -3 .<br />

Для сег<strong>о</strong>дняшней химии так называемая третья п<strong>о</strong>тенция, естественн<strong>о</strong>, суть не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как в<strong>о</strong>дный<br />

раств<strong>о</strong>р 1 %<strong>о</strong> сульфата меди. Если раств<strong>о</strong>рить 1 г сульфата меди в 1 литре в<strong>о</strong>ды, т<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>лучим т<strong>о</strong>т же<br />

самый раств<strong>о</strong>р б<strong>о</strong>лее пр<strong>о</strong>стым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м.<br />

И тем не менее является факт<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенция сульфата меди D3 - эт<strong>о</strong> не т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й 1<br />

%0-ный раств<strong>о</strong>р сульфата меди. Эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жет быть д<strong>о</strong>казан экспериментальн<strong>о</strong>. Для эт<strong>о</strong>й цели<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дятся би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические тесты, например, с семенами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>растают в п<strong>о</strong>тенции и в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующем п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нцентрации раств<strong>о</strong>ре (К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>). Развитие листьев и к<strong>о</strong>рней в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их случаях<br />

различн<strong>о</strong>, результаты уст<strong>о</strong>йчивы и при п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рных <strong>о</strong>пытах. За п<strong>о</strong>тенцией как действенная сила ст<strong>о</strong>ит нечт<strong>о</strong><br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е, сила, пр<strong>о</strong>бужденная ритм<strong>о</strong>м. При п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вании исчезает субстанция, <strong>о</strong>на исчезает, прежде всег<strong>о</strong>,<br />

телесн<strong>о</strong>, затем химически и спектр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пически, на ее мест<strong>о</strong> все б<strong>о</strong>лее выступает би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е<br />

в<strong>о</strong>здействие.<br />

Если мы <strong>о</strong>тбр<strong>о</strong>сим сег<strong>о</strong>дняшнее <strong>о</strong>рт<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ксальн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>нятие <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятие <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е связан<strong>о</strong> с представлениями <strong>о</strong> вечн<strong>о</strong>й материи, и на ег<strong>о</strong> мест<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ставим т<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>нятие <strong>о</strong><br />

<strong>субстанции</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е мы пытались выраб<strong>о</strong>тать в х<strong>о</strong>де предлагаемых <strong>о</strong>бъяснений, т<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>блема слабых<br />

к<strong>о</strong>нцентраций сразу станет ясн<strong>о</strong>й. В с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с тем, чт<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>пытались представить в предыдущих<br />

главах, веществ<strong>о</strong> суть не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как фиксир<strong>о</strong>ванная ступень бытия макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong> на Земле мы называем веществ<strong>о</strong>м, эт<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс в застывшей, фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Земная<br />

вещественн<strong>о</strong>сть и мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> два п<strong>о</strong>люса, между к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми лежит беск<strong>о</strong>нечный ряд ступеней<br />

бытия прир<strong>о</strong>ды. Растение сам<strong>о</strong> вчленен<strong>о</strong> между этими двумя п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями. В бесчисленных<br />

метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах ф<strong>о</strong>рмы и вещества, в ритмах сжатия и расширения, инв<strong>о</strong>люции и эв<strong>о</strong>люции, существа и<br />

явления, бытие растения - эт<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>й член мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, как в к<strong>о</strong>смических ритмах в<strong>о</strong>зникает и прех<strong>о</strong>дит субстанция. Кривые<br />

(рис. 2, 3, 4, 12) п<strong>о</strong>казывают ритмическую смену сгущения из нематериальн<strong>о</strong>й ступени бытия в<br />

вещественн<strong>о</strong>сть и сн<strong>о</strong>ва расширение в имп<strong>о</strong>ндерабильн<strong>о</strong>е. И как Гете <strong>о</strong>писывает эт<strong>о</strong> для растения, так и мы<br />

м<strong>о</strong>жем для всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическую идею, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая в ритмах и<br />

47


всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жных метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зах стан<strong>о</strong>вится, нак<strong>о</strong>нец, тем, чт<strong>о</strong> мы называем веществ<strong>о</strong>м. И так же, как<br />

растение <strong>о</strong>сенью высыхает и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>чти п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью исчезает физически, т<strong>о</strong>гда как ег<strong>о</strong> существ<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва<br />

в<strong>о</strong>звращается в мир<strong>о</strong>вые дали, так и фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет в ритмах сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>риться в св<strong>о</strong>ем<br />

пр<strong>о</strong>цессуальн<strong>о</strong>м существе.<br />

В пр<strong>о</strong>цессе п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вания нах<strong>о</strong>дим мы гениальн<strong>о</strong>е предчувствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Эт<strong>о</strong><br />

не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как перев<strong>о</strong>д явления вещества в ег<strong>о</strong> существ<strong>о</strong>. В ритмическ<strong>о</strong>м уменьшении к<strong>о</strong>нцентрации<br />

веществ<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряется, теряет телесный <strong>о</strong>блик, перех<strong>о</strong>дит из тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в жидк<strong>о</strong>е, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> в<br />

газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>днимается на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>кие ступени бытия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые уже не<br />

являются б<strong>о</strong>льше материальными.<br />

Г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патия пытается лечить не п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м груб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия веществ, н<strong>о</strong> вызывать раств<strong>о</strong>ренные,<br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>жденные <strong>о</strong>т фиксации <strong>субстанции</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, дух <strong>субстанции</strong>.<br />

Исп<strong>о</strong>льзуемый при п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вании исключительн<strong>о</strong> десятичный ритм, кажется, задан самим<br />

Ганеманн<strong>о</strong>м и, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти не п<strong>о</strong>явил<strong>о</strong>сь никаких тв<strong>о</strong>рческих идей, пре<strong>о</strong>бразующих б<strong>о</strong>лее<br />

или менее надежные мет<strong>о</strong>ды, с<strong>о</strong>хранили эт<strong>о</strong>т декадный ритм, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующий нашей децимальн<strong>о</strong>й<br />

системе мер. Н<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>му<br />

веществу присущ ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственный ритм. Отн<strong>о</strong>шение вещества к<br />

ф<strong>о</strong>рмирующим силам, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е выражается, например, в ф<strong>о</strong>рме ег<strong>о</strong><br />

кристалла, или ег<strong>о</strong> связь с <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая выражается в<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении ат<strong>о</strong>мных вес<strong>о</strong>в (сравните музыкальные качества веществ)<br />

м<strong>о</strong>гли бы указать на ритм, св<strong>о</strong>йственный данн<strong>о</strong>му виду веществ. Или если<br />

внешний вид растения имеет, например, дих<strong>о</strong>т<strong>о</strong>нический характер, как,<br />

например, у <strong>о</strong>мелы, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> также м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>пределять дв<strong>о</strong>йственный ритм<br />

для лекарств, изг<strong>о</strong>тавливаемых или п<strong>о</strong>тенцируемых из <strong>о</strong>мелы (рис. 34).<br />

Так<strong>о</strong>е бинарн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вание для <strong>о</strong>мелы устан<strong>о</strong>вил<strong>о</strong>сь в течение<br />

мн<strong>о</strong>гих лет и принят<strong>о</strong> в клиническ<strong>о</strong>й практике.<br />

Исслед<strong>о</strong>ваниям ближайших десятилетий предст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>ткрыть в эт<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня<br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предугадать. Первым шаг<strong>о</strong>м на эт<strong>о</strong>м пути является изучение так называемых кривых<br />

п<strong>о</strong>тенции.<br />

П<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вка <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в для п<strong>о</strong>лучения таких кривых с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яла в следующем: тридцать цвет<strong>о</strong>чных<br />

г<strong>о</strong>ршк<strong>о</strong>в с семенами пшеницы п<strong>о</strong>ливали п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательными п<strong>о</strong>тенциями нек<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> вещества, д<strong>о</strong>биваясь<br />

пр<strong>о</strong>растания семян и р<strong>о</strong>ста растений. Спустя неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> недель растения были измерены и средняя длина<br />

их была внесена как <strong>о</strong>рдината для кажд<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>тенции (К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>).<br />

Кривая п<strong>о</strong>тенций действительн<strong>о</strong> является характерн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нстант<strong>о</strong>й для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества.<br />

Пр<strong>о</strong>двигаясь на эт<strong>о</strong>м пути, в исслед<strong>о</strong>вательск<strong>о</strong>й лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии авт<strong>о</strong>ра были п<strong>о</strong>лучены кривые п<strong>о</strong>тенции для<br />

мн<strong>о</strong>гих минеральных и растительных веществ.<br />

П<strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вка <strong>о</strong>пыта, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, была м<strong>о</strong>дифицир<strong>о</strong>вана таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> вмест<strong>о</strong> растений в цвет<strong>о</strong>чных<br />

г<strong>о</strong>ршках в качестве би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъекта тестир<strong>о</strong>вания были исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваны растущие др<strong>о</strong>жжи.<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> др<strong>о</strong>жжи разлагают сахар на спирт и углекисл<strong>о</strong>ту; п<strong>о</strong>следнюю м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>брать в<br />

градуир<strong>о</strong>ванную пр<strong>о</strong>бирку и измерить. Объем п<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты является мер<strong>о</strong>й жизнедеятельн<strong>о</strong>сти<br />

др<strong>о</strong>жжей, как измеренные листья и к<strong>о</strong>рни пшеницы являются мер<strong>о</strong>й интенсивн<strong>о</strong>сти жизни пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>стк<strong>о</strong>в.<br />

30 или 50 таких бр<strong>о</strong>дильных к<strong>о</strong>лб были п<strong>о</strong>мещены на кругл<strong>о</strong>м вращающемся ст<strong>о</strong>ле. Перед каждым<br />

тест<strong>о</strong>м был предусм<strong>о</strong>трен к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>льный <strong>о</strong>пыт с дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. След<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> при<br />

<strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>держании к<strong>о</strong>лб выделение углекисл<strong>о</strong>ты будет <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вым, т<strong>о</strong> есть кривая в данн<strong>о</strong>м случае<br />

будет прям<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> если вмест<strong>о</strong> дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды ввести в к<strong>о</strong>лбы п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательные п<strong>о</strong>тенции как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>либ<strong>о</strong><br />

вещества, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучится не прямая, а характерная, с <strong>о</strong>тчетливыми максимумами и минимумами,<br />

кривая п<strong>о</strong>тенций.<br />

На рис. 36 приведена кривая п<strong>о</strong>тенций для Prunus spinosa в качестве примера.<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, чт<strong>о</strong> на так<strong>о</strong>й крив<strong>о</strong>й <strong>о</strong>значает падение и в<strong>о</strong>зрастание, или максимум и минимум, и<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании интервал<strong>о</strong>в между максимумами и минимумами сделать выв<strong>о</strong>ды в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении<br />

ритма выбранн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>. М<strong>о</strong>жем ли мы п<strong>о</strong> характеру крив<strong>о</strong>й устан<strong>о</strong>вить д<strong>о</strong>зир<strong>о</strong>вку для<br />

терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания лекарства? Ок<strong>о</strong>нчательный <strong>о</strong>твет на эти в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы м<strong>о</strong>жет быть дан т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>сле мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летних старательных исслед<strong>о</strong>ваний.<br />

Для начала м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, быть м<strong>о</strong>жет, следующее: максимум и минимум на крив<strong>о</strong>й <strong>о</strong>значает<br />

п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тный пункт. Здесь как бы мы перешагиваем п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г, ведущий из <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти в другую. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

представить себе, чт<strong>о</strong> при п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вании п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong> <strong>о</strong>существляется перех<strong>о</strong>д<br />

через такие п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ги, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м веществ<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ступени на другую. П<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вые т<strong>о</strong>чки крив<strong>о</strong>й<br />

(максимум и минимум) д<strong>о</strong>лжны выражать в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждение <strong>субстанции</strong> через <strong>о</strong>бласти бытия.<br />

В х<strong>о</strong>де этих раб<strong>о</strong>т <strong>о</strong>днажды п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>валась бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та и <strong>о</strong>пределялась ее п<strong>о</strong>тенциальная<br />

кривая. Бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та была п<strong>о</strong>лучена из бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы и <strong>о</strong>чищена п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

перекристаллиз<strong>о</strong>вания, п<strong>о</strong>ка пр<strong>о</strong>ба чист<strong>о</strong>ты не пр<strong>о</strong>шла через т<strong>о</strong>чку плавления 121°. Кривая п<strong>о</strong>тенции<br />

48


п<strong>о</strong>казала жив<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>текание пр<strong>о</strong>цесса с характерными максимумами и минимумами. Одн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>валась бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та, при<strong>о</strong>бретенная в аптеке, и <strong>о</strong>пределялась кривая. Купленная бенз<strong>о</strong>йная<br />

кисл<strong>о</strong>та была чист<strong>о</strong>й (т<strong>о</strong>чка плавления 121°), н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучена синтетически из каменн<strong>о</strong>уг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й см<strong>о</strong>лы. Эта<br />

бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та химически идентична естественн<strong>о</strong>й бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те, н<strong>о</strong> принадлежит к <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти химии см<strong>о</strong>л, как эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> в предыдущей главе.<br />

Кривая п<strong>о</strong>тенции эт<strong>о</strong>й синтетическ<strong>о</strong>й бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты действительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>казалась прям<strong>о</strong>й. Эт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>значает, чт<strong>о</strong> синтетическая бенз<strong>о</strong>йная кисл<strong>о</strong>та в слабых к<strong>о</strong>нцентрациях б<strong>о</strong>льше не действует на др<strong>о</strong>жжи.<br />

Она действует т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в ф<strong>о</strong>рме груб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, примерн<strong>о</strong> д<strong>о</strong> 4-й п<strong>о</strong>тенции (рис. 37).<br />

Отсюда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заключить, чт<strong>о</strong> синтетические <strong>субстанции</strong> п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>в перераб<strong>о</strong>тки см<strong>о</strong>л<br />

действуют т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> алл<strong>о</strong>патически, г<strong>о</strong>ме<strong>о</strong>патически, будучи п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>ваны, <strong>о</strong>ни бездействуют.<br />

Субстанции см<strong>о</strong>л, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ритмическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>вания, б<strong>о</strong>льше не разрыхляются и<br />

не раств<strong>о</strong>ряются впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> существа. Они выпадают из ритм<strong>о</strong>в между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей и<br />

п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му б<strong>о</strong>льше не <strong>о</strong>твечают, к<strong>о</strong>гда к ним <strong>о</strong>бращаются п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ритм<strong>о</strong>в. Несм<strong>о</strong>тря на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти<br />

синтетические пр<strong>о</strong>дукты химически абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong> идентичны прир<strong>о</strong>дным, би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong><br />

различны, как эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> на примере естественн<strong>о</strong>й и синтетическ<strong>о</strong>й бенз<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Обе бенз<strong>о</strong>йные кисл<strong>о</strong>ты пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дят из двух <strong>о</strong>бластей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в спектре субстанций были<br />

<strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ваны в предыдущей главе. Н<strong>о</strong> эти <strong>о</strong>бласти п<strong>о</strong>дчиняются различным зак<strong>о</strong>нам. Область живых<br />

растений с их спектр<strong>о</strong>м субстанций следует зак<strong>о</strong>нам жизни, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые указал Гете, с<strong>о</strong>здав все<strong>о</strong>бщие<br />

п<strong>о</strong>нятия п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти, в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждения и метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы. В<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м случае мы имеем дел<strong>о</strong> с физическими<br />

зак<strong>о</strong>нами ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й и м<strong>о</strong>лекулярн<strong>о</strong>й химии. Здесь механизм, там <strong>о</strong>рганизм. Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения вещества<br />

х<strong>о</strong>тя и справедлив в <strong>о</strong>бласти механизма, н<strong>о</strong> не в <strong>о</strong>бласти <strong>о</strong>рганизма.<br />

В п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни мы п<strong>о</strong>всюду <strong>о</strong>кружены пр<strong>о</strong>дукцией химии см<strong>о</strong>л и нам нужн<strong>о</strong> иметь с ними<br />

дел<strong>о</strong>. С представленным здесь, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, не д<strong>о</strong>лжны измениться суждения <strong>о</strong> ценн<strong>о</strong>стях, н<strong>о</strong> мы х<strong>о</strong>тим<br />

п<strong>о</strong>знать силы, ст<strong>о</strong>ящие за этим развитием, и х<strong>о</strong>тели бы перевести их в будущее знание <strong>о</strong> жив<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>.<br />

49


XVIII. МИНЕРАЛ<br />

При сжигании растения в пепле <strong>о</strong>стаются ег<strong>о</strong> минеральные с<strong>о</strong>ставные части. С<strong>о</strong>держание пепла в<strong>о</strong><br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>м зависит <strong>о</strong>т вида растения и усл<strong>о</strong>вий ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ста. Прир<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>ставных частей пепла также изменяется с<br />

прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й растения. На перв<strong>о</strong>м месте <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ят: калий, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, кальций, кремний, магний и сера; н<strong>о</strong><br />

также, <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> в малых к<strong>о</strong>личествах, присутствуют <strong>о</strong>кись алюминия, натрий, хл<strong>о</strong>р. Наряду с этим в<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых растениях с<strong>о</strong>держатся б<strong>о</strong>лее редкие вещества: литий в табаке, й<strong>о</strong>д в в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>слях и лишайниках,<br />

титан в р<strong>о</strong>зе.<br />

Сег<strong>о</strong>дня скл<strong>о</strong>нны рассматривать эти вещества как не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димые «питательные <strong>субстанции</strong>», к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

растение п<strong>о</strong>требляет из п<strong>о</strong>чвы. Если бы эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> так на сам<strong>о</strong>м деле, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чва п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вилась бы<br />

беднее этими веществами, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на их не в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му искусственным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м нужн<strong>о</strong><br />

сн<strong>о</strong>ва вн<strong>о</strong>сить в нее не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димые минеральные вещества, если х<strong>о</strong>тят, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>чва <strong>о</strong>ставалась<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й. Эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>ззрение п<strong>о</strong>явил<strong>о</strong>сь в к<strong>о</strong>нце пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>летия в связи с триумфальными успехами<br />

естеств<strong>о</strong>знания, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти химии, и нашл<strong>о</strong> научную <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ру в те<strong>о</strong>рии баланса веществ при р<strong>о</strong>сте<br />

растения Либиха. Тем самым Либих является также <strong>о</strong>тц<strong>о</strong>м искусственных уд<strong>о</strong>брений.<br />

Как ни л<strong>о</strong>гичн<strong>о</strong> все эт<strong>о</strong> кажется, н<strong>о</strong> при изучении этих мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в искусственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> уд<strong>о</strong>брения м<strong>о</strong>гут<br />

в<strong>о</strong>зникнуть с<strong>о</strong>мнения.<br />

К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, вначале применение минеральных уд<strong>о</strong>брений м<strong>о</strong>жет п<strong>о</strong>высить ур<strong>о</strong>жайн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>лей. Н<strong>о</strong> уже<br />

сег<strong>о</strong>дня, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку мы всег<strong>о</strong> лишь в течение неск<strong>о</strong>льких десятилетий, - а эт<strong>о</strong> при взгляде на д<strong>о</strong>лгую<br />

ист<strong>о</strong>рию развития земледелия является беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong> малым пр<strong>о</strong>межутк<strong>о</strong>м времени, — применяем<br />

искусственные уд<strong>о</strong>брения, в<strong>о</strong>зникают явления, заставляющие серьезн<strong>о</strong> задуматься. П<strong>о</strong>думаем <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, как<br />

страдает зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вье и качеств<strong>о</strong> таких выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>стиму-лир<strong>о</strong>ванных растений, чт<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является<br />

в мал<strong>о</strong>й уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к<strong>о</strong> все н<strong>о</strong>вым видам паразит<strong>о</strong>в и вредителей. Прям<strong>о</strong>-таки<br />

пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong> с р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м индустрии искусственных уд<strong>о</strong>брений п<strong>о</strong>треб<strong>о</strong>вался р<strong>о</strong>ст индустрии средств<br />

б<strong>о</strong>рьбы с вредителями. В<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ммерчески индустриализир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е сельск<strong>о</strong>е х<strong>о</strong>зяйств<strong>о</strong> не<br />

имеет ничег<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> с праист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>м крестьянск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> х<strong>о</strong>зяйства, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е единственн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет давать<br />

зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вую пищу нар<strong>о</strong>ду на пр<strong>о</strong>тяжении ст<strong>о</strong>летий и в будущем.<br />

Кажется, чт<strong>о</strong> действительн<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> принять в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> механизм вещественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> баланса чужд<br />

<strong>о</strong>рганизму растения. Растущая без с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вения с п<strong>о</strong>чв<strong>о</strong>й на телеграфных пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дах тилландсия или<br />

пр<strong>о</strong>израстающие на бедных литием п<strong>о</strong>чвах табаки, с<strong>о</strong>держащие литий, указывают на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание<br />

минеральных веществ в растении не м<strong>о</strong>жет быть питанием, п<strong>о</strong>лученным из земли, н<strong>о</strong> здесь д<strong>о</strong>лжны играть<br />

р<strong>о</strong>ль другие пр<strong>о</strong>цессы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня не изучены или нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> <strong>о</strong>ценены.<br />

Уже раб<strong>о</strong>ты ф<strong>о</strong>н Герцеле и уп<strong>о</strong>мянутые в перв<strong>о</strong>й главе с<strong>о</strong>бственные раб<strong>о</strong>ты авт<strong>о</strong>ра м<strong>о</strong>гли п<strong>о</strong>казать,<br />

чт<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>н баланса веществ в <strong>о</strong>бласти жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> теряет св<strong>о</strong>ю значим<strong>о</strong>сть. Зак<strong>о</strong>н с<strong>о</strong>хранения материи<br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>левается жизнью. Был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> — эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> фиксир<strong>о</strong>ванная на Земле ступень<br />

развития макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Разве следует удивляться т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> в жив<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме «небесные<br />

силы пр<strong>о</strong>тягивают друг другу з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тые ведра» и вещественн<strong>о</strong>сть через все ступени бытия пре<strong>о</strong>бразуется,<br />

д<strong>о</strong>стигая нематериальн<strong>о</strong>й небесн<strong>о</strong>й силы, и <strong>о</strong>братн<strong>о</strong> <strong>о</strong>т макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесса спускается вниз д<strong>о</strong><br />

ступни пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ддающег<strong>о</strong>ся взвешиванию и анализу вещества? Разве не следует признать, чт<strong>о</strong><br />

минеральные вещества растения перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуются из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> далека, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong><br />

существ<strong>о</strong> представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й часть нек<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> цел<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> анализируемые вещества<br />

п<strong>о</strong>являются в трупе растения и, нак<strong>о</strong>нец, усваиваются землей как <strong>о</strong>тх<strong>о</strong>ды растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира?<br />

Не земля в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит растения п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м механизма физик<strong>о</strong>-химических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, н<strong>о</strong><br />

растение сгущается из Вселенн<strong>о</strong>й и с<strong>о</strong>здает себе п<strong>о</strong>чву (Герцеле).<br />

Земные силы для растения - эт<strong>о</strong> лишь <strong>о</strong>дин п<strong>о</strong>люс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>буждает выступить в явлении.<br />

П<strong>о</strong>знавать и исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать эти земные силы в <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й связи с силами <strong>о</strong>кружающег<strong>о</strong> мира д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong><br />

стать предмет<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изучения физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии растений и крестьянск<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>ты.<br />

Итак, растение пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>чву. Он<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в течение мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>летней тв<strong>о</strong>рящей<br />

жизнедеятельн<strong>о</strong>сти (п<strong>о</strong>чв<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующей), п<strong>о</strong>крывает каменистый грунт пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дным гумус<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>здает «землю» в г<strong>о</strong>разд<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшем <strong>о</strong>бъеме, чем эт<strong>о</strong> кажется вначале. Чт<strong>о</strong> касается угля, с ег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальными залежами, мы привычн<strong>о</strong> рассматриваем ег<strong>о</strong> как <strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к, как труп давн<strong>о</strong> исчезнувшей<br />

растительн<strong>о</strong>сти. Н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> думать <strong>о</strong> еще б<strong>о</strong>лее тесн<strong>о</strong>й связи растительн<strong>о</strong>сти с пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

Земли. Естественн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растения не всегда были такими, как сейчас. Нек<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни были не такими<br />

пл<strong>о</strong>тными, и сама Земля не была так<strong>о</strong>й тверд<strong>о</strong>й, как сег<strong>о</strong>дня. Сег<strong>о</strong>дня, в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле, б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тист<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рфяные<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания нап<strong>о</strong>минают нам <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цессах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые раньше д<strong>о</strong>лжны были пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дить в<br />

с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме и в других климатических усл<strong>о</strong>виях. Нужн<strong>о</strong> представить себе примерн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

перв<strong>о</strong>бытные растения еще нежн<strong>о</strong> и в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong> - вначале как <strong>о</strong>браз -пр<strong>о</strong>являли св<strong>о</strong>е нематериальн<strong>о</strong>е<br />

существ<strong>о</strong> в еще б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нких элементах. Материальн<strong>о</strong>е выражение этих явлений п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> раз за раз<strong>о</strong>м<br />

сгущал<strong>о</strong>сь в <strong>субстанции</strong> земн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти, в т<strong>о</strong>м числе г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующие, такие как кремень, глин<strong>о</strong>зем<br />

и т. д.<br />

50


Т<strong>о</strong> же справедлив<strong>о</strong> и для жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира. К<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальные г<strong>о</strong>рные хребты с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из жив<strong>о</strong>тных<br />

<strong>о</strong>тх<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в (м<strong>о</strong>ллюск<strong>о</strong>в, ракушек -амм<strong>о</strong>нитная известь). Эт<strong>о</strong> представляется нам п<strong>о</strong>нятным, как в случае с<br />

углем. Н<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны и для жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить так<strong>о</strong>й же путь развития, как и для растения, в х<strong>о</strong>де<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из жизни в еще не упл<strong>о</strong>тнившемся элементе выпадали вещества для п<strong>о</strong>следующег<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>р<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания. Здесь уместн<strong>о</strong> всп<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong> мыслях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые уже были выражены при указании на<br />

преэкзистенцию духа, чт<strong>о</strong> «жизнь» как сущн<strong>о</strong>сть была в наличии ранее, чем п<strong>о</strong>явились жизнь,<br />

зафиксир<strong>о</strong>ванная в земных ф<strong>о</strong>рмах, и твердые <strong>субстанции</strong>. Существа прир<strong>о</strong>дных царств с<strong>о</strong>здают себе в<br />

х<strong>о</strong>де д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м медленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> упл<strong>о</strong>тнения, тела, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые стан<strong>о</strong>вятся все б<strong>о</strong>лее земными,<br />

и так, <strong>о</strong>бразуя <strong>субстанции</strong>, все глубже п<strong>о</strong>гружаются в явление.<br />

XIX. ИЗВЕСТЬ И КРЕМЕНЬ<br />

Если ехать п<strong>о</strong>езд<strong>о</strong>м с запада п<strong>о</strong> ущелью Арльберг через д<strong>о</strong>лины Р<strong>о</strong>занны и Инн, при с<strong>о</strong>зерцании<br />

ландшафта п<strong>о</strong> <strong>о</strong>бе ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны железн<strong>о</strong>й д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ги м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать <strong>о</strong>чень интересные наблюдения. П<strong>о</strong> правую<br />

руку видны г<strong>о</strong>рные хребты, п<strong>о</strong>крытые лесами и лугами. Еще выше, п<strong>о</strong>чти д<strong>о</strong> границы ледник<strong>о</strong>в, тянутся<br />

с<strong>о</strong>чные пастбища, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мирн<strong>о</strong> пасутся стада к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в. С прав<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны г<strong>о</strong>ры б<strong>о</strong>гаты влаг<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> там,<br />

т<strong>о</strong> здесь видны в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>пады, нап<strong>о</strong>лненные в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й ущелья, или ручей, резв<strong>о</strong> прыгающий п<strong>о</strong> лугам.<br />

Для любителя минерал<strong>о</strong>гии эти места крайне благ<strong>о</strong>приятны, иб<strong>о</strong> здесь <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет найти прекрасные<br />

кремниевые п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды: кварц в<strong>о</strong> всех вариациях, таких как м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чный кварц, р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>вый кварц, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат в<strong>о</strong><br />

всех видах, впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> гранат<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных <strong>о</strong>бразц<strong>о</strong>в, слюда, сверкающая на с<strong>о</strong>лнце п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> блестящему<br />

металлу. Тел<strong>о</strong> этих г<strong>о</strong>рных <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваний - с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящая из различных частей п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, гранит, с<strong>о</strong>ставные части<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - кварц, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат и слюда — также и в сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельных ф<strong>о</strong>рмах м<strong>о</strong>гут вызвать удивление.<br />

Знат<strong>о</strong>к наблюдает различные качества гранита, <strong>о</strong>бусл<strong>о</strong>вленные ег<strong>о</strong> структур<strong>о</strong>й - <strong>о</strong>т гранулир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong><br />

лист<strong>о</strong>вых вид<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>чти приближаются к сланцам, и <strong>о</strong>н знает, чт<strong>о</strong> твердый кварц придает п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де<br />

тверд<strong>о</strong>сть, ф<strong>о</strong>рму, и чт<strong>о</strong> слюда, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на выступает на передний план, <strong>о</strong>буславливает распад п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды на<br />

кус<strong>о</strong>чки и расслаивание. Кажется, чт<strong>о</strong> кварц и слюда, являющиеся в эт<strong>о</strong>м смысле п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями, связаны и<br />

приведены в равн<strong>о</strong>весие п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> шпата. Как гранит трехчленен в минерал<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>м смысле,<br />

так п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат - в химическ<strong>о</strong>м. Он является как бы п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> трехчленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гранита в мал<strong>о</strong>м, в<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле, сердцем гранита. П<strong>о</strong> существу, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат всегда является с<strong>о</strong>единением кремня и<br />

известк<strong>о</strong>вых веществ (кальция или щел<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в) при п<strong>о</strong>средстве глин<strong>о</strong>зема; в <strong>о</strong>бщем эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

представить так:<br />

Если п<strong>о</strong>счастливится, т<strong>о</strong> там м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти также и кремний в ег<strong>о</strong> чистейшей, сам<strong>о</strong>й благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й и<br />

сам<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме в виде г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хрусталя. Г<strong>о</strong>рный хрусталь с ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>зрачными, шестигранными<br />

к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ннами и насаженн<strong>о</strong>й сверху приземист<strong>о</strong>й пирамид<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>крашивающейся в лучах падающег<strong>о</strong> света в<br />

цвета радуги, п<strong>о</strong>истине является царем этих г<strong>о</strong>р. В мал<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н представляет величие и чист<strong>о</strong>ту этих г<strong>о</strong>р,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong> высших <strong>о</strong>бластей вечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> льда, д<strong>о</strong> сверкающих снежных п<strong>о</strong>лей и с<strong>о</strong>единяющихся с небесами<br />

вершин нигде не теряют св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> древнег<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дства; п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> им, г<strong>о</strong>рный хрусталь представляется<br />

исп<strong>о</strong>лненным м<strong>о</strong>лчанием Вселенн<strong>о</strong>й.<br />

Г<strong>о</strong>ры справа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят перед нами при п<strong>о</strong>ездке с юга, все кремниев<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды. Ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия<br />

учит, чт<strong>о</strong> такие кремневые п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды — древнейшие, в<strong>о</strong>зникшие в х<strong>о</strong>де развития нашей Земли, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му их<br />

называют первичн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Названные группы г<strong>о</strong>р являются частями Предальп или Центральных Альп;<br />

<strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бразуют п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>н<strong>о</strong>чник альпийск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> массива, в имп<strong>о</strong>зантн<strong>о</strong>м изгибе тянущег<strong>о</strong>ся <strong>о</strong>т Средиземн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря<br />

д<strong>о</strong> Венгерск<strong>о</strong>й низменн<strong>о</strong>сти (сравните рис. 40).<br />

Обратим теперь, в<strong>о</strong> время нашей п<strong>о</strong>ездки, взгляд на другую ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, на северные скалистые<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания; мы сразу п<strong>о</strong>чувствуем, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>т прежнег<strong>о</strong> впечатление пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит на наше<br />

с<strong>о</strong>знание вид этих г<strong>о</strong>р. Здесь в<strong>о</strong>спринимается не ясн<strong>о</strong>сть, здесь все пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит впечатление сп<strong>о</strong>нтанн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

импульсивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>трясающег<strong>о</strong>. Острыми <strong>о</strong>брывистыми стенами, зубцами и <strong>о</strong>стриями гр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>здится здесь<br />

земля. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>жье г<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сл<strong>о</strong> лес<strong>о</strong>м. Из леса п<strong>о</strong>днимаются теперь г<strong>о</strong>лые скалы. На них живет<br />

нервная серна, а не флегматичная, пережевывающая пищу, к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ва. Все г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание представляется<br />

нам как бы выс<strong>о</strong>хшим: ручьи, речки и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>пады встречаются г<strong>о</strong>разд<strong>о</strong> реже, чем на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й<br />

кремнев<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не.<br />

Здесь <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вная п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да известняк - впитывающий, п<strong>о</strong>ристый известняк, разъеденный и выветренный<br />

атм<strong>о</strong>сферными влияниями; пл<strong>о</strong>тная карвендельная известь, ракушечник, амм<strong>о</strong>нитная известь и местами<br />

кристаллический кальцит, мрам<strong>о</strong>р.<br />

Растение<strong>о</strong>бразны, вегетативны первичные г<strong>о</strong>рные п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны, сухи, бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йны,<br />

скелет<strong>о</strong>видны известк<strong>о</strong>вые г<strong>о</strong>ры. В свете рассм<strong>о</strong>трений предыдущей главы следует первичным г<strong>о</strong>рам<br />

приписать растительную прир<strong>о</strong>ду <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, а извести — жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение. При эт<strong>о</strong>м следует<br />

представить себе не <strong>о</strong>статки физических с<strong>о</strong>временных растений и жив<strong>о</strong>тных, н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть<br />

51


в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть, чт<strong>о</strong> речь идет <strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>саждении т<strong>о</strong>нчайшей вещественн<strong>о</strong>сти растений - свет<strong>о</strong>вых,<br />

в<strong>о</strong>здушных, <strong>о</strong>гненных растений, и <strong>о</strong> п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й вещественн<strong>о</strong>сти.<br />

Вид справа и вид слева так характерн<strong>о</strong> различны, чт<strong>о</strong> непременн<strong>о</strong> в душе <strong>о</strong>станется глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е<br />

впечатление. Величественн<strong>о</strong>сть первичных г<strong>о</strong>р мы <strong>о</strong>щущаем как ясн<strong>о</strong>е мышление, импульсивн<strong>о</strong>сть<br />

известк<strong>о</strong>вых г<strong>о</strong>р - как ха<strong>о</strong>тическ<strong>о</strong>е нагр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>ждение в<strong>о</strong>ли. Мн<strong>о</strong>гие см<strong>о</strong>гут всп<strong>о</strong>мнить из с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта<br />

различные, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>тчетливые переживания эт<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти. От кремня чувствуют мыслительн<strong>о</strong>е и<br />

телесн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong><strong>о</strong>душевление, легк<strong>о</strong>сть, динамичн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>збуждение; на известняк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не, напр<strong>о</strong>тив, быть<br />

м<strong>о</strong>жет, и в<strong>о</strong>зникает п<strong>о</strong>буждение к деятельн<strong>о</strong>сти, н<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не - пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>чти статически -<br />

чувствуют себя затр<strong>о</strong>нутыми в в<strong>о</strong>ле.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи интересн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть, как известь и кремень с<strong>о</strong>здают преимущественную <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для<br />

<strong>о</strong>пределенных металл<strong>о</strong>в. В первичных г<strong>о</strong>рах мы нах<strong>о</strong>дим з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> наряду с медью, ртутью и желез<strong>о</strong>м;<br />

известняки с<strong>о</strong>держат серебр<strong>о</strong> или б<strong>о</strong>гатый серебр<strong>о</strong>м свинц<strong>о</strong>вый блеск. В карвендельских г<strong>о</strong>рах встречается<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> забр<strong>о</strong>шенных серебряных рудник<strong>о</strong>в (рис. 39).<br />

Для рассм<strong>о</strong>трения <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений кремень-известь в Альпах здесь следует к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тк<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong><br />

Предальпы с<strong>о</strong>ставляют п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>н<strong>о</strong>чник Альпийск<strong>о</strong>й дуги. На севере перед ней нах<strong>о</strong>дятся северные<br />

известк<strong>о</strong>вые Альпы. Границу между кремнем и северн<strong>о</strong>й известью <strong>о</strong>бразуют в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м русла рек Инн,<br />

Зальцаха, Энс. К югу сн<strong>о</strong>ва впереди расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жены южные известк<strong>о</strong>вые Альпы -Д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>миты, Караванкен,<br />

Юлийские Альпы, Карст. Граница между первичн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и южн<strong>о</strong>й известью здесь в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>бразует Драва.<br />

Мн<strong>о</strong>гие г<strong>о</strong>рные <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания Евр<strong>о</strong>пы являются первичными г<strong>о</strong>рами — прежде всег<strong>о</strong> Шварцвальд,<br />

Б<strong>о</strong>гемский лес, Судеты и г<strong>о</strong>ры Скандинавии. П<strong>о</strong> ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическим данным <strong>о</strong>т 40 д<strong>о</strong> 50 % земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ры<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из кремня, т<strong>о</strong>гда как известь с<strong>о</strong>ставляет примерн<strong>о</strong> 30 %. Известь и кремень - эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>истине<br />

стр<strong>о</strong>ительные материалы для Земли.<br />

Кремень скл<strong>о</strong>нен к в<strong>о</strong>де (гидр<strong>о</strong>фильный), как эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дным артериям Предальп и их<br />

вегетативным силам. Эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> также из химии кремня и кремниевых с<strong>о</strong>единений. Никак<strong>о</strong>е друг<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> не <strong>о</strong>бразует так мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> различных с<strong>о</strong>единений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые различаются исключительн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>держанием в них в<strong>о</strong>ды. Кремень -эт<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>та или ангидрид кремния (кремнёвая кисл<strong>о</strong>та Si О2).<br />

С<strong>о</strong>единение с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию <strong>о</strong>рт<strong>о</strong>кремнев<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты (Н4Si O4). Пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение<br />

занимает метакремневая кисл<strong>о</strong>та (Н2 SiO3). Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> лишь самые<br />

выдающиеся типы. Существует велик<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> кремневых<br />

кисл<strong>о</strong>т (п<strong>о</strong>ликремневых кисл<strong>о</strong>т) и их с<strong>о</strong>лей (силикат<strong>о</strong>в),<br />

<strong>о</strong>буславливающих к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальную сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть вариаций кремневых<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Как углер<strong>о</strong>д п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти с<strong>о</strong>единения с самим<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, как выражения св<strong>о</strong>ей ф<strong>о</strong>рмирующей силы, <strong>о</strong>буславливает<br />

беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие с<strong>о</strong>единений <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды, так<br />

кремень п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> ср<strong>о</strong>дства в<strong>о</strong>де <strong>о</strong>буславливает<br />

химическ<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира.<br />

Эта скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть кремня к в<strong>о</strong>де так велика, чт<strong>о</strong> твердые частички кремния вх<strong>о</strong>дят в такую тесную<br />

смесь с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й (здесь не химически, а физически), чт<strong>о</strong> кажется, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучился раств<strong>о</strong>р кремня в в<strong>о</strong>де<br />

(жидк<strong>о</strong>е стекл<strong>о</strong>). Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> не наст<strong>о</strong>ящий раств<strong>о</strong>р, как, например, раств<strong>о</strong>р п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли - где п<strong>о</strong>варенная<br />

с<strong>о</strong>ль исчезает как тверд<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> и зап<strong>о</strong>лняет пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> газу, п<strong>о</strong>дчиняясь газ<strong>о</strong>вым<br />

зак<strong>о</strong>нам - н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние между твердым и жидким, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м веществ<strong>о</strong> не принял<strong>о</strong><br />

решения ни в п<strong>о</strong>льзу с<strong>о</strong>всем тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ни в п<strong>о</strong>льзу с<strong>о</strong>всем жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ни в п<strong>о</strong>льзу наст<strong>о</strong>ящег<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра. Мы<br />

встречали эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние уже при <strong>о</strong>бсуждении крахмала и белка и <strong>о</strong>пределяли ег<strong>о</strong> как к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е. Эт<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние неуст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong> — в люб<strong>о</strong>е мгн<strong>о</strong>вение <strong>о</strong>н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет качнуться в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, через желе<br />

(гидр<strong>о</strong>гель) впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>агуляции, или в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ль), д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наст<strong>о</strong>ящег<strong>о</strong><br />

раств<strong>о</strong>рения.<br />

52


Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> интересны и п<strong>о</strong>казательны представления, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые дает к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идная химия <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong><br />

изменения структуры смеси при перех<strong>о</strong>де <strong>о</strong>т гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ля к гидр<strong>о</strong>гелю. В гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ле твердые частички<br />

кремния распределены в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й суспензии. К<strong>о</strong>гда гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ль перех<strong>о</strong>дит в желе (гидр<strong>о</strong>гель), т<strong>о</strong> в структуре<br />

смеси пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит смена дек<strong>о</strong>раций: т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> раньше был<strong>о</strong> твердыми частичками в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й среде, теперь<br />

стал<strong>о</strong> жидкими п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>стями в пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кремнев<strong>о</strong>й массе, нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие губки. (Опал, например, представляет<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как <strong>о</strong>твердевшее кремнев<strong>о</strong>е желе).<br />

К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние характеризуется, прежде всег<strong>о</strong>, значительным в<strong>о</strong>зрастанием так называем<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натяжения. Всякая жидк<strong>о</strong>сть на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>бразует пл<strong>о</strong>тную пленку; <strong>о</strong>на как бы имеет<br />

к<strong>о</strong>жу. Эт<strong>о</strong> выражение п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натяжения. Если, например, <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить вязальную спицу<br />

на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>ды, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>станется лежать на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>жи. У к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>ид<strong>о</strong>в эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е<br />

натяжение в<strong>о</strong>зрастает чрезмерн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стью является не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> граница между жидк<strong>о</strong>стью и<br />

в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> также мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> границ между шариками кремня и<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>, жидкими п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>стями и кремневым желе. Итак,<br />

кремнев<strong>о</strong>е желе - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бтянут<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>жей <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>е внутренней<br />

энергии. Все к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>иды, как н<strong>о</strong>сители энергии, стан<strong>о</strong>вятся таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>нятными. Они имеют максимальную п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть,<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бную к реакции, чт<strong>о</strong> является <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вным усл<strong>о</strong>вием би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Все жидк<strong>о</strong>сти, с<strong>о</strong>держащиеся в <strong>о</strong>рганах чел<strong>о</strong>века,<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и растения, имеют как н<strong>о</strong>сители жизни к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идную прир<strong>о</strong>ду.<br />

Эта скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть кремня к желе<strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию и, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти, к п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>му действию<br />

указывает на мест<strong>о</strong> кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в прир<strong>о</strong>де и Вселенн<strong>о</strong>й. В гидр<strong>о</strong>геле видн<strong>о</strong>, как кремний<br />

снаружи действует в<strong>о</strong>круг п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства, <strong>о</strong>ткрывая в мал<strong>о</strong>м главнейшую черту св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> существа.<br />

Сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва предпринимает <strong>о</strong>н <strong>о</strong>бертывающее движение, с<strong>о</strong>здавая <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку. Мы знаем, чт<strong>о</strong> наша к<strong>о</strong>жа и<br />

<strong>о</strong>рганы чувств, связующие нас с <strong>о</strong>кружающим мир<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>держат кремний. Также пуп<strong>о</strong>вина — эт<strong>о</strong><br />

кремниевый <strong>о</strong>рган. Т<strong>о</strong> есть при п<strong>о</strong>дв<strong>о</strong>де жизненных и ф<strong>о</strong>рмирующих сил <strong>о</strong>т материнск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела к эмбри<strong>о</strong>ну<br />

кремний играет ту же р<strong>о</strong>ль.<br />

Даже в минеральн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать эт<strong>о</strong>т характер кремния. Агат имеет<br />

сферическую структуру и халцед<strong>о</strong>н выглядит с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> как кус<strong>о</strong>к свин<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>жи. Оба минерала суть<br />

чистый кремний. Главная тенденция пр<strong>о</strong>ступает <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> даже при виде этих минерал<strong>о</strong>в в<strong>о</strong>зникает<br />

впечатление, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующая п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный к<strong>о</strong>же минерал ф<strong>о</strong>рмирующая сила лучится снаружи из К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

Трудн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> лучше пр<strong>о</strong>иллюстрир<strong>о</strong>вать, чем на примере аметист<strong>о</strong>вых друз. К<strong>о</strong>смическая ф<strong>о</strong>рмирующая<br />

сила, ф<strong>о</strong>рмирующий свет, <strong>о</strong>бразует к<strong>о</strong>жевидн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> друзы, внутри к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как в<br />

материнск<strong>о</strong>м чреве, мы нах<strong>о</strong>дим чудесные аметист<strong>о</strong>вые кристаллы. Также и аметист суть чистый кремний.<br />

Чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять эти <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения, уже не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить кремниевый пр<strong>о</strong>цесс за пределами ег<strong>о</strong><br />

физически-химических границ, и т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> здесь на Земле <strong>о</strong>ткрывается как веществ<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>знать как<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смический пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый ф<strong>о</strong>рмирует весь земн<strong>о</strong>й шар, как руки худ<strong>о</strong>жника снаружи придают<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти пластическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> материала нужный <strong>о</strong>блик. Кремниевый пр<strong>о</strong>цесс - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс ф<strong>о</strong>рмирующий.<br />

С п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью синтетическ<strong>о</strong>й ге<strong>о</strong>метрии м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> математическ<strong>о</strong>е представление.<br />

П<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть шара м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить себе <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й двумя сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами: <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>е представление - эт<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>ст в<strong>о</strong> все ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны из центральн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки. Каждая т<strong>о</strong>чка п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>казывается связанн<strong>о</strong>й, таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, статически с центр<strong>о</strong>м. Эта мысль лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве материальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ительства, статики д<strong>о</strong>ма,<br />

пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира.<br />

Другая в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти шара п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жна. Ф<strong>о</strong>рмирующие<br />

пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сти из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>странства приближаются к ф<strong>о</strong>рмируем<strong>о</strong>му <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию и, нак<strong>о</strong>нец,<br />

стан<strong>о</strong>вятся касательными пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стями к п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти шара, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>кружают. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му эт<strong>о</strong>т шар<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й не зап<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>м тел<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е из<br />

беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти. Каждая т<strong>о</strong>чка п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му т<strong>о</strong>же переплетена с беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стью и сначала связана<br />

с нею, а не неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с центральн<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й (рис. 43).<br />

Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>бразующий пр<strong>о</strong>цесс, с<strong>о</strong>здаваемый из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й<br />

беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти, является кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, в к<strong>о</strong>нце<br />

к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, пр<strong>о</strong>является вещественн<strong>о</strong> в фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме как<br />

кремниевая субстанция, и на всех п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стях - на в<strong>о</strong>лнах м<strong>о</strong>ря и<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти г<strong>о</strong>р, в эпидермисе растения, на к<strong>о</strong>же жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

чел<strong>о</strong>века, на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти их <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в - пр<strong>о</strong>являет св<strong>о</strong>е действие.<br />

На примере кремния м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять, как в будущем следует<br />

различать между веществ<strong>о</strong>м как п<strong>о</strong>следним минеральн<strong>о</strong>-мертвым<br />

пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м нек<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса и самим пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Кремниевый<br />

пр<strong>о</strong>цесс не <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong> связан с присутствующим кремнием, н<strong>о</strong> там, где <strong>о</strong>н действует сильн<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>нце<br />

к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в <strong>о</strong>бразуется кремний. Пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>канчивается в <strong>субстанции</strong>. Если в дальнейшем будет речь идти <strong>о</strong><br />

вещественных пр<strong>о</strong>цессах, т<strong>о</strong> этим будет иметься в виду динамическ<strong>о</strong>е преддверье земных субстанций.<br />

53


Их всех тварей сильней всег<strong>о</strong> связана с кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м птица. Материальн<strong>о</strong>е выражение ег<strong>о</strong><br />

мы нах<strong>о</strong>дим в ее перьях, пепел к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых с<strong>о</strong>держит д<strong>о</strong> 77 % кремния. Кремниевый пр<strong>о</strong>цесс в эт<strong>о</strong>м случае<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к <strong>о</strong>блику птицы, замкнут<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>перения, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н вв<strong>о</strong>дит птицу в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения<br />

к <strong>о</strong>бщей сферическ<strong>о</strong>й структуре в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства, укутывающег<strong>о</strong> Землю. Сами атм<strong>о</strong>сферные сл<strong>о</strong>и<br />

кажутся пр<strong>о</strong>низанными кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дящим св<strong>о</strong>е выражение в ф<strong>о</strong>рмирующей силе<br />

касательных пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>стей к ее п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>рел, распр<strong>о</strong>стерши св<strong>о</strong>и крылья в величественн<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>лете, устремляется ввысь, <strong>о</strong>н <strong>о</strong>пирается не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на св<strong>о</strong>ю мускульную силу, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинирует все св<strong>о</strong>е<br />

существ<strong>о</strong> с пр<strong>о</strong>низывающим атм<strong>о</strong>сферу кремниевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Первым шаг<strong>о</strong>м к <strong>о</strong>рлин<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>лету<br />

является планир<strong>о</strong>вание, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>век м<strong>о</strong>жет развить качественн<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong> или некую<br />

чувствительн<strong>о</strong>сть к к<strong>о</strong>смическим зак<strong>о</strong>нам в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства. Эта чувствительн<strong>о</strong>сть скрытым<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве нашег<strong>о</strong> <strong>о</strong>сязания. П<strong>о</strong>знание кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>казаться п<strong>о</strong>лезным в<br />

будущем для <strong>о</strong>владения сл<strong>о</strong>ист<strong>о</strong>й структур<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здуха.<br />

Наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> иначе представляет себя кальций!<br />

В пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть кремнию <strong>о</strong>н не в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>любив, н<strong>о</strong> сух. К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция не существует.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му путь п<strong>о</strong>знания ег<strong>о</strong> существа лежит в направлении изучения ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений не к в<strong>о</strong>де, н<strong>о</strong>,<br />

напр<strong>о</strong>тив, к сух<strong>о</strong>сти. Высшим выражением сух<strong>о</strong>сти является г<strong>о</strong>рение. Отсюда мы п<strong>о</strong>лучаем «<strong>о</strong>б<strong>о</strong>жженную<br />

известь». Напр<strong>о</strong>тив, г<strong>о</strong>рение не <strong>о</strong>казывает никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> влияния на кремний. Если уже <strong>о</strong>бычная известь<br />

пр<strong>о</strong>являет св<strong>о</strong>ю алчную прир<strong>о</strong>ду, стремясь к п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щению жидк<strong>о</strong>стей, газ<strong>о</strong>в, запах<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>жженная<br />

известь <strong>о</strong>бладает этим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м в наивысшей степени. Она с так<strong>о</strong>й стремительн<strong>о</strong>стью абс<strong>о</strong>рбирует в<strong>о</strong>ду,<br />

чт<strong>о</strong> «гашение» с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается шипением, чад<strong>о</strong>м и взрывами, так чт<strong>о</strong> в известк<strong>о</strong>вых шахтах требуется<br />

<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть. В результате так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гашения в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>лучается «гашеная известь». Х<strong>о</strong>тя ее жажда д<strong>о</strong>лжна<br />

быть уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рена, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжает впитывать в себя из в<strong>о</strong>здуха углекисл<strong>о</strong>ту и превращается<br />

благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му в твердый камень. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы исп<strong>о</strong>льзуем известь для приг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления раств<strong>о</strong>ра (смесь<br />

песка и гашен<strong>о</strong>й извести) при стр<strong>о</strong>ительстве наших д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в.<br />

Так характер извести связан с<strong>о</strong> статик<strong>о</strong>й нашег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ма, с надежн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>стью нашег<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

бытия, с равн<strong>о</strong>весием и с<strong>о</strong>размерн<strong>о</strong>стью физических явлений в мире.<br />

Математическим выражением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть к динамическ<strong>о</strong>му небесн<strong>о</strong>му шару,<br />

является статический земн<strong>о</strong>й шар (рис. 43), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый св<strong>о</strong>ю ф<strong>о</strong>рму п<strong>о</strong>лучил не из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

периферии, н<strong>о</strong> выстр<strong>о</strong>ил ее из св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> центра и кажется с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящим из зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства.<br />

Обычн<strong>о</strong> мы не думаем <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мы, земные люди, связаны с этим кальциевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м<br />

равн<strong>о</strong>весия и статики. Вследствие силы тяжести мы пр<strong>о</strong>валились бы в бездну, если бы эт<strong>о</strong>й силе тяжести<br />

не пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яла тверд<strong>о</strong>сть Земли и статика нашег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ма, удерживая в равн<strong>о</strong>весии. И если бы мы не<br />

имели известк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы, мы не владели бы статик<strong>о</strong>й нашег<strong>о</strong> тела, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью выпрямляться<br />

и балансир<strong>о</strong>ванием при х<strong>о</strong>дьбе.<br />

В т<strong>о</strong> время как благ<strong>о</strong>даря нашей к<strong>о</strong>же мы вплетены в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й кремниевый пр<strong>о</strong>цесс, благ<strong>о</strong>даря<br />

нашему скелету мы имеем связь с кальциевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м минеральн<strong>о</strong>-земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> упр<strong>о</strong>чнения. Так,<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м «к<strong>о</strong>жи и к<strong>о</strong>стей » мы впряжены между двумя мир<strong>о</strong>выми п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями: кремнием и кальцием,<br />

кремнием как ф<strong>о</strong>рмирующей сил<strong>о</strong>й <strong>о</strong>т периферии и кальцием как ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием из центра. Оба<br />

вещества в св<strong>о</strong>ей динамике ведут себя п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению друг к другу как <strong>о</strong>кружн<strong>о</strong>сть и радиус.<br />

Эта п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть между кремнием и кальцием <strong>о</strong>тражается еще в друг<strong>о</strong>м факте. С т<strong>о</strong>чки зрения химика,<br />

кремень — эт<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>та, известь - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание. В т<strong>о</strong> время как кисл<strong>о</strong>та раств<strong>о</strong>ряет - правда, кремневая<br />

кисл<strong>о</strong>та не раств<strong>о</strong>ряет металлы и земли неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> делают п<strong>о</strong>чти все другие кисл<strong>о</strong>ты, -<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание <strong>о</strong>саждает. Если к раств<strong>о</strong>ру с<strong>о</strong>ли д<strong>о</strong>бавить <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание, в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях <strong>о</strong>бразуется <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к,<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание (базис) - в истинн<strong>о</strong>м смысле сл<strong>о</strong>ва. В к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в, твердая п<strong>о</strong>чва, п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы х<strong>о</strong>дим и на<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы живем, в<strong>о</strong>зникла п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м этих сил. Также как кисл<strong>о</strong>ты и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания выступают как<br />

химические п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти и имеют значение как характерн<strong>о</strong>е выражение<br />

св<strong>о</strong>йств кремния и кальция, так п<strong>о</strong>следние сами являются выражением<br />

п<strong>о</strong>лярных мир<strong>о</strong>вых сил.<br />

Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткуда пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дят макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пр<strong>о</strong>цессы кремния и<br />

кальция? На <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вании т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> выше был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong> <strong>о</strong> п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных<br />

взаим<strong>о</strong>связях, мы д<strong>о</strong>лжны искать их существ<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бласти неп<strong>о</strong>движных<br />

звезд, в З<strong>о</strong>диаке.<br />

Жизнь <strong>о</strong>бразуется из К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса,<br />

как глиняная скульптура руками худ<strong>о</strong>жника. Н<strong>о</strong> как руки являются<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> инструмент<strong>о</strong>м идеи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая живет в душе худ<strong>о</strong>жника, так и<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическая идея жизненных ф<strong>о</strong>рм - ее м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> назвать пр<strong>о</strong><strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

54


или назвать гетевским сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м «матери» -суть квинтэссенция кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. С<strong>о</strong>лнце - как<br />

п<strong>о</strong>средник этих сил — в апреле пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит с<strong>о</strong>звездие Овна, как раз в т<strong>о</strong> время, к<strong>о</strong>гда прир<strong>о</strong>да пр<strong>о</strong>буждается<br />

к н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му велик<strong>о</strong>лепию ф<strong>о</strong>рм, где мн<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>сть пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>является в физическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Н<strong>о</strong> так<br />

же, как б<strong>о</strong>лее ст<strong>о</strong>йкий, чем глина, материал, нужн<strong>о</strong> не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> нежн<strong>о</strong> гладить и выравнивать, н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong><br />

вбить в ф<strong>о</strong>рму м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тк<strong>о</strong>м, так античн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>щущала эт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание,<br />

эт<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>щный пр<strong>о</strong>цесс внедрения пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в из тв<strong>о</strong>рящих далей в мир<br />

явлений, эту непр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>льную п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>сть дух<strong>о</strong>вным б<strong>о</strong>жественным<br />

пр<strong>о</strong><strong>о</strong>бразам, как Овна с п<strong>о</strong>вернут<strong>о</strong>й назад г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й.<br />

Овен, а также агнец, эт<strong>о</strong> удивительн<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>кий <strong>о</strong>браз для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

все<strong>о</strong>бъемлющег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, минеральн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>й ступенью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

является кремний. Сн<strong>о</strong>ва, как уже был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong> при <strong>о</strong>писании <strong>о</strong>браза<br />

Льва, Овен указывает на характер, в как<strong>о</strong>м из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления мира<br />

<strong>о</strong>существляется действие на всех ур<strong>о</strong>внях. В<strong>о</strong>-первых, извилист<strong>о</strong>е, п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание р<strong>о</strong>га — эт<strong>о</strong> чист<strong>о</strong>е представление <strong>о</strong>бертывающег<strong>о</strong>,<br />

сферически ф<strong>о</strong>рмирующег<strong>о</strong> кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Эта сферическая ф<strong>о</strong>рмирующая тенденция укутывает<br />

также всю п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>т г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы вниз, <strong>о</strong>бразуя шерсть. Мягкая, шелк<strong>о</strong>вистая, светлая шерсть,<br />

рун<strong>о</strong>, всегда была симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м высших к<strong>о</strong>смических сил, мудр<strong>о</strong>сти, нап<strong>о</strong>лнявшей мир пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в. На всех<br />

п<strong>о</strong>длинных древних из<strong>о</strong>бражениях Овен см<strong>о</strong>трит назад, п<strong>о</strong>дчеркивая характер вх<strong>о</strong>дящег<strong>о</strong> лучами пр<strong>о</strong>цесса.<br />

М<strong>о</strong>мент равн<strong>о</strong>денствия <strong>о</strong>сенью, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Вес<strong>о</strong>в, имеет с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>й<br />

характер, чем весн<strong>о</strong>й. Если весн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>низывающее ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание к<strong>о</strong>леблет и бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>трясает<br />

в<strong>о</strong>здух, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>сенью мир явлений уже перешагнул св<strong>о</strong>ю высшую т<strong>о</strong>чку и лежащий в ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве мир<br />

пра<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в начинает удаляться. На передний план выступает статика Земли. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в с<strong>о</strong>звездии Вес<strong>о</strong>в<br />

лежит истинная р<strong>о</strong>дина кальциев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Как кремний и кальций в св<strong>о</strong>ей земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме явления как вещества п<strong>о</strong>лярны друг другу, так и их<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пра<strong>о</strong>бразы п<strong>о</strong>лярны друг другу; Овен и Весы в З<strong>о</strong>диаке нах<strong>о</strong>дятся в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции.<br />

XX. ГЛИНОЗЕМ И ФОСФОР<br />

Д<strong>о</strong>лины и <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мные в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>емы между г<strong>о</strong>рными реги<strong>о</strong>нами радуют нас св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>й<br />

растительн<strong>о</strong>стью. Здесь с<strong>о</strong>всем иначе выглядит ландшафт. Каждый знает там п<strong>о</strong>чвы, глинистую землю,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>сле д<strong>о</strong>ждя так налипает на сап<strong>о</strong>ги, и част<strong>о</strong> мы вязнем в ее пластичн<strong>о</strong>й желт<strong>о</strong>-к<strong>о</strong>ричнев<strong>о</strong>й массе.<br />

С химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения эта глина является алюм<strong>о</strong>силикат<strong>о</strong>м, в св<strong>о</strong>их б<strong>о</strong>лее чистых видах представляет<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й г<strong>о</strong>нчарную и фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вую глину. Она <strong>о</strong>бразует п<strong>о</strong>чву в д<strong>о</strong>линах и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>емах между г<strong>о</strong>рными<br />

массивами. Эт<strong>о</strong> так называемые тяжелые п<strong>о</strong>чвы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>приятны для <strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

зелен<strong>о</strong>й средней части растения. Ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия называет их аллювиальными, нан<strong>о</strong>сными п<strong>о</strong>чвами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вались из выветренных и размытых <strong>о</strong>статк<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>рных п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Глина <strong>о</strong>пределенным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м является<br />

м<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м между г<strong>о</strong>рами. П<strong>о</strong>дсчитан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> глин<strong>о</strong>зем с<strong>о</strong>ставляет примерн<strong>о</strong> 20 % в земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ре, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>н так<br />

же является стр<strong>о</strong>ительным материал<strong>о</strong>м тела Земли, как кальций и кремний.<br />

Кальций и кремний были представлены как п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс сглаживания п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей св<strong>о</strong>йственен характеру глин<strong>о</strong>зема. В самих камнях выражена эта<br />

тенденция. Например, п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат - средний член в граните - играет сглаживающую р<strong>о</strong>ль между кварцем<br />

и слюд<strong>о</strong>й и представляет, с химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения, некий <strong>о</strong>браз гарм<strong>о</strong>нии. Глин<strong>о</strong>зем к<strong>о</strong>леблется - в<br />

зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, кальциевый, натриевый или калийный п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат перед нами - между кремнием и<br />

кальцием и <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>.<br />

Эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>лебание между п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями стан<strong>о</strong>вится еще б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тчетливым при рассм<strong>о</strong>трении<br />

«амф<strong>о</strong>терн<strong>о</strong>й» прир<strong>о</strong>ды глин<strong>о</strong>зема. Чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает эт<strong>о</strong>? Кремний имеет кислые св<strong>о</strong>йства, кальций —<br />

св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания; глин<strong>о</strong>зем же м<strong>о</strong>жет быть как кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, так и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием. Если рассм<strong>о</strong>треть <strong>о</strong>дну из<br />

наиб<strong>о</strong>лее част<strong>о</strong> применяемых с<strong>о</strong>лей алюминия, квасцы (сульфат алюминия), т<strong>о</strong> <strong>о</strong>кажется, чт<strong>о</strong> алюминий в<br />

эт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>единении действует как <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание и при реакции с серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й дает с<strong>о</strong>ль. Если же квасцы<br />

раств<strong>о</strong>рить в в<strong>о</strong>де и п<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вать сильным <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием, как, например, щел<strong>о</strong>чью, т<strong>о</strong> в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к выпадет<br />

гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>кись алюминия:<br />

Избыт<strong>о</strong>к раств<strong>о</strong>ра едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра <strong>о</strong>казывает п<strong>о</strong>разительн<strong>о</strong>е действие: <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>киси алюминия<br />

сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>ряется. П<strong>о</strong> сравнению с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра, как б<strong>о</strong>лее сильным <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием, глин<strong>о</strong>зем<br />

вибрирует и ведет себя как кисл<strong>о</strong>та, <strong>о</strong>бразуя с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м едк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра раств<strong>о</strong>римую с<strong>о</strong>ль,<br />

алюминиев<strong>о</strong>кислый натрий (алюминат натрия). В эт<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли р<strong>о</strong>ль алюминия пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жна т<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую<br />

55


<strong>о</strong>н играет в квасцах.<br />

Если мы сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>действуем сильн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, например, серн<strong>о</strong>й, алюминий сн<strong>о</strong>ва<br />

<strong>о</strong>ткачнется в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к выпадет гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>кись алюминия.<br />

Неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й избыт<strong>о</strong>к серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>рит гидрат алюминия и <strong>о</strong>бразуется раств<strong>о</strong>римый<br />

сульфат алюминия (квасцы). В эт<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли сн<strong>о</strong>ва выступит перв<strong>о</strong>начальный характер глин<strong>о</strong>зема как<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания.<br />

Так глин<strong>о</strong>зем непрерывн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> маятнику, качается между двумя п<strong>о</strong>люсами, <strong>о</strong>т <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания к<br />

кисл<strong>о</strong>те и сн<strong>о</strong>ва назад, с<strong>о</strong>единяя п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти.<br />

Также растение в св<strong>о</strong>ем п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>м существе, между цвет<strong>о</strong>чным п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м и к<strong>о</strong>рневым п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>м,<br />

гарм<strong>о</strong>низируется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м глин<strong>о</strong>зема. Здесь эт<strong>о</strong> уже не вещественный глин<strong>о</strong>зем, н<strong>о</strong> алюминиевый<br />

пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый силу Земли из к<strong>о</strong>рня перен<strong>о</strong>сит снизу вверх, а силу С<strong>о</strong>лнца и звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са из<br />

<strong>о</strong>бласти цветка перен<strong>о</strong>сит вниз, к к<strong>о</strong>рню. Н<strong>о</strong> вещественн<strong>о</strong>е присутствие глин<strong>о</strong>зема в п<strong>о</strong>чве стимулирует<br />

деятельн<strong>о</strong>сть растения в эт<strong>о</strong>м направлении. Т<strong>о</strong>гда как кремень на первый план выв<strong>о</strong>дит цвет, ар<strong>о</strong>мат,<br />

ут<strong>о</strong>нчение ф<strong>о</strong>рм, а известь сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствует материальн<strong>о</strong>му из<strong>о</strong>билию в нижней части растения, глин<strong>о</strong>зем<br />

<strong>о</strong>существляет гарм<strong>о</strong>ническ<strong>о</strong>е сглаживание между земными и небесными ф<strong>о</strong>рмирующими силами. Зеленая<br />

средняя часть растения, <strong>о</strong>бильная листва, характерны для глинистых п<strong>о</strong>чв.<br />

Глина пластична в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении ф<strong>о</strong>рмирующих сил, действующих на нее извне. Как инструмент<br />

издает музыкальные звуки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые извлекает из нег<strong>о</strong> музыкант, так пластичная глина является<br />

инструмент<strong>о</strong>м музыки ф<strong>о</strong>рм, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>здает из нее ваятель.<br />

Глин<strong>о</strong>земный пр<strong>о</strong>цесс делает также Землю как цел<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сприимчив<strong>о</strong>й для к<strong>о</strong>смических<br />

ф<strong>о</strong>рмирующих сил кремниев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый великая худ<strong>о</strong>жница Прир<strong>о</strong>да нав<strong>о</strong>дит с периферии<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са. В эт<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть кремня к в<strong>о</strong>де перен<strong>о</strong>сится на глину, иб<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> влажная глина<br />

в<strong>о</strong>сприимчива к ф<strong>о</strong>рмирующему кремниев<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>цессу. Глина пластична, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>на влажная.<br />

Глина, п<strong>о</strong>мещенная в ф<strong>о</strong>рму, стан<strong>о</strong>вится статичн<strong>о</strong>й, если <strong>о</strong>на высушена. Обжиг приближает глину к<br />

характеру извести. Скульптура, глиняная п<strong>о</strong>суда или кирпичи п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бжига стан<strong>о</strong>вятся твердыми,<br />

сухими и п<strong>о</strong>ристыми (глиняная п<strong>о</strong>суда п<strong>о</strong>крывается кремниев<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>жей, называем<strong>о</strong>й глазурью). Кирпичи<br />

кладут <strong>о</strong>дин п<strong>о</strong>дле друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>единяя их известью раств<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong>бразуя стены д<strong>о</strong>ма, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый дает нашей<br />

физическ<strong>о</strong>й жизни жилище и <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ру. Здесь сн<strong>о</strong>ва глин<strong>о</strong>зем пр<strong>о</strong>являет себя как к<strong>о</strong>мпенсирующий маятник,<br />

качающийся между кремнием и кальцием.<br />

Однак<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жим, чт<strong>о</strong> в сам<strong>о</strong>й глине с<strong>о</strong>держатся скрытые п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти: в качестве <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

глин<strong>о</strong>зема эта субстанция самая скр<strong>о</strong>мная, самая прех<strong>о</strong>дящая в св<strong>о</strong>их ф<strong>о</strong>рмах, как эт<strong>о</strong> выражен<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бразе<br />

с<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения чел<strong>о</strong>века: прех<strong>о</strong>дящее, физическ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века был<strong>о</strong> сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> из глины. Если <strong>о</strong>статься<br />

при эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong> все чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здан<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы служить<br />

сглаживанию между к<strong>о</strong>смическими и земными силами - из «глины». Н<strong>о</strong> эта «глина» ступенчат<strong>о</strong> <strong>о</strong>чищается,<br />

тел<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>бразует <strong>о</strong>рганы - впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> глаза, где темная субстанция п<strong>о</strong>днимается д<strong>о</strong><br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти.<br />

Так глин<strong>о</strong>зем пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит также драг<strong>о</strong>ценные камни, высшие ступени <strong>субстанции</strong> в ряду земель,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дят д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенства гарм<strong>о</strong>нию между кремнием и кальцием, небесным ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванием и<br />

земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>стью. П<strong>о</strong>чти все драг<strong>о</strong>ценные камни являются глин<strong>о</strong>земами или алюминиевыми<br />

с<strong>о</strong>единениями. К<strong>о</strong>рунд, рубин, сапфир - эт<strong>о</strong> чистые глин<strong>о</strong>земы; другие драг<strong>о</strong>ценные камни, как турмалин,<br />

смарагд, т<strong>о</strong>паз, гиацинт и другие, являются с<strong>о</strong>единениями алюминия.<br />

В драг<strong>о</strong>ценных камнях алюминий целик<strong>о</strong>м скл<strong>о</strong>няется к к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>му ф<strong>о</strong>рмирующему кремниев<strong>о</strong>му<br />

пр<strong>о</strong>цессу, в кирпиче-сырце целик<strong>о</strong>м скл<strong>о</strong>няется к сухим земным силам кальция.<br />

Драг<strong>о</strong>ценный камень, как выражение синтеза п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей на высшей ступени <strong>субстанции</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

пережить, если пред<strong>о</strong>ставить действ<strong>о</strong>вать на себя красн<strong>о</strong>му рубину вместе с нежным г<strong>о</strong>лубым сапфир<strong>о</strong>м.<br />

Есть удивительный драг<strong>о</strong>ценный камень, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в себе <strong>о</strong>ткрывает п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть цвет<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong><br />

турмалин, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>казывает в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м и т<strong>о</strong>м же кристалле цвет<strong>о</strong>вую игру между д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнительными<br />

цветами, пурпур<strong>о</strong>м и зеленым.<br />

56


Если мы сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>братим взгляд на чел<strong>о</strong>века, физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> заключен<strong>о</strong><br />

между к<strong>о</strong>жей и к<strong>о</strong>стями, между кремниевым и кальциевым пр<strong>о</strong>цессами, т<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> здесь есть элемент, н<strong>о</strong>ситель физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в между п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями, движущийся в п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>м ритме туда и<br />

сюда. Эт<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>вь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая т<strong>о</strong> направляется к периферии, т<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звращается<br />

<strong>о</strong>братн<strong>о</strong> к центру. Красная кр<strong>о</strong>вь устремляется наружу к к<strong>о</strong>же и к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стям,<br />

г<strong>о</strong>лубая кр<strong>о</strong>вь в<strong>о</strong>звращается к центру, и сердце сам<strong>о</strong> является, как<br />

драг<strong>о</strong>ценный камень, выражением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> активн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> синтеза; в сердцебиении<br />

пульсирует гарм<strong>о</strong>ния п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей.<br />

П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нятным стан<strong>о</strong>вится применение глин<strong>о</strong>зема (уксусн<strong>о</strong>кислый алюминий или к<strong>о</strong>мпрессы<br />

из глины) в качестве лекарственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> средства при заст<strong>о</strong>е кр<strong>о</strong>ви, в<strong>о</strong>спалениях, ушибах, травмах сустав<strong>о</strong>в с<br />

растяжением связ<strong>о</strong>к. Также п<strong>о</strong>лев<strong>о</strong>й шпат (Orthoklas) действует как наружн<strong>о</strong>е средств<strong>о</strong> в направлении<br />

гарм<strong>о</strong>низации сердечн<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти.<br />

В пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть глин<strong>о</strong>зему ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сфаты, не зап<strong>о</strong>лняют целые <strong>о</strong>бласти,<br />

д<strong>о</strong>лины и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>емы, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни рассеяны и распылены п<strong>о</strong> всей земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ре, как прян<strong>о</strong>сти в прянике.<br />

Отн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> редк<strong>о</strong> встречаются ф<strong>о</strong>сфаты в к<strong>о</strong>мпактных залежах, приг<strong>о</strong>дных для г<strong>о</strong>рных разраб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к. Эти<br />

г<strong>о</strong>рные п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, главным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый кальций (апатит), представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>льзующееся<br />

спр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м сырье для перераб<strong>о</strong>тки в суперф<strong>о</strong>сфат, известный как <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> из минеральных искусственных<br />

Уд<strong>о</strong>брений.<br />

Н<strong>о</strong> в мал<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрации ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти п<strong>о</strong>всюду. Из Растений, с<strong>о</strong>держащих в св<strong>о</strong>ем пепле<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong>н п<strong>о</strong>падает в гумусный п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в Земли. Там, где накапливались сл<strong>о</strong>й за сл<strong>о</strong>ем <strong>о</strong>тмершие<br />

растения, как, например, на верх<strong>о</strong>вых б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тах, выделившийся из <strong>о</strong>рганических с<strong>о</strong>единений в св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

виде ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р выступает в виде блуждающих <strong>о</strong>гней (ф<strong>о</strong>сфин - РН3 )<br />

Если мы п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жим кус<strong>о</strong>к ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра на тарелку, т<strong>о</strong> мы см<strong>о</strong>жем сделать интересные наблюдения.<br />

Вначале в темн<strong>о</strong>те ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р светит св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразным зеленым свет<strong>о</strong>м. Одн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> мы начинаем чувств<strong>о</strong>вать<br />

характерный запах. Эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т же самый запах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы чувствуем, к<strong>о</strong>гда через в<strong>о</strong>здух пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит<br />

электрический разряд, и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>является при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании <strong>о</strong>з<strong>о</strong>на. Как электричеств<strong>о</strong> сгущает<br />

жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д) в <strong>о</strong>з<strong>о</strong>н, так же делает эт<strong>о</strong> и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р.<br />

Нак<strong>о</strong>нец мы замечаем туманные струйки, спиральн<strong>о</strong> закручивающиеся в<strong>о</strong>круг ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра. У нас<br />

складывается впечатление, чт<strong>о</strong> эта спираль исх<strong>о</strong>дит не из ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, н<strong>о</strong> прежде чем эта свертывающаяся<br />

спираль приблизится к центру, нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м как бы сжимая пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong>, внезапн<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<br />

сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>спламеняется с фыркающим шум<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong> звуку нап<strong>о</strong>минающим с<strong>о</strong>гласный Ф, и сг<strong>о</strong>рает, испуская<br />

белый свет.<br />

Итак, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р светится, испускает свет, н<strong>о</strong> также <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> упл<strong>о</strong>тняет. Две п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти<br />

<strong>о</strong>хватывает ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. Мы н<strong>о</strong>сим в себе значительн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра. Нервная субстанция - эт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащий бел<strong>о</strong>к. Вся нервная система<br />

наглядным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ткрывает нам ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс, как кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение - алюминиевый пр<strong>о</strong>цесс.<br />

Пламя ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра светит, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается х<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дным. Через нервную систему мы п<strong>о</strong>лучаем ясный х<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дный<br />

свет с<strong>о</strong>знания, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны; с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, через нее идут импульсы для ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания пластики<br />

<strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> есть без нервн<strong>о</strong>й системы не был<strong>о</strong> бы никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

упл<strong>о</strong>тнения <strong>субстанции</strong> д<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческих ф<strong>о</strong>рм.<br />

Эт<strong>о</strong>т ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>стирается, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, д<strong>о</strong><br />

кремния в к<strong>о</strong>же, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, д<strong>о</strong> кальция в к<strong>о</strong>стях. В к<strong>о</strong>же<br />

нах<strong>о</strong>дится беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>е мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> нервных <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчаний, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

впечатления <strong>о</strong>т внешней среды делают д<strong>о</strong>ступными с<strong>о</strong>знанию. Х<strong>о</strong>тя<br />

кремниевый пр<strong>о</strong>цесс с<strong>о</strong>здает п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть к<strong>о</strong>жи, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс<br />

делает п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть к<strong>о</strong>жи чувствительн<strong>о</strong>й; п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ег<strong>о</strong> мы<br />

имеем телесные чувства, телесн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>знание нашей сам<strong>о</strong>сти. Так к<strong>о</strong>жа<br />

с ее нервами является границей между индивидуум<strong>о</strong>м и внешним<br />

мир<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong>спринятые кремнием к<strong>о</strong>смические ф<strong>о</strong>рмирующие силы<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс перен<strong>о</strong>сит п<strong>о</strong> нервам к<strong>о</strong> всем ф<strong>о</strong>рмам <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в и<br />

<strong>о</strong>бразует их п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м упл<strong>о</strong>тнения. (Всп<strong>о</strong>мните фен<strong>о</strong>мен б<strong>о</strong>лезни<br />

бери-бери, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й не хватает п<strong>о</strong>ступающих п<strong>о</strong> нервам<br />

ф<strong>о</strong>рмирующих сил и пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит как бы раств<strong>о</strong>рение тканей). Динамика эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса упл<strong>о</strong>тнения<br />

заканчивается в к<strong>о</strong>стях; там ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р вещественн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единяется с кальцием и <strong>о</strong>бразует ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый<br />

кальций. Так ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс заканчивается в пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сти и статике к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скелета.<br />

57


Итак, между к<strong>о</strong>жей и к<strong>о</strong>стями развертывается не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ле глин<strong>о</strong>земн<strong>о</strong>-кр<strong>о</strong>вян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, н<strong>о</strong><br />

также ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>-нервн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Путь ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>жи через нервы к к<strong>о</strong>стям м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>следить в пат<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии<br />

артери<strong>о</strong>склер<strong>о</strong>за. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рс<strong>о</strong>держащая нервная субстанция - п<strong>о</strong>лучившая в химии название<br />

нукле<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>теины, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> в ее структуре есть лецитин и х<strong>о</strong>лестерин — эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чная ступень<br />

известк<strong>о</strong>вания. Стенки кр<strong>о</strong>вен<strong>о</strong>сных с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в, при предрасп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жении чел<strong>о</strong>века к склер<strong>о</strong>зу, в перв<strong>о</strong>й стадии<br />

накапливают х<strong>о</strong>лестерин и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные <strong>субстанции</strong>; п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> с развитием пр<strong>о</strong>цесса эти <strong>о</strong>тл<strong>о</strong>жения<br />

известкуются нервн<strong>о</strong>й субстанцией и наступает типичн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>бызвествление с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в.<br />

Из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> следуют указания как для п<strong>о</strong>нимания действительных причин склер<strong>о</strong>за, так и для<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти ег<strong>о</strong> пред<strong>о</strong>твращения. Причины ег<strong>о</strong> лежат в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нне преувеличенн<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>цессе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му не пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й мере пр<strong>о</strong>цесс кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращения.<br />

Сверхинтеллектуализация и перевес все в<strong>о</strong>зрастающег<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания ведет, вместе с пр<strong>о</strong>грессирующей<br />

стар<strong>о</strong>стью, к физическ<strong>о</strong>му <strong>о</strong>твердеванию.<br />

Итак, глин<strong>о</strong>зем и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р являются земными субстанциями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые к<strong>о</strong>леблются между известью и<br />

кремнем, н<strong>о</strong> каждая п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему, из-за чег<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят друг другу.<br />

Где же макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическая р<strong>о</strong>дина этих пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в?<br />

Зим<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце уже пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> нижнюю т<strong>о</strong>чку св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбиты, и п<strong>о</strong>сле Крещения день уже стал на<br />

<strong>о</strong>дин петушиный крик длиннее, мы испытываем чувств<strong>о</strong>: пр<strong>о</strong>йден п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г, разделяющий <strong>о</strong>сень и весну.<br />

С<strong>о</strong>лнце в эт<strong>о</strong> время ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га. Эт<strong>о</strong>т симв<strong>о</strong>л К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га на старых рисунках удивительным<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м представлен с рыбьим хв<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м. Трудн<strong>о</strong> лучше выразить дв<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> глин<strong>о</strong>земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>цесса! В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе <strong>о</strong>тражена как <strong>о</strong>дна сущн<strong>о</strong>сть глин<strong>о</strong>земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, скл<strong>о</strong>няющаяся к извести,<br />

тверд<strong>о</strong>сти, сух<strong>о</strong>сти - п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га, - так и другая ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>на, ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, скл<strong>о</strong>няющееся к<br />

кремню - п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м рыбьег<strong>о</strong> хв<strong>о</strong>ста, - и в цел<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ленная тверд<strong>о</strong>сть, элемент К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га,<br />

перех<strong>о</strong>дящий в пластически-жив<strong>о</strong>е.<br />

Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс, несм<strong>о</strong>тря на ег<strong>о</strong> связь с п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями кремния<br />

и кальция, является из<strong>о</strong>лирующим агент<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>знательн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тделяет индивидуума <strong>о</strong>т внешней среды и благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>здает<br />

интеллектуальн<strong>о</strong>е и телесн<strong>о</strong>е сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знание. Эта сила пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

реги<strong>о</strong>на З<strong>о</strong>диака, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый древние назвали «Рак<strong>о</strong>м». Панцирь из ф<strong>о</strong>сфата<br />

кальция физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> рака - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз для сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е замыкает<br />

чел<strong>о</strong>века <strong>о</strong>т внешнег<strong>о</strong> мира, как панцирь тел<strong>о</strong> рака. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме на перв<strong>о</strong>й ступени является телесным чувств<strong>о</strong>м,<br />

телесным сам<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знанием и личн<strong>о</strong>й мыслительн<strong>о</strong>й жизнью, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong><br />

ступени на ступень п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующей<br />

сил<strong>о</strong>й и, нак<strong>о</strong>нец, упл<strong>о</strong>тняется в скелет, стан<strong>о</strong>вится единым с кальциевым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, в раке<br />

неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> материализ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь в ег<strong>о</strong> панцире, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящем из ф<strong>о</strong>сфата кальция.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>г и Рак — эт<strong>о</strong> небесные реги<strong>о</strong>ны, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых нах<strong>о</strong>дится р<strong>о</strong>дина глин<strong>о</strong>зема и<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> так же, как земные вещества глин<strong>о</strong>зем и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жны, так<br />

и места их р<strong>о</strong>ждения ст<strong>о</strong>ят в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции друг к другу.<br />

XXI. МИНЕРАЛЬНЫЙ КРЕСТ<br />

Из четырех п<strong>о</strong>следних <strong>о</strong>писанных веществ кремень и известь представлены как п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти, и б<strong>о</strong>лее<br />

интенсивн<strong>о</strong>е изучение намеченных здесь взаим<strong>о</strong>связей пр<strong>о</strong>яснит дальнейшие п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как между<br />

ними п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> маятнику в гарм<strong>о</strong>низирующем движении действуют п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти глин<strong>о</strong>зема и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра. Дать<br />

б<strong>о</strong>лее исчерпывающее представление в рамках данн<strong>о</strong>й темы нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>. Однак<strong>о</strong> из предыдущих<br />

<strong>о</strong>писаний м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здать ясный <strong>о</strong>браз с<strong>о</strong>звучия деятельн<strong>о</strong>сти, представленн<strong>о</strong>й этими четырьмя<br />

веществами, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>й сфере.<br />

Между кремнием и кальцием - между к<strong>о</strong>жей и к<strong>о</strong>стями - разыгрывается глин<strong>о</strong>земный или<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс в кр<strong>о</strong>ви и нервах. Кр<strong>о</strong>вь - эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т пластичный элемент, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ится<br />

и п<strong>о</strong>ддерживается тел<strong>о</strong>. Нервы с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщают ф<strong>о</strong>рмирующие силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из пластичн<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> кр<strong>о</strong>ви<br />

стр<strong>о</strong>ят телесные ф<strong>о</strong>рмы мышц и <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в. Здесь ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бен руке худ<strong>о</strong>жника, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей чувствительн<strong>о</strong>сти ф<strong>о</strong>рмирует пластический материал, глину.<br />

Так между п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стями кальций-кремний нах<strong>о</strong>дится п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть глин<strong>о</strong>зема и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пр<strong>о</strong>цессы, лежащие в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве этих четырех веществ, прих<strong>о</strong>дят с четырех мир<strong>о</strong>вых<br />

направлений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуют крест: Овен - Весы/ К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>г - Рак. И как п<strong>о</strong> завершению<br />

рассм<strong>о</strong>трения четверки веществ: <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> — жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>/ в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> - земн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зник атм<strong>о</strong>сферный крест, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, был с<strong>о</strong>здан бел<strong>о</strong>к и вся <strong>о</strong>рганическая<br />

прир<strong>о</strong>да, так в кресте известь — кремень/глин<strong>о</strong>зем — ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р мы также п<strong>о</strong>знаем п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>б<strong>о</strong>бщающее<br />

58


значение.<br />

Нетрудн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить, чт<strong>о</strong> эти четыре вещества в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>м стр<strong>о</strong>ят, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, всю<br />

минеральную землю. В т<strong>о</strong> время как <strong>о</strong>рганическая прир<strong>о</strong>да, цветы, трава и деревья, баб<strong>о</strong>чки и жуки, как и<br />

весь <strong>о</strong>стальн<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>тный мир сл<strong>о</strong>вн<strong>о</strong> летучие <strong>о</strong>бразы сгущаются из атм<strong>о</strong>сферы и сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>ряются в<br />

ней, минеральная прир<strong>о</strong>да, г<strong>о</strong>ры и скалы, д<strong>о</strong>лины и пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>г<strong>о</strong>рья являются пр<strong>о</strong>чным пребывающим ядр<strong>о</strong>м в<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке явлений. П<strong>о</strong> крайней мере, эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong>, иб<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ке времени также и эт<strong>о</strong><br />

минеральн<strong>о</strong>е ядр<strong>о</strong> Земли <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь из макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических далей и, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>рится в<br />

ней в <strong>о</strong>тдаленн<strong>о</strong>м будущем.<br />

Вещественный атм<strong>о</strong>сферный крест (<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> – в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> – жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong><br />

– земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>) был с<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставлен с четырьмя элементами<br />

(<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>да, земля).<br />

Эта четвер<strong>о</strong>единств<strong>о</strong> принцип<strong>о</strong>в, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>знаются<br />

ступени земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, является наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающим,<br />

чт<strong>о</strong> следует <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> присутствует и в минеральн<strong>о</strong>м кресте.<br />

Если <strong>о</strong>твлечься <strong>о</strong>т сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеющег<strong>о</strong>ся земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера<br />

этих минерал<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> в сам<strong>о</strong>м деле м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить в них<br />

<strong>о</strong>тражение арист<strong>о</strong>телевых элемент<strong>о</strong>в, рассматриваемых как<br />

принципы или пр<strong>о</strong>цессы.<br />

Ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> приписать легк<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>спламеняющемуся ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ру. Напр<strong>о</strong>тив, кремниевый пр<strong>о</strong>цесс,<br />

<strong>о</strong>крыленный и легкий - п<strong>о</strong>думайте <strong>о</strong> п<strong>о</strong>лете птицы и сферически<br />

распр<strong>о</strong>страняющихся ф<strong>о</strong>рмирующих силах, - указывает на ег<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>-свет<strong>о</strong>вым элемент<strong>о</strong>м. Глин<strong>о</strong>земный пр<strong>о</strong>цесс, напр<strong>о</strong>тив, так сильн<strong>о</strong> живет в пластике,<br />

наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вписан в сглаживающие п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента, чт<strong>о</strong> в ег<strong>о</strong> ср<strong>о</strong>дстве с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

ус<strong>о</strong>мниться. Статика извести, нак<strong>о</strong>нец, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> указывает на земн<strong>о</strong>й элемент.<br />

Сказанн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м:<br />

XXII. ЩЕЛОЧИ И ГАЛОГЕНЫ<br />

Беск<strong>о</strong>нечный, неиссякаемый ист<strong>о</strong>чник с<strong>о</strong>ли - эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ре. Он<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держит примерн<strong>о</strong> 3% с<strong>о</strong>ли и выше. Ее<br />

д<strong>о</strong>бывают в с<strong>о</strong>леварнях и градирнях, где пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит выпаривание м<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м увеличения<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти испарения. В х<strong>о</strong>де земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития такие пр<strong>о</strong>цессы п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> испарения<br />

разыгрывались естественным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м на внутренних м<strong>о</strong>рях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>тделились <strong>о</strong>т мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря<br />

вследствие ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических сдвиг<strong>о</strong>в и катастр<strong>о</strong>ф. Так в<strong>о</strong>зникли залежи с<strong>о</strong>ли. В<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих местах Евр<strong>о</strong>пы<br />

нах<strong>о</strong>дятся такие залежи, укрытые в складках г<strong>о</strong>р. Названия п<strong>о</strong>селений част<strong>о</strong> указывают на близ<strong>о</strong>сть их к<br />

этим с<strong>о</strong>левым залежам: Halle/ Saale, Reichenhall, Hallstatt, Hallein (Зальцбург), Hall (Тир<strong>о</strong>ль), Leopoldshall,<br />

Schweizerhall и так далее. «Hall» <strong>о</strong>значает «с<strong>о</strong>ль». Б<strong>о</strong>гатейшие залежи с<strong>о</strong>ли нах<strong>о</strong>дятся вблизи Штассфурта<br />

(Анхальт).<br />

Ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ги п<strong>о</strong>дсчитали, чт<strong>о</strong> массы раств<strong>о</strong>ренных в м<strong>о</strong>ре с<strong>о</strong>лей б<strong>о</strong>лее чем д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы зан<strong>о</strong>в<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ить все к<strong>о</strong>нтиненты вместе с их г<strong>о</strong>рами выше ур<strong>о</strong>вня м<strong>о</strong>ря. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, ее к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> примерн<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сравнить с масс<strong>о</strong>й твердых п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, <strong>о</strong>бразующих г<strong>о</strong>ры.<br />

Чт<strong>о</strong> же, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ль? Мы уже п<strong>о</strong>знак<strong>о</strong>мились с п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стью<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> среди других св<strong>о</strong>йств был<strong>о</strong> выражен<strong>о</strong> уже св<strong>о</strong>йствами с<strong>о</strong>здавать <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание и<br />

кисл<strong>о</strong>ту у кальция и кремния, здесь, в п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти щел<strong>о</strong>чей и гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в, стан<strong>о</strong>вится чистым выражением<br />

силы, <strong>о</strong>бразующей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты. Сглаживание в<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>действии этих п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей пр<strong>о</strong>является в<br />

земн<strong>о</strong>й вещественн<strong>о</strong>сти как <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание с<strong>о</strong>ли. Так чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ль - эт<strong>о</strong> земная гарм<strong>о</strong>ния между силами<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты, между щел<strong>о</strong>чами и гал<strong>о</strong>генами.<br />

Для лучшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нимания нужн<strong>о</strong> вначале п<strong>о</strong>пытаться изл<strong>о</strong>жить сущн<strong>о</strong>сть щел<strong>о</strong>чей и гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в.<br />

Из с<strong>о</strong>ли, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бъединены <strong>о</strong>ба к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нента, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание и кисл<strong>о</strong>та, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

исключения кисл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ставляющей, заставить пр<strong>о</strong>явиться щел<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й характер.<br />

С давних времен был известен химический пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>ль перев<strong>о</strong>дит в с<strong>о</strong>ду. Сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>н<br />

59


н<strong>о</strong>сит название «с<strong>о</strong>д<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс Леблана». В эт<strong>о</strong>м случае с<strong>о</strong>ль п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м нагревания с серн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й перев<strong>о</strong>дилась в сульфат натрия, затем п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м нагревания с углем перев<strong>о</strong>дится в сернистый<br />

натрий и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м замещения известью пре<strong>о</strong>бразуется в с<strong>о</strong>ду.<br />

В наст<strong>о</strong>ящее время существует еще целый ряд сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>в для индустриальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучения с<strong>о</strong>ды, н<strong>о</strong><br />

классическим сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>т, чт<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался с давних п<strong>о</strong>р и сег<strong>о</strong>дня назван именем Леблана.<br />

Прир<strong>о</strong>дная с<strong>о</strong>да нах<strong>о</strong>дится в виде кристаллическ<strong>о</strong>й дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли на берегах натриевых <strong>о</strong>зер в<br />

Египте. В Египте с<strong>о</strong>да называлась «нетер», <strong>о</strong>ткуда п<strong>о</strong>зже в латинск<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>явил<strong>о</strong>сь для <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значения с<strong>о</strong>ды<br />

сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «nitrum». Отсюда в средневек<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й алхимии для наимен<strong>о</strong>вания селитры был<strong>о</strong> выбран<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>


увеличению п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м мыльных пузырьк<strong>о</strong>в предметы и частички грязи на них интенсивн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>крываются <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чками и размягчаются. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать наглядным, если мы шерстяную ткань<br />

п<strong>о</strong>грузим в чистую в<strong>о</strong>ду; <strong>о</strong>на в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих местах в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще <strong>о</strong>кажется не см<strong>о</strong>ченн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда мы<br />

приз<strong>о</strong>вем на п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щь мыл<strong>о</strong>, каждая <strong>о</strong>тдельная нить и каждая пылинка будет — м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, люб<strong>о</strong>вн<strong>о</strong> —<br />

укутана и размягчена.<br />

Масл<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> как загустевшая к<strong>о</strong>смическая тепл<strong>о</strong>та. Масл<strong>о</strong>, сваренн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong> щел<strong>о</strong>чью, мыл<strong>о</strong> -<br />

эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель укутывающей тепл<strong>о</strong>ты.<br />

Обертывающую прир<strong>о</strong>ду щел<strong>о</strong>чей мы д<strong>о</strong>лжны представлять себе иначе, чем ф<strong>о</strong>рмирующее<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е действие кремня. Кремень сам — к<strong>о</strong>смическая <strong>о</strong>бертка, щел<strong>о</strong>чи же — земная <strong>о</strong>бертка для<br />

ин<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> разв<strong>о</strong>рачивается в их среде.<br />

К<strong>о</strong>гда г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> является земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й для друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и пытаются найти <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е<br />

выражение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жет выразить сущн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> жеста, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, лучше всег<strong>о</strong> выразить в <strong>о</strong>бразе<br />

матери, <strong>о</strong>хватывающей будущее существ<strong>о</strong> ребенка. И в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить, если<br />

углубиться, например, в с<strong>о</strong>зерцание Сикстинск<strong>о</strong>й Мад<strong>о</strong>нны. Мать <strong>о</strong>кружена х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ангельских существ и,<br />

как если бы <strong>о</strong>дин из них принял <strong>о</strong>блик, <strong>о</strong>на держит на руках ребенка. Обнимающим, защищающим жест<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>на накрывает ребенка <strong>о</strong>дежд<strong>о</strong>й. В ее <strong>о</strong>блике мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>чувств<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>бращение к небесным силам, для<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>на м<strong>о</strong>жет дать земную <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку.<br />

В древн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>гда не с<strong>о</strong>мневались, чт<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка для дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, эту истину <strong>о</strong>щущали в<br />

с<strong>о</strong>зерцании с<strong>о</strong>звездия Девы. Они испытывали излучавшейся <strong>о</strong>ттуда силу <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки,<br />

пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дия и с<strong>о</strong>зревания на Земле.<br />

К<strong>о</strong>гда растущее и цветущее скл<strong>о</strong>няется к с<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>му пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>шению, С<strong>о</strong>лнце, п<strong>о</strong>средник этих сил,<br />

ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии Девы. В пл<strong>о</strong>де <strong>о</strong>бразуется <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка для будущег<strong>о</strong> в с<strong>о</strong>зревающем семени. Например,<br />

ябл<strong>о</strong>к<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить себе как <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, наливающееся с<strong>о</strong>ками п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>здействием сил Девы.<br />

Если мы п<strong>о</strong>пытались п<strong>о</strong>нять так <strong>о</strong>дну ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну с<strong>о</strong>ли, <strong>о</strong>бразующую <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание, т<strong>о</strong> теперь нужн<strong>о</strong><br />

изучить сущн<strong>о</strong>сть друг<strong>о</strong>й, кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong><strong>о</strong>бразующей ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны.<br />

Уже наши <strong>о</strong>рганы чувств дают неп<strong>о</strong>средственные указания: если щел<strong>о</strong>чи, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в их<br />

к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й густые жидк<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong>чти масл<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные, т<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>ты,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в, представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й легкие п<strong>о</strong>движные жидк<strong>о</strong>сти, в чист<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>ни газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны.<br />

Щел<strong>о</strong>чь в<strong>о</strong> рту вызывает <strong>о</strong>щущение, как будт<strong>о</strong> ее стан<strong>о</strong>вится все б<strong>о</strong>льше, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>щущение ист<strong>о</strong>чника,<br />

кисл<strong>о</strong>та, напр<strong>о</strong>тив, действует стягивающе. На <strong>о</strong>щупь щел<strong>о</strong>чь дает <strong>о</strong>щущение слизи, чег<strong>о</strong>-т<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>льзк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

тепл<strong>о</strong>ты; кисл<strong>о</strong>та, напр<strong>о</strong>тив, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>на действует в слаб<strong>о</strong>м раств<strong>о</strong>ре, стягивает к<strong>о</strong>жу.<br />

Отсюда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> заключить, чт<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть щел<strong>о</strong>чам, имеющим, как все сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствующее<br />

жизни, характер расширяющий, характер ист<strong>о</strong>чника, кисл<strong>о</strong>ты сушат, стягивают, враждебны жизни. При<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>м действии или в к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>ни агрессивны. Они <strong>о</strong>бжигают к<strong>о</strong>жу и<br />

<strong>о</strong>ставляют п<strong>о</strong>вреждения, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие на <strong>о</strong>ж<strong>о</strong>ги. Они разрушают, сжигают, раств<strong>о</strong>ряют. Они раств<strong>о</strong>ряют земли<br />

и металлы. Кисл<strong>о</strong>ты всегда с<strong>о</strong>единяются с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>гненную силу к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни активизируют при<br />

разрушении и раств<strong>о</strong>рении. Щел<strong>о</strong>чи, напр<strong>о</strong>тив, с<strong>о</strong>единяются с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й или кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м.<br />

П<strong>о</strong> характеру щел<strong>о</strong>чи <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> пассивны, <strong>о</strong>ни принимают, дают <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ру; кисл<strong>о</strong>ты, напр<strong>о</strong>тив,<br />

активны.<br />

Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казать уже на примере цвета: все естественные растительные красители - будь эт<strong>о</strong><br />

лакмус или как<strong>о</strong>й-нибудь фрукт<strong>о</strong>вый или яг<strong>о</strong>дный с<strong>о</strong>к, как, например, черники, бузины, вишни, или<br />

цветн<strong>о</strong>й цвет<strong>о</strong>чный экстракт - в присутствии щел<strong>о</strong>чи всегда скл<strong>о</strong>няются к пассивн<strong>о</strong>й, темн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не<br />

спектра, к г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>му или фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му. Неб<strong>о</strong>льшая же капля кисл<strong>о</strong>ты <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няет цвет на активную, светлую<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, в желт<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>ранжев<strong>о</strong>е, красн<strong>о</strong>е.<br />

Если щел<strong>о</strong>чи сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию, увеличивают п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>бнимают и<br />

укутывают и вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дственны всему жив<strong>о</strong>му, кисл<strong>о</strong>ты враждебны к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию с<br />

ег<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong>м скрытых в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей. Кисл<strong>о</strong>ты стремятся к решению, к действию. Действуя на<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идный раств<strong>о</strong>р, <strong>о</strong>ни прив<strong>о</strong>дят либ<strong>о</strong> к свертыванию, либ<strong>о</strong> к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>му раств<strong>о</strong>рению. Свежее м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>,<br />

например, нах<strong>о</strong>дится в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии; к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> скисает, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> свертывается, <strong>о</strong>бразуя тв<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г и<br />

пр<strong>о</strong>зрачную сыв<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тку.<br />

П<strong>о</strong>д именем гал<strong>о</strong>гены мы имеем в виду <strong>о</strong>бразующие кисл<strong>о</strong>ты фт<strong>о</strong>р, хл<strong>о</strong>р, бр<strong>о</strong>м и й<strong>о</strong>д, а также сами<br />

кисл<strong>о</strong>ты: фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная кисл<strong>о</strong>та, с<strong>о</strong>ляная кисл<strong>о</strong>та, бр<strong>о</strong>мист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная и й<strong>о</strong>дист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная, - <strong>о</strong>ни<br />

также р<strong>о</strong>дственны между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, как и щел<strong>о</strong>чи.<br />

Химикам известны <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дные химические св<strong>о</strong>йства этих веществ, физикам - их <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения<br />

к свету. Мы уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили в связи с реакцией крахмала <strong>о</strong> й<strong>о</strong>де как <strong>о</strong> п<strong>о</strong>хитителе света. Эт<strong>о</strong>т п<strong>о</strong>следний и<br />

самый пл<strong>о</strong>тный член гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в так<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>чти жест<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме манифестирует<br />

св<strong>о</strong>и <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к свету. Фт<strong>о</strong>р, как первый и наилегчайший член ряда, п<strong>о</strong>казывает фен<strong>о</strong>мен<br />

флю<strong>о</strong>ресценции. Химически фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная кисл<strong>о</strong>та самая сильная. Ее раств<strong>о</strong>ряющая сила так<br />

велика, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет раств<strong>о</strong>рить стекл<strong>о</strong>. Также как раск<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тую стеклянную пал<strong>о</strong>чку мы м<strong>о</strong>жем скруглить и<br />

<strong>о</strong>плавить в пламени г<strong>о</strong>релки Бунзена, так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же эффекта мы м<strong>о</strong>жем д<strong>о</strong>биться п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

61


фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й (плавик<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й)кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Сила <strong>о</strong>кругления и <strong>о</strong>плавления действует также в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме - яснее всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong><br />

при ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вании зуб<strong>о</strong>в. К<strong>о</strong>гда у ребенка п<strong>о</strong>являются вт<strong>о</strong>рые зубы, <strong>о</strong>ни ин<strong>о</strong>гда имеют за<strong>о</strong>стряющуюся<br />

ф<strong>о</strong>рму и выглядят как бы <strong>о</strong>бл<strong>о</strong>манными. Они еще не имеют х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванных п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стей. Эт<strong>о</strong><br />

имеет мест<strong>о</strong> при нарушенн<strong>о</strong>м фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>м или фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе у ребенка. Так же как в<br />

пламени <strong>о</strong>плавляется стеклянная пал<strong>о</strong>чка, так эмаль <strong>о</strong>кругляет, п<strong>о</strong>крывая растущие зубы.<br />

Также и другие телесные явления связаны с фт<strong>о</strong>ристым пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м: существует б<strong>о</strong>лезнь, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти тела, к<strong>о</strong>нчик н<strong>о</strong>са, п<strong>о</strong>дб<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>к, к<strong>о</strong>нцы пальцев рук и н<strong>о</strong>г не <strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмляются <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчательн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong><br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м растут дальше. При эт<strong>о</strong>м сн<strong>о</strong>ва эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс решения, завершающег<strong>о</strong>, ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания,<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующег<strong>о</strong> данн<strong>о</strong>му виду, не пр<strong>о</strong>явился п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нчик<strong>о</strong>в пальцев. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные же<br />

явления наблюдаются в <strong>о</strong>бласти кишечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пищеварения. Если пр<strong>о</strong>цесс пищеварения не д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й<br />

мере д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца, с<strong>о</strong>держим<strong>о</strong>е кишечника не перерабатывается в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й мере и вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<br />

<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмляется (п<strong>о</strong>н<strong>о</strong>с), здесь <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> <strong>о</strong>пять мы имеем дел<strong>о</strong> с нарушением фт<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. В<strong>о</strong> всех этих<br />

случаях терапевтически м<strong>о</strong>жет быть применен плавик<strong>о</strong>вый шпат (фт<strong>о</strong>ристый кальций, флю<strong>о</strong>рит), если ег<strong>о</strong><br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать в п<strong>о</strong>тенцир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме именн<strong>о</strong> там, где речь идет <strong>о</strong> в<strong>о</strong>збуждении пр<strong>о</strong>цесса.<br />

И так же как все <strong>о</strong>рганические расстр<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>тражаются в мыслительн<strong>о</strong>й жизни, так и здесь. Как<br />

част<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать, чт<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>век не м<strong>о</strong>жет д<strong>о</strong>вести б<strong>о</strong>лее-менее д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца св<strong>о</strong>и мысли и также не м<strong>о</strong>жет<br />

мысленн<strong>о</strong> прийти к <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчательн<strong>о</strong>му решению. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет привести к с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию рассеянн<strong>о</strong>сти.<br />

В этих пр<strong>о</strong>цессах мы видим г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> существа гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в: к<strong>о</strong>смическая активн<strong>о</strong>сть д<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следних<br />

п<strong>о</strong>следствий для судьбы, част<strong>о</strong> с разрушающей резк<strong>о</strong>стью решений, благ<strong>о</strong>даря чему, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, сн<strong>о</strong>ва<br />

п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>тавливаются тв<strong>о</strong>рящие импульсы развития.<br />

Древние испытывали эт<strong>о</strong> при с<strong>о</strong>зерцании с<strong>о</strong>звездия Рыб. Эт<strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>браз рыб мы не м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>нять без рассм<strong>о</strong>трения ег<strong>о</strong> древнег<strong>о</strong> значения.<br />

Как в четырех предыдущих с<strong>о</strong>звездиях м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> заметить пра<strong>о</strong>бразы<br />

первых пр<strong>о</strong>фессий: в Стрельце - <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тника, в К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>ге — жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>да,<br />

причем рыбий хв<strong>о</strong>ст симв<strong>о</strong>лизир<strong>о</strong>вал укр<strong>о</strong>щение дик<strong>о</strong>сти, в В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лее -<br />

земледельца, так в с<strong>о</strong>звездии Рыб мы видим т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, кт<strong>о</strong> плавает п<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рю -<br />

купца. Связанные друг с друг<strong>о</strong>м рыбы являются также чувственным<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м для ступней н<strong>о</strong>г, в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще для путешествующих п<strong>о</strong> земле. Эт<strong>о</strong><br />

указывает на характер активн<strong>о</strong>сти, решительн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>сти<br />

судьбы. Судьбу не выдумывают, ее пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят. Как в Деве мы видели<br />

предание себя пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>му л<strong>о</strong>ну, так в Рыбах мы имеем активн<strong>о</strong>е вт<strong>о</strong>ржение в мир и судьбу. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

щел<strong>о</strong>чи и гал<strong>о</strong>гены являются в эт<strong>о</strong>м смысле антип<strong>о</strong>дами, т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>звездия Рыб и Девы ст<strong>о</strong>ят в <strong>о</strong>пп<strong>о</strong>зиции.<br />

В<strong>о</strong>спринимающая преданн<strong>о</strong>сть и Я-активн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>низывают из <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их мир<strong>о</strong>вых направлений «Девы»<br />

и «Рыб» Землю и Неб<strong>о</strong>. Оба качества, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят третье: в <strong>о</strong>бласти земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - с<strong>о</strong>ль, в <strong>о</strong>бласти<br />

жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> - уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>ченный <strong>о</strong>рганизм, в сфере духа - мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>гресс.<br />

XXIII. МАГНИЙ И СЕРА<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> магний в качестве с<strong>о</strong>ли, преимущественн<strong>о</strong> серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния, с<strong>о</strong>держится в в<strong>о</strong>де<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>кеана. На 100 частей м<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли прих<strong>о</strong>дится 16 частей магниевых с<strong>о</strong>лей. И если <strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>варенн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили, чт<strong>о</strong> ее хватил<strong>о</strong> бы для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания всех к<strong>о</strong>нтинент<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> магниев<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли<br />

д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>йки <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нтинента с<strong>о</strong> всеми ег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рами. Эт<strong>о</strong> такая к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальная масса, чт<strong>о</strong><br />

магниевые п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, нах<strong>о</strong>дящиеся на суше - как магнезит, д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мит и магний в различных силикатах, как<br />

слюда, р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вая <strong>о</strong>бманка, асбест - п<strong>о</strong> сравнению с ней ничт<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> малы.<br />

При эт<strong>о</strong>м мы нах<strong>о</strong>дим с<strong>о</strong>ли магния в м<strong>о</strong>щных пластах в с<strong>о</strong>левых залежах близ Штассфурта - с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, практически сам<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>м ист<strong>о</strong>чнике магниевых с<strong>о</strong>лей в Евр<strong>о</strong>пе, - с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны,<br />

вследствие их масс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> распр<strong>о</strong>странения и <strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания <strong>о</strong>ни являются<br />

тяжелым балласт<strong>о</strong>м для индустрии калийных с<strong>о</strong>лей.<br />

Тем не менее, если мы х<strong>о</strong>тим лучше раз<strong>о</strong>браться в существе магния, мы д<strong>о</strong>лжны уделить нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е<br />

внимание магниевым п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дам. Прежде всег<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> магнезит, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый нах<strong>о</strong>дит применение в технике в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>т<strong>о</strong>жженн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Магнезит — эт<strong>о</strong> карб<strong>о</strong>нат магния; при <strong>о</strong>тжиге <strong>о</strong>н перех<strong>о</strong>дит в <strong>о</strong>кись<br />

магния, так зазываемую жженую магнезию. Выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> ценим<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в технике —<br />

<strong>о</strong>гнеуп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>сть. Вначале легкий п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к при выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й температуре спекается в камень, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

практически нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> расплавить. Эти <strong>о</strong>гнеуп<strong>о</strong>рные св<strong>о</strong>йства, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют выдерживать<br />

температуры д<strong>о</strong> 2000° С и выше, делают жженую магнезию ценным материал<strong>о</strong>м для <strong>о</strong>блиц<strong>о</strong>вки<br />

плавильных печей в стальн<strong>о</strong>й индустрии. Итак, магнезия с<strong>о</strong>храняет статику в <strong>о</strong>гне, н<strong>о</strong> при эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на имеет<br />

другие св<strong>о</strong>йства, чем известь. Она п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янна и мягка, не п<strong>о</strong>казывает так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> страстн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера, как<br />

жженая известь. Она не всасывает, не шипит и не <strong>о</strong>бладает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью травления. Жженая известь - эт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание, <strong>о</strong>бладающее сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью травления, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ее называют также едк<strong>о</strong>й; магнезия же - эт<strong>о</strong><br />

мягк<strong>о</strong>е <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание.<br />

62


Огнеуп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>сть магнезии с<strong>о</strong>четается с <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> редк<strong>о</strong> встречающейся интенсивн<strong>о</strong>стью испускания<br />

лучей света. Магний, <strong>о</strong>тжигаемый в магнезию, дает <strong>о</strong>слепительн<strong>о</strong> белый, сияющий свет. Эт<strong>о</strong>т свет<br />

наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> интенсивен, чт<strong>о</strong> даже в с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>м свете дает глуб<strong>о</strong>кую тень, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку даже с<strong>о</strong>лнечные лучи,<br />

д<strong>о</strong>стигающие земли, слабее света магния. Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му магний исп<strong>о</strong>льзуется для всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жных<br />

испускающих свет тел.<br />

Эта сила излучения магния нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е выражение в лучев<strong>о</strong>й структуре г<strong>о</strong>рных<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong> характерн<strong>о</strong> для силикат<strong>о</strong>в магния, таких как лучистый камень, серпентин, тальк,<br />

асбест, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые имеют лучевую, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящую из нитей структуру. Так, асбест п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей структуре<br />

нап<strong>о</strong>минает текстильные нити и служит для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления <strong>о</strong>гнеуп<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> плетения и тканей (асбест<strong>о</strong>вый<br />

шнур, асбест<strong>о</strong>вый карт<strong>о</strong>н и т. д. ).<br />

И еще <strong>о</strong>дин фен<strong>о</strong>мен п<strong>о</strong>казывает <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение магния к свету. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> бывал в южн<strong>о</strong>м Тир<strong>о</strong>ле и<br />

наблюдал гранди<strong>о</strong>зную игру альпийск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свечения, т<strong>о</strong>т всегда всп<strong>о</strong>минает с в<strong>о</strong><strong>о</strong>душевлением крас<strong>о</strong>ту<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зрелища. Г<strong>о</strong>ры этих мест с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из так называем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мита, представляющег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й из<strong>о</strong>м<strong>о</strong>рфную<br />

смесь извести и магнезита. Эт<strong>о</strong>т д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мит тверже <strong>о</strong>бычных известняк<strong>о</strong>в и в св<strong>о</strong>ей структуре не имеет<br />

лучев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера магниевых п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> с зах<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>лнца <strong>о</strong>т д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мит<strong>о</strong>вых г<strong>о</strong>рных вершин<br />

излучается в наступающей н<strong>о</strong>чи принятый пылающий р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>-красный свет.<br />

Эт<strong>о</strong> внутреннее <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение магния к свету <strong>о</strong>бъясняет ег<strong>о</strong> присутствие в хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>филле и р<strong>о</strong>ль, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую<br />

<strong>о</strong>н играет при ассимиляции. В растении сгущается свет. В лучевых пучках целлюл<strong>о</strong>зных нитей мы имеем<br />

пред с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й, так сказать, ставший материальным свет. В эт<strong>о</strong>й связи действие магния при ассимиляции<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение. Магний нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м упл<strong>о</strong>тняет свет в крахмал и<br />

целлюл<strong>о</strong>зу. Эти же сдвигающие силы <strong>о</strong>бнаруживаются, к<strong>о</strong>гда семя - с<strong>о</strong>держащее значительн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

магния - при пр<strong>о</strong>растании в весеннее время устремляется вверх, част<strong>о</strong> п<strong>о</strong>днимая при эт<strong>о</strong>м тяжелые сл<strong>о</strong>и<br />

п<strong>о</strong>чвы и снежный п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в.<br />

Описанная динамика действует также в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме, там, где тверд<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тделяется <strong>о</strong>т<br />

жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Прежде всег<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в пищеварении, где из пищев<strong>о</strong>й массы выделяются шлаки,<br />

перех<strong>о</strong>дя п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> в твердую к<strong>о</strong>нсистенцию. Сильн<strong>о</strong>е действие в эт<strong>о</strong>м направлении медикамента<br />

«г<strong>о</strong>рькая с<strong>о</strong>ль» (сульфат магния) п<strong>о</strong>казывает, как тесн<strong>о</strong> эти пр<strong>о</strong>цессы связаны с магнием.<br />

Однак<strong>о</strong> нам следует признать пр<strong>о</strong>цессами выделения также такие, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят внутри<br />

<strong>о</strong>рганизма, как, например, выделение к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ва. Здесь также тверд<strong>о</strong>е выделяется из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Яснее<br />

всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать у маленьких детей. Здесь мы имеем дел<strong>о</strong> с <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

преимущественн<strong>о</strong> мяг<strong>о</strong>к и мал<strong>о</strong> минерализ<strong>о</strong>ван. Все б<strong>о</strong>лее твердеет скелет, п<strong>о</strong>ка, нак<strong>о</strong>нец, эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс не<br />

прив<strong>о</strong>дит к выдвижению вт<strong>о</strong>рых зуб<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong> суть п<strong>о</strong>следнее и сам<strong>о</strong>е тверд<strong>о</strong>е из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит тел<strong>о</strong>.<br />

Здесь твердый <strong>о</strong>рганизм выделился из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> мы видим, как <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаются<br />

силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р были связаны с деятельн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong> силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые теперь выступают<br />

как силы мышления и памяти. Ребен<strong>о</strong>к стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>бучаемым.<br />

В таких явлениях стан<strong>о</strong>вится наглядным магниевый пр<strong>о</strong>цесс, пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны,<br />

упл<strong>о</strong>тняет, дает жизни земную твердую ф<strong>о</strong>рму, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, активизирует силы света. Великие<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти связаны в эт<strong>о</strong>м характере.<br />

Среди з<strong>о</strong>диакальных знак<strong>о</strong>в есть <strong>о</strong>браз Кентавра, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый св<strong>о</strong>им л<strong>о</strong>шадиным тул<strong>о</strong>вищем застыл в<br />

земных ф<strong>о</strong>рмах жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сти, а друг<strong>о</strong>й частью св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> существа в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дит к светлым чел<strong>о</strong>веческим выс<strong>о</strong>там.<br />

Кентавр, держащий в руках лук и стрелы, в миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии всегда служил симв<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м <strong>о</strong>писанных сил. Реальн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>ни переживаются при с<strong>о</strong>зерцании с<strong>о</strong>звездия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е древние <strong>о</strong>б<strong>о</strong>значали как Стрелец.<br />

Как <strong>о</strong>дну из с<strong>о</strong>ставных частей м<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды вместе с магнием мы нах<strong>о</strong>дим серу - а именн<strong>о</strong>,<br />

серн<strong>о</strong>кислый магний. Отсюда видн<strong>о</strong>, как<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> серы раств<strong>о</strong>рен<strong>о</strong> в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>ре.<br />

Сера в св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую нах<strong>о</strong>дят в Сицилии и Испании, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> приписывается вулканическ<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вейшим в<strong>о</strong>ззрениям также <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась из<br />

м<strong>о</strong>ря. Серн<strong>о</strong>кислые с<strong>о</strong>ли, такие как ангидрит (Са SO4) или кизерит (Mg SO4 · Н2О), п<strong>о</strong>двержены<br />

<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>му виду гниения, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м выделяется сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. П<strong>о</strong>следний частичн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

в<strong>о</strong>здуха, частью п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м бактерий (Beggiatoa alba) <strong>о</strong>саждается в серу и <strong>о</strong>ткладывается в глинистых или<br />

известк<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>саждениях, <strong>о</strong>ткуда <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>бывается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м выплавления.<br />

Вулканическая сера, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая еще сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>бразуется Этн<strong>о</strong>й, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из глубинных п<strong>о</strong>дземных<br />

сл<strong>о</strong>ев. В<strong>о</strong><strong>о</strong>бще представляется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание серы - даже в случае принятия те<strong>о</strong>рии гниения<br />

серн<strong>о</strong>кислых с<strong>о</strong>лей - всегда связан<strong>о</strong> с деятельн<strong>о</strong>стью земных глубин. Всегда залежи серы нах<strong>о</strong>дятся в<br />

<strong>о</strong>бластях, нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, вулканически пр<strong>о</strong>гретых.<br />

При рассм<strong>о</strong>трениях ист<strong>о</strong>рии <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания серы мы уже приблизились к п<strong>о</strong>ниманию ее существа. Эт<strong>о</strong>,<br />

в<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, веществ<strong>о</strong>, имеющее <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к теплу. Сера не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рит <strong>о</strong>чень г<strong>о</strong>рячим, н<strong>о</strong><br />

лишенным света темным пламенем, н<strong>о</strong> и легк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единяется с н<strong>о</strong>сителем тепл<strong>о</strong>ты <strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м в<br />

сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д (H2S). Эт<strong>о</strong>т газ, с характерным запах<strong>о</strong>м тухлых яиц, <strong>о</strong>бразуется при всяк<strong>о</strong>м гниении.<br />

Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает, чт<strong>о</strong> сера д<strong>о</strong>лжна с<strong>о</strong>держаться в белке, как и в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще в<strong>о</strong> всех <strong>о</strong>рганических<br />

веществах, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на при гниении выделяется в виде сер<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да. И в сам<strong>о</strong>м деле, х<strong>о</strong>тя бы т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> ее<br />

63


следы нах<strong>о</strong>дятся в кажд<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. Эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>всеместн<strong>о</strong>е ее распр<strong>о</strong>странение указывает на значение серы<br />

для всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни.<br />

Есть у серы св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, интересн<strong>о</strong>е тем, чт<strong>о</strong> едва ли <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в так<strong>о</strong>й мере присуще как<strong>о</strong>му-либ<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>му<br />

веществу. Сера <strong>о</strong>бладает так<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й внутреннег<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, чт<strong>о</strong> встречается в 6-7 м<strong>о</strong>дификациях.<br />

Различают р<strong>о</strong>мбическую и м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>клинную серу, ам<strong>о</strong>рфную, жидкую, густую и пластичную серу; п<strong>о</strong>следняя<br />

эластична как каучук. Все эти ф<strong>о</strong>рмы м<strong>о</strong>гут существ<strong>о</strong>вать в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> малых температурных<br />

интервалах и при нагревании перех<strong>о</strong>дят друг в друга.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, серу легк<strong>о</strong> привести в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. При эт<strong>о</strong>м при увеличении размер<strong>о</strong>в частиц<br />

п<strong>о</strong>лучают расс<strong>о</strong>л, на пр<strong>о</strong>свет <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет быть светл<strong>о</strong>-желтым, красн<strong>о</strong>ватым, пурпурным, синим; в<br />

<strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>м свете эти раств<strong>о</strong>ры меняют св<strong>о</strong>й цвет <strong>о</strong>т синег<strong>о</strong> д<strong>о</strong> зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. П<strong>о</strong> Г<strong>о</strong>фману, п<strong>о</strong>лучение<br />

красителя ультрамарина из глины и сернист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натрия <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>й серы.<br />

П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, также «сернистые краски », в б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>личестве выпускаемые фирм<strong>о</strong>й Касселла,<br />

п<strong>о</strong>лучаемые при сплавлении различных <strong>о</strong>рганических веществ с сер<strong>о</strong>й и ее с<strong>о</strong>единениями, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваны на<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии серы.<br />

Химически сера, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, активнейшая из всех веществ, действуя не в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м ясн<strong>о</strong>м направлении,<br />

как, например, гал<strong>о</strong>гены или жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>их связях с<strong>о</strong>здавая мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей,<br />

пр<strong>о</strong>гревая нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>варивая вещества.<br />

Так мы м<strong>о</strong>жем представлять также действие серы в белке. Благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сти к<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию и тем самым к<strong>о</strong> всему жив<strong>о</strong>му, благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей внутренней сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти к<br />

превращениям и св<strong>о</strong>ей пр<strong>о</strong>варивающей тепл<strong>о</strong>те, <strong>о</strong>на является смесительницей субстанций, прежде всег<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганических. Она д<strong>о</strong>лжна рассматриваться как н<strong>о</strong>ситель жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ения с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны <strong>субстанции</strong>, н<strong>о</strong> не<br />

как жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е из дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са пр<strong>о</strong>никает в живые явления, н<strong>о</strong> как служебная<br />

сила, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая мир<strong>о</strong>вые св<strong>о</strong>йства скл<strong>о</strong>няет друг к другу в материальн<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вании. Сера всю св<strong>о</strong>ю<br />

деятельн<strong>о</strong>сть п<strong>о</strong>свящает <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й жизни, делает ее п<strong>о</strong>дверженн<strong>о</strong>й физическим в<strong>о</strong>здействиям и<br />

вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лишает ее душевных и с<strong>о</strong>знательных св<strong>о</strong>йств.<br />

В результате эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>на играет важную р<strong>о</strong>ль в пр<strong>о</strong>цессах <strong>о</strong>бмена веществ. Каждый знает, как вредны<br />

в<strong>о</strong> время еды <strong>о</strong>трицательные душевные аффекты, такие как гнев, страх, бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> и др. Следствием<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются расстр<strong>о</strong>йства в пищеварении. В этих случаях — к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующей д<strong>о</strong>зир<strong>о</strong>вке —<br />

сера является уп<strong>о</strong>требительным лекарств<strong>о</strong>м. Она регулирует пищеварение так, чт<strong>о</strong> питание - <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong><br />

белк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е питание - м<strong>о</strong>жет правильным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>йти в жизнь <strong>о</strong>рганизма. Она п<strong>о</strong>всюду действует там, где<br />

мы х<strong>о</strong>тим <strong>о</strong>слабить слишк<strong>о</strong>м тесную связь между душевн<strong>о</strong>-с<strong>о</strong>знательным и чист<strong>о</strong> физически-живым, где<br />

мы х<strong>о</strong>тим жив<strong>о</strong>е приблизить к чист<strong>о</strong> физическим пр<strong>о</strong>цессам и душевн<strong>о</strong>е держать независимым <strong>о</strong>т них. Эт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>является уже в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> введение в <strong>о</strong>рганизм избыт<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личества серы прив<strong>о</strong>дит к<br />

г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кружению и замутнению с<strong>о</strong>знания. Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му действию сера стан<strong>о</strong>вится прям<strong>о</strong>-таки<br />

сн<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рным; иб<strong>о</strong> с<strong>о</strong>н есть т<strong>о</strong> крайнее телесн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м все чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> ведет себя<br />

чист<strong>о</strong> как <strong>о</strong>рганизм <strong>о</strong>бмена веществ. Душевн<strong>о</strong>-с<strong>о</strong>знательн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью вытеснен<strong>о</strong> и <strong>о</strong>тделен<strong>о</strong> <strong>о</strong>т чист<strong>о</strong><br />

вегетативных, жизненн<strong>о</strong>-физических функций, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые теперь без п<strong>о</strong>мех п<strong>о</strong>длежат чист<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вительным пр<strong>о</strong>цессам.<br />

Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сера имеет характер существа Близнец<strong>о</strong>в — нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие дв<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> существа<br />

Кентавра (Стрельца) - т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с <strong>о</strong>братным значением. Кентавр св<strong>о</strong>им высшим существ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>днимается из<br />

пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зверин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к свету. Он х<strong>о</strong>чет выт<strong>о</strong>лкнуть, <strong>о</strong>тбр<strong>о</strong>сить св<strong>о</strong>ю низшую прир<strong>о</strong>ду. Близнец<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е же<br />

существ<strong>о</strong> серы скл<strong>о</strong>няется к чист<strong>о</strong> вегетативным пр<strong>о</strong>цессам, <strong>о</strong>тбрасывая высшие св<strong>о</strong>йства, лежащие в<br />

<strong>о</strong>бласти развития с<strong>о</strong>знания.<br />

К<strong>о</strong>гда мы в июне, т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии Близнец<strong>о</strong>в,<br />

идем п<strong>о</strong> цветущему лугу, т<strong>о</strong> в р<strong>о</strong>сте, пр<strong>о</strong>растании и цветении мы<br />

чувствуем разрастающийся над всей прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й сульфурический элемент.<br />

В эт<strong>о</strong>й бурн<strong>о</strong> разрастающейся вегетации цветущая душа прир<strong>о</strong>ды п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бна<br />

Спящей Красавице. В цветении растение касается душевн<strong>о</strong>й сферы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пр<strong>о</strong>буждена т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м; н<strong>о</strong> в т<strong>о</strong> же время <strong>о</strong>н<strong>о</strong> защищает<br />

себя - благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ему сульфурическ<strong>о</strong>му характеру - <strong>о</strong>т слишк<strong>о</strong>м<br />

глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>никн<strong>о</strong>вения эт<strong>о</strong>й сферы в св<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизм. Мы знаем, чт<strong>о</strong> в<br />

пр<strong>о</strong>тивн<strong>о</strong>м случае <strong>о</strong>н<strong>о</strong> стал<strong>о</strong> бы яд<strong>о</strong>витым.<br />

В декабре, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце ст<strong>о</strong>ит в с<strong>о</strong>звездии Стрельца, растение<br />

<strong>о</strong>тбрасывает п<strong>о</strong>чти все жизненн<strong>о</strong>-физическ<strong>о</strong>е. От нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> маленьк<strong>о</strong>е, п<strong>о</strong>чти минеральн<strong>о</strong>е семя.<br />

Н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> существ<strong>о</strong> парит в светлых выс<strong>о</strong>тах мира идей. И в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении в<strong>о</strong> время зимнег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лнцест<strong>о</strong>яния<br />

д<strong>о</strong>стигается высшая т<strong>о</strong>чка.<br />

Так, в субстанциях серы и магния, в их пр<strong>о</strong>цессах, <strong>о</strong>хватывающих прир<strong>о</strong>ду и чел<strong>о</strong>века, мы видим в<br />

к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в к<strong>о</strong>смические сущн<strong>о</strong>сти, л<strong>о</strong>кализ<strong>о</strong>ванные в с<strong>о</strong>звездиях Близнец<strong>о</strong>в и Стрельца.<br />

64


XXIV. ОКЕАНИЧЕСКИЙ КРЕСТ<br />

Гал<strong>о</strong>гены — щел<strong>о</strong>чи/ магний - сера: эти четыре вещества или группы веществ <strong>о</strong>писаны так, чт<strong>о</strong>, с<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сть их св<strong>о</strong>йств, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, гарм<strong>о</strong>нию их взаим<strong>о</strong>действия.<br />

Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смические пр<strong>о</strong>цессы, лежащие в их <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве, прих<strong>о</strong>дят также с четырех направлений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуют крест: Рыбы - Дева / Стрелец - Близнецы.<br />

Так же как раньше речь шла <strong>о</strong>б атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>м и минеральн<strong>о</strong>м<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м крестах, так Рыбы - Дева / Стрелец - Близнецы м<strong>о</strong>жет быть<br />

назван <strong>о</strong>кеаническим мир<strong>о</strong>вым крест<strong>о</strong>м. Ведь так же, как вещества<br />

атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста <strong>о</strong>бразуют атм<strong>о</strong>сферу Земли и из нее<br />

<strong>о</strong>рганическую прир<strong>о</strong>ду, как вещества минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста <strong>о</strong>бразуют<br />

твердую землю, так <strong>субстанции</strong> <strong>о</strong>кеаническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста<br />

<strong>о</strong>бразуют м<strong>о</strong>рскую с<strong>о</strong>ль.<br />

Как вещества атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста (<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>,<br />

в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>), так и<br />

вещества минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста (ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, кремень, глин<strong>о</strong>зем, известь)<br />

м<strong>о</strong>гут быть п<strong>о</strong>ставлены в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствие с четырьмя арист<strong>о</strong>телевскими<br />

элементами (<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>да, земля). Эт<strong>о</strong> четвер<strong>о</strong>единств<strong>о</strong><br />

принцип<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>явлен<strong>о</strong> также в веществах в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста.<br />

Огненная прир<strong>о</strong>да серы, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, ясна. Характер гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>вых<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в был <strong>о</strong>писан как свет<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сный, настаивающий на решениях;<br />

земные вещества сами п<strong>о</strong>казывают <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к свету.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>ни газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны или нах<strong>о</strong>дятся в жидк<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Магний - <strong>о</strong>твлекаясь <strong>о</strong>т ег<strong>о</strong> свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера, -в ф<strong>о</strong>рме с<strong>о</strong>лей имеет б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. С<strong>о</strong>ли магния расплываются на в<strong>о</strong>здухе<br />

и раств<strong>о</strong>ряются в в<strong>о</strong>де в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах; <strong>о</strong>ни б<strong>о</strong>лее легк<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>римы, чем, например, п<strong>о</strong>варенная<br />

с<strong>о</strong>ль. И, нак<strong>о</strong>нец, щел<strong>о</strong>чи, как представители <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> связаны с землей.<br />

Все сказанн<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> свести в следующую таблицу:<br />

Мы м<strong>о</strong>жем здесь т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> указать на <strong>о</strong>дну <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> креста.<br />

Весн<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong> времени равн<strong>о</strong>денствия, в нашу эп<strong>о</strong>ху С<strong>о</strong>лнце пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через с<strong>о</strong>звездие Рыб. В эт<strong>о</strong>т<br />

«примечательный» м<strong>о</strong>мент западная т<strong>о</strong>чка лежит в с<strong>о</strong>звездии Девы и западн<strong>о</strong>-в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чная к<strong>о</strong>смическая <strong>о</strong>сь<br />

с<strong>о</strong>впадает с мир<strong>о</strong>вым направлением Рыбы — Дева. Север<strong>о</strong>-южная к<strong>о</strong>смическая <strong>о</strong>сь в эт<strong>о</strong>т примечательный<br />

м<strong>о</strong>мент пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит в направлении Стрелец - Близнецы. Едва ли м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> такая<br />

выдающаяся пр<strong>о</strong>странственная к<strong>о</strong>нфигурация с перемен<strong>о</strong>й физическ<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нстелляции исчезает бесследн<strong>о</strong>,<br />

не вычеканив в эп<strong>о</strong>хе специфическую структуру. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> замечательная, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенная небесная<br />

к<strong>о</strong>нстелляция — также и перемена астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мических <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств — пребывают п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong><br />

Вселенн<strong>о</strong>й запечатлены дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет привести к п<strong>о</strong>ниманию так называемых «знак<strong>о</strong>в З<strong>о</strong>диака» в<br />

<strong>о</strong>тличие <strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>в з<strong>о</strong>диакальных с<strong>о</strong>звездий, иб<strong>о</strong>, как известн<strong>о</strong>, ныне знаки уже не с<strong>о</strong>впадают б<strong>о</strong>льше с<br />

с<strong>о</strong>звездиями, как эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> к началу н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры.<br />

Мы <strong>о</strong>писали п<strong>о</strong>лный круг с<strong>о</strong>звездий З<strong>о</strong>диака как прар<strong>о</strong>дину тех пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, зак<strong>о</strong>нчившись и<br />

зафиксир<strong>о</strong>вавшись на Земле, прив<strong>о</strong>дят к известным нам земным веществам. Не п<strong>о</strong>явившиеся в ряду этих<br />

веществ <strong>субстанции</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дят из других к<strong>о</strong>смических сфер. Эти вещества и их пр<strong>о</strong>цессы будут<br />

представлены в дальнейшем.<br />

В заключение м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> указать еще на п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, нашедший св<strong>о</strong>е выражение в З<strong>о</strong>диаке: С<strong>о</strong>лнце<br />

п<strong>о</strong>является в начале весны в с<strong>о</strong>звездии Рыб и на пр<strong>о</strong>тяжении лета движется через с<strong>о</strong>звездия Овна, Тельца,<br />

Близнец<strong>о</strong>в, Рака и Льва. Всем этим с<strong>о</strong>звездиям, наряду с их <strong>о</strong>с<strong>о</strong>быми св<strong>о</strong>йствами, присуще <strong>о</strong>бщее:<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие им земные вещества <strong>о</strong>бразуют кисл<strong>о</strong>ты. От гал<strong>о</strong>ген<strong>о</strong>в через кремний, в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>, серу, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, д<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (и<strong>о</strong>н Н) мы имеем вещества, <strong>о</strong>бразующие кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Осенью, к<strong>о</strong>гда С<strong>о</strong>лнце вступает в с<strong>о</strong>звездие Девы, впервые мы встречаемся с силами, <strong>о</strong>бразующими<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания - щел<strong>о</strong>чами. Так через <strong>о</strong>сень и зиму пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>бразующие <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания вещества, такие как<br />

кальций, земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (<strong>о</strong>рганические <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания), магний, алюминий и жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (как и<strong>о</strong>н<br />

ОН). Там, где <strong>о</strong>ба мира — <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний и кисл<strong>о</strong>т - встречаются, мы нах<strong>о</strong>дим перех<strong>о</strong>ды, так, например, б<strong>о</strong>лее<br />

или менее нейтральные <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>нце лета или жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> при перех<strong>о</strong>де <strong>о</strong>т зимы к<br />

весне.<br />

65


Также для перех<strong>о</strong>да между п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>винам и лета и зимы характерна амф<strong>о</strong>терная прир<strong>о</strong>да глин<strong>о</strong>зема<br />

между кисл<strong>о</strong>тами и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваниями.<br />

XXV. МЕТАЛЛЫ<br />

К<strong>о</strong>гда в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву н<strong>о</strong>вых исслед<strong>о</strong>ваний кладут гетевск<strong>о</strong>е цел<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>ззрение на прир<strong>о</strong>ду, <strong>о</strong>казывается,<br />

чт<strong>о</strong> непредвзятый интерес вместе с худ<strong>о</strong>жественным чувств<strong>о</strong>м представляет нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые прир<strong>о</strong>дные<br />

фен<strong>о</strong>мены в с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете и пр<strong>о</strong>являет вещи в их важных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й. Так,<br />

сначала с эт<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> приблизиться к <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>му характеру металл<strong>о</strong>в и их <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к другим<br />

субстанциям Земли.<br />

К<strong>о</strong>гда мы нах<strong>о</strong>дим где-нибудь кус<strong>о</strong>к г<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хрусталя, или кальцита, или мрам<strong>о</strong>ра, или друг<strong>о</strong>й<br />

кристаллиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й земли, т<strong>о</strong> эти куски являются вещественными, т<strong>о</strong> есть, с химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения,<br />

имеют такие же или, п<strong>о</strong> меньшей мере, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие св<strong>о</strong>йства, как и вся <strong>о</strong>бласть, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>н найден. Эти<br />

<strong>о</strong>бразцы представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> чистый и <strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмленный вид п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, св<strong>о</strong>йственный всей<br />

<strong>о</strong>бласти. Иначе <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит дел<strong>о</strong>, если мы в<strong>о</strong>зьмем кус<strong>о</strong>к руды. Эта руда, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ставн<strong>о</strong>й частью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

является металл, узкими жилами принизывает п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ду, и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му не м<strong>о</strong>жет рассматриваться как<br />

стр<strong>о</strong>ительная субстанция тела Земли, в <strong>о</strong>тличие, например, <strong>о</strong>т извести, кремня, глин<strong>о</strong>зема, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра.<br />

Металлы и неметаллы нах<strong>о</strong>дятся, кажется, в с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> различных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях к сам<strong>о</strong>й Земле и к<br />

чел<strong>о</strong>веку.<br />

Т<strong>о</strong>гда как металлы неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщают нам <strong>о</strong> себе п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>йств, <strong>о</strong>ткрывающих их<br />

теплую, внутреннюю п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть, таких как звучание, блеск, тепл<strong>о</strong>- и электр<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>сть, -камень,<br />

г<strong>о</strong>рный хрусталь, и в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще земли <strong>о</strong>стаются равн<strong>о</strong>душными, немыми, застывшими. Х<strong>о</strong>тя неметаллы<br />

д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дят д<strong>о</strong> кристаллическ<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>ни м<strong>о</strong>гут быть благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дны и чисты, как, например, г<strong>о</strong>рный<br />

хрусталь, н<strong>о</strong> мы не наблюдаем в них б<strong>о</strong>лее интимных <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений, <strong>о</strong>ни не рез<strong>о</strong>нируют. Чужды и<br />

с<strong>о</strong>вершенны их чистые ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Именн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть, внутренняя жизнь привлекает нас в металлах. Если мы в<strong>о</strong>зьмем кус<strong>о</strong>к пирита<br />

или друг<strong>о</strong>й руды, т<strong>о</strong> мы будем иметь <strong>о</strong>т нег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>е чувств<strong>о</strong>, чем <strong>о</strong>т земель. Те близки нам<br />

благ<strong>о</strong>даря их внутреннему <strong>о</strong>гню, их звук и блеск г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит нечт<strong>о</strong> нашей душе, эти удивляют нас св<strong>о</strong>ими<br />

математическими ф<strong>о</strong>рмами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые неизменн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ятся в течение тысячелетий. Там, где металлы, там<br />

начинается удивительн<strong>о</strong>е бесп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> в раб<strong>о</strong>те и стремлениях.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му металлы всегда играли значительную р<strong>о</strong>ль в х<strong>о</strong>де культурн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития чел<strong>о</strong>вечества.<br />

Различные культурные пери<strong>о</strong>ды названы именами исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вавшихся в них металл<strong>о</strong>в. Металлы являются<br />

материал<strong>о</strong>м для чел<strong>о</strong>веческих <strong>о</strong>рудий. Их м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> плавить, <strong>о</strong>тливать, к<strong>о</strong>вать, тянуть. Эт<strong>о</strong>, как и звук и<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть, имеет к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальн<strong>о</strong>е значение для развития чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й культуры. Земли, напр<strong>о</strong>тив,<br />

<strong>о</strong>стаются неп<strong>о</strong>движными. Они не звучат, не пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дят, им нельзя придавать ф<strong>о</strong>рму.<br />

Св<strong>о</strong>йства металл<strong>о</strong>в б<strong>о</strong>лее тесн<strong>о</strong> связаны с нашим с<strong>о</strong>бственным существ<strong>о</strong>м, чем эт<strong>о</strong> кажется на<br />

первый взгляд. Они глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дственны нам самим и вн<strong>о</strong>сят развитие в<strong>о</strong> времени. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать, чт<strong>о</strong><br />

неметалл так <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к металлу, как немые прир<strong>о</strong>дные вещи к п<strong>о</strong>ющей и чувствующей душе чел<strong>о</strong>века.<br />

Те же самые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения «сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нем<strong>о</strong>г<strong>о</strong>» и «душевн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>» мы имеем в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных<br />

элементах нашей речи. Речь <strong>о</strong>бнаруживает фундаментальн<strong>о</strong>е членение. В нем м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> еще увидеть мн<strong>о</strong>гие<br />

тв<strong>о</strong>рящие силы, и в древн<strong>о</strong>сти умели ценить сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> в ег<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м значении. В п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни<br />

речь служит нам сег<strong>о</strong>дня б<strong>о</strong>лее как средств<strong>о</strong> для взаим<strong>о</strong>п<strong>о</strong>нимания. В древние времена дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ял<strong>о</strong><br />

иначе. Т<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>клятие или благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вение умирающег<strong>о</strong> имели силу. Ведь в изреченн<strong>о</strong>м сл<strong>о</strong>ве действ<strong>о</strong>вали<br />

те тв<strong>о</strong>рящие силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>щных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в стр<strong>о</strong>ят и <strong>о</strong>рганизуют мир и п<strong>о</strong>следним<br />

вещественным пр<strong>о</strong>явлением к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых являются наши земные вещества. Сег<strong>о</strong>дня мы едва ли имеем<br />

представление <strong>о</strong> м<strong>о</strong>щи, заключенн<strong>о</strong>й в сл<strong>о</strong>ве. Н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> с <strong>о</strong>ткрытым чувств<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лит действ<strong>о</strong>вать на<br />

себя существу языка, м<strong>о</strong>жет еще п<strong>о</strong>чувств<strong>о</strong>вать силу изреченн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong> сравнению с письменн<strong>о</strong>й ег<strong>о</strong><br />

передачей.<br />

В языке есть элемент, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>о</strong>щущается как ф<strong>о</strong>рмирующий, структурирующий. Эт<strong>о</strong> существ<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>гласных. Гласная, напр<strong>о</strong>тив, с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщает сл<strong>о</strong>ву п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть и т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> звучит и пре<strong>о</strong>бразуется, чт<strong>о</strong> является<br />

н<strong>о</strong>сителем т<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й непрерывн<strong>о</strong>сти сл<strong>о</strong>ва. Искренн<strong>о</strong>сть нашей души мы вкладываем в гласные. Все<br />

ф<strong>о</strong>рмы выражения наших чувств имеют характер гласных. «А! О! У!» Если, напр<strong>о</strong>тив, мы прислушаемся к<br />

звукам вне нас, в прир<strong>о</strong>де - раскаты гр<strong>о</strong>ма, треск г<strong>о</strong>рящей древесины, гр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>т л<strong>о</strong>мающег<strong>о</strong>ся льда, всплеск<br />

при падении камня в в<strong>о</strong>ду - все эт<strong>о</strong> имеет характер с<strong>о</strong>гласных звук<strong>о</strong>в, вызванных элементами безм<strong>о</strong>лвных<br />

вещей. С<strong>о</strong>гласный - эт<strong>о</strong> кристаллизир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е, застывшее выражение внечел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, неличн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мира ф<strong>о</strong>рм. Гласный, напр<strong>о</strong>тив, — эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> личн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика. Быть м<strong>о</strong>жет, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

сказать: с<strong>о</strong>гласные <strong>о</strong>бразуют тел<strong>о</strong>, скелет сл<strong>о</strong>ва, гласные — ег<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>вь, ег<strong>о</strong> душу.<br />

Земли и металлы <strong>о</strong>ткрывают те же качества, и металлы так же <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сятся к землям, как гласные к<br />

с<strong>о</strong>гласным.<br />

Характерные св<strong>о</strong>йства металл<strong>о</strong>в удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чиваются всегда в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти. Так, мы нах<strong>о</strong>дим самую выс<strong>о</strong>кую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть, чистейший звук и прекраснейший<br />

66


блеск у серебра. За ним следует медь и ртуть. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му серебр<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуется для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления зеркал,<br />

кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> серебряные струны, натянутые на музыкальных инструментах, как, например, на<br />

р<strong>о</strong>яле или цитре, дают самые чистые и ясные звуки. Если, напр<strong>о</strong>тив, мы будем рассматривать металлы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым эти св<strong>о</strong>йства присущи в наименьшей мере, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> будет свинец, и за ним <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> и желез<strong>о</strong>.<br />

Звучание и блеск так слаб<strong>о</strong> выражены у свинца, чт<strong>о</strong> едва ли в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще эти св<strong>о</strong>йства м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ему приписать.<br />

Пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть свинца наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мала, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н ск<strong>о</strong>рее расплавится, чем пр<strong>о</strong>пустит т<strong>о</strong>к или тепл<strong>о</strong>ту. Эт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>буславливает ег<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание в качестве пред<strong>о</strong>хранителей в электрических и тепл<strong>о</strong>технических<br />

устан<strong>о</strong>вках.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здает равн<strong>о</strong>весие между <strong>о</strong>беими группами металл<strong>о</strong>в, и мы п<strong>о</strong>лучаем следующий ряд<br />

металл<strong>о</strong>в, расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>женных в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йствами звучания, блеска и пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти тепла и<br />

электричества.<br />

Изучение приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>сти этих металл<strong>о</strong>в для <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тки п<strong>о</strong>казывает т<strong>о</strong>т же п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к: серебр<strong>о</strong> и медь<br />

наиб<strong>о</strong>лее к<strong>о</strong>вки, н<strong>о</strong> если бы мы п<strong>о</strong>пытались их <strong>о</strong>тлить в ф<strong>о</strong>рму, нас п<strong>о</strong>стигла бы неудача. Они пл<strong>о</strong>х<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тливаются в ф<strong>о</strong>рму, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> в расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>ни забирают в себя <strong>о</strong>бъем в<strong>о</strong>здуха, в<br />

неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> раз превышающий их с<strong>о</strong>бственный, и в м<strong>о</strong>мент застывания <strong>о</strong>тдают ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

<strong>о</strong>тливка п<strong>о</strong>лучается с пузырьками в<strong>о</strong>здуха и рак<strong>о</strong>винами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти выглядят, как кратеры.<br />

Специалисты уп<strong>о</strong>требляют для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е выражение: серебр<strong>о</strong> «spratzt » (разбрызгивается).<br />

Свинец и <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>тливаются легче всег<strong>о</strong>. Однак<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни пл<strong>о</strong>х<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддаются пр<strong>о</strong>цессу к<strong>о</strong>вки, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в<br />

эт<strong>о</strong>м случае <strong>о</strong>ни расслаиваются п<strong>о</strong>д ударами м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва занимает среднее п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение между этими металлами, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>вк<strong>о</strong> и х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тливается. Свидетельств<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является, наряду с т<strong>о</strong>нчайшими вык<strong>о</strong>ванными изделиями из з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та<br />

древн<strong>о</strong>сти и средневек<strong>о</strong>вья, т<strong>о</strong>чнейшее искусств<strong>о</strong> плавки с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й техники зубн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тезир<strong>о</strong>вания.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> нельзя был<strong>о</strong> бы исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления пл<strong>о</strong>мб, если бы <strong>о</strong>н<strong>о</strong> разбрызгивал<strong>о</strong>сь, как серебр<strong>о</strong>.<br />

Желез<strong>о</strong> и ртуть группируются в<strong>о</strong>круг з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та как металлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тливать и в т<strong>о</strong> же время к<strong>о</strong>вать.<br />

Мы знаем как к<strong>о</strong>вкую сталь, так и чугун. Для ртути <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тка не так применима, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку при <strong>о</strong>бычных<br />

усл<strong>о</strong>виях <strong>о</strong>на нах<strong>о</strong>дится в жидк<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии. Если же <strong>о</strong>на застывает, <strong>о</strong>на с<strong>о</strong>храняет ф<strong>о</strong>рму с<strong>о</strong>суда. Т<strong>о</strong> есть<br />

<strong>о</strong>на м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>тлита в ф<strong>о</strong>рму. В т<strong>о</strong> же время, в застывшем с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>на к<strong>о</strong>вка. Эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

из<strong>о</strong>бразить в виде таблицы:<br />

Сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва учет динамических св<strong>о</strong>йств металл<strong>о</strong>в прив<strong>о</strong>дит к т<strong>о</strong>й же п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти.<br />

Эт<strong>о</strong>т замечательный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к ст<strong>о</strong>ит в связи с к<strong>о</strong>смическими явлениями. Эт<strong>о</strong>т факт не п<strong>о</strong>кажется нам<br />

удивительным п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как мы рассм<strong>о</strong>трели <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение Земли к с<strong>о</strong>звездиям звездн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неба. Н<strong>о</strong> где в<br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се берут начал<strong>о</strong> металлические пр<strong>о</strong>цессы?<br />

Оказывается, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, найденный на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве рассм<strong>о</strong>трения металлических св<strong>о</strong>йств, существует<br />

также в К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се, если мы рассм<strong>о</strong>трим <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения планетных сфер.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> система Пт<strong>о</strong>лемея не пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речит системе<br />

К<strong>о</strong>перника, если п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>дить к планетным <strong>о</strong>рбитам с т<strong>о</strong>чки зрения<br />

сфер, уже был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong>.<br />

Планеты движутся п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им <strong>о</strong>рбитам с <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й<br />

ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>стью. Эти ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти м<strong>о</strong>гут быть выражены в числах<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м так называем<strong>о</strong>й угл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти. Если <strong>о</strong>днажды в 6<br />

час<strong>о</strong>в вечера направить телеск<strong>о</strong>п на Венеру, и если мы на<br />

следующий день сн<strong>о</strong>ва зах<strong>о</strong>тим п<strong>о</strong>см<strong>о</strong>треть на нее, т<strong>о</strong> мы уже не<br />

найдем ее на прежнем месте. Она неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> сдвинется п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей<br />

<strong>о</strong>рбите. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, нужн<strong>о</strong> будет чуть п<strong>о</strong>вернуть телеск<strong>о</strong>п.<br />

Уг<strong>о</strong>л, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый развернется т<strong>о</strong>гда телеск<strong>о</strong>п, - эт<strong>о</strong> угл<strong>о</strong>вая ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть за день. Средняя угл<strong>о</strong>вая ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть<br />

планет была п<strong>о</strong>считана за пери<strong>о</strong>д с 1916 п<strong>о</strong> 1934 г<strong>о</strong>ды и выражена в угл<strong>о</strong>вых величинах за 30 дней. Числа,<br />

п<strong>о</strong>лученные при эт<strong>о</strong>м, нах<strong>о</strong>дятся в п<strong>о</strong>разительн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к значениям чисел, выражающих в<br />

справ<strong>о</strong>чниках пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть металл<strong>о</strong>в, если их п<strong>о</strong>ставить сб<strong>о</strong>ку уже известн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения планет:<br />

67


Итак, видн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> движение планет на Земле превращается в св<strong>о</strong>йства металл<strong>о</strong>в. Жив<strong>о</strong>е движение<br />

планет пр<strong>о</strong>является метам<strong>о</strong>рфизир<strong>о</strong>ванным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м как пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть металл<strong>о</strong>в. Планеты катятся п<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>гучим кривым и петлям на ф<strong>о</strong>не неп<strong>о</strong>движных звезд. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м металлические жилы<br />

пр<strong>о</strong>низывают Землю, так гласные звучат скв<strong>о</strong>зь с<strong>о</strong>гласную структуру сл<strong>о</strong>ва.<br />

Металлы в к<strong>о</strong>рне <strong>о</strong>тличны <strong>о</strong>т земель, так же как <strong>о</strong>тличны п<strong>о</strong> сути планеты <strong>о</strong>т неп<strong>о</strong>движных звезд или<br />

гласные в <strong>о</strong>бласти языка <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>гласных.<br />

П<strong>о</strong>чему ртуть нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м выпадает из ряда, представленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в таблице, п<strong>о</strong>зже будет<br />

<strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong>. Числа в ск<strong>о</strong>бках дают значение пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти для тверд<strong>о</strong>й ртути.<br />

Еще и друг<strong>о</strong>й факт пр<strong>о</strong>ливает свет на <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти прир<strong>о</strong>ды металл<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> сравнению с другими<br />

веществами. В <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>рядке, принят<strong>о</strong>м в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системе, металлы занимают неправильн<strong>о</strong>е<br />

мест<strong>о</strong>. Их частичн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сят к VIII-й группе, где <strong>о</strong>ни без всяк<strong>о</strong>й связи ведут из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е бытие. Все<br />

пр<strong>о</strong>чие металлы прерывают ряды р<strong>о</strong>дственных элемент<strong>о</strong>в и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му расп<strong>о</strong>лагаются в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>не в <strong>о</strong>тдельных<br />

к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>нках. Так, например, медь, серебр<strong>о</strong> и з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> в 1-й группе прерывают ряд щел<strong>о</strong>чных, в<strong>о</strong> II-й вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

группе щел<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>-земельных элемент<strong>о</strong>в и т. д. При <strong>о</strong>писании металл<strong>о</strong>в группы железа эт<strong>о</strong> станет еще<br />

<strong>о</strong>тчетливей (сравните гл. XXXIII). Н<strong>о</strong> уже из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> усм<strong>о</strong>треть, чт<strong>о</strong> металлы, в принципе, д<strong>о</strong>лжны<br />

иметь другие св<strong>о</strong>йства, чем неметаллы, р<strong>о</strong>дственные землям.<br />

XXVI. МЕДЬ<br />

Название меди (Cuprum) пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> <strong>о</strong>т Cyprium, сег<strong>о</strong>дня называем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Кипр, <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ва в в<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й<br />

части Средиземн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>ря, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый был п<strong>о</strong>священ Венере. Там греки д<strong>о</strong>бывали медь.<br />

Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в естественн<strong>о</strong>-ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>м музее среди различных выставленных минерал<strong>о</strong>в х<strong>о</strong>чет<br />

п<strong>о</strong>люб<strong>о</strong>ваться б<strong>о</strong>гатейшими и самыми велик<strong>о</strong>лепными красками, наверняка зайдет в зал, где представлена<br />

медь и медные руды. Г<strong>о</strong>лубым, зеленым, красным и пурпурным — всеми цветами сверкают эти руды.<br />

Здесь с<strong>о</strong>ревнуются между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й п<strong>о</strong> крас<strong>о</strong>те <strong>о</strong>краски малахит, азурит, ди<strong>о</strong>птаз, медный к<strong>о</strong>лчедан, б<strong>о</strong>рнит.<br />

Редк<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти такую крас<strong>о</strong>ту <strong>субстанции</strong>. При с<strong>о</strong>зерцании медных руд нам кажется <strong>о</strong>правданным, чт<strong>о</strong><br />

древние приписывали медь Венере, иб<strong>о</strong> где еще м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти так мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> небесн<strong>о</strong>й крас<strong>о</strong>ты в земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме.<br />

Медные руды, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>лубые и зеленые, уже п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>краски указывают на св<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к в<strong>о</strong>де. В сам<strong>о</strong>м деле, б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong> медных руд с<strong>о</strong>держат в<strong>о</strong>ду: малахит 9%, азурит 6%,<br />

аширит (ди<strong>о</strong>птаз), медный силикат — 29% в<strong>о</strong>ды. Раств<strong>о</strong>римые медные с<strong>о</strong>ли, имеющие удивительную<br />

г<strong>о</strong>лубую и зеленую <strong>о</strong>краску кристалл<strong>о</strong>в, как, например, сульфат меди (медный куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с) или хл<strong>о</strong>рид меди,<br />

с<strong>о</strong>держат д<strong>о</strong> 35 % в<strong>о</strong>ды. Если пр<strong>о</strong>каливанием удалить из них в<strong>о</strong>ду, т<strong>о</strong> исчезнет <strong>о</strong>краска, а также их<br />

кристаллическая ф<strong>о</strong>рма. Малахит при эт<strong>о</strong>м распадается на черный п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Сульфат меди уже в сух<strong>о</strong>м<br />

в<strong>о</strong>здухе распадается на белый п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Эт<strong>о</strong>т белый п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к <strong>о</strong>бладает св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м притягивать влагу, и п<strong>о</strong>д<br />

ее в<strong>о</strong>здействием быстр<strong>о</strong> в<strong>о</strong>сстанавливается в известный темн<strong>о</strong>зеленый кристаллический медный куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с.<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в<strong>о</strong>да абс<strong>о</strong>рбируется медью и <strong>о</strong>рганизуется в ф<strong>о</strong>рму и цвет. Организация жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> -<br />

эт<strong>о</strong> характерн<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> меди. В жив<strong>о</strong>м мире этим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бладает прежде всег<strong>о</strong> растение. Тел<strong>о</strong><br />

растения, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящее на 70-90% из в<strong>о</strong>ды, пр<strong>о</strong>низан<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующими силами, <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванными в цвет и<br />

ф<strong>о</strong>рму. В<strong>о</strong>л<strong>о</strong>кна растения - эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как результат упл<strong>о</strong>тнения из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента. И так как медь<br />

имеет ту же самую тенденцию в мертв<strong>о</strong>м мире минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на<br />

р<strong>о</strong>дственна с<strong>о</strong> всеми вегетативными пр<strong>о</strong>цессами. Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

излучение меди с<strong>о</strong>храняет свежесть срезанных цвет<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му част<strong>о</strong> в<br />

вазу кладут медную м<strong>о</strong>нету, чт<strong>о</strong>бы замедлить пр<strong>о</strong>цесс увядания букета.<br />

Даже в стр<strong>о</strong>ении нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых медных руд част<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>являются<br />

растительные ф<strong>о</strong>рмы. Так, например, малахит на св<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти<br />

имеет лучистую, лист<strong>о</strong>видную структуру. Встречающаяся в прир<strong>о</strong>де<br />

медь имеет вид деревьев и листьев.<br />

Как жив<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является медь уже в св<strong>о</strong>их ф<strong>о</strong>рмах, так всест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нне и чрезвычайн<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразна <strong>о</strong>на<br />

п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им химическим св<strong>о</strong>йствам. Эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> уже п<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразию медных руд, встречающихся в прир<strong>о</strong>де.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку металлическая медь легк<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>рима п<strong>о</strong>чти в<strong>о</strong> всех кисл<strong>о</strong>тах, <strong>о</strong>на дает б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

кристаллических и ярк<strong>о</strong> <strong>о</strong>крашенных с<strong>о</strong>лей. При эт<strong>о</strong>м на перв<strong>о</strong>м плане ст<strong>о</strong>ит сн<strong>о</strong>ва г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й и зеленый<br />

цвета. Медь <strong>о</strong>бладает наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> активн<strong>о</strong>й химическ<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет связываться с б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong>м<br />

веществ. Н<strong>о</strong>рмальные химические с<strong>о</strong>единения <strong>о</strong>бразуются п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong>, гласящему, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельные<br />

элементы с<strong>о</strong>единяются т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну пр<strong>о</strong>стых и сл<strong>о</strong>жных пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рций, и п<strong>о</strong>лучаемые в результате<br />

68


ф<strong>о</strong>рмулы м<strong>о</strong>лекул имеют пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й вид. Медь, как кажется, <strong>о</strong>трицает эту зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>бразуя так<br />

называемые к<strong>о</strong>мплексные с<strong>о</strong>ли. Так, например, <strong>о</strong>на с<strong>о</strong>единяется с аммиак<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong> щел<strong>о</strong>чными с<strong>о</strong>лями<br />

<strong>о</strong>рганических кисл<strong>о</strong>т, с сахар<strong>о</strong>м и другими углев<strong>о</strong>дами, и эти с<strong>о</strong>единения еще и сег<strong>о</strong>дня представляют<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й неразрешенную загадку. М<strong>о</strong>лекулярная структура таких к<strong>о</strong>мплексных с<strong>о</strong>единений, несм<strong>о</strong>тря на все<br />

усилия и с<strong>о</strong>здание мн<strong>о</strong>жества те<strong>о</strong>рий, как, например, те<strong>о</strong>рия парциальн<strong>о</strong>й валентн<strong>о</strong>сти Вернера, д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р<br />

еще не <strong>о</strong>бъяснена.<br />

Аммиачный раств<strong>о</strong>р меди, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый уже является к<strong>о</strong>мплексным с<strong>о</strong>единением, в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии раств<strong>о</strong>рять<br />

хл<strong>о</strong>п<strong>о</strong>к и даже древесину, <strong>о</strong>бразуя еще б<strong>о</strong>лее сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение. Эт<strong>о</strong>т раств<strong>о</strong>р мы м<strong>о</strong>жем капиллярн<strong>о</strong><br />

вв<strong>о</strong>дить в слабый раств<strong>о</strong>р серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. П<strong>о</strong>следняя разрушает к<strong>о</strong>мплекс, благ<strong>о</strong>даря чему жидк<strong>о</strong>стные<br />

нити в капиллярах сн<strong>о</strong>ва застывают в целлюл<strong>о</strong>зу. П<strong>о</strong>лученный таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м нитян<strong>о</strong>й материал<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й искусственный шелк.<br />

Итак, мы видим, чт<strong>о</strong> медь не <strong>о</strong>чень заб<strong>о</strong>тится <strong>о</strong> л<strong>о</strong>гике химических зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в. Она действует б<strong>о</strong>льше в<br />

<strong>о</strong>бласти непредсказуем<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в <strong>о</strong>бласти жизни, превращений и сюрприз<strong>о</strong>в. Эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>же ее характерная черта,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая д<strong>о</strong>лжна быть неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тнесена с тем в мире, чт<strong>о</strong> связан<strong>о</strong> с Венер<strong>о</strong>й. Также и планета<br />

Венера в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбите, в жив<strong>о</strong>й перемене <strong>о</strong>т утренней д<strong>о</strong> вечерней звезды, <strong>о</strong>т блеска к п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ю, также дает<br />

шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>ле астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мических фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в.<br />

Итак, медь – эт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м на Земле, кажется, зафиксир<strong>о</strong>ван т<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>смический<br />

пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый стимулирует и с<strong>о</strong>храняет в жидк<strong>о</strong>м все живые п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки, и вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> также в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме п<strong>о</strong>ддерживает вегетативные пр<strong>о</strong>цессы.<br />

Прежде всег<strong>о</strong>, сюда <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится <strong>о</strong>бласть внутреннег<strong>о</strong> пищеварения и кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращения. Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

избежать нед<strong>о</strong>разумений, следует п<strong>о</strong>яснить, чт<strong>о</strong> при действии меди в <strong>о</strong>рганизме речь не м<strong>о</strong>жет идти <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м,<br />

чт<strong>о</strong>бы где-нибудь в <strong>о</strong>рганизме указать на вещественную медь - ее там, естественн<strong>о</strong>, нет - н<strong>о</strong>, г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря <strong>о</strong><br />

действии меди, имеется в виду надматериальный медный пр<strong>о</strong>цесс. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му терапевтическ<strong>о</strong>е<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание меди <strong>о</strong>граничивается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> высшими п<strong>о</strong>тенциями, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые благ<strong>о</strong>даря выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й динамике<br />

их действия вылечивают явления ут<strong>о</strong>мления и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вительным пр<strong>о</strong>цессам. В<br />

п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенных и б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>ких <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в меди-Венеры в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме<br />

мы вдаваться не м<strong>о</strong>жем.<br />

Здесь нашей целью является пр<strong>о</strong>буждение п<strong>о</strong>нимания т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как св<strong>о</strong>йства меди характеризуют т<strong>о</strong>т<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый уже в древн<strong>о</strong>сти рассматривали в связи с Венер<strong>о</strong>й. Оживляюще и<br />

<strong>о</strong>рганизующе действующий в жидк<strong>о</strong>сти медный пр<strong>о</strong>цесс с ег<strong>о</strong> удивительными к<strong>о</strong>мплексными<br />

с<strong>о</strong>единениями, крас<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й земных ф<strong>о</strong>рм меди, даже ее с<strong>о</strong>бственная з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тист<strong>о</strong>-красная <strong>о</strong>краска - эт<strong>о</strong><br />

результаты и пр<strong>о</strong>явления характера Венеры в <strong>субстанции</strong>.<br />

Если медь <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дить <strong>о</strong>т жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента, пр<strong>о</strong>низывающег<strong>о</strong> ее, и эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием угля пр<strong>о</strong>вести через ступень п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й сух<strong>о</strong>сти, мы увидим чистую<br />

металлическую красную медь. Мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>нять алхимик<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили <strong>о</strong> Венере, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на имеет<br />

г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>крывал<strong>о</strong> и красный дух. Великие худ<strong>о</strong>жники всегда знали <strong>о</strong>б этих связях или чувств<strong>о</strong>вали их<br />

св<strong>о</strong>им худ<strong>о</strong>жественным чутьем. Так, Б<strong>о</strong>ттичелли писал св<strong>о</strong>ю пен<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жденную Венеру с ярк<strong>о</strong>-рыжими<br />

в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сами, п<strong>о</strong>днимающуюся из г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>-зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>лнующег<strong>о</strong>ся в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента. Даже в сам<strong>о</strong>м<br />

пламени п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряется эта цвет<strong>о</strong>вая динамика; медн<strong>о</strong>е пламя - г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>-зелен<strong>о</strong>е с красными язычками,<br />

вспыхивающими т<strong>о</strong> там, т<strong>о</strong> здесь.<br />

XXVII. ОЛОВО<br />

Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong> в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й прямую пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть меди. В к<strong>о</strong>ллекциях<br />

минерал<strong>о</strong>в <strong>о</strong>н<strong>о</strong> занимает чрезвычайн<strong>о</strong> скр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>. Практически мы имеем <strong>о</strong>дну единственную<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянную руду: <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянный камень, касситерит. Эта руда крайне невыразительна, ин<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>зрачна, цвет<br />

ее част<strong>о</strong> темн<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ричневый д<strong>о</strong> черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, встречается в правильн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>чти шар<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>й кристаллическ<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>рме в г<strong>о</strong>рных гранитных или кварцевых п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дах. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> внимательный наблюдатель м<strong>о</strong>жет видеть в<br />

глубине этих темных кристалл<strong>о</strong>в быстр<strong>о</strong> меняющуюся игру крас<strong>о</strong>к.<br />

Наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> влаг<strong>о</strong>любива медь, наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> не любит в<strong>о</strong>ды <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>. Ол<strong>о</strong>вянный камень абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong> сух, и<br />

с<strong>о</strong>единения <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, п<strong>о</strong>лучаемые в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рных усл<strong>о</strong>виях, ск<strong>о</strong>рее скл<strong>о</strong>нны <strong>о</strong>тталкивать в<strong>о</strong>ду, чем<br />

абс<strong>о</strong>рбир<strong>о</strong>вать ее. Так, <strong>о</strong>рт<strong>о</strong><strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянная кисл<strong>о</strong>та, например, <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит в мета<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянную,<br />

с<strong>о</strong>держащую меньше в<strong>о</strong>ды. Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит упл<strong>о</strong>тнение. Упл<strong>о</strong>тнившиеся частички<br />

встречаются вместе(п<strong>о</strong>лимеризация) и выпадают в <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к. Дегидратизация пр<strong>о</strong>текает через<br />

п<strong>о</strong>лимеризацию к <strong>о</strong>саждению.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи весьма замечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> залежи <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>чти исключительн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дятся на <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах.<br />

Финикийцы д<strong>о</strong>бывали <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> на К<strong>о</strong>рнуэлле, и сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бывается п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части на <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах<br />

Малайск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> архипелага. Также нах<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> на других <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах или п<strong>о</strong>лу<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вах, в Яп<strong>о</strong>нии, Тасмании.<br />

С<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, есть т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> мест<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е лежит не на <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ве или п<strong>о</strong>лу<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ве, а именн<strong>о</strong>, в<br />

Перу. Н<strong>о</strong> Перу - выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong>рье, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ему ге<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>му и ге<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жению вп<strong>о</strong>лне<br />

м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> быть нек<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м. Мир<strong>о</strong>вая д<strong>о</strong>быча <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва за п<strong>о</strong>следние 30 лет д<strong>о</strong> перв<strong>о</strong>й мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>йны<br />

69


с<strong>о</strong>ставляла в среднем 120 000 т<strong>о</strong>нн в г<strong>о</strong>д. Из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личества 80 000 т<strong>о</strong>нн д<strong>о</strong>ставлял Малайский архипелаг.<br />

В <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ве, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть меди <strong>о</strong>тталкивает в<strong>о</strong>ду и стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вным металл<strong>о</strong>м,<br />

действует, кажется, сила Вселенн<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>бразует пластические ф<strong>о</strong>рмы из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Итак, динамика, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая скрывается за <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жна меди. В т<strong>о</strong> время как<br />

медь р<strong>о</strong>дственна в<strong>о</strong>де, является живым движущимся п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м, раств<strong>о</strong>ряясь, устремляется, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong><br />

растению, к свету и цвету, так чт<strong>о</strong> медный пр<strong>о</strong>цесс в агрегатных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях пр<strong>о</strong>двигается как бы вверх,<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> враждебн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>де, выделяет из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сухие ф<strong>о</strong>рмы. Эт<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>дящий пр<strong>о</strong>цесс, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бный т<strong>о</strong>му, как<br />

теплый в<strong>о</strong>здух высушивает влажные <strong>субстанции</strong> и дает им ф<strong>о</strong>рму.<br />

С этими пр<strong>о</strong>цессами упл<strong>о</strong>тнения и к<strong>о</strong>агуляции связан<strong>о</strong> еще важн<strong>о</strong>е явление. Если мы в<strong>о</strong>зьмем из<br />

цветка жидкий экстракт, например, из г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> льна, т<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>лучим бледную, п<strong>о</strong>чти бесцветную<br />

жидк<strong>о</strong>сть. Н<strong>о</strong> если капнуть в нее раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли, т<strong>о</strong> бесцветн<strong>о</strong>сть перейдет в чудесную<br />

пурпурную <strong>о</strong>краску. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му с давних п<strong>о</strong>р <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> являл<strong>о</strong>сь не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым ингредиент<strong>о</strong>м в крашении, и еще<br />

сег<strong>о</strong>дня играет <strong>о</strong>чень важную р<strong>о</strong>ль при <strong>о</strong>краске шелка и шерсти. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>: сам<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> бесцветн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong><br />

там, где есть предрасп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение к цвету, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> вызывает. Если мы будем вместе с Гете рассматривать<br />

цвет как <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванную гарм<strong>о</strong>нию между свет<strong>о</strong>м и тьм<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эта <strong>о</strong>рганизующая сила для<br />

света <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждается п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Те же силы действуют, к<strong>о</strong>гда мы изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вляем з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й пурпур. Он в св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лучить в глубине красный цвет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в средние века исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вали для<br />

<strong>о</strong>краски <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нных стек<strong>о</strong>л в церквях, нужн<strong>о</strong> присутствие <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Также как медь действует в в<strong>о</strong>де и химизме, и эт<strong>о</strong> действие нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>ю кульминацию в чудесных<br />

красках медных с<strong>о</strong>лей, так <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> первичн<strong>о</strong> действует <strong>о</strong>рганизующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в в<strong>о</strong>здухе, и <strong>о</strong>ттуда<br />

действует вниз, <strong>о</strong>рганизуя жидк<strong>о</strong>е.<br />

Химия <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, п<strong>о</strong> сравнению с медью, не<strong>о</strong>быкн<strong>о</strong>венн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ста и л<strong>о</strong>гична. Здесь не встречается<br />

никаких не<strong>о</strong>жиданн<strong>о</strong>стей.<br />

Нетрудн<strong>о</strong> найти следы <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса также в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме, если мы будем<br />

рассматривать ег<strong>о</strong> пластическ<strong>о</strong>е действие <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>нких элемент<strong>о</strong>в вниз. Если медный пр<strong>о</strong>цесс действует<br />

<strong>о</strong>живляюще на кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение, ут<strong>о</strong>нчая <strong>субстанции</strong> в<strong>о</strong> внутреннем пищеварении, и регулирует<br />

взаим<strong>о</strong>действие с дыхательным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> представляет друг<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>люс, там, где из к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идных<br />

раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в д<strong>о</strong>лжны быть сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ваны <strong>о</strong>рганы, <strong>о</strong>т мягких тканей д<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скелета. Он сдерживает<br />

п<strong>о</strong>ступление в<strong>о</strong>ды, как эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит при <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании м<strong>о</strong>зга. Гидр<strong>о</strong>цефалия - эт<strong>о</strong> нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сть<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, как известн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на част<strong>о</strong> связана с нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й тверд<strong>о</strong>стью к<strong>о</strong>стей. Эт<strong>о</strong>, <strong>о</strong>пять-таки,<br />

ни в к<strong>о</strong>ем случае не значит, чт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> присутствие <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва в ег<strong>о</strong> материальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> при<br />

эт<strong>о</strong>м действуют ф<strong>о</strong>рмирующие силы <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Эт<strong>о</strong> дает ясн<strong>о</strong>е указание для терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва в выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м разведении.<br />

Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуется также для пайки. Чт<strong>о</strong>, п<strong>о</strong> существу, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит при пайке? Мы <strong>о</strong>дин кус<strong>о</strong>к<br />

металла с<strong>о</strong>единяем с другим п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Эт<strong>о</strong> также служит указанием на еще <strong>о</strong>дну функцию<br />

ф<strong>о</strong>рсирующих сил <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме. К<strong>о</strong>гда к<strong>о</strong>сти с<strong>о</strong>единяются друг с друг<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

хрящев<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> сустава, или, на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне, <strong>о</strong>дна мысль с<strong>о</strong>единяется с друг<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мышления, здесь также действует эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянный пр<strong>о</strong>цесс.<br />

Как из бесцветн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> экстракта <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> начар<strong>о</strong>вывает цвет, причем в <strong>субстанции</strong><br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит к<strong>о</strong>агуляция, так м<strong>о</strong>зг мы п<strong>о</strong>знаем как физический <strong>о</strong>браз светл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира мыслей. Как глаз из<br />

света <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван для света, так м<strong>о</strong>зг из динамики мыслей <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван для мышления - и все эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цесса Юпитера - <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Оглядываясь на древних, мы нах<strong>о</strong>дим в греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии<br />

удивительный <strong>о</strong>браз для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса. Мы видим <strong>о</strong>блик Зевса-<br />

Юпитера, в<strong>о</strong>сседающег<strong>о</strong> на <strong>о</strong>блаках и <strong>о</strong>существляющег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> над<br />

свет<strong>о</strong>м и в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м. Ег<strong>о</strong> тр<strong>о</strong>н из <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в - эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как<br />

к<strong>о</strong>агулир<strong>о</strong>ванные в<strong>о</strong>дяные испарения. Н<strong>о</strong> миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические <strong>о</strong>блики ни в<br />

к<strong>о</strong>ем случае не являются т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> перс<strong>о</strong>нификацией прир<strong>о</strong>дных сил, и<br />

идея их б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>сти не является т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> их пр<strong>о</strong>славлением, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>ни<br />

не м<strong>о</strong>гли быть физически п<strong>о</strong>няты людьми. Такие мнения являются<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> л<strong>о</strong>гическими следствиями материалистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ззрения.<br />

В прежние времена б<strong>о</strong>жественный мир неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> с периферии<br />

управлял чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ка с начал<strong>о</strong>м н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры эти б<strong>о</strong>жественные<br />

силы не стали п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> вх<strong>о</strong>дить в чел<strong>о</strong>веческую душу. Б<strong>о</strong>жественная мудр<strong>о</strong>сть пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>валась в силу<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мышления. Эт<strong>о</strong> мышление сег<strong>о</strong>дня еще далек<strong>о</strong> <strong>о</strong>т рассм<strong>о</strong>трения т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>сти явлений и<br />

застыл<strong>о</strong> в физическ<strong>о</strong>м ха<strong>о</strong>се. Сег<strong>о</strong>дня тр<strong>о</strong>н Юпитера уже не в <strong>о</strong>блаках, н<strong>о</strong> в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>зге, и здесь <strong>о</strong>н<br />

еще пребывает в тумане земн<strong>о</strong>й связанн<strong>о</strong>сти.<br />

И если наши мысли перестают пр<strong>о</strong>низываться тепл<strong>о</strong>м <strong>о</strong>дух<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>рения, <strong>о</strong>ни к<strong>о</strong>ченеют в «сер<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>» и распадаются в ат<strong>о</strong>мистические абстракции.<br />

70


С <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит не иначе. Если в пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени <strong>о</strong>н<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится на сильн<strong>о</strong>м<br />

м<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зе, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> распадается в пыль. Эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>же на б<strong>о</strong>лезнь, даже инфекци<strong>о</strong>нную; иб<strong>о</strong> если кус<strong>о</strong>к зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

бел<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва привести в с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение с «б<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й» <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>й пылью, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>явится язва, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

служит ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>м <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания серн<strong>о</strong>й пыли. Для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> явления выбран<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е название «<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянная<br />

чума».<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>цесс Юпитера-<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен пр<strong>о</strong>цессу Венеры-меди, как эт<strong>о</strong> наглядн<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> на рис. 55.<br />

XXVIII. СВИНЕЦ<br />

Свинец, ст<strong>о</strong>ящий в начале ряда металл<strong>о</strong>в, имеет самый слабый блеск, глух<strong>о</strong>е звучание и<br />

наименьшую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть. П<strong>о</strong> внешнему виду <strong>о</strong>н еще неприглядней <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Он тяжелый, темн<strong>о</strong>-серый,<br />

п<strong>о</strong>чти мрачный, с мертвенным <strong>о</strong>тблеск<strong>о</strong>м. Он в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще сух и к в<strong>о</strong>де имеет еще б<strong>о</strong>лее негативн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение,<br />

чем <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>. Несм<strong>о</strong>тря на св<strong>о</strong>ю мягк<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>н внутренне хрупкий и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ег<strong>о</strong> нельзя к<strong>о</strong>вать. Свинц<strong>о</strong>вые<br />

руды не с<strong>о</strong>держат и след<strong>о</strong>в в<strong>о</strong>ды. Также раств<strong>о</strong>римые с<strong>о</strong>ли свинца при кристаллизации не с<strong>о</strong>держат в<strong>о</strong>ды.<br />

Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в<strong>о</strong>да - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва жизни, эт<strong>о</strong> указывает на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> тяжелая, мрачная ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>на свинца р<strong>о</strong>дственна<br />

смерти.<br />

Если мы в<strong>о</strong>зьмем кус<strong>о</strong>к свинца в руку, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н <strong>о</strong>кажется на удивление мягким и теплым, и немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

жирным на <strong>о</strong>щупь, чт<strong>о</strong> едва ли м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>жидать <strong>о</strong>т металла. Кажется, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н, несм<strong>о</strong>тря на св<strong>о</strong>й<br />

неприглядный вид, несет внутри себя скрытые св<strong>о</strong>йства. И, действительн<strong>о</strong>, ближайшее знак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бнаруживает другую, <strong>о</strong>чень важную ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну свинца, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая не имеет <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к ег<strong>о</strong> тяжести, н<strong>о</strong> живет<br />

в глубине эт<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> как <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь. Эт<strong>о</strong> уже внешне наглядн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых рудах.<br />

Если важнейшая свинц<strong>о</strong>вая руда, свинц<strong>о</strong>вый блеск, имеет мрачный вид металлическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свинца, т<strong>о</strong><br />

есть целый ряд свинц<strong>о</strong>вых руд, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в светлых красках, п<strong>о</strong>чти всегда <strong>о</strong>т желт<strong>о</strong>й, через <strong>о</strong>ранжевую, к<br />

красн<strong>о</strong>й, раскрывают ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду. Они имеют <strong>о</strong>тблеск — например, красная свинц<strong>о</strong>вая руда,<br />

желтая свинц<strong>о</strong>вая руда и др. - как будт<strong>о</strong> их сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вал сам <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь. Белая свинц<strong>о</strong>вая руда, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>на<br />

бесцветна и бела, в св<strong>о</strong>ей структуре <strong>о</strong>ткрывает эт<strong>о</strong>т скрытый <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь в<br />

лучев<strong>о</strong>м пучке св<strong>о</strong>их игл или сетке св<strong>о</strong>их пластин<strong>о</strong>к. Эта руда<br />

удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м нап<strong>о</strong>минает структуру к<strong>о</strong>сти. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

свинец <strong>о</strong>бъединяет в себе самые б<strong>о</strong>льшие пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти: мертв<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>к<strong>о</strong>стенение в тяжел<strong>о</strong>м и, в глубине, все<strong>о</strong>живляющий <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь.<br />

Эта <strong>о</strong>гненная прир<strong>о</strong>да свинца м<strong>о</strong>жет быть х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>иллюстрир<strong>о</strong>вана п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н п<strong>о</strong>чти<br />

неизвестен, здесь будет <strong>о</strong>писан п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бнее. Если бы мы х<strong>о</strong>тели<br />

размельчить металлический свинец д<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния <strong>о</strong>чень мелк<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шка, мы д<strong>о</strong>лжны были бы раб<strong>о</strong>тать без д<strong>о</strong>ступа в<strong>о</strong>здуха, иначе бы<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>спламенился и, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> сг<strong>о</strong>рая, превратился в светл<strong>о</strong>-желтый пепел.<br />

Несм<strong>о</strong>тря на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сальная к<strong>о</strong>нсистенция свинца не п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет сделать эт<strong>о</strong>, есть в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть для<br />

п<strong>о</strong>лучения так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пир<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свинца. Опыт ставится следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: цитрат свинца п<strong>о</strong>мещается в<br />

пр<strong>о</strong>бирку и легким п<strong>о</strong>тряхиванием с<strong>о</strong>бирается на ее дне. Открытый к<strong>о</strong>нец пр<strong>о</strong>бирки с<strong>о</strong>единяется с<br />

вакуумным нас<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м. Цитрат нагревается на слаб<strong>о</strong>м <strong>о</strong>гне, причем в<strong>о</strong>дные пары и <strong>о</strong>кислы углер<strong>о</strong>да,<br />

<strong>о</strong>бразующиеся при разл<strong>о</strong>жении, <strong>о</strong>тсасываются п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м вакуума. На дне пр<strong>о</strong>бирки <strong>о</strong>стается<br />

металлический свинец в виде т<strong>о</strong>нчайшег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шка.<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как пр<strong>о</strong>бирка будет закрыта стеклянным кран<strong>о</strong>м, пламя п<strong>о</strong>гашен<strong>о</strong> и вся устан<strong>о</strong>вка<br />

<strong>о</strong>тс<strong>о</strong>единена <strong>о</strong>т вакуума, свинец м<strong>о</strong>жет храниться неделями, даже месяцами, если т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>бирка закрыта<br />

д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>. Однак<strong>о</strong> в т<strong>о</strong>т м<strong>о</strong>мент, к<strong>о</strong>гда пр<strong>о</strong>бирка <strong>о</strong>ткр<strong>о</strong>ется и свинец вступит в к<strong>о</strong>нтакт с<br />

в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет ег<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рание.<br />

Химия свинца, как и химия <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, исключительн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ста и не имеет <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стей. Ег<strong>о</strong><br />

нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чная связь с активными химическими силами в в<strong>о</strong>де делает ег<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении инертным.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку свинец мал<strong>о</strong> уязвим, ег<strong>о</strong> част<strong>о</strong> применяли для труб<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

В качестве д<strong>о</strong>бавки к бр<strong>о</strong>нз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му литью <strong>о</strong>н с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщает звуку к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ла глубину и тепл<strong>о</strong>ту. Свинец<br />

<strong>о</strong>бладает <strong>о</strong>дним <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> характерным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м: эт<strong>о</strong> непр<strong>о</strong>ницаем<strong>о</strong>сть для рентген<strong>о</strong>вск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и<br />

ради<strong>о</strong>активн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му свинец исп<strong>о</strong>льзуется для защиты <strong>о</strong>т эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> разрушающег<strong>о</strong> излучения.<br />

Дв<strong>о</strong>йная прир<strong>о</strong>да свинца, - мертвая тяжесть, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, и скрытый <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь, с друг<strong>о</strong>й, - а также<br />

уп<strong>о</strong>мянутая экранирующая сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть защищать <strong>о</strong>т излучения станут п<strong>о</strong>нятны при взгляде на р<strong>о</strong>дину<br />

свинц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, на Сатурн.<br />

Эта планета в телеск<strong>о</strong>п на первый взгляд <strong>о</strong>бнаруживает два элемента: темн<strong>о</strong>е ядр<strong>о</strong> и светл<strong>о</strong>е,<br />

вращающееся в<strong>о</strong>круг ядра к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong>. Св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбит<strong>о</strong>й <strong>о</strong>н замыкает вдали <strong>о</strong>т Земли всю планетную систему, <strong>о</strong>н<br />

служит защит<strong>о</strong>й всей планетн<strong>о</strong>й системы <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>смических излучений Вселенн<strong>о</strong>й, укрывая ее св<strong>о</strong>ей сфер<strong>о</strong>й.<br />

Част<strong>о</strong> забывают, чт<strong>о</strong> все наше земн<strong>о</strong>е бытие с<strong>о</strong> всеми св<strong>о</strong>ими умеренными фен<strong>о</strong>менами и силами<br />

с<strong>о</strong>храняется т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> Земля имеет неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чек: в<strong>о</strong>дную <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку, в<strong>о</strong>здушную <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку,<br />

71


тепл<strong>о</strong>вую <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чку и п<strong>о</strong>следующие <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чки в виде вл<strong>о</strong>женных друг в друга планетарных сфер.<br />

П<strong>о</strong>следняя решающая <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая завершает всю систему и, так сказать, вылущивает ее из всег<strong>о</strong><br />

К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка Сатурна, свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс. Если в земн<strong>о</strong>й сфере п<strong>о</strong>являются силы нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие<br />

радия или рентген<strong>о</strong>вск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>пять же свинец является тем веществ<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е защищает нас<br />

<strong>о</strong>т разрушения этими враждебными жизни энергиями и <strong>о</strong>беспечивает сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>сть нашег<strong>о</strong> бытия.<br />

Для защитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия свинца есть прекрасный пример – эт<strong>о</strong> расплавление ег<strong>о</strong> руды,<br />

мест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ждения к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых всегда встречаются вместе с серебр<strong>о</strong>м. В х<strong>о</strong>де перераб<strong>о</strong>тки руды, при<br />

зейгер<strong>о</strong>вании, п<strong>о</strong>лучается <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к с б<strong>о</strong>льшим с<strong>о</strong>держанием серебра. Эт<strong>о</strong> смесь свинца и серебра<br />

нагревается, причем б<strong>о</strong>лее летучий свинец выделяется и п<strong>о</strong>вышается с<strong>о</strong>держание серебра в <strong>о</strong>садке, п<strong>о</strong>ка не<br />

<strong>о</strong>станется жидк<strong>о</strong>е серебрян<strong>о</strong>е ядр<strong>о</strong>, <strong>о</strong>круженн<strong>о</strong>е свинц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й. Как защитный сл<strong>о</strong>й, лежит свинец<br />

между серебр<strong>о</strong>м и в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м и препятствует ег<strong>о</strong> «разбрызгиванию». К<strong>о</strong>гда свинц<strong>о</strong>вая <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

стан<strong>о</strong>вится все т<strong>о</strong>ньше, разрывается, - как г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят г<strong>о</strong>рняки, серебр<strong>о</strong> «пр<strong>о</strong>глядывает», - свинец уже<br />

вып<strong>о</strong>лнил св<strong>о</strong>ю задачу и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью испарился.<br />

Если мы <strong>о</strong>братимся к рассм<strong>о</strong>трению пр<strong>о</strong>цесса Сатурна-свинца в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м микр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>се, т<strong>о</strong> и<br />

здесь найдем те же шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>захватные влияния. Он действует там, где пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит умирающее в<br />

минерализации к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание. Упл<strong>о</strong>тнение п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> д<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания пластичных хрящей. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс прив<strong>о</strong>дит к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й минерализации, в<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле к смерти. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му чел<strong>о</strong>век вчленен в силу тяжести, н<strong>о</strong> именн<strong>о</strong><br />

вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет над ними в<strong>о</strong>звыситься.<br />

К<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание – эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нец свинц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в чел<strong>о</strong>веке. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>к<strong>о</strong>стенения <strong>о</strong>н<br />

встраивает в себя смерть. Н<strong>о</strong> в середине эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> минеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>статка нашег<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела, так сказать,<br />

в центре смерти, мы нах<strong>о</strong>дим ист<strong>о</strong>чник жизни; иб<strong>о</strong> в красн<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>зге р<strong>о</strong>ждается юная кр<strong>о</strong>вь. Здесь<br />

с<strong>о</strong>здаются красные кр<strong>о</strong>вяные тельца.<br />

Так свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс связан с<strong>о</strong> смертью и в<strong>о</strong>скрешением. С <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, <strong>о</strong>н действует там, где<br />

минерализующие силы в нашем <strong>о</strong>рганизме раб<strong>о</strong>тают над ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванием нашег<strong>о</strong> скелета, с друг<strong>о</strong>й<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, п<strong>о</strong>всюду там, где мы стан<strong>о</strong>вимся сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельными в нашем с<strong>о</strong>знании, благ<strong>о</strong>даря с<strong>о</strong>биранию<br />

наших в<strong>о</strong>сприятий в наш с<strong>о</strong>бственный мир с «Я» в центре. В эт<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в чувств свинц<strong>о</strong>вый<br />

пр<strong>о</strong>цесс р<strong>о</strong>дственен кремниев<strong>о</strong>му. Однак<strong>о</strong> ее следует представлять лишь на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса<br />

умирания. Кажд<strong>о</strong>е мгн<strong>о</strong>вение в нашем <strong>о</strong>рганизме и, прежде всег<strong>о</strong>, в нервн<strong>о</strong>й системе идет пр<strong>о</strong>цесс<br />

разрушения. Н<strong>о</strong> как раз п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку мы п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> переживаем эт<strong>о</strong>т частичный пр<strong>о</strong>цесс умирания, мы<br />

стан<strong>о</strong>вимся с<strong>о</strong>знательными существами. В м<strong>о</strong>мент т<strong>о</strong>тальн<strong>о</strong>й смерти, при завершении нашег<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пути, наступает внезапный всплеск с<strong>о</strong>знания, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ф<strong>о</strong>рмирующие силы внезапн<strong>о</strong> <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаются <strong>о</strong>т<br />

св<strong>о</strong>их субстанциальных задач. Об эт<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> услышать <strong>о</strong>т людей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>чти перешагнули п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<br />

смерти и сн<strong>о</strong>ва вернулись к жизни. Они г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят <strong>о</strong> так<strong>о</strong>м величественн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>зерцании картины всей жизни,<br />

как<strong>о</strong>е в н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>й жизни немыслим<strong>о</strong>.<br />

Итак, свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс связан не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с сам<strong>о</strong>й материальн<strong>о</strong>й частью нашег<strong>о</strong> существа, н<strong>о</strong> также<br />

с самым дух<strong>о</strong>вным в нас, с тем зрелым с<strong>о</strong>знанием, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е несет в себе <strong>о</strong>бнимающую весь мир тепл<strong>о</strong>ту<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нимания. К<strong>о</strong>гда свинц<strong>о</strong>вый пр<strong>о</strong>цесс нарушен, т<strong>о</strong> мы теряем надежную п<strong>о</strong>чву для<br />

группирующейся в<strong>о</strong>круг «Я» душевн<strong>о</strong>й жизни, как в мыслительн<strong>о</strong>й слаб<strong>о</strong>сти склер<strong>о</strong>тик<strong>о</strong>в, так и физически<br />

в л<strong>о</strong>мк<strong>о</strong>сти к<strong>о</strong>стей и склер<strong>о</strong>зе <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в чувств, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый к стар<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> лишает нас п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ты<br />

чувствительн<strong>о</strong>сти.<br />

Так<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й диапаз<strong>о</strong>н св<strong>о</strong>йств делает свинец ценным лекарственным средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>тив всех тех<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яний, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, нарушены пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>твердевания, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, пр<strong>о</strong>цессы<br />

с<strong>о</strong>знания. Так, свинец в <strong>о</strong>чень малых к<strong>о</strong>нцентрациях с б<strong>о</strong>льшим успех<strong>о</strong>м применяется в<strong>о</strong> всех случаях<br />

склер<strong>о</strong>за и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да изменениях с<strong>о</strong> всеми их п<strong>о</strong>следствиями.<br />

Эта сущн<strong>о</strong>сть действия Сатурна была известна еще в древн<strong>о</strong>сти. Сатурн всегда был представителем<br />

смерти, сил стар<strong>о</strong>сти, тем самым и глуб<strong>о</strong>чайшей мудр<strong>о</strong>сти. У грек<strong>о</strong>в Хр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>с-Сатурнус был <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

тв<strong>о</strong>рц<strong>о</strong>м времени. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем л<strong>о</strong>не несет не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> завершение, н<strong>о</strong> также начал<strong>о</strong> н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Время - эт<strong>о</strong><br />

всегда и великий целитель, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в кажд<strong>о</strong>й смерти хранит зерн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>скрешения.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> Сатурн вызывает страх, вп<strong>о</strong>лне п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>. Он как п<strong>о</strong>граничный страж <strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong>круг нашей<br />

планетн<strong>о</strong>й системы, <strong>о</strong>храняя знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут быть д<strong>о</strong>стигнуты т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м выс<strong>о</strong>чайших<br />

жертв. Б<strong>о</strong>ль и <strong>о</strong>дин<strong>о</strong>честв<strong>о</strong> суть силы, пр<strong>о</strong>буждающие п<strong>о</strong>знание.<br />

Свинец - эт<strong>о</strong> действительн<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нец м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браз рассм<strong>о</strong>трения д<strong>о</strong>лжен неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> привести к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы сделать<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным для чел<strong>о</strong>века н<strong>о</strong>вые, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие ег<strong>о</strong> духу <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к земным субстанциям. Задача<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит не в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы к<strong>о</strong>нстатир<strong>о</strong>вать сн<strong>о</strong>ва унаслед<strong>о</strong>ванный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ить м<strong>о</strong>ст для<br />

п<strong>о</strong>нимания сущн<strong>о</strong>сти веществ. Нужн<strong>о</strong> лишь принять как с<strong>о</strong>вершенную реальн<strong>о</strong>сть зрелые сл<strong>о</strong>ва Гете: «Все<br />

пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие».<br />

Также и видимая планета Сатурн, эт<strong>о</strong> ядр<strong>о</strong> с циркулирующим к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong>м, всег<strong>о</strong> лишь аллег<strong>о</strong>рия для<br />

пр<strong>о</strong>цесса Сатурна-свинца, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый действует дв<strong>о</strong>як<strong>о</strong> на всех ступенях бытия, а именн<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>здавая ядр<strong>о</strong> и<br />

72


<strong>о</strong>кружение. В дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-душевн<strong>о</strong>м, так же как в физически-телесн<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>н с<strong>о</strong>здает <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для «Я» и ег<strong>о</strong><br />

замкнутый мир.<br />

В <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>стей мы наталкиваемся на минеральный мир внутри нас, в чувственн<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сприятии<br />

– на материю внешнег<strong>о</strong> мира.<br />

И т<strong>о</strong>т, и друг<strong>о</strong>й суть п<strong>о</strong>граничные пр<strong>о</strong>цессы, <strong>о</strong>храняемые Сатурн<strong>о</strong>м. Также здесь пр<strong>о</strong>являет <strong>о</strong>н св<strong>о</strong>й<br />

защитный характер. Заглянуть за пределы материи с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>знанию сначала <strong>о</strong>тказан<strong>о</strong>. Мы<br />

наталкиваемся на нее.<br />

Также и в <strong>о</strong>бласти душевн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наши в<strong>о</strong>сприятия лежат защитным п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м над б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>кими<br />

душевными сл<strong>о</strong>ями, переживание к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы не м<strong>о</strong>гли бы вынести, как и энергию, <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждающуюся из<br />

распадающейся материи.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи известен впечатляющий фен<strong>о</strong>мен, чт<strong>о</strong> при ради<strong>о</strong>активн<strong>о</strong>м распаде в к<strong>о</strong>нце к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в <strong>о</strong>пять<br />

же <strong>о</strong>стается неизменяемая субстанция - свинец, т<strong>о</strong> есть самая пл<strong>о</strong>тная п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янная субстанция.<br />

XXIX. ЖЕЛЕЗО<br />

Ранее был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> металлы практически не играют никак<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>ли в качестве стр<strong>о</strong>ительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

материала Земли, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни пр<strong>о</strong>низывают Землю нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие артерий, как бы <strong>о</strong>живляя ее. Эт<strong>о</strong><br />

справедлив<strong>о</strong> также для железа, х<strong>о</strong>тя мы нах<strong>о</strong>дим ег<strong>о</strong> залежи как в б<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>мпактных массах, как,<br />

например, Эрцберг в Штирии, где целую г<strong>о</strong>ру м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> разрабатывать <strong>о</strong>ткрытым сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м, так и в<br />

минимальных к<strong>о</strong>личествах п<strong>о</strong> всей Земле. Если, например, известь, гранит или глин<strong>о</strong>зем имеют<br />

к<strong>о</strong>ричневатый цвет, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> является следствием т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> к ним примешивается в неб<strong>о</strong>льших к<strong>о</strong>личествах<br />

желез<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>чти нет ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в, рек или <strong>о</strong>зер, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых не нах<strong>о</strong>дили бы след<strong>о</strong>в железа. Эта<br />

универсальн<strong>о</strong>сть железа в Земле нап<strong>о</strong>минает присутствие железа в кр<strong>о</strong>ви чел<strong>о</strong>века. Здесь желез<strong>о</strong> является<br />

единственным субстанци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong> присутствующим металл<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый – х<strong>о</strong>тя и не в качестве стр<strong>о</strong>ительн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong> - н<strong>о</strong>, тем не менее, является <strong>о</strong>дним из важнейших веществ в <strong>о</strong>рганизме.<br />

Железные руды с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> универсальн<strong>о</strong>сти железа весьма мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти<br />

изучение ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии (<strong>о</strong>твлекаясь <strong>о</strong>т <strong>о</strong>тдельных ф<strong>о</strong>рм кристалл<strong>о</strong>в) представляет замечательную<br />

структурную дифференциацию в связи с кристаллическ<strong>о</strong>й структур<strong>о</strong>й.<br />

Здесь явн<strong>о</strong> выражены две динамические тенденции. С <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, в<br />

структуре <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> наблюдается радиальная структура, как,<br />

например, у марказита; с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, тангенциальная тенденция в<br />

сферическ<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти, как, например, в гематите<br />

(мем<strong>о</strong>ните), лим<strong>о</strong>ните и т. д. Чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет, если <strong>о</strong>бе динамические<br />

силы будут взаим<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вать в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразце? Результат<strong>о</strong>м будет<br />

спираль.<br />

Итак, среди железных руд нужн<strong>о</strong> найти такие, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

сферическая и радиальная тенденции прив<strong>о</strong>дят к спиральн<strong>о</strong>й структуре.<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, такие руды есть. Например, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>бразцах сидерита мы встречаем удивительн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>рмы спирали. Также так называемая железная р<strong>о</strong>за (Eisenrose) <strong>о</strong>бязана св<strong>о</strong>ей спиральн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й этим<br />

силам.<br />

Ин<strong>о</strong>гда встает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, является ли радиальная структура марказита результат<strong>о</strong>м центр<strong>о</strong>бежных или<br />

центр<strong>о</strong>стремительных сил. Если мы рассм<strong>о</strong>трим сферическую п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть марказита и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

заметим, чт<strong>о</strong> центр марказитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразца част<strong>о</strong> является п<strong>о</strong>лым или зап<strong>о</strong>лнен друг<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, например,<br />

известняк<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>г быть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м действия сил <strong>о</strong>т периферии<br />

к центру. Далее, если мы примем в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> мете<strong>о</strong>рит - а марказиту мы д<strong>о</strong>лжны приписать так<strong>о</strong>е же<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение - д<strong>о</strong>лжен был в<strong>о</strong>зникнуть п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м аккумулятивн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нцентрации, т<strong>о</strong> станет ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>н м<strong>о</strong>г <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м центр<strong>о</strong>стремительн<strong>о</strong>й<br />

динамики. И если д<strong>о</strong>бавить сюда антим<strong>о</strong>нит, имеющий также<br />

радиальную структуру, т<strong>о</strong> станет наглядн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть<br />

между центр<strong>о</strong>бежн<strong>о</strong>й и центр<strong>о</strong>стремительн<strong>о</strong>й динамик<strong>о</strong>й. Излучение<br />

кристалла антим<strong>о</strong>нита <strong>о</strong>т центра неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> указывает на<br />

центр<strong>о</strong>бежные силы.<br />

Спиральная тенденция п<strong>о</strong>является всегда, к<strong>о</strong>гда временн<strong>о</strong>е в<br />

пр<strong>о</strong>странстве развивается в направлении центра. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> у железа эта<br />

динамика так <strong>о</strong>тчетлив<strong>о</strong> наблюдается в ег<strong>о</strong> рудах, указывает на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающее значение пр<strong>о</strong>цесса<br />

железа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сферические силы, вначале не имеющие ничег<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> с земными зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>стями,<br />

пре<strong>о</strong>бразует в радиальные силы, стремящиеся к центру. Иначе выражаясь: железный пр<strong>о</strong>цесс сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е, невес<strong>о</strong>м<strong>о</strong>е вв<strong>о</strong>дить в тяжесть. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>пять-таки характер, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый пр<strong>о</strong>является на всех<br />

ур<strong>о</strong>внях.<br />

Если рассм<strong>о</strong>треть единственный в св<strong>о</strong>ем р<strong>о</strong>де фен<strong>о</strong>мен <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания мете<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в и их падения на<br />

Землю, т<strong>о</strong> динамика эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса та же самая. К<strong>о</strong>смический железный пр<strong>о</strong>цесс сферы Марса Д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит<br />

73


здесь д<strong>о</strong> манифестации в физическ<strong>о</strong>м веществе. Желез<strong>о</strong> — эт<strong>о</strong> единственная субстанция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

представляет зрим<strong>о</strong> к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальный пра<strong>о</strong>браз спиральн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рбиты силы инкарнации. Также <strong>о</strong>рбита мете<strong>о</strong>рита<br />

- эт<strong>о</strong> результирующая сферическ<strong>о</strong>й и радиальн<strong>о</strong>й сил, а именн<strong>о</strong>,<br />

спираль.<br />

Следующие явления п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют далее характериз<strong>о</strong>вать желез<strong>о</strong> как<br />

н<strong>о</strong>сителя силы инкарнации. Желез<strong>о</strong> имеет прям<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к<br />

магнетизму. Если мы расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жим железные <strong>о</strong>пилки между двумя<br />

п<strong>о</strong>люсами магнита, <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бразуют фигуры, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие<br />

магнитным сил<strong>о</strong>вым линиям. При эт<strong>о</strong>м фен<strong>о</strong>мене нам всп<strong>о</strong>минаются<br />

хладниевы звук<strong>о</strong>вые фигуры, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили в связи с<br />

<strong>о</strong>рганизующей сил<strong>о</strong>й музыки. Нам п<strong>о</strong>чти кажется, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие силы действуют в т<strong>о</strong>м и друг<strong>о</strong>м или через<br />

т<strong>о</strong> и друг<strong>о</strong>е, музыку и магнетизм. Н<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны принять в<strong>о</strong> внимание, чт<strong>о</strong> магнетизм действует из глубин<br />

п<strong>о</strong>дземных <strong>о</strong>бластей, и чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> желез<strong>о</strong>, и максимум еще упл<strong>о</strong>тняющая сила электричества реагируют на<br />

эти глубинные силы.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, желез<strong>о</strong> вчленяется в направления действия земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магнетизма. В виде стрелки<br />

к<strong>о</strong>мпаса <strong>о</strong>н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>ваться в пр<strong>о</strong>странстве. Н<strong>о</strong> и внутри чел<strong>о</strong>века нам нужн<strong>о</strong> вчленение в<br />

пр<strong>о</strong>странственные силы и <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>вка. Наличие железа в кр<strong>о</strong>ви п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет нам закрепить нашу личн<strong>о</strong>сть<br />

в жизненных пр<strong>о</strong>цессах. Без железа нет «присутствия духа » в буквальн<strong>о</strong>м смысле. Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е Я дает<br />

нам <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>вку в жизни; желез<strong>о</strong> в кр<strong>о</strong>ви п<strong>о</strong>средствует устан<strong>о</strong>влению <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений «Я» с<br />

пр<strong>о</strong>странственными зак<strong>о</strong>нами Земли и делает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жными нашу земную деятельн<strong>о</strong>сть и земн<strong>о</strong>е<br />

тв<strong>о</strong>рчеств<strong>о</strong>. Разве не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят <strong>о</strong> целеустремленн<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>веке: у нег<strong>о</strong> в кр<strong>о</strong>ви сталь?<br />

Так <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ванный железный пр<strong>о</strong>цесс нах<strong>о</strong>дит с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующее применение в терапии. В<br />

выс<strong>о</strong>ких п<strong>о</strong>тенциях желез<strong>о</strong> применяется как лекарств<strong>о</strong> в тех случаях, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>веческая личн<strong>о</strong>сть<br />

испытывает затруднения при <strong>о</strong>владении телесными пр<strong>о</strong>цессами в <strong>о</strong>рганизме. Эт<strong>о</strong> случается, к<strong>о</strong>гда<br />

пре<strong>о</strong>бладают такие пр<strong>о</strong>цессы, — прежде всег<strong>о</strong> чрезмерные сульфурические пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>бмена веществ, —<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>давить личн<strong>о</strong>сть. Здесь еще раз п<strong>о</strong>дчеркнем, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>знание в<strong>о</strong>зникает<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> за счет жизни, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м разрушения. Затемнение с<strong>о</strong>знания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вызывается пр<strong>о</strong>цессами<br />

<strong>о</strong>бмена веществ с их сульфурическим в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вительным характер<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ддается лечению п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>давляет сульфурический пр<strong>о</strong>цесс.<br />

В минеральн<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет быть представлен<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: желез<strong>о</strong> связывает себя с<br />

глубинными силами Земли, а также с глубинным <strong>о</strong>гнем серы. Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му д<strong>о</strong>стигается гарм<strong>о</strong>ния<br />

всест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нне <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й кристаллическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы - пентаг<strong>о</strong>нд<strong>о</strong>декаэдра, пирита.<br />

Желез<strong>о</strong> - практически единственный металл, имеющий тесную связь с земным веществ<strong>о</strong>м<br />

(углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). Ведь углер<strong>о</strong>д суть земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>; <strong>о</strong>н не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве всей <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды,<br />

н<strong>о</strong> участвует также в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании минеральн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды -как, например, известняк (углекислый кальций).<br />

В эт<strong>о</strong>й связи знаменательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> имеет <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к земн<strong>о</strong>му веществу, вступает с ним в<br />

с<strong>о</strong>единения, раств<strong>о</strong>ряет ег<strong>о</strong> и пре<strong>о</strong>бразует.<br />

Каждый знает, чт<strong>о</strong> наша с<strong>о</strong>временная цивилизация как «машинная культура » в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

благ<strong>о</strong>даря <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению железа к углер<strong>о</strong>ду. Чист<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> мягк<strong>о</strong> (к<strong>о</strong>вк<strong>о</strong>), н<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> не приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> для<br />

деталей машин. Однак<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> мягк<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> в раскаленн<strong>о</strong>м или расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии и <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><br />

принимает в себя углер<strong>о</strong>д. Углер<strong>о</strong>д раств<strong>о</strong>ряется в расплавленн<strong>о</strong>м железе, как с<strong>о</strong>ль в в<strong>о</strong>де. П<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>е<br />

таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>сле застывания уже не мягк<strong>о</strong>е, н<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>е и хрупк<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> чугун. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

раств<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>е земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> перен<strong>о</strong>сит на желез<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства тверд<strong>о</strong>сти и с<strong>о</strong>хранения ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й ступенью между к<strong>о</strong>вким желез<strong>о</strong>м и чугун<strong>о</strong>м является сталь. Она не так тверда и<br />

хрупка как чугун, н<strong>о</strong>, тем не менее, к<strong>о</strong>гда изменяют ее ф<strong>о</strong>рму, стремится в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вить прежний св<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>блик, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>на упруга.<br />

Если углер<strong>о</strong>д раств<strong>о</strong>рить в раскаленн<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бела железе и раств<strong>о</strong>р внезапн<strong>о</strong> <strong>о</strong>студить, т<strong>о</strong> все желез<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>кажется пр<strong>о</strong>низанным кр<strong>о</strong>шечными алмазами. Прекрасный предмет для размышления -фен<strong>о</strong>мен<br />

превращения темн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества в эти редкие сверкающие благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дные камни. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

личн<strong>о</strong>сть чел<strong>о</strong>века на пути через желез<strong>о</strong> <strong>о</strong>днажды будет в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии земную прир<strong>о</strong>ду физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела -<br />

чел<strong>о</strong>веческий углер<strong>о</strong>д - превратить в нечт<strong>о</strong>, исп<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>е света.<br />

Пр<strong>о</strong>цессы железа в кр<strong>о</strong>ви пр<strong>о</strong>текают в ритмах; жизнь, так сказать, эластична, как сталь. Н<strong>о</strong> если<br />

силы в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щения действуют слишк<strong>о</strong>м сильн<strong>о</strong>, и жизнь, сверх св<strong>о</strong>их естественных размер<strong>о</strong>в, стремится<br />

зак<strong>о</strong>нсервир<strong>о</strong>ваться, т<strong>о</strong> жизненные пр<strong>о</strong>цессы п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дят в мумифицир<strong>о</strong>вание. Пример<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>му<br />

м<strong>о</strong>гут служить нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые фен<strong>о</strong>мены пр<strong>о</strong>мышленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> применения железа:<br />

Мы исп<strong>о</strong>льзуем желез<strong>о</strong> для дубления к<strong>о</strong>жи. Н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е дубленая к<strong>о</strong>жа, как не мумифицир<strong>о</strong>ванная<br />

живая к<strong>о</strong>жа? Раньше дубление к<strong>о</strong>жи пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти исключительн<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью дуб<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ры. Чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> имеет дуб<strong>о</strong>вая к<strong>о</strong>ра с желез<strong>о</strong>м? Из внешнег<strong>о</strong> <strong>о</strong>блика дуба мы м<strong>о</strong>жем заключить, чт<strong>о</strong> здесь<br />

действует железный пр<strong>о</strong>цесс. Узл<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>е, св<strong>о</strong>енравн<strong>о</strong>е дерев<strong>о</strong>, с тверд<strong>о</strong>й древесин<strong>о</strong>й и м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сама является <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цесса мумификации, без с<strong>о</strong>мнения, является выражением железн<strong>о</strong>й<br />

74


прир<strong>о</strong>ды. Деревья также являются выразителями б<strong>о</strong>льших фундаментальных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, пр<strong>о</strong>низывающих<br />

прир<strong>о</strong>ду, п<strong>о</strong>ка <strong>о</strong>ни не пришли к с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>я в веществе. Сн<strong>о</strong>ва нужн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дчеркнуть, чт<strong>о</strong> речь идет не <strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>сприятии железа как <strong>субстанции</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong> в<strong>о</strong>сприятии динамических св<strong>о</strong>йств железа в жизненн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дерева.<br />

Неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> десятилетий т<strong>о</strong>му назад пришли к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы к<strong>о</strong>ру дуба частичн<strong>о</strong> заменить с<strong>о</strong>лями<br />

хр<strong>о</strong>ма - <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> при дублении п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>я к<strong>о</strong>жи - а п<strong>о</strong>зднее с<strong>о</strong>лями сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа. Какую р<strong>о</strong>ль<br />

при эт<strong>о</strong>м играет хр<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>б эт<strong>о</strong>м речь будет идти п<strong>о</strong>зже. Хр<strong>о</strong>м - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>дин из братьев железа, и ег<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства<br />

<strong>о</strong>чень п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жи на св<strong>о</strong>йства железа. Н<strong>о</strong> если железный пр<strong>о</strong>цесс зах<strong>о</strong>дит слишк<strong>о</strong>м далек<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н прив<strong>о</strong>дит к<br />

мумификации.<br />

Универсальн<strong>о</strong>сть железа в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении ег<strong>о</strong> распр<strong>о</strong>странения как вещества уже нами рассм<strong>о</strong>трена. Эта<br />

универсальн<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жет быть также п<strong>о</strong>дтверждена с химическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения.<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств железа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые были уже нами <strong>о</strong>писаны в связи с чистыми земными силами -<br />

магнетизм<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шением к углер<strong>о</strong>ду — при рассм<strong>о</strong>трении химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера мы нах<strong>о</strong>дим<br />

тингир<strong>о</strong>вание химии железа теми св<strong>о</strong>йствами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы уже рассматривали при знак<strong>о</strong>мстве с медью,<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м, свинц<strong>о</strong>м, иными сл<strong>о</strong>вами, <strong>о</strong>тражение сил в<strong>о</strong>ды, в<strong>о</strong>здуха, <strong>о</strong>гня в земн<strong>о</strong>м характере железа.<br />

В связи с медью мы г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рили <strong>о</strong>б <strong>о</strong>рганизующей силе, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>дный элемент<br />

выражает себя в ф<strong>о</strong>рмах и красках, а также <strong>о</strong> т<strong>о</strong>й пре<strong>о</strong>бразующей силе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пр<strong>о</strong>является в<br />

<strong>о</strong>шел<strong>о</strong>мляющем химизме меди.<br />

Сульфат железа - <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> называемый железным куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м - с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ими красивыми зелеными,<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащими кристаллами в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бен медн<strong>о</strong>му куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>су. При нагревании, а<br />

также в сух<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здухе <strong>о</strong>н теряет св<strong>о</strong>ю кристаллическую в<strong>о</strong>ду и распадается в белый п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Если сн<strong>о</strong>ва<br />

п<strong>о</strong>является в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть абс<strong>о</strong>рбир<strong>о</strong>вать в<strong>о</strong>ду, <strong>о</strong>н сн<strong>о</strong>ва принимает св<strong>о</strong>ю красивую кристаллическую ф<strong>о</strong>рму.<br />

Также у железа мы нах<strong>о</strong>дим тенденцию <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать к<strong>о</strong>мплексные с<strong>о</strong>ли. Реакция между желез<strong>о</strong>м и<br />

циан<strong>о</strong>м ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию с<strong>о</strong>единений, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые известны как красная и желтая кр<strong>о</strong>вяная с<strong>о</strong>ль, и в<br />

дальнейшем прив<strong>о</strong>дит к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию сильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> красителя, известн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>д именем прусск<strong>о</strong>й или<br />

берлинск<strong>о</strong>й лазури. В этих с<strong>о</strong>единениях желез<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бычных<br />

аналитических реакций - иными сл<strong>о</strong>вами, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> действует ан<strong>о</strong>нимн<strong>о</strong>. Мн<strong>о</strong>гие ученые пытались <strong>о</strong>бъяснить<br />

сл<strong>о</strong>жную и удивительную структуру этих с<strong>о</strong>единений и разгадать их прир<strong>о</strong>ду. Вернер, например, пытался<br />

<strong>о</strong>бъяснить эт<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>винных и четвертных валентн<strong>о</strong>стей. Н<strong>о</strong> <strong>о</strong>стается факт<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м<br />

случае ведет себя как медь, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>существляет п<strong>о</strong>разительные и непредсказуемые превращения.<br />

Благ<strong>о</strong>даря эт<strong>о</strong>му желез<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится целебным средств<strong>о</strong>м в х<strong>о</strong>зяйстве прир<strong>о</strong>ды и чел<strong>о</strong>века, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong>,<br />

с<strong>о</strong>единяясь с яд<strong>о</strong>витым циан<strong>о</strong>м, превращается в безвредную берлинскую лазурь. В пр<strong>о</strong>цессе нашег<strong>о</strong><br />

питания мы <strong>о</strong>травлялись бы кажд<strong>о</strong>е мгн<strong>о</strong>вение, — при пищеварении п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразуются в нас п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные<br />

циану яды, - если бы нах<strong>о</strong>дящееся в нашей кр<strong>о</strong>ви желез<strong>о</strong> не действ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> как пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ядие.<br />

Черты <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, присущие железу, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать наглядными в следующем явлении, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

значительную р<strong>о</strong>ль играют свет<strong>о</strong>вые и в<strong>о</strong>здушные пр<strong>о</strong>цессы. Так же как <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дит к пр<strong>о</strong>явлению<br />

скрытый в веществе цвет и п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му м<strong>о</strong>жет быть исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> для травления при <strong>о</strong>краске шелка и шерсти,<br />

также для травления м<strong>о</strong>жет быть исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> желез<strong>о</strong>, х<strong>о</strong>тя <strong>о</strong>н<strong>о</strong> и не дает таких светлых и ярких крас<strong>о</strong>к,<br />

как <strong>о</strong>л<strong>о</strong>вянн<strong>о</strong>е травление. Железн<strong>о</strong>е травление дает б<strong>о</strong>лее теневые, темные и земляные т<strong>о</strong>на. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в<br />

красильн<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве <strong>о</strong>н<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуется преимущественн<strong>о</strong> для п<strong>о</strong>лучения так называемых «м<strong>о</strong>дных<br />

крас<strong>о</strong>к». Н<strong>о</strong> все же эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жет сделать наглядн<strong>о</strong>й сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть железа п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву свет и тьму<br />

гарм<strong>о</strong>низир<strong>о</strong>вать в цвет.<br />

Мы м<strong>о</strong>жем сделать еще <strong>о</strong>дин шаг и изучить <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение железа к свету и в<strong>о</strong>здуху на примере<br />

изменения ег<strong>о</strong> валентн<strong>о</strong>сти: ранее был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong>, как валентн<strong>о</strong>сть является выражением музыкальных<br />

св<strong>о</strong>йств вещества, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на выражается зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>й и сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции. В с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с<br />

этим мы имеем трехвалентн<strong>о</strong>е и двухвалентн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong>, или, другими сл<strong>о</strong>вами, желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ет в терцию и в<br />

секунду. Исключительн<strong>о</strong> интересным является факт, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пение зависит <strong>о</strong>т интенсивн<strong>о</strong>сти света. При<br />

в<strong>о</strong>здействии прям<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> света трехвалентн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит в двухвалентн<strong>о</strong>е, иначе: желез<strong>о</strong>,<br />

п<strong>о</strong>ющее в терцию, внезапн<strong>о</strong> начинает звучать в секунду. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс исп<strong>о</strong>льзуется в ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графии, в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти при пр<strong>о</strong>явлении негатив<strong>о</strong>в. Для эт<strong>о</strong>й цели приг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вляется сл<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е цианист<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е там, где <strong>о</strong>н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>падает на свет, перех<strong>о</strong>дит в глуб<strong>о</strong>кий синий цвет, называемый турнбуллиевая синь.<br />

В технических бюр<strong>о</strong> известные «синьки» <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваны на эт<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>йстве.<br />

Переменная валентн<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях с<strong>о</strong>вершает <strong>о</strong>братный скач<strong>о</strong>к,<br />

характерна для железа. Другие вещества также пр<strong>о</strong>являют эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> не в так<strong>о</strong>й мере как желез<strong>о</strong>, в<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в с<strong>о</strong>единениях с жизненным веществ<strong>о</strong>м (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). Эт<strong>о</strong>т факт имеет б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е значение для<br />

химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> анализа. Реакция между марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кислым калием и ферр<strong>о</strong>-с<strong>о</strong>лями - так называют с<strong>о</strong>ли<br />

двухвалентн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа - пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит так, чт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> <strong>о</strong>тнимает кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д у марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия и тем<br />

самым внезапн<strong>о</strong> вызывает <strong>о</strong>бесцвечивание темн<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра. Если с<strong>о</strong>став раств<strong>о</strong>ра известен,<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить к<strong>о</strong>личественн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>держание железа.<br />

Эта абс<strong>о</strong>рбция жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да) при <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бесцвечивании раств<strong>о</strong>ра<br />

75


марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й впечатляющий фен<strong>о</strong>мен, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пыт пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит следующим<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: нальем 10 % раств<strong>о</strong>р железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> куп<strong>о</strong>р<strong>о</strong>са в б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й стеклянный стакан, так чт<strong>о</strong>бы был<strong>о</strong> закрыт<strong>о</strong><br />

дн<strong>о</strong>. Медленн<strong>о</strong> будем д<strong>о</strong>бавлять темн<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый 1% раств<strong>о</strong>р марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия. Темн<strong>о</strong>фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый<br />

цвет исчезает неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> при с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вении с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м железа, и п<strong>о</strong>требуется<br />

<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> марганц<strong>о</strong>в<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, чт<strong>о</strong>бы ут<strong>о</strong>лить жажду железа в кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

как желез<strong>о</strong> насытил<strong>о</strong>сь, при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях <strong>о</strong>н<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>тдает кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д. Выд<strong>о</strong>хнутый кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

м<strong>о</strong>жет сн<strong>о</strong>ва вступить в с<strong>о</strong>единения, как, например, с й<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, причем сн<strong>о</strong>ва п<strong>о</strong>является цвет,<br />

благ<strong>о</strong>даря в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вленн<strong>о</strong>му й<strong>о</strong>ду.<br />

Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>пыт дает наглядн<strong>о</strong>е представление <strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти железа давать движение в<strong>о</strong>здуху. Мы знаем,<br />

чт<strong>о</strong> наше дыхание <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>й сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти железа в нашей кр<strong>о</strong>ви. В красн<strong>о</strong>й артериальн<strong>о</strong>й кр<strong>о</strong>ви,<br />

насыщенн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ет в ф<strong>о</strong>рме терции, в синей (вен<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>й) кр<strong>о</strong>ви, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая движется <strong>о</strong>братн<strong>о</strong> к<br />

сердцу и <strong>о</strong>тдает жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д), желез<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ет в секунду, чт<strong>о</strong>бы в легких, где <strong>о</strong>н<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва<br />

принимает в себя в<strong>о</strong>здух, <strong>о</strong>пять зазвучать в терцию.<br />

К<strong>о</strong>гда мы наблюдаем дыхательную деятельн<strong>о</strong>сть легких, нас не <strong>о</strong>ставляет впечатление, чт<strong>о</strong> движение<br />

Марса в св<strong>о</strong>ем ритме удаления <strong>о</strong>т Земли и приближения является к<strong>о</strong>смическим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

дыхательн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса.<br />

Сфера влияния планеты на Землю <strong>о</strong>пределена движением планеты в пр<strong>о</strong>странстве; <strong>о</strong>бласть, из<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>на излучает, задается ее расп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жением. Планета - эт<strong>о</strong> как бы ядр<strong>о</strong> клетки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует<br />

в пр<strong>о</strong>странстве внутри клетки. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м Марс г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует в пр<strong>о</strong>странстве внутри св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>рбиты.<br />

Сфера ег<strong>о</strong> влияния т<strong>о</strong> расширяется, т<strong>о</strong> сужается п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> эластичн<strong>о</strong>й мембране клетки. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е<br />

действие пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дят легкие при вдыхании и выдыхании, причем <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть<br />

речи. М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казать, чт<strong>о</strong> самая существенная деятельн<strong>о</strong>сть железа, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> железн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса<br />

или, другими сл<strong>о</strong>вами, сферы Марса, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в<strong>о</strong> внедрении в земные силы. Т<strong>о</strong>гда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> будет п<strong>о</strong>нять, как<br />

эта сила железа низв<strong>о</strong>дит музыкальн<strong>о</strong>сть К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, названную Плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м гарм<strong>о</strong>нией сфер, в <strong>о</strong>бласть Земли<br />

и в чел<strong>о</strong>веческий <strong>о</strong>рганизм. Здесь <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>стигает св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> высшег<strong>о</strong> и сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> выражения в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й речи. Эт<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным лишь благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью инкарнир<strong>о</strong>ванная<br />

личн<strong>о</strong>сть суверенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>владевает сил<strong>о</strong>й звука.<br />

Нак<strong>о</strong>нец, на в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, где мы нах<strong>о</strong>дим тингир<strong>о</strong>вание железа<br />

качествами свинца, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тветить: характер направленных к<br />

Земле пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в <strong>о</strong>к<strong>о</strong>стенения, с <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, и направленные к<br />

дух<strong>о</strong>вным мирам п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й силы, с друг<strong>о</strong>й, мы также<br />

нах<strong>о</strong>дим в железе, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку кр<strong>о</strong>ме свинца эт<strong>о</strong> практически<br />

единственный металл, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>спламеняется, будучи в<br />

т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шк<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>чти м<strong>о</strong>лекулярн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Мн<strong>о</strong>гим<br />

известны св<strong>о</strong>йства пир<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> железа. Он<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучается<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления пылевидн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>киси железа<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м. П<strong>о</strong>лученн<strong>о</strong>е желез<strong>о</strong>, как и свинец, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> длительн<strong>о</strong>е<br />

время с<strong>о</strong>хранять в атм<strong>о</strong>сфере, лишенн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, н<strong>о</strong>,<br />

с<strong>о</strong>прикасаясь с в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рается. Не эт<strong>о</strong> ли тепл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е<br />

св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> железа, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н<strong>о</strong> активизируется в нашей кр<strong>о</strong>ви, является<br />

тем <strong>о</strong>гнем, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый вспыхивает в личн<strong>о</strong>стях, исп<strong>о</strong>лненных<br />

энтузиазма?<br />

При взгляде на ист<strong>о</strong>рию мы м<strong>о</strong>жем устан<strong>о</strong>вить, какую важную р<strong>о</strong>ль играет желез<strong>о</strong> в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

развитии. В римскую эп<strong>о</strong>ху, называемую <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> железным век<strong>о</strong>м, «Я» начал<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью вживаться в<br />

земные силы. В музеях мы м<strong>о</strong>жем сделать интересные наблюдения над скульптурами, принадлежащими<br />

различным эп<strong>о</strong>хам. Если мы сравним лиц<strong>о</strong> римск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> императ<strong>о</strong>ра с лиц<strong>о</strong>м греческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фа или<br />

египетск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> властителя, т<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит сильн<strong>о</strong>е впечатление, чт<strong>о</strong> силы с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>й личн<strong>о</strong>сти выражены<br />

лишь в лице римлянина и п<strong>о</strong>чти или с<strong>о</strong>всем <strong>о</strong>тсутствуют в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их других лицах. Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>сприимчив к<br />

таким вещам, п<strong>о</strong>лучит неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>е впечатление, чт<strong>о</strong> взгляд древних статуй устремлен скв<strong>о</strong>зь нас на<br />

нечт<strong>о</strong> чрезвычайн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>е. Лиц<strong>о</strong> египтянина см<strong>о</strong>трит, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, в нас, н<strong>о</strong> с таким далеким,<br />

<strong>о</strong>тсутствующим выражением, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить трепет перед вечн<strong>о</strong>стью. Есть люди, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые чувствуют<br />

себя неуютн<strong>о</strong> при виде улыбки фара<strong>о</strong>на. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> римские цезари встречают нас как чел<strong>о</strong>век чел<strong>о</strong>века и<br />

76


несут в св<strong>о</strong>ем лице запечатленный характер св<strong>о</strong>ей личн<strong>о</strong>сти.<br />

Среди греческих физи<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>мий мы д<strong>о</strong>лжны, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тметить <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> исключение. Эт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>крат. Ег<strong>о</strong><br />

лиц<strong>о</strong> выдает б<strong>о</strong>рьбу пр<strong>о</strong>буждающейся личн<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong>чти впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> страдальческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> искажения черт лица. У<br />

С<strong>о</strong>крата нечт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>бивается к р<strong>о</strong>ждению. Ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>блик действительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдаленн<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>минает эмбри<strong>о</strong>нальные<br />

ф<strong>о</strong>рмы. Как п<strong>о</strong>нимать эт<strong>о</strong> исключение? П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му как в Арист<strong>о</strong>теле мы видели перв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

мыслителя, так в С<strong>о</strong>крате мы д<strong>о</strong>лжны видеть аналитическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> скептика, <strong>о</strong>трицавшег<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественный<br />

авт<strong>о</strong>ритет, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый имел тенденцию к превращению в г<strong>о</strong>лую традицию. Тем самым <strong>о</strong>н был <strong>о</strong>дним из тех,<br />

кт<strong>о</strong> зал<strong>о</strong>жил <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для п<strong>о</strong>зднейшег<strong>о</strong> развития «Я ». С<strong>о</strong>крат был пи<strong>о</strong>нер<strong>о</strong>м личн<strong>о</strong>сти.<br />

Римск<strong>о</strong>е прав<strong>о</strong> был<strong>о</strong> первым д<strong>о</strong>кументальным утверждением чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й личн<strong>о</strong>сти и ее <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения<br />

к <strong>о</strong>кружающему миру. Впервые в ист<strong>о</strong>рии зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательн<strong>о</strong> регулируется прав<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сти. Личная<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сть при<strong>о</strong>бретает легитимн<strong>о</strong>сть в так<strong>о</strong>й мере, чт<strong>о</strong> римский гражданин м<strong>о</strong>г завещать ее, к<strong>о</strong>му<br />

х<strong>о</strong>тел. Впервые в ист<strong>о</strong>рии п<strong>о</strong>является завещание, и с ним, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>, р<strong>о</strong>ждается индивидуальн<strong>о</strong>е прав<strong>о</strong>.<br />

Так, импульс Марса в Риме следует искать не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в в<strong>о</strong>инственн<strong>о</strong>й натуре римлян и в их железн<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>ружии, - <strong>о</strong>ружие грек<strong>о</strong>в был<strong>о</strong> ведь еще из бр<strong>о</strong>нзы, - н<strong>о</strong> также в<strong>о</strong> всем х<strong>о</strong>де развития их с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й жизни<br />

и культуры. Выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong> развитая сила речи, например, также является характерн<strong>о</strong>й черт<strong>о</strong>й эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Римский<br />

<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>р не ссылался б<strong>о</strong>льше на б<strong>о</strong>жественную инспирацию, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>н апеллир<strong>о</strong>вал к чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му рассудку и<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вал настр<strong>о</strong>ение публики; част<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дил<strong>о</strong> с так<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й и умением, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong><br />

смести решения сената.<br />

В т<strong>о</strong> время как греки прислушивались к <strong>о</strong>ракулу и в ег<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>вах внимали г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>су б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, римляне<br />

слушали св<strong>о</strong>их <strong>о</strong>рат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выражали св<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>бственный интеллект и св<strong>о</strong>и чувства. Эти импульсы<br />

д<strong>о</strong>стигли св<strong>о</strong>ей высшей т<strong>о</strong>чки на вершине римск<strong>о</strong>й культуры. Затем <strong>о</strong>ни пришли в упад<strong>о</strong>к и<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вали темн<strong>о</strong>те темных времен. Средневек<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е в<strong>о</strong><strong>о</strong>ружение стан<strong>о</strong>вил<strong>о</strong>сь все б<strong>о</strong>лее и б<strong>о</strong>лее<br />

неуд<strong>о</strong>бным и сл<strong>о</strong>жным. Для турнир<strong>о</strong>в треб<strong>о</strong>валась <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вательная п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вка, чт<strong>о</strong>бы всадник м<strong>о</strong>г<br />

п<strong>о</strong>дняться в седл<strong>о</strong>, и если в х<strong>о</strong>де б<strong>о</strong>рьбы <strong>о</strong>н бывал сбр<strong>о</strong>шен с к<strong>о</strong>ня, <strong>о</strong>н бесп<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong> лежал на песке. Ту же<br />

бесп<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>сть и декаданс м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать и в речи. Средневек<strong>о</strong>вый канцелярский стиль п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дил<br />

чуд<strong>о</strong>вищные стилистические <strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ты речи.<br />

Из<strong>о</strong>бретение п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ха п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жил<strong>о</strong> внезапный к<strong>о</strong>нец эт<strong>о</strong>му развитию. Марс был свергнут. Н<strong>о</strong> импульс<br />

Марса переместился в технику, и Марс стал дем<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м машинн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> века.<br />

Мы видели, как действующие через желез<strong>о</strong> импульсы Марса являются н<strong>о</strong>сителями силы инкарнации.<br />

Далее мы см<strong>о</strong>гли п<strong>о</strong>казать, как эти силы, стан<strong>о</strong>вясь слишк<strong>о</strong>м активными, п<strong>о</strong>давляют жизненные пр<strong>о</strong>цессы,<br />

чт<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дит к нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да мумификации. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>существить сама личн<strong>о</strong>сть, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сил Марса слишк<strong>о</strong>м глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong> заг<strong>о</strong>няется в телесн<strong>о</strong>сть. В эт<strong>о</strong>м случае индивидуальн<strong>о</strong>сть<br />

выр<strong>о</strong>ждается в низший эг<strong>о</strong>изм. Эт<strong>о</strong>т эг<strong>о</strong>изм бесс<strong>о</strong>вестным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м исп<strong>о</strong>льзует машины для к<strong>о</strong>рыстных<br />

целей. Явится ли машинный мир для чел<strong>о</strong>вечества пр<strong>о</strong>клятием или благ<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>вением, зависит <strong>о</strong>т самих<br />

людей. При г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дстве материализма машинный мир стан<strong>о</strong>вится разрушительн<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> если чел<strong>о</strong>век<br />

п<strong>о</strong>днимется к признанию св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения, т<strong>о</strong>т станет друг<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>веку в ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>рядке.<br />

XXX. РТУТЬ<br />

Ртуть, металл Меркурия, мн<strong>о</strong>гими св<strong>о</strong>ими св<strong>о</strong>йствами нап<strong>о</strong>минает желез<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> другими ему прям<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен.<br />

В виде металлическ<strong>о</strong>й жидк<strong>о</strong>сти, нап<strong>о</strong>лняющей наши терм<strong>о</strong>метры, исп<strong>о</strong>льзуемые в п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й<br />

жизни, <strong>о</strong>на встречается также в прир<strong>о</strong>де. В виде маленьких и б<strong>о</strong>льших шарик<strong>о</strong>в <strong>о</strong>на рассеяна в<br />

материнск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де — част<strong>о</strong> вместе с сульфид<strong>о</strong>м ртути, известным как кин<strong>о</strong>варь. Шарики имеют<br />

тенденцию сливаться и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й шар; если так<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й шар п<strong>о</strong>двергнется т<strong>о</strong>лчку или<br />

удару, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н сн<strong>о</strong>ва рассыпается на мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> мелких шарик<strong>о</strong>в. Чрезвычайн<strong>о</strong> впечатляюще выглядит эта<br />

п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть ртути и действительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>правдан<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> прежнее название Merkurius vivus. Эта п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть<br />

пр<strong>о</strong>является также в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих других физических и химических явлениях.<br />

Эт<strong>о</strong>т характер ясн<strong>о</strong> виден уже в мал<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>межутке между т<strong>о</strong>чками замерзания и кипения. Ртуть<br />

легк<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>т тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в жидк<strong>о</strong>е и газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. Интервал температуры у ртути между<br />

т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й замерзания и т<strong>о</strong>чк<strong>о</strong>й кипения всег<strong>о</strong> лишь 399° С, т<strong>о</strong>гда как у з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, например, 1537°С. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

ртуть так быстр<strong>о</strong> меняет св<strong>о</strong>и агрегатные с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, <strong>о</strong>на приближается к в<strong>о</strong>де, вызывающей мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong><br />

явлений (<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание пара и <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в, туман, д<strong>о</strong>ждь, изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь, снег и лед). Латинск<strong>о</strong>е название ртути<br />

«Hydrargyrum», <strong>о</strong>ткуда и в<strong>о</strong>зник симв<strong>о</strong>л Hg, указывает на эт<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong>.<br />

Жидкая, п<strong>о</strong>движная ртуть п<strong>о</strong> сравнению с другими металлами еще «юна». Она еще с<strong>о</strong>храняет ф<strong>о</strong>рму<br />

прежнег<strong>о</strong>, жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния Земли и не участв<strong>о</strong>вала в пр<strong>о</strong>цессах застывания и старения Земли. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в<br />

ряду металл<strong>о</strong>в <strong>о</strong>на бр<strong>о</strong>сается в глаза тем, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаруживает ан<strong>о</strong>мальн<strong>о</strong> низкую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть (сравните гл.<br />

XXV). Она св<strong>о</strong>ю внешнюю п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть еще не пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вала в<strong>о</strong> внутреннюю пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть. При низких<br />

температурах (ниже т<strong>о</strong>чки затвердевания) пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть заметн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зрастает. Твердая ртуть и в эт<strong>о</strong>м<br />

смысле занимает св<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>, св<strong>о</strong>йственн<strong>о</strong>е ее прир<strong>о</strong>де, в ряду металл<strong>о</strong>в.<br />

77


Отн<strong>о</strong>шение к теплу у ртути с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>е. Она расширяется и сжимается пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong><br />

температуре. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на не является н<strong>о</strong>сителем внутренних <strong>о</strong>гненных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, как, например, свинец<br />

или желез<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>на быстр<strong>о</strong> и т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> реагирует св<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>стью на изменения температуры.<br />

Важнейшим св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м ртути является сила <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания амальгамы. Она раств<strong>о</strong>ряет другие металлы<br />

и <strong>о</strong>бразует с ними сплавы, называемые амальгамами. Единственный металл, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящий эт<strong>о</strong>й силе<br />

амальгамир<strong>о</strong>вания, - и эт<strong>о</strong> весьма примечательн<strong>о</strong>, - желез<strong>о</strong>. П<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>й причине ртуть хранится и<br />

трансп<strong>о</strong>ртируется в железных бутылках. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ртуть не участв<strong>о</strong>вала в п<strong>о</strong>следней стадии земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

упл<strong>о</strong>тнения и <strong>о</strong>сталась жидким металл<strong>о</strong>м, не удивительн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> не п<strong>о</strong>ддается амальгамации. Как раз<br />

желез<strong>о</strong> является тем, чт<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствует <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию Земли, пре<strong>о</strong>бразуя к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е в земн<strong>о</strong>е, сферическ<strong>о</strong>е<br />

в радиальн<strong>о</strong>е.<br />

Если мы зах<strong>о</strong>тим сравнить ртуть с желез<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>тличить п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>т<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жных, т<strong>о</strong> шар<strong>о</strong>вая тенденция ртути м<strong>о</strong>гла бы дать нам указание; в цел<strong>о</strong>м <strong>о</strong>на пр<strong>о</strong>является как<br />

удержание к<strong>о</strong>смических ф<strong>о</strong>рм, и наряду с этим как выражение <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сти к<br />

индивидуализации. Н<strong>о</strong> как раз в эт<strong>о</strong>м и пр<strong>о</strong>является <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть направлений, в<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых идут ртуть и желез<strong>о</strong>. Расщепление шарик<strong>о</strong>в ртути на мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> маленьких шарик<strong>о</strong>в и ее<br />

не<strong>о</strong>бычная м<strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>сть как раз являются пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стью т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> мы п<strong>о</strong>знали как фиксирующую<br />

креп<strong>о</strong>сть железа. Желез<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> н<strong>о</strong>ситель сил в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, если зах<strong>о</strong>дят слишк<strong>о</strong>м далек<strong>о</strong>, ведут к<br />

мумификации в <strong>о</strong>бласти жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и к эг<strong>о</strong>изму в <strong>о</strong>бласти личн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Ртуть, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, представляет ту<br />

силу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая направляет <strong>о</strong>бъединение малых единиц в б<strong>о</strong>лее крупную — маленьких шарик<strong>о</strong>в в <strong>о</strong>дин<br />

б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й шар. Эт<strong>о</strong> лежит также в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве силы амальгамир<strong>о</strong>вания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, переразвившись, <strong>о</strong>канчивается<br />

раств<strong>о</strong>рением.<br />

Химия ртути п<strong>о</strong>казывает фен<strong>о</strong>мены, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые делают наглядным существ<strong>о</strong> меркуриальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Так,<br />

хл<strong>о</strong>рид ртути реагирует с й<strong>о</strong>дистым калием сначала с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием велик<strong>о</strong>лепн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>садка й<strong>о</strong>дида<br />

ртути. Однак<strong>о</strong> при неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>м переизбытке й<strong>о</strong>дист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>шел<strong>о</strong>мляющее: красный<br />

<strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к исчезает и <strong>о</strong>стается ясный пр<strong>о</strong>зрачный раств<strong>о</strong>р.<br />

Эт<strong>о</strong> примечательн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение элемент<strong>о</strong>в называют «<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли». Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> ничег<strong>о</strong><br />

не <strong>о</strong>бъясняет и не затрагивает сути дела, тем б<strong>о</strong>лее чт<strong>о</strong> ртуть в эт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>бществе едва ли м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружить<br />

<strong>о</strong>бычными аналитическими средствами и, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на принимает, как к<strong>о</strong>мпань<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, и другие вещества<br />

- например, аммиак (Hg2 ONH2J). Фен<strong>о</strong>мен м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснить, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> рассматривая всю прир<strong>о</strong>ду ртути в<br />

цел<strong>о</strong>м. Химия ртути <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> характеризуется сил<strong>о</strong>й <strong>о</strong>б<strong>о</strong>бществления, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая изживается как в<br />

химическ<strong>о</strong>й сфере, так в <strong>о</strong>бласти сплав<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мы называем амальгамами.<br />

Ртуть с<strong>о</strong>единяет химические вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong> не<strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> вступают в связи, в химические<br />

асс<strong>о</strong>циации. Ин<strong>о</strong>гда б<strong>о</strong>льшие с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества веществ внутри так напряжены, чт<strong>о</strong> бывает д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> легк<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вмешательства, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>ни начали распадаться. Если, например, ртуть при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях<br />

<strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тать аммиак<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> через так называем<strong>о</strong>е Мил<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вание придем к <strong>о</strong>чень взрывчат<strong>о</strong>му<br />

с<strong>о</strong>единению (Hg2NOH). П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные же усл<strong>о</strong>вия м<strong>о</strong>гут быть д<strong>о</strong>стигнуты п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м химическ<strong>о</strong>й реакции<br />

ртути, аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты и спирта. Результат<strong>о</strong>м является гремучая ртуть (HgC2N2O2), асс<strong>о</strong>циация неп<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жих<br />

друг на друга, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащих субстанций, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая взрывается при малейшем ударе. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му ее<br />

исп<strong>о</strong>льзуют при пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве взрывателей для снаряд<strong>о</strong>в. Гремучая ртуть интересна тем, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong>, имеющее существенн<strong>о</strong>е значение для взрыва, не привел<strong>о</strong> бы к с<strong>о</strong>единению гетер<strong>о</strong>генных<br />

элемент<strong>о</strong>в; для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дима асс<strong>о</strong>циативная сила ртути.<br />

Меркурий всегда был п<strong>о</strong>сланцем б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>существляющим связь между неб<strong>о</strong>м и Землей. Он был<br />

также б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>вли и привел к асс<strong>о</strong>циации между людьми. Н<strong>о</strong> также и здесь избыт<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жет стать<br />

зл<strong>о</strong>м. В эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мических асс<strong>о</strong>циациях сег<strong>о</strong>дня наблюдается скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к чрезмерн<strong>о</strong>му развитию<br />

<strong>о</strong>бъединений. Акци<strong>о</strong>нерные <strong>о</strong>бщества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в<strong>о</strong> Франции с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> справедлив<strong>о</strong> названы «société<br />

anonyme » с их тенденцией к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию трест<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мных к<strong>о</strong>нцерн<strong>о</strong>в, утратили св<strong>о</strong>й личн<strong>о</strong>стный<br />

характер. Так переизбыт<strong>о</strong>к «амальгамации» - в Англии так<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение действительн<strong>о</strong> называется<br />

«амальгамацией» — прив<strong>о</strong>дит к раств<strong>о</strong>рению личн<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> элемента.<br />

К<strong>о</strong>гда «железная в<strong>о</strong>ля» и «меркуриальный темперамент »гарм<strong>о</strong>нически взаим<strong>о</strong>действуют,<br />

п<strong>о</strong>лучается уравн<strong>о</strong>вешенная, п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чная личн<strong>о</strong>сть с с<strong>о</strong>циальными св<strong>о</strong>йствами. Н<strong>о</strong> представьте себе<br />

чрезмерн<strong>о</strong> меркуриальный темперамент с ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизат<strong>о</strong>рскими сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стями и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>бщественные связи, нах<strong>о</strong>дящийся п<strong>о</strong>д властью эг<strong>о</strong>истическ<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ли. Какая с<strong>о</strong>вершенная<br />

характеристика для как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-нибудь Крегера или Стависки!<br />

Меркурий-б<strong>о</strong>г представляет те качества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в высшем пр<strong>о</strong>явлении сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию<br />

78


п<strong>о</strong>длинн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти между людьми, н<strong>о</strong> при неправильн<strong>о</strong>м их исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании <strong>о</strong>ни в к<strong>о</strong>нце<br />

к<strong>о</strong>нц<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>гут привести к в<strong>о</strong>йне всех пр<strong>о</strong>тив кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>значает б<strong>о</strong>жественный Меркурий как выражение ртутн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й<br />

личн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>тражается также в химик<strong>о</strong>-физических св<strong>о</strong>йствах вещества ртути.<br />

В чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме меркуриальный пр<strong>о</strong>цесс принадлежит к числу весьма существенных.<br />

Прежде всег<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>цесс «амальгамации», где бы <strong>о</strong>н здесь ни пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дил, м<strong>о</strong>жет рассматриваться как ртутный<br />

пр<strong>о</strong>цесс. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пять-таки ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> здесь <strong>о</strong>тсутствует ртуть в материальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> эти<br />

пр<strong>о</strong>цессы вызываются т<strong>о</strong>й же сил<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая — если <strong>о</strong>на сгущается в<strong>о</strong> внешней прир<strong>о</strong>де — ведет к<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию металла ртути.<br />

В чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме есть два важных пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>гут<br />

рассматриваться как ртутные пр<strong>о</strong>цессы. Первый - эт<strong>о</strong> пищеварение. П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как питательные вещества<br />

вид<strong>о</strong>изменяются п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м различных секреций рта, желудка и кишечника, г<strong>о</strong>м<strong>о</strong>генизир<strong>о</strong>ванная<br />

питательная масса рес<strong>о</strong>рбируется стенками кишечника и п<strong>о</strong>ступает в п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к лимфы и кр<strong>о</strong>ви. В х<strong>о</strong>де всег<strong>о</strong><br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>вание и с<strong>о</strong>единение внешней прир<strong>о</strong>ды с чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, пищеварение эт<strong>о</strong> не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как амальгамация двух сил<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>бластей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вливается в<br />

пр<strong>о</strong>цессы синтеза чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма.<br />

Друг<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в <strong>о</strong>рганах дыхания, где сн<strong>о</strong>ва встречаются чел<strong>о</strong>веческая прир<strong>о</strong>да и<br />

внешняя прир<strong>о</strong>да. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м вдыхаем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нами в<strong>о</strong>здуха мы участвуем в атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>й жизни всей Земли.<br />

Все чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> вдыхает <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же в<strong>о</strong>здух, в<strong>о</strong>здух, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в т<strong>о</strong> же время <strong>о</strong>кружает всю прир<strong>о</strong>ду.<br />

Эт<strong>о</strong>т факт м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>ценен как <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва для чувства прир<strong>о</strong>ды, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>истекает истинн<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>нимание прир<strong>о</strong>ды, а также <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чувства, прив<strong>о</strong>дящег<strong>о</strong> к истинным с<strong>о</strong>циальным <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениям.<br />

Сами легкие п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ены меркуриальн<strong>о</strong>; их структура - эт<strong>о</strong> капельн<strong>о</strong>е дерев<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> сами капельки - эт<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>сти. Здесь п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих сферических пр<strong>о</strong>странств с<strong>о</strong>здается <strong>о</strong>бщая дыхательная<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть.<br />

Меркуриальный пр<strong>о</strong>цесс в анат<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе <strong>о</strong>ргана мы нах<strong>о</strong>дим п<strong>о</strong>всюду там, где клетки<br />

<strong>о</strong>бразуют железистые <strong>о</strong>рганы и с<strong>о</strong>бираются как бы для вып<strong>о</strong>лнения <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных функций. Распад капелек<br />

и сн<strong>о</strong>ва сб<strong>о</strong>р их вместе - эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз сил Меркурия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствуют также в чел<strong>о</strong>веке на пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>сти<br />

физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических явлений клет<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й жизни. Как разжижение клет<strong>о</strong>к, так и разрастание клет<strong>о</strong>к<br />

представляют нарушение меркуриальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый устанавливает в чел<strong>о</strong>веке адекватн<strong>о</strong>е<br />

равн<strong>о</strong>весие между жизнью <strong>о</strong>тдельных клет<strong>о</strong>к и жизнью всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма.<br />

Приведенные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения дают указания для терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> применения ртути в выс<strong>о</strong>ких<br />

п<strong>о</strong>тенциях.<br />

XXXI. СЕРЕБРО<br />

Серебр<strong>о</strong> п<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гим св<strong>о</strong>им св<strong>о</strong>йствам п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> свинцу. Т<strong>о</strong>гда как п<strong>о</strong>следнее глух<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

звучанию, имеет тусклый блеск, легк<strong>о</strong>плавк<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тливается и имеет <strong>о</strong>чень малую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть, серебр<strong>о</strong><br />

имеет самый прекрасный блеск и чистейшее звучание. Он<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддается т<strong>о</strong>нчайшей к<strong>о</strong>вке, плавится т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

при <strong>о</strong>чень выс<strong>о</strong>ких температурах и имеет самую выс<strong>о</strong>кую пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть. Оба металла ст<strong>о</strong>ят на к<strong>о</strong>нцах ряда<br />

металл<strong>о</strong>в, как Сатурн и Луна <strong>о</strong>граничивают внешнюю и внутреннюю сферы планет. Луна с ее к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тким<br />

пери<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бращения и переменн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рбит<strong>о</strong>й придает серебру ег<strong>о</strong> внутреннюю п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сть. Как эт<strong>о</strong> в<br />

серебре выражается с<strong>о</strong>всем иначе, чем в ртути, будет <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> в <strong>о</strong>бщем <strong>о</strong>бз<strong>о</strong>ре в к<strong>о</strong>нце эт<strong>о</strong>й главы. Первые<br />

штрихи для эт<strong>о</strong>й картины дает нам в химии серебра характерный симпт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания зеркальн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти.<br />

Каждый, кт<strong>о</strong> имел дел<strong>о</strong> с хранением раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в серебра, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, заметил, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>шествии<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени на стеклянных стенках с<strong>о</strong>суда п<strong>о</strong>является т<strong>о</strong>нкий серебряный <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к. Спустя<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>е время <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к все б<strong>о</strong>льше упл<strong>о</strong>тняется и, нак<strong>о</strong>нец, стан<strong>о</strong>вится наст<strong>о</strong>ящим зеркал<strong>о</strong>м.<br />

Выпадение так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>садка серебра в ф<strong>о</strong>рме зеркальн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти м<strong>о</strong>жет быть уск<strong>о</strong>рен<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

различных редуцирующих химикат<strong>о</strong>в. Эта скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию зеркала является <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й из самых<br />

характерных св<strong>о</strong>йств серебра.<br />

Он<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение в химических реакциях серебра. Серебр<strong>о</strong> реагирует, например, с<br />

хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>бразуя белый хл<strong>о</strong>рид серебра. Н<strong>о</strong> с т<strong>о</strong>й же энергией, с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>н<strong>о</strong> привлекает к себе хл<strong>о</strong>р, п<strong>о</strong>д<br />

влиянием света <strong>о</strong>н<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва ег<strong>о</strong> выделяет и перех<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>пять в чист<strong>о</strong>е металлическ<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в<br />

т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong> распыленн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме кажется черным. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графии. Ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическая<br />

пластина п<strong>о</strong>крывается эмульсией из бел<strong>о</strong>г<strong>о</strong> свет<strong>о</strong>чувствительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хл<strong>о</strong>рида серебра. К<strong>о</strong>гда на нее в камере<br />

п<strong>о</strong>падает через линзу свет, <strong>о</strong>свещенные части разлагаются, т<strong>о</strong>гда как не<strong>о</strong>свещенные <strong>о</strong>стаются<br />

неизменными. При п<strong>о</strong>следующем пр<strong>о</strong>явлении пр<strong>о</strong>цесс д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дится д<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нца, п<strong>о</strong>ка не п<strong>о</strong>явится в черных<br />

чертах (серебр<strong>о</strong>) из<strong>о</strong>бражение в виде негатива. Все <strong>о</strong>свещенные места стан<strong>о</strong>вятся теперь черными, те же,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>стались незатр<strong>о</strong>нутыми свет<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>стались п<strong>о</strong>крытыми неизмененным белым хл<strong>о</strong>ристым серебр<strong>о</strong>м.<br />

П<strong>о</strong>следующее фиксир<strong>о</strong>вание удаляет хл<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>, так чт<strong>о</strong> темные места <strong>о</strong>бъекта <strong>о</strong>стаются на<br />

пластинке пр<strong>о</strong>зрачными. (Фиксация пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ти<strong>о</strong>сульфата натрия, раств<strong>о</strong>ряющег<strong>о</strong><br />

79


хл<strong>о</strong>рист<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>).<br />

Чт<strong>о</strong>бы из негатива п<strong>о</strong>лучить п<strong>о</strong>зитивн<strong>о</strong>е из<strong>о</strong>бражение, нужн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рить, спр<strong>о</strong>ектир<strong>о</strong>вав<br />

негатив на ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>бумагу, и далее <strong>о</strong>бращаться так же, как д<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с пластинк<strong>о</strong>й.<br />

Так п<strong>о</strong>лучаем мы ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>е из<strong>о</strong>бражение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е мы м<strong>о</strong>жем рассматривать как зеркальн<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>тражение пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Зеркальный характер пр<strong>о</strong>является также в пр<strong>о</strong>цессе ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графии.<br />

И еще другим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м явление к<strong>о</strong>лец Лизеганга д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лняет наш <strong>о</strong>браз внутренней п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сти<br />

серебра, ведущей к репр<strong>о</strong>дукции. Если стеклянную пластинку п<strong>о</strong>крыть сл<strong>о</strong>ем хр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> желатина и<br />

капнуть на еще мягкий сл<strong>о</strong>й желатина нитрат<strong>о</strong>м серебра, т<strong>о</strong> на эт<strong>о</strong>м месте пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет реакция и<br />

<strong>о</strong>бразуется красн<strong>о</strong>-к<strong>о</strong>ричнев<strong>о</strong>е кругл<strong>о</strong>е пятн<strong>о</strong> хр<strong>о</strong>мата серебра. Эта реакция распр<strong>о</strong>страняется <strong>о</strong>т центра в<strong>о</strong><br />

все ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, н<strong>о</strong> не равн<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>, как пятн<strong>о</strong> чернил на пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаге, а в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>,<br />

к<strong>о</strong>нцентрическими красн<strong>о</strong>-к<strong>о</strong>ричневыми кругами в<strong>о</strong>круг <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пятна. Здесь характерн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эта<br />

реакция серебра распр<strong>о</strong>страняется не в един<strong>о</strong>й сферическ<strong>о</strong>й экспансии в пр<strong>о</strong>странстве, н<strong>о</strong> в ряде<br />

к<strong>о</strong>нцентрических сфер, в ритмическ<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рении. Цел<strong>о</strong>е - эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс, исх<strong>о</strong>дящий из ист<strong>о</strong>чника,<br />

распр<strong>о</strong>страняющийся ритмическими в<strong>о</strong>лнами, как к<strong>о</strong>леблющийся звук. Так химические силы р<strong>о</strong>дственны<br />

музыкальным, и химия вещества - эт<strong>о</strong> как бы внутренняя музыка, п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизуется материя.<br />

К<strong>о</strong>льца Лизеганга нап<strong>о</strong>минают к<strong>о</strong>нцентрические круги в<strong>о</strong>лн, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуются <strong>о</strong>т бр<strong>о</strong>шенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<br />

сп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йную в<strong>о</strong>ду камня в ритмических п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рениях и распр<strong>о</strong>страняются все дальше — репр<strong>о</strong>дуцируются.<br />

К<strong>о</strong>гда в зеркале п<strong>о</strong>является из<strong>о</strong>бражение как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-нибудь предмета, эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразная репр<strong>о</strong>дукция.<br />

Ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>графические из<strong>о</strong>бражения мы называем также репр<strong>о</strong>дукцией. Если мы встанем между двумя<br />

зеркалами, т<strong>о</strong> см<strong>о</strong>жем увидеть наше <strong>о</strong>тражение в бесчисленных п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рениях, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нцентрическим<br />

кругам хр<strong>о</strong>мата серебра в хр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м желатине. П<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янные п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рения, в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ренные<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния вещества или пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в характерны для серебра.<br />

П<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рение <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же действия в прир<strong>о</strong>де – эт<strong>о</strong> репр<strong>о</strong>дукция в узк<strong>о</strong>м смысле<br />

сл<strong>о</strong>ва. Также как реакция серебра распр<strong>о</strong>страняется к<strong>о</strong>нцентрическими кругами, так и развивающаяся<br />

жизнь в прир<strong>о</strong>де п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>ряется в циклах в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства. Жив<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>ст в <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме также<br />

пр<strong>о</strong>текает в ритмах. В<strong>о</strong>зрастные к<strong>о</strong>льца в п<strong>о</strong>перечн<strong>о</strong>м сечении ств<strong>о</strong>ла дерева являют нам действие т<strong>о</strong>й же<br />

силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пр<strong>о</strong>является в к<strong>о</strong>льцах Лизеганга. И в микр<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>пическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе крахмальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зерна или в<br />

п<strong>о</strong>перечн<strong>о</strong>м сечении яйца мы нах<strong>о</strong>дим т<strong>о</strong>т же самый пульсирующий ритм.<br />

В<strong>о</strong> всех этих жизненных ритмах действует серебряный пр<strong>о</strong>цесс, влияние т<strong>о</strong>й универсальн<strong>о</strong>й силы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая на Земле нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е субстанци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>е выражение в серебре.<br />

В эт<strong>о</strong>й связи естественн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> серебр<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее, чем люб<strong>о</strong>й друг<strong>о</strong>й металл, имеет скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к<br />

к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янию. Д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ль серебра смешать<br />

с раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м белка, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лучить чист<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е серебр<strong>о</strong>. Мы<br />

знаем, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние характеризуется тем, чт<strong>о</strong><br />

субстанция не нах<strong>о</strong>дится ни в тверд<strong>о</strong>м, ни в жидк<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, н<strong>о</strong>,<br />

так сказать, несет в себе п<strong>о</strong>тенцию <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их. Н<strong>о</strong> эта скрытая п<strong>о</strong>тенция<br />

существенна для всег<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> связан<strong>о</strong> с жизнью. Наша кр<strong>о</strong>вь,<br />

растительный с<strong>о</strong>к, всякая жидк<strong>о</strong>сть, являющаяся н<strong>о</strong>сителем<br />

вегетативных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в, имеют к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идную прир<strong>о</strong>ду.<br />

В чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганизме эти силы серебра активны в<strong>о</strong> всех пр<strong>о</strong>цессах синтеза и р<strong>о</strong>ста, сильнее<br />

всег<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>нятным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>ни действуют там, где пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изведение (репр<strong>о</strong>дукция) в узк<strong>о</strong>м<br />

смысле сл<strong>о</strong>ва, где в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится физическая жизнь, т<strong>о</strong> есть в <strong>о</strong>рганах размн<strong>о</strong>жения. На б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>вне серебряный пр<strong>о</strong>цесс действует в м<strong>о</strong>згу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы в св<strong>о</strong>ей<br />

жизни представлений несем <strong>о</strong>траженный <strong>о</strong>браз мира и м<strong>о</strong>жем в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить мысли.<br />

Св<strong>о</strong>йства серебра к земн<strong>о</strong>му фиксир<strong>о</strong>ванию лунных сил <strong>о</strong>пределяют ег<strong>о</strong> ценн<strong>о</strong>сть в терапии. Где бы<br />

ни были нарушены физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гические пр<strong>о</strong>цессы, связанные с регенерацией и репр<strong>о</strong>дукцией, там, где х<strong>о</strong>тят<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь синтезирующим силам <strong>о</strong>рганизма и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> ритмизир<strong>о</strong>вать жидк<strong>о</strong>стный <strong>о</strong>рганизм, серебр<strong>о</strong><br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й ценн<strong>о</strong>е лечебн<strong>о</strong>е средств<strong>о</strong>. Ег<strong>о</strong> разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>пределяют, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

различные другие п<strong>о</strong>казания.<br />

Как в свинце <strong>о</strong>ткрываются силы Сатурна, так в серебре <strong>о</strong>ткрывается деятельн<strong>о</strong>сть Луны.<br />

Неп<strong>о</strong>средственные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения серебра к<strong>о</strong> всем земным ритмам в прир<strong>о</strong>де и чел<strong>о</strong>веке чрезвычайн<strong>о</strong><br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразны.<br />

Ритм прилив<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>тлив<strong>о</strong>в <strong>о</strong>бъясняют сег<strong>о</strong>дня гравитацией Луны. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, — х<strong>о</strong>тя при так<strong>о</strong>й<br />

гип<strong>о</strong>тезе еще мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льн<strong>о</strong> трудных пр<strong>о</strong>блем <strong>о</strong>стаются <strong>о</strong>ткрытыми. Тем не менее, перв<strong>о</strong>причин<strong>о</strong>й<br />

прилив<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>тлив<strong>о</strong>в, без с<strong>о</strong>мнения, <strong>о</strong>стается ритмический зак<strong>о</strong>н сам<strong>о</strong>й Луны, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы пр<strong>о</strong>следили в<strong>о</strong><br />

всех явлениях серебрян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса на Земле. Известен факт, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рская в<strong>о</strong>да с<strong>о</strong>держит серебр<strong>о</strong>, а<br />

именн<strong>о</strong>, примерн<strong>о</strong> 10 мг на <strong>о</strong>дин кубический метр. Эт<strong>о</strong> серебр<strong>о</strong> при приливах и <strong>о</strong>тливах м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы служить<br />

п<strong>о</strong>средник<strong>о</strong>м лунных сил и н<strong>о</strong>сителем ее ритм<strong>о</strong>в. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, как в<strong>о</strong>да в <strong>о</strong>кеане прибывает и<br />

убывает п<strong>о</strong> ритмическ<strong>о</strong>му зак<strong>о</strong>ну Луны, так п<strong>о</strong>днимается и <strong>о</strong>падает с<strong>о</strong>к в растении при ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>растании и в<br />

циклах пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в р<strong>о</strong>ста.<br />

80


Пр<strong>о</strong>растание растения с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается ритмическим прибавлением и убыванием <strong>субстанции</strong>, и эт<strong>о</strong><br />

ритмическ<strong>о</strong>е стан<strong>о</strong>вление и прех<strong>о</strong>ждение вещества существенн<strong>о</strong> зависит <strong>о</strong>т фаз Луны. У чел<strong>о</strong>века и<br />

жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганы в<strong>о</strong>спр<strong>о</strong>изведения <strong>о</strong>существляют св<strong>о</strong>ю деятельн<strong>о</strong>сть в месячн<strong>о</strong>м ритме. Определенные<br />

нарушения с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния с<strong>о</strong>знания, как с<strong>о</strong>мнамбулизм и эпилепсия, изменяют св<strong>о</strong>ю интенсивн<strong>о</strong>сть в лунн<strong>о</strong>м<br />

ритме.<br />

В нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых местн<strong>о</strong>стях еще есть крестьяне, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>сев и сб<strong>о</strong>р ур<strong>о</strong>жая и другие крестьянские<br />

раб<strong>о</strong>ты, с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> древней традиции, приур<strong>о</strong>чивают к лунн<strong>о</strong>му ритму. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы быть — и, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>,<br />

п<strong>о</strong> праву, - с<strong>о</strong>чтен<strong>о</strong> за предрассуд<strong>о</strong>к, если бы с<strong>о</strong>бственные наблюдения и исслед<strong>о</strong>вания не п<strong>о</strong>дтверждали<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>сть так<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти. С<strong>о</strong>временный чел<strong>о</strong>век не д<strong>о</strong>лжен б<strong>о</strong>льше п<strong>о</strong>лагаться т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на<br />

древние традиции; <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет начать п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му исслед<strong>о</strong>вать зак<strong>о</strong>ны жизни и затем раци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong><br />

действ<strong>о</strong>вать в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с ними.<br />

Серебр<strong>о</strong> как металл - эт<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сгущенный лунный свет — та субстанция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>им сверкающим и <strong>о</strong>тражающим св<strong>о</strong>йствам п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бна Луне, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая как зеркал<strong>о</strong> <strong>о</strong>тражает всю<br />

Вселенную. Весь свет С<strong>о</strong>лнца или звезд прих<strong>о</strong>дит к нам вт<strong>о</strong>ричн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тразившись <strong>о</strong>т Луны. Неудивительн<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong> темный спутник яснее всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тражает с<strong>о</strong>лнечный свет. Как истинн<strong>о</strong>е зеркал<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н <strong>о</strong>бращает к нам всегда<br />

<strong>о</strong>дну и ту же ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, и ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жа на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>стывшей серебрян<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>тливки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая при <strong>о</strong>тдаче абс<strong>о</strong>рбир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии в<strong>о</strong>здуха представляет п<strong>о</strong>истине<br />

изъеденный кратерами лунный ландшафт.<br />

Эти лунные силы, нах<strong>о</strong>дящие св<strong>о</strong>е выражение в <strong>о</strong>писанных фен<strong>о</strong>менах, в древние времена<br />

в<strong>о</strong>спринимались как б<strong>о</strong>жественные силы. В греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>читались как Диана или<br />

Артемида. Одн<strong>о</strong> из важнейших культ<strong>о</strong>вых мест в Эфесе был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>священ<strong>о</strong> Диане. Статуя б<strong>о</strong>гини,<br />

устан<strong>о</strong>вленная в эт<strong>о</strong>м месте, снабжена всеми атрибутами пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дия. См<strong>о</strong>трите рис. 62 (Диана Эфесская).<br />

Ученики эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> храма знали, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует над лунными циклами и над всеми<br />

вегетативными и репр<strong>о</strong>дуктивными пр<strong>о</strong>цессами в чел<strong>о</strong>веке и прир<strong>о</strong>де - с начала времен. В силе п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й<br />

Луны, к<strong>о</strong>гда исп<strong>о</strong>лнялся ег<strong>о</strong> культ, <strong>о</strong>ни чувств<strong>о</strong>вали нисх<strong>о</strong>дящие силы развертывающейся жизни. Силы<br />

н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong>спринимали как <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряющие для тв<strong>о</strong>рческих сил души и духа. В гранди<strong>о</strong>зных<br />

видениях с<strong>о</strong>зерцали <strong>о</strong>ни развертывание э<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в из тв<strong>о</strong>рящег<strong>о</strong> прадуха.<br />

Примечательн<strong>о</strong>е б<strong>о</strong>лезненн<strong>о</strong>е эх<strong>о</strong> этих явлений представляет сег<strong>о</strong>дня <strong>о</strong>пыт лунатизма. В п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луние<br />

лунатики в<strong>о</strong> сне бесс<strong>о</strong>знательн<strong>о</strong> бр<strong>о</strong>дят п<strong>о</strong> самым риск<strong>о</strong>ванным путям, так сказать, эмансипир<strong>о</strong>вавшись<br />

св<strong>о</strong>ей телесн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>т земн<strong>о</strong>й тяжести, как бы п<strong>о</strong>днятые лунными силами, так же как растительный мир<br />

Земли в такие н<strong>о</strong>чи п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>луния нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м вытягивается в св<strong>о</strong>ем р<strong>о</strong>сте из темных глубин п<strong>о</strong>чвы.<br />

При н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>лунии лунатик <strong>о</strong>стается в п<strong>о</strong>стели, н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет случиться, чт<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong> время <strong>о</strong>н видит<br />

удивительные к<strong>о</strong>смические картины, н<strong>о</strong> зачастую в искаженных, фантастических ф<strong>о</strong>рмах. Так на таких<br />

ан<strong>о</strong>рмальных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> видеть, как лунные силы альтернативн<strong>о</strong> действуют в физическ<strong>о</strong>й и<br />

психическ<strong>о</strong>й сфере.<br />

Эт<strong>о</strong>т п<strong>о</strong>следний аспект мы нах<strong>о</strong>дим, например, представленным в греческ<strong>о</strong>й миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии ск<strong>о</strong>рее в<br />

девственн<strong>о</strong>й Диане, Артемиде. Она, близнец Ап<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>на, п<strong>о</strong>казывает не физическ<strong>о</strong>е пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дие, а дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>душевную<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, д<strong>о</strong>стигающую с силами н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>луния св<strong>о</strong>ей высшей т<strong>о</strong>чки. На нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых из<strong>о</strong>бражениях<br />

ее девичья г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва увенчана лунным серп<strong>о</strong>м. Он - эт<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ящая на заднем плане страсть. Не как р<strong>о</strong>жденная<br />

из г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вы Зевса, зак<strong>о</strong>ванная в панцирь Афина представляет <strong>о</strong>на светлую стр<strong>о</strong>гую мыслительную жизнь и<br />

стремление к мудр<strong>о</strong>сти, н<strong>о</strong> как лунная б<strong>о</strong>гиня, <strong>о</strong>на связана с н<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н<strong>о</strong>й, с б<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>кимипластами<br />

чувственн<strong>о</strong>й жизни и тв<strong>о</strong>рческ<strong>о</strong>й фантазией. См. рис. 63.<br />

В древней химии Диана была названием серебра. И как б<strong>о</strong>жественный <strong>о</strong>блик Дианы представляется<br />

в двух аспектах, так и серебр<strong>о</strong> в прир<strong>о</strong>де мы нах<strong>о</strong>дим в двух ф<strong>о</strong>рмах: в шишк<strong>о</strong>ват<strong>о</strong>й гр<strong>о</strong>здевидн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме и<br />

в т<strong>о</strong>нких в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с<strong>о</strong>видных <strong>о</strong>бразцах, д<strong>о</strong> так называемых «серебряных л<strong>о</strong>к<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в».<br />

81


XXXII. ЗОЛОТО<br />

От з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, ст<strong>о</strong>ящег<strong>о</strong> в середине ряда металл<strong>о</strong>в, мы м<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong>, как с<strong>о</strong>лнечный металл, с<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, гарм<strong>о</strong>низируя, <strong>о</strong>бнаруживает в центральн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>зиции в умеренн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме все<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жные св<strong>о</strong>йства, н<strong>о</strong>, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong>, как г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дин и высшее выражение<br />

металличн<strong>о</strong>сти, пр<strong>о</strong>являть <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые фен<strong>о</strong>мены.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>быкн<strong>о</strong>венн<strong>о</strong> в чист<strong>о</strong>й, сам<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, преимущественн<strong>о</strong> в кварцев<strong>о</strong>й<br />

материнск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де. П<strong>о</strong>чти всегда ег<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дят как «примесь » в пирите. Пирит с ег<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тистыми<br />

пентаг<strong>о</strong>н-д<strong>о</strong>декаэдрами всегда с<strong>о</strong>держит следы з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. В эт<strong>о</strong>й кристаллическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>н дем<strong>о</strong>нстрирует<br />

двенадцатиричный ритм с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да. Интересн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вблизи п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти<br />

земли. Там, где ег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бывают в шахтах, с<strong>о</strong>держание з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та с глубин<strong>о</strong>й убывает. П<strong>о</strong>д действием<br />

атм<strong>о</strong>сферных, гидр<strong>о</strong>сферных и ге<strong>о</strong>сферных влияний, при <strong>о</strong>пределенных <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельствах, при распаде<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды, з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> <strong>о</strong>тделяется и в чист<strong>о</strong>м виде нах<strong>о</strong>дится в песке рек, м<strong>о</strong>рей и пустынь. Египтяне, например,<br />

д<strong>о</strong>бывали св<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> в Сахаре и Нубийск<strong>о</strong>й пустыне.<br />

Для п<strong>о</strong>лучения з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та руду размельчают в мельницах, п<strong>о</strong>лучая пес<strong>о</strong>к, с<strong>о</strong>держащий з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>. Затем,<br />

п<strong>о</strong>льзуясь известным уже на пр<strong>о</strong>тяжении тысячелетий сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>мывания песка, п<strong>о</strong>лучают з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тые<br />

песчинки. Эт<strong>о</strong>т сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б - безразличн<strong>о</strong>, ведется ли пр<strong>о</strong>мывка примитивн<strong>о</strong> или ус<strong>о</strong>вершенств<strong>о</strong>ванным при<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи техники <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван на т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее легкие частицы п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ды путем <strong>о</strong>тмучивания<br />

вымываются в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> недавн<strong>о</strong> стали применять такие химические пр<strong>о</strong>цессы, как<br />

амальгамация и хл<strong>о</strong>рир<strong>о</strong>вание.<br />

При амальгамации исп<strong>о</strong>льзуются св<strong>о</strong>йства ртути раств<strong>о</strong>рять металлы с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием амальгам:<br />

з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>держащееся в п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де, раств<strong>о</strong>ряется п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м ртути. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м при хл<strong>о</strong>рир<strong>о</strong>вании<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится экстракция з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. Хл<strong>о</strong>р практически — кр<strong>о</strong>ме циана — единственный химический агент,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>здейств<strong>о</strong>вать на з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>.<br />

Эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ять любым химическим в<strong>о</strong>здействиям дал<strong>о</strong> ему имя благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

металла. В сам<strong>о</strong>м деле, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> смесь к<strong>о</strong>нцентрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й и аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, - эта смесь<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит хл<strong>о</strong>р in status nascendi, - действуя на з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, перев<strong>о</strong>дит ег<strong>о</strong> в хл<strong>о</strong>рид з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый раств<strong>о</strong>рим<br />

в в<strong>о</strong>де. Эта смесь из с<strong>о</strong>лян<strong>о</strong>й и серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты с давних времен наглядн<strong>о</strong> и <strong>о</strong>чень правильн<strong>о</strong> именуется<br />

«царск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>дк<strong>о</strong>й».<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> — царь металл<strong>о</strong>в! Эт<strong>о</strong>т <strong>о</strong>браз, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, мал<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>му химику; н<strong>о</strong><br />

ближайшее изучение з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та и ег<strong>о</strong> скрытых св<strong>о</strong>йств п<strong>о</strong>казывает <strong>о</strong>правданн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

названия.<br />

В ряду металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы устан<strong>о</strong>вили п<strong>о</strong> их динамическим св<strong>о</strong>йствам блеска, звучания,<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>ддаваться <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке, з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> занимает центральн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong>. Также как<br />

С<strong>о</strong>лнце является гарм<strong>о</strong>низирующим центр<strong>о</strong>м неба, уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чивая и г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствуя над всеми <strong>о</strong>рбитами и<br />

кривыми <strong>о</strong>стальных странствующих звезд, так и з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> - эт<strong>о</strong> выражение гарм<strong>о</strong>низирующих сил в чел<strong>о</strong>веке<br />

и прир<strong>о</strong>де. Благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная прир<strong>о</strong>да з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та дает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть вырваться из любых <strong>о</strong>к<strong>о</strong>в и удерживать<br />

равн<strong>о</strong>весие между п<strong>о</strong>лярными св<strong>о</strong>йствами. Если бы з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывал<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единения с<strong>о</strong> всев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жными<br />

другими химическими субстанциями, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы в качестве царя г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дств<strong>о</strong>вать над ними.<br />

Как впечатляющи для все<strong>о</strong>бъемлющей и универсальн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та ег<strong>о</strong> метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>зы в сфере<br />

цвета! Металлическ<strong>о</strong>е з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е известн<strong>о</strong> нам в виде украшений, имеет теплый блеск, несет в себе<br />

нечт<strong>о</strong> <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> летнег<strong>о</strong> вечера. Н<strong>о</strong> если ег<strong>о</strong> раскатать в т<strong>о</strong>нкие, нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие бумаги, листы, <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

стан<strong>о</strong>вится пр<strong>о</strong>зрачным, и если п<strong>о</strong>см<strong>о</strong>треть скв<strong>о</strong>зь нег<strong>о</strong> на свет, мы увидим чудесный смарагд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>-зеленый.<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять значение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> явления, следует привлечь гетевск<strong>о</strong>е учение <strong>о</strong> цвете. Гете<br />

различает два чистых цвета — желтый и синий — как двух представителей света и тьмы, п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ящих друг другу. Красный и фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вый представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждение <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их этих<br />

п<strong>о</strong>люс<strong>о</strong>в. Зеленый — эт<strong>о</strong> гарм<strong>о</strong>ния между ними <strong>о</strong>б<strong>о</strong>ими. Зеленый растительный п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>в Земли,<br />

вызываемый С<strong>о</strong>лнцем, не чт<strong>о</strong> ин<strong>о</strong>е, как гарм<strong>о</strong>ния, д<strong>о</strong>стигнутая в жив<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong> между свет<strong>о</strong>м и тьм<strong>о</strong>й,<br />

гарм<strong>о</strong>ния между неб<strong>о</strong>м и Землей. Эт<strong>о</strong> бр<strong>о</strong>сает свет на распр<strong>о</strong>странение з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та именн<strong>о</strong> на п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти<br />

Земли, где к<strong>о</strong>смические и земные силы нах<strong>о</strong>дятся как бы в равн<strong>о</strong>весии. Зеленый летний р<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>шный уб<strong>о</strong>р<br />

Земли с несчетными зелеными листьями представляется <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшимся превращением света в с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>цессе. Кажд<strong>о</strong>му знак<strong>о</strong>м<strong>о</strong> усп<strong>о</strong>каивающее действие зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цвета, будь т<strong>о</strong> в прир<strong>о</strong>де или в<br />

<strong>о</strong>крашенных в зеленый цвет к<strong>о</strong>мнатах. Эта сп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>йная надежн<strong>о</strong>сть зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лежит между агрессивн<strong>о</strong>стью<br />

красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и страстью, серьезн<strong>о</strong>стью, в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>стью сине-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Есть еще другая гарм<strong>о</strong>ния между желт<strong>о</strong>-красным и сине-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вым – пурпур. Эт<strong>о</strong> не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> смесь<br />

<strong>о</strong>беих п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей, н<strong>о</strong> синтез на б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне. Пурпур, так сказать, эт<strong>о</strong> высшая метам<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>за<br />

зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Зеленый служит нам <strong>о</strong>п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й и с<strong>о</strong>храняет нас; мы ст<strong>о</strong>им на зелен<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>ве Земли и душа<br />

чел<strong>о</strong>века нах<strong>о</strong>дит п<strong>о</strong>ддержку и надежн<strong>о</strong>сть в зелен<strong>о</strong>м. В нем лежит чувств<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>весия. Ряд<strong>о</strong>м с<br />

ним, справа и слева, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>сти желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с ег<strong>о</strong> блистающей активн<strong>о</strong>стью и<br />

синег<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с ег<strong>о</strong> пассивн<strong>о</strong>й удаленн<strong>о</strong>стью и в<strong>о</strong>звышенн<strong>о</strong>стью.<br />

Над эт<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>й игр<strong>о</strong>й света г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует все<strong>о</strong>бъемлющий пурпур. Мал<strong>о</strong> найдется, наверн<strong>о</strong>е, людей,<br />

82


к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не <strong>о</strong>щущают д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инства эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не<strong>о</strong>писуем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цвета. Пурпур в<strong>о</strong> все времена применялся, чт<strong>о</strong>бы<br />

п<strong>о</strong>дчеркнуть высшие п<strong>о</strong>чести и д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong>сти. Цари и жрецы, те в<strong>о</strong>жди чел<strong>о</strong>вечества, через к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в<br />

прежние времена манифестир<strong>о</strong>вала себя б<strong>о</strong>жественная в<strong>о</strong>ля, были <strong>о</strong>деты в пурпур. Пурпур как бы<br />

<strong>о</strong>ткрывает для души врата, через к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые к ней притекают высшие миры. В сам<strong>о</strong>м деле, пурпур, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

мы видим св<strong>о</strong>ими глазами – эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> тусклая тень ег<strong>о</strong> истинн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую Гете назвал небесным<br />

дитем Эл<strong>о</strong>хим<strong>о</strong>в: «Если т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> правильн<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>треть взаим<strong>о</strong>действие желт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> при<br />

их в<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>ждении к красн<strong>о</strong>му, — благ<strong>о</strong>даря чему пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти скл<strong>о</strong>няются друг к другу и<br />

<strong>о</strong>бъединяются в третьем, — т<strong>о</strong>гда неизбежн<strong>о</strong> у нас в<strong>о</strong>зникнет исп<strong>о</strong>лненн<strong>о</strong>е тайны в<strong>о</strong>ззрение, чт<strong>о</strong> за этими<br />

разделенными, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жными сущн<strong>о</strong>стями ст<strong>о</strong>ит дух<strong>о</strong>вная п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ва, и мы едва удерживаем себя,<br />

чт<strong>о</strong>бы внизу в зелен<strong>о</strong>м, вверху в красн<strong>о</strong>м (пурпуре) п<strong>о</strong>мыслить там земн<strong>о</strong>е, здесь небесн<strong>о</strong>е р<strong>о</strong>ждение<br />

Эл<strong>о</strong>хим<strong>о</strong>в».<br />

Эт<strong>о</strong>т чистый пурпур - цвет з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии.<br />

П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сстан<strong>о</strong>вления в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ра хл<strong>о</strong>рида з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить пурпур в<strong>о</strong> всех ег<strong>о</strong> мельчайших <strong>о</strong>ттенках: чем<br />

меньше к<strong>о</strong>нцентрация, тем нежнее и чудеснее пурпур. К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идный<br />

раств<strong>о</strong>р з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та (<strong>о</strong>дна часть з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та на 10 милли<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в частей в<strong>о</strong>ды) дает<br />

чудесный пурпурный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к, приближающийся к цвету персик<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

лепестка или к т<strong>о</strong>му не<strong>о</strong>писуем<strong>о</strong>му <strong>о</strong>тсвету, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый излучают щеки<br />

зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ребенка.<br />

З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й пурпур в средние века исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался для <strong>о</strong>краски стекла. Велик<strong>о</strong>лепный пурпурный цвет,<br />

секрет к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>терян в наше время, струящийся из старых церк<strong>о</strong>вных <strong>о</strong>к<strong>о</strong>н, как, например, в Шартре,<br />

п<strong>о</strong>лучен с применением эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пурпура. Сег<strong>о</strong>дняшнее пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> таких стек<strong>о</strong>л не д<strong>о</strong>стигает<br />

выс<strong>о</strong>т средневек<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> искусства.<br />

Центральная все<strong>о</strong>хватывающая м<strong>о</strong>щь Вселенн<strong>о</strong>й переживалась древними как Дух С<strong>о</strong>лнца.<br />

Заратустра и ег<strong>о</strong> ученики называли ег<strong>о</strong> Ahura Mazdao, великая С<strong>о</strong>лнечная Аура. Древние п<strong>о</strong>священные<br />

знали, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>днажды эт<strong>о</strong>т С<strong>о</strong>лнечный Дух в х<strong>о</strong>де развития мира п<strong>о</strong>кинет С<strong>о</strong>лнце и свяжет себя с Землей.<br />

Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> египтяне печалились <strong>о</strong> св<strong>о</strong>ем С<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>м Б<strong>о</strong>ге Озирисе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни уже не нах<strong>о</strong>дили<br />

б<strong>о</strong>лее на С<strong>о</strong>лнце. Они выражали эт<strong>о</strong>т факт в миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразе разрывания Озириса ег<strong>о</strong> злым брат<strong>о</strong>м<br />

Тиф<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м. С<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, греки п<strong>о</strong>читали в Ап<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>не <strong>о</strong>дин аспект С<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Б<strong>о</strong>га, существ<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

приближал<strong>о</strong>сь к Земле. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му для нас м<strong>о</strong>жет стать ясн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>чему не Ап<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>н был властителем Олимпа,<br />

н<strong>о</strong> Зевс-Юпитер, ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тец в качестве заместителя. Также Бальдур, с<strong>о</strong>лнечный гер<strong>о</strong>й, умер в с<strong>о</strong>знании<br />

германцев; наступил<strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е затмение, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку инспирирующие силы макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са стали<br />

нед<strong>о</strong>стижимы для чел<strong>о</strong>века в<strong>о</strong>вне, в мир<strong>о</strong>здании. И, нак<strong>о</strong>нец, С<strong>о</strong>лнечный Дух был в<strong>о</strong>чел<strong>о</strong>вечен на Земле<br />

как Христ<strong>о</strong>с. Эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бытие пережили т<strong>о</strong>гда наряду с нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми людьми в Передней Азии и другие<br />

<strong>о</strong>тдаленные нар<strong>о</strong>ды, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти кельты и германцы в св<strong>о</strong>их мистериях. Также в Калевале финн<strong>о</strong>в<br />

нах<strong>о</strong>дятся указания на сына Девы. В эт<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м пункте чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й ист<strong>о</strong>рии пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong><br />

превращение макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дительства чел<strong>о</strong>вечества в с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>веннейшие душевные силы чел<strong>о</strong>века,<br />

в с<strong>о</strong>весть и с<strong>о</strong>бственный разум как <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для тех сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны будут развиться в<br />

будущем. Как раз в с<strong>о</strong>знании германцев жила уверенн<strong>о</strong>сть, чт<strong>о</strong> за мрак<strong>о</strong>м б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> затмения следует<br />

н<strong>о</strong>вая земная эп<strong>о</strong>ха. Видар п<strong>о</strong>беждает м<strong>о</strong>щь в<strong>о</strong>лка Фенриса. Ег<strong>о</strong> башмаки сделаны из куск<strong>о</strong>в к<strong>о</strong>жи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

ему дали люди, прилежн<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>тавшие вместе. Из раб<strong>о</strong>ты, и именн<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>ты в с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong><strong>о</strong>бществе,<br />

пр<strong>о</strong>истекают силы, <strong>о</strong>бразующие н<strong>о</strong>вую Землю. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли б<strong>о</strong>лее величественн<strong>о</strong> <strong>о</strong>писать эти<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти?<br />

Ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти силы действуют, прежде всег<strong>о</strong>, в центральн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ргане чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела - в сердце.<br />

Здесь ист<strong>о</strong>чник гарм<strong>о</strong>низирующих п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в, ист<strong>о</strong>чник сглаживания п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей и ист<strong>о</strong>чник сил для<br />

с<strong>о</strong>циальных чувств. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, сердце имеет б<strong>о</strong>льшее значение для будущег<strong>о</strong> развития с<strong>о</strong>знания, чем<br />

думают сег<strong>о</strong>дня. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тая, т<strong>о</strong> есть сердечными силами пр<strong>о</strong>низанная мудр<strong>о</strong>сть будет не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дима, чт<strong>о</strong>бы<br />

земные <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения привести в гарм<strong>о</strong>ничн<strong>о</strong>е равн<strong>о</strong>весие.<br />

Как С<strong>о</strong>лнце г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует над развертыванием всей физическ<strong>о</strong>й жизни, так вся дух<strong>о</strong>вная ист<strong>о</strong>рия<br />

чел<strong>о</strong>вечества всегда характериз<strong>о</strong>валась ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шением к з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ту. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>читал<strong>о</strong>сь в древние времена как<br />

святыня, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> рассматривал<strong>о</strong>сь как с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сть высших б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в. В Египте еще, например, запрещал<strong>о</strong>сь<br />

частн<strong>о</strong>е владение з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> хранил<strong>о</strong>сь в святилищах и жрецы и цари н<strong>о</strong>сили ег<strong>о</strong> как заместители<br />

б<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в на Земле при <strong>о</strong>тправлении ими культа.<br />

Не так давн<strong>о</strong> в Уре в Халдее нашли з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й шлем, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> считать древнейшей з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й<br />

нах<strong>о</strong>дк<strong>о</strong>й. Разг<strong>о</strong>релся <strong>о</strong>живленный сп<strong>о</strong>р, для чег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>г служить эт<strong>о</strong>т шлем. П<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> характера з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та, ясн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т шлем не был б<strong>о</strong>евым шлем<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжен был принадлежать<br />

к культ<strong>о</strong>вым предметам как<strong>о</strong>г<strong>о</strong>-т<strong>о</strong> храма. На шлеме укреплен диск, <strong>о</strong>брамляющий г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ву нап<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бие<br />

С<strong>о</strong>лнца. П<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, эта ф<strong>о</strong>рма из<strong>о</strong>бражает ауру, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая д<strong>о</strong>лжна была <strong>о</strong>значать принятие б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>й<br />

инспирации из Макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

П<strong>о</strong>зже, к<strong>о</strong>гда люди стали стремиться к <strong>о</strong>бладанию з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>н<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> деградируя,<br />

83


превратил<strong>о</strong>сь в симв<strong>о</strong>л личн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>гатства. И на нем лежит все пр<strong>о</strong>клятие падения в сферу эг<strong>о</strong>изма.<br />

Сег<strong>о</strong>дня эт<strong>о</strong> зашл<strong>о</strong> так далек<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> все з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> исчезл<strong>о</strong> в хранилищах наци<strong>о</strong>нальных банк<strong>о</strong>в и в <strong>о</strong>бращении<br />

был<strong>о</strong> заменен<strong>о</strong> кус<strong>о</strong>чками бумаги. Не найдем ли мы здесь бр<strong>о</strong>сающиеся в глаза параллели для<br />

п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> превращения б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дительства в с<strong>о</strong>знании в с<strong>о</strong>бственные, личные, н<strong>о</strong><br />

абстрактные мысли, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые так же далек<strong>о</strong> <strong>о</strong>тст<strong>о</strong>ят <strong>о</strong>т реальн<strong>о</strong>сти, как кус<strong>о</strong>к бумаги <strong>о</strong>т з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та? П<strong>о</strong> мере<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как чел<strong>о</strong>век <strong>о</strong>т абстрактных мыслей будет <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаться к н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му активн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>знанию будущег<strong>о</strong>,<br />

з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> будет <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждаться <strong>о</strong>т этих раци<strong>о</strong>нальных <strong>о</strong>к<strong>о</strong>в. Первые шаги в эт<strong>о</strong>м направлении м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть<br />

уже в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йдет <strong>о</strong>тказ <strong>о</strong>т з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стандарта и платежные средства будут п<strong>о</strong>ставлены на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву<br />

раб<strong>о</strong>ты чел<strong>о</strong>века и дел<strong>о</strong>вых качеств.<br />

Описанные св<strong>о</strong>йства з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та характеризуют ег<strong>о</strong> как лекарственн<strong>о</strong>е средств<strong>о</strong> при нарушении гарм<strong>о</strong>нии<br />

и равн<strong>о</strong>весия физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н<strong>о</strong> является, прежде всег<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тличным средств<strong>о</strong>м,<br />

регулирующим деятельн<strong>о</strong>сть сердца и кр<strong>о</strong>в<strong>о</strong><strong>о</strong>бращение.<br />

Здесь уместн<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong>б алюминиев<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в сглаживании п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>стей<br />

р<strong>о</strong>дственен з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ту. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> там в драг<strong>о</strong>ценных камнях <strong>о</strong>ткрывается как квинтэссенция гарм<strong>о</strong>низирующих<br />

сил, в ближайшей к нам сфере <strong>о</strong>ткрывает благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дный металл, з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>.<br />

Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжен быть уп<strong>о</strong>мянут <strong>о</strong>дин драг<strong>о</strong>ценный камень, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый на срезе дает зеленый и<br />

пурпурный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к — турмалин. Эт<strong>о</strong> те цвета, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ткрывается универсальная сила з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та -в<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>й зелени лист<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та и в з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м пурпуре. Тем самым турмалин, <strong>о</strong>правленный в з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>,<br />

является <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бым знак<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>смически-земн<strong>о</strong>й гарм<strong>о</strong>нии.<br />

XXXIII. БРАТЬЯ ЖЕЛЕЗА<br />

(К<strong>о</strong>бальт, никель, хр<strong>о</strong>м, марганец, в<strong>о</strong>льфрам, ванадий, платина)<br />

Из нашей п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни мы знаем, чт<strong>о</strong> наряду с семью <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вными металлами существует ряд<br />

других металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р мы еще не занимались. У этих металл<strong>о</strong>в, таких как к<strong>о</strong>бальт, никель,<br />

хр<strong>о</strong>м, марганец и т. д. бр<strong>о</strong>сается в глаза, прежде всег<strong>о</strong>, их р<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> с желез<strong>о</strong>м. Прежде всег<strong>о</strong>,<br />

мест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ждения всех их нах<strong>о</strong>дятся ряд<strong>о</strong>м с желез<strong>о</strong>м. Мн<strong>о</strong>гие железные руды, прежде всег<strong>о</strong> так называемые<br />

блеклые руды, п<strong>о</strong>чти всегда с<strong>о</strong>держат те или иные или неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> из этих п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в. Для химик<strong>о</strong>в<br />

нелегк<strong>о</strong> бывает идентифицир<strong>о</strong>вать эти металлы в смесях, ввиду их близк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>дства.<br />

При рассм<strong>о</strong>трении б<strong>о</strong>льших различий между металлами в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще и так называемыми неметаллами<br />

или землями, уже указывал<strong>о</strong>сь на пери<strong>о</strong>дическую систему, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й для металл<strong>о</strong>в в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще нет<br />

правильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> места. Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> для металл<strong>о</strong>в VIII группы, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым, п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей части, принадлежат и эти<br />

п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чные, р<strong>о</strong>дственные железу металлы; <strong>о</strong>ни ст<strong>о</strong>ят из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong> и без связи с<strong>о</strong> всей систем<strong>о</strong>й ряд<strong>о</strong>м друг<br />

с друг<strong>о</strong>м. Также п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сть никеля и к<strong>о</strong>бальта, например, <strong>о</strong>пределена не<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

<strong>о</strong>ба имеют <strong>о</strong>дин и т<strong>о</strong>т же ат<strong>о</strong>мный вес. Пери<strong>о</strong>дическая система, без с<strong>о</strong>мнения, при<strong>о</strong>брела бы б<strong>о</strong>льшую<br />

наглядн<strong>о</strong>сть и реальн<strong>о</strong>сть, если исключить ряды металлических элемент<strong>о</strong>в, как п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> ниже. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>диннадцать ряд<strong>о</strong>в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системы превратились бы в семь, а в<strong>о</strong>семь групп - в семь.<br />

В эт<strong>о</strong>м рассм<strong>о</strong>трении из металл<strong>о</strong>в <strong>о</strong>стаются т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> мышьяк, сурьма и висмут в группе V<br />

пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системы, вещества, занимающие пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение между металлами и<br />

неметаллами, и все-таки п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им св<strong>о</strong>йствам близкие V группе. Об этих трех веществах будет б<strong>о</strong>лее<br />

п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> рассказан<strong>о</strong> в главе «Детств<strong>о</strong> металл<strong>о</strong>в».<br />

Взаим<strong>о</strong>принадлежн<strong>о</strong>сть металл<strong>о</strong>в железн<strong>о</strong>й группы д<strong>о</strong>кументируется <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>выми или п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бными<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениями части этих металл<strong>о</strong>в к магнетизму. Так же, как желез<strong>о</strong>, ведут себя в магнитн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>ле к<strong>о</strong>бальт<br />

и никель.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м характеризуется<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение всех черных металл<strong>о</strong>в к земн<strong>о</strong>му<br />

веществу. Все <strong>о</strong>ни, как и желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>бразуют с<br />

земным веществ<strong>о</strong>м твердые и хрупкие карбиды,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые раств<strong>о</strong>ряются в расплавленн<strong>о</strong>м<br />

металле. При легир<strong>о</strong>вании стали д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>всем неб<strong>о</strong>льших д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в,<br />

чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лучить с<strong>о</strong>рта стали с<strong>о</strong> специальными<br />

качествами тверд<strong>о</strong>сти, вязк<strong>о</strong>сти, упруг<strong>о</strong>сти.<br />

Хр<strong>о</strong>мистая сталь, никелевая сталь,<br />

в<strong>о</strong>льфрам<strong>о</strong>вая сталь и так далее сег<strong>о</strong>дня и<br />

неспециалисту известны как материалы,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бладают самыми выс<strong>о</strong>кими<br />

св<strong>о</strong>йствами стали.<br />

Металлы железн<strong>о</strong>й группы п<strong>о</strong>ддаются <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тке как желез<strong>о</strong>. Они к<strong>о</strong>вки и <strong>о</strong>бладают литейными<br />

качествами. П<strong>о</strong> блеску и звуку <strong>о</strong>ни мал<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличаются <strong>о</strong>т железа. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бладают <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стью для тепла и электричества. Обз<strong>о</strong>р пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стей черных металл<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>середине ряда семи<br />

84


<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных металл<strong>о</strong>в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит сильн<strong>о</strong>е впечатление.<br />

Эти числа пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стей <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>значн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>лжны неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в<br />

<strong>о</strong>тличать <strong>о</strong>т семи главных металл<strong>о</strong>в.<br />

П<strong>о</strong>чему у железа ст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> братьев?<br />

Был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> железные силы с мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й периферии направлены к центру и чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни являются<br />

н<strong>о</strong>сителями упл<strong>о</strong>тнения в земн<strong>о</strong>м бытии. Всегда и п<strong>о</strong>всюду мы имеем пр<strong>о</strong>цесс Марса как н<strong>о</strong>ситель<br />

инкарнаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>й силы на Земле. В правремена, к<strong>о</strong>гда Земля еще не была твердым тел<strong>о</strong>м, существ<strong>о</strong>вала<br />

б<strong>о</strong>лее тесная связь между Землей и Марс<strong>о</strong>м. В так<strong>о</strong>м случае м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> субстанция<br />

Марса <strong>о</strong>сталась на Земле в св<strong>о</strong>ей праф<strong>о</strong>рме - например, при пересечении <strong>о</strong>рбит. Эта марсианская<br />

субстанция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую, к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представлять не в материальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, н<strong>о</strong> в сверхматериальн<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую мы назвали пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м железа, п<strong>о</strong>дверглась бы всем влияниям земных сил, так чт<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>гли бы пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания п<strong>о</strong> различным направлениям.<br />

Как<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да были эти пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> изучить п<strong>о</strong> <strong>о</strong>бликам братьев железа, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня<br />

представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>дукты этих варьирующих сил.<br />

К<strong>о</strong>бальт<br />

При изучении к<strong>о</strong>бальта складывается впечатление, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> желез<strong>о</strong> с <strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м еще б<strong>о</strong>лее сильн<strong>о</strong>й<br />

земн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н реагирует магнетически как желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>бразует карбиды с земным<br />

веществ<strong>о</strong>м (углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м) и в пр<strong>о</strong>чих химических реакциях п<strong>о</strong>казывает характер железа, мн<strong>о</strong>гие ег<strong>о</strong> другие<br />

фен<strong>о</strong>мены <strong>о</strong>бнаруживают б<strong>о</strong>лее сильную связь с Землей.<br />

Руды, а также ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ли тингир<strong>о</strong>ваны темным, меланх<strong>о</strong>лическим элемент<strong>о</strong>м — сине-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>вым.<br />

К<strong>о</strong>бальт п<strong>о</strong>казывает еще меньшую связь с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, чем желез<strong>о</strong>. Красные в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>с<strong>о</strong>держащие с<strong>о</strong>ли к<strong>о</strong>бальта уже<br />

на сух<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>здухе благ<strong>о</strong>даря <strong>о</strong>тдаче в<strong>о</strong>ды стан<strong>о</strong>вятся темн<strong>о</strong>-г<strong>о</strong>лубыми. На эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание<br />

раств<strong>о</strong>ра к<strong>о</strong>бальт<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли в качестве симпатических чернил. Вначале невидимые стр<strong>о</strong>ки письма<br />

стан<strong>о</strong>вятся при нагревании темн<strong>о</strong>-синими. К<strong>о</strong>бальт<strong>о</strong>вая с<strong>о</strong>ль исп<strong>о</strong>льзуется также как датчик влажн<strong>о</strong>сти,<br />

<strong>о</strong>на принимает тем б<strong>о</strong>лее темный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к синег<strong>о</strong> цвета, чем суше атм<strong>о</strong>сфера.<br />

Если в св<strong>о</strong>их с<strong>о</strong>лях к<strong>о</strong>бальт кажется п<strong>о</strong>движнее, как металл <strong>о</strong>н б<strong>о</strong>лее уст<strong>о</strong>йчив, чем желез<strong>о</strong>, П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му<br />

ег<strong>о</strong> применяют для п<strong>о</strong>крытия железных изделий в виде т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>я, например, гальваническим мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м.<br />

Откуда взялся к<strong>о</strong>бальт? В перв<strong>о</strong>бытные времена Земля была еще мал<strong>о</strong> материальным тел<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>лная п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>й брезжащей жизни. Эта в известн<strong>о</strong>й степени бестелесная жизнь переживалась в прежние<br />

времена как мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразный и пестрый мир прир<strong>о</strong>дных дух<strong>о</strong>в. Греческая и, прежде всег<strong>о</strong>, герман<strong>о</strong>кельтская<br />

миф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гия зап<strong>о</strong>лнена <strong>о</strong>бразами прир<strong>о</strong>дных сил, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые властвуют за видимыми прир<strong>о</strong>дными<br />

фактами. Немецкие сказки, например, эт<strong>о</strong> не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> примитивный материал для забавы маленьких детей,<br />

н<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> представленные пр<strong>о</strong>цессы; <strong>о</strong>ни ведут нас в мир гн<strong>о</strong>м<strong>о</strong>в (Kobolde), русал<strong>о</strong>к (Nickelmanner),<br />

сильф<strong>о</strong>в (дух<strong>о</strong>в в<strong>о</strong>здуха) и саламандр (дух<strong>о</strong>в <strong>о</strong>гня), мир, представленный в <strong>о</strong>бразах п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти.<br />

Сег<strong>о</strong>дня мы скл<strong>о</strong>нны эти сказ<strong>о</strong>чные <strong>о</strong>бразы <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сить к царству фантазии или, в лучшем случае,<br />

рассматривать как перс<strong>о</strong>нификацию прир<strong>о</strong>дных сил. Н<strong>о</strong> разве, п<strong>о</strong> крайней мере, не наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> же л<strong>о</strong>гичн<strong>о</strong><br />

предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>е: прир<strong>о</strong>дные силы являются пр<strong>о</strong>явлением этих прир<strong>о</strong>дных дух<strong>о</strong>вных существ.<br />

Люди, живущие в тесн<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>нтакте с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, как пастухи, крестьяне и лесники, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в северных<br />

странах, где в <strong>о</strong>дин<strong>о</strong>честве интимная связь с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и сердечная наивн<strong>о</strong>сть еще м<strong>о</strong>гут существ<strong>о</strong>вать, не<br />

нарушаемые такими д<strong>о</strong>стижениями цивилизации, как ради<strong>о</strong> и кин<strong>о</strong>, убеждались не<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong> в<br />

реальн<strong>о</strong>сти этих сказ<strong>о</strong>чных <strong>о</strong>блик<strong>о</strong>в. Шахтеры и металлурги средневек<strong>о</strong>вья, имевшие дел<strong>о</strong> с <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тк<strong>о</strong>й<br />

железных руд, знали прир<strong>о</strong>ду этих п<strong>о</strong>б<strong>о</strong>чных металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые при выплавке железа част<strong>о</strong> вызывали их<br />

зл<strong>о</strong>сть и раз<strong>о</strong>чар<strong>о</strong>вание. В пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>те св<strong>о</strong>ей — или мудр<strong>о</strong>сти! — <strong>о</strong>ни связывали эт<strong>о</strong>, как с причин<strong>о</strong>й, с<br />

деятельн<strong>о</strong>стью к<strong>о</strong>б<strong>о</strong>льд<strong>о</strong>в и русал<strong>о</strong>к и дали им с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие наимен<strong>о</strong>вания.<br />

Т<strong>о</strong> есть к<strong>о</strong>бальт <strong>о</strong>значает, с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, к<strong>о</strong>б<strong>о</strong>льд. К<strong>о</strong>б<strong>о</strong>льды, именем к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых назван металл,<br />

известны также как гн<strong>о</strong>мы или земные духи, <strong>о</strong>писываются всегда в связи с землей и недрами земли. Они<br />

раб<strong>о</strong>тают в рудных жилах, с<strong>о</strong>бирают драг<strong>о</strong>ценные камни и металлы, рубят скалы и п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>тавливают землю<br />

для растений, в к<strong>о</strong>рнях к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ни действуют. Они <strong>о</strong>писываются как <strong>о</strong>чень разумные, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бные все<br />

рассчитать и исчислить. Они нередк<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ставляют страдания и мучения людям, н<strong>о</strong> част<strong>о</strong> им п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гают. Их<br />

85


характер меланх<strong>о</strong>личен, и тр<strong>о</strong>гательн<strong>о</strong> их стремление к светл<strong>о</strong>му дню. Как велика бывает их рад<strong>о</strong>сть,<br />

например, п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ду красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кафтанчика.<br />

Так мы нах<strong>о</strong>дим к<strong>о</strong>бальт как р<strong>о</strong>дственный железу металл, тингир<strong>о</strong>ванный темным меланх<strong>о</strong>лическим<br />

<strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м и связанный с землей сильнее, чем сам<strong>о</strong> желез<strong>о</strong>. Ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассматривать как преувеличенн<strong>о</strong>железную<br />

субстанцию.<br />

Никель<br />

Металл никель представляется как желез<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нил<strong>о</strong>сь б<strong>о</strong>лее на русал<strong>о</strong>чную ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, т<strong>о</strong><br />

есть <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> тингир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дными существами. Уже блеск никеля с<strong>о</strong>держит в себе элемент,<br />

нап<strong>о</strong>минающий зеркальную п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ема.<br />

С<strong>о</strong>ли никеля пр<strong>о</strong>низаны велик<strong>о</strong>лепным в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>-зеленым глуб<strong>о</strong>ким цвет<strong>о</strong>м. Как с<strong>о</strong>ли меди, <strong>о</strong>ни<br />

с<strong>о</strong>держат б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> кристаллическ<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды и легк<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>ряются в красивую зеленую жидк<strong>о</strong>сть,<br />

нап<strong>о</strong>минающую глуб<strong>о</strong>кие альпийские <strong>о</strong>зера.<br />

Влияние медн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>ды сказывается также в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании к<strong>о</strong>мплексных с<strong>о</strong>лей: если на раств<strong>о</strong>р<br />

с<strong>о</strong>ли никеля п<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вать аммиак<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучится зеленый <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>киси никеля, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый при<br />

избытке аммиака сн<strong>о</strong>ва раств<strong>о</strong>ряется с г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й, цвета сапфира, <strong>о</strong>краск<strong>о</strong>й. К<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, и нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые другие<br />

братья железа дают п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бные к<strong>о</strong>мплексные с<strong>о</strong>ли, н<strong>о</strong> именн<strong>о</strong> у никеля фен<strong>о</strong>мен так впечатляющ<br />

велик<strong>о</strong>лепием крас<strong>о</strong>к, чт<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> нап<strong>о</strong>минает характер Венеры. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, никель так же<br />

х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддается растяжению, как медь.<br />

Никель заимствует св<strong>о</strong>е наимен<strong>о</strong>вание <strong>о</strong>т в<strong>о</strong>дных дух<strong>о</strong>в, русал<strong>о</strong>к, (Nickelmannern), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

называются также ундинами. Они <strong>о</strong>писаны как духи-хранительницы рек, <strong>о</strong>зер, пруд<strong>о</strong>в и ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в. Они<br />

движутся и живут в зелени растений и регулируют растительные пр<strong>о</strong>цессы в прир<strong>о</strong>де.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, никель - эт<strong>о</strong> все-таки истинный железный металл; <strong>о</strong>н, как и желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>бладает<br />

магнитн<strong>о</strong>й чувствительн<strong>о</strong>стью. Как и желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н раств<strong>о</strong>ряет в себе земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> (углер<strong>о</strong>д) и <strong>о</strong>бразует<br />

карбиды. П<strong>о</strong>следние, легируя желез<strong>о</strong>, служат <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й для никелев<strong>о</strong>й стали, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая, благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей<br />

вязк<strong>о</strong>сти, исп<strong>о</strong>льзуется для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства <strong>о</strong>рудийных ств<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в и других устр<strong>о</strong>йств, испытываемых на<br />

вязк<strong>о</strong>сть. Никелевая сталь, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, не ст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> твердая, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вязкая. Она растягивается в длину<br />

п<strong>о</strong>чти вдв<strong>о</strong>е без разрыва.<br />

Как у к<strong>о</strong>бальта, так и у никеля, п<strong>о</strong> сравнению с желез<strong>о</strong>м, наблюдается б<strong>о</strong>лее сильн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>тивление<br />

в<strong>о</strong>здействию химических агент<strong>о</strong>в. П<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м никелир<strong>о</strong>вания железных изделий п<strong>о</strong>лучаем <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong><br />

ст<strong>о</strong>йкую пр<strong>о</strong>тив в<strong>о</strong>здействия среды п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть. Эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится тем б<strong>о</strong>лее выраженным, чем<br />

б<strong>о</strong>лее мы пр<strong>о</strong>двигаемся в группе железных металл<strong>о</strong>в.<br />

В т<strong>о</strong>м же направлении идет пр<strong>о</strong>цесс гидр<strong>о</strong>генизации жира п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м никеля. При эт<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>вершается превращение жидких масел в твердые жиры, пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дящее при в<strong>о</strong>здействии измельченн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

никеля, причем сам никель в реакцию не вступает, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> передает реагентам химическую энергию,<br />

<strong>о</strong>ставаясь вещественн<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>врежденным. Так<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>цесс называется каталитическим, а вызывающее ег<strong>о</strong><br />

веществ<strong>о</strong> катализат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м. Также и эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> усиливается п<strong>о</strong> мере пр<strong>о</strong>движения <strong>о</strong>т никеля через хр<strong>о</strong>м и<br />

марганец д<strong>о</strong> платины.<br />

Общим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м никеля является <strong>о</strong>браз марсианск<strong>о</strong>й <strong>субстанции</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая х<strong>о</strong>тя и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>дных<br />

дух<strong>о</strong>в - слуг Венеры -с<strong>о</strong>храняет св<strong>о</strong>йства меди и св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дную химическую жив<strong>о</strong>сть, т<strong>о</strong> есть сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть к<br />

катализу, н<strong>о</strong> как железный металл ст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й ступенью ниже в св<strong>о</strong>ем упл<strong>о</strong>тнении.<br />

Хр<strong>о</strong>м<br />

Также нельзя <strong>о</strong>трицать железную прир<strong>о</strong>ду хр<strong>о</strong>ма. В руде <strong>о</strong>н всегда связан с желез<strong>о</strong>м. Важнейшей<br />

руд<strong>о</strong>й является хр<strong>о</strong>мистый железняк.<br />

Хр<strong>о</strong>м, как и желез<strong>о</strong>, раств<strong>о</strong>ряет углер<strong>о</strong>д и <strong>о</strong>бразует с ним карбиды. При легир<strong>о</strong>вании им железа<br />

п<strong>о</strong>лучается знаменитая хр<strong>о</strong>мистая сталь, известная св<strong>о</strong>ей <strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й тверд<strong>о</strong>стью, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н ст<strong>о</strong>ит еще<br />

на ступень ниже в части склер<strong>о</strong>тизации.<br />

Н<strong>о</strong> сильнее, чем у железа, у хр<strong>о</strong>ма, с друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, выражены юпитериальные св<strong>о</strong>йства, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>н<br />

пр<strong>о</strong>являет <strong>о</strong>пределенные св<strong>о</strong>йства <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва. Был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизует свет и в<strong>о</strong>здух и как в<br />

пр<strong>о</strong>цессе эт<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти начар<strong>о</strong>вывает цвета, где бы <strong>о</strong>ни ни с<strong>о</strong>держались. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong> применяется<br />

для травления при <strong>о</strong>краске шелк<strong>о</strong>вых и шерстяных тканей. Так<strong>о</strong>й же сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>бладает хр<strong>о</strong>м. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

у железа лишь намечен<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м направлении, у хр<strong>о</strong>ма развертывается п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью. Травление хр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>м<br />

играет важную р<strong>о</strong>ль в марен<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м или ализарин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м крашении. Если п<strong>о</strong>лучаемые при эт<strong>о</strong>м цвета имеют<br />

б<strong>о</strong>лее темный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к, чем при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании <strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> вп<strong>о</strong>лне п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку хр<strong>о</strong>м как<br />

железный металл пр<strong>о</strong>низан земными св<strong>о</strong>йствами железа. П<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>й же причине у хр<strong>о</strong>ма мы нах<strong>о</strong>дим<br />

фиксир<strong>о</strong>ванный цвет ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>лей (желтый кр<strong>о</strong>н, красный кр<strong>о</strong>н и т. д. )<br />

Как к<strong>о</strong>бальт м<strong>о</strong>жет рассматриваться как результат действия земных дух<strong>о</strong>в на желез<strong>о</strong>, и никель - как<br />

земная субстанция, тингир<strong>о</strong>ванная духами в<strong>о</strong>ды, так в хр<strong>о</strong>ме мы м<strong>о</strong>жем увидеть желез<strong>о</strong>, пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е<br />

деятельн<strong>о</strong>стью дух<strong>о</strong>в, действующих в в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>м элементе. В сагах и мифах эти духи названы сильфами<br />

86


или эльфами. Там <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>ни живут в ветре и в в<strong>о</strong>здушных п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ках, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуются при п<strong>о</strong>лете<br />

птиц. В духе античн<strong>о</strong>сти царственный <strong>о</strong>рел, пр<strong>о</strong>биваясь через пр<strong>о</strong>низанные свет<strong>о</strong>м <strong>о</strong>блака, как птица<br />

Юпитера, приближается к тр<strong>о</strong>ну св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дина. Как в<strong>о</strong>дные существа ср<strong>о</strong>дни действующим в в<strong>о</strong>де<br />

силам Венеры, так в<strong>о</strong>здушные духи или эльфы являются слугами Юпитера.<br />

Характерным св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м хр<strong>о</strong>ма является ег<strong>о</strong> дубильная сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть. Дубление был<strong>о</strong> представлен<strong>о</strong><br />

как пр<strong>о</strong>цесс мумификации, и уск<strong>о</strong>ренные мет<strong>о</strong>ды дубления с применением хр<strong>о</strong>ма п<strong>о</strong>казывают<br />

п<strong>о</strong>вышенную скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к атр<strong>о</strong>фическим с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниям.<br />

Эта ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>на хр<strong>о</strong>ма представляется вначале пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащей легк<strong>о</strong>сти в<strong>о</strong>здушных сил, живущих в<br />

птичьем п<strong>о</strong>лете. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>нтраст мы м<strong>о</strong>жем заметить также у сам<strong>о</strong>й птицы: ведь у птицы эти<br />

склер<strong>о</strong>тические пр<strong>о</strong>цессы приближаются к высшей т<strong>о</strong>чке, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> <strong>о</strong>владевает св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дными<br />

в<strong>о</strong>здушными силами. Например, н<strong>о</strong>га птицы вряд ли является чем-т<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшим, чем к<strong>о</strong>жа и к<strong>о</strong>сти, и весь<br />

<strong>о</strong>рганизм птицы склер<strong>о</strong>тичен. Всю птицу мы м<strong>о</strong>жем сравнить с тем, чт<strong>о</strong> у чел<strong>о</strong>века является г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вным<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Птица — эт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е, у к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>бмена веществ и к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>стей - всег<strong>о</strong><br />

лишь некий вид придатка. Как г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва чел<strong>о</strong>века за счет вегетативных пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в имеет сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть<br />

с<strong>о</strong>знания, так и птица — св<strong>о</strong>ю сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть к пению и п<strong>о</strong>лету.<br />

Хр<strong>о</strong>м, в химическ<strong>о</strong>м смысле, еще б<strong>о</strong>лее атр<strong>о</strong>фир<strong>о</strong>ван, чем никель и к<strong>о</strong>бальт, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>н еще меньше<br />

п<strong>о</strong>ддается в<strong>о</strong>здействиям химических и атм<strong>о</strong>сферных агент<strong>о</strong>в, чем <strong>о</strong>ни. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му для защиты <strong>о</strong>т вредных<br />

в<strong>о</strong>здействий п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти металлических изделий хр<strong>о</strong>мируются.<br />

Марганец<br />

Марганец — эт<strong>о</strong> древний magnesium nigrum Плиния. Этим названием <strong>о</strong>н, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, указывал на<br />

<strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду марганца. П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> железных св<strong>о</strong>йств, марганец п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждает желез<strong>о</strong> в ег<strong>о</strong><br />

рудах, имеет те же <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к земн<strong>о</strong>му веществу и <strong>о</strong>бразует <strong>о</strong>чень твердые марганцевые стали - <strong>о</strong>н<br />

целым ряд<strong>о</strong>м замечательных св<strong>о</strong>йств дем<strong>о</strong>нстрирует св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>гненную прир<strong>о</strong>ду.<br />

С<strong>о</strong>ли ег<strong>о</strong> имеют <strong>о</strong>краску <strong>о</strong>т р<strong>о</strong>з<strong>о</strong>в<strong>о</strong>-красн<strong>о</strong>й д<strong>о</strong> <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>-фи<strong>о</strong>лет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й. Пир<strong>о</strong>люзит, част<strong>о</strong><br />

встречающаяся в прир<strong>о</strong>де дву<strong>о</strong>кись марганца, в т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й дисперсии, прив<strong>о</strong>дит к в<strong>о</strong>спламенению пар<strong>о</strong>в<br />

спирта и эфира. Эта дву<strong>о</strong>кись марганца, являющаяся в виде пир<strong>о</strong>люзита сам<strong>о</strong>й важн<strong>о</strong>й и наиб<strong>о</strong>лее<br />

распр<strong>о</strong>страненн<strong>о</strong>й марганцев<strong>о</strong>й руд<strong>о</strong>й, играет важную р<strong>о</strong>ль в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве стекла. Окрашенн<strong>о</strong>е и нечист<strong>о</strong>е<br />

стекл<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сплавления с т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong> распыленным пир<strong>о</strong>люзит<strong>о</strong>м стан<strong>о</strong>вится светлым и пр<strong>о</strong>зрачным,<br />

как будт<strong>о</strong> бы через нег<strong>о</strong> действует <strong>о</strong>чищающая сила <strong>о</strong>гня. Название «пир<strong>о</strong>люзит» <strong>о</strong>значает «<strong>о</strong>чищающий<br />

<strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь».<br />

Пир<strong>о</strong>люзит п<strong>о</strong> внешнему виду п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью склер<strong>о</strong>тичный - <strong>о</strong>н выглядит как <strong>о</strong>т<strong>о</strong>жженный шлак, - с<br />

друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, пр<strong>о</strong>являющий <strong>о</strong>гненную силу, дем<strong>о</strong>нстрирует тем самым сатурническую прир<strong>о</strong>ду.<br />

Склер<strong>о</strong>тическую тенденцию марганца м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>иллюстрир<strong>о</strong>вать следующим интересным<br />

фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м. Для п<strong>о</strong>лучения масляных крас<strong>о</strong>к применяется льнян<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>см<strong>о</strong>ляется и <strong>о</strong>бразует твердую пленку. Он<strong>о</strong> назван<strong>о</strong> п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му высыхающим масл<strong>о</strong>м. Сюда же <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится<br />

мак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>, служащее для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>нких масляных крас<strong>о</strong>к для жив<strong>о</strong>писи. Высыхание<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong>крыт<strong>о</strong>й маслян<strong>о</strong>й краск<strong>о</strong>й, если <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>лучена с применением пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>г<strong>о</strong> льнян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> масла,<br />

длится недели и даже месяцы. Н<strong>о</strong> если сюда д<strong>о</strong>бавить марганец в виде с<strong>о</strong>лей жирных кисл<strong>о</strong>т, т<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс<br />

высыхания уск<strong>о</strong>ряется д<strong>о</strong> дней и даже час<strong>о</strong>в. Эти с<strong>о</strong>единения марганца названы п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му сиккативами.<br />

Обраб<strong>о</strong>танные таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти при<strong>о</strong>бретают <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> теплый <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к.<br />

Такую скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к высыханию при <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>м развертывании тепл<strong>о</strong>вых качеств в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м<br />

мире нах<strong>о</strong>дим мы в царстве насек<strong>о</strong>мых. Они склер<strong>о</strong>тизир<strong>о</strong>ваны в высшей мере. Пчелы, <strong>о</strong>сы, шершни или<br />

какие-нибудь жуки, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью выс<strong>о</strong>хшие в св<strong>о</strong>их ф<strong>о</strong>рмах, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> имеют <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения к<br />

тепл<strong>о</strong>вым св<strong>о</strong>йствам атм<strong>о</strong>сферы, прир<strong>о</strong>ды и растений. Пчелы ср<strong>о</strong>дни цветам, <strong>о</strong>сы - б<strong>о</strong>лее пл<strong>о</strong>дам. И все эти<br />

части растения представляют с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й результат кульминации к<strong>о</strong>смических тепл<strong>о</strong>вых пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

скрытый <strong>о</strong>г<strong>о</strong>нь с<strong>о</strong>держится, в б<strong>о</strong>лее резк<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме, в яде их жала.<br />

За всеми этими <strong>о</strong>гненными пр<strong>о</strong>цессами в прир<strong>о</strong>де древние видели действие <strong>о</strong>гненных дух<strong>о</strong>в. В<br />

сказках и сагах <strong>о</strong>ни связывались с пр<strong>о</strong>цессами цветения, с<strong>о</strong>зревания и пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>шения, или с<br />

г<strong>о</strong>степриимным <strong>о</strong>гнем д<strong>о</strong>машнег<strong>о</strong> <strong>о</strong>чага, <strong>о</strong>ни как бы касаются св<strong>о</strong>ими <strong>о</strong>гненными пальцами так<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>твердевшей <strong>субстанции</strong>, как марганец.<br />

В<strong>о</strong>льфрам<br />

П<strong>о</strong> мере т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как мы пр<strong>о</strong>двигаемся п<strong>о</strong> семейству железа, мы встречаем металлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>являют<br />

все б<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>тверждающие св<strong>о</strong>йства. В<strong>о</strong>льфрам, например, в эт<strong>о</strong>м смысле, с недавнег<strong>о</strong> времени стал играть<br />

значительную р<strong>о</strong>ль в стальн<strong>о</strong>й индустрии. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н легирует желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н делает ег<strong>о</strong> твердым д<strong>о</strong> так<strong>о</strong>й<br />

степени, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучаемая сталь при<strong>о</strong>бретает п<strong>о</strong>чти тверд<strong>о</strong>сть алмаза. Эту тверд<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>на не теряет — в<br />

<strong>о</strong>тличие <strong>о</strong>т <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>й стали — при нагревании д<strong>о</strong> степени красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> каления. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>о</strong>на <strong>о</strong>казывается<br />

незаменим<strong>о</strong>й в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве инструмента для <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тки стальных изделий. Благ<strong>о</strong>даря этим св<strong>о</strong>йствам<br />

в<strong>о</strong>льфрам<strong>о</strong>вая сталь п<strong>о</strong>лучила название «благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й стали».<br />

87


В т<strong>о</strong>м же направлении в<strong>о</strong>льфрам <strong>о</strong>бладает кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>уп<strong>о</strong>рными св<strong>о</strong>йствами. В<strong>о</strong>льфрам не п<strong>о</strong>ддается<br />

действию даже «царск<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>дки». Эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит впечатление, как если бы в<strong>о</strong>льфрам был св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да<br />

благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дным металл<strong>о</strong>м.<br />

В<strong>о</strong>льфрам при накаливании испускает красивый белый свет и, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н ст<strong>о</strong>ек к химическим<br />

превращениям, <strong>о</strong>н уже мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет применяется для пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства нитей накала в лампах.<br />

Ванадий<br />

Железная прир<strong>о</strong>да ванадия видна из мн<strong>о</strong>гих св<strong>о</strong>йств эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> металла. Он п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждает<br />

железные руды, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в б<strong>о</strong>б<strong>о</strong>вых железных рудах <strong>о</strong>н всегда присутствует в неб<strong>о</strong>льших<br />

к<strong>о</strong>личествах. Примечательн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дят также в с<strong>о</strong>ставе мн<strong>о</strong>гих сельск<strong>о</strong>х<strong>о</strong>зяйственных п<strong>о</strong>чв и в<br />

пепле вин<strong>о</strong>градных куст<strong>о</strong>в и дуба.<br />

Ванадий, как и желез<strong>о</strong>, имеет связи с земным веществ<strong>о</strong>м (углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м) и <strong>о</strong>бразует с ним серебрист<strong>о</strong>белые<br />

карбиды.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>льфраму, легируя желез<strong>о</strong>, <strong>о</strong>н дает ванадиевую сталь, п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей тверд<strong>о</strong>сти<br />

приближающуюся к алмазу. Она также применяется для изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления инструмента и причисляется к<br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>качественным сталям.<br />

Платина<br />

Платина заимствует св<strong>о</strong>е название <strong>о</strong>т испанск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>ва «плата», т<strong>о</strong> есть серебр<strong>о</strong>. Действительн<strong>о</strong>,<br />

платина м<strong>о</strong>жет рассматриваться как <strong>о</strong>мертвевшее желез<strong>о</strong> с <strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м серебряных св<strong>о</strong>йств. К<strong>о</strong>гда платина<br />

застывает, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразует изъеденную п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть, как серебр<strong>о</strong>; в расплавленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>на<br />

абс<strong>о</strong>рбирует в<strong>о</strong>здух, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый в м<strong>о</strong>мент застывания сн<strong>о</strong>ва выделяет. Самым выдающимся св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong>м<br />

платины являются ее неп<strong>о</strong>дверженн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>здействию химических агент<strong>о</strong>в и ее действие в качестве<br />

катализат<strong>о</strong>ра.<br />

Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>тал с платин<strong>о</strong>выми с<strong>о</strong>судами, например, нагревал <strong>субстанции</strong> в платин<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м тигле,<br />

п<strong>о</strong>мнит, как тщательн<strong>о</strong> нужн<strong>о</strong> <strong>о</strong>берегать ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>т светящег<strong>о</strong>ся, т. е. углер<strong>о</strong>дс<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> газ<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пламени. В<br />

светящемся пламени тигель м<strong>о</strong>жет стать л<strong>о</strong>мким и хрупким. Причин<strong>о</strong>й эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является с<strong>о</strong>единение<br />

расплавленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> металла с земным веществ<strong>о</strong>м (углер<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). И эт<strong>о</strong>, за исключением разъедания «царск<strong>о</strong>й<br />

в<strong>о</strong>дк<strong>о</strong>й », единственн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е химическ<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение платины. Эт<strong>о</strong> карбидн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание следует<br />

расценивать всег<strong>о</strong> лишь слабую реминисценцию железа.<br />

Платина - эт<strong>о</strong> самый выдающийся катализат<strong>о</strong>р, катализат<strong>о</strong>ρ п<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей сущн<strong>о</strong>сти. Один из<br />

известнейших в технике пример<strong>о</strong>в ее применения - эт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нтактный сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Сера, сг<strong>о</strong>рая, превращается в дву<strong>о</strong>кись серы, и для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы далее <strong>о</strong>кислить ее д<strong>о</strong> трех<strong>о</strong>киси серы,<br />

ангидрида серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, треб<strong>о</strong>вались гр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>здкие и исключительн<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>жные пр<strong>о</strong>цессы и устан<strong>о</strong>вки, как,<br />

например, камерный сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б п<strong>о</strong>лучения серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. С т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> времени, как узнали каталитическ<strong>о</strong>е<br />

действие платины, ее стали исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать в т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong> распыленн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии в качестве к<strong>о</strong>нтактн<strong>о</strong>й<br />

<strong>субстанции</strong>, с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>кисление в три<strong>о</strong>ксид серы пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит легк<strong>о</strong> и быстр<strong>о</strong>, причем сама<br />

платина не вступает в реакцию.<br />

Следующая реакция, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую платина в<strong>о</strong>здействует как катализат<strong>о</strong>р, эт<strong>о</strong> реакция между<br />

<strong>о</strong>гненным веществ<strong>о</strong>м (в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м) и жизненным веществ<strong>о</strong>м (кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м). Реакция уск<strong>о</strong>ряется так, чт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рание. Те, кт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>мнит еще эп<strong>о</strong>ху г<strong>о</strong>рел<strong>о</strong>к Ауэра, п<strong>о</strong>мнят запальники, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

надевались на стеклянные цилиндры. На них была в минимальных к<strong>о</strong>личествах нанесены распыленная<br />

платина, и вытекающая газ<strong>о</strong>вая смесь, при с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вении с ней, в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>ралась сама с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й.<br />

Также мн<strong>о</strong>гие другие реакции, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>й химии, вызываются и уск<strong>о</strong>ряются платин<strong>о</strong>й<br />

как катализат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в платине мы имеем каталитическ<strong>о</strong>е действие в наивысшей степени, п<strong>о</strong>пытаемся п<strong>о</strong>нять<br />

существ<strong>о</strong> катализа.<br />

Уже г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рил<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> никель, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н действует как катализат<strong>о</strong>р при гидр<strong>о</strong>генизации жир<strong>о</strong>в, не<br />

участвует в химическ<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе как активн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> передает химическую энергию,<br />

излучаемую, так сказать, сам<strong>о</strong>й субстанцией никеля. Эт<strong>о</strong> излучение с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждается склер<strong>о</strong>тическими<br />

явлениями в сам<strong>о</strong>м веществе.<br />

Весь пр<strong>о</strong>цесс станет б<strong>о</strong>лее пр<strong>о</strong>зрачным и п<strong>о</strong>нятным, если рассматривать п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную же ситуацию в<br />

высших прир<strong>о</strong>дных царствах. Там эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong>е развитие м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сравнить с нервным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м. Нерв<br />

имеет п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янную скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к склер<strong>о</strong>тизации; <strong>о</strong>н нах<strong>о</strong>дится в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии непрерывн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тмирания, и, как<br />

следствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит высв<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение связанн<strong>о</strong>й с ним, х<strong>о</strong>тя и слаб<strong>о</strong>, жизни. Эт<strong>о</strong> излучение<br />

бестелесных сил является баз<strong>о</strong>й чувственн<strong>о</strong>й и мыслительн<strong>о</strong>й жизни. В эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении нерв п<strong>о</strong>лярн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен кр<strong>о</strong>ви, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й жизнь действует с<strong>о</strong> всей п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и участвует в<strong>о</strong> всех <strong>о</strong>рганических,<br />

субстанциальн<strong>о</strong>-физи<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических пр<strong>о</strong>цессах и превращениях нашег<strong>о</strong> физическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> тела. Эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс<br />

<strong>о</strong>тмирания <strong>о</strong>тражается также в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>м царстве, как уже был<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> у птиц и насек<strong>о</strong>мых. Чем<br />

б<strong>о</strong>лее физическ<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>м смысле кажется атр<strong>о</strong>фичным или склер<strong>о</strong>тичным, тем<br />

88


б<strong>о</strong>льше высв<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждается с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующей данн<strong>о</strong>му виду интеллектуальн<strong>о</strong>й силы. Эти сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти<br />

исх<strong>о</strong>дят не <strong>о</strong>т <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>с<strong>о</strong>би жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>т всег<strong>о</strong> вида, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му <strong>о</strong>н<strong>о</strong> принадлежит. Эт<strong>о</strong>т<br />

удивительный интеллект г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствует, например, в п<strong>о</strong>лете перелетных птиц, эт<strong>о</strong>т интеллект пр<strong>о</strong>является в<br />

<strong>о</strong>рганизации жизни муравейника и пчелин<strong>о</strong>й семьи! Никт<strong>о</strong> серьезн<strong>о</strong> не думает, чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т интеллект присущ<br />

<strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й ласт<strong>о</strong>чке, <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>му муравью или <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й пчеле. Нет с<strong>о</strong>мнения, чт<strong>о</strong> эти жив<strong>о</strong>тные <strong>о</strong>бразуют<br />

группы, управляемые б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>ким интеллект<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый заключен не в <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>с<strong>о</strong>би, н<strong>о</strong> извне<br />

<strong>о</strong>существляет п<strong>о</strong>ддержку, рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> и <strong>о</strong>рганизацию перелета ласт<strong>о</strong>чек, жизни муравейника или<br />

пчелин<strong>о</strong>й семьи.<br />

В минеральн<strong>о</strong>м царстве т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать у металл<strong>о</strong>в, принадлежащих к семье железа,<br />

к<strong>о</strong>гда химическ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> металла вых<strong>о</strong>дит из нег<strong>о</strong> и действие ег<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является в неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>й<br />

близ<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества. Эт<strong>о</strong> наблюдается у никеля в пр<strong>о</strong>цессе гидр<strong>о</strong>генизации жир<strong>о</strong>в, у марганца,<br />

к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н как сиккатив уск<strong>о</strong>ряет пр<strong>о</strong>цесс <strong>о</strong>см<strong>о</strong>ления масляных крас<strong>о</strong>к или <strong>о</strong>кисление спирта и эфира, впл<strong>о</strong>ть<br />

д<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рания. Также у в<strong>о</strong>льфрама и ванадия в в<strong>о</strong>зрастающей степени заметна скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к атр<strong>о</strong>фии,<br />

благ<strong>о</strong>даря чему <strong>о</strong>ба также являются сильными катализат<strong>о</strong>рами. Высшей т<strong>о</strong>чки эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигает у<br />

платины и платин<strong>о</strong>вых металл<strong>о</strong>в (<strong>о</strong>смий, иридий, палладий и так далее). Платина, как химическая<br />

субстанция, п<strong>о</strong>чти п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью атр<strong>о</strong>фична и склер<strong>о</strong>тична. Она действительн<strong>о</strong> д<strong>о</strong> так<strong>о</strong>й степени мертва, чт<strong>о</strong><br />

б<strong>о</strong>лее не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии участв<strong>о</strong>вать в как<strong>о</strong>й-либ<strong>о</strong> химическ<strong>о</strong>й реакции. Н<strong>о</strong> зат<strong>о</strong> <strong>о</strong>на <strong>о</strong>кружена как бы аур<strong>о</strong>й<br />

химическ<strong>о</strong>й энергии, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая м<strong>о</strong>жет вызвать и уск<strong>о</strong>рить мн<strong>о</strong>гие химические реакции, - к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые без эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

не м<strong>о</strong>гли бы с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яться, - сама же <strong>о</strong>на, как веществ<strong>о</strong>, при эт<strong>о</strong>м не испытывает никаких изменений. Иными<br />

сл<strong>о</strong>вами: благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> придавать силы был<strong>о</strong> <strong>о</strong>плачен<strong>о</strong> смертью.<br />

Теперь мы п<strong>о</strong>нимаем, п<strong>о</strong>чему платина не в<strong>о</strong>сприимчива к химическим в<strong>о</strong>здействиям и ведет себя как<br />

благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дный металл. Н<strong>о</strong> эта благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дная прир<strong>о</strong>да платины с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йства, чем у з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>та. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong><br />

благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> в силу активн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> удержания дистанции в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении других веществ, а платина не м<strong>о</strong>жет<br />

реагир<strong>о</strong>вать с другими веществами, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на мертва. Она стала благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>жертв<strong>о</strong>вав св<strong>о</strong>ю<br />

химическую сущн<strong>о</strong>сть.<br />

Так, в братьях железа мы видим т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> металлы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают главн<strong>о</strong>е направление металла<br />

Марса, а именн<strong>о</strong>, все б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>двержены <strong>о</strong>тверждающим силам Земли. При эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ни развивают св<strong>о</strong>йства,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые являются <strong>о</strong>тражением других к<strong>о</strong>смических сфер, Венеры в в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й, Юпитера в в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й,<br />

Сатурна в ег<strong>о</strong> в <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>й прир<strong>о</strong>де.<br />

XXXIV. ДЕТСТВО МЕТАЛЛОВ<br />

(Сурьма, мышьяк, висмут)<br />

Рассм<strong>о</strong>трение семейства железа п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лил<strong>о</strong> нам увидеть в н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м свете прир<strong>о</strong>ду тех металл<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

в с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>й цивилизации <strong>о</strong>кружают нас в п<strong>о</strong>вседневн<strong>о</strong>й жизни и п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>й причине близк<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ят к нам.<br />

Н<strong>о</strong> ряд металл<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> для химик<strong>о</strong>в, еще не исчерпан. Отсутствуют металлы сурьма, мышьяк и<br />

висмут. Эти вещества, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых еще п<strong>о</strong>-наст<strong>о</strong>ящему не известн<strong>о</strong>, являются ли <strong>о</strong>ни уже или еще не<br />

металлами, - эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> уже при рассм<strong>о</strong>трении пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системы, - удивительным и перв<strong>о</strong>начальным<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>ят близк<strong>о</strong> к землям. Как дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит в кажд<strong>о</strong>м случае, пр<strong>о</strong>яснится из следующег<strong>о</strong><br />

представления.<br />

Сурьма<br />

Сурьма в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях выказывает св<strong>о</strong>йства, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жные металлам железн<strong>о</strong>й группы,<br />

эт<strong>о</strong> видн<strong>о</strong> уже, если железные руды — например, марказит или сидерит — сравнить с антим<strong>о</strong>нит<strong>о</strong>м (см.<br />

рис. 59). Антим<strong>о</strong>нит, называемый также сурьмяным блеск<strong>о</strong>м, как сернистая сурьма, является важнейшей<br />

сурьмян<strong>о</strong>й руд<strong>о</strong>й.<br />

Сурьма диамагнетична, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>на не как желез<strong>о</strong> <strong>о</strong>риентируется в направлении сил<strong>о</strong>вых линий<br />

земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магнетизма, стрелка из сурьмы п<strong>о</strong>кажет направление, перпендикулярн<strong>о</strong>е к сил<strong>о</strong>вым линиям, т<strong>о</strong><br />

есть сурьма избегает земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магнетизма.<br />

В т<strong>о</strong>м же направлении лежит следующее явление: если сурьму электр<strong>о</strong>литически <strong>о</strong>садить из<br />

раств<strong>о</strong>ра, на электр<strong>о</strong>де п<strong>о</strong>является св<strong>о</strong>е<strong>о</strong>бразная м<strong>о</strong>дификация металла, так называемая взрывчатая сурьма,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая взрывается, если ее п<strong>о</strong>царапать или нагреть.<br />

Эти фен<strong>о</strong>мены п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> сурьма - эт<strong>о</strong> нечт<strong>о</strong>, не<strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дящееся на Земле. В виде<br />

антим<strong>о</strong>нита <strong>о</strong>на дем<strong>о</strong>нстрирует жив<strong>о</strong>е излучение К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, решительн<strong>о</strong> <strong>о</strong>твергает темные силы земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

магнетизма, и если ее сил<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>пускания электрическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> т<strong>о</strong>ка, заставляют пр<strong>о</strong>явиться в<br />

металлическ<strong>о</strong>м виде из раств<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong>на реагирует с не<strong>о</strong>быкн<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>й жив<strong>о</strong>стью и п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м взрыва<br />

вырывается из <strong>о</strong>к<strong>о</strong>в земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы.<br />

Сурьмяный пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>является в явлениях атм<strong>о</strong>сферн<strong>о</strong>й изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зи с ее мириадами игл. Н<strong>о</strong> каким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>является изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь и как <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразуется?<br />

Мы знаем, чт<strong>о</strong> при ясн<strong>о</strong>м небе атм<strong>о</strong>сфера пр<strong>о</strong>низана пр<strong>о</strong>зрачными в<strong>о</strong>дяными парами, т<strong>о</strong> есть в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й в<br />

т<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда внезапн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>хлаждение этих высших сл<strong>о</strong>ев прив<strong>о</strong>дит к сгущению<br />

89


в<strong>о</strong>дяные пары, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>является, минуя жидк<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, в ф<strong>о</strong>рме бесчисленных маленьких ледяных<br />

игл, и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшиеся таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м кристаллические <strong>о</strong>блака являются пер<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong><br />

структурир<strong>о</strong>ванными, так называемыми перистыми <strong>о</strong>блаками. В<strong>о</strong> всей к<strong>о</strong>нфигурации этих <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в мы<br />

видим <strong>о</strong>браз утренней зари материализации из к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения. Если эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит<br />

вблизи Земли, т<strong>о</strong> ледяные иглы с<strong>о</strong>бираются в различные<br />

к<strong>о</strong>нфигурации, и мы п<strong>о</strong>лучаем изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь. Изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь не является<br />

результат<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нденсации в<strong>о</strong>дных пар<strong>о</strong>в, н<strong>о</strong> внезапным<br />

сгущением пар<strong>о</strong>в д<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зь имеет<br />

лучевую к<strong>о</strong>нфигурацию перьевых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в.<br />

Средняя часть атм<strong>о</strong>сферы — эт<strong>о</strong> кучевые <strong>о</strong>блака. В них<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>е излучение смягчен<strong>о</strong> центр<strong>о</strong>стремительными силами<br />

Земли. В результате эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникают не пучки лучей, н<strong>о</strong> сферические<br />

в<strong>о</strong>дяные капли. Скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к сферическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме <strong>о</strong>пределяет весь<br />

внешний вид <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в. К<strong>о</strong>гда ф<strong>о</strong>рмирующая и п<strong>о</strong>дъемная силы<br />

нах<strong>о</strong>дятся в так<strong>о</strong>м равн<strong>о</strong>весии, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание не <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няется ни в в<strong>о</strong>здушную, ни в жидкую ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, т<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>н<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится в к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в данн<strong>о</strong>м случае является пр<strong>о</strong>межут<strong>о</strong>чным не между<br />

твердым и жидким, н<strong>о</strong> между жидким и газ<strong>о</strong><strong>о</strong>бразным. Так<strong>о</strong>е <strong>о</strong>блак<strong>о</strong> мы м<strong>о</strong>жем назвать аэр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>лью (в<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть гидр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>ли).<br />

Н<strong>о</strong> если равн<strong>о</strong>весие нарушен<strong>о</strong> и центр<strong>о</strong>стремительные силы п<strong>о</strong>лучают перевес, т<strong>о</strong> в<strong>о</strong>дяные капли<br />

начинают набухать, идет Д<strong>о</strong>ждь. Из кучев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>блака <strong>о</strong>бразуется д<strong>о</strong>ждевая туча.<br />

П<strong>о</strong>следняя стадия эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пути к Земле д<strong>о</strong>стигается, к<strong>о</strong>гда д<strong>о</strong>ждевая в<strong>о</strong>да в виде жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зеркала<br />

усп<strong>о</strong>каивается в м<strong>о</strong>рях и <strong>о</strong>кеанах и при <strong>о</strong>пределенных усл<strong>о</strong>виях замерзает в лед. Эт<strong>о</strong>т лед — г<strong>о</strong>м<strong>о</strong>генная и<br />

твердая масса, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тличная <strong>о</strong>т изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зи.<br />

Сурьма <strong>о</strong>существляет т<strong>о</strong>т же пр<strong>о</strong>цесс в сфере металл<strong>о</strong>в. Она как застывшее выражение<br />

металличн<strong>о</strong>сти тех мир<strong>о</strong>вых времен, к<strong>о</strong>гда металлы еще не были дифференцир<strong>о</strong>ваны. Быть м<strong>о</strong>жет, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

сказать: из эт<strong>о</strong>й пренатальн<strong>о</strong>й и эмбри<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й стадии металличн<strong>о</strong>сти сурьма, без всяк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> перех<strong>о</strong>да, была<br />

<strong>о</strong>саждена в земную ф<strong>о</strong>рму. Эт<strong>о</strong> дитя К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са, зак<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е в земн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Он<strong>о</strong> не имел<strong>о</strong> времени<br />

присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>биться к земным <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениям. Н<strong>о</strong> мы м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> приучить ег<strong>о</strong> к Земле, пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дя через<br />

химические и физические пр<strong>о</strong>цессы. Т<strong>о</strong>гда стан<strong>о</strong>вится в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным найти в сурьме следы скрытых св<strong>о</strong>йств<br />

ртути, меди и серебра. Эти св<strong>о</strong>йства, в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м смысле, являются лишь <strong>о</strong>ттенк<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса<br />

упл<strong>о</strong>тнения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сурьма <strong>о</strong>б<strong>о</strong>шла в результате св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> внезапн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>саждения.<br />

Сурьма <strong>о</strong>бладает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать сплавы п<strong>о</strong>чти с<strong>о</strong> всеми пр<strong>о</strong>чими металлами. При эт<strong>о</strong>м<br />

прих<strong>о</strong>дят на память амальгамы ртути. Скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию шарик<strong>о</strong>в и капель также наглядна, если<br />

расплавленную сурьму — <strong>о</strong>на легк<strong>о</strong>плавка — вылить на тарелку. Расплавленная сурьма в ф<strong>о</strong>рме<br />

маленьких капелек бегает п<strong>о</strong> тарелке п<strong>о</strong> параб<strong>о</strong>лическим кривым и в св<strong>о</strong>ей жив<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>движн<strong>о</strong>сти<br />

нап<strong>о</strong>минает ртуть. Разве не видна параллель с тем пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, где в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>й пар с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>им <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием<br />

капелек перех<strong>о</strong>дит в ф<strong>о</strong>рму кучевых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в? Н<strong>о</strong> сурьма нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м сн<strong>о</strong>ва стремится к <strong>о</strong>бразу<br />

перистых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в: застывшие шарики на тарелке п<strong>о</strong>крываются легк<strong>о</strong>й изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зью <strong>о</strong>кисла сурьмы.<br />

Сурьма в св<strong>о</strong>ем химизме выказывает не<strong>о</strong>бычную скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию к<strong>о</strong>мплексных<br />

с<strong>о</strong>единений. П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> меди, <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразует не<strong>о</strong>бычные с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества веществ, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> с винн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и<br />

ее с<strong>о</strong>лями. Эт<strong>о</strong> указывает на силы жизни, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые удерживают сурьму – как и медь – в сфере<br />

превращений. Витализирующие силы сурьмы, между пр<strong>о</strong>чим, известны также из терапии. Эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

сравнить с дальнейшей стадией нисх<strong>о</strong>ждения в<strong>о</strong>дян<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пара с выс<strong>о</strong>ты на Землю, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тв<strong>о</strong>ряющий<br />

д<strong>о</strong>ждь, пр<strong>о</strong>питывая в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й землю, с<strong>о</strong>бирается в реки и <strong>о</strong>буславливает пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дие Земли.<br />

П<strong>о</strong>следняя стадия, к<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>да усп<strong>о</strong>каивается и застывает в ледян<strong>о</strong>м зеркале, нах<strong>о</strong>дит св<strong>о</strong>е выражение<br />

в сурьмян<strong>о</strong>м зеркале. Б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong> раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в сурьмы скл<strong>о</strong>няются к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию зеркальн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти.<br />

В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти к<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идные раств<strong>о</strong>ры сурьмы и ее с<strong>о</strong>единений дают чудесные зеркала. Итак, здесь<br />

действует серебряный пр<strong>о</strong>цесс: х<strong>о</strong>тя мы еще видим - п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сурьмы -пестр<strong>о</strong>ту К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са в<strong>о</strong> всех<br />

цветах радуги. К<strong>о</strong>лл<strong>о</strong>идные раств<strong>о</strong>ры с<strong>о</strong>единений сурьмы, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> сернистые с<strong>о</strong>единения, к<strong>о</strong>агулируют в<br />

зеркальные п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>м красн<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>ранжев<strong>о</strong>м, желт<strong>о</strong>м. Отсюда названия: сурьмяный<br />

рубин<strong>о</strong>вый, сурьмяная кин<strong>о</strong>варь, сернистый з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й и другие. Даже в эт<strong>о</strong>й застывшей зеркальн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме<br />

м<strong>о</strong>жем мы <strong>о</strong>бнаружить скл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>сть сурьмы к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию изм<strong>о</strong>р<strong>о</strong>зи в перьевидных уз<strong>о</strong>рах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

нередк<strong>о</strong> видны в зеркале.<br />

Эт<strong>о</strong> дитя, сурьма, п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> стремится на св<strong>о</strong>ю к<strong>о</strong>смическую р<strong>о</strong>дину, в нер<strong>о</strong>жденн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. Мы<br />

м<strong>о</strong>жем эт<strong>о</strong> увидеть из ряда других явлений: если, например, сурьмянистый в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, являющийся газ<strong>о</strong>м,<br />

быстр<strong>о</strong> <strong>о</strong>студить д<strong>о</strong> 100° ниже нуля и п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ксидир<strong>о</strong>вания удалить в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, мы<br />

п<strong>о</strong>лучим чистую сурьму в с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> неметаллическ<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме. Она п<strong>о</strong> внешнему виду нап<strong>о</strong>минает серу<br />

или ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> взрывчата, н<strong>о</strong> и сам<strong>о</strong>в<strong>о</strong>зг<strong>о</strong>рается. Такая низкая температура (ниже минус 100° С)<br />

упл<strong>о</strong>тнила сурьму в реги<strong>о</strong>не, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый — <strong>о</strong>ставаясь при нашем <strong>о</strong>бразе — лежит даже выше перистых<br />

<strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в.<br />

90


Далее <strong>о</strong>тличительн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стью сурьмы является т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на не в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать<br />

земные ф<strong>о</strong>рмы с<strong>о</strong>лей. Так, хл<strong>о</strong>рид сурьмы (треххл<strong>о</strong>ристая сурьма) представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й жир<strong>о</strong>п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную<br />

субстанцию, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая имеет в немецк<strong>о</strong>м языке название Antimonbutter (в перев<strong>о</strong>де: «сурьмян<strong>о</strong>е масл<strong>о</strong>»). Он<br />

даже ведет себя как масл<strong>о</strong>, раств<strong>о</strong>ряясь в эфире и других <strong>о</strong>рганических раств<strong>о</strong>ряющих средах.<br />

В сам<strong>о</strong>м деле, сурьма ст<strong>о</strong>ит на п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ге материальн<strong>о</strong>й манифестации металл<strong>о</strong>в.<br />

Эти св<strong>о</strong>йства сурьмы <strong>о</strong>пределяют ее терапевтическую ценн<strong>о</strong>сть: исп<strong>о</strong>льзуемая в выс<strong>о</strong>ких п<strong>о</strong>тенциях,<br />

<strong>о</strong>на прин<strong>о</strong>сит в <strong>о</strong>рганизм юн<strong>о</strong>шескую жив<strong>о</strong>сть, н<strong>о</strong> не в смысле разрастания, а пр<strong>о</strong>низывает лучащейся<br />

<strong>о</strong>бразующей сил<strong>о</strong>й. Т<strong>о</strong>т факт, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на из недифференцир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й стадии сгустилась в лучащуюся ф<strong>о</strong>рму,<br />

делает п<strong>о</strong>нятным ее действие на кр<strong>о</strong>вь. Сама кр<strong>о</strong>вь представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й некий вид стадии равн<strong>о</strong>весия, - как<br />

эт<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>характериз<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> для кучевых <strong>о</strong>блак<strong>о</strong>в, - где сгущающие и раств<strong>о</strong>ряющие пр<strong>о</strong>цессы нах<strong>о</strong>дятся в<br />

св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да равн<strong>о</strong>весии. Сурьма м<strong>о</strong>жет регулир<strong>о</strong>вать эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>цесс и м<strong>о</strong>жет стать ценным лекарственным<br />

средств<strong>о</strong>м при гем<strong>о</strong>филии и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яниях, если в эт<strong>о</strong>м сам<strong>о</strong>м жив<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ргане нед<strong>о</strong>стает<br />

ф<strong>о</strong>рмирующе-свертывающих сил.<br />

Мышьяк<br />

Описанные <strong>о</strong>м<strong>о</strong>лаживающие св<strong>о</strong>йства сурьмы, мыслимые в прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й степени, ведут к мышьяку.<br />

П<strong>о</strong>следний в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще не имеет никак<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмы и существует в виде пыли. Эт<strong>о</strong> выражение исключительн<strong>о</strong>й<br />

сух<strong>о</strong>сти, и если эта пыль где-нибудь скапливается, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>на так и <strong>о</strong>стается в виде пыли и в св<strong>о</strong>их<br />

с<strong>о</strong>единениях п<strong>о</strong>чти ник<strong>о</strong>гда не стан<strong>о</strong>вится кристалл<strong>о</strong>м или сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й камнем.<br />

Обычн<strong>о</strong> мышьяк и ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единения, минуя жидк<strong>о</strong>е, сразу перех<strong>о</strong>дят в пар<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong>е или пылевидн<strong>о</strong>е<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние. Так мышьяк п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дится в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии дезинтеграции, распада и распыления. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в<br />

прир<strong>о</strong>де ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти ник<strong>о</strong>гда не нах<strong>о</strong>дят к<strong>о</strong>мпактн<strong>о</strong>й масс<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти всегда в виде след<strong>о</strong>в в других рудах.<br />

Кажется, как если бы частички к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дыма пр<strong>о</strong>питали эти руды.<br />

Эт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>йств<strong>о</strong> мышьяка превращаться в дым — п<strong>о</strong>льзуясь нашим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м - является как бы<br />

<strong>о</strong>тражением тех атм<strong>о</strong>сферных с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яний, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые нам известны из страт<strong>о</strong>сферы. К<strong>о</strong>гда г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>е неб<strong>о</strong> -<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> част<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> наблюдать весн<strong>о</strong>й - слегка затянут<strong>о</strong> едва заметн<strong>о</strong>й бел<strong>о</strong>й дымк<strong>о</strong>й, эт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>т замутнения страт<strong>о</strong>сферы <strong>о</strong>блаками, <strong>о</strong>бразующими не к<strong>о</strong>мпактную массу, а с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> «выс<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дыма».<br />

Действительн<strong>о</strong>, част<strong>о</strong> с<strong>о</strong>мневаются, является ли мышьяк металл<strong>о</strong>м, или <strong>о</strong>н принадлежит к друг<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая ст<strong>о</strong>ит над металлами. При быстр<strong>о</strong>м <strong>о</strong>хлаждении пары мышьяка перех<strong>о</strong>дят в ф<strong>о</strong>рму<br />

с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> неметаллическ<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жей на ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р <strong>субстанции</strong>. Эту м<strong>о</strong>дификацию называют «желтым<br />

мышьяк<strong>о</strong>м», и <strong>о</strong>на ведет себя част<strong>о</strong> как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р. Эт<strong>о</strong>т мышьяк раств<strong>о</strong>ряется в сернист<strong>о</strong>м углер<strong>о</strong>де и других<br />

<strong>о</strong>рганических раств<strong>о</strong>рителях и так летуч, чт<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> запах, нап<strong>о</strong>минающий запах чесн<strong>о</strong>ка, чувствуется на<br />

далек<strong>о</strong>м расст<strong>о</strong>янии.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му, наверн<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сказать: мышьяк представляет упл<strong>о</strong>тненную ступень развития, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

металличн<strong>о</strong>сть через врата ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра вступает в материальную ф<strong>о</strong>рму. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рный пр<strong>о</strong>цесс п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гает при<br />

р<strong>о</strong>ждении мн<strong>о</strong>гих явлений, иб<strong>о</strong> <strong>о</strong>бласть ег<strong>о</strong> действия пр<strong>о</strong>стирается между двумя п<strong>о</strong>люсами, <strong>о</strong>т высшей<br />

дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти д<strong>о</strong> глуб<strong>о</strong>чайшей материальн<strong>о</strong>сти (сравните стр. 178).<br />

Также как сурьму мы <strong>о</strong>пределили как дитя среди металл<strong>о</strong>в, так нам след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы назвать мышьяк<br />

эмбри<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м среди них.<br />

Терапевтическ<strong>о</strong>е действие ег<strong>о</strong> лежит с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> в направлении <strong>о</strong>писанн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера. Он действует<br />

высушивающе, т<strong>о</strong> есть устраняет избыт<strong>о</strong>к жидк<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>рганизме. Также п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> т<strong>о</strong>низирующее<br />

действие: вегетативные пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>пределенным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м б<strong>о</strong>рются за св<strong>о</strong>ю жидк<strong>о</strong>стную <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую<br />

пытается высушить мышьяк. Как нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый вид реакции, <strong>о</strong>н в<strong>о</strong>збуждает стр<strong>о</strong>ительные силы <strong>о</strong>рганизма,<br />

к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда, к<strong>о</strong>гда применяется в минимальных д<strong>о</strong>зах.<br />

Висмут<br />

Эт<strong>о</strong>т металл тяжел и, в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть мышьяку, нах<strong>о</strong>дится в ф<strong>о</strong>рме кубических-р<strong>о</strong>мб<strong>о</strong>видных<br />

кристалл<strong>о</strong>в. Эти металлические <strong>о</strong>бразцы на св<strong>о</strong>ей п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сти имеют перьевидные трещины. Висмут<br />

хруп<strong>о</strong>к и легк<strong>о</strong> превращается в т<strong>о</strong>нчайший п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong>к. Весь ег<strong>о</strong> внешний вид пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит впечатление<br />

глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й стар<strong>о</strong>сти и склер<strong>о</strong>тичн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния. На эти же св<strong>о</strong>йства указывает т<strong>о</strong>т факт, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н част<strong>о</strong><br />

присутствует в к<strong>о</strong>бальт<strong>о</strong>вых и никелевых рудах, т<strong>о</strong> есть в с<strong>о</strong>единениях с упл<strong>о</strong>тнившимися железными<br />

св<strong>о</strong>йствами.<br />

С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, висмут пр<strong>о</strong>являет такие же детские св<strong>о</strong>йства, какие мы замечали у сурьмы. Он<br />

также диамагнетичен, т<strong>о</strong> есть избегает магнитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ля и даже вблизи магнитн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ля <strong>о</strong>тталкивает<br />

электричеств<strong>о</strong>. Несм<strong>о</strong>тря на ег<strong>о</strong> земную тяжесть и ег<strong>о</strong> м<strong>о</strong>рщинистый старческий вид, висмут еще не<br />

присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бился к земным <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениям в части <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания с<strong>о</strong>лей. Он не сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать наст<strong>о</strong>ящие<br />

с<strong>о</strong>ли. Если удается раств<strong>о</strong>рить металл в б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>личестве кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личества в<strong>о</strong>ды, чт<strong>о</strong>бы ег<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>садить в ф<strong>о</strong>рме гидр<strong>о</strong><strong>о</strong>кисла или <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли. Всякий раств<strong>о</strong>р<br />

висмута гидр<strong>о</strong>лизуется при с<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вении с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и <strong>о</strong>бразуется белый <strong>о</strong>сад<strong>о</strong>к.<br />

91


Одним из самых интересных св<strong>о</strong>йств висмута является ег<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать сплав с <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м<br />

и свинц<strong>о</strong>м; эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единение имеет такую низкую т<strong>о</strong>чку плавления, чт<strong>о</strong> расплавляется в тепл<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де.<br />

Все эт<strong>о</strong> как бы связывает висмут с реги<strong>о</strong>нами детск<strong>о</strong>й недифференцир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>сти, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>н был<br />

п<strong>о</strong>давлен силами Земли, причем таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> при<strong>о</strong>брел старчески-склер<strong>о</strong>тичный характер. Висмут -<br />

эт<strong>о</strong> как бы с<strong>о</strong>старившийся ребен<strong>о</strong>к.<br />

Сурьма и висмут ст<strong>о</strong>ят на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жных к<strong>о</strong>нцах терм<strong>о</strong>электрическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ряда, т<strong>о</strong> есть если<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать к<strong>о</strong>нтакт между ними и нагреть, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>т сурьмы к висмуту п<strong>о</strong>течет электрический т<strong>о</strong>к. П<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бъяснениям ат<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>й физики, сурьма с<strong>о</strong>держит б<strong>о</strong>льше св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дных электр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в, чем как<strong>о</strong>й-нибудь друг<strong>о</strong>й<br />

металл. Они перетекают <strong>о</strong>т сурьмы к друг<strong>о</strong>му металлу, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен их в<strong>о</strong>спринять, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н с<br />

сурьм<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>единяется в терм<strong>о</strong>электрический элемент. Висмуту св<strong>о</strong>йственна эта сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть в высшей мере.<br />

Эт<strong>о</strong>т замечательный фен<strong>о</strong>мен указывает на пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жный и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жий характер сурьмы и<br />

висмута.<br />

В висмуте м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти следы всей металличн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т сатурнианск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong> лунн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в. Н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>жен, чт<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>жет быть представлен в рамках эт<strong>о</strong>й книги.<br />

Сурьма, мышьяк и висмут на других стадиях развития были еще менее дифференцир<strong>о</strong>ваны и<br />

пл<strong>о</strong>тны, чем ртуть, к<strong>о</strong>гда их застала в<strong>о</strong>лна упл<strong>о</strong>тнения земн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>ры.<br />

XXXV. СПИРАЛЬ ТВОРЕНИЯ<br />

Результаты предшествующих рассм<strong>о</strong>трений м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> представить на следующей схеме (рис. 67):<br />

Ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы для веществ минеральн<strong>о</strong>й Земли, гидр<strong>о</strong>сферы и атм<strong>о</strong>сферы прих<strong>о</strong>дят <strong>о</strong>т<br />

З<strong>о</strong>диака, для металл<strong>о</strong>в из сферы планет.<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с: действуют ли эти ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы на Землю равн<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong> с периферии с<strong>о</strong><br />

всех ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н в радиальн<strong>о</strong>м направлении, или м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти зак<strong>о</strong>н, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый избирательн<strong>о</strong> и <strong>о</strong>пределяющим<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м с течением времени вмешивается в ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание Земли?<br />

П<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнцу, как центральн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>ргану эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизма, следует приписать такую<br />

<strong>о</strong>рганизующую силу. Он<strong>о</strong> сам<strong>о</strong> или выделенный примечательный пункт ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>рбиты, как, например, т<strong>о</strong>чка<br />

весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия, на св<strong>о</strong>ем пути через плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> бы быть п<strong>о</strong>средник<strong>о</strong>м и регулят<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смических земных импульс<strong>о</strong>в. Т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия м<strong>о</strong>гла бы <strong>о</strong>существить к<strong>о</strong>нтакт, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на Землю прих<strong>о</strong>дит так<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующий импульс.<br />

Движение т<strong>о</strong>чки весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>звездия к с<strong>о</strong>звездию<br />

<strong>о</strong>тмечает, в ист<strong>о</strong>рически <strong>о</strong>б<strong>о</strong>зрим<strong>о</strong>е время, сдвиг <strong>о</strong>т <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> культурн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пери<strong>о</strong>да к друг<strong>о</strong>му. Сейчас т<strong>о</strong>чка весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия нах<strong>о</strong>дится в<br />

с<strong>о</strong>звездии Рыб. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на двигалась в с<strong>о</strong>звездии Овна, развивалась грек<strong>о</strong>римская<br />

культура. В эп<strong>о</strong>ху Тельца развивалась египетск<strong>о</strong>-халдейская<br />

культура, ведущий аспект к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> выражался в <strong>о</strong>бразе<br />

Тельца. Еще ранее в Персии развертывалась культура Близнец<strong>о</strong>в, с<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стью света и темн<strong>о</strong>ты, Ормузда и Аримана, в центре<br />

б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> учения. Перед этим была еще древнеиндийская культура,<br />

лишь п<strong>о</strong>здним <strong>о</strong>тг<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й являются Веды. Она развивалась п<strong>о</strong>д<br />

знак<strong>о</strong>м Рака. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку малые ритмы всегда <strong>о</strong>хватываются б<strong>о</strong>льшими,<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> в еще б<strong>о</strong>лее древние времена п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение т<strong>о</strong>чки<br />

весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия был<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределяющим не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> для дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нфигурации чел<strong>о</strong>вечества, н<strong>о</strong><br />

неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания <strong>субстанции</strong>.<br />

Т<strong>о</strong>чка равн<strong>о</strong>денствия завершает св<strong>о</strong>й круг за 25920 лет, за <strong>о</strong>дин плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д. Если <strong>о</strong>на в х<strong>о</strong>де св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong><br />

движения д<strong>о</strong>лжна быть н<strong>о</strong>сителем и п<strong>о</strong>средник<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>рмирующих импульс<strong>о</strong>в З<strong>о</strong>диака, радиальн<strong>о</strong><br />

направленных к Земле, т<strong>о</strong> как результат этих <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>нент<strong>о</strong>в движения будет спираль, а именн<strong>о</strong><br />

зав<strong>о</strong>рачивающаяся, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая <strong>о</strong>канчивается у Земли. Эта спираль в х<strong>о</strong>де времен пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через все<br />

планетные сферы, п<strong>о</strong>ка не д<strong>о</strong>стигнет Земли.<br />

Как линию развития, спиральную тенденцию всегда м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> найти там, где есть жизнь и где<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит стан<strong>о</strong>вление жизни.<br />

Она лежит в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве, например, м<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> стр<strong>о</strong>ения растения. Сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б, как листья<br />

<strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ваны на стебле или лепестки в р<strong>о</strong>зе, без труда п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет увидеть спираль.<br />

Р<strong>о</strong>дственными спирали являются зак<strong>о</strong>ны св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения. Равн<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>е движение вд<strong>о</strong>ль спирали<br />

- снаружи внутрь - дает, в б<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>екции, маятник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение, размах к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong> временем<br />

стан<strong>о</strong>вится все меньше, а част<strong>о</strong>та к<strong>о</strong>лебания все б<strong>о</strong>льше. Маятник<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е движение уск<strong>о</strong>ряется п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>нам,<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бным зак<strong>о</strong>нам св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения.<br />

Один врач п<strong>о</strong>дсчитал, чт<strong>о</strong> в развитии эмбри<strong>о</strong>на удивительным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>является зак<strong>о</strong>н<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения. Р<strong>о</strong>ст эмбри<strong>о</strong>на в длину вначале чрезвычайн<strong>о</strong> незначителен. Если мы сравним ег<strong>о</strong><br />

величину через равные пр<strong>о</strong>межутки времени в течение беременн<strong>о</strong>сти, т<strong>о</strong> увидим, чт<strong>о</strong> вначале<br />

минимальный р<strong>о</strong>ст стан<strong>о</strong>вится с<strong>о</strong> временем все б<strong>о</strong>льше и чт<strong>о</strong> к м<strong>о</strong>менту р<strong>о</strong>ждения д<strong>о</strong>стигает максимальн<strong>о</strong>й<br />

92


величины. Так же ведет себя ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть тела при св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м падении. Путь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый пр<strong>о</strong>делывает св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong><br />

падающий камень в секунду, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> рассчитать п<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмуле ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения (V = b/2 t 2 ).<br />

камень падает за<br />

первую секунду на 5 м<br />

вт<strong>о</strong>рую секунду на 20 м<br />

третью секунду на 45 м<br />

четвертую секунду на 80 м<br />

пятую секунду на 125 м<br />

шестую секунду на 180 м<br />

седьмую секунду на 245 м<br />

в<strong>о</strong>сьмую секунду на 320 м<br />

девятую секунду на 405 м<br />

Итак, ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сть падения на девят<strong>о</strong>й секунде п<strong>о</strong>чти в 100 раз б<strong>о</strong>льше, чем в первую. Р<strong>о</strong>ст эмбри<strong>о</strong>на в<br />

величину, если измерять ег<strong>о</strong> длину каждый месяц, приблизительн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рци<strong>о</strong>нален эт<strong>о</strong>й ск<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сти<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> падающег<strong>о</strong> тела. Вн<strong>о</strong>вь р<strong>о</strong>жденный чел<strong>о</strong>век падает, так сказать, из К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са на Землю п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>ну<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падения.<br />

Связь спирали с фактами тв<strong>о</strong>рения, с<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>влением чел<strong>о</strong>века, мира и Земли, в<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае,<br />

нельзя игн<strong>о</strong>рир<strong>о</strong>вать.<br />

К<strong>о</strong>гда спираль тв<strong>о</strong>рения из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са в х<strong>о</strong>де э<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в приближается к Земле и при эт<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит планетарные сферы, <strong>о</strong>на пересекает направленные к Земле ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы,<br />

прих<strong>о</strong>дящие <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>звездий З<strong>о</strong>диака. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, в такие мгн<strong>о</strong>вения в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение веществ<br />

импульсир<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь бы лишь из чист<strong>о</strong>г<strong>о</strong> излучения неп<strong>о</strong>движных звезд З<strong>о</strong>диака, если бы эта<br />

п<strong>о</strong>средствующая и <strong>о</strong>рганизующая сила тв<strong>о</strong>рения не встречала бы на пути планетные сферы. Н<strong>о</strong> вследствие<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмирующий импульс <strong>о</strong>т З<strong>о</strong>диака д<strong>о</strong>лжен тингир<strong>о</strong>ваться с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующей планет<strong>о</strong>й.<br />

В следующем цикле спираль пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит т<strong>о</strong>т же самый знак З<strong>о</strong>диака, н<strong>о</strong> между тем <strong>о</strong>на в<strong>о</strong>шла в другую<br />

планетную сферу, ближе к Земле. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му на эт<strong>о</strong>т раз импульс тв<strong>о</strong>рения <strong>о</strong>т знака З<strong>о</strong>диака тингируется<br />

друг<strong>о</strong>й планет<strong>о</strong>й. Вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на Земле в<strong>о</strong>зникают вещества, чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жие друг на друга,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>им пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждением <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й и т<strong>о</strong>й же макр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>дине, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

дифференцируются вследствие <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нения их п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м различных<br />

планетных сфер.<br />

Существует все<strong>о</strong>бщий мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й зак<strong>о</strong>н, чт<strong>о</strong> меньшие циклы<br />

<strong>о</strong>хвачены б<strong>о</strong>льшими, малые ритмы вписаны в б<strong>о</strong>льшие; таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

стан<strong>о</strong>вится п<strong>о</strong>нятным, чт<strong>о</strong> здесь также имеет мест<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределенная<br />

пери<strong>о</strong>дичн<strong>о</strong>сть явлений. Мы имеем все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong><br />

плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й г<strong>о</strong>д начинается с с<strong>о</strong>звездия Овна, т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

знака, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м нах<strong>о</strong>дилась т<strong>о</strong>чка весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия к м<strong>о</strong>менту<br />

начала н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эры. Также не лишен<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ваний начал<strong>о</strong> всег<strong>о</strong> цикла<br />

тв<strong>о</strong>рения привести в связь с с<strong>о</strong>звездием Овна. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, спираль<br />

тв<strong>о</strong>рения из беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>сти мир<strong>о</strong>здания в <strong>о</strong>бласти Овна п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

вх<strong>о</strong>ждения в сферу Сатурна д<strong>о</strong>стигает <strong>о</strong>бласти тв<strong>о</strong>рения нашег<strong>о</strong><br />

планетарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са.<br />

При пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении сферы Сатурна прежде всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждается<br />

ф<strong>о</strong>рмирующий импульс Овна. Если бы <strong>о</strong>н без препятствий радиальн<strong>о</strong> излучился на Землю, в<strong>о</strong>зникл<strong>о</strong> бы<br />

веществ<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е был<strong>о</strong> бы пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> зафиксир<strong>о</strong>ванным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м Овна. Н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждающие<br />

силы нах<strong>о</strong>дятся в сфере Сатурна, импульс Овна тингируется Сатурн<strong>о</strong>м, и на Земле в<strong>о</strong>зникает кремень. В<br />

св<strong>о</strong>йствах кремня действительн<strong>о</strong> нетрудн<strong>о</strong> расп<strong>о</strong>знать сатурнианск<strong>о</strong>е влияние. П<strong>о</strong>думайте т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>стных силах кремния и <strong>о</strong>б <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к <strong>о</strong>рганам чувств, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых встречаются силы Овна и<br />

Сатурна.<br />

В дальнейшем св<strong>о</strong>ем движении спираль пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через сферу Марса и при пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении Овна сн<strong>о</strong>ва<br />

п<strong>о</strong>шлет ф<strong>о</strong>рмирующий импульс из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> направления. Н<strong>о</strong> теперь эт<strong>о</strong>т импульс тингир<strong>о</strong>ван Марс<strong>о</strong>м и на<br />

Земле <strong>о</strong>бразуется титан или дву<strong>о</strong>кись титана. Эт<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> чрезвычайн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>же на кремний. Он также<br />

является с<strong>о</strong>ставн<strong>о</strong>й частью древнейших г<strong>о</strong>рных п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и известен минерал<strong>о</strong>гам как рутил. Рутил - эт<strong>о</strong><br />

младший брат кремния и пр<strong>о</strong>являет п<strong>о</strong>чти <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вые с ним физические и химические св<strong>о</strong>йства. Св<strong>о</strong>им<br />

кристаллическим <strong>о</strong>блик<strong>о</strong>м <strong>о</strong>н выдает св<strong>о</strong>ю принадлежн<strong>о</strong>сть к сфере Марса, иб<strong>о</strong> рутил кристаллизуется не<br />

как г<strong>о</strong>рный хрусталь, в в<strong>о</strong>звышенные ст<strong>о</strong>лбики и пирамиды, н<strong>о</strong> в <strong>о</strong>стрые иглы. Свидетельств<strong>о</strong>м «братства»<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>их веществ является факт, чт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>рный хрусталь част<strong>о</strong> включает в себя пучки игл рутила. Титан<br />

п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>льку пр<strong>о</strong>являет замечательную связь с Марс<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н вещественн<strong>о</strong> присутствует в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

железных рудах, в <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти в железн<strong>о</strong>й р<strong>о</strong>зе. И - как удивительн<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>единяется - в красн<strong>о</strong>й,<br />

благ<strong>о</strong>ухающей р<strong>о</strong>зе наших сад<strong>о</strong>в, так впечатляюще представляющей в растительн<strong>о</strong>м царстве пр<strong>о</strong>цесс<br />

Марса, с<strong>о</strong>держится титан как с<strong>о</strong>ставная часть ее пепла.<br />

93


Также как пр<strong>о</strong>цесс Овна п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сферы Марса <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>няется к титану, в сфере Меркурия<br />

<strong>о</strong>бразуется цирк<strong>о</strong>ний, затем церий и т<strong>о</strong>рий. Так пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующег<strong>о</strong> импульса<br />

различными планетными сферами пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит целую группу р<strong>о</strong>дственных земных веществ.<br />

Как из импульса Овна <strong>о</strong>бразуются кремнеземы, так из Близнец<strong>о</strong>в — сера и ее братья селен и теллур,<br />

из Девы — натрий и другие щел<strong>о</strong>чные, литий, калий, рубидий и цезий, из Вес<strong>о</strong>в кальций и щел<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>земельные<br />

металлы: стр<strong>о</strong>нций, барий и радий, из Стрельца - алюминий и ег<strong>о</strong> братья скандий, иттрий и<br />

мн<strong>о</strong>гие другие редкие земли и, нак<strong>о</strong>нец, из Рыб - гал<strong>о</strong>гены.<br />

Эти группы р<strong>о</strong>дственных веществ нап<strong>о</strong>минают пери<strong>о</strong>дическую систему, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й <strong>о</strong>ни также ст<strong>о</strong>ят<br />

группами <strong>о</strong>дна п<strong>о</strong>д друг<strong>о</strong>й. В сам<strong>о</strong>м деле, также пери<strong>о</strong>дическая система д<strong>о</strong>лжна переживаться как<br />

п<strong>о</strong>следнее выражение тв<strong>о</strong>рящег<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нцерта, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>щутить еще б<strong>о</strong>лее жив<strong>о</strong> звучащим<br />

в<strong>о</strong> всей спирали тв<strong>о</strong>рения. Пери<strong>о</strong>дическая система м<strong>о</strong>гла бы рассматриваться как абстракция, пр<strong>о</strong>веденная<br />

п<strong>о</strong>д аспект<strong>о</strong>м <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>сти. Спираль тв<strong>о</strong>рения, напр<strong>о</strong>тив, выражает кр<strong>о</strong>ме эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> аспект временн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>сти.<br />

Т<strong>о</strong>чка весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия ежег<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сдвигается и приблизительн<strong>о</strong> за 2000 лет<br />

смещается на <strong>о</strong>дн<strong>о</strong> з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие в направлении, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>м движению С<strong>о</strong>лнца. Если мы<br />

зак<strong>о</strong>н пери<strong>о</strong>дичн<strong>о</strong>сти малых цикл<strong>о</strong>в исп<strong>о</strong>льзуем для б<strong>о</strong>льших цикл<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение ф<strong>о</strong>рмирующег<strong>о</strong> импульса п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м спирали тв<strong>о</strong>рения за плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в г<strong>о</strong>д <strong>о</strong>тстает на <strong>о</strong>дн<strong>о</strong><br />

з<strong>о</strong>диакальн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>звездие. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как импульс Овна, тингир<strong>о</strong>ванный сфер<strong>о</strong>й Сатурна,<br />

привел к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию кремния, следующее <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждение импульса тв<strong>о</strong>рения, д<strong>о</strong> завершения плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>ва<br />

г<strong>о</strong>да, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти в с<strong>о</strong>звездии Тельца. Спираль тем временем в<strong>о</strong>шла в сферу Юпитера, так чт<strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>рмирующий импульс Тельца, <strong>о</strong>ттененный Юпитер<strong>о</strong>м, ведет к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества.<br />

Юпитериальная <strong>о</strong>краска в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> видна из предшествующих <strong>о</strong>писаний<br />

<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ва.<br />

Спираль тв<strong>о</strong>рения спускается затем в сферу Марса и, д<strong>о</strong> завершения Плат<strong>о</strong>н<strong>о</strong>ва цикла, <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждает в<br />

Близнецах те силы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые на Земле прив<strong>о</strong>дят к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию серы. Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Рака, с<br />

тингир<strong>о</strong>ванием с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й, в<strong>о</strong>зникает ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Льва, в сфере Меркурия - <strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> (в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д), п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Девы, с тингир<strong>о</strong>ванием сфер<strong>о</strong>й Венеры, натрий и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м<br />

Вес<strong>о</strong>в в лунн<strong>о</strong>й сфере — кальций.<br />

Тем самым акт тв<strong>о</strong>рения д<strong>о</strong>стиг бы к<strong>о</strong>нца. Н<strong>о</strong> так же как мы см<strong>о</strong>гли пр<strong>о</strong>следить <strong>о</strong>тражательный<br />

характер серебра в ег<strong>о</strong> физических и химических св<strong>о</strong>йствах, и <strong>о</strong>тражательные св<strong>о</strong>йства сам<strong>о</strong>й Луны, так же<br />

д<strong>о</strong>лжны мы рассматривать <strong>о</strong>тражательную силу всей лунн<strong>о</strong>й сферы. Итак, если спираль тв<strong>о</strong>рения<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжает движение п<strong>о</strong> направлению к Земле, т<strong>о</strong> при пересечении сферы Луны <strong>о</strong>на будет <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дить <strong>о</strong>траженные сферы <strong>о</strong>стальных планет. У кальция м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> лунный, н<strong>о</strong> также<br />

и сатурнианский характер. Давайте всп<strong>о</strong>мним <strong>о</strong> факте, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый при <strong>о</strong>бсуждении кальция был <strong>о</strong>тмечен<br />

нами как примечательный, а именн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в известняках как материнск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>де нах<strong>о</strong>дят серебр<strong>о</strong> и свинец.<br />

И в кальцинир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ве к<strong>о</strong>стей встречаются между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы Вес<strong>о</strong>в и Сатурна.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, п<strong>о</strong>чему первая <strong>о</strong>траженная сфера является сфер<strong>о</strong>й Сатурна, а не<br />

Венеры, как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить сначала п<strong>о</strong> зак<strong>о</strong>нам зеркальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тражения. Н<strong>о</strong> при ближайшем<br />

рассм<strong>о</strong>трении этих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений складывается впечатление, чт<strong>о</strong> речь идет <strong>о</strong>б <strong>о</strong>тражении в смысле<br />

п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рения, репр<strong>о</strong>дукции все<strong>о</strong>бъемлющих к<strong>о</strong>смических единств, п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му как в<strong>о</strong>лна следует за<br />

в<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й.<br />

Так спираль тв<strong>о</strong>рения, п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ждении <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сферы Сатурна, д<strong>о</strong>стигает <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сферы<br />

Юпитера и <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждает п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Ск<strong>о</strong>рпи<strong>о</strong>на ф<strong>о</strong>рмирующие импульсы для земн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества (углер<strong>о</strong>да).<br />

Связь угля с Юпитер<strong>о</strong>м стан<strong>о</strong>вится <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>й, если всп<strong>о</strong>мнить <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>д, благ<strong>о</strong>даря св<strong>о</strong>ей<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать цепи и циклы, с<strong>о</strong>здает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть всей <strong>о</strong>рганизации <strong>о</strong>рганических веществ.<br />

Он п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> припаивает себя к сам<strong>о</strong>му себе - если м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> так выразиться - благ<strong>о</strong>даря р<strong>о</strong>дству с <strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м.<br />

Пр<strong>о</strong>цесс Юпитера - эт<strong>о</strong> ваятель из жидк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> ваятель в мыслительн<strong>о</strong>й жизни, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы<br />

сил<strong>о</strong>й асс<strong>о</strong>циации <strong>о</strong>бразуем из п<strong>о</strong>нятий мыслительные цепи, так же как углер<strong>о</strong>д при химическ<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ении вещества <strong>о</strong>бразует цепи и циклы.<br />

Далее п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Стрельца в <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сфере Марса <strong>о</strong>бразуется магний, а п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га в<br />

<strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>й сфере глин<strong>о</strong>зем. Сн<strong>о</strong>ва нетрудн<strong>о</strong> устан<strong>о</strong>вить с<strong>о</strong>лнечный <strong>о</strong>ттен<strong>о</strong>к пр<strong>о</strong>цесса<br />

К<strong>о</strong>зер<strong>о</strong>га-алюминия. Всп<strong>о</strong>мните гарм<strong>о</strong>низирующие и сглаживающие силы пр<strong>о</strong>цесса алюминия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

нах<strong>о</strong>дят св<strong>о</strong>е выражение в благ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дных камнях, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в турмалине, и <strong>о</strong>рганизующую центральную<br />

силу мир<strong>о</strong>здания, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м з<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесса встречается с алюминием.<br />

Таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лея в <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сфере Меркурия в<strong>о</strong>зникает жизненн<strong>о</strong>е<br />

веществ<strong>о</strong> и, нак<strong>о</strong>нец, п<strong>о</strong>д знак<strong>о</strong>м Рыб в <strong>о</strong>траженн<strong>о</strong>й сфере Венеры <strong>о</strong>бразуется фт<strong>о</strong>р, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong><br />

гал<strong>о</strong>гены.<br />

Места <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания этих веществ вместе сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>бразуют спираль (см. рис. 68), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая направлена<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> спирали тв<strong>о</strong>рения, как движение т<strong>о</strong>чки весеннег<strong>о</strong> равн<strong>о</strong>денствия пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

движению С<strong>о</strong>лнца п<strong>о</strong> эклиптике.<br />

94


Благ<strong>о</strong>даря так<strong>о</strong>му уп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>чению делается наглядным прежде всег<strong>о</strong> временн<strong>о</strong>й характер тв<strong>о</strong>рения,<br />

при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м представлен<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>е развитие <strong>о</strong>т праначала вещественн<strong>о</strong>й манифестации из свет<strong>о</strong>в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния, через в<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>-земн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong> тверд<strong>о</strong>й Земли. Земля стан<strong>о</strong>вится тверд<strong>о</strong>й лишь в т<strong>о</strong>т<br />

м<strong>о</strong>мент, к<strong>о</strong>гда тв<strong>о</strong>рение зак<strong>о</strong>нчен<strong>о</strong>.<br />

Если пери<strong>о</strong>дическая система представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й лишь <strong>о</strong>тг<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с<strong>о</strong>к эт<strong>о</strong>й спирали, н<strong>о</strong> не п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью ее<br />

исчерпывает, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>т различия <strong>о</strong>писываемых аспект<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>т абстрактн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую д<strong>о</strong>лжна<br />

иметь застывшая в числах система п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к жив<strong>о</strong>й системе, с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong>й с прир<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й вещей.<br />

Металлы, ст<strong>о</strong>ящие в пери<strong>о</strong>дическ<strong>о</strong>й системе не на св<strong>о</strong>ем месте, представлены здесь как<br />

фиксир<strong>о</strong>ванные планетные пр<strong>о</strong>цессы. Представляется правильным братьев железа, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вавшихся в<br />

результате вариации пр<strong>о</strong>цесса Марса - причем вариация пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шла п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сил земн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти или,<br />

п<strong>о</strong> крайней мере, п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м сил в <strong>о</strong>тражающей <strong>о</strong>бласти Луны, — разместить внутри <strong>о</strong>траженных<br />

планетарных сфер.<br />

Все эт<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вление вещественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мира не следует рассматривать так, как если бы вещества<br />

в<strong>о</strong>зникли в результате к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> замыкания между К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и Землей. Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к пр<strong>о</strong>низывает и<br />

импульсирует вселенную и ступенчат<strong>о</strong> нисх<strong>о</strong>дит к минеральн<strong>о</strong>му пр<strong>о</strong>явлению земных субстанций.<br />

Спираль тв<strong>о</strong>рения пр<strong>о</strong>х<strong>о</strong>дит через все ур<strong>о</strong>вни явлений — дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>-душевный, би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический и<br />

минеральный.<br />

«Там, где мы нах<strong>о</strong>дим кальций и магний, — г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит Герцеле, — там был<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong> растение,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му эти с<strong>о</strong>ставные части <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>им пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждением». «Первый миллиграмм кальция не<br />

древнее, чем перв<strong>о</strong>е растение». Импульсы тв<strong>о</strong>рения всегда действуют прежде всег<strong>о</strong> в <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м, в<br />

<strong>о</strong>рганизме, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизмы д<strong>о</strong>лжны быть пр<strong>о</strong>слежены д<strong>о</strong> тех с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яний, к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни были б<strong>о</strong>лее<br />

гигантскими, чем сег<strong>о</strong>дня, и были б<strong>о</strong>льше пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, нежели фиксир<strong>о</strong>ванными <strong>о</strong>тдельными <strong>о</strong>бликами.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, следует учитывать, чт<strong>о</strong> импульсы не всегда м<strong>о</strong>гли и м<strong>о</strong>гут развиваться прям<strong>о</strong>линейн<strong>о</strong> и<br />

без п<strong>о</strong>мех. Так чт<strong>о</strong> спираль тв<strong>о</strong>рения представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й как бы некую <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву, чт<strong>о</strong>бы вжиться в эти мысли<br />

<strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>.<br />

Спираль тв<strong>о</strong>рения не является систем<strong>о</strong>й, уст<strong>о</strong>явшейся в люб<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ем элементе, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>пытк<strong>о</strong>й<br />

представить динамику стан<strong>о</strong>вления <strong>субстанции</strong>.<br />

XXXVI. ЗАКЛЮЧЕНИЕ<br />

«Die Sonne tönt noch alter Weise<br />

In Brudersphären Wettgesang»<br />

В этих сл<strong>о</strong>вах из уст Гете звучит пр<strong>о</strong>видческ<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>минание <strong>о</strong> тех правременах, к<strong>о</strong>гда чел<strong>о</strong>век еще<br />

в<strong>о</strong>спринимал звучащую мир<strong>о</strong>вую гарм<strong>о</strong>нию и <strong>о</strong>щущал Неб<strong>о</strong> и Землю как <strong>о</strong>рганиз<strong>о</strong>ванные ею. Плат<strong>о</strong>н,<br />

<strong>о</strong>дин из п<strong>о</strong>следних чувств<strong>о</strong>вавший эту гарм<strong>о</strong>нию, называл эту пра<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву звучащег<strong>о</strong> мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка<br />

«гарм<strong>о</strong>нией сфер».<br />

Вселенная звучит. Она звучит с периферии двенадцатиричн<strong>о</strong> разделенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> З<strong>о</strong>диака и семикратн<strong>о</strong><br />

звучит из сфер планет.<br />

Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> И<strong>о</strong>анна при<strong>о</strong>бретает таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>ю с<strong>о</strong>гласную часть, св<strong>о</strong>е тел<strong>о</strong>, из З<strong>о</strong>диака, а<br />

св<strong>о</strong>ю всепр<strong>о</strong>никающую гласную душу из сферы планет. Оба взаим<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>никающих элемента стр<strong>о</strong>ят мир<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м беск<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразия взаим<strong>о</strong>действий.<br />

Так же, как мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> гарм<strong>о</strong>нически <strong>о</strong>рганизует Вселенную, так и земн<strong>о</strong>й мир <strong>о</strong>рганизуется им<br />

же п<strong>о</strong> музыкальным зак<strong>о</strong>нам. Ег<strong>о</strong> сила нисх<strong>о</strong>дит впл<strong>о</strong>ть д<strong>о</strong> Земли и здесь стр<strong>о</strong>ит веществ<strong>о</strong>. Земля - эт<strong>о</strong><br />

застывшее Мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е Сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>, «к<strong>о</strong>нец путей Г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дних ».<br />

К<strong>о</strong>гда мы сег<strong>о</strong>дня шествуем через прир<strong>о</strong>ду - между цветами и деревьями, камнями, скалами и<br />

рудными жилами - и стараемся п<strong>о</strong>нять прир<strong>о</strong>дные явления таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>пытаться пр<strong>о</strong>никнуть к<br />

тв<strong>о</strong>рящим пра<strong>о</strong>бразам, м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>казаться, чт<strong>о</strong> мы т<strong>о</strong> там, т<strong>о</strong> здесь ухватим ту или иную кр<strong>о</strong>ху эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Т<strong>о</strong>гда<br />

мы начинаем п<strong>о</strong>-н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му читать Б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>е Сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> - <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ждать ег<strong>о</strong> <strong>о</strong>т ег<strong>о</strong> застывания, перев<strong>о</strong>дя в<br />

материю.<br />

Химия: сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong>, заимств<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е из древнег<strong>о</strong> египетск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> «хеми» перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong> <strong>о</strong>значал<strong>о</strong> «темная<br />

земля» - п<strong>о</strong>зднее «наука <strong>о</strong> темн<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>м» - или тайная наука, в пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>явленн<strong>о</strong>му.<br />

Древние переживали силы вселенн<strong>о</strong>й в неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>зерцании, как эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>явленн<strong>о</strong>е, Земля же и ее<br />

тайны, г<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вый пл<strong>о</strong>д тв<strong>о</strong>рения, была для них в б<strong>о</strong>льшей или меньшей степени скрыта. Отсюда химия - эт<strong>о</strong><br />

наука <strong>о</strong> с<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>венн<strong>о</strong>м.<br />

Сег<strong>о</strong>дня дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит как раз на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т. Мы п<strong>о</strong>теряли знание <strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>рядке, н<strong>о</strong><br />

исслед<strong>о</strong>вали земные вещи. Он и стан<strong>о</strong>вятся для нас пр<strong>о</strong>явленными благ<strong>о</strong>даря знаниям, п<strong>о</strong>лученным<br />

физик<strong>о</strong>й, химией и другими естественными науками. А науку <strong>о</strong> б<strong>о</strong>жественн<strong>о</strong>м мир<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рядке мы назвали бы<br />

сег<strong>о</strong>дня тайн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку для нас не <strong>о</strong>чевидны факты предп<strong>о</strong>сылки эт<strong>о</strong>й научн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти.<br />

И все же мы д<strong>о</strong>лжны - если х<strong>о</strong>тим стремиться к цел<strong>о</strong>стн<strong>о</strong>му знанию — п<strong>о</strong>пытаться <strong>о</strong>бъединить <strong>о</strong>бе<br />

части, земную науку и небесную науку.<br />

Сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеется, чт<strong>о</strong> астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия не является, в эт<strong>о</strong>м смысле, небесн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й, н<strong>о</strong><br />

95


спр<strong>о</strong>ецир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в небесн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> земн<strong>о</strong>й наук<strong>о</strong>й. Учения и д<strong>о</strong>гматика религи<strong>о</strong>зных вер<strong>о</strong>учений, с<br />

друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, уже не м<strong>о</strong>гут б<strong>о</strong>льше уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рить с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>ттуда нет м<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>в<br />

к пр<strong>о</strong>явленн<strong>о</strong>й земн<strong>о</strong>й науке и п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н не м<strong>о</strong>жет верить в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н х<strong>о</strong>чет знать.<br />

Предшествующее был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>пытк<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>казать, как, с<strong>о</strong>храняя дух т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й научн<strong>о</strong>сти, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong><br />

прик<strong>о</strong>снуться к живым мир<strong>о</strong>вым зак<strong>о</strong>нам, найти и распутать нити, пр<strong>о</strong>тянутые <strong>о</strong>т земн<strong>о</strong>й материи к<br />

тв<strong>о</strong>рящим сферам мир<strong>о</strong>здания. Эта книга пр<strong>о</strong>бует сделать вклад в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы нащупать пульс мир<strong>о</strong>здания.<br />

Авт<strong>о</strong>р желал бы пр<strong>о</strong>будить стремление дальнейшими шагами в эт<strong>о</strong>м направлении исправить первый, еще<br />

не с<strong>о</strong>вершенный <strong>о</strong>пыт.<br />

ПРИЛОЖЕНИЕ<br />

П<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong> знак<strong>о</strong>мств<strong>о</strong> с экспериментат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> века, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил св<strong>о</strong>и исслед<strong>о</strong>вания в духе Гете, будет <strong>о</strong>твечать п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стям б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

числа мыслителей и исслед<strong>о</strong>вателей. В <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти читатели данн<strong>о</strong>й книги будут<br />

приветств<strong>о</strong>вать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>читать в <strong>о</strong>ригинале экспериментальные<br />

исслед<strong>о</strong>вания бар<strong>о</strong>на ф<strong>о</strong>н Герцеле. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му я п<strong>о</strong>считал не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым п<strong>о</strong>местить<br />

здесь раб<strong>о</strong>ты ф<strong>о</strong>н Герцеле, наск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> их еще м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> найти.<br />

Ранее уже был<strong>о</strong> <strong>о</strong>писан<strong>о</strong>, как затерялись исслед<strong>о</strong>вания Герцеле в эп<strong>о</strong>ху<br />

триумф<strong>о</strong>в химии, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> химии сельск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> х<strong>о</strong>зяйства. Сам <strong>о</strong>н <strong>о</strong>ставался забытым,<br />

лишь недавн<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> зан<strong>о</strong>в<strong>о</strong> <strong>о</strong>ткрыли, и ст<strong>о</strong>ил<strong>о</strong> труда разыскать ег<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>ты.<br />

НЕКОТОРЫЕ ФАКТЫ,<br />

ИЗ КОТОРЫХ МОЖНО СДЕЛАТЬ ВЫВОДЫ<br />

О ПРОИСХОЖДЕНИИ НЕОРГАНИЧЕСКИХ ВЕЩЕСТВ<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле<br />

Прир<strong>о</strong>да - не зерн<strong>о</strong>, не <strong>о</strong>б<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чка,<br />

В ней все един<strong>о</strong>. Т<strong>о</strong>чка.<br />

Т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> в течение неск<strong>о</strong>льких лет раб<strong>о</strong>тает над решением безнадежн<strong>о</strong>й, п<strong>о</strong>льзующейся в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

р<strong>о</strong>де дурн<strong>о</strong>й слав<strong>о</strong>й задачи, т<strong>о</strong>му нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть решения кажется п<strong>о</strong>чти чт<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>стью,<br />

а удача — чем-т<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащим зак<strong>о</strong>ну, неслыханным. Даже б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е числ<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>приятн<strong>о</strong> выглядящих<br />

факт<strong>о</strong>в едва ли в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии укрепить в нас веру в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы приблизились к цели.<br />

Желание пр<strong>о</strong>никнуть в суть т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кажется скрытым, в превращения пр<strong>о</strong>стых веществ, каждый<br />

считает, мягк<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, предприятием заранее <strong>о</strong>бреченным. И все же мы тем живее чувствуем п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь <strong>о</strong>тветить на в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с <strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения элемент<strong>о</strong>в, чем б<strong>о</strong>гаче стала наука н<strong>о</strong>выми сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами<br />

рассм<strong>о</strong>трения, влекущими нас к решению эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са.<br />

П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> введения не п<strong>о</strong>кажется странным, если я <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нюсь <strong>о</strong>т взгляд<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>правдываемых<br />

ставшими д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р известными фактами, и исп<strong>о</strong>льзую в качестве <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ры мысль, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>буждает меня<br />

пр<strong>о</strong>извести следующие <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> заявить, чт<strong>о</strong> не существует ничег<strong>о</strong><br />

не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Прир<strong>о</strong>да не с<strong>о</strong>здает вначале с<strong>о</strong>суд, чт<strong>о</strong>бы затем п<strong>о</strong>ставить в нег<strong>о</strong> растения. С<strong>о</strong>суд и<br />

растения в<strong>о</strong>зникли <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>чва с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из с<strong>о</strong>держащихся в растении несг<strong>о</strong>рающих веществ,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> эти вещества были пр<strong>о</strong>изведены и пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся растениями.<br />

Эт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыта. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся в в<strong>о</strong>дных<br />

раств<strong>о</strong>рах или в песке, пемзе и т. п., т<strong>о</strong>гда семена и к<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>тдают в<strong>о</strong>де или влажн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жке<br />

<strong>о</strong>рганические и не<strong>о</strong>рганические вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>следнем случае, для исслед<strong>о</strong>вания<br />

утрачиваются. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му я пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил б<strong>о</strong>льшую часть следующих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в без п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жки. К<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>бразуют на<br />

тарелках пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е переплетение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е легк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>хранять в слегка влажн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> если<br />

прикрыть их стеклянными пластинами, к<strong>о</strong>лпаками и т. п. Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>валась дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, из веществ семени ничег<strong>о</strong> не утрачивал<strong>о</strong>сь, и к ним ничег<strong>о</strong> не был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong>. Пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сшие<br />

растения д<strong>о</strong>лжны были, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с <strong>о</strong>бычными предп<strong>о</strong>сылками, с<strong>о</strong>держать так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

не<strong>о</strong>рганических веществ, чт<strong>о</strong> и семена.<br />

П<strong>о</strong> четыре зерна фас<strong>о</strong>ли с<strong>о</strong>рта Вициа Фаба, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые весили в среднем п<strong>о</strong> 2, 063 г, дали в среднем <strong>о</strong>т<br />

четырех анализ<strong>о</strong>в 0, 050 г пепла, 0, 006 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция (<strong>о</strong>сажден как щавелев<strong>о</strong>кислый, взвешен как<br />

серн<strong>о</strong>кислый) и 0, 0106 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния (магнезия). — Четыре пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>стка, выр<strong>о</strong>сшие из четырех<br />

зерен т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же с<strong>о</strong>рта (в среднем п<strong>о</strong> 2, 294 г вес<strong>о</strong>м) на дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, дали в среднем в четырех<br />

<strong>о</strong>пытах 0, 064 пепла, 0, 013 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 014 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

***<br />

П<strong>о</strong> 6 г семян луг<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> клевера дали в среднем <strong>о</strong>т трех анализ<strong>о</strong>в 0, 030 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 043<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния. Р<strong>о</strong>стки из каждых 6 г семян дали в среднем из четырех <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в 0, 043<br />

серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 064 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

Т<strong>о</strong>т же самый вид семян дал на каждые 6 г в качестве среднег<strong>о</strong> значения из четырех анализ<strong>о</strong>в 0, 017<br />

серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> барита, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> 0, 006 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты; р<strong>о</strong>стки из каждых 6 г семян дали в среднем в<br />

96


четырех <strong>о</strong>пытах 0, 034 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> барита, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong> 0, 012 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

***<br />

Зерна бел<strong>о</strong>й фас<strong>о</strong>ли, вес<strong>о</strong>м 2, 930 г, дали в среднем в трех анализах 0, 011 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Р<strong>о</strong>стки из зерен фас<strong>о</strong>ли п<strong>о</strong> 2, 940 г дали в среднем в трех <strong>о</strong>пытах 0, 018 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Карлик<strong>о</strong>вая фас<strong>о</strong>ль, вес<strong>о</strong>м 2, 500 г, дала в среднем в трех анализах 0, 006 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Р<strong>о</strong>стки из фас<strong>о</strong>ли так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же веса дали в среднем в трех <strong>о</strong>пытах 0, 015 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый магний ни у <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вида фас<strong>о</strong>ли прир<strong>о</strong>ста не <strong>о</strong>бнаружил.<br />

П<strong>о</strong>рции п<strong>о</strong> 6 г семян капусты <strong>о</strong>г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>держали в среднем в четырех <strong>о</strong>пытах 0, 071<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния. Р<strong>о</strong>стки из п<strong>о</strong>рций п<strong>о</strong> 6 г капусты дали в среднем в четырех <strong>о</strong>пытах 0, 090<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния. Кальций п<strong>о</strong>казал незначительный прир<strong>о</strong>ст, серная кисл<strong>о</strong>та нулев<strong>о</strong>й.<br />

***<br />

Р<strong>о</strong>стки Wasserrueben п<strong>о</strong> сравнению с 0, 074 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния в 6 г семян <strong>о</strong>бнаружили<br />

прир<strong>о</strong>ст в 0, 012.<br />

2 г ячменя, п<strong>о</strong> сравнению с 0, 004 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 012 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния в семенах<br />

дали 0, 008 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 018 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния в р<strong>о</strong>стках.<br />

***<br />

Как бы ни был<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> признать правильным нечт<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащее нашим привычным<br />

предп<strong>о</strong>сылкам и представлениям, мы пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> вынуждены сказать, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казанный в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях р<strong>о</strong>ст<br />

не<strong>о</strong>рганических веществ в р<strong>о</strong>стках д<strong>о</strong>лжен нах<strong>о</strong>диться в связи с пр<strong>о</strong>цессами пр<strong>о</strong>цесса вегетации. Кальций,<br />

магний, серная кисл<strong>о</strong>та не с<strong>о</strong>держатся ни в с<strong>о</strong>судах, ни в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Очевидн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> эти<br />

вещества в<strong>о</strong>зникли в растениях п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, как так называемые <strong>о</strong>рганические <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бразуются п<strong>о</strong>д упл<strong>о</strong>тняющим и ф<strong>о</strong>рмирующим в<strong>о</strong>здействием света и тепла. Изменение веществ,<br />

с<strong>о</strong>держащихся в семяд<strong>о</strong>лях, р<strong>о</strong>ст растений, связанн<strong>о</strong>е с этим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание н<strong>о</strong>вых ф<strong>о</strong>рм (даже при<br />

исключении ассимиляции) нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны без <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения и увеличения к<strong>о</strong>личества<br />

не<strong>о</strong>рганических веществ. Кальций, магний и т. д. в<strong>о</strong>зникли не сами п<strong>о</strong> себе, их не существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> прежде,<br />

как растений, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни выр<strong>о</strong>сли вместе с растениями. Вне <strong>о</strong>рганизма кальций и магний в<strong>о</strong>зникать не м<strong>о</strong>гут.<br />

Апри<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мертв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>; жив<strong>о</strong>е умирает, н<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>е не с<strong>о</strong>здается.<br />

Целлюл<strong>о</strong>за, хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>филл и т. д. п<strong>о</strong>двергается в<strong>о</strong>здействиям теллура и атм<strong>о</strong>сферы, в т<strong>о</strong> время как<br />

кальций, магний и т. д., если <strong>о</strong>ни уже имеются, п<strong>о</strong>д их влиянием не изменяются и таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуют<br />

п<strong>о</strong>чву. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, не п<strong>о</strong>чва р<strong>о</strong>ждает растения, а растения п<strong>о</strong>чву. П<strong>о</strong>чва не с<strong>о</strong>здает вначале части, а<br />

затем <strong>о</strong>бразует из них цел<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>на не с<strong>о</strong>здает вначале калий, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м кальций и затем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту, как<br />

в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии, <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>велевает <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м растений и жив<strong>о</strong>тных, и п<strong>о</strong>следние, в пр<strong>о</strong>цессе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения и<br />

р<strong>о</strong>ста, <strong>о</strong>бразуют эти вещества. В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение элементарных веществ является п<strong>о</strong>вседневным пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растения берут вещества из п<strong>о</strong>чвы, является следствием т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чва является пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м<br />

растений, и т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>т принцип рассм<strong>о</strong>трения п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет б<strong>о</strong>лее-менее исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать сл<strong>о</strong>в<strong>о</strong> «<strong>о</strong>бъясним<strong>о</strong>» в<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении эт<strong>о</strong>й части пр<strong>о</strong>цесса вегетации. Если бы п<strong>о</strong>чва не была пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м вегетации, растения не стали<br />

бы на ней расти.<br />

Какие вещества <strong>о</strong>бразует <strong>о</strong>рганизм жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>кажут п<strong>о</strong>следующие <strong>о</strong>пыты; резк<strong>о</strong>й границы,<br />

<strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>жидать нельзя. Чт<strong>о</strong> касается тех веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не встречаются в <strong>о</strong>рганизме, т<strong>о</strong>, в п<strong>о</strong>ддержку<br />

св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> утверждения я х<strong>о</strong>тел бы нап<strong>о</strong>мнить, чт<strong>о</strong> С<strong>о</strong>лнце не всегда светил<strong>о</strong> так, как сег<strong>о</strong>дня, и в древние<br />

времена, в б<strong>о</strong>лее пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й атм<strong>о</strong>сфере, при с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> друг<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении и температуре, растения и<br />

жив<strong>о</strong>тные в их примитивных ф<strong>о</strong>рмах м<strong>о</strong>гли пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить те вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые сег<strong>о</strong>дня мы уже не нах<strong>о</strong>дим<br />

в <strong>о</strong>рганизме, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н не м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить их в с<strong>о</strong>временных к<strong>о</strong>смических усл<strong>о</strong>виях.<br />

Х<strong>о</strong>тя эти выв<strong>о</strong>ды был<strong>о</strong> бы легк<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжить, целью наст<strong>о</strong>ящей публикации является, ск<strong>о</strong>рее, т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong>бы другие зах<strong>о</strong>тели п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рить м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты, в б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>ких масштабах, с разными семенами,<br />

лук<strong>о</strong>вицами и клубнями, в темн<strong>о</strong>те, при <strong>о</strong>свещении различных цвет<strong>о</strong>в, при разных температурах, при<br />

замерах к<strong>о</strong>личества в<strong>о</strong>здуха и т. д. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>пределить, существует ли разделение между<br />

листьями и к<strong>о</strong>рнями в пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дстве различных веществ. При с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong>м неведении, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м мы<br />

пребываем или пребывали <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения элемент<strong>о</strong>в, так<strong>о</strong>й призыв м<strong>о</strong>жет, в<strong>о</strong><br />

всяк<strong>о</strong>м случае, рассматриваться как <strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванный.<br />

Отн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ведения веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми я д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р пренебрегал, а именн<strong>о</strong>, марганца, железа,<br />

кремнезема, глин<strong>о</strong>зема, калия, натра и хл<strong>о</strong>ра, я с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщу п<strong>о</strong>зднее.<br />

Фрайенвальде на Одере, н<strong>о</strong>ябрь 1875 г.<br />

А. ф. Герцеле<br />

97


ВЕГЕТАТИВНОЕ ПРОИСХОЖДЕНИЕ ФОСФОРА И СЕРЫ<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как в длинн<strong>о</strong>й серии <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в над вегетацией я наблюдал, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, с<strong>о</strong>держащейся в растениях, не всегда с<strong>о</strong>впадает с к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты,<br />

<strong>о</strong>бнаруженн<strong>о</strong>й в семенах, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> найденные различия были нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> велики, чт<strong>о</strong>бы с п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>стью д<strong>о</strong>казать в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение эт<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в растениях, я п<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>б<strong>о</strong>вал усилить р<strong>о</strong>ст растений<br />

п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>бавления с<strong>о</strong>лей, уп<strong>о</strong>требляемых при п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бных <strong>о</strong>пытах, и надеялся, чт<strong>о</strong> удлинение<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сти вегетации, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е м<strong>о</strong>жет быть при эт<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>стигнут<strong>о</strong>, приведет к б<strong>о</strong>лее ясным<br />

результатам. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>здавал<strong>о</strong>сь впечатление, чт<strong>о</strong> существует <strong>о</strong>пределенная взаим<strong>о</strong>связь между<br />

с<strong>о</strong>став<strong>о</strong>м различн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пепла растений и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>стью растений <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывать ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту.<br />

Для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыта исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались 20 г семян названных ниже растений. В качестве п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жки<br />

служили накрытые стеклянными к<strong>о</strong>лпаками фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вые тарелки. В дистиллир<strong>о</strong>ванную в<strong>о</strong>ду (<strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 150<br />

куб. см) были д<strong>о</strong>бавлены указанные в<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>лбце следующей таблицы с<strong>о</strong>ли, масса к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых указана в<br />

следующем ст<strong>о</strong>лбце.<br />

В четверт<strong>о</strong>м ст<strong>о</strong>лбце приведен<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, <strong>о</strong>бнаруженн<strong>о</strong>е в растениях.<br />

I. Trifolium pratense. Клевер луг<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й. Красный клевер.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

1. 20 г семян красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> клевера с<strong>о</strong>держали 0, 188<br />

2. 2-й анализ семян п<strong>о</strong>казал 0, 185<br />

3. Растения, выращенные с серн<strong>о</strong>кислым натрием 0, 216 0, 189<br />

4. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым калием 0, 153 0, 183<br />

5. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 150 0, 240<br />

6. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 150 0, 244<br />

7. -!!-с углекислым кальцием 0, 150 0, 250<br />

8. -!!- с хл<strong>о</strong>ристым кальцием 0, 140 0, 254<br />

9. Растения, р<strong>о</strong>сшие без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 200<br />

Среднее значение <strong>о</strong>бнаруженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в анализах 1, 2, 3 и 4 к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты с<strong>о</strong>ставляет 0,<br />

184, в <strong>о</strong>пытах 5, 6, 7 и 8 равн<strong>о</strong> 0, 247. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в растениях,<br />

выр<strong>о</strong>сших с д<strong>о</strong>бавлением с<strong>о</strong>ли калия, в<strong>о</strong>зр<strong>о</strong>сл<strong>о</strong> на 0, 063.<br />

II. Vicia sativa. Г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шек п<strong>о</strong>севн<strong>о</strong>й. Вика.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

10. 20 г семян с<strong>о</strong>держали 0, 076<br />

11. Растения, выращенные без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 077<br />

12. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым аммиак<strong>о</strong>м 0, 200 0, 077<br />

13. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым калием 0, 123 0, 072<br />

14. -!!-с хл<strong>о</strong>ристым натрием 0, 150 0, 074<br />

15. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 150 0, 118<br />

Д<strong>о</strong>бавление с<strong>о</strong>ли кальция дал<strong>о</strong> прибавку ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в 0, 043, в т<strong>о</strong> время как <strong>о</strong>стальные с<strong>о</strong>ли<br />

в<strong>о</strong>здействия в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении эт<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты не <strong>о</strong>казали.<br />

III. Pisum sativum. Г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>х п<strong>о</strong>севн<strong>о</strong>й.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

16. 20 г семян с<strong>о</strong>держали 0, 206<br />

17. Растения, выр<strong>о</strong>сшие с углекислым калием 0, 200 0, 202<br />

18. -!!- с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 300 0, 198<br />

Д<strong>о</strong>бавление кальция не вызвал<strong>о</strong> прибавления ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шины<br />

с<strong>о</strong>держали на 0, 115 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты б<strong>о</strong>льше, чем м<strong>о</strong>гут в<strong>о</strong>спринять с<strong>о</strong>держащиеся к<strong>о</strong>личества кальция<br />

и магния, чт<strong>о</strong> в <strong>о</strong>стальных исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вавшихся семенах не наблюдал<strong>о</strong>сь.<br />

IV. Brassica Râpa. Репа<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

19. 20 г семян с<strong>о</strong>держат 0, 233<br />

20. Растения, выр<strong>о</strong>сшие без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 229<br />

21. -!!-с углекислым калием 0, 123 0, 233<br />

22. -!!-с серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 150 0, 271<br />

Увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании гипса с<strong>о</strong>ставляет 0, 040.<br />

98


V. Ячмень.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

23. 30 г семян с<strong>о</strong>держат 0, 111<br />

24. Вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й анализ семян п<strong>о</strong>казал 1, 112<br />

25. С углекислым калием 0, 200 0, 113<br />

26. С серн<strong>о</strong>кислым кальцием 0, 200 0, 178<br />

27. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 200 0, 183<br />

28. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 200 0, 180<br />

Д<strong>о</strong>бавление гипсы вызвал<strong>о</strong> увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты на 0, 068.<br />

VI. Lepidum Sativum. Кресс-салат.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> найденн<strong>о</strong>й<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

29. 20 г семян с<strong>о</strong>держат 0, 170<br />

30. Вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й анализ семян п<strong>о</strong>казал 0, 173<br />

31. С углекислым калием 0, 150 0, 170<br />

32. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 200 0, 173<br />

33. С гипс<strong>о</strong>м 0, 150 0, 190<br />

34. Без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к 0, 175<br />

Увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты с<strong>о</strong>ставляет т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0, 018.<br />

Уменьшение к<strong>о</strong>личества <strong>о</strong>стальных минеральных веществ, чем, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы<br />

<strong>о</strong>бъяснить увеличение к<strong>о</strong>личества ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, не был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong>. Также и т<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

кальция, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong>, найден<strong>о</strong> без п<strong>о</strong>терь.<br />

Чт<strong>о</strong>бы к<strong>о</strong>нстатир<strong>о</strong>вать эт<strong>о</strong>, анализы пепла были вып<strong>о</strong>лнены п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью; <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку здесь идет<br />

речь <strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>те, <strong>о</strong>стальные вещества <strong>о</strong>пущены.<br />

В<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, м<strong>о</strong>жет ли уменьшиться к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

В <strong>о</strong>пыте 33 бр<strong>о</strong>сается в глаза незначительн<strong>о</strong>е увеличение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. М<strong>о</strong>жет быть,<br />

в<strong>о</strong>зникшее здесь, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь и разл<strong>о</strong>жил<strong>о</strong>сь п<strong>о</strong>друг<strong>о</strong>му,<br />

и этими п<strong>о</strong>терями м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснить незначительн<strong>о</strong>е увеличение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты? Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>нять эт<strong>о</strong>, к растениям кресс-салата была д<strong>о</strong>бавлена ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та.<br />

№ <strong>о</strong>пыта К<strong>о</strong>л-в<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавленн<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>ли П<strong>о</strong>тери<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

35. Как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый кальций 0, 090 0, 020<br />

36. Как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый натрий 0, 243 0, 093<br />

37. Т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е 0, 243 0, 090<br />

38. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый калий и натрий 0, 448 0, 083<br />

39. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кислый натрий к растениям,<br />

выр<strong>о</strong>сшим в темн<strong>о</strong>те 0, 241 0, 074<br />

40. Растения, выр<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к П<strong>о</strong>терь нет<br />

41. При <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к П<strong>о</strong>терь нет<br />

Если ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та м<strong>о</strong>жет исчезать, как д<strong>о</strong>казывают эти цифры, т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>на д<strong>о</strong>лжна была быть<br />

разл<strong>о</strong>жена или пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вана, или т<strong>о</strong> и друг<strong>о</strong>е вместе, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> как так<strong>о</strong>вая <strong>о</strong>на не м<strong>о</strong>гла быть утрачена,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>на не летуча и, кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, была связана с натрием и кальцием.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на, к<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зникает, д<strong>о</strong>лжна быть с<strong>о</strong>ставлена из различных не минеральных<br />

веществ, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> уменьшения минеральных веществ, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>на м<strong>о</strong>гла бы в<strong>о</strong>зникнуть, как был<strong>о</strong><br />

сказан<strong>о</strong> выше, не пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>.<br />

Х<strong>о</strong>тя мы не разл<strong>о</strong>жили ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту на знак<strong>о</strong>мые нам с<strong>о</strong>ставляющие и не м<strong>о</strong>жем т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong><br />

указать на ее в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение из так<strong>о</strong>вых, мы д<strong>о</strong>лжны все же утверждать, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р имеет с<strong>о</strong>ставную<br />

прир<strong>о</strong>ду, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> если <strong>о</strong>н м<strong>о</strong>жет исчезнуть, т<strong>о</strong> есть разл<strong>о</strong>житься, т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>н вначале д<strong>о</strong>лжен был быть<br />

с<strong>о</strong>ставлен.<br />

Если бы с п<strong>о</strong>терей ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты был<strong>о</strong> связан<strong>о</strong> прибавление друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, т<strong>о</strong>гда мы яснее<br />

п<strong>о</strong>няли бы, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong> с п<strong>о</strong>терянн<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й.<br />

Если признать, чт<strong>о</strong> элементарные вещества с<strong>о</strong>ставлены и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны к пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваниям, т<strong>о</strong>гда мн<strong>о</strong>гие<br />

<strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельства при<strong>о</strong>бретают друг<strong>о</strong>й смысл, и мы м<strong>о</strong>жем расширить круг наших предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жений.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку весьма различные между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й вещества, такие как селитра и аммиак, имеют все же <strong>о</strong>дну<br />

<strong>о</strong>бщую с<strong>о</strong>ставную часть, аз<strong>о</strong>т, т<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та и калий нах<strong>о</strong>дятся друг к<br />

другу в п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жих <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях. Однак<strong>о</strong> для данн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> случая след<strong>о</strong>вал бы б<strong>о</strong>льше внимания уделить б<strong>о</strong>лее<br />

п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению.<br />

Эквивалент мышьяка <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к эквиваленту селена так, как эквивалент ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра к эквиваленту<br />

серы. Мы м<strong>о</strong>жем рассматривать эти <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения как генетические и п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м найти, чт<strong>о</strong> следующие факты<br />

99


с<strong>о</strong>впадают с ними.<br />

20 г семян кресс-салата дают, если кр<strong>о</strong>ме серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты учесть с<strong>о</strong>держащуюся в них серу как<br />

серную кисл<strong>о</strong>ту, 0, 462 эт<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Растения, выр<strong>о</strong>сшие из 20 г семян при <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении, без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к, дают т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> так же л растения, выр<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, растения, к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong> 0, 243 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в виде<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натр<strong>о</strong>на, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых из <strong>о</strong>пы-1ОВ 36 и 37 известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>теряли 0, 093 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, дают 0, 501 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> есть 0, 039 - 0, 123 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> барита, как и семена и как<br />

растения, выращенные без д<strong>о</strong>бавления ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й.<br />

Кресс-салат, выр<strong>о</strong>сший в темн<strong>о</strong>те с тем же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>м ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра, дает 0, 490 серн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, на 0, 028 б<strong>о</strong>льше, чем в семенах, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствует б<strong>о</strong>лее низк<strong>о</strong>му уменьшению ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й<br />

кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> есть не 0, 093, а 0, 074 (<strong>о</strong>пыт 39).<br />

Кресс-салат, выр<strong>о</strong>сший с д<strong>о</strong>бавлением ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция, дает 0, 495 серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты,<br />

прибавка с<strong>о</strong>ставляет 0, 033. При кажущемся незначительным уменьшении ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бнаруживается сильн<strong>о</strong>е увеличение серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бразующийся серн<strong>о</strong>кислый кальций<br />

делает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, и п<strong>о</strong>следняя превращается в серную<br />

кисл<strong>о</strong>ту. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, с п<strong>о</strong>терей ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты связан<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. Без<br />

д<strong>о</strong>бавления ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты и без уменьшения ее к<strong>о</strong>личества нет увеличения серн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Не все растения в св<strong>о</strong>ем перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>м развитии пре<strong>о</strong>бразуют ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту в серную<br />

кисл<strong>о</strong>ту, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>здний пери<strong>о</strong>д р<strong>о</strong>ста.<br />

Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые виды растений, выр<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те, <strong>о</strong>бнаруживают и без д<strong>о</strong>бавления кальция явственн<strong>о</strong>е<br />

увеличение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

При искусственн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении, без наступления темн<strong>о</strong>ты, эти растения теряют б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. В<strong>о</strong>зникает ли при эт<strong>о</strong>м серная кисл<strong>о</strong>та, я не исслед<strong>о</strong>вал. При нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й<br />

температуре серная кисл<strong>о</strong>та не в<strong>о</strong>зникает. Описание всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> я дам в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й из п<strong>о</strong>следующих раб<strong>о</strong>т.<br />

Если превращение или распад ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра на вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуют серу и другие вещества,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>ка не <strong>о</strong>пределяются, не п<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong>, как в химическ<strong>о</strong>м аппарате, т<strong>о</strong> все же <strong>о</strong>н<strong>о</strong> в выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й<br />

степени вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>. В<strong>о</strong> всяк<strong>о</strong>м случае, растительн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и серы д<strong>о</strong>казан<strong>о</strong> данными<br />

фактами. Вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, будет п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лен<strong>о</strong> указать здесь на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы пр<strong>о</strong>двигаемся п<strong>о</strong> местн<strong>о</strong>сти, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й не<br />

пр<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жен<strong>о</strong> путей, и лишь п<strong>о</strong>сле д<strong>о</strong>лгих и трудных п<strong>о</strong>иск<strong>о</strong>в эт<strong>о</strong>т к<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ткий путь стал в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным.<br />

Кальций в<strong>о</strong>зникает в растениях раньше, чем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та. Кт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верит в эт<strong>о</strong>? Бесчисленные<br />

химические пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>бразуют в растениях вещества, в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> внутри<br />

растений, п<strong>о</strong>чему бы и не эти т<strong>о</strong>же? Ну, а каким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong><strong>о</strong>бще в<strong>о</strong>зникли ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и сера?<br />

П<strong>о</strong>ка элементарные вещества считали неизменными и не знали, где или как <strong>о</strong>ни в<strong>о</strong>зникают, <strong>о</strong>ни<br />

м<strong>о</strong>гли считаться пр<strong>о</strong>стыми, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е след<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> рассматривать как не изменяющееся. Н<strong>о</strong> теперь,<br />

к<strong>о</strong>гда мы видим, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый считался пр<strong>о</strong>стым веществ<strong>о</strong>м, не существует с сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> начала, н<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>зникает и превращается в серу, теперь нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> утверждать пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ту этих веществ.<br />

Вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы сказать, чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е существует с сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> начала, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> не в<strong>о</strong>зникает.<br />

Однак<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>гда мы узнали как<strong>о</strong>е-т<strong>о</strong> веществ<strong>о</strong> как нечт<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>дверженн<strong>о</strong>е стан<strong>о</strong>влению, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> перестает быть<br />

пр<strong>о</strong>стым, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вящееся дв<strong>о</strong>як<strong>о</strong> в сам<strong>о</strong>м себе.<br />

Невер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сера, как так<strong>о</strong>вая, с<strong>о</strong>держится в ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре, и чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р является с<strong>о</strong>единением серы,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> так<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>единение давн<strong>о</strong> бы разл<strong>о</strong>жил<strong>о</strong>сь. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть с<strong>о</strong>держания серы в ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре<br />

существует. Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р д<strong>о</strong>лжен с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ять из веществ, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых т<strong>о</strong>гда м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникнуть сера, к<strong>о</strong>гда<br />

растениями вырабатываются те вещества и ф<strong>о</strong>рмы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые требуют в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения серы.<br />

Я не х<strong>о</strong>чу п<strong>о</strong>ка высказывать предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и сера с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят из<br />

углер<strong>о</strong>да, аз<strong>о</strong>та и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong> дальнейшие <strong>о</strong>пыты дадут п<strong>о</strong>лную уверенн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong><br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Сера не м<strong>о</strong>жет быть алл<strong>о</strong>тр<strong>о</strong>пным с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янием ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> алл<strong>о</strong>тр<strong>о</strong>пия не связана с<br />

изменением эквивалента.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, эквиваленты элементарных веществ к<strong>о</strong>нстантны не п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> эти вещества як<strong>о</strong>бы<br />

пр<strong>о</strong>стые и не изменяются, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни всегда <strong>о</strong>дним и тем же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникают в растениях как<br />

сл<strong>о</strong>жные, как все другие <strong>о</strong>рганические вещества.<br />

Так называемые элементарные вещества <strong>о</strong>граничены в себе св<strong>о</strong>им с<strong>о</strong>став<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> их<br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение взаим<strong>о</strong>связан<strong>о</strong> с <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванием веществ и ф<strong>о</strong>рм в растениях. Пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> не был<strong>о</strong> бы<br />

<strong>о</strong>граничен<strong>о</strong> в себе, т<strong>о</strong> есть для экзистенции нечт<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е, вещь ум<strong>о</strong>зрительная.<br />

Мы п<strong>о</strong>лагали, чт<strong>о</strong> неизменн<strong>о</strong>сть веществ не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъяснять их пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> есть не<strong>о</strong>бъясним<strong>о</strong>е<br />

через нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>е, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> не существует никаких пр<strong>о</strong>стых веществ. Мы х<strong>о</strong>тели д<strong>о</strong>казать пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ту<br />

веществ их неизменн<strong>о</strong>стью и старались д<strong>о</strong>казать нечт<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>все не существует; не существует никаких<br />

не изменных веществ.<br />

Как пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение минеральных веществ в различных частях растений, — к<strong>о</strong>рнях,<br />

100


стеблях, листьях и элементах их ф<strong>о</strong>рм, — и какие выв<strong>о</strong>ды м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы сделать из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении<br />

с<strong>о</strong>става тех веществ, <strong>о</strong>б эт<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>гли бы к<strong>о</strong>е-чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщить мн<strong>о</strong>гие уже имеющиеся исслед<strong>о</strong>вания, если бы их<br />

рассм<strong>о</strong>треть с генетическ<strong>о</strong>й т<strong>о</strong>чки зрения. Т<strong>о</strong>т же, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>казался в неприятн<strong>о</strong>й ситуации пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речия<br />

<strong>о</strong>бщепризнанн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>ниманию кажущихся незыблемыми <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений, т<strong>о</strong>т, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, не м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>жидать, чт<strong>о</strong><br />

высказываемые мнения найдут <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>желательный прием или п<strong>о</strong>ддержку. Однак<strong>о</strong> я п<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong><br />

эти мнения, если, благ<strong>о</strong>даря п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рению м<strong>о</strong>их <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>кажутся правильными, см<strong>о</strong>гли бы <strong>о</strong>казаться<br />

важными и для других раздел<strong>о</strong>в естеств<strong>о</strong>знания, и чт<strong>о</strong> преимущества, вытекающие из них, не см<strong>о</strong>гут<br />

<strong>о</strong>статься без внимания.<br />

Высказанные взгляды не являются н<strong>о</strong>выми, как <strong>о</strong>ни, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>кажутся к<strong>о</strong>е-к<strong>о</strong>му, н<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни<br />

высказывались, т<strong>о</strong> сн<strong>о</strong>ва и сн<strong>о</strong>ва <strong>о</strong>тбрасывались или ими пренебрегали, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>димые в эт<strong>о</strong>м<br />

направлении <strong>о</strong>пыты рассматривались как негативные, в т<strong>о</strong> время как <strong>о</strong>ни пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились не с<strong>о</strong><strong>о</strong>бразн<strong>о</strong> с<br />

целью, и тем самым не м<strong>о</strong>гли ничег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать ни за, ни пр<strong>о</strong>тив.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> предусматривал<strong>о</strong>сь, чт<strong>о</strong> с д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения<br />

элементарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества была бы д<strong>о</strong>казана с<strong>о</strong>ставная прир<strong>о</strong>да этих веществ.<br />

Далее, пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> и пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание минеральных веществ в растениях скрываются тем, чт<strong>о</strong><br />

растения <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щают эти вещества из п<strong>о</strong>чвы, из-за чег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нимание действительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>цесса был<strong>о</strong> затруднен<strong>о</strong>.<br />

Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> так же <strong>о</strong>чень мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вала неверн<strong>о</strong>му взгляду весьма с<strong>о</strong>блазнительная гип<strong>о</strong>теза,<br />

с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й минеральные вещества в<strong>о</strong>зникли вследствие <strong>о</strong>хлаждения к<strong>о</strong>смических пар<strong>о</strong>в раньше, чем<br />

растения, х<strong>о</strong>тя эта гип<strong>о</strong>теза п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к качеству веществ с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> безразлична и не м<strong>о</strong>жет<br />

<strong>о</strong>бъяснить ег<strong>о</strong>.<br />

Различие между <strong>о</strong>рганическими и не<strong>о</strong>рганическими веществами, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е все б<strong>о</strong>льше утрачивал<strong>о</strong><br />

ценн<strong>о</strong>сть, теперь стал<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> неуд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рительным и б<strong>о</strong>льше нельзя принимать <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>е<br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение с<strong>о</strong>ставных частей п<strong>о</strong>чвы. Я выразил эт<strong>о</strong> в неб<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>те, п<strong>о</strong>священн<strong>о</strong>й данн<strong>о</strong>му<br />

предмету, <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в 1876 г<strong>о</strong>ду: «Не п<strong>о</strong>чва пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит растения, н<strong>о</strong> растение п<strong>о</strong>чву», чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong><br />

сравнению с прежним взгляд<strong>о</strong>м является правильным. П<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению к действительн<strong>о</strong>сти следует сказать:<br />

п<strong>о</strong>чва в<strong>о</strong>зникает вместе с растениями.<br />

Я знаю, чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты не так п<strong>о</strong>лны, как х<strong>о</strong>тел<strong>о</strong>сь бы, н<strong>о</strong> я считал целес<strong>о</strong><strong>о</strong>бразным <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вать их<br />

часть, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> надеюсь, чт<strong>о</strong> вследствие эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и другие <strong>о</strong>братятся к эт<strong>о</strong>му предмету. Числ<strong>о</strong><br />

напрашивающихся в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в и представляющихся в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жными <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в так велик<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>му, кт<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>вт<strong>о</strong>рит и расширит м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты, усилия <strong>о</strong>купятся ст<strong>о</strong>рицей.<br />

Ос<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> желательн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы, если бы исслед<strong>о</strong>вали жив<strong>о</strong>тный <strong>о</strong>рганизм ми ег<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить минеральные вещества. Например, с<strong>о</strong>держит ли р<strong>о</strong>дившееся жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е из этих веществ другие<br />

и в б<strong>о</strong>льшем к<strong>о</strong>личестве, нежели яйц<strong>о</strong>.<br />

Также и другие вещества, нежели ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р и сера, нах<strong>о</strong>дятся друг к другу в генетическ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении,<br />

так чт<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>дни, как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, назвать первичными, а другие, как серу, вт<strong>о</strong>ричными. Я м<strong>о</strong>г бы<br />

уже сейчас с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщить <strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшем числе <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ду, н<strong>о</strong> считаю все-таки надежнее еще<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжить их ряд и <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вать их лишь в к<strong>о</strong>нце текущег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да.<br />

Фрайенвальде на Одере, декабрь 1879.<br />

А. ф. Герцеле<br />

РАСТИТЕЛЬНОЕ ПРОИСХОЖДЕНИЕ КАЛЬЦИЯ И МАГНИЯ,<br />

А ТАКЖЕ ПРЕДВАРИТЕЛЬНОЕ СООБЩЕНИЕ О ВОЗНИКНОВЕНИИ КАЛИЯ И НАТРА<br />

А. ф. Герцеле<br />

Из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> мы нах<strong>о</strong>дим кальций и магний в растениях, мы п<strong>о</strong>лагаем не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димым сделать выв<strong>о</strong>д,<br />

чт<strong>о</strong> все веществ<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит из п<strong>о</strong>чвы, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й выр<strong>о</strong>сли растения. Тысячекратные <strong>о</strong>пыты, как кажется,<br />

свидетельствует <strong>о</strong> правильн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> выв<strong>о</strong>да, нам кажется, чт<strong>о</strong> мы правильн<strong>о</strong> видим и думаем, и, тем не<br />

менее, мы пл<strong>о</strong>х<strong>о</strong> наблюдали, и сделанный выв<strong>о</strong>д, как п<strong>о</strong>казывают следующие факты, существенн<strong>о</strong> неверен.<br />

В м<strong>о</strong>ем пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>днем с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщении <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и серы я<br />

п<strong>о</strong>казал, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та в<strong>о</strong>зникает, к<strong>о</strong>гда в растении увеличивается к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> кальция. Был<strong>о</strong> бы<br />

нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы кальций м<strong>о</strong>г <strong>о</strong>бусл<strong>о</strong>вить в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> считаться<br />

<strong>о</strong>рганическим и сл<strong>о</strong>жным, если ег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение нужн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы искать вне <strong>о</strong>рганизма, в<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бленных, ха<strong>о</strong>тичных, <strong>о</strong>тделенных <strong>о</strong>т жизни растения усл<strong>о</strong>виях. Как ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та, так и<br />

кальций д<strong>о</strong>лжен в<strong>о</strong>зникать в растениях, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> без кальция нет ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты.<br />

Кальций в<strong>о</strong>зникает из магния.<br />

Два анализа 20 г семян кресс-салата, Lepidum sativum, дали в среднем 0, 207 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

Кальций был <strong>о</strong>пределен как серн<strong>о</strong>кислый кальций. В растениях, выр<strong>о</strong>сших из 20 г этих семян, с<br />

д<strong>о</strong>бавлением различных с<strong>о</strong>единений магния, анализ п<strong>о</strong>казал приведенные в следующей таблице<br />

101


к<strong>о</strong>личества серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция.<br />

В этих шести <strong>о</strong>пытах исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались в <strong>о</strong>бщем 120 г семян кресс-салата, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны были бы<br />

дать 1, 242 г серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция. Однак<strong>о</strong> был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бнаружен<strong>о</strong> 1, 570 г, т<strong>о</strong> есть на 0, 328 или 26 % б<strong>о</strong>льше,<br />

чем д<strong>о</strong>лжны были бы дать исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванные 120 г семян. Прир<strong>о</strong>ст серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция с<strong>о</strong>ставляет в<br />

среднем 0, 054.<br />

Для красн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> клевера средний прир<strong>о</strong>ст серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция с<strong>о</strong>ставляет на 20 г семян при<br />

д<strong>о</strong>бавлении серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и жжен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния 0, 031.<br />

П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нельзя утверждать, чт<strong>о</strong> кальций в<strong>о</strong>зникает из магния, н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кресс-салат и<br />

растения клевера благ<strong>о</strong>даря д<strong>о</strong>бавке магния вырабатывают кальций.<br />

Другие вещества, например; серн<strong>о</strong>кислый аммиак, аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кислый натр, п<strong>о</strong>варенная с<strong>о</strong>ль, не<br />

<strong>о</strong>казывают влияния на пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> кальция. Если в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение кальция является не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> явлением,<br />

с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждающим магний, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникает из нег<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>гда мы не см<strong>о</strong>жем найти д<strong>о</strong>бавленные к<strong>о</strong>личества<br />

магния в пепле растений, к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> уменьшиться.<br />

Приведенные в следующей таблице цифры п<strong>о</strong>казывают уменьшение магния.<br />

Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванные с<strong>о</strong>единения магния не с<strong>о</strong>держали п<strong>о</strong>ддающег<strong>о</strong>ся взвешиванию к<strong>о</strong>личества кальция.<br />

Дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вавшаяся для п<strong>о</strong>лива и т. д., мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>кратн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>верялась п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

выпаривания 4- 500 мл на с<strong>о</strong>держание примесей. Глазурь фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вых тарел<strong>о</strong>к, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых растения р<strong>о</strong>сли<br />

п<strong>о</strong>д стеклянными к<strong>о</strong>лпаками, кальция не с<strong>о</strong>держала. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>на не <strong>о</strong>бнаруживала ни малейшей<br />

к<strong>о</strong>рр<strong>о</strong>зии.<br />

Х<strong>о</strong>д наших исслед<strong>о</strong>ваний не д<strong>о</strong>стиг бы к<strong>о</strong>нца, если бы следующие <strong>о</strong>пыты не п<strong>о</strong>казали нам<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжать.<br />

К<strong>о</strong>гда мы д<strong>о</strong>бавляли растениям кр<strong>о</strong>ме магния еще углекислый или щавелев<strong>о</strong>кислый калий, т<strong>о</strong>гда<br />

кальций, как <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>, увеличивался, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тери магния стан<strong>о</strong>вятся значительн<strong>о</strong> меньше.<br />

Для 20 г кресс-салата уменьшение магния при д<strong>о</strong>бавлении<br />

0, 4 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия 0, 015<br />

0, 250 щавелев<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия 0, 004<br />

Для 20 г клевера при д<strong>о</strong>бавлении 0, 3 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия уменьшения к<strong>о</strong>личества магния не<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит.<br />

Если был<strong>о</strong> бы известн<strong>о</strong>, из каких веществ в<strong>о</strong>зникает магний, т<strong>о</strong>гда мы знали бы, п<strong>о</strong>чему ег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> уменьшается при <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м увеличении к<strong>о</strong>личества кальция в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м случае на 46, в друг<strong>о</strong>м<br />

на 15, в третьем — т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на 4 миллиграмма и в четверт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>всем не уменьшается. Д<strong>о</strong>лжна была бы<br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти п<strong>о</strong>теря магния, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> иначе не м<strong>о</strong>г бы в<strong>о</strong>зникнуть кальций, н<strong>о</strong> магний, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванный<br />

для кальция, д<strong>о</strong>лжен быть каким-т<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>лнен.<br />

Мы д<strong>о</strong>лжны были в выше<strong>о</strong>писанных <strong>о</strong>пытах д<strong>о</strong>бавить растениям веществ<strong>о</strong>, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет<br />

в<strong>о</strong>зникнуть магний.<br />

Если бы углекислый калий был этим веществ<strong>о</strong>м, если бы магний в<strong>о</strong>зникал из углекисл<strong>о</strong>ты калия, а<br />

кальций из магния, т<strong>о</strong>гда при д<strong>о</strong>бавлении углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, безмагния, т<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>лжен был бы<br />

в<strong>о</strong>зникнуть кальций. Углекисл<strong>о</strong>та д<strong>о</strong>лжна бы пр<strong>о</strong>извести магний, а п<strong>о</strong>следний — кальций, чт<strong>о</strong> и есть в<br />

действительн<strong>о</strong>сти.<br />

Для 20 г клевера при д<strong>о</strong>бавлении 0, 3 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия уменьшения к<strong>о</strong>личества магния не<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит.<br />

Если был<strong>о</strong> бы известн<strong>о</strong>, из каких веществ в<strong>о</strong>зникает магний, т<strong>о</strong>гда мы знали бы, п<strong>о</strong>чему ег<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> уменьшается при <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м увеличении к<strong>о</strong>личества кальция в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м случае на 46, в друг<strong>о</strong>м<br />

на 15, в третьем — т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на 4 миллиграмма и в четверт<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>всем не уменьшается. Д<strong>о</strong>лжна была бы<br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>йти п<strong>о</strong>теря магния, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> иначе не м<strong>о</strong>г бы в<strong>о</strong>зникнуть кальций, н<strong>о</strong> магний, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванный<br />

для кальция, д<strong>о</strong>лжен быть каким-т<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>лнен.<br />

Мы д<strong>о</strong>лжны были в выше<strong>о</strong>писанных <strong>о</strong>пытах д<strong>о</strong>бавить растениям веществ<strong>о</strong>, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет<br />

в<strong>о</strong>зникнуть магний.<br />

102


Если бы углекислый калий был этим веществ<strong>о</strong>м, если бы магний в<strong>о</strong>зникал из углекисл<strong>о</strong>ты калия, а<br />

кальций из магния, т<strong>о</strong>гда при д<strong>о</strong>бавлении углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, безмагния, т<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>лжен был бы<br />

в<strong>о</strong>зникнуть кальций. Углекисл<strong>о</strong>та д<strong>о</strong>лжна бы пр<strong>о</strong>извести магний, а п<strong>о</strong>следний — кальций, чт<strong>о</strong> и есть в<br />

действительн<strong>о</strong>сти.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку температура и <strong>о</strong>свещение при различных <strong>о</strong>пытах не всегда были <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вы, результаты<br />

вегетации м<strong>о</strong>гут не п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью с<strong>о</strong>впадать.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку при д<strong>о</strong>бавлении углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и щавелев<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия в растениях в<strong>о</strong>зникает кальций, а<br />

п<strong>о</strong>следний м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникать т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> из магния, т<strong>о</strong>гда магний д<strong>о</strong>лжен в<strong>о</strong>зникать из углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

Другие вещества, как уже был<strong>о</strong> сказан<strong>о</strong> выше, не <strong>о</strong>казывают неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> влияния на<br />

выраб<strong>о</strong>тку кальция, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, и на выраб<strong>о</strong>тку магния.<br />

Теперь в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли неп<strong>о</strong>средственн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение магния. Если бы<br />

магний п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong> перев<strong>о</strong>дился в кальций, т<strong>о</strong> ег<strong>о</strong> нельзя был<strong>о</strong> бы найти в растениях, <strong>о</strong>н был бы транзитным<br />

веществ<strong>о</strong>м. Д<strong>о</strong>лжна существ<strong>о</strong>вать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>спрепятств<strong>о</strong>вать пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию и тем самым вызвать<br />

накапливание магния, при усл<strong>о</strong>вии, чт<strong>о</strong> в эт<strong>о</strong>м случае в<strong>о</strong>зникают те ф<strong>о</strong>рмирующие элементы растения, с<br />

р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых связан<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение магния. Эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стичь благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> растениям<br />

д<strong>о</strong>бавляют т<strong>о</strong> сам<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е <strong>о</strong>н<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>бразуется, т<strong>о</strong> есть кальций, и т<strong>о</strong>, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>зникает, т<strong>о</strong> есть углекисл<strong>о</strong>ту.<br />

20 г семян г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ха дали из неск<strong>о</strong>льких анализ<strong>о</strong>в среднее к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния 0, 040. (Эти же семена<br />

с<strong>о</strong>держали 10-12 миллиграмм кремнезема).<br />

Решающим в этих <strong>о</strong>пытах, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, является т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> при д<strong>о</strong>бавлении серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> натра не<br />

в<strong>о</strong>зникает прир<strong>о</strong>ста магния.<br />

Три анализа 20 г семян клевера дали 0, 090, 0, 088 и 0, 087 магния, в среднем 0, 088.<br />

Выр<strong>о</strong>сшие из 20 г тех же семян растения при д<strong>о</strong>бавлении 0, 150 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 160<br />

углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия дают 0, 106 магния, т<strong>о</strong> есть прир<strong>о</strong>ст с<strong>о</strong>ставляет 0, 018.<br />

В серии из примерн<strong>о</strong> 50 <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в с кресс-салат<strong>о</strong>м ник<strong>о</strong>гда не замечал<strong>о</strong>сь д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> уп<strong>о</strong>минания<br />

прир<strong>о</strong>ста к<strong>о</strong>личества магния, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый с<strong>о</strong>ставлял в среднем 0, 090.<br />

При д<strong>о</strong>бавлении 0, 4 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и 0, 4 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия магний увеличился на 0, 021.<br />

Х<strong>о</strong>тя вышеизл<strong>о</strong>женн<strong>о</strong>е г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит в п<strong>о</strong>льзу в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения магния из углекисл<strong>о</strong>ты, все же не п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бал<strong>о</strong><br />

бы считать эт<strong>о</strong> действительным,<br />

если бы наши с<strong>о</strong>мнения не были устранены <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельств<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>истекающим из прир<strong>о</strong>ды вещей:<br />

растения, р<strong>о</strong>сшие в темн<strong>о</strong>те, при д<strong>о</strong>бавлении кальция и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия не <strong>о</strong>бнаруживают ни малейшег<strong>о</strong><br />

прир<strong>о</strong>ста магния. Магний не м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникнуть, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> в темн<strong>о</strong>те углекисл<strong>о</strong>та не разлагается.<br />

Кресс-салат, выр<strong>о</strong>сший в темн<strong>о</strong>те с д<strong>о</strong>бавлением серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, не дает<br />

прир<strong>о</strong>ста магния. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> также и г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>х.<br />

Верн<strong>о</strong>сть эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> факта д<strong>о</strong>казывается <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>м, пр<strong>о</strong>веденным при <strong>о</strong>братных усл<strong>о</strong>виях. Растения,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые выращивались при свете света кер<strong>о</strong>син<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й лампы, в <strong>о</strong>тсутствии темн<strong>о</strong>ты, с д<strong>о</strong>бавлением не<br />

с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> кальция раств<strong>о</strong>ра клея, т<strong>о</strong> есть вещества, п<strong>о</strong>ставляющег<strong>о</strong> при разл<strong>о</strong>жении углекисл<strong>о</strong>ту, дали<br />

следующие к<strong>о</strong>личества кальция:<br />

Я не исслед<strong>о</strong>вал, <strong>о</strong>бразуется ли при д<strong>о</strong>бавлении к клею, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый п<strong>о</strong>ставляет углекисл<strong>о</strong>ту,<br />

серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция, не кальций, а магний, как при д<strong>о</strong>бавлении серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия. Однак<strong>о</strong> т<strong>о</strong> и друг<strong>о</strong>е<br />

имеет равн<strong>о</strong>е значение, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тери магния при д<strong>о</strong>бавлении клея уменьшаются. В растениях, выр<strong>о</strong>сших при<br />

кер<strong>о</strong>син<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й лампе, д<strong>о</strong>лжен был <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваться магний, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> без нег<strong>о</strong> кальций не <strong>о</strong>бразуется.<br />

Действует ли углекислый аммиак таким же <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, как углекислый кальций или клей, я не<br />

исслед<strong>о</strong>вал.<br />

103


Превращение магния в кальций пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит и в темн<strong>о</strong>те.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>ст кальция при желательн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>свещении связан с ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, и там самым как<br />

благ<strong>о</strong>даря д<strong>о</strong>бавлению магния, так и углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия, к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в растениях<br />

м<strong>о</strong>жет быть увеличен<strong>о</strong>, я не п<strong>о</strong>казывал при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи цифр, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong>, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с м<strong>о</strong>ей раб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й <strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре и сере эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чти сам<strong>о</strong> с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й разумеется, и здесь речь идет т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong> кальции и магнии.<br />

Отн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> участия углекисл<strong>о</strong>ты в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты я не пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>чных<br />

<strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в.<br />

С<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит ли магний из двух эквивалент<strong>о</strong>в углер<strong>о</strong>да, а кальций <strong>о</strong>бразуется благ<strong>о</strong>даря д<strong>о</strong>бавлению<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, <strong>о</strong>стается п<strong>о</strong>ка без <strong>о</strong>твета. Мы д<strong>о</strong>лжны уд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льств<strong>о</strong>ваться тем, чт<strong>о</strong> эти вещества вырабатываются<br />

растениями.<br />

Нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> разл<strong>о</strong>жить их, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льзуемые для эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> средства, тепл<strong>о</strong>, свет и т. д. в<br />

<strong>о</strong>рганизме ведут к пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>й цели, т<strong>о</strong> есть не к разл<strong>о</strong>жению, а к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию кальция и магния.<br />

С<strong>о</strong>ставление из их с<strong>о</strong>ставных частей не м<strong>о</strong>жет удаться, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> их в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение взаим<strong>о</strong>связан<strong>о</strong><br />

с р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м растений, пр<strong>о</strong>цессы к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ей синтетическ<strong>о</strong>й силе вне растения не существуют. Однак<strong>о</strong><br />

сейчас у нас есть генетический ряд веществ, чьи члены мы м<strong>о</strong>жем заставить в<strong>о</strong>зникать п<strong>о</strong> желанию при<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи вегетации. За углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й следует магний, затем кальций, <strong>о</strong>н прив<strong>о</strong>дит к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию<br />

ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, а из ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра в<strong>о</strong>зникает сера. Мы знаем, как мы д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>бращаться с растениями,<br />

если д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникнуть т<strong>о</strong> или ин<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>.<br />

К<strong>о</strong>гда я в св<strong>о</strong>ей раб<strong>о</strong>те <strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ре и сере утверждаю, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>чва является пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м вегетации,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку минеральные с<strong>о</strong>ставные части растений, не п<strong>о</strong>дверженные гниению, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> ее<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вывали, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> утверждение в <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>й степени был<strong>о</strong> гип<strong>о</strong>тетическим, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>гда<br />

наблюдавшиеся мн<strong>о</strong>ю факты не были д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чными, чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью развеять <strong>о</strong>правданные с<strong>о</strong>мнения.<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, как мы <strong>о</strong>бнаружили генетический ряд, первый член к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, т<strong>о</strong>т, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>являются все <strong>о</strong>стальные, углекисл<strong>о</strong>та, не является с<strong>о</strong>ставн<strong>о</strong>й частью п<strong>о</strong>чвы, мы м<strong>о</strong>жем с п<strong>о</strong>лным прав<strong>о</strong>м<br />

сказать: растение <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>жден<strong>о</strong> <strong>о</strong>т не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>чвы. Там, где мы нах<strong>о</strong>дим кальций и магний, там был<strong>о</strong><br />

растение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му эти с<strong>о</strong>ставные части <strong>о</strong>бязаны св<strong>о</strong>им пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждением. Кажд<strong>о</strong>е растение, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

разлагается углекисл<strong>о</strong>та, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> вырабатывать магний и кальций, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы<br />

п<strong>о</strong>чва в<strong>о</strong>зникла раньше, чем растения, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>чве углекисл<strong>о</strong>та не разлагается. Первый миллиграмм<br />

кальция не старше, чем перв<strong>о</strong>е растение. Для кальция и магния не существует ин<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ба<br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения кр<strong>о</strong>ме растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

П<strong>о</strong>чти всегда <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>е нах<strong>о</strong>ждение в прир<strong>о</strong>де этих <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их веществ является п<strong>о</strong>дтверждением<br />

генетических <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ни нах<strong>о</strong>дятся друг с друг<strong>о</strong>м, и не м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>бъяснен<strong>о</strong> никаким<br />

другим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м.<br />

Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> магний и кальций не всегда в<strong>о</strong>зникали там, где <strong>о</strong>ни нах<strong>о</strong>дятся в п<strong>о</strong>чве, едва ли требуется<br />

г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить, н<strong>о</strong> х<strong>о</strong>тел<strong>о</strong>сь бы задать в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, не стан<strong>о</strong>вил<strong>о</strong>сь ли расст<strong>о</strong>яние <strong>о</strong>т сег<strong>о</strong>дняшнег<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня п<strong>о</strong>чвы, на<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м, при неизбежн<strong>о</strong>м <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>м сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения нашей планеты, д<strong>о</strong>лжны были<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дить пр<strong>о</strong>цессы вегетации, п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong> все меньше и меньше. Однак<strong>о</strong> я не х<strong>о</strong>тел бы п<strong>о</strong>пытаться<br />

далее ут<strong>о</strong>чнять эт<strong>о</strong>т вызывающий <strong>о</strong>заб<strong>о</strong>ченн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый дает лишь намек на примерн<strong>о</strong>е<br />

представление, так как б<strong>о</strong>юсь, чт<strong>о</strong> дать на нег<strong>о</strong> <strong>о</strong>твет п<strong>о</strong>ка не удастся. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> также в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, как<br />

углекисл<strong>о</strong>та, в<strong>о</strong>да или в<strong>о</strong>здух или первые <strong>о</strong>рганизмы в<strong>о</strong>зникли из ничег<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>статься без <strong>о</strong>бсуждения,<br />

п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку ни наше мышление, ни какие-либ<strong>о</strong> экспериментальные в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти не д<strong>о</strong>стигают эт<strong>о</strong>й сферы.<br />

Напр<strong>о</strong>тив, я не х<strong>о</strong>чу <strong>о</strong>ставить без уп<strong>о</strong>минания не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димые п<strong>о</strong>следствия м<strong>о</strong>их взгляд<strong>о</strong>в, х<strong>о</strong>тя и эт<strong>о</strong> ведет в<br />

<strong>о</strong>бласть невидим<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Если минеральные вещества в<strong>о</strong>зникают т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в <strong>о</strong>рганизме, т<strong>о</strong> есть в с<strong>о</strong>четании с<br />

различными элементами ф<strong>о</strong>рмы, т<strong>о</strong> мельчайшие части <strong>о</strong>тдельных веществ, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят, т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong><br />

так же, как и <strong>о</strong>ни сами, д<strong>о</strong>лжны иметь <strong>о</strong>пределенную ф<strong>о</strong>рму. Если бы <strong>о</strong>ни не имели ее и если бы <strong>о</strong>ни<br />

в<strong>о</strong>зникали не с <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м, не п<strong>о</strong>лучали бы св<strong>о</strong>ю химическую валентн<strong>о</strong>сть и ф<strong>о</strong>рму, т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>ни м<strong>о</strong>гли бы<br />

в<strong>о</strong>зникать и вне <strong>о</strong>рганизма. Как нет пр<strong>о</strong>стых, так не м<strong>о</strong>жет быть и бесф<strong>о</strong>рменных веществ. Из<br />

бесф<strong>о</strong>рменных веществ не м<strong>о</strong>жет в<strong>о</strong>зникнуть <strong>о</strong>рганизм, м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здать механизм. Бесф<strong>о</strong>рменн<strong>о</strong>е и<br />

пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>е стали бы излишними и бессмысленными, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не м<strong>о</strong>жет ничег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникнуть.<br />

Для калия и натрия растительный сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения также устан<strong>о</strong>влен. Из б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>й серии<br />

<strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в я х<strong>о</strong>чу привести здесь следующие в<strong>о</strong>семь:<br />

104


Я не исслед<strong>о</strong>вал в тех случаях, <strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщаю, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яла ли прибавка щел<strong>о</strong>чей из калия или из<br />

натра. Другие <strong>о</strong>пыты, кажется, дают результат, чт<strong>о</strong> калий м<strong>о</strong>жет превращаться в натрий, а натрий в калий.<br />

С<strong>о</strong>здается впечатление, чт<strong>о</strong> натрий в<strong>о</strong>зникает раньше, чем калий.<br />

Если калий и натрий имеют <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение, т<strong>о</strong>гда стан<strong>о</strong>вится весьма вер<strong>о</strong>ятным<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение глин<strong>о</strong>зема и кремнезема, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> как м<strong>о</strong>гли бы нах<strong>о</strong>дящиеся в г<strong>о</strong>рах массы<br />

калия и натрия, кальция и магния быть пр<strong>о</strong>дукт<strong>о</strong>м вегетации, а с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждающие их глин<strong>о</strong>зем и кремнезем<br />

— нет.<br />

Был<strong>о</strong> бы <strong>о</strong>чень желательн<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>вать, как<strong>о</strong>е участие имеет жив<strong>о</strong>тный <strong>о</strong>рганизм в в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вении<br />

минеральных веществ.<br />

В начале следующег<strong>о</strong> г<strong>о</strong>да я с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщу <strong>о</strong> длительн<strong>о</strong>й серии <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в с<strong>о</strong> щел<strong>о</strong>чами, п<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> как <strong>о</strong>пыты<br />

будут д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнены в течение лета в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении вышеприведенных замечаний.<br />

Я п<strong>о</strong>лагаю, чт<strong>о</strong> сделал первые и самые трудные шаги в эт<strong>о</strong>й бывшей д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р темн<strong>о</strong>й и<br />

неизвестн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти. Т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, кт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>следует за мн<strong>о</strong>й, <strong>о</strong>жидает б<strong>о</strong>лее легкая раб<strong>о</strong>та, увидеть п<strong>о</strong>сле неск<strong>о</strong>льких<br />

<strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в и анализ<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>дтверждение указанных факт<strong>о</strong>в и при дальнейших исслед<strong>о</strong>ваниях найти еще б<strong>о</strong>льше,<br />

чем <strong>о</strong>н искал.<br />

Если в<strong>о</strong>зникнут п<strong>о</strong>желания узнать б<strong>о</strong>лее п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, как пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились м<strong>о</strong>и <strong>о</strong>пыты, я <strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong><br />

г<strong>о</strong>т<strong>о</strong>в сделать такие с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщения, х<strong>о</strong>тя нельзя сказать намн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льше т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> дан<strong>о</strong> в примечании.<br />

В <strong>о</strong>стальн<strong>о</strong>м м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>чевидн<strong>о</strong>, предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>т, кт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>вел свыше 500 анализ<strong>о</strong>в пепла, д<strong>о</strong>стиг<br />

в эт<strong>о</strong>м виде раб<strong>о</strong>т нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й уверенн<strong>о</strong>сти.<br />

Фрайенвальде н. О., январь 1881 г.<br />

А. ф. Герцеле.<br />

ДАЛЬНЕЙШИЕ ДОКАЗАТЕЛЬСТВА РАСТИТЕЛЬНОГО ВОЗНИКНОВЕНИЯ МАГНИЯ И КАЛИЯ<br />

А. ф. Герцеле<br />

У нас нет никак<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ясн<strong>о</strong> <strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> представления <strong>о</strong> сущн<strong>о</strong>сти элементарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му<br />

чт<strong>о</strong> мы не знаем факт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>ставляют сумму так<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Так же мал<strong>о</strong> мы знаем, чт<strong>о</strong> вынуждает не<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>рмленные с<strong>о</strong>ставные части атм<strong>о</strong>сферы принимать<br />

<strong>о</strong>пределенные ф<strong>о</strong>рмы вегетации.<br />

Эт<strong>о</strong> дв<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>е незнание скл<strong>о</strong>нил<strong>о</strong> нас к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы рассматривать в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение элементарных<br />

веществ и растений как нечт<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тдельн<strong>о</strong>е друг <strong>о</strong>т друга. Если бы мы с сам<strong>о</strong>г<strong>о</strong> начала п<strong>о</strong>думали, чт<strong>о</strong> не<br />

м<strong>о</strong>жет существ<strong>о</strong>вать пр<strong>о</strong>стых веществ, т<strong>о</strong>гда бы мы с<strong>о</strong>единили их в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение в генетическую<br />

взаим<strong>о</strong>связь с р<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>м растений и менее тверд<strong>о</strong> верили бы в т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> растения не м<strong>о</strong>гут расти, не усваивая<br />

минеральные вещества, н<strong>о</strong> п<strong>о</strong>няли бы, чт<strong>о</strong> растения не м<strong>о</strong>гут расти, не <strong>о</strong>бразуя минеральных веществ.<br />

М<strong>о</strong>е исслед<strong>о</strong>вание <strong>о</strong> растительн<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вении минеральных веществ, <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е в 1881<br />

г<strong>о</strong>ду, с<strong>о</strong>держал<strong>о</strong>, среди пр<strong>о</strong>чег<strong>о</strong>, д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> магний в<strong>о</strong>зникает из углекисл<strong>о</strong>ты. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку<br />

растениям эта кисл<strong>о</strong>та д<strong>о</strong>бавлялась в с<strong>о</strong>единении с калием или натр<strong>о</strong>м, т<strong>о</strong>гда в<strong>о</strong>зникает в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с, м<strong>о</strong>жет ли<br />

магний быть <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ван из св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

Если в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение магния из углекисл<strong>о</strong>ты является пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м, распр<strong>о</strong>страненным в б<strong>о</strong>льшей части<br />

растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> царства, т<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>е растение д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть приг<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы представить<br />

д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong> реальн<strong>о</strong>сти эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Если растение п<strong>о</strong>ставить к<strong>о</strong>рнем в бутылку с узким г<strong>о</strong>рлышк<strong>о</strong>м, нап<strong>о</strong>лненную дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е время с<strong>о</strong>храняется, н<strong>о</strong> растет немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Если т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е растение п<strong>о</strong>местить<br />

к<strong>о</strong>рнями в в<strong>о</strong>ду в пл<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> растет лучше, и <strong>о</strong>бразуются н<strong>о</strong>вые листья. Увеличенная<br />

п<strong>о</strong>верхн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>ды делает в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным б<strong>о</strong>льший д<strong>о</strong>ступ в<strong>о</strong>здуха и углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

Шесть п<strong>о</strong>дземных стеблей мать-мачехи (Tussilago Farfara) без листьев весили 20 г и с<strong>о</strong>держали 0,<br />

003 магния. Шесть таких же стеблей, вес<strong>о</strong>м 27 г, были ул<strong>о</strong>жены в пл<strong>о</strong>ский фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вый ящик с<br />

дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и прикрыты стеклянным ящик<strong>о</strong>м, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ял на сл<strong>о</strong>е ваты<br />

т<strong>о</strong>лщин<strong>о</strong>й 2 см. Через два месяца выр<strong>о</strong>сл<strong>о</strong> неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> листьев, и их пепел с<strong>о</strong>держал 0, 013 магния.<br />

При вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыте стебли, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые также с<strong>о</strong>держали 0, 003 магния, были ул<strong>о</strong>жены в деревянный<br />

пл<strong>о</strong>ский ящик, на стенки к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> был нанесен сл<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ска 2-3 мм. В стеклянный ящик, п<strong>о</strong>крывавший эти<br />

стебли, ежедневн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>давали 20 куб. см углекисл<strong>о</strong>ты, так чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держание углекисл<strong>о</strong>ты в в<strong>о</strong>здухе, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м<br />

нах<strong>о</strong>дились эти растения, ин<strong>о</strong>гда с<strong>о</strong>ставлял<strong>о</strong> 0, 2 %.<br />

Пепел выр<strong>о</strong>сших за два месяца листьев и старых стеблей с<strong>о</strong>держал 0, 024 магния.<br />

В третьем <strong>о</strong>пыте с п<strong>о</strong>дачей углекисл<strong>о</strong>ты стебли нах<strong>о</strong>дились на листке пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаги,<br />

лежавшем на неск<strong>о</strong>льких нитях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые были натянуты над ящик<strong>о</strong>м, нап<strong>о</strong>лненным в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й. Бумага<br />

п<strong>о</strong>ддерживалась в<strong>о</strong> влажн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии. Прибавка магния с<strong>о</strong>ставляла 0, 021.<br />

С<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение растений с материалами, с<strong>о</strong>держащими магний, был<strong>о</strong> исключен<strong>о</strong>. Бумага<br />

с<strong>о</strong>держала немн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и железа.<br />

38 г к<strong>о</strong>рней без листьев дудника лесн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (Angelica silvestris) с<strong>о</strong>держали 0, 018 магния. Так<strong>о</strong>е же<br />

105


к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> через два месяца в ящике из в<strong>о</strong>ска, <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>танные углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, дали 0, 041 магния.<br />

39 г тех же к<strong>о</strong>рней с 0, 020 магния дали через два месяца 0, 059 магния. 35 г анхузы лекарственн<strong>о</strong>й<br />

(Anchusaofficinalis) с<strong>о</strong>держали 0, 003 магния и дали п<strong>о</strong>сле <strong>о</strong>пыта 0, 041.<br />

Углекисл<strong>о</strong>та вызывает, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, прир<strong>о</strong>ст магния,<br />

в мать-мачехе с 0, 003 д<strong>о</strong> 0, 024<br />

в дуднике с 0, 018 д<strong>о</strong> 0, 041<br />

в дуднике с 0, 020 д<strong>о</strong> 0, 059<br />

в анхузе с 0, 003 д<strong>о</strong> 0, 041<br />

Следующие четыре <strong>о</strong>пыта п<strong>о</strong>казывают эт<strong>о</strong>т прир<strong>о</strong>ст еще явственнее.<br />

30 г кустистых к<strong>о</strong>рней без листьев гравилата г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (Geumuгbanиm) с<strong>о</strong>держали 0, 007 магния.<br />

Так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>мещен<strong>о</strong> в фарф<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вый ящик с дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й и накрыт<strong>о</strong><br />

стеклянным ящик<strong>о</strong>м, как <strong>о</strong>писан<strong>о</strong> выше.<br />

Листья и к<strong>о</strong>рни, выр<strong>о</strong>сшие через 70 дней, дали 0, 022 магния.<br />

39 г тех же к<strong>о</strong>рней с<strong>о</strong>держали 0, 008 магния.<br />

Так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>мещен<strong>о</strong> в ящик, изг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вленный из в<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>вых пластин, и через 70 дней<br />

был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучен<strong>о</strong> 0, 036 магния.<br />

Оба <strong>о</strong>пыта без п<strong>о</strong>дачи углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

В <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их следующих <strong>о</strong>пытах к<strong>о</strong>рни были п<strong>о</strong>двешены на платин<strong>о</strong>вых пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>чках в стеклянных<br />

с<strong>о</strong>судах выс<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й 35 см и ширин<strong>о</strong>й 25 см, дн<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых был<strong>о</strong> п<strong>о</strong>крыт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, а стенки выл<strong>о</strong>жены<br />

пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаг<strong>о</strong>й. С<strong>о</strong>суды были накрыты стеклянными к<strong>о</strong>лпаками, выл<strong>о</strong>женные изнутри, с<strong>о</strong><br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую не падал свет, пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательн<strong>о</strong>й бумаг<strong>о</strong>й. Между стенками с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в и к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>в<br />

нах<strong>о</strong>дил<strong>о</strong>сь к<strong>о</strong>льц<strong>о</strong> из ваты т<strong>о</strong>лщин<strong>о</strong>й 2 см. Пр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>кательная бумага п<strong>о</strong>ддерживалась в<strong>о</strong> влажн<strong>о</strong>м<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, п<strong>о</strong>падания прямых с<strong>о</strong>лнечных лучей избегали. С<strong>о</strong>прик<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вение к<strong>о</strong>рней с<strong>о</strong> стенками с<strong>о</strong>суд<strong>о</strong>в<br />

или с в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, нах<strong>о</strong>дившейся на дне, был<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>.<br />

В <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>суде нах<strong>о</strong>дились 48, 5, в друг<strong>о</strong>м 64 г к<strong>о</strong>рней.<br />

Одинак<strong>о</strong>вые к<strong>о</strong>личества к<strong>о</strong>рней с<strong>о</strong>держали 0, 012 и 0, 014 магния. В каждый с<strong>о</strong>суд в течение двух<br />

месяцев ежедневн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>давали п<strong>о</strong> 50 куб. см углекисл<strong>о</strong>ты. Следующая таблица п<strong>о</strong>казывает результат.<br />

Листья и к<strong>о</strong>рни, <strong>о</strong>бнаружившие сильный р<strong>о</strong>ст в <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их п<strong>о</strong>следних <strong>о</strong>пытах, м<strong>о</strong>гли бы дать т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0,<br />

026 магния, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> лишь так<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> имел<strong>о</strong>сь в исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванных к<strong>о</strong>рнях, и кр<strong>о</strong>ме эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния не был<strong>о</strong>.<br />

Мы нах<strong>о</strong>дим, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, 0, 172 магния, семикратн<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>. В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ранее не<br />

имевшег<strong>о</strong>ся магния стал<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>даря разл<strong>о</strong>жению углекисл<strong>о</strong>ты в пр<strong>о</strong>цессе вегетации,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> никак<strong>о</strong>е друг<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью из<strong>о</strong>лир<strong>о</strong>ванным растениям не п<strong>о</strong>дв<strong>о</strong>дил<strong>о</strong>сь.<br />

Оба других <strong>о</strong>пыта, пр<strong>о</strong>веденных с гравилат<strong>о</strong>м без углекисл<strong>о</strong>ты, дают т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> четырехкратн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния.<br />

Эти 0, 172 магния дают 0, 477 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния, в виде к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>н был <strong>о</strong>бнаружен, т<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е исключает любую <strong>о</strong>шибку.<br />

Если при <strong>о</strong>пределении прир<strong>о</strong>ста магния при п<strong>о</strong>средстве углекисл<strong>о</strong>ты исх<strong>о</strong>дить не из к<strong>о</strong>рней<br />

растения, а из семян, т<strong>о</strong> прих<strong>о</strong>дим к так<strong>о</strong>му же результату.<br />

20 г г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ха с<strong>о</strong>держали 0, 036 магния. Растения из т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же к<strong>о</strong>личества, выр<strong>о</strong>сшие с углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й,<br />

дали в трех <strong>о</strong>пытах:<br />

0, 064<br />

0, 068<br />

0, 084 магния.<br />

Этим д<strong>о</strong>казан<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> углекисл<strong>о</strong>та не д<strong>о</strong>лжна быть связана с калием, чт<strong>о</strong>бы пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дить магний, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong><br />

магний в<strong>о</strong>зникает из св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты.<br />

М<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> ли будет д<strong>о</strong>казать при п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи <strong>о</strong>пыта, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> углекисл<strong>о</strong>ты не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать<br />

эквивалент магния, п<strong>о</strong>ка п<strong>о</strong>д в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м.<br />

Не принимая в<strong>о</strong> внимание в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения минеральных веществ, к<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шению между вегетацией и с<strong>о</strong>ставными частями п<strong>о</strong>чвы <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сились пр<strong>о</strong>ще, чем <strong>о</strong>н<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ит.<br />

Г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят: растения нах<strong>о</strong>дят в п<strong>о</strong>чве вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>тсутствуют в атм<strong>о</strong>сфере, и в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с этим<br />

считали, чт<strong>о</strong> из анализа пепла растения м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>нять, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> минеральных веществ <strong>о</strong>н<strong>о</strong> забрал<strong>о</strong> у п<strong>о</strong>чвы.<br />

106


Эт<strong>о</strong> заблуждение п<strong>о</strong>ддерживал<strong>о</strong>сь с величайшим тщанием самыми различными сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами и с кажущимся<br />

успех<strong>о</strong>м.<br />

Однак<strong>о</strong> все анализы, пр<strong>о</strong>веденные с эт<strong>о</strong>й целью, неверны, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> растения, в<strong>о</strong>преки<br />

вышеуп<strong>о</strong>мянут<strong>о</strong>му мнению, <strong>о</strong>бразуют б<strong>о</strong>льшую часть св<strong>о</strong>их минеральных веществ именн<strong>о</strong> из с<strong>о</strong>ставных<br />

частей атм<strong>о</strong>сферы.<br />

Мы увидели, чт<strong>о</strong> магний, с<strong>о</strong>ставная часть п<strong>о</strong>чвы, <strong>о</strong>бразуется из св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й углекисл<strong>о</strong>ты, х<strong>о</strong>тя<br />

растения, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит, не с<strong>о</strong>прикасаются с п<strong>о</strong>чв<strong>о</strong>й.<br />

Отрицательн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р не см<strong>о</strong>гли заметить, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong><br />

растения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не разлагают углекисл<strong>о</strong>ту, - грибы (Fungi), - с<strong>о</strong>держат <strong>о</strong>чень мал<strong>о</strong> магния. В 24 г сух<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

вещества пяти гриб<strong>о</strong>в-млечник<strong>о</strong>в (Lactarius) на 1, 187 калия прих<strong>о</strong>дится т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0, 041 магния и 0, 024<br />

кальция.<br />

В с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с прежним взгляд<strong>о</strong>м, грибы д<strong>о</strong>лжны были бы п<strong>о</strong>лучить калий из субстрата, на<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м <strong>о</strong>ни выр<strong>о</strong>сли.<br />

100 г к<strong>о</strong>ры зас<strong>о</strong>хшег<strong>о</strong> пня слив<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дерева, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й выр<strong>о</strong>сли те пять гриб<strong>о</strong>в, с<strong>о</strong>держали:<br />

7, 0 углекисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция<br />

0, 100 магния<br />

0, 080 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты<br />

0, 133 <strong>о</strong>ксида железа<br />

0, 113 кремнезема<br />

калий <strong>о</strong>тсутствует.<br />

Из эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>личества кальция грибы усв<strong>о</strong>или т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> 0, 024 и с<strong>о</strong>держат 49-кратн<strong>о</strong>е<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в к<strong>о</strong>ре не с<strong>о</strong>держал<strong>о</strong>сь с<strong>о</strong>всем.<br />

Пепел к<strong>о</strong>ры нах<strong>о</strong>дившег<strong>о</strong>ся ряд<strong>о</strong>м пня, на к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м грибы не р<strong>о</strong>сли, дал п<strong>о</strong>чти так<strong>о</strong>й же с<strong>о</strong>став.<br />

Мы нах<strong>о</strong>дим грибы на песчан<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>чве, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й едва ли с<strong>о</strong>держатся следы калия, например, грибыз<strong>о</strong>нтики<br />

(Lepiota).<br />

Три гриба эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вида с<strong>о</strong>держали в 36 г сух<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества 1, 570 калия. Песчаная п<strong>о</strong>чва п<strong>о</strong>д грибами и<br />

ряд<strong>о</strong>м с ними в 100 г дала т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> следы калия. Т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> также и пес<strong>о</strong>к, взятый на расст<strong>о</strong>янии 30 - 40 см в<br />

разных местах. Друг<strong>о</strong>й вид з<strong>о</strong>нтичных с<strong>о</strong>держал в 16 г сух<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества 1, 210 калия.<br />

Пес<strong>о</strong>к с неб<strong>о</strong>льшими примесями глины с<strong>о</strong>держал в 100 г 0, 006 калия. М<strong>о</strong>гл<strong>о</strong> ли не имеющее к<strong>о</strong>рней<br />

растение, как эт<strong>о</strong>т гриб, чья сухая субстанция с<strong>о</strong>держит 7, 5 % калия, взять ег<strong>о</strong> из п<strong>о</strong>чвы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая с<strong>о</strong>держит<br />

такие незначительные к<strong>о</strong>личества эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества?<br />

Я м<strong>о</strong>г бы привести еще примеры, н<strong>о</strong> напрасн<strong>о</strong> искать калий гриб<strong>о</strong>в в их субстрате. Каким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> быть п<strong>о</strong>дведен<strong>о</strong> к скудн<strong>о</strong>му мицелию этих растений, пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть вегетации к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

с<strong>о</strong>ставляет всег<strong>о</strong> неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> дней или недель, так<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в 5-10 раз превышает<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия в б<strong>о</strong>льшинстве растений с сильн<strong>о</strong> разветвленными к<strong>о</strong>рнями, вегетация к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжается в течение б<strong>о</strong>льшей части г<strong>о</strong>да?<br />

Если магний в<strong>о</strong>зникает в растениях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не прикасаются к п<strong>о</strong>чве к<strong>о</strong>рнями, т<strong>о</strong>, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> и<br />

калий имеет св<strong>о</strong>и ист<strong>о</strong>ки не в п<strong>о</strong>чве, а в растениях.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку углекисл<strong>о</strong>та исп<strong>о</strong>льзуется для магния и кальция, и участие в<strong>о</strong>ды в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании<br />

минеральных веществ х<strong>о</strong>тя и вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казуем<strong>о</strong>, исслед<strong>о</strong>вание зависит <strong>о</strong>т аз<strong>о</strong>та.<br />

Известн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> грибы, кр<strong>о</strong>ме аз<strong>о</strong>та, абс<strong>о</strong>рбируют б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, и превращают<br />

п<strong>о</strong>следний в <strong>о</strong>з<strong>о</strong>н, х<strong>о</strong>тя аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты в них не <strong>о</strong>бнаруживается, вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на, как т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>на в<strong>о</strong>зникает, исп<strong>о</strong>льзуется для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания других веществ. П<strong>о</strong>чти все зеленые растения с<strong>о</strong>держат<br />

аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кислые с<strong>о</strong>ли. В<strong>о</strong>зникают ли <strong>о</strong>ни в растениях или п<strong>о</strong>дв<strong>о</strong>дятся к ним, сейчас безразличн<strong>о</strong>. Опыт<br />

д<strong>о</strong>лжен п<strong>о</strong>казать, в<strong>о</strong>зникает ли из аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты калий, как из углекисл<strong>о</strong>ты магний.<br />

Ранее я уже с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщал, чт<strong>о</strong> красный клевер, вика (Vicia sativa), синий люпин и кресс-салат (Lepidum<br />

sativum) при исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании 20 г семян и без минеральных д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лили ясн<strong>о</strong> заметить прир<strong>о</strong>ст<br />

калия.<br />

Если калий в<strong>о</strong>зникает из аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, т<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавка ее д<strong>о</strong>лжна увеличить <strong>о</strong>бычный прир<strong>о</strong>ст калия.<br />

Три анализа 20 г кресс-салата дали в среднем<br />

0, 470 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

Выр<strong>о</strong>сшие из 20 г семян без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к растения дали в среднем в трех <strong>о</strong>пытах<br />

0, 505 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

В качестве исх<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пункта для прир<strong>о</strong>ста серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия был взят не с<strong>о</strong>державшийся в<br />

семенах калий, а т<strong>о</strong>т, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый был найден в растениях, выр<strong>о</strong>сших без д<strong>о</strong>бав<strong>о</strong>к, т<strong>о</strong> есть 0, 505 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

калия.<br />

107


Другие д<strong>о</strong>бавки, например, серн<strong>о</strong>кислый кальций, серн<strong>о</strong>кислый магний, винн<strong>о</strong>кислый кальций,<br />

винн<strong>о</strong>кислый магний не вызывают заметн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прир<strong>о</strong>ста калия. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дит при участии аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты. 1 (Кальции, магний и аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та были св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дны <strong>о</strong>т калия,<br />

как и дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да, а также применяемые при анализе вещества. Кальций и магний были<br />

раств<strong>о</strong>рены в 2-300 мл в<strong>о</strong>ды)<br />

Б<strong>о</strong>лее не вызывает удивления, чт<strong>о</strong> грибы, растущие на не с<strong>о</strong>держащей калия <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве, с<strong>о</strong>держат<br />

б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> калия, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> невер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы калий в<strong>о</strong>зникал из друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества, чем калий<br />

зеленых растений. Аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та не <strong>о</strong>бнаруживается в грибах, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>на не м<strong>о</strong>жет нах<strong>о</strong>диться в<br />

этих растениях, а, как т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>на <strong>о</strong>бразуется, превращается в калий.<br />

В раств<strong>о</strong>ре не с<strong>о</strong>держащег<strong>о</strong> калия вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара даже через длительн<strong>о</strong>е время плесневых<br />

гриб<strong>о</strong>в не в<strong>о</strong>зникает. Д<strong>о</strong>бавление аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция или аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния вызывает начал<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания плесени через неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> дней.<br />

300-400 мл приблизительн<strong>о</strong> 8 % раств<strong>о</strong>ра вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сахара были налиты в ящик, 20 см ширин<strong>о</strong>й<br />

и 25 см длин<strong>о</strong>й, сделанный из пластин в<strong>о</strong>ска, к нему д<strong>о</strong>бавили 1 г аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция. Ящик накрыли<br />

стеклянным к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>м, ст<strong>о</strong>ящим на вате.<br />

Через 3-4 недели при температуре <strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 20 градус<strong>о</strong>в Цельсия в<strong>о</strong>зник нечт<strong>о</strong> вр<strong>о</strong>де в<strong>о</strong>йл<strong>о</strong>ка из<br />

плесневых гриб<strong>о</strong>в. Ег<strong>о</strong> вес из-за прилипшег<strong>о</strong> сахара устан<strong>о</strong>вить был<strong>о</strong> нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>. С п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жими и с<br />

б<strong>о</strong>льшими к<strong>о</strong>личествами вышеназванн<strong>о</strong>й смеси были пр<strong>о</strong>деланы три <strong>о</strong>пыта. Пепел гриб<strong>о</strong>в дал:<br />

0, 059<br />

0, 064<br />

0, 095 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

Ящик, ст<strong>о</strong>ящий п<strong>о</strong>д стеклянным к<strong>о</strong>лпак<strong>о</strong>м на вате, с таким же раств<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м сахара без аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

кальция, через 3-4 недели не с<strong>о</strong>держал гриб<strong>о</strong>в и, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, калия.<br />

Два <strong>о</strong>пыта, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вался серн<strong>о</strong>кислый магний, дали п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жее <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание плесени с<br />

0, 052 и<br />

0, 088 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> калия.<br />

След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, как в шляп<strong>о</strong>чных грибах, так и в плесневых грибах мы <strong>о</strong>бнаруживаем калий, причем<br />

в субстрате не был<strong>о</strong> и следа калия.<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>м сахаре, кр<strong>о</strong>ме кальция и аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, не с<strong>о</strong>держал<strong>о</strong>сь других веществ,<br />

с<strong>о</strong>держание калия в<strong>о</strong> время <strong>о</strong>пыта не уменьшается, другие с<strong>о</strong>ли кальция не вызывают в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения<br />

калия, в <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м вин<strong>о</strong>градн<strong>о</strong>м сахаре грибы не <strong>о</strong>бразуются, т<strong>о</strong> для в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения калия <strong>о</strong>стается т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

аз<strong>о</strong>тная кисл<strong>о</strong>та.<br />

Научившись с<strong>о</strong>здавать усл<strong>о</strong>вия, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых в<strong>о</strong>зникают минеральные вещества, нам удал<strong>о</strong>сь путем<br />

синтеза при<strong>о</strong>брести знание, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лучить аналитическим сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>м.<br />

Теперь мы знаем, чт<strong>о</strong> калий и магний, <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждении к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых ничег<strong>о</strong> не известн<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>здаются<br />

растениями из с<strong>о</strong>ставных частей атм<strong>о</strong>сферы, и чт<strong>о</strong> эти вещества не являются чем-т<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>тличным <strong>о</strong>т <strong>о</strong>рганических веществ, в<strong>о</strong>зникшим ранее, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>держат углер<strong>о</strong>д и аз<strong>о</strong>т, и в<strong>о</strong>зникают<br />

вместе с растениями. В<strong>о</strong> взаим<strong>о</strong>связи между элементами ф<strong>о</strong>рмы растения и в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вением минеральных<br />

веществ д<strong>о</strong>лжен с<strong>о</strong>держаться м<strong>о</strong>мент, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сть к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нам не удается п<strong>о</strong>нять.<br />

П<strong>о</strong>ка м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> бы утверждать, чт<strong>о</strong> углер<strong>о</strong>д и аз<strong>о</strong>т ведут себя внутри <strong>о</strong>рганизма п<strong>о</strong>-друг<strong>о</strong>му,<br />

нежели вне ег<strong>о</strong>, и развивают св<strong>о</strong>йства, нам неизвестные, или знак<strong>о</strong>мые св<strong>о</strong>йства в б<strong>о</strong>льшей степени,<br />

благ<strong>о</strong>даря к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым стан<strong>о</strong>вится в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным с<strong>о</strong>единение не разлагаемых веществ. В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, эт<strong>о</strong> стал<strong>о</strong> бы<br />

яснее, если бы при пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжении <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в, при б<strong>о</strong>льшем внимании к растительным элементам ф<strong>о</strong>рмы,<br />

удал<strong>о</strong>сь бы д<strong>о</strong>казать, чт<strong>о</strong> кр<strong>о</strong>ме аз<strong>о</strong>та в калии с<strong>о</strong>держатся также углер<strong>о</strong>д и в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д, и т<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пределить<br />

к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельных веществ, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>бразуют эквивалент калия.<br />

В<strong>о</strong> все<strong>о</strong>бщем распр<strong>о</strong>странении магния <strong>о</strong>бнаруживается н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> атм<strong>о</strong>сфера в<br />

прежние времена была б<strong>о</strong>гаче углекисл<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й, чем сейчас, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в так<strong>о</strong>й атм<strong>о</strong>сфере р<strong>о</strong>сшие<br />

т<strong>о</strong>гда растения м<strong>о</strong>гли <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> магния, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый мы нах<strong>о</strong>дим в различных видах г<strong>о</strong>р.<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> был<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жить нечт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>х<strong>о</strong>жее для <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания аз<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й кисл<strong>о</strong>ты, м<strong>о</strong>гут<br />

п<strong>о</strong>над<strong>о</strong>биться еще другие <strong>о</strong>пыты.<br />

Я не х<strong>о</strong>чу предпринимать <strong>о</strong>тслеживание растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения минеральных веществ в<br />

к<strong>о</strong>смическ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>бласти, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку б<strong>о</strong>льшая часть эт<strong>о</strong>й математик<strong>о</strong>-фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фск<strong>о</strong>й задачи, а именн<strong>о</strong>,<br />

<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мир<strong>о</strong>вых тел, уже стал<strong>о</strong> ближе нашему п<strong>о</strong>ниманию, и сделаны<br />

шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong><strong>о</strong>хватные и убедительные выв<strong>о</strong>ды, <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сящиеся к би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>му и псих<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>му. 2 ( 2 W H<br />

Preuss. «Geist und Stoff» Erläuterungen des Verhältnisses zwischen Welt und Mensch nach den Zeugnissen dei<br />

108


Organismen Oldenburg 1883. Schulzesche Hoftuchhandlung - «Дух и веществ<strong>о</strong>». П<strong>о</strong>яснение <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между<br />

мир<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м п<strong>о</strong> свидетельству <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>в Вилы. Г. Пр<strong>о</strong>йсс)<br />

П<strong>о</strong>сле т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как я п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>численных <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в устан<strong>о</strong>вил, чт<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р, сера, магний,<br />

кальций и калий являются не пр<strong>о</strong>стыми веществами, а сл<strong>о</strong>жными пр<strong>о</strong>дуктами пр<strong>о</strong>цесса вегетации, будет<br />

<strong>о</strong>чень благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>й задачей выяснить усл<strong>о</strong>вия, при к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>бразуются <strong>о</strong>стальные элементарные вещества,<br />

встречающиеся в с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>м растительн<strong>о</strong>м мире, а также п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>вать всю эту <strong>о</strong>бласть.<br />

Х<strong>о</strong>тя нельзя <strong>о</strong>трицать, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщаемые факты расширяют наши знания <strong>о</strong> прир<strong>о</strong>де, люди будут все же<br />

б<strong>о</strong>льше скл<strong>о</strong>нны к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong>бы ус<strong>о</strong>мниться в их правильн<strong>о</strong>сти, чем признать, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>верить,<br />

чт<strong>о</strong> ты <strong>о</strong>шибался в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р всеми считал<strong>о</strong>сь правильным.<br />

Однак<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> бы ни пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжались к<strong>о</strong>лебания и с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>тивление, пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжение рассм<strong>о</strong>трения и<br />

пр<strong>о</strong>верки г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дствующих взгляд<strong>о</strong>в, раз <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение <strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>му уже <strong>о</strong>свещен<strong>о</strong> п<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>му,<br />

а также стремление к дальнейшему развитию наших знаний <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong> приведут к этим фактам,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> не существует друг<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пути, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый м<strong>о</strong>жет п<strong>о</strong>вести нас дальше, и прир<strong>о</strong>да вещей в эт<strong>о</strong>м<br />

случае будет сильнее, чем предубеждение.<br />

Фрайенвальде н. О., февраль 1883<br />

А. ф. Герцеле<br />

из:<br />

ДУХ И ВЕЩЕСТВО.<br />

П<strong>о</strong>яснение <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений между мир<strong>о</strong>м и чел<strong>о</strong>век<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong> свидетельству <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>в.<br />

Вильг. Г. Пр<strong>о</strong>йсс<br />

109<br />

Пр<strong>о</strong>блема жизни –<br />

эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>блема К<strong>о</strong>см<strong>о</strong>са<br />

РАБОТЫ ФОН ГЕРЦЕЛЕ<br />

В 1876 г<strong>о</strong>ду ф. Герцеле (Берлин, у г-на Петерса) <strong>о</strong>публик<strong>о</strong>вал классическую неб<strong>о</strong>льшую раб<strong>о</strong>ту,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая дала с<strong>о</strong>вершенн<strong>о</strong> н<strong>о</strong>вые и удивительные <strong>о</strong>бъяснения <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> химических пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>в в<br />

растущих растениях. Мне неизвестн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы «наука» <strong>о</strong>братила внимание на с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщенные там факты, х<strong>о</strong>тя<br />

за перв<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вали уже две других, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дтверждают п<strong>о</strong>лученные в перв<strong>о</strong>й<br />

результаты, н<strong>о</strong> и значительн<strong>о</strong> их увеличивают.<br />

С любезн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> разрешения г<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>дина ф. Герцеле я приведу здесь неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> выдержек из ег<strong>о</strong> раб<strong>о</strong>т. Он<br />

г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рит:<br />

«Желание пр<strong>о</strong>никнуть в суть т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> кажется скрытым, превращения пр<strong>о</strong>стых веществ, каждый<br />

считает, мягк<strong>о</strong> г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря, предприятием, заранее <strong>о</strong>бреченным. И все же мы тем живее чувствуем п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сть<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь <strong>о</strong>тветить на в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с <strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения элемент<strong>о</strong>в, чем б<strong>о</strong>гаче стала наука н<strong>о</strong>выми сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами<br />

рассм<strong>о</strong>трения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые влекут нас к решению эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са».<br />

«П<strong>о</strong>сле эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> введения нам не п<strong>о</strong>кажется странным, если я <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нюсь <strong>о</strong>т взгляд<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>правдываемых<br />

ставшими д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р известными фактами, и исп<strong>о</strong>льзую в качестве <strong>о</strong>п<strong>о</strong>ры мысль, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая п<strong>о</strong>буждает меня<br />

пр<strong>о</strong>извести следующие <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> заявить, чт<strong>о</strong> не существует ничег<strong>о</strong><br />

не<strong>о</strong>рганическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Прир<strong>о</strong>да не с<strong>о</strong>здает вначале с<strong>о</strong>суд, чт<strong>о</strong>бы затем п<strong>о</strong>ставить в нег<strong>о</strong> растения. С<strong>о</strong>суд и<br />

растения в<strong>о</strong>зникли <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>. П<strong>о</strong>чва с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит из с<strong>о</strong>держащихся в растении несг<strong>о</strong>рающих веществ,<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> эти вещества были пр<strong>о</strong>изведены и пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся растениями».<br />

«Эт<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казать п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м <strong>о</strong>пыта. К<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>пыты п<strong>о</strong> вегетации пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся в в<strong>о</strong>дных<br />

раств<strong>о</strong>рах или в песке, пемзе и т. п., т<strong>о</strong>гда семена и к<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>тдают в<strong>о</strong>де или влажн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жке<br />

<strong>о</strong>рганические и не<strong>о</strong>рганические вещества, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>следнем случае, для исслед<strong>о</strong>вания<br />

утрачиваются. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му я пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дил б<strong>о</strong>льшую часть следующих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в без п<strong>о</strong>дл<strong>о</strong>жки. К<strong>о</strong>рни <strong>о</strong>бразуют на<br />

тарелках пл<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е переплетение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е легк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>хранять в слегка влажн<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> если<br />

прикрыть их стеклянными пластинами, к<strong>о</strong>лпаками и т. п. Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>валась дистиллир<strong>о</strong>ванная в<strong>о</strong>да. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, из веществ семени ничег<strong>о</strong> не утрачивал<strong>о</strong>сь, и к ним ничег<strong>о</strong> не был<strong>о</strong> д<strong>о</strong>бавлен<strong>о</strong>.<br />

Пр<strong>о</strong>р<strong>о</strong>сшие растения д<strong>о</strong>лжны были, в с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с <strong>о</strong>бычными предп<strong>о</strong>сылками, с<strong>о</strong>держать<br />

так<strong>о</strong>е же к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong> не<strong>о</strong>рганических веществ, чт<strong>о</strong> и семена».<br />

«П<strong>о</strong> четыре зерна фас<strong>о</strong>ли с<strong>о</strong>рта Вициа Фаба, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые весили в среднем п<strong>о</strong> 2, 063 г, дали в среднем <strong>о</strong>т<br />

четырех анализ<strong>о</strong>в<br />

0, 050 пепла,<br />

0, 006 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция,<br />

0, 0106 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

Четыре р<strong>о</strong>стка, выр<strong>о</strong>сших из четырех зерен т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> же с<strong>о</strong>рта (в среднем п<strong>о</strong> 2, 294 г вес<strong>о</strong>м) на<br />

дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де, дали в среднем в четырех <strong>о</strong>пытах<br />

0, 064 пепла,<br />

0, 013 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и


0, 014 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

П<strong>о</strong> 6 г семян клевера луг<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дали в среднем в трех анализах<br />

0, 030 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция<br />

0, 043 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния.<br />

Р<strong>о</strong>стки дали из каждых 6 г семян в среднем из четырех <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в<br />

0, 043 серн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> кальция и<br />

0, 064 ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>кисл<strong>о</strong>г<strong>о</strong> магния ».<br />

«Как бы ни был<strong>о</strong> трудн<strong>о</strong> признать правильным нечт<strong>о</strong>, пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речащее нашим привычным<br />

предп<strong>о</strong>сылкам и представлениям, мы пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> вынуждены признать, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>казанный в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих случаях<br />

прир<strong>о</strong>ст не<strong>о</strong>рганических веществ в р<strong>о</strong>стках д<strong>о</strong>лжен нах<strong>о</strong>диться в связи с пр<strong>о</strong>цессами пр<strong>о</strong>цесса вегетации.<br />

Кальций, магний, серная кисл<strong>о</strong>та не с<strong>о</strong>держатся ни в с<strong>о</strong>судах, ни в дистиллир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>де. Очевидн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

эти вещества в<strong>о</strong>зникли в растениях п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>му, как так называемые <strong>о</strong>рганические <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания и кисл<strong>о</strong>ты<br />

<strong>о</strong>бразуются п<strong>о</strong>д упл<strong>о</strong>тняющим и ф<strong>о</strong>рмирующим в<strong>о</strong>здействием света и тепла. Изменение веществ,<br />

с<strong>о</strong>держащихся в семяд<strong>о</strong>лях, р<strong>о</strong>ст растений, связанн<strong>о</strong>е с этим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание н<strong>о</strong>вых ф<strong>о</strong>рм (даже при<br />

исключении ассимиляции) нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны без <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изменения и увеличения к<strong>о</strong>личества<br />

не<strong>о</strong>рганических веществ. Кальций, магний и т. д. в<strong>о</strong>зникли не сами п<strong>о</strong> себе, их не существ<strong>о</strong>вал<strong>о</strong> прежде,<br />

как растений, н<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни выр<strong>о</strong>сли вместе с растениями. Вне <strong>о</strong>рганизма кальций и магний в<strong>о</strong>зникать не м<strong>о</strong>гут.<br />

Апри<strong>о</strong>рн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение мертв<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вещества нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>; жив<strong>о</strong>е умирает, н<strong>о</strong> мертв<strong>о</strong>е не с<strong>о</strong>здается».<br />

«Целлюл<strong>о</strong>за, хл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>филл и т. д. п<strong>о</strong>двергается в<strong>о</strong>здействиям теллура и атм<strong>о</strong>сферы, в т<strong>о</strong> время как<br />

кальций, магний и т. д., если <strong>о</strong>ни уже имеются, п<strong>о</strong>д их влиянием не изменяются и таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м <strong>о</strong>бразуют<br />

п<strong>о</strong>чву. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, не п<strong>о</strong>чва р<strong>о</strong>ждает растения, а растения п<strong>о</strong>чву. П<strong>о</strong>чва не с<strong>о</strong>здает вначале части, а<br />

затем <strong>о</strong>бразует из них цел<strong>о</strong>е, <strong>о</strong>на не с<strong>о</strong>здает вначале калий, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м кальций и затем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту, как<br />

в лаб<strong>о</strong>рат<strong>о</strong>рии, <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>велевает <strong>о</strong>рганизм<strong>о</strong>м растений и жив<strong>о</strong>тных, и п<strong>о</strong>следние, в пр<strong>о</strong>цессе в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения и<br />

р<strong>о</strong>ста, <strong>о</strong>бразуют эти вещества. В<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вение элементарных веществ является п<strong>о</strong>вседневным<br />

пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м».<br />

Далее из <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в ф. Герцеле следует, чт<strong>о</strong> растения в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии изменять ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рную кисл<strong>о</strong>ту в<br />

серную кисл<strong>о</strong>ту. Кальций в<strong>о</strong>зникает в растениях раньше, чем ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>рная кисл<strong>о</strong>та, ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р же в<strong>о</strong>зникает<br />

раньше, чем сера. Из этих <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>в м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать выв<strong>о</strong>д, чт<strong>о</strong> не существует не изменяющихся химических<br />

элементарных веществ, чт<strong>о</strong> также легк<strong>о</strong> следует из зак<strong>о</strong>на <strong>о</strong> превращении материи. П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку каждая<br />

сумма вещества представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й <strong>о</strong>пределенную сумму энергии, и если часть ее расх<strong>о</strong>дуется, т<strong>о</strong><br />

веществ<strong>о</strong> т<strong>о</strong>же д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> стать другим. При эт<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дить, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующее<br />

веществ<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> меняет агрегатн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яние, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> стан<strong>о</strong>вится б<strong>о</strong>лее пл<strong>о</strong>тным или рыхлым, н<strong>о</strong> также<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> изменяет св<strong>о</strong>ю химическую к<strong>о</strong>нституцию.<br />

Св<strong>о</strong>ими <strong>о</strong>пытами ф. Герцеле дал убедительн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> неизменн<strong>о</strong>сть химических<br />

элемент<strong>о</strong>в является фикцией, <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й мы д<strong>о</strong>лжны как м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> быстрее <strong>о</strong>тказаться, если х<strong>о</strong>тим<br />

пр<strong>о</strong>двинуться вперед в п<strong>о</strong>знании прир<strong>о</strong>ды. Кажд<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong> представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й сумму энергии, и в<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствии с нею <strong>о</strong>пределяются ег<strong>о</strong> химические пр<strong>о</strong>явления и п<strong>о</strong>ведение. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, настал<strong>о</strong> время<br />

не г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рить б<strong>о</strong>льше <strong>о</strong> вечных и неизменных материальных сил<strong>о</strong>вых ат<strong>о</strong>мах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые имеют в себе<br />

л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речие. Предписывая материи мельчайшие частицы, за рамки к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых не вых<strong>о</strong>дит<br />

мышление, мы придаем нашему п<strong>о</strong>знанию пр<strong>о</strong>странственные границы; если же мы <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> придаем<br />

этим ат<strong>о</strong>мам вечные и неизменные св<strong>о</strong>йства, мы х<strong>о</strong>тим п<strong>о</strong>знавать не<strong>о</strong>граниченн<strong>о</strong> в<strong>о</strong> времени (х<strong>о</strong>тя<br />

измерение времени не м<strong>о</strong>жет иметь преимущества п<strong>о</strong> сравнению с пр<strong>о</strong>странственным в мир<strong>о</strong>вых<br />

пр<strong>о</strong>цессах). След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, такие вещи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пр<strong>о</strong>странственн<strong>о</strong> <strong>о</strong>граничены, н<strong>о</strong> в<strong>о</strong> времени не<br />

<strong>о</strong>граничены, нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны. Чт<strong>о</strong> и треб<strong>о</strong>вал<strong>о</strong>сь д<strong>о</strong>казать.<br />

Материальные ат<strong>о</strong>мы в<strong>о</strong>зникают п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания жив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения. И здесь жив<strong>о</strong>тная<br />

жизнь имеет св<strong>о</strong>ю б<strong>о</strong>льшую д<strong>о</strong>лю. Надеюсь, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>пыты ф<strong>о</strong>н Герцеле п<strong>о</strong>будят к исслед<strong>о</strong>ваниям в жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>й<br />

<strong>о</strong>бласти, - чт<strong>о</strong>бы избежать <strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ннег<strong>о</strong> суждения. Жизнь с<strong>о</strong>здает вещества, - дел<strong>о</strong> <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ит не<br />

так, как п<strong>о</strong>лагает Карл Ф<strong>о</strong>гт, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизм д<strong>о</strong>лжен п<strong>о</strong>лучить кальций, чт<strong>о</strong>бы сн<strong>о</strong>ва выделить кальций. Чт<strong>о</strong><br />

же д<strong>о</strong>лжен делать <strong>о</strong>рганизм с пр<strong>о</strong>стым кальцием, чт<strong>о</strong>бы сн<strong>о</strong>ва выделить ег<strong>о</strong> неизмененным? Если <strong>о</strong>рганизм<br />

п<strong>о</strong>лучает кальций, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н изменяет ег<strong>о</strong> в св<strong>о</strong>ем теле, ему нужна сила кальция, а если у кальция <strong>о</strong>тнимают<br />

силу, т<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> уже не кальций, <strong>о</strong>н стал чем-т<strong>о</strong> другим. Приведенные эксперименты п<strong>о</strong>казали, чт<strong>о</strong> растение<br />

м<strong>о</strong>жет превратить ег<strong>о</strong> в ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р. Тел<strong>о</strong> жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, превращает ег<strong>о</strong> в друг<strong>о</strong>й элемент.<br />

110


ЛИТЕРАТУРА<br />

Предлагаемый перечень литературы имеет характер рек<strong>о</strong>мендаций для читателя, желающег<strong>о</strong> углубить св<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>нимание<br />

рассм<strong>о</strong>тренных здесь в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в.<br />

Веды (др. Индия)<br />

Бхагавад-гита (др. Индия)<br />

Зенд-Авеста(др. Персия)<br />

Книга мертвых (др. Египет)<br />

Евангелие <strong>о</strong>т И<strong>о</strong>анна, Откр<strong>о</strong>вение И<strong>о</strong>анна.<br />

Арист<strong>о</strong>тель: Катег<strong>о</strong>рии. - Письма к Александру <strong>о</strong> системе мира.<br />

Плат<strong>о</strong>н. Труды.<br />

Ф<strong>о</strong>ма Аквинский: Сумма те<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии.<br />

Н<strong>о</strong>валис: Сказки, пр<strong>о</strong>за.<br />

Гете: Естественн<strong>о</strong>научные труды.<br />

Шиллер: Письма <strong>о</strong>б эстетическ<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>спитании чел<strong>о</strong>века.<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле: (раб<strong>о</strong>ты приведены в прил<strong>о</strong>жении)<br />

К<strong>о</strong>лиск<strong>о</strong>, Л.: Действие звезд в земных веществах (Kolisko, L. Sternenwirken in Erdenstoffen).<br />

Пр<strong>о</strong>йс. В.: Дух и материя (Preuss, W. Geist und Stoff).<br />

Пфайффер, Э.: Кристаллы (Pfeiffer, E. Kristalle).<br />

Руд<strong>о</strong>льф Штайнер: Фил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>фия св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды. 1894<br />

— Как д<strong>о</strong>стигнуть п<strong>о</strong>знаний высших мир<strong>о</strong>в? 1909<br />

— О загадках души. 1917<br />

— О загадке чел<strong>о</strong>века. 1916<br />

— Христианств<strong>о</strong> как мистический акт и мистерии древн<strong>о</strong>сти. 1902 Руд<strong>о</strong>ль Штайнер, Ита Вегман: Осн<strong>о</strong>вы расширения<br />

искусства врачевания. 1925<br />

В<strong>о</strong>льф, Л.: М<strong>о</strong>рф<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гический вклад Гете (Wolf, L. Goethes morphologischer Auftrag). 1940 Berg Ragnar: Die Vitamine. Leipzig<br />

1922<br />

Berendes, J.: Die Pharmazie bei den alten Kulturvoelkern. Hallt 1891 Hahn, H.: Gewaltiger als das Schicksal. Stuttgart 1941<br />

Hartmann, O. J.: Erde und Kosmos, II. Frankfurt 1940<br />

— Menschenkunde. Frankfurt 1940<br />

Natura: Zeitschrift zur Erweiterung der Heilkunst. Rheinverlag.<br />

Ag Серебр<strong>о</strong><br />

СИМВОЛЫ ХИМИЧЕСКИХ ЭЛЕМЕНТОВ<br />

Mo М<strong>о</strong>либден<br />

AI Алюминий (<strong>о</strong>бразующий элемент глин<strong>о</strong>зема) N Аз<strong>о</strong>т (в<strong>о</strong>здушн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>)<br />

As Мышьяк Na Натрий<br />

Аи З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong> Ni Никель<br />

В Б<strong>о</strong>р О Кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д (жизненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>)<br />

Ва Барий Os Осмий<br />

Be Бериллий Ρ Ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<br />

Bi Висмут РЬ Свинец<br />

Вг Бр<strong>о</strong>м Pd Палладий<br />

С Углер<strong>о</strong>д (земн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>) Pt Платина<br />

Са Кальций (<strong>о</strong>бразующий элемент извести) Rb Рубидий<br />

Cd Кадмий Rh Р<strong>о</strong>дий<br />

Се Церий Ru Рутений<br />

Cl Хл<strong>о</strong>р S Сера<br />

С<strong>о</strong> К<strong>о</strong>бальт Sb Сурьма<br />

Сг Хр<strong>о</strong>м Se Скандий<br />

Cs Цезий Se Селен<br />

Си Медь Si Кремний (<strong>о</strong>бразующий элемент кремня)<br />

F Фт<strong>о</strong>р Sn Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong><br />

Fe Желез<strong>о</strong> Sr Стр<strong>о</strong>нций<br />

H В<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д (<strong>о</strong>гненн<strong>о</strong>е веществ<strong>о</strong>) Та Тантал<br />

Hg Ртуть Те Теллур<br />

Ir Иридий Th Т<strong>о</strong>рий<br />

J Й<strong>о</strong>д Τι Титан<br />

К Калий Т1 Таллий<br />

La Лантан U Уран<br />

Li Литий V Ванадий W В<strong>о</strong>льфрам<br />

Mg Магний Y Иттрий Zn Цинк<br />

Μη Марганец Zr Цирк<strong>о</strong>ний<br />

АСТРОНОМИЧЕСКИЕ СИМВОЛЫ<br />

111


УКАЗАТЕЛЬ ИМЕН<br />

Ав<strong>о</strong>гадр<strong>о</strong><br />

Агриппа Нетесгеймский<br />

Александр Макед<strong>о</strong>нский<br />

Арист<strong>о</strong>тель<br />

Архард<br />

Ауэр<br />

Байер<br />

Берцелиус<br />

Б<strong>о</strong>р<br />

Браунер<br />

Бунге<br />

Валентин<br />

Ватт<br />

Велер<br />

Вернер<br />

Галилей<br />

Ганеманн<br />

Геккель<br />

Герцеле, ф.<br />

Гете<br />

Г<strong>о</strong>мер<br />

Г<strong>о</strong>фман<br />

Дарвин<br />

Дж<strong>о</strong>йс<br />

Заратустра<br />

И<strong>о</strong>сиф II<br />

Кавендиш<br />

Кант<br />

Карл Великий<br />

К<strong>о</strong>лумб, Христ<strong>о</strong>ф<strong>о</strong>р<br />

К<strong>о</strong>перник<br />

Кекуле<br />

Кеплер<br />

Лавуазье<br />

Лаплас<br />

Леблан<br />

Либих<br />

Лизеганг<br />

Л<strong>о</strong>шмит<br />

Майер<br />

Мария Терезия<br />

Менделеев<br />

Милл<strong>о</strong>н<br />

Нап<strong>о</strong>ле<strong>о</strong>н<br />

112<br />

Н<strong>о</strong>валис<br />

Ньют<strong>о</strong>н<br />

Парацельс<br />

Петтенк<strong>о</strong>фер<br />

Перкие<br />

Планк<br />

Плат<strong>о</strong>н<br />

Плутарх<br />

Пр<strong>о</strong>йсс<br />

Пт<strong>о</strong>лемей<br />

Райм<strong>о</strong>нд Сабундский<br />

Резерф<strong>о</strong>рд<br />

Риг<br />

Рунге<br />

Сент-Ге<strong>о</strong>рг<br />

С<strong>о</strong>крат<br />

Сухантке<br />

Ульманн<br />

Фридрих Великий<br />

Штайнер, Руд<strong>о</strong>льф


Rudolf Hauschka<br />

SUBSTANZLEHRE<br />

Zum Verständnis der Physik, der Chemie und therapeutischer Wirkungen der Stoffe<br />

VITTORIO KLOSTERMANN FRANKFURT AM MAIN<br />

«Дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>знание» Калуга<br />

ББК 5+24<br />

X26 Хаушка, Руд<strong>о</strong>льф<br />

<strong>Учение</strong> О <strong>субстанции</strong>. К п<strong>о</strong>ниманию физики, химии и терапевтическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> действия веществ. /Перев<strong>о</strong>д с немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Б. Г.<br />

Деева. -«Дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>знание», Калуга, 2004 г., 312 стр.<br />

«<strong>Учение</strong> <strong>о</strong> <strong>субстанции</strong>» Руд<strong>о</strong>льфа Хаушки - <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающий труд, в <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жены десятилетние<br />

экспериментальные исслед<strong>о</strong>вания авт<strong>о</strong>ра в <strong>о</strong>бласти естеств<strong>о</strong>знания и медицины. Сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>б ег<strong>о</strong> рассм<strong>о</strong>трения прир<strong>о</strong>ды ведет <strong>о</strong>т<br />

<strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>й материалистическ<strong>о</strong>й фиксации <strong>о</strong>тдельных факт<strong>о</strong>в к индуктивн<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>знанию п<strong>о</strong>длинных фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>в. Эта книга<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дит не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мн<strong>о</strong>е впечатление на читателей, н<strong>о</strong> и с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщает мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>численные н<strong>о</strong>вые знания, без к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ззрение с<strong>о</strong>временн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века был<strong>о</strong> бы абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong> неп<strong>о</strong>лным.<br />

Руд<strong>о</strong>льф Хаушка - с<strong>о</strong><strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ватель фирмы WALA-Heilmittel GmbH (Германия), пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дящей лекарственные средства и<br />

к<strong>о</strong>сметику п<strong>о</strong> техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии и рецептуре, разраб<strong>о</strong>танным на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве представленных в книге п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

Впервые на русск<strong>о</strong>м языке.<br />

Перев<strong>о</strong>д с немецк<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

Rudolf Hauschka SUBSTANZLEHRE<br />

Zum Verständnis der Physik, der Chemie und<br />

therapeutischer Wirkungen der Stoffe<br />

(11 изд. 1996 г )<br />

Перев<strong>о</strong>дчик: Б. Г. Деев Редакт<strong>о</strong>р. Н. Б. Мал<strong>о</strong>ва<br />

Технический редакт<strong>о</strong>р, макет: П. Н. Банзелюк Ответственный редакт<strong>о</strong>р: Н. П Банзелюк<br />

© 1950 Vittono Klostermann GmbH, Frankfurt am Main<br />

© 2004 "Дух<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>знание", Калуга<br />

ISBN 5-88000-101-6<br />

113


СОДЕРЖАНИЕ<br />

Предисл<strong>о</strong>вие<br />

Предисл<strong>о</strong>вие к<strong>о</strong> вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му изданию<br />

I. Те<strong>о</strong>рии естественн<strong>о</strong>научн<strong>о</strong>й эп<strong>о</strong>хи <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> преэкзистенции<br />

материи<br />

II. Античные идеи <strong>о</strong> существе <strong>субстанции</strong><br />

III. Н<strong>о</strong>вые идеи <strong>о</strong> преэкзистенции духа<br />

IV. Растение<br />

V. Углев<strong>о</strong>ды<br />

VI. Углер<strong>о</strong>д, в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д и кисл<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<br />

VII. Ар<strong>о</strong>матические вещества (эфирные масла) и см<strong>о</strong>лы<br />

VIII. Жирные масла<br />

IX. Бел<strong>о</strong>к<br />

X. Аз<strong>о</strong>т<br />

XI. К<strong>о</strong>смическая сущн<strong>о</strong>сть земных веществ<br />

XII. Звездный п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к и земные <strong>субстанции</strong><br />

XIII. Жив<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>е<br />

XIV. Растительные яды (алкал<strong>о</strong>иды)<br />

XV. Витамины<br />

XVI. Химия см<strong>о</strong>л - <strong>о</strong>траженная <strong>о</strong>бласть прир<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> спектра<br />

субстанций<br />

XVII. Малые к<strong>о</strong>нцентрации и их в<strong>о</strong>здействие<br />

114<br />

XVIII. Минерал<br />

XIX. Известь и кремень<br />

XX. Глин<strong>о</strong>зем и ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>р<br />

XXI. Минеральный крест<br />

XXII. Щел<strong>о</strong>чи и гал<strong>о</strong>гены<br />

XXIII. Магний и сера<br />

XXIV. Океанический крест<br />

XXV. Металлы<br />

XXVI. Медь<br />

XXVII. Ол<strong>о</strong>в<strong>о</strong><br />

XXVIII. Свинец<br />

XXIX. Желез<strong>о</strong><br />

XXX. Ртуть<br />

XXXI. Серебр<strong>о</strong><br />

XXXII. З<strong>о</strong>л<strong>о</strong>т<strong>о</strong><br />

XXXIII. Братья железа (к<strong>о</strong>бальт, никель, хр<strong>о</strong>м, марганец,<br />

в<strong>о</strong>льфрам, ванадий, платина)<br />

XXXIV. Детств<strong>о</strong> металл<strong>о</strong>в (сурьма, мышьяк, висмут)<br />

XXXV. Спираль тв<strong>о</strong>рения<br />

XXXVI. Заключение<br />

Прил<strong>о</strong>жения<br />

А. ф<strong>о</strong>н Герцеле<br />

Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые факты, из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> сделать выв<strong>о</strong>ды <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждении не<strong>о</strong>рганических веществ Вегетативн<strong>о</strong>е<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение ф<strong>о</strong>сф<strong>о</strong>ра и серы Растительн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждение кальция и магния, а также предварительн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщение <strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вении калия и натра Дальнейшие д<strong>о</strong>казательства растительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в<strong>о</strong>зникн<strong>о</strong>вения магния и калия<br />

В. Г. Пр<strong>о</strong>йсс: из «Дух и веществ<strong>о</strong>» Раб<strong>о</strong>ты А. ф. Герцеле<br />

Литература Иллюстрации<br />

Астр<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мические симв<strong>о</strong>лы<br />

Симв<strong>о</strong>лы химических элемент<strong>о</strong>в<br />

Указатель имен<br />

Предметный указатель

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!