PROCENA RANJIVOSTI NA KLIMATSKE PROMENE - WWF

klimatskim promenama. Može se reći, uz srednji nivo
pouzdanosti, da je učestalost suša i poplava porasla
u nekim delovima sveta i da je takav trend povezan sa
klimatskim promenama (IPCC, 2012). Vrlo je verovatno
da će čovečanstvo ubuduće biti izloženo sve većem
riziku od ovakvih pojava.
SRBIJA
Prema IV izveštaju Međuvladinog panela o klimatskim
promenama (IPCC, 2007) i najoptimističnijem scenariju
temperatura će u 21. veku porasti za 1.8°C (1.1°C do
2.9°C), a prema najpesimističnijem scenariju za čitava
4 o C (2.4°C do 6.4°C). Prema istom scenariju nivo mora
će porasti za 18-38 cm, odnosno 26-59 cm.
1.2. NAPORI ZA SMANJENJE GLOBALNOG ZAGREVANJA PUTEM
SMANJENJA EMISIJA GASOVA STAKLENE BAŠTE
Koncentracija ugljen-dioksida kao najznačajnijeg
uzročnika efekta staklene bašte porasla je za 35%
(100 ppm) u proteklih 250 godina. Za samo 10 godina,
u periodu 1995-2005. koncentracija je porasla za
19 ppm, što je najveći rast ikada zabeležen. Uzrok
povećanja koncentracije atmosferskog ugljen-dioksida
pre svega su emisije antropogenog porekla koje nastaju
sagorevanjem fosilnih goriva, emisije koje nastaju usled
promene korišćenja zemljišta i emisije koje nastaju
sagorevanjem biomase. Emisije nastale sagorevanjem
fosilnih goriva porasle su za 70% u proteklih 30 godina
(Marland et al, 2006). Tokom 90-ih godina prošlog veka
sagorevanjem fosilnih goriva godišnje je emitovano
oko 6 Gt ugljenika, da bi već početkom 21. veka ta
količina porasla na 7,8 Gt. Emisije koje nastaju usled
promene korišćenja zemljišta, odnosno krčenjem
šuma i prevođenjem zelenih površina u poljoprivredne i
naseljene površine čine oko 12% ukupnih antropogenih
emisija ugljen-dioksida.
Ovakav nagli rast emisija ugljen-dioksida antropogenog
porekla doveo je do globalnog konsenzusa o potrebi
smanjena emisija u cilju sprečavanja i ublažavanja
klimatskih promena. Borba protiv klimatskih promena
i smanjenje emisija gasova staklene bašte postali su
prioriteti za mnoge zemlje u svetu i za mnoge svetske
organizacije. Osnovni dokument na osnovu koga se
sprovode i koordinišu globalni napori na smanjenju
emisija ugljen-dioksida je Okvirna konvencija Ujedinjenih
nacija o klimatskim promenama koja je donesena 1992.
godine na Svetskom samitu u Rio de žaneiru. Sama
po sebi ova Konvencija ne predstavlja obavezujući
akt, ali ona predviđa donošenje protokola koji uvode
obavezujuće odredbe za zemlje potpisnice. Najznačajniji
takav protokol je Kjoto protokol koji je usvojen 1997.
godine, a stupio je na snagu 2005. godine. Prema ovom
protokolu najrazvijenije zemlje potpisnice (37 zemalja iz
priloga I Protokola) imaju obavezu da u periodu 2008-
2012. smanje svoje emisije za 5% vrednosti od onih iz
1990. godine. Pored ovih ograničenja Protokol pruža
mogućnost za sprovođenje olakšavajućih mehanizama,
i to: trgovina emisijama, mehanizam čistog razvoja i
zajednička implementacija projekata.
Sl.2. Trend koncentracije atmosferskog ugljen-dioksida prema merenjima u
Mauna Loa opservatoriji. Izvor: www.esrl.noaa.gov
Pored ove globalne inicijative postoje i druge, regionalne.
Za nas je najznačajnija inicijativa Evropske unije koja se
ogleda kroz tzv. 20-20-20 ciljeve. Evropska unija donela
je set pravnih akata pod nazivom „Klimatski i energetski
paket“ 1 , koji države članice obavezuje da do 2020.
godine smanje emisije za 20% nivoa iz 1990. godine,
da postignu nivo proizvodnje energije iz obnovljivih
izvora od 20% i da uz pomoć unapređenja energetske
efikasnosti smanje potrošnju primarne energije za 20%.
Sve mere koje se zasnivaju na smanjenju emisija,
odnosno na sprečavanju uzorka klimatskih promena
nazivaju se mitigacije ili mitigacione mere. I pored
1 http://ec.europa.eu/clima/policies/package/index_en.htm
15