Gazeta Ustrońska nr 41 / 05

More documents

Recommendations

Info

Ani żeśmy się nie obejrzeli, a tu już jesień. Pora na wielkie zmiany, zarówno w naszych organizmach, jak i wokół nas, w przyrodzie. Chronobiolodzy, czyli naukowcy zajmujący się rytmami życia organizmów, pouczają, że „nasz biologiczny zegar działa według swoich rytmów: tych wewnętrznych, zakodowanych w genach, jak bicie serca czy oddychanie, oraz zewnętrznych, w dużej mierze uzależnionych od przyrody, np. klimatu czy temperatury". Jesień to właśnie pora, kiedy nasz wewnętrzny „zegar" zmienia tempo, co odbija się na naszym samopoczuciu i nastroju. Dla wielu ludzi początek jesieni oznacza trwającą na okrągło senność, apatię, przygnębienie, czy nastroje wręcz depresyjne. Gdzie szukać więc ja- kiegoś antidotum na te przykre jesienne, negatywne emocje? Sposobów jest wiele, jednym z nich jest po prostu wyjście z domu czy z mieszkania i szukanie pocieszenia w tym, że nadejście jesieni oznacza także ogromne zmiany w życiu roślin i zwierząt. Niektóre z tych zmian okazują się być całkiem miłe dla naszego oka - przecież jesień zapowiadają widowiskowo przebarwiające się liście drzew. Jak to się dzieje, że coś, co przez kilka miesięcy było zielone nagle, z dnia na dzień, staje się żółte, pomarańczowe, czerwone lub brązowe? I w zasadzie po co, dlaczego tak się dzieje? Wydawałoby się, że rzecz tak dla wszystkich oczywista - jesienna zmiana kolorów liści - nie kryje w sobie żadnych tajemnic, a wyjaśnienie jest proste i banalne. Jednak i jesienne liście są przykładem, że czasem łatwiej zadać pytanie, niż znaleźć na nie odpowiedź, albo jeszcze lepiej - można dać wiele odpowiedzi, co sumie jednak na to samo wychodzi. Na pytanie jak liście tracą jesienią swą zieleń, odpowiedź jest raczej prosta. Wystarczy sięgnąć pamięcią do wiedzy „serwowanej" bodaj czy nie w szkole podstawowej. Liście są zielone dzięki związkowi zwanemu chlorofilem. Zielony chlorofil pochłania pewną część światła słonecznego i energię w nim zawartą wykorzystuje w procesie fotosyntezy do produkcji z dwutlenku węgla i wody prostych związków organicznych, węglowodanów. Światło słoneczne składa się z fal o różnych długościach, więc rośliny oprócz zielonego chlorofilu, pochłaniającego fale czerwone i niebieskofioletowe, mają również w liściach inne barwniki: żółtopomarańczowe karotenoidy i czerwone antocyjany (antocyjaniny). Jest ich zdecydowania mniej, niż zielonego chlorofilu, nadającego barwę liści ogromnej większości roślin. Jesienią następuje rozpada chlorofilu, jego ilość maleje, uwidaczniają się natomiast pozostałe barwniki, a zatem zmienia się barwa liści. U różnych gatunków rozpad chlorofilu odbywa się w różny sposób - czasem obejmuje równocześnie cały liść, czasem zaczyna się przy krawędziach blaszki liściowej, a czasem początek tego procesu obserwujemy np. wzdłuż nerwu głównego. Stąd ta niezapomnianej urody różnorodność jesiennych szat drzew i krzewów. Proste? Proste. O wiele trudniej dać jednoznaczną odpowiedź dlaczego zielony chlorofil się rozpada, jaki jest sens biologiczny tego zjawiska. Hipotez jest co najmniej kilka, a spór o przyrodniczy sens przebarwień liści toczy się już od ładnych kilku dziesiątek lat. Bodaj czy nie najbardziej popularne jest wyjaśnienie, że li- BLIŻEJ NATURY Żółte, czerwone, brązowe ście zmieniają swe barwy z przyczyn - nazwijmy je umownie - ekonomicznych. Przede wszystkim trzeba zaznaczyć, że sam fakt zrzucania liści, to nic innego, jak obronny gest roślin przed utratą wody. Woda z roślin paruje przez liście, a kiedy w zimie praktycznie wody w środowisku nie ma - oczywiście jest, ale niedostępna dla roślin, bo na ogół zamarznięta - to trzeba się jakoś zabezpieczyć przed jej utratą, a najłatwiej pozbyć się liści. Jednak w liściach rośliny gromadzą cały szereg cennych związków i pierwiastków, których coroczna utrata byłaby marnotrawstwem. Zanim więc liście zostaną zrzucone, rośliny „wycofują" z nich co ważniejsze składniki, choćby cenny azot, magazynują je, by ponownie użyć wiosną. Rozpa- da się także chlorofil, a barwę liści nadają wówczas karotenoidy i antocyjany. Wątpiącym w to wyjaśnienie nie dało jednak spokoju pytanie dlaczego te niby zapobiegliwe i oszczędne rośliny, nagle zaczynały produkować wielkim kosztem i wysiłkiem czerwone antocyjany, których ilość jesienią w liściach gwałtownie rośnie? Pojawiła się oczywiście kolejna hipoteza tłumacząca przebarwienia liści, a mianowicie, że to nic innego, jak manifestacja siły i zdrowia! To swoisty komunikat dla różnych pasożytów - roślinożerców, zwłaszcza dla mszyc, które jesienią zwykły składać jajeczka na drzewach. Te natomiast, ładując energię w produkcję czerwonych barwników dają znać, że stać ich na rozrzutność, bo są zdrowe i łatwo sobie z wszelkimi intruzami poradzą. Zmyślne mszyce, obserwując intensywność wybarwienie liści różnych drzew, rozpoznawać mogą, które z nich trzeba omijać, bo złożenie na nich jajeczek oznacza utratę potomstwa. Znów jednak odezwali się różni niedowiarkowie, którzy stwierdzili, że owszem teoria ta jest błyskotliwa, tyle że dotąd u mszyce nie stwierdzono receptorów pozwalających na rozpoznanie barwy czerwonej. Przebarwienie jesienią liści drzew próbuje się więc tłumaczyć jako ochronę przed nadmiarem światła słonecznego, czyli czerwone i żółte barwniki to coś w rodzaju roślinnego odpowiednika kremu z filtrem. Tak, jak dla nas, tak również i dla roślin nadmierne promieniowanie słoneczne jest szkodliwe, gdyż przyczynia się m.in. do powstawania w liściach cieszących się złą sławą wolnych rodników tlenowych. Karotenoidy i antocyjany pochłaniają promienie słoneczne, kiedy chlorofilu już w liściach brakuje i przy okazji wyłapują wolne rodniki, siejące w liściach spustoszenie. Tu znów obudzili się malkontenci, którzy owszem, pokiwali ze zrozumieniem i uznaniem nad kolejną hipotezą, po czym stwierdzili - a co z drzewami, które w ogóle nie zmieniają jesienią barw liści, czy im nadmiar światła słonecznego i wolnych rodników nie szkodzi? Na szczęcie bez względu na to, która z tych teorii jest prawdziwa, to i tak nasze klony, jawory i buki będą się żółcić i czerwienić jesienią, zapewniając nam odrobinę pocieszenia z końca lata, z coraz szybciej zapadających wieczorów i nadciągających chłodów. I oby tak było zawsze, bo chociażby tylko dzięki temu życie w październiku i listopadzie, w zawieszeniu pomiędzy letnimi „słonecznymi kąpielami", a zimowym „białym szaleństwem", ma swój niezaprzeczalny urok i daje odrobinę radości. Tekst: Aleksander Dorda. Zdjęcie: Wojsław Suchta Gazeta Ustrońska 12 13 października 2005 r.
ustrońskie galerie, muzea, placówki kultury, fundacje, stowarzyszenia, policja, straż miejska w w w , u s t r o ń . p ! MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA im. J. Wantuty Rynek 4, tel. 854-23-40, Wypożyczalnia dla dorosłych poniedziałek: 8.00 - 18.00; wtorek: 8.00 - 15.00; środa 12.00 - 18.00; czwartek: — piątek: 8.00 - 18.00; sobota 8.00 - 12.00. Czytelnia ogólna oraz wypożyczalnia dla dzieci i młodzieży poniedziałek: 12.00- 18.00; wtorek: 8.00- 15.00; środa 12.00- 18.00; czwartek: — piątek: 8.00- 18.00. MUZEUM USTROŃSKIE im. J. Jarockiego ul. Hutnicza 3, tel. 854-29-96. Wystawy stałe: — Hutnictwo i kuźnictwo Ustronia ze skansenem przemysłowym — Wystawa etnograficzna ze zbiorów własnych Muzeum — Galeria Sztuki Współczesnej B.K. Heczko — Obraz Ludwika Konarzewskiego (juniora) „Wesele" Muzeum czynne: w poniedziałki 9-14 we wtorki 9 - 17, od środy do piątku 9-14 w soboty, niedziele 9.30 - 13. ODDZIAŁ MUZEUM „ZBIORY MARII SKALICKIEJ" ul. 3 Maja 68, tel. 854-29-96. Ekspozycja prac wybitnych polskich twórców: P. Stellera, J. Wałacha, S. Jaworskiego, L. Konarzewskiego, M. Siary, Z. Jóźwika i innych. Kolekcja medali: poczet królów i książąt polskich, dzieje oręża polskiego, medale z dziedziny kultury i sztuki. Starodruki, kolekcja 3,5 tysiąca exlibrisów, druki bibliofilskie i unikatowe. Cenny zbiór książek - Cieszyniana (możliwość korzystania ze zbiorów przez uczniów i studentów). — Walka o niepodległość w czasie II wojny światowej: Polskie Państwo Podziemne, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Żołnierze Września 1939 r., Wojsko Polskie na Wschodzie i martyrologia mieszkańców Ustronia. (Zapraszamy nauczycieli i uczniów na ciekawe lekcje historii) Atrakcyjne wystawy czasowe, wernisaże i koncerty. KLUB PROPOZYCJI - klub tysiąca inicjatyw i spotkań z ciekawymi ludźmi; LATAJĄCA AKADEMIA SZTUK - warsztaty artystyczne dla dzieci i młodzieży; OPOWIEŚCI NIESŁYCHANE - cykl spotkań etnograficznych. Oddział czynny: 1 maja-15 października od środy do niedzieli w godz. 11-16 16 października-30 kwietnia od środy do niedzieli w godz. 9-13 GALERIA SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ „NA GOJACH" B&K Heczkowie - ul. Błaszczyka 19, tel. 854-11 -00. Galeria czynna cały czas. GALERIA SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ „ZAWODZIE" ul. Sanatoryjna 7, teł. 854-35-34 wew. 488. Galeria czynna: od poniedziałku do piątku 9 - 16, w soboty 9-13. BIURO PROMOCJI I WYSTAW ARTYSTYCZNYCH Rynek 3A, tel. 854-54-58, e-mail bpiwa@polbox.com Biuro i galeria czynne: od poniedziałku do niedzieli od 10.00 do 17.00. CHRZEŚCIJAŃSKA FUNDACJA „ŻYCIE I MISJA" ul. 3 Maja 14, tel. 854 45 22, fax 854 18 14 USTROŃSKIE STOWARZYSZENIE TRZEŹWOŚCI Klub Abstynenta „RODZINA" Ustroń, ul. Rynek 4 (byłe liceum koło ZUS) MITYNG AA - czwartek od 17.30 MITYNG Al-Anon.- wtorek od 17.30 KUbAbstynenta - w pozostałe dni od 17.00 Telefon: 854-19-84, tel. kontaktowy: 0 601 516 854. FUNDACJA Św. ANTONIEGO.ul. Kościelna 21, tel. 854 17 72 Spotkania z instruktorem terapii uzależnień i współuzależnień -wtorek 9.00-10.00 -czwartek 16.00-17.00 Psycholog - każdy ostatni piątek miesiąca Punkt wydawania odzieży - pon. śr. pt. 10.00 - 14.00 WYSTAWA MOTOCYKLI ZABYTKOWYCH — RDZAWE DIAMENTY ul. Partyzantów 1 Od wtorku do niedzieli - godz. 10.00 - 18.00 MIEJSKI DOM KULTURY „PRAŻAKÓWKA" ul. Daszyńskiego 28, tel. 854-29-06. e-mail: mdk@ustron.pl Koła zainteresowań dla dzieci i młodzieży: komputerowe, szachowe, plastyczne, wokalno-instrumentalne, taniec nowoczesny, taniec towarzyski, rękodzieło artystyczne, teatralne i recytatorskie, modelarskie, akrobatyka - zajęcia odbywają się po południu. kurs j. angielskiego dla dorosłych - czwartek godz. 17.00 - sala nr 8 gimnastyka lecznicza - poniedziałki i czwartki godz. 19.00 - 20.00, - piątek godz. 8.30 - s. nr 7 aerobic - poniedziałek i czwartek od godz. 19.00 do 20.00 - sala nr 7 TOWARZYSTWO KSZTAŁCENIA ARTYSTYCZNEGO - nauka gry na: fortepianie, keyboardzie, flecie, saksofonie, gitarze, klarnecie, skrzypcach, akordeonie. Kształcenie słuchu, teoria muzyki, zajęcia wokalne - zajęcia odbywają się po południu. Stowarzyszenia-i związki: Zw. Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych - poniedziałek 10.00-12.00 sala nr 17 Stow. Kombatantów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie I i III wtorek miesiąca - 10.00-12.00 sala nr 2 Związek Inwalidów Wojennych RP i Związek Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych - czwartek 10.00-12.00 s. nr 2 Polski Komitet Opieki Społecznej Zarząd w Ustroniu -środa 10.00-12.00 sala nr 2 Światowy Związek Żołnierzy AK - piątek 10.00-12.00 Estrada Ludowa Czantoria i Mała Czantoria - wtorek 17.30-20.00 Zespół Wokalny „Ustroń" - wtorek 18.00-20.00 MIEJSKA INFORMACJA TURYSTYCZNA Rynek 2, tel. 854-26-53, - od poniedziałku do piątku 8.30 - 17.00 -sobota 8.30- 13.00 ul. Sanatoryjna 7,854-20-25 - od poniedziałku do piątku 8.45 - 16.00 - sobota 8.45 - 13.00 KOMISARIAT POLICJI USTROŃ ul. 3 Maja 21, (tel. alarm. 997); tel. 854-24-13; 854-34-13. STRAŻ MIEJSKA USTROŃ ul. Rynek 4, tel. 854-34-83; kom. 604-55-83-21; z ERY: darmowy 986 Potog Górnik. Fot. W. Suchta 13 października 2005 r. Gazeta Ustrońska 13
Page 1 and 2: CA ZET4=. isiwffiiM TURNIEJ MŁODYC
Page 3 and 4: KRONIłSA MIEJS» Po wakacyjnej prz
Page 5 and 6: Aron Hławiczka, Paweł Lazar, Sła
Page 7 and 8: Sekcja OSP Centrum przygotowuje si
Page 9 and 10: Aleksandra Marianek, Samuel Hławic
Page 11: TUSZA NA DRODZE W poprzednim numerz
Page 15 and 16: Bramkę rywali atakuje Dawid Siemie

Gazeta Ustrońska nr 41 / 05

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?