Rada Przejrzystości - AOTM

Opinia Rady Przejrzystości AOTM nr 256/2012 z dnia 19 listopada 2012 r.
(HPV, human papilloma virus). Obok zakażenia HPV, do czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki
macicy należą m. in. wczesne rozpoczęcie życia płciowego (przed 18 rokiem życia), duża liczba
partnerów seksualnych, partnerzy „wysokiego ryzyka”, zakażenie HIV lub inne upośledzające system
immunologiczny, palenie tytoniu, niski status ekonomiczny oraz liczne ciąże i porody. W ciągu całego
życia ponad 80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było, jest lub będzie zakażonych HPV.
Połowę osób zakażonych stanowią kobiety i mężczyźni w wieku 15–25 lat. Około 70% przypadków
raka szyjki macicy jest związanych z zakażeniem HPV typem 16 i 18. Najczęściej zakażenie HPV
przebiega bezobjawowo i ulega samowyleczeniu. U kobiet do 25 roku życia większość infekcji ulega
regresji w ciągu 12–18 miesięcy. Utrzymywanie się zakażenia powyżej 24 miesięcy jest związane z
zakażeniem wirusami wysokoonkogennymi. Liczba nowych zakażeń maleje wraz z wiekiem, ale
ryzyko przejścia zakażenia w formę przetrwałą wzrasta wraz z wiekiem osoby zakażonej. Obecny stan
wiedzy nie pozwala na zidentyfikowanie wszystkich czynników, które wpływają na przetrwanie
infekcji oraz jej progresji do raka szyjki macicy.
Alternatywne świadczenia
W Polsce realizowany jest Populacyjny Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, oparty o skrining
cytologiczny. Populacyjny Program realizowany jest w oparciu o Ustawę z dnia 1 lipca 2005 roku o
ustanowieniu programu wieloletniego "Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych"
(Dz.U.05.143.1200) oraz o Uchwałę Nr 24/2011 Rady Ministrów z dnia 1 marca 2011 r. w sprawie
harmonogramu zadań wykonywanych w ramach programu wieloletniego "Narodowy program
zwalczania chorób nowotworowych" w roku 2011 oraz kierunków realizacji zadań tego programu na
lata 2012 i 2013.
Programem profilaktyki objęte zostały Polki między 25 a 59 rokiem życia, które w ciągu 3 ostatnich lat
nie miały wykonanego wymazu cytologicznego w ramach ubezpieczenia w NFZ. Bezpłatne badania
cytologiczne świadczą zakłady opieki zdrowotnej w całej Polsce, które podpisały z NFZ umowę na
realizację Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.
Zgodnie z programem Szczepień Ochronnych na rok 2012, szczepienia przeciwko wirusowi HPV
znajdują się w wykazie szczepień zalecanych – niefinansowanych ze środków znajdujących się w
budżecie Ministra Zdrowia.
Wnioski z oceny przeprowadzonej przez Agencję
• Wnioski z oceny problemu zdrowotnego
Przeciwdziałanie chorobom nowotworowym, w tym nowotworom szyjki macicy, mieści się
w obszarze działań celu 8. przyjętej w 1998 r. przez WHO strategii „Zdrowie dla Wszystkich w XXI
Wieku”, dotyczącego redukcji chorób niezakaźnych, zgodnie z którym do roku 2020 powinna zostać
maksymalnie ograniczona chorobowość, niepełnosprawność i przedwczesna umieralność z powodu
ważniejszych chorób przewlekłych.
Edukacja zdrowotna jest niezbędnym elementem działań profilaktycznych. Obniżenie wieku inicjacji
seksualnej i liberalizacja kontaktów erotycznych stwarzają potrzebę intensyfikowania edukacji na
temat higieny życia płciowego wśród młodzieży, szczególnie że jest to obszar pomijany najczęściej w
edukacji rodzicielskiej. Z punktu widzenia profilaktyki raka szyjki macicy niezbędne są oddziaływania
mające na celu wzrost świadomości dotyczącej czynników ryzyka i odpowiedzialności młodych ludzi
za własne zdrowie i życie.
Wszystkie odnalezione zalecenia kliniczne rekomendują szczepienia młodych dziewcząt przeciw HPV
jako przeciwdziałanie zmianom przednowotworowym oraz nowotworom szyjki macicy (obie
szczepionki), a także raka pochwy oraz sromu, jak również kłykcin kończystych (szczepionka
czterowalentna).
Nieliczne z zaleceń dopuszczają stosowanie szczepionki czterowalentnej u chłopców w celu
zmniejszenia u nich ryzyka wystąpienia kłykcin kończystych.
Wszystkie rekomendacje podkreślają, że optymalne byłoby szczepienie jeszcze przed ekspozycją na
HPV podczas kontaktu seksualnego, kiedy to szczepienie byłoby najbardziej skuteczne.
Wiele krajów włączyło szczepienia młodych dziewcząt przeciw HPV do narodowych programów
szczepień. Wiek dziewcząt objętych szczepieniem różni się między państwami.
2/4