Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Mendoj se individualitet e tilla letrare që prijnë me krijimet epiko-lirike me temën e
atdheut, si Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Bilal Xhaferi, Fatos Arapi e tjerë, në kapërcyellin
brenda një shekulli të shtetit shqiptar, kanë treguar kujdes të veçantë edhe ndaj formave të
vjershërimit. Atdheu për këta është vetë: dhimbje dhe – varr! (Arapi F., Atdheu…, Në,
pikëllimi i dritave, Shtëpia Botuese e Lidhjes së Shkrimtarëve, Tiranë, 1993,f. 76). Ndërsa
një vistër emrash të poetëve dhe krijuesve të tjerë, siç janë: Adem Isrefi, Vebi Skenderi, Vath
Koreshi, Xhevahir Spahiu, Bardhyl Londo, Mimoza Ahmeti dhe Visar Zhiti, lista e të cilëve
Adriatik Kallullit sërish i duket e mangët, ky i fundit do të thotë se: përbëjnë kuota të
qëndrueshme, sepse me veprat e tyre më të mira e realizojnë vetveten si krijues dhe e
dëshmojnë letërsinë si tutje – tëhu atdheut, por edhe pasaportën dhe visat për të dalë jashtë
kufijve, edhe në mjediset ballkanike, edhe në qendrat e metropoleve evropiane. Është një
argument i fortë në mbrojtje të veprës së tyre që vëllezërit kosovarë dhe shqiptarët që jetojnë
në trojet e veta në Maqedoni, Mal të Zi e gjetiu, madje edhe ata të diasporës, shkrimtarët që u
përmendën dhe të tjerë, i kanë bërë të tyre me kohë, i kanë ndjekur në antologji dhe vepra të
zgjedhura, u kanë kushtuar studime edhe monografi me analiza dhe interpretime që i
qëndrojnë kohës (Kallulli A.,Letërsia kalimtare dhe krijimtaria e qëndrueshme, f. 87). Tek e
fundit, siç shprehet një poet dhe filozof njëherësh, Lasgushi ynë që s’e kuptuam dhe as e
përkrahëm kur duhej: “... Të përmbysim vetëdijen kur na fton burim i jetës?! ... Të
mendojmë kaq errët mu në mes të së vërtetës?!... Ta mjerojmë kuvendimin me kaq helm e
kaq prishimë”, s’kemi bërë gjë tjetër veçse kemi mjeruar veten tonë , kuvendin tonë, por
letërsia është aty, e dëshmuar, e dokumentuar dhe e pohon vetveten kurdo që të jetë si e tillë
(Kallulli A.,Letërsia kalimtare dhe krijimtaria e qëndrueshme, f. 88). Kështu në disa raste
Mjeda, por më shpesh Asdreni dhe Hilë Mosi, vazhdojnë të shfaqin preokupimin e
atdhetarëve të mirë për vendlindjen, për politikën, larinë dhe identitetin (Dibra M., Soneti në
letërsinë shqipe të viteve ’30, f. 198).
R e z y m e
Çështja e identitetit në poezinë e sotme shqipe
Në poezinë bashkëkohore shqipe lirika e sotme është e hapur, ndërsa komunikimi i
poetit me lexuesin kërkon një analizë më të thellë dhe interpretim specifik. Fuqia e fjalës së
bukur e kesaj poeyie ngjyroset me domethëniet dhe kuptimet e ndryshme figurative. Te disa
poetë në Kosovë, poezia për nga tematika është retrospektivë e qenësimit të etnikumit
shqiptar në rrethana te caktuara historke,me synimin per te ndriçuar lidhjen e identitetit me
fushëveprimin e poezisë bashkëkohore. Kjo poezi mbështetet në konceptin esencial të
kuptimit poetik aq të rëndësishëm për identitetin e një kombi. Nisma e këtij pqasqyrimi
gjendet në procesin e këtyre krijimeve dhe në „kthimin kah gjuha poetike“.Vetë titujt poetikë
e përflasin këtë të vërtetë, ngaqë mënyra e ligjërimit gjuhësor del më i qartë, më i
lexueshëm dhe më i shfaqur, gjatë rrjedhës së procesit të krijimit. Koncepti i gjuhës poetike
si veprim dhe efekt është zhvilluar pavarësisht nga njëri tjetri, gjë që konstatohet edhe në
veprat e disa poetëve, siç janë ato të: Kadaresë, Podrimjes, Agollit, Shkrelit, Musliut dhe të
ndonjë tjetri, tek të cilët vërehet një fond i pasur gjuhësor, stilistik e modern.
Fjalë kyçe: identiteti, diskursi, kthimi ndaj gjuhës, loja gjuhësore, performanca, etika,
politika, dekonstruksioni, kritika psikoanalitike.
~ 98 ~
Recenzentë:
Dr. Akad. Ali Aliu
Prof. dr. Vebi Bexhet