Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Prof. dr. Hamit XHAFERI 1 : ÇËSHTJA E IDENTITETIT NË POEZINË E SOTME
SHQIPE
1 Universiteti i Evropës
Juglindore – Tetovë, MAQEDONI
Fakulteti i Gjuhëve, Kulturave dhe Komunikimit
Katedra e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe
Letërsia bashkëkohore shqipe në kuadër të saj edhe poezia, që krijohet në Shqipëri,
në Kosovë, tek shqiptarët në Maqedoni dhe Mal të Zi, ndër arbëreshët e Italisë dhe gjithandej
në Diasporë, gjeografikisht është krijuar në mënyrë të veçantë dhe e shkëputur nga trungu
letrar. Këtë shkëputje apo copëzim në të shkuarën jo aq të afërme e thelloi edhe më shumë
ideologjizmi i fuqizuar në dy krahët e rëndësishëm, në Shqipëri dhe në trojet etnike shqiptare
në ish Jugosllavi, duke e shtrënguar këtë letërsi të të njëjtit komb dhe trung gjuhësor të
shkruhet dhe krijohet në dy trajta të ndryshme stilistike, teorike dhe gjuhësore. Kur dihet
mirëfilli se shumë kohë më parë, në veprat poetike të De Radës, të Asdrenit, të Mjedës dhe
Nolit ka qenë i pranishëm një ekstrakt i tillë gjuhësor stilistik modern, kur gjithashtu edhe
poezia e Lasgusht është një poezi e mirëfilltë dhe moderne. Ndonëse, për mua letërsia
bashkëkohore nismën e saj e ka që nga viti 1912 e këtej. Menjëherë pas Luftës së Dytë
Botërore, letërsia shqipe do të rigjallërohet me anë të një nisme të re letrare që do të zgjasë
deri në vitet e gjashtëdhjeta, kur në të vërtetë pa zhurmë dhe qetë nisin të esëllohen tiparet
përmbajtësore letrare shqiptare, me shqetësime të mëdha, duke e duruar cenzurën e egër të
monizmit.
Studimi i poezisë shqiptare nëpër kohë dhe veprimtaria poetike në përgjithësi, ka për bazë
lulishten e muzës së poezisë, disa nga lulet më të bukura, sa të larmishme në ngjyresa dhe
aroma, aq edhe shëmbëllyese në rrënjën që e kanë ushqyer: vetëdijen e brendshme poetike,
kënaqësinë, shqetësimin, përzemërsinë dhe pezmin. Fati i disa poetëve tanë ka qenë zëmadh
në historinë e letërsisë shqipe. Kritikët dhe studiuesit shqiptar u kanë kushtuar vëmendje të
veçantë autorëve me vlera të mirëfillta letrare, sidomos disa prej poetve tanë disident dhe të
anatemuar, të cilët gjatë kohëve në veprimtarinë e tyre kanë kaluar pazhurmë. Këta poetë
brenda këtij njëqindvjetori përmes poezive kanë qëmtuar si bleta me lule, vargje të bukura
për të pasuruar sado pak vizionin e thesarit poetik të krijuar në kohë, duke kënduar me
vetëdije e zë të ëmbël, ngadonjëherë me tone shpërthyese. Në këtë kumtesë përfaqësohen
disa nga poetët me kuptimin e tyre më të gjerë, që janë shquar me traditën e pasur poetike.
Një vend të rëndësishëm zë poezia e tyre, e cila lulëzimin më të theksuar e ka shënuar brenda
periudhës njëqindvjeçare të formimit të shtetit shqiptar. Prej mjaft poezive të vëna në tryezë,
kanë dalë vetiu në sipërfaqe ato që këndojnë me një tingëllim të sinqertë e prekëse vetëdijen
e dyfishtë të shpresës e të zhgënjimit. Ideja fataliste mbi brishtësinë e asaj që është
ngazëllyese, e bukur, e pafajshme, është derdhur në vargje me një thjeshtësi sugjestive dhe
me lirizëm të hollë. Në këto poezi janë dëgjuar e kënduar notat e dhembjes, trishtimit, që
jehojnë herë me zë të dobët e të mekur, aty-këtu të thekshme si një kambanë që shoqëron në
një procesion të gjatë ëndrrash dhe shpresash ngazëllyese. Në këtë drejtim një mori poetësh
bashkëkohorë krijojnë vëllime të ndryshme poetike, që e ndjekin metodologjinë krijuese e
~ 95 ~