Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
sumi specifik i tyre, trajtohen ato eufemizma, që paraqiten, siç shprehet ai, në punë të vogla
të jetës së përditshme (psh. procesi i të shuarit), për vezët, për lypset (dukuri sociale), për
krypën si dhe eufemizmat nga sfera seksuale.
Gjovalin Shkurtaj : etnolinguistika dhe folkloristika
Edhe linguistika antropologjike mund të ndihmoje folkloristikën. Zakonisht
hulumtimet në terren janë bazuar në pyetësorin e A. Plotnikova (1996), i cili tekstin folklorik
e shqyrton vetëm nëse është ritual, magjik apo demonologjik
Këtu hulumtohen edhe aspekte të tjera të kulturës tradicionale (metorologija Kombëtare,
mjekësi, mjekësi veterinare, bindjet për kafshë, etj) . Një nga studiuesit, i cili pjesën më të
madhe të kohës ua ka kushtuar studimeve dukurive të gjuhës së sotme shqipe, së pari si
dialektolog dhe si studiues i problemeve të kulturës së gjuhës, të sociolinguistikës dhe
etnolinguistikës është prof. Gjovalin Shkurtaj. Në këta njëzet vjetët e fundit, është
përkushtuar gati krejt problemeve të marrëdhënieve gjuhë-shoqëri, duke u pykëzuar
thekshëm në dukuri të sociolinguistikës, etnografisë së të folurit të shqipes.. Duke marrë
parasysh se etnologuistika është shkencë, e cila merret, në mënyrë më të përgjithësuar, me
studimin e kulturës së popujve, pra për objekt ka njeriun dhe unieversumin e tij, atëherë
është i kuptueshëm dhe madje shumë i arsyeshëm gërshetimi i interesave, i aplikimit të
metodave dhe i mënyrës së trajtimit të këtyre objekteve mes shkencave të ndryshme
shoqërore. Në veprën Onomastikë dhe etnolinguistikë, studiuesi Gjovalin Shkurtaj studion
pikërisht këto çështje, në mesin e tyre: Shqyrtime paraprake rreth etnonimisë shqiptare:
bigëzimet Albania:Shqipëria, arbën/arbër-shqiptar; Gegëria, Toskëria; Emrat e njerëzve
(antroponimet) dhe bigëzimi i tyre në forma zyrtare dhe jozyrtare; Shqyrtime
sociolinguistike për emrat e farefisnisë dhe emrat vetjakë të shqipes; Përshëndetjet dhe
urimet në gjuhën shqipe; Perëndimi dhe lindja në sociotipin shqiptar; Vlera etnolinguistike
të epikës heroike shqiptare, Pseudonimet në letrat shqipe etj.
Mjaft me interes është studimi mbi bigëzimin e emërtimeve të etnonimit, si: Albani
dhe Shqipëri, dhe variantet tjera nga popujt e ndryshëm Albaner, Albanci, Arnaut, Arvanit,
Arbanash, duke theksuar se kjo dukuri nuk është vetëm për Shqipërinë dhe shqiptarët, por
edhe për popuj të ndryshëm në botë. Me interes si etnonime janë edhe dy ndarjet e mëdha të
shqiptarëve sipas dy arealëve dialektore kryesore gegëria dhe Toskëria.
Autori sjell edhe shumë studime dhe përpjekje për të paraqitur laramanin dhe veçoritë
e formimit të emrave vetjakë, duke i studiuar emrat e vjetër vendas, emrat fetarë, historik etj.
Një dukuri me interes për etnolinguistikën shqiptare përbën edhe sinonimia e emrave
familjarë e farefisnorë të përfituar nga trysnia shoqërore e kulturore. P.sh. për fjalën vjehërr,
vjehrra, ndesh edhe sinonime tjera, si nana e nuses, krushka (nga familja e djalit), nana e
mirë (nga dhëndëri) etj. Emërtimet e farefisnisë dhe përgjithësisht të marrëdhënieve
familjare, Shkurtaj i ka shqyrtuar gjerësisht si dukuri mjaft të rëndësishme shoqërore e
etnokulturore.
Në përgjithësi në studimet e shumta etnolinguistike të prof. Gjovalin Shkurtajt, janë
gërshetuar tema të ndryshme në raportin gjuhë, kulturë etnos që prekin periudha të ndryshme
kohore, me të cilat karakterizohen rrymat e ndryshme në metodologji të punës, si me:
historinë, me gjeografinë, me sociologjinë dhe gjuhësinë e përgjithshme apo linguistikën etj.
~ 92 ~