Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Dr. Mustafa IBRAHIMI 1 : GJENDJA DHE PERSPEKTIVA E ETNOLINGUISTIKËS
SHQIPTARE
~ 87 ~
1 Katedra e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe
Universiteti i Evropës Juglindore
Tetovë - Maqedoni
Punimi shqyrton marrëdhëniet e ndërsjellë të gjuhës në raport me kulturën e një
etnosi, e njohur si etnolinguistikë, një shkencë e re ndërdisiplinore të gjuhësisë, e cila
përmban njohuri gjuhësore, historike dhe kulturore të një populli. Edhe pse në botën
shkencore ka arritur të zhvillohet dhe të sjell metoda dhe terma të reja, në kushtet e një
shqipeje të pambrojtur si duhet nga institucionet dhe të izoluar për gjysmë shekulli,
etnolinguistika shqiptare nuk arrijnë të paraqitet si disiplinë që sot e do koha dhe të arrijë t'i
mbulojë gjerë dhe thellë problemet ndërdisiplinore gjuhësore që ka shqipja. Megjithatë në
këtë punim do të jepet një pasqyrë e studimeve në raportin gjuhë dhe kultura e një etnosi,
duke ndjekur me vëmendje veprimtarinë e dijetarëve shqiptarë, me botimet dhe shkrimet e
shumta si prijës të prurjeve teorike e të dhënave kulturore, dialektologjike, folklorike,
shoqërore etj., duke mundësuar që etnolinguistika si shkencë të degëzohet në disa fusha
tematike të interesimit. Kjo mund të jetë një shtysë dhe nxitje për studiuesit e ardhshëm.
1. Përkufizimi për etnolinguistikën
Studimi i raportit gjuhë dhe kulture nuk ka përgjigje të shkurtë dhe të qartë. Termi
kulture është aq i gjerë, sa që nuk ekziston një disiplinë e vetme që mund ta shpjegojë.
Përkufizim më të saktë të këtij raporti mund të shihet tek etnolinguistika, megjithatë edhe ky
term kërkon shpjegime të shumta, sepse etnolinguistika kështu e menduar, është shkencë
interdisiplinare kurse metodologjia e saj është e ndërlikuar dhe përbëhet prej disa etapash
dhe shumë fushash.
1.1 . Termi etnolinguistikë dhe pikëpamjet e saj
Etnolinguistika është një term i përdorur shpesh në studimet etnike, në disiplina të tilla
si antropologji dhe linguistikë dhe komunikimit ndërkulturor, e cila merret me studimet e
gjuhës në lidhje me studimin e grupeve etnike dhe kulturës së tyre. Etnolininguistika është
një nder disiplinat me te reja gjuhësore, te zhvilluara kohëve te fundit; e pikërisht; në vija të
përgjithshme, ajo mund të studiojë: përshëndetjet, doket, zakonet, traditat, ritualet, magjitë,
syri i keq, urimet, mallkimet, traditat dasmore, lindja, vdekja etj. Ky raport midis gjuhës dhe