Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
2. Ngjashmëritë dhe dallimet
midis shkrimeve të lashta danubiane
Kur analizohen grafemat - simbole ose shkronja, nga tabelat e përpiluara me të tilla,
të hasura në blloqe gurësh në vendbanimet Zatriq dhe Aqarevë të Kosovës, në Tabletat
Tartariane (në Rumuni), në pasqyrat e shenjave të zbuluara në Vinçë (Serbi), shkronjat në
Sorin Paliga, e gjetiu, hasim në disa sosh plotësisht të njëjta, apo të afërta.
1. Shkrimi i Vinçës dhe ai i Zatriqit, apo i Aqarevës, kanë të njëjta: shenjat në formë
të numrit romak “III”; të shkronjës “V” “X” dhe “Y”: nga një në formë trekëndëshi “∆”; të
shkronjës “V” me shtojca të ngjash-me me formën e çekanit në simbolin “X” të minatorëve;
shenjën që paraqet rrezet e diellit, me një dallim se njëra e ka në mes një rreth të vogël, e
tjetra më të madh; një në formë të rrotës së qerres; e kanë përbashkët edhe një grafemë në
forme degëze me tre rrema etj.
2. Tabela me shenjat ose simbolet (petroglifet) nga Zatriqi, përmban gjithsej lloje 11
shenjash të përafërta: 3 shenja me nga dy variante, 3 raste nga tri variante, dhe tri raste me
nga dy variante (gjithsej 33 shenja ose grafema);
3. Shkrimi i Vinçës ka në tabelën e parë 28 shenja, kurse në të dytën 39 grafema.
4. Piktura nga shpella Lasskaus në Francë ka 42 shenja;
5. Tableta e Dispilios ka gjithsej 48 grafema të padëshiruara.
6. Shkrimi i lashtë Iberian ka gjithsej 22 shenja, por në 7 raste për një shkronjë të
dekoduar janë përdorur nga dy grafema njëra pranë tjetrës.
7. Alfabeti i lashtë Turk i periudhës klasike, me origjinë nga lokaliteti Turke nga
Azia Qendrore ka 27 grafema që paraqesin tinguj ose rrokje të caktuara.
8. Tabela e grafemave të abc-s nga Gimbutas dhe Sorin Palinga kanë nga 26 shenja
të veçanta për shkronjat prej a - z (të vogla të shkrimit); 27 për shkronjat A - Z (të mëdha të
shtypit), si edhe për gjashtë zanoret (A, O, U ), me pika të mbivendosura dhe 19 shenja
(grafema), që mund të paraqesin numra, ose kanë domethënie tjetër.
Ndërkaq tabela me shenja e simbole, të cilën e ka përpiluar Sorin Palinga ka rreth
150 shenja dhe është më e pasura ndër shenjat dhe simbolet që i përkasin të ashtuquajturës
Kulturë Danubiane.
~ 65 ~