Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës
Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës
KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012 rajonal.Për tu arritur këto synime në Kosovë për promovimin dhe realizimin e investimeve, tregtisë dhe të eksportit janë të involvuara këto institucione dhe këta akterë: 1. Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI), 597 2. Ministria e punëve të jashtme ; 3. Ministria për integrime europiane ; 4. Oda Ekonomike e Kosovës/Euro Info Qendra, 5. USAID - KBS, 6. Shoqata e Eksportuesve të Kosovës (SHEK), 7. Aleanca Kosovare e Biznesit (AKB), Sipas shumë indikatorëve makroekonomik,ekonomia kosovare pas stagnimit shumëvjeçar ka shpërpjesëtime në tregtinë e jashtme,shpërpjesëtime këto që kanë implikime afatgjata makroekonomike nga aspekti i qëndrueshmërisë,konkurrueshmerisë,stabilitetit dhe të rritjes ekonomike. Pra ekonomia e Kosovës, përkundër masave të ndërmarra në konsolidimin e saj,ajo ka shënuar rritje relativisht të ulët por jo edhe të favorshme në periudhën e pas-luftës. Së këndejmi, reduktimi i këtyre shpërpjesëtimeve duhet të jetë një prioritet afatgjatë i Kosovës. Nëse nisemi nga analiza e bilancit tregtar të Kosovës,si faktor mjaft relevant ,vërejmë se gjatë kësaj periudhe kohore 2001- prill 2010 ,ekziston një diferencë e lartë negative e bilancit tregtar si pasqyrë e nivelit të ultë konkurrues të produkteve Kosovare në tregun e jashtëm, si pasqyrë e promovimit të pamjaftueshëm të eksportit, si tregues përmes së cilëve mund të vërehet varshmëria e ekonomisë kosovare nga importi etj. vlera në1000 € 598 Periudha Eksporti Importi Bilanci tregtar Përqindja e mbulimit 1 2 3 4=2-3 5=2/3 2001 10,559 684,500 -673,941 1.5 2002 27,599 854,758 -827,159 3.2 2003 35,621 973,265 -937,644 3.7 2004 56,567 1,063,347 -1,006,780 5.3 2005 56,283 1,157,492 -1,101,209 4.9 2006 110,774 1,305,879 -1,195,105 8.5 2007 165,112 1,576,186 -1,411,074 10.5 2008 198,463 1,928,236 -1,729,773 10.3 2009 165,328 1,935,541 -1,770,213 8.5 Janar-Prill 2010 78,003 564,956 -486,953 13.8 597 Duhet të bëhet e qartë se rolin kryesor në procesin e bërjes së politikave tregtare e ka MTI, megjithëse ekziston një numër aktorësh tjerë qeveritar dhe të tjerë relevant të përfshirë në këtë proces për shkak të ndërvarshmërisë së madhe të politikës tregtare me funksionet e ndryshme ekonomike 598 Enti Statistikor i Kosovës /Tregtia e jashtme,Prishtinë, 2010,fq,20 ~ 641 ~
KUMTESA Duke analizuar të dhënat gjatë periudhës 2001-2009 vërehet se në vazhdimësi kemi një rritje të eksportit dhe të importit. Eksportet në periudhën e pasluftës kanë shënuar rritje të vazhdueshme mirëpo nga një nivel shumë i ultë fillestar. Nëse krahasohet eksporti i vitit 2002 me vitin 2001 kemi një rritje prej 161 %, e në anën tjetër kemi një rritje të importit për 25% , për të njëjtën periudhë. Vlera e ulet fillestare e eksporteve përkundër rritjes se vazhdueshme prapë se prapë nuk ka pasur mundësi mbulimi të importit,sepse mbulimi i importit me eksport në vitin 2001 ishte 1.5% ndërsa në vitin 2002 ishte vetëm 3.2%, përkundër rritjes se theksuar me lart të eksportit prej 161 %, në vitin 2006 mbulimi i importit me eksport ishte vetëm 8.5%, në vitin 2007 ishte 10.5%,në vitin 2008 ishte 10,3% si më specifik është viti 2008,sepse eksporti është rritur në krahasim me vitin paraprak për 20% ndërsa importi është rritur 22% në të njëjtën periudhë,në vitin 2009 kemi rënie të përqindjes së mbulimit në 8.5% krahasuar me vitin e mëparshëm,si dhe në kuartalin e parë të vitit 2010 kemi përqindjen e mbulimit me një rritje të theksuar prej 13,8%,krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2009 ku mbulimi ishte vetëm 6.8%.Megjithatë pavarësisht nga përmirësimet jo të vogla të eksportit kosovar, i cili që nga viti 2001-2009 më së shumti ishtë 10.5% të vlerës së importit dmth se është jashtëzkonisht i ultë. Evoluimi pozitiv i importeve,shiquar nga aspekti i shkëmbimeve tregtare shpreh një faktorë jo të favorshëm për Kosoven,duke e bërë ekonominë kosovare gjithnjë e më të varur nga importet . Kjo rritje e madhe e importeve ka pamundësuar mbulimin edhe simbolik të importeve nga eksportet,sa që nga viti 2004 kur importi ishte në vlerë prej 1,063,347,000 euro u dyfishua përafërsisht sa që në vitin 2009 arriti vlerën prej 1,935,541,000 euro ndërsa eksporti mezi u rrit nga vlera 56,567,000euro në vitin 2001 në vlerën 165,328,000 euro në vitin 2009,apo 12 herë ishte importi më i lartë se eksporti në kuptimin e vlerës monetare,apo shprehur edhe në përqindje eksporti është rritur diku rreth 200% ndërsa importi diku afër 100 %, por pa ndonjë efekt të madh. Një pasqyrë më premtuese do të shfaqej po që se merret në konsideratë edhe i ashtuquajturi eksport virtual – që përfshinë konsumin e ndërkombëtarëve në Kosovë – sipas të cilit eksporti mbulon 20 % të importit (në llogaritë kombëtare kjo pjesë e eksportit konsiderohet si ‘eksport në shërbime’). ( Vlera në 000 € ) Partneret kryesor te Kosovës ne vitin 2009 për tregtinë e jashtme Vendet Eksporti % Importi % Bilanci tregtar Italia 46,218 28.00 87,646 4.50 -41428 Shqipëria 26,182 15.80 58,385 3.00 -32203 Maqedonia 17,355 10.50 291,837 15.10 -274482 Gjermania 7,563 4.60 246,120 12.70 -238557 Turqia 6,512 3.90 141,545 7.30 -135033 Serbja 3,504 2.10 210,901 10.90 -207397 Slovenija 2,882 1.70 66,249 3.40 -63367 Kina 1,596 1.00 128,318 6.60 -126722 Totali 111,812 68 1,231,001 64 -1119189 Vendet tjera 53,516 32 704,540 37 -651024 Totali 165,328 100.00 1,935,541 100.00 -1770213 Burimi: Enti Statistikor i Kosovës /Tregtia e jashtme,Prishtinë, 2009 ~ 642 ~
- Page 591 and 592: KUMTESA varësisht se ku fëmija ka
- Page 593 and 594: KUMTESA ~ 592 ~
- Page 595 and 596: KUMTESA motivim i ulët i personeli
- Page 597 and 598: KUMTESA 12%); përqendrimi i tepër
- Page 599 and 600: KUMTESA ~ 598 ~
- Page 601 and 602: KUMTESA profesionin e tij, në kurs
- Page 603 and 604: KUMTESA marrëdhënieve ndër indiv
- Page 605 and 606: KUMTESA nxituara e jo fort të mora
- Page 607 and 608: KUMTESA njërit prej bashkëbisedue
- Page 609 and 610: KUMTESA Sp. me % 2004/2005 421635 9
- Page 611 and 612: KUMTESA fëmijët e përllogaritur.
- Page 613 and 614: KUMTESA ~ 612 ~
- Page 615 and 616: KUMTESA përvojat e vendëve të zh
- Page 617 and 618: KUMTESA përfshirë këtu globalizm
- Page 619 and 620: KUMTESA Duke njohur faktin se zhvil
- Page 621 and 622: KUMTESA Korniza e mostrës përbëh
- Page 623 and 624: KUMTESA mundshme, kurse ndikim më
- Page 625 and 626: KUMTESA ~ 624 ~
- Page 627 and 628: KUMTESA importit me ato vendore, si
- Page 629 and 630: KUMTESA disfavor të vendit. Pra, d
- Page 631 and 632: KUMTESA Së dyti: Kanë stimuluar d
- Page 633 and 634: KUMTESA Hartimi i planit strategji
- Page 635 and 636: KUMTESA jashtë, ndikimi i të cil
- Page 637 and 638: KUMTESA 19 81 19 252,510 476,120 (2
- Page 639 and 640: KUMTESA Partnerët kryesor tregtar
- Page 641: KUMTESA Objekt i vështrimit tonë
- Page 645 and 646: KUMTESA ushqim është e detyruar t
- Page 647 and 648: KUMTESA Orientimi i zhvillimit ekon
- Page 649 and 650: KUMTESA ~ 648 ~
KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS <strong>2012</strong><br />
rajonal.Për tu arritur këto synime në Kosovë për promovimin dhe realizimin e investimeve,<br />
tregtisë dhe të eksportit janë të involvuara këto institucione dhe këta akterë:<br />
1. Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI), 597<br />
2. Ministria e punëve të jashtme ;<br />
3. Ministria për integrime europiane ;<br />
4. Oda Ekonomike e Kosovës/Euro Info Qendra,<br />
5. USAID - KBS,<br />
6. Shoqata e Eksportuesve të Kosovës (SHEK),<br />
7. Aleanca Kosovare e Biznesit (AKB),<br />
Sipas shumë indikatorëve makroekonomik,ekonomia kosovare pas stagnimit shumëvjeçar ka<br />
shpërpjesëtime në tregtinë e jashtme,shpërpjesëtime këto që kanë implikime afatgjata<br />
makroekonomike nga aspekti i qëndrueshmërisë,konkurrueshmerisë,stabilitetit dhe të rritjes<br />
ekonomike.<br />
Pra ekonomia e Kosovës, përkundër masave të ndërmarra në konsolidimin e saj,ajo ka<br />
shënuar rritje relativisht të ulët por jo edhe të favorshme në periudhën e pas-luftës.<br />
Së këndejmi, reduktimi i këtyre shpërpjesëtimeve duhet të jetë një prioritet afatgjatë i<br />
Kosovës.<br />
Nëse nisemi nga analiza e bilancit tregtar të Kosovës,si faktor mjaft relevant ,vërejmë se<br />
gjatë kësaj periudhe kohore 2001- prill 2010 ,ekziston një diferencë e lartë negative e bilancit<br />
tregtar si pasqyrë e nivelit të ultë konkurrues të produkteve Kosovare në tregun e jashtëm, si<br />
pasqyrë e promovimit të pamjaftueshëm të eksportit, si tregues përmes së cilëve mund të<br />
vërehet varshmëria e ekonomisë kosovare nga importi etj.<br />
vlera në1000 € 598<br />
Periudha Eksporti Importi Bilanci tregtar Përqindja e mbulimit<br />
1 2 3 4=2-3 5=2/3<br />
2001 10,559 684,500 -673,941 1.5<br />
2002 27,599 854,758 -827,159 3.2<br />
2003 35,621 973,265 -937,644 3.7<br />
2004 56,567 1,063,347 -1,006,780 5.3<br />
2005 56,283 1,157,492 -1,101,209 4.9<br />
2006 110,774 1,305,879 -1,195,105 8.5<br />
2007 165,112 1,576,186 -1,411,074 10.5<br />
2008 198,463 1,928,236 -1,729,773 10.3<br />
2009 165,328 1,935,541 -1,770,213 8.5<br />
Janar-Prill 2010 78,003 564,956 -486,953 13.8<br />
597 Duhet të bëhet e qartë se rolin kryesor në procesin e bërjes së politikave tregtare e ka MTI, megjithëse<br />
ekziston një numër aktorësh tjerë qeveritar dhe të tjerë relevant të përfshirë në këtë proces për shkak të<br />
ndërvarshmërisë së madhe të politikës tregtare me funksionet e ndryshme ekonomike<br />
598 Enti Statistikor i Kosovës /Tregtia e jashtme,Prishtinë, 2010,fq,20<br />
~ 641 ~
Change language