Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
3.Kosova,tranzicioni dhe aktivitetet eksportuese pas vitit 1999
Ndërtimi i sistemit të ekonomisë së hapur është domosdoshmëri e kohës,sepse si vend i
vogël dhe ekonomikisht i pazhvilluar, Kosova është e detyruar të orientohet në ekonomin e
hapur drejt tregut të jashtëm.Vet liberlaizimi i tregtisë në Kosovë orienton vemendjen në tri
drejtime si që janë: racionalizimi dhe zëvendësimi i importit, lehtësimet në tregti, dhe
promovimi i eksportit . 589
Në praktikën e zhvillimit ekonomik ndeshemi me modele alternative të ekonomisë së hapur
ndaj tregut,modele këto që kërkojnë përshtatje konform përvojave ndërkombëtare të vendeve
në zhvillim e sidomos të vendeve të rikrijuara si që janë Kroacia, Slovenija, Estonia etj.
Ndërtimi i ekonomisë së hapur ndaj tregut të jashtëm në Kosovë,ballafaqohet me probleme
të trashëguara zhvillimore, gjatë krijimit të strukturave të menaxhmentit të ri, aktivizimin e
kapitalit privat në ndërtimin e institucioneve të ekonomis së tregut etj.
Pra, problemet kryesore në këtë rast janë :problemi me pronësinë e pa transformuar, shkalla
e ulët e zhvillimit dhe papunësia e madhe, pamundësia e plotë e vetëfinancimit, trendi i gjatë
kohor i recesionit, vëllimi dhe shkalla e dobët e cilësisë së prodhimit, shkalla dhe struktura e
pavolitshme e eksportit, bilanci tregtar dhe i pagesave i pavolitshëm,ballafaqimi sfidues me
korrupsionin dhe kontrabandën etj
Kështu që biznesi kosovar edhe sot e kësaj dite përballet me probleme të brendshme të
natyrës financiare -mungesa e kapitalit ,pastaj mungesa e theksuar e shërbimeve të
marketingut dhe aktiviteteve të tjera promovuese, duke u mbështetur ekskluzivisht në shitjen
përsonale ,pasoj esë cilës është mospasja e shërbimit të marketingut në strukturën e tyre
organizative. 590
Përvoja dhe teoria botërore nuk njeh ndonjë vend të mbyllur dhe të zhvilluar njëkohësisht.
Kështu Kosova përmes hapjes ndaj tregut të jashtëm,përmes politikave që mbështesin fushat
që tërheqin investimet e jashtme dhe atyre sektorëve që prodhimet e tyre i kanë të orientuara
për eksport, ka shans që të niset drejt rrugës zhvillimore ekonomike të ndjekur nga “Tigrat e
vegjël aziatik”(Singapori,Koreja Jugore,Hong Kongu,Tajvani etj) 591 por me orientim të
veçantë drejt konsolidimit të ekonomisë eksportuese kosovare.
Hapja ndaj ndikimeve tekniko-teknologjike dhe shkencore, Kosovës i mundëson që t’i
identifkojë,analizojë,shfryëzoj potencialet dhe prioritetet e veta komparative si shansë e
mirë për inkuadrim në proceset e integrimeve rajonale dhe evropiane,të cilat janë bërë sot
realitet i zhvillimeve botërore,problem kyq dhe synim afatgjatë i rendit të ri botëror. Për
Kosovën do të ishte me interesë të bëhet pjesë të gjitha intëgrimeve rajonale ekonomike
perveq CEFTA-as, edhe e UE,EFTA,APEC etj,por jo vetëm formalisht .
Prandaj,vlen të përmendet p.sh. marrëveshja e CEFTA-s vazhdon të mos implementohet në
tërësi, pasi që eksportet e prodhuesve të Kosovës vazhdojnë të bllokohen nga Serbia dhe
Bosnja e Hercegovina, ndërkohë që ekspertët bëjnë thirrje që të fillojë dialogu me Brukselin
për zgjidhjen e kësaj çështje, ose të merren masat e reciprocitetit. 592
589
Strategjia e integruar e eksportit e UNCTAD-it,(Konferenca e Kombeve të Bashkuara për Zhvillim dhe
Tregti), 2009, fq.28
590
Veli Lecaj,”Roli i promocionit në nxitjen e zhvillimit ekonomik të Kosoves”,Punimi i magjistraturës ,Prishtinë
,shtator ,2008,fq.98.
591
http://www.osce.org/publications/eea/2006/07/19786_640_sq.pdf
592
www.Kosovapress,Prishtinë, 3 gusht 2010 Koha 10:57
~ 639 ~