Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
disfavor të vendit. Pra, doemos do të duhej të synohet të paktën një bilanc tregtar ku importet
përafërsisht janë në shuma të njëjta me eksportet./ 573
Megjithatë, deficiti i madh tregtar nuk mund të sanohet vetëm me masa ndalim importi, por
sidomos me investime, prodhim industrial e shërbime prodhuese konkurrente si në aspektin e
cilësisë, po ashtu edhe të çmimeve.
Por çfarë pikëpamjeje kanë ekonomistët lidhur me deficiteit tregtar enorm në vendet e
fuqishme ekonomike? Peter Morici, profesor i ekonomisë në Universitetin e Maryland
shkruan: “Si pasojë e efektit kumulativ të deficitit tregtar gjatë dhjetë vjetëve të fundit,
ekonomia e SHBA-ve në vitin 2006 do të jetë më e vogël afërsisht për 1,7 trilionë $ se sa që
do të kishte qenë në të kundërtën e kësaj gjendjeje“/ 574 .; SHBA ndërmjet viteve 1950 dhe
1960 kanë pasur bilanc tregtar pozitiv dhe pikërisht në këtë periodë kohore, rritja mesatare
vjetore e G.D.P kishte qenë 4.3 %. Që nga viti 1970 deri me 2000 kur kishte pasur deficit
tregtar, rritja mesatare vjetore e GDP kishte qenë 3.1 %, ndërkaq nga viti 2001 deri në v.
2008, kur deficiti tregtar kishte shënuar rritje nga 400 miliardë $ në 700 miliardë, norma
mesatare e rritjes së GDP kishte qenë 2.4 %./ 575 Prej këtyre të dhënave, shihet se bilanci
tregtar negativ dhe norma vjetore e shtimit të G.D.P janë në përpjestim të zhdrejtë dhe kanë
lidhje funkcionale.
Kjo shiht qartë dhe nga formula e bruto produktit vendor GDP = C+G+I + ( X – M )
GDP = Bruto produkti vendor
C = Konsumi
G = Shpenzimet qeveritare
I = Investimet (kapitale)
X = Eksporti dhe
M = Importi
Presidenti Obama më 27 janar 2010 kishte shpallur iniciativën kombëtare të
eksportit, duke deklaruar: - Kështu sot ne kemi vendosur objektiv të ri: ne do të dyfishojmë
eksportin tonë në pesë vitet e ardhshme. Kjo rritje e eksportit, do të ndikojë në hapjen e dy
milionë vendeve të punës./ 576 Këto le të shërbejnë si shembull se çfarë trajtimi ka eksporti (
doemos edhe prodhimi ) nga ana e ekonomistëve dhe liderëve të vendeve të fuqishme
ekonomike, siç janë SHBA.
Në vazhdimsi kanë qenë evidente dhe të arsyeshme ankesat e disa prodhuesve potencial në
Kosovë, për shkak të ngulfatjes së iniciativës së tyre me norma të larta të doganave dhe të
akcizës, edhe pse importonin lëndën e parë për të prodhuar për eksport, burime të energjisë
(mazuti) apo paisjeve prodhuese. Por, jo vetem kaq, as rrethanat tjera nuk kishin qenë më të
volitshme si: normat e interesit për kredi biznesi, mungesa e subvencioneve, konkurenca
jolojale etj. Regjimi i tregtisë së jashtme të Kosovës me botën duhej përshtatur nivelin e
zhvillimit të ekonomisë së Kosovës, duke u rishikuar, në funkcion të bashkëpunimit tregtar
me shtetet tjera dhe para së gjitash të rritjes së prodhimit vendor dhe punësimit. 577
573
/ Balance of trade deficit; www.amosweb.com
574
/ www.onlinetes.com;The trade balance matters: focusing on trade inbalace to create millions of jobs, f. 2
575
/ www.onlinetes.com;The trade balance matters: focusing on trade inbalace to create millions of jobs, f. 2
576
/www.whitehouse.gov.
577
/ Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës dhe Oda Ekonomike e Kosovës- Prishtinë 2002; Strategjia e
zhvillimit ekonomik, f. 63
~ 628 ~