Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
dhe menaxhimit të mjedisit natyror, si dhe përmes përkrahjes së zhvillimit shoqërorekonomik
të bashkësisë.
Ndonëse qasja e ndërtimit të kësaj strategjie, theksohet të jetë ndërtuar sipas modelit nga
“poshtë-lartë”, mund të vihet në pikëpyetje nëse produkti final i kësaj strategjie është në të
vërtetë përfaqësim i orientimit të qytetarëve, kur kemi parasysh se kjo strategji nuk është
ndërtuar si rezultat i një diskutimi të gjerë publik dhe social mbi prioritetet për një zhvillim
të qëndrueshëm ekonomik. Esenca e ndërtimit dhe përpilimit të strategjive sipas teorisë
ekonomike, qëndron në të kuptuarit dhe bashkë-vepruarit me konkurrencën 564 , prandaj
hartimi i çdo strategjie duhet të ketë për bazë vlerësimin real të t’gjitha resurseve në
dispozicion dhe krijimit të një ambienti të përshtatshëm për një zhvillim të qëndrueshëm
rrethanat e ekonomisë së lirë të tregut.
Sipas të dhënave të prezantuara në Strategji, ekonomia lokale bazohet në bujqësinë familjare,
ndërsa sektori privat bazohet kryesisht në bizneset e vogla, përderisa sektori privat industrial
është e bazuar kryesisht në fabrikën e tullave dhe atë të miellit. Shëndetësia ka kapacitete të
kufizuara, sidomos për qendrat periferike. Arsimi është i organizuar në tre nivelet, atë
parashkollor, fillor dhe atë të mesëm, ndërsa së fundmi kësaj komune i është shtuar edhe
Qendra e Kompetencës që bazohet në një kurrikulë profesionale. Është me rëndësi të
theksohet se sipas përshkrimit të kësaj strategjie, toka është e cilësisë më pak se mesatare
dhe e ekspozuar ndaj erozionit dhe me pamundësi të përmirësimit për shkak të mungesës së
ujitjes së qëndrueshme. Prodhimi bujqësor bazohet kryesisht në drithëra (78 % e tokës së
kultivuar) dhe foragjere (18 % e tokës së kultivuar), gjë që tregon se ka mungesë të ujitjes.
Madhësia e fermave është shumë e vogël, ku në një territor prej 18 000 Ha, shtrihen 7,700
sosh apo mesatarisht 2.3 ha. për fermë, që është shumë pak për një zhvillim profitabil
ekonomik. Vetëm 10% e tokës së punueshme bën pjesë në kategorinë e parë (I), ndërsa pjesa
tjetër në kategorinë III – IV, ndërsa nga të gjitha fermat, 99.6% janë mikroferma kurse vetëm
0.4% janë ferma të specializuara.
Po kështu vlen të theksohet se në analizën SWOT potenciali njerëzor është konsideruar si
përparësia më e rëndësishme që ka komuna, ndërsa dobësia më e madhe është qasja e
kufizuar në arsimin cilësor. Megjithatë, në rangimin e temave, në një shkallë të vlerësimit
prej 1-30 pikësh, prioritet kryesor i është dhënë bujqësisë me 27 pikë gjithsej, pastaj
infrastrukturës rurale me 19 pikë, ndërsa menaxhimi i resurseve humane në kuadër të së cilit
futet edhe arsimimi cilësor dhe ngritja profesionale është vlerësuar me 4 pikë 565 . Kjo mund të
duket kontradiktore për arsye se përderisa thuhet se kualiteti i tokës dhe mungesa e hapësirës
për shtrirjen e prodhimtarisë së produkteve bujqësore është mjaft e shprehur, në të njëjtën
kohë, bujqësia dhe infrastruktura rurale mbeten dy prioritetet kryesore mbi të cilat është i
përqendruar zhvillimi ekonomik lokal, dhe duke e minuar kështu përkushtimin ndaj ngritjes
së arsimit dhe fushave të tjera ekonomike si mundësi konkrete për zhvillim ekonomik të
qëndrueshëm dhe afatgjatë. Për më tepër, statistikat e Zyrës për Punësim në komunën e
Skenderajt na japin shifra sipas të cilave thuhet se nga 21,562 qytetarë që janë të regjistruar
të papunë dhe që janë në kërkim të punës, 12,247 janë të pakualifikuar apo 56.8% 566 .
Disa të dhëna dhe interpretimi analitik i tyre
564
Porter, E. Michael “Five forces that shape strategy”, Harvard Business Review, January 2008, fq. 79.
565
SZHL, fq 29;
566
Strategjia e Zhvillimit Ekonomik të Komunës së Skenderajt, 2005-2010, UNDP, Fq 28
~ 617 ~