Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
përmes këtij procesi krijohen kushte për një adresim më të afërt të kërkesave, ofertave dhe
tregut në të cilin këto të dyja përmbushin nevojat e njëra-tjetrës. Si rrjedhojë, planifikimi i
zhvillimi ekonomik lokal ka mbetur paksa i hijezuar nga perceptimi i decentralizimit politik
dhe nuk është futur në agjendë të temave me rëndësi për zhvillimin e përgjithshëm ekonomik
të Republikës së Kosovës. Kjo ka pasur për pasojë investimet joracionale (pa analiza të
kërkesave dhe mundësive të komuniteteve përkatëse) dhe pa një fokus të qartë të lidhur me
perspektivë afatgjatë dhe të qëndrueshme. Po kështu duhet pranuar se modeli i procesit të
privatizimit nuk është shkëputur nga “dilema e privatizimit pa kriter” kurse procesi i
organizimit dhe menaxhimit nuk ka arritur që të shkëputet nga “modeli socialist” në veçanti
lidhur me zhvillimin e iniciativës, inovacioneve, familiarizmit, burokracisë, etj. Qarkullimi i
idesë se rritja ekonomike e qëndrueshme do të mund të mbështetët në shfrytëzimin e
përparësive krahasuese, siç qarkullojnë disa propozime të ekonomistëve dhe të një pjese të
opinionit publik, e që ka të bëjë me atë që Kosova të jetë eksportues i madh i energjisë për
rajon, shpesh është bërë pa një analizë kost-benefit, si në kuptim të punësimit, të ardhurave,
rritjes ekonomike apo edhe të mirëqenies shoqërore.
Si rezultat i tranzicionit politik, ekonomik e social, shteti nuk ka arritur që të definoj qartë
rolin e vet në ekonomi, qoftë si rregullator, qoftë si planifikues i politikave apo edhe si nxitës
i zhvillimit. Politikat e zhvillimit ekonomik janë vështruar kryesisht përmes politikave
afatmesme buxhetore pa një strategji zhvillimore ku do të ishin të përcaktuar sektorët
strategjik dhe objektivat përkatëse strukturore dhe zhvillimore. Po kështu komuniteti lokal
(komunat si entitete shtetërore) nuk kanë arritur që të adresojnë kërkesat e tyre zhvillimore
duke u mbështetur në resurset e tyre reale. Duke aprovuar apriori parimet e ekonomisë së lirë
të tregut, zhvillimi lokal është mbështetur kryesisht në iniciativën private, e cila duke marrë
parasysh të kaluarën, nuk ishte në gjendje që të bëjë një ndryshim rrënjësor në strukturën e
trashëguar ekonomike, në punësim dhe në mirëqenie në përgjithësi. Poashtu në menyrë që të
ketë një planifikim të mirëfilltë të shfrytezimit të resurseve ekzistuese në lokalitete, përmes
së cilave do të gjenerohej punësimi, zhvillimi ekonomik dhe ngritja e standardit të
përgjithshëm dhe mirëqenjës sociale, institucionet lokale dhe komuniteti i biznesit nuk i kanë
kushtuar rendësi të gjeturave shkencore që janë në funksion të zhvillimit lokal, praktikë kjo e
suksesëshme e vendeve të zhvilluara.
Dilemat e zhvillimit të ekonomisë së Skenderajt
Komuna e Skenderajt është një ndër komunat më të varfra të Kosovës, me karakteristika të
një urbanizmi të vonë, një strukture sociale me arsimim të ultë, dhe me një ekonomi shumë
modeste. Pas luftës të viteve 1998-99, qyteti dhe fshatrat kanë pranuar asistencë të formave
të ndryshme nga një numër organizatash qeveritare dhe joqeveritare ndërkombëtare, të cilat i
janë qasur kësaj komune në vazhdën e rindërtimit të vendit. Ndonëse disa tregues tradicional
të zhvillimit ekonomik kanë shënuar përmirësim të dukshëm, në veçanti ato që kanë të bëjnë
me infrastrukturën e rrugëve dhe të telekomunikacionit, apo aspektet administrative që kanë
të bëjnë me fillimin e punës së bizneseve, megjithatë procesi i ndërtimit të një baze të
qëndrueshme për zhvillim ekonomik të lokalitetit dhe zhvillimit të bizneseve, sipas
vlerësimit preliminar mbetet akoma i varur nga shumë faktorë të tjerë ekonomik dhe
shoqëror të cilët kërkojnë trajtim të veçantë. Teoritë bashkëkohore shkencore rekomandojnë
se për të bërë një planifikim të mirëfilltë të zhvillimit ekonomik lokal, nuk mund të
anashkalohen trendët e përgjithshme ekonomike e sociale që prekin zhvillimin lokal,
~ 615 ~