Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Emocionet bëjnë pjesë ndër rregullatorët më kryesorë të komunikimit njerëzor: ndikojnë në zgjedhjen
e bashkëbiseduesit, përcaktojnë mënyrat dhe mjetet e komunikimit. Jo çdo lloj emocioni, por
emocionet e qëndrueshme negative janë të tilla, që mund të ngrenë barriera psikologjike gjatë procesit
të komunikimit. Ndër këto emocione bëjnë pjesë ato, të shkaktuara nga vuajtjet, nga zemërimi, nga
neveria, nga përbuzja, nga frika dhe tmerri, nga turpi dhe nga ndjenja e fajit.
Vuajtja përjetohet si shkaktare e pikëllimit, si rënie e gjendjes shpirtërore, si shkaktare e vetmisë dhe e
tjetërsimit emocional të njeriut. Paraqitja jo verbale e vuajtjes manifestohet me vetullat e ngrysura apo
të ngritura lart, me rrudhjen e rrudhave të ballit, me lëshimin poshtë të çipit të buzëve, me zgjatjen e
fytyrës, me zërin ankues dhe me lotët. Shkak tipik për vuajtjen mund të jetë mungesa e suksesit në
mësime, dështimet në karrierë, në dashuri e të tjera. Gjatë komunikimit, vuajtja e shprish perceptimin
e botës që na rrethon, sepse gëzimi i tjetrit mund të shoqërohet me zilinë, mund ta acarojë ndjenjën e
egoizmit (keqardhja për veten), por mund të shkaktojë dhe altruizëm, për të mbytur brenda vetes fajin
që ndjen ndaj tjetrit (vihet re në marrëdhëniet pedagog nxënës).
Zemërimi lind si përgjigje ndaj pengesës që paraqitet në realizimin e një kërkese apo nevoje konkrete.
Reagimi kur ndërpritet një veprimtari argëtuese e zbavitëse, kur dëgjojmë fyerje, kur shkohet kundër
dëshirës që ke. Mësuesi e mban klasën pas mbarimit të mësimeve për të plotësuar një detyrë të lënë
pasdore, nxënësit zemërohen. Indinjimi mund të shoqërohet me fjalë fyese në adresë të ndaluesit, lind
konflikti. Zemërimi dëshmon për thellësinë e ndjenjës së përjetuar; sa më i fortë është zemërimi, aq
më e fortë është kërkesa për ta nxjerrë atë jashtë nesh. Zemërimi shoqërohet me ndryshime të caktuara
në pamjen e jashtme dhe me tronditje të brendshme.
Irritimi në varësi nga intensiteti mund të shkaktojë nervozizëm, nxehje, protestë, përdorim fjalësh të
shkëputura, mund të shoqërohet nga dridhja e buzëve, e duarve.
Neveria lind për shkak të mosrespektimit të higjienës nga bashkëbiseduesi, për shkak të sjelljes së tij
jo të mirë, por dhe të mungesës së autokontrollit. Në rastin e komunikimit duhet bërë çmos që të
mposhtet e të kapërcehet, duhet përqendruar vëmendja në brendinë e informacionit.
Përbuzja lind në situata të caktuara, kur partneri kryen akte jo të moralshme. Ndikon në uljen e
kontakteve të bashkëbiseduesve, prandaj dhe duhet kapërcyer. Mund të lindë edhe mbi bazën e
paragjykimeve raciale. Emocionet negative që lindin mbi këtë bazë nuk është e lehtë të kapërcehen,
por duhet të vihet në punë logjika dhe vullneti. Kërkohet zotësi për ta ndarë aktin që kërkon përbuzje
nga tërë personaliteti i partnerit. Si dukuri, përbuzja është shprehja demonstrative e epërsisë së njërit
bashkëbisedues mbi tjetrin. Është dhe zotësia për të mënjanuar emocione të tilla negative si zemërimi,
neveria, turpi, e të tjera.
Treshen zemërimi, neveria dhe përbuzja psikologët e kanë quajtur treshe armiqësore. Shprehen
përmes injorimit hapur të personit, me të cilin jemi në bashkëbisedim, apo përmes shpërfilljes së asaj
që ai komunikon.
Frika (tmerri) mund të shkaktohet nga faktorë biologjikë (rrezikim i jetës, i shëndetit), por edhe nga
faktorë socialë (frika nga humbja e të mirave materiale, frika nga privimi prej miqësisë, frika nga
kërcënimi i marrë prej tjetrit, frika nga nëpërkëmbja e vlerave intelektuale vetjake). Në rast se frika
provohet e përsëritur, lind rreziku i humbjes së qetësisë në përgjithësi. Shpesh frika paraqitet si
paralajmëruese e fatkeqësisë. Shembull tipik është frika që ndjen studenti përpara një pedagogu. I
ndodhur nën ndikimin e barrierës psikologjike dhe sociale, studenti i emocionuar nuk përgjigjet as për
gjëra, të cilat i zotëron mirë.
Turpi, faji dhe pendimi lindin si ndjenja reagimi ndaj të mos qenit dakord me atë që ndodh, si ndjenja
ngurrimi të vetë personit dhe të tjerëve rreth tij. Më shpesh një barrierë e tillë psikologjike në procesin
e komunikimit lind kur personi kritikohet apo lavdërohet tej mase. Në këtë kohë bashkëbiseduesi
ndihet i përhumbur, pulit sytë, skuqet dhe përpiqet të largohet që aty sa më parë. Si turpi, si faji janë
emocione tepër të fuqishme, të dhimbshme, të cilat është e vështirë që t’i fshehësh. Zakonisht vihen në
përdorim mekanizma të tillë mbrojtës si mohimi, ndrydhja e vetvetes, kompensimi me veprime të
tjera.
Barriera e humorit të keq. Zakonisht nuk veçohet në grup më vete, sepse përmban shumicën e
emocioneve që përmendëm më sipër, por duhet mbajtur parasysh, sepse reagimi intensiv emocional i
~ 605 ~