Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës
Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës
KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012 Rozafa Ferizi- SHALA 1 , Violeta BUZA 2 : SFIDAT DHE MUNDËSITË PËR NGRITJEN E CILËSISË NË EDUKIMIN PARASHKOLLOR 1 Fakulteti i Edukimit- Universiteti i Prishtinës 2 Fakulteti i Edukimit- Universiteti i Prishtinës Hyrje Kosova si shtet i ri në rajon dhe në Evropë ende po kalon në procesin e saj të rimëkëmbjes dhe rifunksionimit në të gjitha dimensionet e jetës shoqërore. Edhe pse tashmë faza e emergjencës ka kaluar dhe themelimi i institucioneve të pavarura të Kosovës është bërë, para vetës kemi shumë sfida tjera të cilat na presin në këtë fazë pas shtet formimit. Përmirësimi i cilësisë së jetesës në përgjithësi dhe plotësimi i standardeve drejt integrimeve evropiane janë synimet drejt së cilave po lëvizin ndryshimet në shoqërinë tonë. Edhe arsimi ashtu si të gjithë sektorët e tjerë po lëvizë me hapa konkret drejt ndryshimeve. Përmirësimi i legjislacionit, rritja e hapësirave shkollore, riaftësimi i mësimdhënësve, provimi shtetëror, arsimi fillor i obligueshëm, riorganizimi i shkollave profesionale, janë disa nga hapat konkret që janë ndërmarrë në këtë drejtim. Edukimi parashkollor po ashtu është pjesë përbërëse e sistemit arsimor në Kosovë, sistem ky i cili organizohet sipas niveleve ISCED 545 . Sipas saj, edukimi parashkollor paraqet nivelin 0 të shkollimit, ku mosha 0-5 vjeç paraqet arsimin parashkollor, ndërsa mosha 5-6 vjeç paraqet arsimin parafillor, funksioni i së cilës është përgatitja e fëmijëve për klasën e parë. Edukimi parashkollor i institucionalizuar sot paraqitet si domosdoshmëri e kohës. Në studimet e shumta nga fusha e psikologjisë, pedagogjisë parashkollore, neurobiologjisë, si dhe shumë shkencave tjera të cilat merren me studimet e ndryshme në fëmijërinë e hershme, mbrojnë qëndrimin se eksperienca dhe të nxënit e fëmijës në fëmijërinë e hershme janë shumë të rëndësishme në zhvillimin e gjithmbarshëm të personalitetit të tij. Me gjithë ndryshimet që janë bërë, gjendja në institucionet parashkollore vazhdon të jetë e pa kënaqshme. Situata në të cilën ndodhemi sot tregon se fëmijët nuk janë të përfshirë aq sa duhet në institucionet parashkollore. Janë të nevojshme investimet në infrastrukturë sidomos në zonat rurale. Në zonat urbane mungojnë hapësirat e nevojshme për fëmijët, ku numri i fëmijëve është mbi mesataren e lejuar me ligj. 546 Shqetësues vazhdon të jetë statusi i ulët i edukatoreve në shoqëri, gjë e cila tregon për një shkallë të ulët të vetëdijes nga popullata e gjerë. Të gjithë këta faktorë, si dhe shumë të tjerë ndikojnë në cilësinë e punës që zhvillohet në institucionet parashkollore. Qëllimi i studimit: Të bëhet një analizë rreth gjendjes faktike mbi cilësinë e punës në edukimin parashkollor, me sfidat që përballen dhe mundësitë për ngritjen e cilësisë brenda institucioneve. Objektivat e studimit: Të tregojmë sfidat me të cilat përballen edukatoret gjatë realizimit të veprimtarisë edukativearsimore në institucion. 545 ISCED- Klasifikimi Standardë ndërkombëtar i Arsimit SNKA (UNESKO-ISCED) 546 Ligji mbi Edukimin Parashkollor Nr. 02/ L-52, http://www.mashtgov.net/advCms/documents/7_LEP_ligji_mbi_eukimin_parashkollor.pdf ~ 587 ~
KUMTESA Të analizohen kushtet në të cilat punojnë edukatoret në kuadër të institucioneve parashkollore. Të paraqesim të dhënat statistikore mbi bazën e pyetësorëve të plotësuar nga edukatoret e përfshira në hulumtim dhe të dhënat nga vrojtimi i drejtpërdrejtë. Metodologjia: Hulumtimi është realizuar me edukatore të cilat punojnë me fëmijë të grup-moshës 5-6 vjeçare, në kuadër të institucioneve parashkollore dhe në kuadër të shkollave në klasë parafillore. Kampioni për këtë studim është përzgjedhur në mënyrë të qëllimshme, për shkak të nxjerrjes së rezultateve sa më konkrete. Kampioni përbëhet nga 64 pjesëmarrës - edukatore dhe përfshinë gjashtë komuna të Kosovës. Prizreni dhe Gjakova me 25%, Peja dhe Theranda me 17 %, Deçani dhe Burimi me 8 % të pjesëmarrjes. Instrumentet e hulumtimit përfshijnë pyetësorët dhe vëzhgimin e drejtpërdrejtë në disa nga institucionet parashkollore. Të dhënat nga vrojtimi dhe përgjigjet e dhëna në pyetësorët e plotësuar nga ana e edukatoreve, janë analizuar në mënyrë kualitative dhe kuantitative . Rezultatet e studimit: Këto të dhëna kualitative na ndihmojnë që të japim një vlerësim më real për punën që realizohet me këta fëmijë në institucionet parafillore. Korniza e Kurrikulës e mbështetur në strukturën e re të arsimit parasheh që mosha 5 – 6 vjeç të jetë klasë përgatitore e fëmijës për klasën e parë. Fëmijët në këtë moshë do të njihen me elementet e shkronjave dhe strukturën e një teksti të thjeshtë duke shfrytëzuar fotografi, vizatime etj. Ata do të njihen me numrat dhe veprimet e thjeshta matematikore, grupime të elementeve, zgjidhje të problemeve konkrete etj. Aktivitetet nga fusha e artit duhet të jenë pjesë e rëndësishme e programit me qëllim të zhvillimit të ndjeshmërisë dhe anës afektive të fëmijëve. 547 Kjo kërkesë e re nxjerr edukatoret para një sfide të re. Por, - A ka hapësirë të mjaftueshme për numrin e fëmijëve të cilët vijojnë arsimin parafillor? - A janë institucionet tona të pajisura mirë me mjete dhe materiale të nevojshme për zhvillimin e aktiviteteve me fëmijë? Këto dhe shumë pyetje tjera shtrojnë dilemën rreth asaj se a jemi vërtetë të përgatitur për këtë nivel shkollimi, pra a do të mund t’i përgatisim fëmijët me këto elemente të nevojshme për këtë moshë? Nga rezultatet e hulumtimit kemi arritur të vërtetojmë se nuk është punuar aq sa duhet për këtë nivel shkollimi. Me plotë të drejtë mund të konstatojmë se nevojitet një punë më e intensifikuar për të ngritur edukimin parafillor në një nivel më të kënaqshëm dhe gjithëpërfshirës. Për një edukim sa më cilësor nevojitet një funksionim sa më i mirë i të gjitha institucioneve që kanë përgjegjësinë për edukimin parafillor që nga instancat më të larta deri tek edukatoret të cilat punojnë drejtpërsëdrejti me fëmijët. 30 25 20 15 10 5 0 Grafiku 1. Sa I plotëson institucioni ku ju punoni kushtet për punë? Në rezultatet e hulumtimit tek grafiku 1 - 41% e pjesëmarrësve pohojnë faktin se institucionet ku ato punojnë mesatarisht i plotësojnë kushtet për punë. Me një kujdes të shtuar vërejmë se përqindjet më të 547 Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisë.(2011). Korniza e Kurrikulës e Arsimit Parauniversitar të Republikës së Kosovës. Prishtinë. fq. 28. 5% 16% 41% ~ 588 ~ 27% 12% Shumë mirë Mirë Mesatarishtë pak Aspak
- Page 537 and 538: KUMTESA ~ 536 ~
- Page 539 and 540: KUMTESA Evropa dhe bota ndryshojnë
- Page 541 and 542: KUMTESA Sistemi ndihmës për fëmi
- Page 543 and 544: KUMTESA Përfshirja e fëmijëve sh
- Page 545 and 546: KUMTESA Konferenca e Stokholmit pë
- Page 547 and 548: Ajri Uji Dheu Biodiversiteti Urbani
- Page 549 and 550: KUMTESA udhëzuar punonjësit, duke
- Page 551 and 552: KUMTESA këndvështrimin tonë. Duh
- Page 553 and 554: KUMTESA mësimdhënien e lartë duh
- Page 555 and 556: KUMTESA parë ose mbetet çështje
- Page 557 and 558: KUMTESA Duke u nisur nga organizimi
- Page 559 and 560: KUMTESA Në pyetjen e drejtpërdrej
- Page 561 and 562: KUMTESA Në pyetjen se a kanë nevo
- Page 563 and 564: muzikën apo marrja pjesë në spor
- Page 565 and 566: KUMTESA ~ 564 ~
- Page 567 and 568: KUMTESA 1. Letërsia interpretohet
- Page 569 and 570: KUMTESA - Nxit vetëvlerësim dhe v
- Page 571 and 572: KUMTESA Bashkëpunimi shkollë- fam
- Page 573 and 574: KUMTESA Faktorët që parashikojnë
- Page 575 and 576: KUMTESA ~ 574 ~
- Page 577 and 578: KUMTESA Në bazë të studimeve ës
- Page 579 and 580: KUMTESA bashkëmoshatarëve. Koefic
- Page 581 and 582: KUMTESA ~ 580 ~
- Page 583 and 584: KUMTESA në fëmijë. Secili fëmij
- Page 585 and 586: KUMTESA psikologjike e posaqërisht
- Page 587: KUMTESA ~ 586 ~
- Page 591 and 592: KUMTESA varësisht se ku fëmija ka
- Page 593 and 594: KUMTESA ~ 592 ~
- Page 595 and 596: KUMTESA motivim i ulët i personeli
- Page 597 and 598: KUMTESA 12%); përqendrimi i tepër
- Page 599 and 600: KUMTESA ~ 598 ~
- Page 601 and 602: KUMTESA profesionin e tij, në kurs
- Page 603 and 604: KUMTESA marrëdhënieve ndër indiv
- Page 605 and 606: KUMTESA nxituara e jo fort të mora
- Page 607 and 608: KUMTESA njërit prej bashkëbisedue
- Page 609 and 610: KUMTESA Sp. me % 2004/2005 421635 9
- Page 611 and 612: KUMTESA fëmijët e përllogaritur.
- Page 613 and 614: KUMTESA ~ 612 ~
- Page 615 and 616: KUMTESA përvojat e vendëve të zh
- Page 617 and 618: KUMTESA përfshirë këtu globalizm
- Page 619 and 620: KUMTESA Duke njohur faktin se zhvil
- Page 621 and 622: KUMTESA Korniza e mostrës përbëh
- Page 623 and 624: KUMTESA mundshme, kurse ndikim më
- Page 625 and 626: KUMTESA ~ 624 ~
- Page 627 and 628: KUMTESA importit me ato vendore, si
- Page 629 and 630: KUMTESA disfavor të vendit. Pra, d
- Page 631 and 632: KUMTESA Së dyti: Kanë stimuluar d
- Page 633 and 634: KUMTESA Hartimi i planit strategji
- Page 635 and 636: KUMTESA jashtë, ndikimi i të cil
- Page 637 and 638: KUMTESA 19 81 19 252,510 476,120 (2
KUMTESA<br />
Të analizohen kushtet në të cilat punojnë edukatoret në kuadër të institucioneve parashkollore.<br />
Të paraqesim të dhënat statistikore mbi bazën e pyetësorëve të plotësuar nga edukatoret e<br />
përfshira në hulumtim dhe të dhënat nga vrojtimi i drejtpërdrejtë.<br />
Metodologjia:<br />
Hulumtimi është realizuar me edukatore të cilat punojnë me fëmijë të grup-moshës 5-6 vjeçare, në<br />
kuadër të institucioneve parashkollore dhe në kuadër të shkollave në klasë parafillore.<br />
Kampioni për këtë studim është përzgjedhur në mënyrë të qëllimshme, për shkak të nxjerrjes së<br />
rezultateve sa më konkrete. Kampioni përbëhet nga 64 pjesëmarrës - edukatore dhe përfshinë gjashtë<br />
komuna të Kosovës. Prizreni dhe Gjakova me 25%, Peja dhe Theranda me 17 %, Deçani dhe Burimi<br />
me 8 % të pjesëmarrjes.<br />
Instrumentet e hulumtimit përfshijnë pyetësorët dhe vëzhgimin e drejtpërdrejtë në disa nga<br />
institucionet parashkollore. Të dhënat nga vrojtimi dhe përgjigjet e dhëna në pyetësorët e plotësuar<br />
nga ana e edukatoreve, janë analizuar në mënyrë kualitative dhe kuantitative .<br />
Rezultatet e studimit:<br />
Këto të dhëna kualitative na ndihmojnë që të japim një vlerësim më real për punën që realizohet me<br />
këta fëmijë në institucionet parafillore. Korniza e Kurrikulës e mbështetur në strukturën e re të arsimit<br />
parasheh që mosha 5 – 6 vjeç të jetë klasë përgatitore e fëmijës për klasën e parë. Fëmijët në këtë<br />
moshë do të njihen me elementet e shkronjave dhe strukturën e një teksti të thjeshtë duke shfrytëzuar<br />
fotografi, vizatime etj. Ata do të njihen me numrat dhe veprimet e thjeshta matematikore, grupime të<br />
elementeve, zgjidhje të problemeve konkrete etj. Aktivitetet nga fusha e artit duhet të jenë pjesë e<br />
rëndësishme e programit me qëllim të zhvillimit të ndjeshmërisë dhe anës afektive të fëmijëve. 547<br />
Kjo kërkesë e re nxjerr edukatoret para një sfide të re. Por,<br />
- A ka hapësirë të mjaftueshme për numrin e fëmijëve të cilët vijojnë arsimin parafillor?<br />
- A janë institucionet tona të pajisura mirë me mjete dhe materiale të nevojshme për zhvillimin e<br />
aktiviteteve me fëmijë?<br />
Këto dhe shumë pyetje tjera shtrojnë dilemën rreth asaj se a jemi vërtetë të përgatitur për këtë nivel<br />
shkollimi, pra a do të mund t’i përgatisim fëmijët me këto elemente të nevojshme për këtë moshë?<br />
Nga rezultatet e hulumtimit kemi arritur të vërtetojmë se nuk është punuar aq sa duhet për këtë nivel<br />
shkollimi. Me plotë të drejtë mund të konstatojmë se nevojitet një punë më e intensifikuar për të<br />
ngritur edukimin parafillor në një nivel më të kënaqshëm dhe gjithëpërfshirës. Për një edukim sa më<br />
cilësor nevojitet një funksionim sa më i mirë i të gjitha institucioneve që kanë përgjegjësinë për<br />
edukimin parafillor që nga instancat më të larta deri tek edukatoret të cilat punojnë drejtpërsëdrejti me<br />
fëmijët.<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
Grafiku 1.<br />
Sa I plotëson institucioni ku ju punoni kushtet për punë?<br />
Në rezultatet e hulumtimit tek grafiku 1 - 41% e pjesëmarrësve pohojnë faktin se institucionet ku ato<br />
punojnë mesatarisht i plotësojnë kushtet për punë. Me një kujdes të shtuar vërejmë se përqindjet më të<br />
547 Ministria e Arsimit <strong>Shkencës</strong> dhe Teknologjisë.(2011). Korniza e Kurrikulës e Arsimit<br />
Parauniversitar të Republikës së Kosovës. Prishtinë. fq. 28.<br />
5%<br />
16%<br />
41%<br />
~ 588 ~<br />
27%<br />
12%<br />
Shumë mirë<br />
Mirë<br />
Mesatarishtë<br />
pak<br />
Aspak