Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Doc. dr. Bojana GLOBAČNIK 1 , Mr. sci. Vedat BAJRAMI 2 : VËSHTRIME MBI ARSIMIN NË
MJEDISET SHUMЁKULTURORE (VIEWS ON EDUCATION IN MULTICULTURAL
ENVIRONMENT)
PËRMBLEDHJE
1 Ministry of Science, Education, Cultureand Sport Republicof Slovenia
2 Ministry of Science, Education and Technology Republic of Kosovo
Ky artikull flet për pjesëmarrjen e fëmijëve të komuniteteve shumë gjuhësore në sistemet
arsimore të disa shteteve të Evropës, të cilat sigurojnë qasje specifike arsimore ndaj këtyre fëmijëve
dhe nxënësve. Në mesin e këtyre shteteve, si shembull shumë pozitiv, është përshkruar edhe situata e
përfshirjes së fëmijëve me kultura të shumta gjuhësore në sistemin arsimor të Kosovës dhe atë të
Sllovenisë.
FJALËT KYÇE
Fëmijët shumë gjuhësorë, shoqëria multikulturore, dialogu kulturor, sistemi arsimor, gjuha e pakicave,
e para (gjuha amtare)
ABSTRACT
The goal of article is inclusion of disadvantaged children in education system in some of Europeans
countries, which needs specific al approach of child or pupil. The articles how’s also situation in
education system on Kosovo and in Slovenia.
KEY WORDS
Disadvantaged children, multicultural society, cultural dialog, education system, minority language,
first (mother) language
1. HYRJE
Në çdo proces arsimor është shumë me rëndësi përfshirja e fëmijëve të cilët janë bartës të
shumë gjuhëve në meset ku jetojnë. Në procesin arsimor fëmijët mësojnë disa aftësi të nevojshme,
dije dhe shkathtësi shoqërore, të cilat iu duhen për t'u inkuadruar në shoqërinë më të gjerë.
Në shoqëritë heterogjene, ndryshimin gjuhësor më së shumti e lidhim me marrëdhënien
ndërmjet komunitetit shumicë dhe komunitetit pakicë, ose ndërmjet komunitetit dominues dhe jo
dominues. Kultura, e me të edhe gjuha, është vetëm njëra nga përmbajtjet e cila e përcakton
dallueshmërinë në shoqëri. Statuset e ndryshme dhe roli i ndonjë gjuhe, e bashkë me të edhe fuqia e
ndonjë grupi individësh, më së shumti ka të bëjë me strategjitë e përshtatjes gjuhësore 524 .
524 Lukanoviq, Novak. 2003
~ 537 ~