Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Dr.sc. Xhevdet THAQI, Mr.sc. Valbonë BERISHA 1 : KONCEPTI I FUNKSIONIT DHE ÇASJA
E TEKSTEVE SHKOLLORE NË KËTË KONCEPT
1
Fakulteti i Edukimit, Prishtinë
Abstrakt. Koncepti i funksionit është një prej koncepteve bazike në matematikë dhe ka rol qendror në
tërë fushën e matematikës. Ai po ashtu ka një karakter interdisiplinar, prandaj shfrytëzimi i
shumëllojshmërive të paraqitjeve dhe interpretimeve të dukurive natyrore por dhe atyre shoqërore
ndihmon në shpjegimin dhe kuptimine tij. Si i tillë funksioni është një instrument shkencor me
potencial të madh, prandaj duhet të ketë vendin e merituar në arsimin matematik. Të kuptuarit e
rrënjësishëm të konceptit të funksionit nga ana e nxënësve është me rëndësi të madhe si për ngritjen e
mëtejme arsimore të tyre, po ashtu edhe për përballje me problem të përditshmërisë. Te ne në Kosovë,
koncepti i funksionit matematik shtjellohet për herë të parë në klasën e shtatë të shkollës së mesme të
ulët. Me qenëse teksti shkollor është instrumenti kryesor si për mësimdhënësin ashtu edhe për
nxënësin, shohim të rëndësishëm të analizojmë shtjellimin e konceptit të funksionit në tesktet
shkollore. Gjithnjë duke patur në konsiderim se një çasje jo adekuate dhe e limituar, si në pikëpamje
kualitative ashtu edhe në atë kuantitative ashpërson pengesat e nxënësve në nxënien e këtij koncepti.
Në këtë punim do të tentojmë të japim çasje më të plotë dhe gjithëpërfshirëse për këtë problematikë
duke pasur për qëllim ngritjen e rezultatit në mësimdhënien dhe mësimnxënien e funksionit dhe
matematikës në përgjithësi.
Fjalët kyçe: matematikë, arsimi matematik, funksioni, tesktet shkollore.
Hyrje
E dimë se në shkollat tona, teksti shkollor është i vetmi burim dhe mjet i cili shërben për zhvillimin e
orës mësimore, si për mësimdhënësin ashtu edhe për nxënësit. Prandaj, kemi konsideruar të
nevojshme të analizojmë se si shtrohet procesi i të shpjeguarit të njohurive për funksionin dhe
kuptimin e funksionit në shkollë bazuar në tesktin shkollor.
Funksioni është një nga konceptet më të rëndësishme në matematikë dhe njëherit është koncept i cili
mundëson shtjellimin, përkufizimin dhe konstruktimin e koncepteve tjera matematikore. Me një fjalë,
lirisht mund të themi se nëse nxënësi i cili nuk e ndërton drejtë konceptin e funksionit ai do të ketë
vështirësi edhe në kuptimin, zhvillimin dhe konstruktimin e njohurive tjera matematikore.
Çasja kuptimit të funksionit tek nxënësit e shkollës së mesme të ulët, duhet të bazohet në fenomene
dhe dukuri të jetës së përditshme (Harries, I, & Sutherland, R. 1988). Shembuj të tillë ka mjaftë dhe në
çdo hap. Nga pikëvështrimi ynë, në rrethin ku jetojmë vërejmë gjëra dhe situata të ndryshme, por të
vërejturit e tillë bëhet nga kënde të ndryshme varësisht nga individi dhe nga interesimet e tij. Një nga
perspektivat e të vërejturit të tillë të botës që na rrethon është ndryshueshmëria e gjërave dhe
situatave që na rrethojnë (Freudenthal, 1983), si të natyrës fizike ashtu edhe të natyrës sociale, e po
ashtu edhe të natyrës mendore të individit.
Ky të vërejtur, na bënë të zbulojmë një numër të madh të fenomeneve të cilat vazhdimisht ndryshojnë.
Fenomenet dhe situatat e tilla janë të shumta, p.sh. vullneti i njeriut për të zhvilluar ndonjë aktivitet,
të menduarit e përgjithshëm në relación me botën, forma dhe madhësia e trupit të njeriut, e të
ngjashme, por ka gjëra tjera të cilat ndryshojnë dhe ato ndryshime mund të “kuantifikohen” (të
caktohet sasia e ndryshimit të tyre) në ndonjë mënyrë, siç janë: temperatura e një vendi gjatë një dite,
~ 519 ~