Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
veprimtarit e shuma ekonomike si, Xehtaria, Bujqësia, Bletaria , Vreshtaria, ishin mjaft të zhvilluara
në mesjetë.
Historiografia serbe, duke spekuluar mbi të dhëna historike serbe si aktdhurata e manastireve
serbe të cilat posedonin prona të shumta në territorin e Kosovës, janë përpjekur të mohojnë
autoktoninë dhe praninë e popullatës shqiptare në Kosovë gjatë mesjetë dhe ta paraqesin atë të ardhur
pas fundit të shek. XVII nga viset malore të Shqipërisë. Duke u marrë me këtë çështje pothuajse në të
gjitha punimet e saja historiografia serbe deri më sot, mban qëndrim të njëanshme në konstatimet se
struktura etnike e popullsisë në territorin e sotëm të Kosovës gjatë mesjetës duke vazhduar deri nën
sundimin osman (gjysma e dytë e shek. XV) e përbënte vetëm “popullata serbe”, pra në kuptimin se
treva ishte e popullzuar vetëm nga “serbët”. Studiuesi serb St. Stanojeviq i cili edhe është marrë me
çështje etnike ne Kosovë gjatë mesjetës, në hulumtimet e tija – në Krisobulën e Deçanit, edhe pse i
nxjerrë disa emra të paktë shqiptarë dhe vlleh që dalin në nga dokumentet sllave, vjen në përfundim
se nuk ekzistonte ndonjë strukturë etnike heterogjene e popullsisë në atë trevë, pavarësisht se aty
përmenden shqiptarët dhe vllehët, dhe se gjykuar sipas emrave të njerëzve brenda familjeve del se
edhe ata ishin “serbë” 458 .
Studiuesi Muhamet Tërnava në kritikën e bërë St. Stanojeviqit konstaton se “autori serb
duke marrë parasysh emrat e paktë shqiptarë ( kupto vazhdimisht arbërorë. B.M), dhe vllehë, në
krahasim me numrin e madh të antroponimeve sllave që dalin në aktdhuratat e lëshuara nga
sundimtarët serbë për manastiret dhe kishat, arrin në përfundim të gabuar se antroponimet
karakteristike për shqiptarët dhe ato vllahe nuk kishin domethënie etnike, nuk paraqisnin shqiptarin e
as vllahun, por paraqisnin serbin dhe ishin në funksion të antroponimisë dhe popullatës se feudit të
Deçanit”. 459
Me problemin demografik të Kosovës në të kaluarën për qëllime tendencioze janë marrë disa studiues
serbë të profileve të ndryshme të shkencave shoqërore. Hulumtimet e tyre bazohen në të dhëna gojore
në terren e të paverifikuara. Ata krijuan teorinë pa asnjë mbështetje burimore shkencore se “ata
shqiptarë (kupto arbrit, B.M) që nuk mund ta përcjellin gjenealogjinë e tyre të largët, apo ata të cilët
e ruajnë përkatësinë e tyre fisnore të fiseve nga Shqipëria Veriore në Kosovë kanë ardhur nga pjesët
veriore të Shqipërisë së sotme nga shekulli XVIII dhe se një pjesë e tyre është rezultat i asimilimit të
serbëve në shqiptarë nën presionin asimilues të sundimit turk nëpërmjet islamizimit”, nxjerrin
përfundime ekstra-shkencore se Kosova gjatë sundimit të Nemanjidëve (fundi i shek. XII deri në vitin
1371) dhe në përgjithësi në periudhën para osmane ishte e popullzuar vetëm nga serbët. Kjo shihet në
punimet e simpoziumit të Akademisë Serbe të Shkencave dhe të Arteve në vitin 1986, botuar në vitin
1988 në një vëllim të veçantë në serbokroatisht dhe frëngjisht “Iliri i Albanci” dhe në shumë botime të
tjera si “Kosova i Metohija u srpskoj istoriji”, Beograd, 1989, “Zadužbine Kosova O Kosovu i Kosovo
(Spomenici i znamenja srpskog naroda), Prizren-Beograd, 1987, ku shfaqen pikëpamje tendencioze të
llojit të vet si: “në Kosovë turqit gjetën dhe regjistruan një popullatë e cila ishte pothuaj e pastër
serbe…, disa fshatra serbe të braktisura i popullzuan qysh në shek. XVI, blegtorë shqiptarë”. 460
Studiuesi ynë i çështjes demografike mesjetare Muhamet Tërnava vëren tek autorët serbë se,
edhe pse hasen në këtë material gojor deklarime të këtilla, kishte një pjesë të shqiptarëve të këtij
territori që nuk mbanin mend që të jenë të ardhur, por historianët serbë nuk i pranuan këto si fakte për
ekzistimin e etnosit arbëror në kohën para osmane. 461
Historiografia shqiptare mbi studimet e dokumenteve mesjetare cirilike sllave , shkoqit se
“Shqiptarët që nga fillimi i shekullit XIII u gjendën vijimisht nën sundimin e Nemanjidëve dhe duke
qenë në rrethana të tilla, nuk patën mundësi të formimit të institucioneve fetare e as shtetërore, një
457
S. Daci, “Disa të thëna ekonomike për Kosovën gjatë mesjetës” Buletini i Fakultetit Filozofik XIII/1993,
Prishtinë, 1993.
458
St. Stanojević, Lićna imena i narodnost u Serbiji srednjega veka, Beograd, 1928, f. 29.
459
M. Tërnava, Popullsia e Kosovës gjatë shekujve XIV-XVI, Prishtinë, 1995, f. 16.
460
Kosovo i Metohija u srpskoj istoriji, (grup autorësh) Beograd, 1989, f. 8-9.
461
M. Tërnava, Studime për mesjetën, Pejë, 2000, f. 165.
~ 487 ~