Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
gatshëm për çfarëdo lloj iniciative, dhe të tillë ishin edhe Karli I-rë Roberti, mbreti i Hungarisë (1308-
1342), si dhe Mladeni II-të, bani i Kroacisë dhe Bosnjës. 423
Më 17 qershor të vitit 1319 papa Gjoni XXII u dërgon letra Muzakajve: 424 Mentul Muzakës,
kontit të Këlcyrës, Ndre Muzakës, marshallit të mbretërisë së Arbërit (regni Albaniae marescalco),
Theodor Muzakës, protosevastor-it të mbretërisë së Arbërit, të cilët i kishin pronat e tyre në jug të
Shqipërisë së sotme; princërve të Shqipërisë së Mesme dhe të Veriut: 425 Guljelm Blinishtit,
protosevaston, Guljelm Aranitit, protholegaturo, Kalgjon (Calojohanni) Blinishtit, Pal Matrangës dhe
baronëve të tjerë të mbretërisë së Arbërit (ceterisque baronibus regni Albaniae), si dhe Ladislavit,
kontit të Arbërit, 426 duke i vënë në dijeni që ai ishte i informuar se ata po vuanin nën tiraninë e rëndë
të mbretit të Serbisë (sub gravi tirannide illius regis perfidi Rascie nedum scismatici et religionis
christiane totaliter inimici), 427 dhe duke i nxitur që t’i bëjnë rezistencë, si dhe duke i siguruar që ai do
t’i ndihmojë me gjitha mundësitë.
Nga këto dokumente kuptojmë që kuria papnore e papës Gjoni XXII (1316-1334), jo vetëm
që njihte statusin e Mbretërisë së Arbërisë si mbretëri legjitime, por madje njihte dhe saktësonte
kufijtë e kësaj mbretërie, njihte mirë edhe klasën udhëheqëse të saj që në sytë e papatit ishte fisnikëria
vendase. Duke u nisur nga këto dokumente papnore që kanë si qëllim që të arrijnë të gjithë forcat
politike shqiptare, Shuflaj ka arritur të përcaktojë thelbin e Shqipërisë etnike të mesjetës. Si kufirin
jugor ka marrë territoret që posedonte Mentul Muzaka që shkonin deri në Këlcyrë, 428 si lindorë ka
marrë territoret e Ohrit dhe të Dibrës, ku shtrinin sundimin e tyre Matrangët dhe si veriorë territoret e
Blenishtëve që posedonin Mirditën deri në Ulqin dhe Danjë. Do të ishte më e saktë nëse këto territore
do t’i konsideronim si territoret e mbretërisë së Arbërisë si formacion politik dhe jo si territoret e
Shqipërisë etnike që shtriheshin shumë më gjerë se kaq. Kjo kuptohet akoma më mirë po të kemi
parasysh që papati në përgjithësi në mesjetë zhvillonte korrespondencë ose me vartësit e tij: subjekte
religjioze si kryeipeshkvë, ipeshkvë, kryedhjakë, dhjakë, abatë, etj), ose me pushtete politike të
njohura prej tij si të tilla, dhe jo me kombe (koncept i cili nuk ishte i zhvilluar në atë masë në mesjetën
e shek. XIV-të sa të kërkonte adresim si i tillë 429 ). Duke pasur parasysh këtë, duhet tërhequr vëmendja
tek fakti që papa Gjoni XXII-të, në dokumentet e tij i drejtohet formacionit politik të njohur prej tij
dhe pikërisht Mbretërisë së Arbërisë, që këtej dhe kufijtë e këtij formacioni politik nuk duhen
identifikuar me kufijtë etnikë të kombit shqiptar.
Nuk ndodh shpesh që papati t’i drejtohet me emër dhe me titull secilit nga fisnikët e një
mbretërie. Rasti më i zakonshëm është që papa i drejtohet me bulë mbretit, dhe fisnikëve në
përgjithësi, pa përmendur emrat e fisnikëve. Me këtë akt papa Gjon XXII donte njëkohësisht të
tregonte që ai e njihte Mbretërinë e Arbrisë me këto kufij, dhe si forca politike udhëheqëse të saj këta
fisnikë, më shumë se një mbret cilidoqoftë qoftë ai. Nëse Filipi i Tarentit, i biri i Karlit II Anzhu, të
cilin shqiptarët e njihnin si zotin e tyre, do të ishte konsideruar nga papati mbret i Arbërit, kjo patjetër
422
Ibid.
423
Mladeni II ishte Ban i Kroacisë dhe i Bosnjës deri në vitin 1322. Pas këtij viti ai u dëbua nga mbreti i
Hungarisë, për shkak të ambicjeve të tij që preknin interesat e fronit hungarez. Për këtë sugjerojmë lexim të
mëtejshëm te Michael Madil, Historiarum, cc. 17-19, në Schwantner, Scriptores re. Hungaric., III 646 .ss.
424
ASV, Reg. Vat. 109, fol. 140r, ep. 571. Është dhënë edhe në Acta Albaniae I, no. 648, nga Tautu, Acta Joannis
XXII, no. 22a; Theiner, Mon. Hung. I, 831 n. 1264; Farlati, Illyricum Sacrum VII, fq. 64B, dhe një fragment edhe
nga Raynald, Annales Ecclesiastique (vol. XV, 178) 1318 & 35;
425
ASV, Reg. Vat. 109, fol. 140-140v, ep. 572, (shënjuar si letër sekrete). Përshkruhet pjesërisht nga Raynaldi,
Ann. Eccl. 1318 & 35; përmendet nga Farlati, Illyricum sacrum 7, 63; dhe jepet edhe nga Theiner Mon. Hung. I,
831, n. 1264; si dhe në Acta Albaniae I, 649:
426
ASV, Reg. Vat. 109, fol. 140v, ep. 573.
427
Ibid.
428
K. Hopf, „Storia e genealogia della casa Musachia scritta da Giovani Musachio despoto d’Epiro a suoi figli nel
1510.” Në Chroniques Greco-Romannes inedites ou peu connues, (Berlin, 1873), pp. 270-366.
429
Elementet e kombformimit kishin filluar tashmë që në shekullin e 12-të pas kryqëzatave të para, megjithatë
ndërgjegjësimi për kuptimin dhe përdorimin e këtij koncepti filloi vetëm në shekullin e XVII dhe të XVIII.
~ 474 ~