Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Në shtetet evropiane ilegalja shqiptare në diasporë luajti një rol të madh dhe të rëndësishëm
për përhapjen e idesë së çlirimit dhe të bashkimit kombëtar. Gjatë asaj kohe ajo kishte organizuar
demonstratat dhe demarshe para ambasadave jugosllave, duke ushtruar presion lidhur me gjendjen e
rëndë në Kosovë.
Ndërsa vitet 1981-1990, përfshihen në fazën e katërt të ilegales në Kosovë, dhe mund të
thuhet se ishte njëra nga fazat më të bujshme kur do të formohen grupe e organizata ilegale, me
ngjyrime të ndryshme ideologjike, të cilat i kishte ofruar koha. Ndërsa sa i përket vlerësimit se të
gjitha organizatat dhe grupet ilegale që vepronin në Kosovë në këtë periudhë kanë pasur orientime
marksiste-leniniste, duhet të kihet parasysh rrethanat konkrete të kohës si dhe fakti se në Shqipëri
sundonte një regjim i tillë. Andaj, këtyre organizatave në Kosovë u nevojitej një mbështetje e
natyrshme në një aleat të qëndrueshëm e të pranueshëm. Sigurisht që po të mos kishin orientim majtist
ato do të rrezikonin për të mbetur pa përkrahjen e Shqipërisë së asaj kohe.
Ndërsa faza e pestë e lëvizjes ilegale në Kosovë fillon në vitet e kthesës më të madhe
historike me 1981 dhe përfundon në fillim të viteve të ’90, në kohën kur zë fill formimi i Ushtrisë
Çlirimtare të Kosovës. Kjo edhe është faza më e rëndësishme e saj: është përmbyllje kulminante e një
lëvizjeje të gjatë ilegale në Kosovë dhe në trojet tjera shqiptare të ish- Jugosllavisë. Demonstratat e
vitit 1981 ishin një kushtrim i madh për popullin shqiptar dhe atë ndërkombëtar.
Është karakteristik e kësaj etape se në këtë kohë organizimi i ilegales kishte pësuar
ndryshime të mëdha. Grupe të vogla që vepronin ilegalisht pas demonstratave studentore të ’81 filluan
të bashkohen dhe të formonin organizata më të mëdha po që kryesisht vepronin në interes të zhvillimit
të Kosovës dhe të krijimit të kushteve të reja, qoftë në ngritjen e pozitës kushtetuese të saj, qoftë për
përmbushjen e idealit të ilegales- për bashkim kombëtar. Organizatat ilegale që vepruan në këtë
periudhë, që të gjitha mund të thuhet se punonin në bazë të Programeve politike dhe kishin Statutet e
tyre, që synimet e tyre ishin thjesht të karakterit kombëtar dhe qëllimi suprem ishte mëvetësia e
Kosovës dhe bashkimi me Shqipërinë.
Dhe krejt në fund, mund të themi se të gjitha organizatat ilegale atdhetare që nga viti 1945-
1990, angazhoheshin për një Shqipëri të bashkuar në hapësirën e saj historike e etnike, të një shteti
sovran, të lirë e demokratike, të përcaktuar sipas vullnetit të qytetarëve, në të cilin do të jetonin të lirë,
të barabartë e në mirëqenie gjithë qytetarët, pa dallim feje, kombësie, gjuhe, krahine apo çfarëdo
përkatësie tjetër qofshin.
Recenzentë:
Prof.dr. Izber Hoti
MA. Teuta Shala – Peli
~ 469 ~