Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
përshtatshëm që edhe një herë të ngrinin zërin për padrejtësitë që iu bënë më 1945 (në Kuvendin e
Prizrenit). Filluan dhe shtuan intensitetin e formimit të grupeve e organizatave ilegale në Kosovë që kishin
për qëllim demaskimin e politikës okupuese jugosllave dhe shkëputjen e trojeve shqiptare për t’iu
bashkuar Shqipërisë. Grupet dhe organizatat që u formuan gjatë asaj periudhe mbi të gjitha kishin karakter
kombëtar, por për qëllime të tjera politike, ishin pro-komuniste. Dhe, mu për këtë arsye gjatë proceseve
gjyqësore të organizuara pas zbulimit të tyre u quajtën “grupe informbyroistë”.
Faza e tretë, përfshinte vitet 1953-1968. Brenda këtyre viteve organizimet ilegale ishin të
llojllojshme duke filluar nga vazhdimësia e LNDSH-së, e deri me formimin e organizatave të
ndryshme ilegale që gjithashtu kishin karakter çlirimtar por me koncepte të reja politike e kombëtare.
Mbas krijimit të rrethanave të reja në Kosovë, mbas një stabilizimi kushtimisht relativ të pushtuesit të
ri në Kosovë, mbas përshtatjes së një pjese të shqiptarëve me këto rrethana të reja, këto grupe ilegale e
kishin orientuar një pjesë të madhe të veprimit në bindjen e popullit se lufta kundër pushtetit
jugosllav, megjithatë, ishte i vetmi mjet dhe e vetmja rrugë e lirisë.
Në këtë periudhë edhe pse ishte konsoliduar deri diku LNDSH-ja, më 1957 u formuan dhe
vepruan si: Organizata ilegale e atdhetarit Metush Krasniqit me emrin simbolik “Partia
revolucionare për Bashkimin e Tokave Shqiptare me shtetin amë”. Në qershor të të njëjtit vit,
Metush Krasniqi para anëtarëve të vet kishte paraqiti Programin e punës dhe projektin (skicën) e
statutit të Partisë, ku pos angazhimeve të tjera, ai si kusht themelor e parimor kishte paraqitur rendësin
e lirisë, por mbi të gjitha atë të bashkimit kombëtar me shtetin amë, duke përdorur të gjitha mjetet dhe
metodat. Në këtë drejtim kishte hartuar planin për propagandimin e idesë për bashkimin me
Shqipërinë. Ndërsa, më 1963 formohet një organizatë tjetër me emrin “Lëvizja revolucionare për
Bashkimin e Shqiptarëve”, e udhëhequr nga Adem Demaqi. I cili më vonë në bashkëpunim me
inteligjencën kosovare hartuan Statutin dhe Programin e saj. Statuti i saj kishte përmbledhur në dhjetë
nene e tërë objektivin dhe qëllimin e organizatës. Në nenin e parë të saj theksohej se: “Qëllimi i parë
dhe i fundit i Lëvizjes sonë është sigurimi i të drejtës për Vetëvendosje deri në shkëputje për viset e
banuese në shumicë prej shqiptarëve që gjinden ende nën administrimin e Jugosllavisë, domethënë
qëllimi i parë dhe i fundit i Lëvizjes sonë asht- Çlirimi i krahinave, të aneksuara prej Jugosllavisë dhe
bashkimi i këtyre krahinave me nënën e vet- Shqipërisë”.
Veç këtyre në Kosovë dhe në trojet tjera shqiptare nën ish-Jugosllavi do të formohen dhe do
të vepronin edhe disa grupime më të vogla ilegale-politike që për qëllim parësorë do të kenë
bashkimin e të gjitha trojeve shqiptare.
Nga viti 1968-1981, fillon faza e katërtë e organizimeve ilegale, të cilat do të artikulojnë
koncepte të reja politike e kombëtare. Gjatë kësaj periudhe, shqiptarët që kishin shkuar në
perëndim për të punuar për një kothere bukë, edhe atje nuk qëndruan duarkryq, në këtë kohë u
formuan shumë parti që mbanin lidhje me ilegalen që vepronte në Kosovë.
Deri në vitin 1968, ndonëse të gjitha grupimet politike ilegale kishin si synim çlirimin e
Kosovës me viset tjera shqiptare dhe bashkimin e tyre me Shqipërinë, pa hequr dorë nga ky qëllim, do
të angazhohen edhe për jetësimin e opsionit të Republikës, të përfshirë këtu në Kosovë dhe viset tjera
shqiptare nën ish-Jugosllavi dhe kjo do të jetë shkalla e parë për realizimin e bashkimit kombëtar.
Mbas demonstratave të vitit 1968, shumë atdhetar e intelektual rënë në burg. Por, gjatë viteve
të 70-80, ilegalja e Kosovës përsëri u këndell dhe mori veten. Gjatë kësaj periudhe u formuan
organizata të reja që po ashtu u angazhonin dhe luftonin për lirimin e tokave shqiptare nën ish-
Jugosllavi. Në këtë kohë u organizua dhe veproi organizata ilegale “Grupi Revolucionar i Kosovës”
që më vonë u shndërrua në “Organizatë Marksiste- Leniniste të Kosovës”. GRK programin e tij e
ndërtonte mbi bazë të çlirimit kombëtar dhe të bashkimit të atdheut të copëtuar padrejtësisht. Ky
përkufizim i programit përjashtonte çdo mundësi cilësimi të tij si ekstremist, majtist a reaksionar.
Më 1968, në Kosovë nga ilegalja shqiptare u organizuan edhe demonstratat studentore që
kërkuan forma të reja të organizimit ilegal, kërkuan unifikimin e organizatave dhe grupeve ilegale për
të ndërtuar një platformë politike të veprimit, duke shtruar nevojën që programet politike të ilegales ti
përshtatën kohës dhe proceseve politike që u zhvillonin në rajon e më gjerë.
~ 468 ~