Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Që në mbledhjen e parë të Konferencës së Ambasadorëve, më 17 dhjetor 1912 u vendos që Shqipëria
autonome do të kufizohet në veri me Malin e Zi dhe në jug me Greqinë. Serbia u përjashtua nga
mundësia që të ketë dalje në Detin Adriatik. Mirëpo Serbia do të kishte mundësi që të kishte një dalje
tregtare në det nëpërmjet një skele shqiptare “të lirë dhe të neutralizuar”. 370
Kjo pikë e marrëveshjes praktikisht nuk do të jetë e zbatueshme prandaj mbeti vetëm në letër.
Në ditët e më pastajme të mbledhjes filloi acarimi i situatës në mes të ambasadorëve për caktimin e
kritereve që do të shërbenin si bazë për caktimin e kufijve. Më të zëshmit ishin ambasadori i Austro-
Hungarisë dhe ai i Rusisë të cilët kishin pikëpamje kontradiktore. Ambasadori i Austro-Hungarisë
paraqiti pikëpamjen e qeverisë së tij se “asnjë territor i banuar krejtësisht nga shqiptarët nuk duhej të
shkëputej nga Shqipëria e ardhshme autonome”. 371
Sipas kësaj shihet qartë se Vjena ishte gati të bënte lëshime të territoreve shqiptare aty ku kishte
ndonjë grup etnik të kombësive tjera.
Përkundër kësaj ambasadori i Rusisë nuk u kënaq me kaq. Ai thirrej në fitoren e aleatëve ballkanikë
ndaj Perandorisë Osmane, prandaj kërkonte maksimumin për shtetet sllave. Cari rus përpiqej ta
kufizonte rolin e Konferencës së Ambasadorëve në caktimin e kufijve në mes të Shqipërisë dhe
shteteve fqinje. Prandaj Benkendorfi deklaroi aty për aty se kjo ishte një “ndërhyrje në bisedimet që
po zhvilloheshin midis Malit të Zi dhe Turqisë” për kufirin verior. 372
Edhe Qeveria e Vlorës dërgoi në Londër një delegacion, i cili në fillim të janarit 1913 i paraqiti
konferencës një memorandum me anë të cilit kërkohej që brenda shtetit të Shqipërisë të përfshiheshin
të gjitha viset më popullsi shqiptare.
Projekti Austro-Hungarez përfshinte një pjesë të mirë të trojeve shqiptare, ndër të cilat edhe Pejën,
Gjakovën, Prizrenin, Dibrën, Ohrin etj., por linte jashtë Prishtinën, Mitrovicën, Ferizajn, Gjilanin,
Kumanovën, Tetovën, Gostivarin, etj. 373
“Projekti rus parashikonte një copëtim të madh të tokave shqiptare. Sipas tij vija kufitare në veri dhe
në lindje të Shqipërisë do të ishte lumi i Drinit dhe Drini i Zi, kurse në jug linte jashtë Shqipërisë
Korçën, Delvinën, Sarandën, Çamërinë etj.” 374
“Ambasadori anglez Eduard Grej doli hapur kundër lakmisë sllave, por Rusia nguli këmbë që Shkodra
ose Gjakova t’u jepej sllavëve, megjithëse Gjakova, një qytet me dy-tre mijë shtëpi nuk kishte më
tepër se njëqind familje serbe dhe asnjë fshat serb përreth”. 375
“Situata rreth Gjakovës ndryshoi në pjesën e dytë të marsit, kur Fuqitë e Mëdha gjithnjë e më shumë
bën presion mbi Serbinë e Malin e Zi, duke u bërë të ditur atyre se Shkodra në asnjë mënyrë nuk
mund t’i jepej Malit të Zi. Në këto rrethana Serbia përpiqej që të zgjidhte sa më parë çështjen
Gjakovës dhe të rrethinës së saj. Pashiqi gjithnjë e më shpesh theksonte se zvarritja e problemit të
Gjakovës e komplikonte çështjen e Shkodrës”. 376
Më në fund Beogradi e kuptoi se duhet të respektohet vendimi i Fuqive të Mëdha që Shkodra t’i
mbetej Shqipërisë. Lidhur me këtë Petri I i shkruante mbretit Nikolla se “ne atëherë duhet t’i
nënshtrohemi kërkesës së Fuqive të Mëdha dhe të çojmë duart rreth mbrojtjes së Shkodrës, ashtu siç
kemi qenë të detyruar të heqim dorë nga dalja në Detin Adriatik”. 377
Kral Nikolla, i pikëlluar, i dërgoi Carit të Rusisë një mesazh personal ku i thoshte: “Zemra e madhe
sllave e madhnis Tuej do të jetë krenue me triumfet e ushtarve të mij, por duket se Madhnija e juej
370 Ibid, p.49
371 Raportet e Mensendorff-it dt.17.12. e 18.12.1912, OUA, përkatësisht nr. 4944
372 Ibid,
373 Historia e Popullit Shqiptar, vep.cit., p.216
374 Ibid, 216
375 Edith Durham, Brenga e Ballkanit dhe vepra të tjera pë Shqipërinë dhe shqiptarët, Tiranë 1990, p.319
376 Jusuf Bajraktari, Gjakova me rrethinë në fund të shek.XIX dhe fillim të shek.XX (1878-1912), Prishtinë 1998,
p.301
377 Milovan Sekuliq, Kosovo od 1912-1918 godine, Tezë doctorate e mbrojtur në Prishtinë më 1980, p.199
~ 458 ~